<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қай кезде де адамзат баласының түсінігінде өзі туып-өскен ата мекені – руханиятының темірқазығы, ұлт құндылығының алтын бесігі. Ауылдың таза ауасын жұтып, көркем табиғатынан қуат алып өскен әрбір азамат туып-өскен топырағын барынша қадірлеуі айтпасақ та түсінікті.«Ауыл – қазақтың төл бесігі» дегендей, туған жердің түтіні де, топырағы да, бәрі-бәрі қымбат. &nbsp;Жосалының табиғаты өзге өңірден ерекше, адамдары еңбекқор, қонақжай. Қазақ халқы ұғымында «Баланың өскен бесігі – кең дүниенің есігі» деп текке айтылмаған. Осы ретте, қасиетті Қармақшы өңірінің орталығы Жосалы кенті соңғы жылдарда заман талабына сай өзгеріп, көркеюде. Кәсіпкерлік нысандар саны көбейіп, олар кентіміздің дәулетіне сәулет қосуда. Көшелер жөнделіп, түнгі жарықтар кент ажарын ашып тұр. Дәмханалар, ойын-сауық орталықтары, мекемелер тұрғындарға сапалы қызмет көрсетуде.Мәселен, кентіміздің соңғы бес жылдағы өзгерісіне тұрғындар куә. Алдымен оқырмандарға кенттегі көшелер бойынша атқарылған жұмыстарды таныстырсақ.Кентте 138 көше бар болса, осыдан бес жыл бұрын сол көшелердің сапасы мәз емес болатын. Ал қазір ше? Осы сұраққа келсек, 2018 жылы кенттегі Меңей батыр, Сақи Кішенов, Әбен Тоғызбаев, Сәдібек Айекенов, Қасымов көшелеріне және Калинин елді мекенінде орналасқан қоқыс полигонына баратын жолға қиыршық тас төселсе, Жолдыбаев көшесі мен Теміржол аймағына түгелімен орташа жөндеу жұмыстары жүргізілді.Сонымен қатар, бұл жұмыстар 2019 жылы да жалғасын тапты. Үкімет тарапынан қолдау тапқан мемлекеттік «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы аясында іске асырылған жобадан кентіміз де өз үлесін алып, жалпы ұзындығы 13,65 шақырым болатын 13 көшеге жөндеу жүргізіліп, асфальттанды. Сондай-ақ, Мәденбай Құдабаев, Дәмегүл Мырзағалиева, Ақмаржан, Әбдуәли Жаназаров, Теміржол көшелеріне қиыршық тас төселіп, ол көшелер орташа жөндеуге дайындалса, 2020 жылы Мәншүк Мәметова, Балқы Базар, Тәйімбет Көмекбаев тұйықтарына да қиыршық тас төселді. Сонымен бірге сол жылы мемлекеттік «Ауыл – ел бесігі» бағдарламасы бойынша кентте 15 көше орташа жөндеуден өтіп, жол мәселесі барынша шешімін тапты. 2021 жылы да бұл жұмыстар қарқын алды. Атап айтқанда, ауылдарды дамыту мақсатында мемлекет тарапынан көрсетіліп жатқан қолдаулар аясында кенттің басты көшелерінің бірі – Абай, Қорқыт ата, Марал ишан, сонымен бірге Құдабаев, Теміржол, Қазантаев, Рүстембеков, Жаназаров, Медешов көшелеріне асфальт төселіп, мұндай игі іске мұрындық болғандар тұрғындар ризашылығына бөленді. Ал, өткен жылы көптен кент тұрғындары тарапынан шешімін таппай келген түйінді мәселелердің бірі – Кеңес Үкіметі жылдарында кент тұрғындарына әсемдігімен, көрікті көрінісімен танылған «Алейка», яғни қазіргі Тайшық би көшесін көркейту көгалдандыру болатын. Міне, тұрғындардың бұл өтініші де орындалып, көшенің бір бөлігі асфальтталып, бір бөлігіне қиыршық тас төселді, алдағы жылы ол да өз шешімін табады деп сенеді тұрғындар. Сонымен қатар, арықтарға бетон лотоктар орнатылса, көше ортасынан жаяу жүргіншілер жолы жасалды. Оған заман талабына сай орындықтар мен түнгі шамдар орнатылды. Сонымен бірге, көше басына балалар үшін ойын және спорт алаңы салынып, ол да пайдалануға берілді. Бүгінде ойын алаңы кент балаларының ғана емес, сол аумақта тұратын тұрғындардың да демалатын орнына айналды. Бұл өткен жылдың ерекше бір жаңалығы болса, кент орталығындағы ең көне көшенің бірі – Аманкелді көшесіне де күрделі жөндеу жүргізілді. Оның айналасындағы шағын көшелерді аяқ сумен қамтамасыз етуде лотоктар жаңасымен ауыстырылса, көп жылдан бері жөндеу көрмеген көше жаңа кейіпке енді. Жаңа жарық шамдар орнатылды. Көше бойына заманауи үлгідегі жаяу жүргіншілер жолы салынып, ерекше үлгідегі орындықтар қойылды. Жақын арада бұл жұмыстар аяқталып, ел игілігіне пайдалануға беріледі деп күтілуде.Сонымен қатар, кенттегі қара жолдарға қиыршық тас төсеу жұмыстары да жалғасын табуда. Нақтысын айтқанда өткен жылы облыс, аудан бюджетінен бөлінген қаржыға 17 көшеге қиыршық тас төселді. Мұның өзі кентте автокөлік қауіпсіздігін болдырмауда, жауынды күндері тұрғындарға жасалған жайлы жұмыстар десек артық айтқандық емес. Енді бір айта кетерлік жайт, Аманкелді көшесінен шыққан көне асфальт төсендісі Наурыз, Қаракөзов көшелеріне төселіп, ол көшелер де алдағы уақытта асфальттауға дайын тұр.Жыл басында тұрғындар алдында жылдағыдай дәстүрлі есеп беру жиналысын өткізген кент әкімі Шыңғыс Сыдықов өткен жылғы жұмыстарды саралап, биылғы жыл нендей жұмыстармен айшықталатынын баяндады. Оның ішінде, кент бойынша 15 көше асфальтталатынын, жылдағы дәстүрмен бірнеше көшеге қиыршық тас төселетінін жеткізді.Ал, енді кезекті осы уақыт аралығында жүргізілген жарық тандыру бойынша сөз етсек. Расында да, кентіміздегі 138 көшенің соңғы бес жыл ішінде 34-і жаңадан жарықтанса, биылғы жылы 19 көшені жарық шамдарын ілу кезегі келіп тұр.Ел экономикасы мен тұрғындардың әлеуетін көтеруде кәсіпкерлердің еңбегі өлшеусіз. Осы ретте, түрлі кәсіпкерлік бағытта еңбек етіп, ел алғысына бөленіп жүрген азаматтардың еңбегін атап өткен де жөн. Соңғы бес жылды алар болсақ, кентте жеке кәсіпкерлер Шолпан Махмутова, Жомарт Жаппасбаев, Жанар Бұқпанова, Рабиға Балғабаева, Әсем Сержанова, ағайынды Бақтияр мен Нұрбол Жұмабекұлы, Балахан Балмаханов, Бақытжан Өмірзақова, Нағима Тоқсанбаева, Рүстем Досымов, Дәулет Қанатбай, тағы басқа кәсіпкерлердің тұрғындарға көрсетіп жатқан түрлі бағыттағы сапалы қызметтерін айтуға болады. Сондай-ақ, мемлекет тарапынан ел игілігіне пайдалануға берілген әлеуметтік қызмет мекемелері де кент келбетін өз сәнімен әрлеп тұр десек шынайылық болар.Иә, өткен жыл кент тұрғындары үшін несімен ерекшеленді деген сұраққа жауап іздер болсақ, Кейде көлікпен кенттегі кейбір сауда орталықтары мен әлеуметтік нысандар алдына барғанда мәшинеңді қояр жер таппай қалатының рас. Осыны ескерген кент әкімідігі өткен жылы «Аққайың» балабақшасы, «Рүстем» сауда орталығы, Халыққа қызмет көрсету орталығы мен «Халық банкі», аудандық кәсіпкерлік бөлімі алдына арнайы көлік тұрақтайтын орын салып, көптің ризашылығына бөленсе, Тәуелсіздік, Сегізов, Қазақ хандығы аллеясына, Мөлтек ықшам ауданы мен Қорқыт стансасына ойын алаңдарын орналастырды. Тайшық би көшесі мен No183 орта мектеп алдынан түнгі жарығы бар спорт және балалар алаңын пайдалануға беріп, сол аймақтың балаларына үлкен қуаныш сыйлады. Сонымен қатар, заман талабына сай салынған спорт кешені, автовокзал, мейрамханалар мен автокөлік жөндеу шеберханалары, мемлекет тарапынан ел мүддесіне арналған заманауи үлгідегі мектеп, балабақшалар, әлеуметтік нысандар да керемет көрінісімен кентке әсемдік сыйлап тұр.«Ауылын көріп азаматын таны» дегендей, осындай үлкен істің басы-қасында жүрген Жосалы кенті әкімдігінің де атқарған жұмысын айтып кету міндет. Оның ішінде, кент әкімі Шыңғыс Сыдықов, Бақытбек Жылтыров, Алмасхан Досмұратов, Нұржан Тоқшылықов, Нұргүл Сарыбаева, Нұрымжан Махамбетов, Нұртас Жаңаберген, Нұрсұлтан Шәкенов, Ерлан Аралбаев, Сәбит Сәденов, Рауан Әбдіқасов сынды туған елінің өсіп-өркендеуіне бей-жай қарамай, еңбегінің арқасында көптің құрметіне бөленген мамандарға, сонымен бірге қоғамдық ақылы жұмыста ұзақ жылдан бері еңбек етіп жүрген Жұлдызай Аймұратова, Жанар Байқадамова, Гүлнар Жәлиева және басқа да жұмысшылардың еселі еңбегіне кент тұрғындары дән риза.Осы ретте, айта кететін ерекше жайт, көгілдір отын келгелі бері кент әкімдігінің қолдауымен тұрмысы төмен және мүмкіндігі шектеулі отбасыларға демеушілік ұйымдастырып, газ пешін сатып алып берсе, тіпті кейбірінің үйіне газ желісін кіргізіп те берді.Сонымен қатар, ақылы қоғамдық жұмыспен қамтылғандарды Жаңа жыл, Аналар мерекесі, Наурыз мейрамы сияқты даталы күндері құрметтеп, зейнет жасына толғандарды да сый-құрметпен демалысқа шығарып салу үрдісін ұйымдастыруда. Тіпті, осындай мерекелерде ұжым қызметкерлерінің, кенттегі тұрмысы төмен отбасы, мүгедектігі бар және көпбалалы отбасы балаларын да құр қалдырмай құрметтеуді дәстүрге айналдырған. Әрбір азамат үшін туып-өскен ауылы – тағылымы мол тәлім-тәрбиенің ордасы. «Гүлденсе ауыл, гүлденеміз бәріміз» дейтін Бейімбет Майлиннің сөзі әлі де мән-мағынасын жойған жоқ. Ал кент тұрғыны атану – мен үшін бақыт.

