 Салық мәдениеті – өркениеттің белгісі

Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті Қазақстанда алғашқылардың бірі болып жасанды интеллект мен IT-технологияларды дамытуды қолға алды. Соның нәтижесінде Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің Жасанды интеллект институты ашылды. Жалпы бұл қандай институт? Немен айналысады? Аталған оқу орнына қалай түседі? Міне, осы сұрақтардың жауабын білу мақсатында Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің профессоры, Қорқыт ата &nbsp;атындағы Қызылорда университетімен бірлескен халықаралық LUPIC жобасының жетекшісі, Оңтүстік Кореяның Сеул қаласынан келген Джесу Ким мырзамен сұхбаттасқан едік. – Сәлеметсіз бе, Джесу Ким мырза! Қызылордада Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің Жасанды интеллект институты ашылғанын жақсы білеміз. Жалпы бұл қандай институт? Кімдерді дайындайды? Қазіргі таңда қанша студенті бар? Қай бағыт және қанша мамандық бойынша оқытып жатсыздар?&nbsp; – Жауапты алдымен Жасанды интелект институтынан бастайық. Шынын айту керек, бұл – бірегей жоба. Бір жағынан тәжірибе алмасуға да жақсы, екінші жағынан білікті мамандарды даярлауға сеп болады. Нақтырақ айтсам, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті мен Сеул Ұлттық Ғылым және технологиялар университеті (СеулТех) арасындағы &nbsp;«Халықаралық ынтымақтастық бойынша жетекші университеттік жобасы» (LUPIC) нәтижесін көрсетіп отыр. Мен осы жобаның жетекшісімін. Жоба бойынша Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінде Жасанды интеллект институты құрылып, бірлескен 4 білім беру бағдарламасы дайындалды. Атап айтсақ, «Информатика», «Киберқауіпсіздік», «Компьютерлік бағдарламалау және бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу», «Ақпараттық жүйелер» білім беру бағдарламалары. Бір сөзбен айтқанда, бүгінгі таңдағы өзекті деген, келешекке қажетті деген мамандықтар.&nbsp; Тағы бір айта кететін дүние бар. Сеул Ұлттық ғылым және технологиялар университетінің (СеулТех) филиалына қатысты бастама Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстанда жетекші шетелдік жоғары оқу орындарының филиалдарын ашу туралы тапсырмасына орай қолға алынған. Қазірдің өзінде Қазақстанның Ғылым және жоғары білім министрлігі арқылы 100 грант бөлініп, алғашқы студенттер білім алып жатыр. Келесі оқу жылынан бастап СеулТехпен AI architect және Data management бойынша қос дипломды бағдарламалар бойынша оқыту басталады деп күтілуде.&nbsp; – &nbsp;LUPIC жобасының жетекшісімін дедіңіз. Осы жоба туралы айтыңызшы. Бұл қандай жоба? Оның болашағы қалай болады?&nbsp; – LUPIC дегеніміз – Leading University Project for International Cooperation, яғни Халықаралық ынтымақтастық бойынша жетекші университеттік жоба дегенді білдіреді. Бұл LUPIC жобасын Корея үкіметі қолдайды және оны Кореяның Білім министрлігі басқарады. LUPIC бағдарламасының негізгі мақсаты дамушы елдердің университеттеріне Корея университеттерінің тамаша ресурстары мен тәжірибесін пайдаланып, адам ресурстарын құруға, қайта құруға және жүйелі түрде оқытуға көмектесу болып табылады. LUPIC жобасы арқылы бұл университет жоғары деңгейлі кәсіби дағдылары бар көптеген талантты студенттерді шығарады және жоғары сапалы адами капиталды қалыптастыруға үлкен үлес қосады деп сенемін. Қорқыт ата университеті мен Campus Town деп аталатын жергілікті қауымдастық арасында тұрақты өзара тиімді ынтымақтастық жүйесін