Жосалы кентіндегі жарқын істер бар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арналған Жолдауында айтылған басымдықтар мен "Тәуелсіздік бәрінен қымбат" атты мақаласын қоғамда кеңінен насихаттап, ел егемендігінің өркендеуі мен дамуына үлес қосқан, Тәуелсіздік жылдарында өз саласының хас шеберлері атанған тұлғаларды таныту мақсатында «Ел егемендігіне қосқан Ерен еңбегі үшін» атты республикалық байқауы жарияланған болатын.&nbsp;Осы байқауда жерлесіміз Сыр жұртшылығына әуезді әнімен, сәнді сырнайымен жақсы таныс Керекжан Құлмырзаевтың кеудесі тағы бір медальмен толықты. Ол «Ерен еңбегі үшін» төсбелгісімен және І дәрежелі дипломмен марапатталып, жеңімпаздардың қатарынан табылды.&nbsp;Киелі Қармақшы топырағында туып, талантымен талайды таңқалдырып жүрген өнер иесінің есімі тек ел-жұртқа емес, әнсүйер қауымға «Қармақшым», «Мені ойла», «Ғашық жыры», «Көктем қыз», «Анашым», «Дос сағынышы», «Сағынамын сұлуым», «Ақ бөпешім», «Балапаным», «Жолықпаңыз», «Той жыры» сынды әндерімен жақсы таныс. Бүгінде оның шығармашылығында 80-ге жуық әндері бар.&nbsp;Айта кетейік, өнер иесі осыған дейін еліміздің өркендеуі жолында мәдениет саласына қосқан еңбегін жоғары бағалап, "Мәдениет майталманы" медалімен марапатталды. Сондай-ақ Бүкілодақтық халық шығармашылығы фестивалінің, облыстық, аудандық әншілер байқауының және облыстық композиторлар байқауының лауреаты. Оның жетістіктері мен марапаты жетерлік. Иә, еңбек еткен алғысқа бөленеді.