орнату, жаңа бизнес және әлеуметтік орталық құру да негізгі мақсатымыздың бірі саналады. – Неге Қызылорда? Алматы, Астана секілді мегаполистер тұрғанда не себепті таңдау Қызылордаға түсті? – &nbsp;Қазақстанда үлкен мегаполистер бар екенін біз де жақсы білеміз. Астана мен Алматыны да білеміз. Ол қалаларда үлкен әрі жақсы оқу орындары орналасқанынан да хабарымыз бар. Бірақ бұл қаланы біз емес, корей халқының даңқты батыры, ұлт қаһарманы генерал Хонг Бом До таңдаған. Ол өмірінің соңында осы қалада өмір сүрді. Тіпті осы қалада өмірден өтіп, Қызылордаға жерленді. Бірнеше жыл бұрын корей халқының ұлттық батырының сүйегі барлық сән-салтанатымен өз еліне қайтарылды. Сенесіз бе, Қызылорда генерал Хонг Бом Доның рухы үшін таңдалды. Жоғарыда айтылғандай, бұл жоба Генерал Хонг Бом До сүйегінің Кореяға оралуын еске алу үшін дүниеге келген. Сонымен бірге бұл университеттің тамыры Корё қауымдастығымен тығыз байланысты екенін де ұмытпау керек. Тағы бір ескеретін жайт, әлемдегі негізгі технологияларды жасайтын және басқаратын университеттерді қарастыратын болсақ, негізгі технологияларды жасайтын және дамытатын ірі мегаполистер емес екенін есте ұстаған жөн. – Жасанды интеллект институтында сабақ қалай жүргізіледі? Теория басым ба, практика басым ба? Студенттер Оңтүстік Кореяның білім стандартымен оқи ма, әлде Қазақстанның стандартына сай ма? – Өте орынды сұрақ. Төртінші өнеркәсіптік революцияның негізгі технологиясы – жасанды интеллект. Бұл саланың информатикамен, математикамен және статистикамен де терең байланысы бар. Бұл сондай-ақ қарқынды дамып келе жатқан сала. Осы өзгерістерге жақсы бейімделу үшін мұғалімдер мен студенттер сабақтарды белсенді және өз бетінше жүргізуі керек. Әртүрлі әдістердің ішінде мен PBL (Проблемалық оқыту) және BL (Аралас оқыту) әдістерін ерекше атап өткім келеді. Теория мен практиканы бөлуге болмайды. Менің ойымша, осы екі бағыт арасындағы жақсы тепе-теңдікті сақтап, PBL және BL әдістерін қолданған дұрыс болар еді. Сонымен қатар Capstone Design бағдарламасы арқылы одан да жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады деп күтілуде. Білім стандартына келсек, Кореяның бұл салада тәжірибесі мол, сондықтан біз тек бөлісіп, ұсыныстар бере аламыз. СеулТехтың тарапынан зертханалық класстар ашылып оларға қажетті жабдықтар, серверлер келіп, бизнес-инкубатор орталығы ашылып дрондар жинайтын инженерлерді даярлау басталады. Жасанды интеллект институтында студенттер орыс және қазақ тілдерінен бөлек, ағылшын, корей тілдерінде білім ала алады. Менің ойымша, бұл елдің бірегей мәдениетін құрметтемей, жасанды интеллектінің озық саласында ілгерілеуді күту қиын. Сондықтан қазақ халқының мәдениеті мен тарихына құрметпен қараймын. – Жасанды интеллект институтында оқу үшін не істеу керек? Қазақстанның ҰБТ қорытындысы жарай ма, әлде басқа талаптарыңыз бар ма?&nbsp; – Жасанды интеллект институтына түсу үшін осы елдің ереже-талабы &nbsp;ескеріледі. Қазақстанда ұлттық бірыңғай тестілеу бар емес пе, соның қорытындысымен оқуға қабылдаймыз. Болды, басқа ешқандай талап жоқ.&nbsp; – Уақыт тауып, сұхбат беруге келіскеніңізге рақмет! Білімді де білікті шәкірттеріңіз көп болсын! Сұхбаттасқан Әзиз БАТЫРБЕКОВСурет Қорқыт ата университетінің баспасөз қызметінен алынды&nbsp;