Қармақшылық композитордың кеудесі тағы бір медальға толықты  

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Байқоңыр қаласында Қазақстан Республикасының Ішкі істер Министрлігінің Байқоңыр қаласындағы Өкілдігінің құрылғанына 30 жыл толуына арналған салтанатты жиын өтті.Жиында қызметтік борышын орындауға арнаған полиция қызметкерлерімен Абай облысында өртті сөндіру кезінде қаза тапқандарды 1 минут үнсіздікпен еске алды.Содан соң, Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің Байқоңыр қаласындағы Өкілдігінің бастығы, полиция полковнигі Алтынбек Ахметов құттықтау сөз сөйлеп, жыл көлемінде атқарылған жұмыстарды саралады. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің бұйрығына сәйкес қызметтік міндеттерін адал атқарған, жұмыста жоғары нәтижелерге қол жеткізгені үшін Өкілдіктің бір топ қызметкерлеріне арнайы атақ пен естелік төсбелгілер табыстады.Одан әрі облыс әкімінің орынбасары, Қазақстан Республикасының Президентінің «Байқоңыр» кешеніндегі арнаулы өкілі Қайрат Нұртай сала ардагерлерін, қызметкерлер мен олардың отбасы мүшелерін мерекемен құттықтап, өкілдік басшысы Алтынбек Ахметовке облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың арнайы құттықтауын табыстады.Сондай-ақ ол өз сөзінде, Өкілдіктің «Байқоңыр» кешенінде Ресей Федерациясы ішкі істер басқармасымен екі жақты достықты нығайту және құқық қорғау саласындағы ыңтымақтастықты дамыту бойынша атқарған жұмыстарын ерекше атап өтті. Мұнан соң, Өкілдіктің бірқатар қызметкерлері облыс әкімінің және Қазақстан Республикасының Президентінің «Байқоңыр» кешеніндегі арнаулы өкілінің Алғыс хатымен марапатталды.Шарада Байқоңыр қаласы әкімшілігінің басшысы Константин Бусигин мен Ресей Федерациясы құқық қорғау органдары және аэроғарыш өнеркәсібі кәсіпорындары басшылары өкілдік қызметкерлеріне мерекелік құттықтауларын арнап, жылы лебіздерін білдірді.

Байқоңырда құқық қызметкерлеріне құрмет көрсетті

Kyzylorda-news.kz. Қазгидромет ел аймақтарында 9 шілдеде болатын қауіпті метеорологиялық құбылыстарға болжам жасады.Атмосфералық фронтальды бөлімдердің өтуімен елміздің шығысында, оңтүстігінде, оңтүстік-шығысында, солтүстік-шығысында тұрақсыз ауа райы күтіледі, жаңбыр жауады.Республикамыздың оңтүстік-шығысында, шығысында найзағай ойнап, қатты жаңбыр, бұршақ жауып, дауыл болуы мүмкін.Республика бойынша желдің күшеюі күтілуде. Елміздің батысында, солтүстік-батысында және солтүстігінде ауа райы жауын-шашынсыз.Батыс Қазақстан, Атырау, Ақтөбе, Маңғыстау, Қызылорда, Ұлытау облыстарының басым бөлігінде, Қостанай облысының оңтүстігінде қатты ыстық сақталады, Батыс Қазақстан облысының оңтүстігінде, солтүстігінде, Маңғыстау облысының оңтүстігінде, солтүстік-шығысында, Атырау облысының оңтүстігінде, Ақтөбе облысының батысында өте қатты ыстық күтіледі.Жамбыл, Қызылорда, Маңғыстау, Батыс Қазақстан облыстарының басым бөлігінде, Түркістан облысының оңтүстігінде, батысында, солтүстігінде, шөлді аудандарында, Атырау облысының оңтүстігінде, солтүстігінде, Қостанай, Қарағанды, Ұлытау Жетісу облыстарының оңтүстігінде, Ақтөбе облысының облысының, оңтүстігінде, оңтүстік-шығысында төтенше өрт қаупі сақталады.

Жексенбіде ауа райы қандай болады? 

​<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Мемлекет басшысы "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының кодексіне (Салық кодексі) және "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасының кодексін (Салық кодексі) қолданысқа енгізу туралы" Қазақстан Республикасының заңына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" заңға қол қойған болатын.​Осы ретте, кәсіпкерліктің жекелеген салалары үшін мөлшерлемені 2 пайызға дейін төмендету мақсатында «Қармақшы ауданы бойынша бөлшек салықтың арнаулы салық режимінің мөлшерлемесін төмендету туралы» аудан мәслихатының шешімі 01.07.2023 жылы ҚР Әділет министрлігі Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеудің тізілімінде №8429-11 санды болып енгізіліп тіркелді.​Бұл арнайы салық режимін жұмыскерлер саны 200 адамнан аспайтын, ал табысы күнтізбелік жылға 2,1 млрд теңгені (600 мың АЕК) құрайтын кәсіпкерлер қолдана алады.&nbsp; ​Қазір рұқсат етілген қызмет түрлерінің тізбесі бөлшек саудаға және негізінен халыққа қызмет көрсетуге байланысты &nbsp;190 қызмет түрін қамтиды. Атап айтқанда, бөлшек сауда, автомобильдер, киім-кешек пен жиһазды жөндеу, ағаш өңдеу, сырлау және сылақ жұмыстары, жолаушы тасымалы, сондай-ақ қоғамдық тамақтану және т.б.​Бұл режим алдағы уақытта, бизнес-ахуалды жақсартуға ықпал ететін болады және салықтық жүктемені, бизнесті заңдастыруға, кәсіпкерлік сектордың іскерлік белсенділігін арттыруға оң әсерін тигізетін болады.

Бөлшек салықтың арнаулы салық режимі қандай?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Көпшілік иммунитетін арттыру үшін ББҚ (БАД) және дәрумендерді белсенді іше бастайды. Эндокринолог Зухра Павлова &nbsp;<a href="https://doctorpiter.ru/">Doctorpiter</a> порталына оларды бақылаусыз іше берсеңіз, оның ағзаға зияны тиюі мүмкін екенін айтты.Дәріханалық дәруменді ішкенде тұрған ештеңе жоқ, бірақ анализ тапсырғанда оның жетіспейтінін анықталған болуы керек. Дәрумен жетіспеушілігіне барлық адам шалдығуы мүмкін. Себебі көп жағдайда норманы тек тамақтан алу мүмкін емес. Көкөністерде, жемістерде және дәнді-дақылдарда баяғы кездегідей пайдалы заттар көп емес. Оған кінәлі - пайдасына емес, көптігіне жұмыс істейтін технологиялар. Мұндай көкөніспен тамақтанған мал етінің құрамы да нашарлау болады. Сондықтан қазіргі заманда қосымшалар қажет болуы әбден мүмкін.<blockquote>"Алайда ескеретін бір нәрсе бар: қосымшалар (БАД немесе дәрумендер) нақты мөлшерде ғана қажет және олар бәріне бірдей керек емес", - дейді эндокринолог.</blockquote>Медицинада бірнеше базалық принцип бар. Олардың негізгілеріне мыналар жатады: "Primum non nocer" - "Зиян келтірме", "Guantum satis" - "Қажетінше".Дәрумендер де өмірлік маңызы бар заттар секілді қажет мөлшерде келуі керек. Оның жетіспеушілігі де, артық болуы да ағзаға зиян келтіре алады.Ең қауіпсіз түрі - суда еритін дәрумендерКөпшілік суда еритін дәрумендер ағзаға зиян келтірмеуі мүмкін. Бірақ "қауіпсіз" С дәруменінің өзін нормадан көп іше берсеңіз, ол ағзаға зиян келтіреді: <a href="https://massaget.kz/layfstayl/zhadnama/79251/">бүйректе тас түзіліп бастайды</a>.В тобы дәрумендеріОлар тамақтан энергия алуға көмектеседі және эритроциттер қалыптасуына қатысады. Бұл дәрумендер жүйке жүйесі және ми жұмысының дамуы үшін қажет. Сондай-ақ олар гендер мен жасушалық сигналдар реттелуіне қатысады.Бірақ олар артық болып кетсе, ағза үшін қауіп төндіреді:<ul><li>В6 дәруменінің артық болуының жүйкеге уытты әсері болады, яғни ол жүйке жүйесінің зақымдалуына әкеледі;</li><li>В12 дәруменінің артық болуы қан ұйыту жүйесінің белсенділігін арттырып жібереді, ал ол жүрек жеткіліксіздігі, өкпе қабынуын дамытады.</li></ul>Майда еритін дәрумендердің зияны көбірекD, Е, А және К дәрумендері артық болса, олар майлы тінге жиналады. Олардың бір бөлігі бейтараптандырылуы (ағзада сондай механизм бар) мүмкін, бірақ қалған қор елеулі зиян келтіруі мүмкін.<blockquote>"А дәрумені артық болған кезде орын алатын қызғалт сары тері - минималды салдар, ол уақыт өте өздігінен кетеді", - дейді Зухра Павлова.</blockquote>Ал <a href="https://massaget.kz/layfstayl/Zdorove/60674/">К дәруменінің</a> артық болуы мынадай жағымсыз салдарларға әкелуі мүмкін:<ul><li>Бауыр қызметінің бұзылуы;</li><li>Ми тінінің зақымдалуы;</li><li><a href="https://massaget.kz/arnayyi_jobalar/zdorove/65675/">Тершеңдік</a>;</li><li>Гемолиз;</li><li>Ұйыған қан</li><li>Қан ұйыту жүйесі белсенділігінің артуы.</li></ul><blockquote>"Дәрумендердің де мөлшерін сақтау керек, сол үшін құрамында дәрумендері мен минералдары көп емдік құралдармен аса әуестенбеген дұрыс. Тіпті, қарапайым дәрумендер жинағын ішіп бастамас бұрын дәрігермен кеңесіп, анализдер тапсырған дұрыс", - деп қорытындылады дәрігер.</blockquote>