Джесу Ким, Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің профессоры: ҚАЗАҚСТАННЫҢ МӘДЕНИЕТІ МЕН ТАРИХЫН ҚҰРМЕТТЕЙМІН 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Білімді ұрпақ – іргелі елдің кепілі. Ел болашағына,&nbsp;өскелең жас ұрпаққа сапалы білім мен саналы тәрбие беруде білім ұяларына жүктелер міндет зор. Сырдария ауданында мақтанышпен айтар тау тұлғалардың бірі және бірегейі ақиық ақын Асқар Тоқмағамбетовтің атымен аталатын білім ошағы. Бұл мектептен талай мықты, білімді тұлғалар түлеп ұшты. Асқар Тоқмағамбетов ауылындағы ақынның аты берілген №135 орта мектебі бүгінде оқушылардың білім сапасын арттыру, шығармашылық қабілетін дамыту мақсатында нәтижелі еңбек етуде. Іргелі білім ошағының тыныс-тіршілігі, атқарылып жатқан жүйелі жұмысы, жөнінде мектеп директоры Нұрлан Құрманалиевпен сұхбаттасқан болатынбыз.– Нұрлан Маханбетжанұлы, іргелі білім ұясының құрылуы, бастау алған тарихы туралы айтып берсеңіз…– Талайларды білім нәрімен сусындатып, тәлім-тәрбие берген мектептің тарихы сонау тереңде жатыр. Алғаш 1935 жылы қамыстан үлкен қақыра жасап, оны мектеп үйіне айналдырған оқу ордасының ең алғашқы мұғалімі Тәжмағанбет Сағындықов еді. 1937 жылы бала санының көбеюіне байланысты екі бөлмелі жаңа мектеп салынды. Бұл уақыттарда көбінесе ер мұғалімдер ұстаздық еткен. Сол жылдары ер адамдардың әскер қатарына шақырылуына байланысты ұстаздар бірінен соң бірі ауыса берген. Сұрапыл соғыс кезінде Күләш Жарылқасынова, Зейнепал Есіркесінова, Насиха Уалиевалар ұстаздық еткен. Бұл кісілердің барлығы да сол кезде үш айлық курстан өткен жетінші сыныпты бітірген жастар еді. 1950 жылы қосымша класс бөлмелері салынып, көрші үш мектеп бірігіп, «Молотов» жеті жылдық мектебіне айналды. Майлықұм колхозындағы «Молотов» атындағы жеті жылдық, XVIII партсъезд колхозындағы «Н.К.Крупская» атындағы жеті жылдық және Бидайкөл колхозындағы бастауыш мектептер бірігіп, 1950-1951 оқу жылында «Молотов» атындағы жеті жылдық мектеп болып аталды. Ол кезде мектеп шағын болатын. Мектеп тарихында небір мықты, ерекше дарынды ұстаздар қызмет етіп, ауыл балаларының сауатын ашып, білім берді. Талай сындарлы сәттерде, сұрапыл соғыс кездерінде қызмет етіп, қаншама қиындыққа қарамастан ауыл балаларын білім нәрімен сусындатқан ұстаздарымыздың еңбегі әрқашан да ел есінде, ұмытылмасы хақ. Мектепке 1984 жылдан бастап Қазақ ССР-і Министрлер кабинетінің шешімімен ақын, сатирик Асқар Тоқмағамбетов есімі берілген болатын.Білімнің қайнар көзі ауыл мектебінен талай дарынды жас түлеп ұшып, елге абыройлы қызмет етіп, еселі еңбектерімен елге танылды. Атап айтқанда, республикаға еңбегі сіңген қызметкер, режиссер Хұсейін Әмір-Темір, Қазақстан суретшілер одағының мүшесі Шәкен Сәменов, Төлеген Досымов, Рүстембек Алданазаров, Абдулла Омаров, Жолшыбек Бисенбаев, қазіргі «Гүлдер» ансамблінің жетекшісі, продюссер Сәрсен Ибрашева, педагогика ғылымының кандидаты Шаһарбек Төлегенов, I-санатты дәрігер-терапевт Тәжігүл Раманқұлова. Бұдан бөлек ерен еңбектері арқылы талай шәкірттің шырағын жаққан ардагер ұстаз-дарымыз Болат Қайранбаев, Жәнібек Маханбетов, Құндызай Байзақова, Бисенкүл Қыстаубаева, Қалдаш Тойшыбекова, Назнуш Әбибуллаева, Айжамал Дәрменова, Кенжегүл Басқынбаева, математика пәнінің үздігі Қалдыгүл Алтынбекова, ағылшын тілі пәні мұғалімі Роза Тілеубаева апай-ларымыздың елеулі еңбегін атап өтпеске болмас.– Мектептің педагогикалық құрамы, сапалы білім алуға оқушыларға жасалған жағдай, жалпы білім ошағының бүгінгі жай-күйі мен тыныс-тіршілігі жөнінде не айтасыз?– Мектеп ғимараты 1982 жылы іске қосылған. Типтік жоба бойынша 624 орындық, екі қабатты. Мектеп ауыз сумен толықтай орталықтандырылған, дербес жылу орталығынан жылытылады. Мектеп ауласы талапқа сай қоршалған. Мектепте медициналық қызметке байланысты медициналық жабдықтармен қамтамасыз етілген арнайы бөлме бар. Сонымен қатар мектеп тамақтану орнымен қамсыздандырылған және 50 орындық асхана жұмыс істейді. Жалпы оқушылардың сапалы әрі жайлы білім алуына мектепте толықтай жағдай жасалған.Білім ошақтары біліктілігі жоғары маманмен ерекшелетіні белгілі. Бүгінде мектепте жалпы 56 мұғалім қызмет етуде. Оның ішінде 51 жоғары білімді, 5 арнаулы білімді, 5 педагог-зерттеуші, 15 педагог-сарапшы, 17 педагог-модератор бар. Мектеп екі ауысымда жұмыс істейді. Бүгінгі таңда мектепте жұмыс жасап жатқан мұғалімдер де тынымсыз еңбектерінің арқасында біршама марапатқа ие болған. Ауызбіршілігі мол іргелі ұжымдағы ұстаз-дар қауымының еңбегін ерекше бағалаймын. Ұстаз – үлкен жауап-кершілікті талап ететін маман иесі. Әр маманның өзінің ерекшелігі, білік-тілігі, жұмыс істеу әдісі, өзіндік орны бар. Бүгінде ұстаздарымыз білімдерін жетілдіру мақсатында түрлі курстарға қатысып, тәжірибе жинақтауда. Тәжірибелі ұстаздарымыз үнемі өзі¬нен кейінгі ізін жалғастырушы жас маман¬дарға білгенін үйретіп, жол көрсетіп келеді. Ал жастарымыз «үлкенге – құрмет, кішіге – ізет» деген тәмсілмен әркез кішілігін білдіріп, үлкендерімізді құрметтеп жүреді.– Мектептің шәкірттері жеткен жетістіктері мен үздіктері өткен оқу жылын қалай қорытындылады?– Қай уақытта да ұстаздың еңбегі шәкіртінің жетістігімен бағаланатыны анық. Жалпы мектебіміздің оқушылары үнемі ізденіс үстінде жүреді. Оқушыларымыз талай республикалық, облыстық, аудандық байқаулар мен сайыстарға қатысып, топ жарып келеді. Одан бөлек жыл сайын өтетін пән олимпиадаларына қатысып, ұстаздардың еткен еселі еңбегін ақтап, жүлделі орындарды иеленіп, жақсы нәтиже көрсетуде деп ауыз толтырып айта аламын. Мәселен, Ерлік Өтеген «Ұстаз деген жарық күні ғаламның» тақырыбындағы аудандық жас ақын¬дар мүшәйрасының бас жүлде иегері атанса, Еркежан Кеңесбайқызы «Балалар әлемі» жобасы аясында өткен «Балалар оқулары» байқауының аудандық кезеңінен ІІ орынды иеленген болатын. Бекнұр Әубәкіров жаратылыстану-математика бағытындағы пәндер бойынша 7-8 сынып оқушыларына арналған жасөспірімдер олимпиадасының аудандық кезеңінің І орын иегері атанса, Айзада Бодықова жалпы білім беретін пәндер бойынша 5-6 сынып оқушыларына арналған республикалық олимпиаданың аудандық кезеңінде І орынды қанжығасына байлады. Одан бөлек 2-7 сынып оқушыларының зерттеу жұмыстары мен шығармашылық жобаларының республикалық «Зерде» конкурсының аудандық кезеңінде бірқатар оқушы жүлделі орын иеленіп, үздіктер қатарынан көрінді.Ғасырға жуық тарихы бар, талай жарқын тұлғаларды тәрбиелеп шығарған білім ордасы бүгінде білім беру саласында өз қызметін жоғары дәрежеде атқарып жатыр. Күнде өзгерген заман талабына сай жаңа инновациялық технологияларды өз жұмысына енгізіп, бәсекеге қабілетті ұрпақ тәрбиелеуде өз үлесін қосуда. Бұл мектептен әлі де талай-талай дарынды ғалым, талантты ақын, ержүрек батыр шығатынына кәміл сенімдіміз.&nbsp;– Сұхбатыңызға рақмет!Алтынай ЖҮНІСОВА

Таланттар түлеген мектеп