Дәрумендердің артық болуы несімен қауіпті? Эндокринолог ескерту жасады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Көктем-жаз мезгілдерінде адамдар сыртта көп жүрсе, басына күн тиіп, ыстық өткізіп алуы мүмкін. Мұндай жағдай болмауы үшін не істеу керек? Алғашқы көмек қандай болуы қажет?&nbsp;Назарларыңызға төтенше жағдайлар мамандарының кеңесін ұсынамыз.Ыстық өту&nbsp;адам ағзасына ыстық ауаның және инфрақызыл сәуленің түсуінен туындайды. Ол ыстық ауа райында, Күн сәулесінің астында өте көп уақыт жүргенде пайда болады. Күн тию&nbsp;– Күн сәулесінің адамның миына әсер етуі. Мұндай зақымдану құрылысшы немесе ауыл шаруашылығы мамандары сияқты ашық аспан астында жұмыс істейтін адамдарда болуы мүмкін. Күн тию мен ыстық өтудің белгілері: – самайдың тамыр соғысын сезуі; – терінің, әсіресе, беттің қызаруы; – жүрек соғысы жиілігінің минутына 100 немесе одан да көп болуы. Сонымен қатар: – әлсіздік, ұйқышылдық; – бастың айналуы; – құлақта түрлі шудың болуы; – жүрек айнуы; – құсу. Дене температурасы ыстық өту кезінде 40 градусқа дейін жетеді. Ең ауыр жағдайда зардап шегуші есінен айырылуы мүмкін. Күн тиген және ыстық өткен адамға арналған алғашқы көмек &nbsp;<ul><li style="text-align:justify;">Зардап шегушіге қолайлы жағдай жасау: көлеңкедегі салқын жерге апарып, белдігін, жағасын, галстугын, аяқкиімін шешіңіз. Желдеткішті немесе кондиционерді қосыңыз, болмаған жағдайда қолдан желдеткіш жасаңыз.</li><li style="text-align:justify;">Ағзаны тез салқындату: зардап шегушіні салқын ваннаға апарыңыз немесе дымқыл орамалмен ораңыз. Жылып кеткен орамалды ауыстырып отырыңыз. Басына, алақанына, шабы мен қолтығына мұз немесе дәрі қобдишасындағы термопакетті салу керек. Бұл жағдайда мұздатқыштағы көкөністі де пайдалануға болады. Адам ағзасын кем дегенде 38,5 градусқа дейін салқындатсаңыз, ары қарай ол өзі күреседі.</li><li style="text-align:justify;">Зардап шегуші жоғалтқан сұйық мөлшерін қалпына келтіру. Минерал сусын, дәрі қобдишасындағы арнайы ұнтақталған тұзды ертінділерді: регидрон, оралит немесе лимон қосылған тәтті шай ішу керек. Қажет болған жағдайда қолдан дем алдыруға және массаж жасауға дайын болыңыз. Жаныңызда аммиак ерітіндісі болғаны жөн. Жәбірленушіге аса қауіп төніп тұрмаса да, ауруханаға жеткізуіңіз немесе “103” қызметіне қоңырау шалуыңыз қажет.</li></ul>Күн тимеуі үші не істеу керек? &nbsp;<ul><li style="text-align:justify;">Күн ыстық кезде арнайы киім мен баскиім киіп жүрген жөн.</li><li style="text-align:justify;">Ыстықта жұмыс істейтіндер сұйықты көп ішуі тиіс және басшылық оларға ауызсу беріп отыруы керек.</li><li style="text-align:justify;">Ыстықта адам ағзасы көп мөлшерде сұйық жоғалтып, нәтижесінде қан қоюланады. Бұл жағдай жылу реттеудің бұзылысына ғана емес, инсульт пен инфарктқа да душар етуі мүмкін. Ағзадағы тұз балансын реттеу үшін минерал су немесе арнайы тұзды ерітіндіні ішу қажет.</li><li style="text-align:justify;">Ыстықта және Күн астында жұмыс істегенде жүйелі түрде үзіліс жасап отыру керек. Ол үшін орынжайды салқындатқыш құралмен жабдықтау керек.</li></ul>