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Тәуелсіз еліміздің кемел келешегі мен жарқын болашағы өскелең ұрпақтың, бүгінгі жалынды жастардың қолында. Ал жарқын болашақтың кепілі – білімді ұрпақ. Білектің күшімен емес, біліммен бағындыратын заманда сапалы білім берудің маңызы жоғары болары анық. Білімнің қайнар көзі мен іргетасы мектеп табалдырығынан басталатыны белгілі. Осы ретте Сырдария ауданы, Қалжан ахун ауылының №126 орта мектебінің тарихы, тыныс-тіршілігі, жетістіктері, атқарылып жатқан жұмыстары туралы мектеп директорымен құрған сұхбатты назарларыңызға ұсынамыз.– Бақытжан Жамалқызы, талай талантты түлектер ұшқан білім ордасының тарихы жөнінде айтып берсеңіз...– Мектебіміздің тарихы сонау ХХ ғасырдың 34-жылдарынан бастау алады. Ол кейін «Шолақарық», «Бостандық жол», В.И.Чапаев және А.Иманов атындағы бастауыш мектептердің негізінде ірілендіріліп, 1950 жылы В.И.Чапаев атындағы жетіжылдық мектеп болды. 1962 жылы сегізжылдық, 1987 жылдан бастап орта мектеп болып жұмыс істеп келеді. Мектептің іргетасын қалап, жас ұрпаққа тәрбие беруде еңбек еткен Ш.Жансымақов, М.Аюпов, Б.Оразаева, Н.Әбдібахитова, Қ.Ділдебаев, Ә.Сүйінішбаев, Ә.Ыбыраев, Қ.Нақыпов, С.Досымбетов, Қалыбай мен Нақыш Ермахановтар, М.Күндәулетов, Т.Бәшенов, Н.Әкбаров, Қ.Нұрыбаев, С.Қарамырзаев, Қ.Маханбетовалардың ұстаздық қызметі мен елеулі еңбегі әрқашан ел есінде, ұмытылмақ емес. Мектептің қазіргі ғимараты Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 10 жылдығына орай жаңадан салынып, 2002 жылы пайдалануға берілді. Кеңес үкіметінің соңғы жылдарынан бастайтын болсақ, мектеп директоры қызметін Е.Әбілов, Қ.Нұрыбаев, Б.Зинабдинов, Л.Палымбетова, Б.Сағындық, М.Төлегенов сынды білікті басшылар басқарып, мектептің өсіп-өркендеуіне, дамуына сүбелі үлестерін қосты. Ғимараттың жалпы көлемі – 1781,3 шаршы метрді құрайды.Мектеп тарихындағы жетістіктерге келетін болсақ, қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Рыскүл Құлмағанбетова 1997 жылы «ҚР Білім беру ісінің үздігі» төсбелгісімен марапатталған. Одан бөлек 2007 жылы мектеп мұғалімдері арасында өткен «Көңілді тапқыштар клубы» сайысында ауданнан бас жүлде алып, №126 орта мектебінің «Сырдария серілері» командасы облыстық сайыста бірінші орынға ие болды. Сондай-ақ 2016-2023 жылдар аралығында алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәнінің мұғалімі Мұрат Бөдеев Президенттік көпсайыстан Қазақстан Республикасы чемпионатының 7 мәрте чемпионы атанып, аудан мерейін асырып, абыройын асқақтатқан болатын.– Білімді ұрпақ – білікті ұстаздан демекші, мектептегі ұстаздар құрамына тоқталсаңыз...– 2023-2024 оқу жылында мектепте жалпы 50 мұғалім жұмыс жасады. Оның 7-і зерттеуші, 13-і сарапшы, 17-і модератор біліктілік санаттары бар. Оқушыларға сапалы білім беруде аянбай еңбек етіп, өскелең ұрпақтың білімді әрі тәрбиелі болуына сүбелі үлес қосып жүрген білікті ұстаздарымыздың еңбегі зор, әркез бағалы. Ұстаздарымыз өткен тәжірибесін жаңамен ұштастыра алатын кәсіби қызығушылығы жоғары, танымы биік, бастаған ісінің нәтижесін көре алатын, ғылыми зерттеу жұмыстарын таңдай білетін, педагогикалық үрдісің заңдылықтарымен етене таныс, оқытудың әдістемелік жаңалықтарынан хабардар, оқыту үрдісін ізденімпаздықпен арттыратын өз ісінің шеберлері. Әр ұстазымыз шәкірт жүрегіне жол табуда, өз пәніне қызығушылық оятуда ең тиімді әдістерді іздей біледі. Бүгінгі заман талабына сай мектебіміздің тәжірибелі мұғалімдеріміз де жас мамандарымыз да қазіргі қоғамдық-әлеуметтік талаптарға жауап беретін, заманауи, білімді, жаңашыл ойлау дағдысын меңгерген, оқушының жан-жақты дамуын ұйымдастыра алатын және ата-аналармен ынтымақтастық орнатуға икемді. Бұл өз кезегінде білімді жоғары жетілдіруге септігін тигізеді. Мектебіміздің ұстаздары өз салаларының білікті мамандары қатарында АӘД жетекшісі М.