Күн тию мен ыстық өтуден қалай сақтану керек?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Адам үшін денсаулықтан артық байлық жоқ. Бақыттың 90 проценті дұрыс денсаулықта екенін ұмытпаңыз.Осы орайда, назарларыңызға денсаулыққа қатысты пайдалы кеңестер тізбегін ұсынамыз.Қатты ыстық тамақ ішпеңізЫстық тағамдар ағзадағы микробтармен күресетіні белгілі. Алайда, сол бактериялардың ішінде пайдалылары да бар екені рас. Адам ағзасындағы тіндер өте нәзік келеді, сол үшін ыстық тағам олардың тіршілігіне кері әсерін тигізуі мүмкін. Әсіресе, қалқанша безінің жұмысына бұл кедергі келтіреді. Ауыздан жағымсыз иістің шығуы да осыдан. Сіз ішетін тағам мен сусындар цельсий өлшемі бойынша 45 градустан аспауы тиіс.Суды бірнеше рет қайнатпаңызСу қайнаған сайын өзінің пайдалы қасиеттерін жоғалтады. Ал суды бірнеше рет қайнату арқылы оның ағзаға тигізетін зиянын да арттыра түсеміз. Негізі, суды қайнатпай-ақ, оны фильтрден өткізіп алған дұрыс. Құдықтан алынған судың да зиянды тұстары бар. Соңғы кездері құдық суынан мышьяк табылуда, бұл ағза үшін у болып есептеледі.Суды көбірек ішіңізАғзаны қалпында ұстау үшін күніне 2 литр су ішу керек. Одан артық ішудің қажеті жоқ. Екі литрден артық су ішсеңіз, су ағзадағы зиянды бактериялармен бірге пайдалысын да алып кетуі мүмкін. Егер нақтырақ айтатын болсақ, әр адам өзінің бір келі салмағына 30 мл су ішкен дұрыс. Мысалы, сіздің салмағыңыз 70 келі болса, онда күніне екі литр су ішесіз. Ал салмағыңыз 80 келі болса, 2,5 литр су пайдаланасыз.Жаңғақ жеңіз, ол өмірді ұзартадыЖаңғақты күн сайын жесеңіз де артық емес. Өйткені, оның құрамында Е дәрумені бар. Сондай-ақ, жаңғақ адам ағзасының қартаю процесін баяулатады. Ең пайдалы жаңғақ деп грек жаңғанын атауға болады. Грек жаңғанын күніне 100 грамнан артық жемеңіз, өйткені, шамадан тыс жеудің де өзіндік проблемалары бар. Күнбағыс шемішкесін де аздаған мөлшерде пайдаланған денсаулыққа қауіпті емес. Тек тісіңізді сақтау үшін оны қолмен шағыңыз.Газ плиталарынан бас тартыңызЕгер үйіңізде газ плитасы болса, оны тезірек электрлі плитаға ауыстырған дұрыс. Газды сөндірген соң оның зияны ауада қалып қоятынын ескертеміз. Ауада қалған газ шөгіп, қара күйеге айналады. Әлгі күйе сіздің өкпеңізге түсуі мүмкін. Сондай-ақ, газдың жарылу қаупі зор екенін де жақсы білесіз.Күн сайын сабынмен жуынбаңызКүн сайын сабынмен жуыныу теріңізді құрғатып жібереді. Сондай-ақ, сабынды жиі пайдалану арқылы біз терімізді инфекция мен тезірек қартаюдан қорғап тұратын қатарды да жуып тастаймыз. Аптасына 1-2 рет сабынмен жуыныңыз да, қалған уақытта тек қана сумен шайыныңыз. Сабынның орнына душқа арналған гель пайдаланған әлдеқайда пайдалы.Адреналинді көбейтіңіз«Үй-жұмыс-үй» деп жүретін жандар үшін адреналинді арттыру керек-ақ. Мұндай қызықсық график арқылы сіз өмірдің кереметтігін түсіне алмайсыз. Достарыңызбен қыдырыңыз, жұмыс пен тұрмыстағы проблемалардан әбден демалыңыз. Немесе, аттракционға барып көңіл көтеріңіз. Парашютпен секіріңіз. Мұның бәрі сіздің сергек әрі көңілді жүруіңізге әсер етеді.Шылым шегуден бас тартыңызТемекіден бас тарту сіздің денсаулығыңызды ғана емес, экономикалық жағдайыңызды да жақсартады. Шылым шегуді доғару арқылы сіз ағзаңызды көптеген зиянды заттардан қорғайсыз. Орта есеппен темекі құмар адам күніне 20 шылым шекті деп есептейтін болсақ, бір шылымды шегіп бітіргенше 3 минут уақыт кетеді. Бір күнде оның темекі шегуге бір сағаты кетеді, ал бір жылда 365 сағат жұмсайды. Медициналық зерттеу нәтижесінде, шылым адам өмірінің 7-10 жылын қысқартатынын дәлелденген. Сондай-ақ, темекі шеккеннен кейінгі жағымсыз иіс өзіңізге де, айналадағы адамдарға да ұнамайтыны белгілі. Жылына 600 мың адам темекі шегуден келетін түрлі сырқаттардан көз жұматынын есте сақтаңыз.Колбаса сатып алуды доғарыңызҚұрамында канцероген бар заттардан түгелдей дерлік бас тартыңыз. Олардың қатарына қақталған, маринадталған, консервіленген, майға қуырылған, тұздалған және натрий нитриті қосылған тағамдар жатады. 50 грамм қақталған колбасаның зияны күніне бір пачка шылымның түтінімен тең.Ұйқыңыз тыныш болсынКүніне кем дегенде 8 сағат ұйықтаңыз. Ұйқыңыз тыныш болуы үшін бір уақытта жатып, бір уақытта тұруды әдетке айналдыру керек. Физикалық күшіңізді қалпына келтіріп, басыңызды жақсы жұмыс істеуіне ұйқының тікелей әсер ететінін ұмытпаңыз. Иммунитеттің көтеріліп, жай ғана көңілді жүрудің өзі ұйқының тыныштығынан.Пессимизмнен арылыңызҮнемі көңіл-күйдің нашар болуы денсаулыққа тікелей зиян екенін көп ешкім түсіне бермейді. Көңіл-күй түскен сайын адам депрессияға шалдығады. Ал депрессияның түбі өміріңізге қауіпті ауруларға әкелуі мүмкін.

Денсаулыққа арналған пайдалы кеңестер

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Ауылдың құмында туып, суын ішкен әрбір адам туған жерінің түрленіп, өсіп-өркендеуіне үлес қосуды мақсат-міндеті деп бағамдайды. Әр адамның &nbsp;кіндік қаны тамып, туып өскен елі жер жәннатымен тең. Өйткені, бүгінде ел таныған азаматтар мен батырлардың тіптен, ғалым мен қарапайым ауыл тұрғындарының естен кетпес жұлдызды сәттері сол өлкемен тікелей байланысты. Ал, еліміздің әрбір тауы мен өзені тұнып тұрған тарихқа толы екенін ескерсек, азаматтардың &nbsp;сол құндылықтарды құрметтеуі бекер емес. Ол – тазалыққа атсалысса да, бір тал отырғызса да шынайы ісімен өскелең ұрпақтың бойына Отанды сүю деген сезімді ұялатуы қажет.&nbsp;Тәрбие тал бесіктен бастау алады десек, сәмбі талдың иіліп тал бесікке айналар орны ауыл екені бесенеден белгілі. Сіз өз туған жеріңіз үшін не істедіңіз? Жер ананың өтеуін қайтардыңыз ба? Әрине, мұндай тосын сұраққа кез-келгеніміз &nbsp;тосырқап қалатынымыз жасырын емес. Себебі, елі-жеріне деген сүйіспеншілігін игі істермен өтеп, туған жерге туын тіккен &nbsp;азаматтар бар әрине, бірақ саусақпен санарлық. Елбасы рухани жаңғырудың бір тетігін осы тақырыпқа неліктен арнады? Ауыл-аймақтың замана көшінен қалмай, Қазақстанның озық отыздыққа ұмтылуы үшін. Ал, бұл жолда ауыл әкімдеріне артылар жүк ауырлай түспек.&nbsp;Бүгінде Шиелі ауданына қарасты 22 ауылдық округ бар. Тұрмыс-тіршілігі егіншілікпен біте қайнасқан ауылдардың бірінде мал шаруашылығы дамып, енді бірінде кәсіпкерлік қанатын кеңге жаюда. Әр ауылдан түлеп ұшқан тау тұлғалар, атпалдай азаматтар, жанашыр жандар да жетерлік. Ал, оларды игілікті істің басына жиып, ұйытқысы болу ауыл басшыларының бауырмалдығын көрсетсе керек. Жылдық жоспарды бекітіп, ауыл ішінде мерекелік шараны ұйымдастырумен шектелуді заман талабы көтермейді. Бұрынғыдай қаптаған хаттама, мыңдаған құжаттардың әлегі жоқ. Сандық жүйе барлық салаға енуде. Саусақпен түртіп қалсаңыз, ақпарыңыз діттеген жеріне жетіп барады. Сондықтан, жылы орнынан қозғалып, айналаға көз тастап, тәжірибе алмасатын кез жеткен сыңайлы.Сұлулығына қазақ елі сүйсінген Сырдария ауданына қарасты Нағи Ілиясов ауылын білмейтін жан жоқ. Бүгінгі күннің «заманауи ауылы» атанған елді мекенде халыққа керекті игіліктің бәрі жасалған. Орталығында супермаркеті жұмыс жасап, субұрқақтары атқылап тұрған жалғыз ауыл да осы. «Барлық ауыл Нағидай болсын» деген тілек бар ел аузында. Ендеше, басшысы бастап, қарты қостаған нағилықтардың еңсерген өткелін бағындыруға біздің де шама-шарқымыз жетпейді ме? Күріш егіп, тары өсірген Ақмая, Ортақшыл, Төңкеріс, табиғаты тамаша Бәйгеқұм секілді басқа да ауылдардың әлеуетін ауыз толтырып айтып жүрміз. Тіпті, жомарт жандарға да кенде емес. Ал, осы ауыл орталықтарына жан бітіріп, сәнін келтірсе, Нағи Ілиясовтан асып түсер ауылдар пайда болар еді.Болашақта әлем халқы ең үлкен 39 мегаполистің маңайына шоғырлануы мүмкін. Мегатрендтің бірі – урбанизация үдерісі жүреді. Яғни, болашағы жоқ ауылдардың тізімі жасалып, су, жел, күн энергиясынан қуат алатын ақылды қалашықтар бой көтеруі бек мүмкін. Олай болса, бір-бір кәсіптің құлағын ұстап, түрлі лауазымда қызмет атқарып жүрген ауылдан шыққан азаматтарды бір арнаға тоғыстырып, ауылды абаттандыру жұмыстары жаңғырса. Бұл жолда да туған жерге ту тіккендердің еңсесін көтеретін марапаттар ұйымдастыру ауыл басшыларының алғырлығы мен іскерлігіне тірелері мәлім. Мемлекет қолдауы және кәсіпкерлер мен ауыл тұрғындарының бірлесе жұмыс жасауының арқасында ауыл гүлденіп, әлеуметтік-экономикалық дамуының негізі қаланады. Тек, ерім деген ел болса, елі үшін еңбек етер азаматтар табылатынын ескерсек болғаны.

Шиеліде 22 ауылдық округ бар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Биыл Тәуелсіздігімізге – 32 жыл. Яғни, үш он жылдықты артта қалдырдық деген сөз. Осы уақытта Шиелі өңірі Қазақстанның ең дамыған индустриялық аймақтарының біріне айналуға барын салуда. Өйткені, мұнда осы бірнеше зауыт ашылып, ел игілігіне жұмыс істеуде.Таяуда ғана Шиелі ауданының әкімі Нұржан Ахатов аудандағы өндіріс орындарын аралады, арнайы кездесу өткізді.Ең алдымен «КНК КЕМИКАЛ» ЖШС құбыр зауытына аялдады. Зауыттың жұмыс барысымен жіті танысып, құбыр өндірісін тікелей көзбен көрді. Содан соң зауыт жұмыс¬шыларының ұсыныс пікірлері тыңдалды. &nbsp;Айта кетейік, кәсіпорын бүгінгі кү¬ні диаметрі 195х14,5 мм-лік полиэтилендік пластмасса құбырла¬рын көптеп шығаруды қолға алды. Сонымен қатар сүзгілік қабілетті КДФ 118 құбырларын¬ың бірнеше түрін тапсырысқа сай дайындап береді. Кәсіпорын бүгінгі таңда 100-ге жуық адамды жұмыспен қамтып отыр.Одан кейін аудан әкімі Иіркөл кеніші жұмысшыларымен кездесті. Аудан басшысы Нұржан Сәбитұлы «Семізбай-U» ЖШС Иіркөл кеніші жұмысшыларымен дөңгелек үстел басында бас қосып, ауданды, кент орталығын көркейту бағытындағы ұсыныстарын тыңдады. Сондай-ақ, кәсіпорын жұмысымен танысып, өндіріс орнын аралады.Дәл бүгін – қиясында қыран қалқып, саясында сәйгүлігі жер тарпып, киесінен киік үріккен киелі өлке Шиелінің аты асқақтайтыны анық.

Шиелі: Өндірісі өркендеген өлке

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев бюджет қаражаттарын тиімді пайдалану жөнінде орталық және жергілікті атқарушы органдарға жауапты міндеттер жүктеп келеді. Расында да бұл бүгінгі өзекті мәселенің бірі. Бюджет қаражаты ысырапшылдықты көтермейді. Оның әр теңгесі қатаң бақылауда болған жағдайда ғана тиімділігі арта түседі. Осы орайда аудан бюджетін тиімді жоспарлау үшін қоян жылында атқарылар жұмыстардың легін тарқатты. Алдымен 2023 жылғы кірістер болжамына назар салсақ, 10 млрд 430 млн &nbsp;421 мың теңге көлемін құрайды екен. Ал бұл қаржы қайда жұмсалмақ соны тарқатып көрелік…Аудан бюджетінен Бәйтерек, Жуантөбе елді мекендеріндегі көшелерді жөндеу жұмыстарына 58 млн 573 мың теңге қаралуда. Келер жылы ауыл халқы көптен күткен Ә.Молдағұлова мен Асанбай ата көшелері жөнделетін болады. Сонымен қатар Иіркөлдегі №10, 11, 12,13, 22, 23, 24 кв, С.Төребаев, Т.Адилов көшелеріне және Тұрандағы &nbsp;А.Құнбаев, Қорғанбаев, Молжігітов, Қодаманов көшелеріне жарық орнату үшін барлығы 33 млн 232 мың теңге қаржы бөлінетін болады.Сессия отырысында мақұлданған тағы бір мәселе Майлытоғай елді мекеніне балалар ойын алаңын орнату ісі. «Балалар жылы» аясында бастау алған игілікті іс келер жылы да жалғасын таппақ. Ол үшін 38 млн 101 мың теңге қаржы бөлінді. Сондай-ақ &nbsp;жұмыспен қамту, әлеуметтік бағдарламалар және азаматтық хал актілерін тіркеу бөліміне әлеуметтік тұрғыдан халықтың осал тобы қатарынан білім алушы студенттерге әлеуметтік көмек көрсетуге 25 млн 921 мың теңге, санаторлы-курорттық емделу қызметін алатын мүгедектігі бар адамдарға ілесіп жүрушілердің шығындарын өтеуге әлеуметтік көмекке 3 млн 588 мың теңге, барлығы 29 млн 509 мың теңге бөлінетін болды.Шиелі ауданына қарасты ауылдардың ішінде алғашқы болып көгілдір отынның игілігін 2018 жылы Ы.Жақаев ауылының тұрғындары көрген болатын. Одан соң бұл жұмыстар Бидайкөл, Байсын, Керделі, Нартай ауылдарында жалғасын тапты. Биыл бұл тізімге Ақмая, Алғабас және Ш.Қодаманов ауылдары да қосылды. Осылайша, аудан халқының 60 проценті газға қосылып, күл шығарып, от жағудың машақатынан арылды. Ендігі кезекте көгілдір отынның қызығын көру еңбекшіліктерге бұйырғалы тұр. Биыл Шиелі ауданының республикалық бюджеттің есебінен, құрылыс, сәулет және қала құрылысы бөліміне газ тарту желілерінің құрылысын жүргізуге Еңбекші елді мекеніне 270 млн &nbsp;356 мың теңге, Жиделіарық елді мекеніне 172 млн 157 мың теңге, барлығы 442 млн 513 мың теңге бөлініп отыр. Оған қоса облыстық бюджеттің есебінен, тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөліміне Сұлутөбе елді мекеніне кіре беріс Мақсұт Тоқмағамбетов көшесін күрделі жөндеудан өткізу үшін 264 млн 651 мың теңге бөлінгенін де тілге тиек етті.&nbsp;Сессия отырысында аудандық экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімінің басшысы Д.Жакеев Шиелі кентіндегі көшелерді орташа жөндеуге 563 млн 883 мың теңге қаралғанын да айтты. Ал ол қай көшелер? Кент тұрғындары тоқсан сайын әкіммен кездесуде айтатын Ш.Уәлиханов көшесінің басы, Қарабұзау көесінің аяғы, Қажымұхан көшесі және тұйығы, Желтоқсан тұйығы, И.Панфилов және тұйығы, М.Жұмабаев, Алтынбеков тұйығы, Ковтунов, Бөлтекейұлы, И.Құтпанұлы тұйығы, Абай тұйығы, Ботабаев тұйығы және №2 көше тұйығы, Кәрімбаев тұйығы, Шәкәрім Нұртөре моншасына дейін, Жайлыбаев тұйығы, Ә. Иманбеков, А. Жұбанов, Ж.Молдағалиев, Ағыбай батыр, Самара-Шымкент трассасынан Құрманғазыға дейінгі көшелер бар. Сондай-ақ Ә.Молдағұлова аяғы мен тұйықтары, №1, 2 көшелердің тұйықтары, №1,2,3,4,5,6 көшелердің тұйықтары, Ы.Жақаев тұйықтары, Отырар, Жерұйық, М.Қаратаевтан қашыртқы каналға дейін, Ж. Ердешбаевтан, М. Мырзахметов, Омаров, ГРП-23 мөл.ауданындағы көшелер, Боранов, Аудандық аурухана көшесі атаусыз, Ермағанбетовтен А.Исмаиловқа дейін, Өмірбекова, Нұртазаева, Қабанбай батыр, А.Едигеев, Ж.Базарбаев, Базарбаев жанындағы атаусыз көше, аудандық аурухана жанындағы атаусыз көше, Бурабай, Б.Сыздықов, Қалдыбаев, Шопашев, Амангелді көшесінің басы, Самар-Шымкент тас жол бойындағы көше, Жақаевтан Жаназа батырға дейінгі аралықтар жөндеуден өтпек. «Жолдың жайын жүрген білер» демекші аталған көшелер жөндеуден өтсе, кент іші көркейіп, жаңарып қалары сөзсіз.Ауыл халқының тұрмыс сапасын арттыру бағытында қолға алынған бағдарламаның бірі – «Ауыл – ел бесігі» жобасы. Аталған бағдарлама аясында Тұран ауылындағы Н.Қорғанбаев, Н.Қылышбаев, Ақмаядағы Ы.Алтынсари, Игілік, Бәйгеқұмдағы Досбол би, М.Әуезов, А.Құнанбаев, Ш.Уалиханов көшелері күрделі жөндеуден өтетін болады. Бұл тізімде Иіркөлдегі Сұлтан Қалымбетов, Сыздық Төребаев, Рахмет Нүрекев, Абай Құнанбаев тұйығы, Ахпанбет Қоспанбетов, Төлеу Адилов, Ибрагим Шохаев, №14, №15, Талаптандағы Алиханов, Баекеев, Оразбаев, Оспанов, Палымбаетов, Сатбаев көшелері, Тартоғайдағы М.Шохай, С.Ершохаев көшелері де бар.Аудан әкімі Нұржан Ахатовтың қатысуымен өткен сессия отырысында бөлімдерге бөлінген қаржыны ұтымды игеру, сан мен сапаға маңыз беру мәселесі де сөз болды. БКүн тәртібінен түспей тұрған газдендыру, көшелерді жөндеу, жарық шамдарын орнату сынды жұмыстарға бастысы қаржы бөлініп, сессияда мақұлданды. Ендігі кезекте қаржы мақсатты, өз орнымен жұмсалса Шиелінің шырайы арта түсері анық.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары

Жосалы кентіндегі жарқын істер бар