Бөдеев, денешынықтыру пәнінің мұғалімі Г.Сүлеймен, бастауыш сынып мұғалімі Л.Жұмаділова, орыс тілі пәнінің мұғалімі Г.Әбдіғаппарова, математика пәнінің мұғалімі Э.Жорабекқызы, педагог-ұйымдастырушы А.Есназарова және тарих пәнінің мұғалімі Л.Сәрсенбаеваны ерекше атап өтуге болады.– Оқушылардың жеткен жетістіктері мен ҰБТ көрсеткіштеріне тоқталсақ...– 2023-2024 оқу жылы бойынша 61 оқушы «үздік», 72 оқушы «жақсы» үлгеріммен оқу жылын аяқтады. 2023-2024 оқу жылында 9 оқушы Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды МУ, Қорқыт ата атындағы Қызылорда универсиеті, Шәкәрім атындағы Семей МУ, М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан МУ жоғары білім орындарының білім гранттарын иеленсе, 1 оқушымыз «Алтын белгіге» аяқтап, Алматы қаласындағы Сүлеймен Демирел атындағы университет түлегі атанды. Жыл көлемінде аудандық пәндік олимпиададан 6 оқушы жүлделі орындармен марапатталды. Физика пәнінен 11 сынып оқушысы Б.Сейтасанов облыстық ауыл балаларының олимпиадасынан жүлделі 3-орын алды. Химия пәнінен 8 сынып оқушысы Т.Төребекова облыстық кезеңде жүлделі 3 орынмен марапатталды. Жаратылыстану пәнінен 5-сынып оқушысы Ж.Сәрсенғали облыстық кезеңнің алғыс хатымен марапатталған болатын. Ғылыми жобалар сайысының аудандық кезеңінде бірнеше оқушы жүлделі 2-3 орындармен марапатталды.– Бала тәрбиесі қай уақытта да маңызды. Осы орайда мектепте оқушыларымен қандай тәрбие жұмыстары жүргізіледі?– Иә, шынында қазіргі таңда бала мәселесі өте маңызды болып табылады. Тәртіп бар жерде ғана білім болады. Оқушылармен әркез жоспарға байланысты арнайы тәрбие сағаттары өткізіліп отырады. Өткен оқу жылында балаларды құндылықтарға баулу мақсатында 200-ден астам тәрбиелік іс-шаралар ұйымдастырылды. Сырдария ауданы мектептеріндегі тәрбие және бағдарлы оқыту саласы мамандарының қатысуымен ақпан айында «Өнеге көзі – тәрбие, ошағы – театр», наурыз айында «Мамандық таңдау және тұлғаның өз бағдарын айқындау» тақырыптарында семинарлар және наурыз айында «Ризашылық – мейірім бұлағы» тақырыбында аудандық ардагер ұстаздардың семинар жұмыстары өткізілді. Жыл көлемінде құқық бұзушылықтың алдын алу шараларына басымдықтар берілді, түнгі рейд жұмыстарына ата-аналарды тарту жобасы оң нәтижесін көрсетті. Бұдан бөлек Оқу-ағарту министрлігінің 2022 жылғы 25 тамыздағы «Орта білім беру ұйымдарындағы психологиялық қызметтің жұмыс істеу қағидаларын бекіту туралы» №377-бұйрығы бойынша психологиялық қызмет жұмыстары тәрбие мамандарымен, ата-аналармен, пән мұғалімдерімен бірлесе атқарылды. Бұл жұмыстар мектепішілік бақылауға алынған оқушылармен жүргізілетін шараларды жүйелендіріп, сынып жетекшілердің жұмысына қолдау берді. Мектебімізде «Ата-аналар академиясы» аясында «Даналық мектебі» құрылып, аталар мектебі, әжелер мектебі, әкелер мектебі, аналар мектебі жұмыстары ұйымдастырылды. Балалар мен жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылық пен қылмыстың алдын алу мақсатында мектеп педагогтарының ата-аналармен тығыз қарым қатынаста болуы маңызды. Осы орайда ата-аналар комитеті жұмысымен қатар «Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығы» жұмыс жасады. «Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығында» бастауыш, негізгі және орта буын сыныптарына лайықталған сабақ жоспарлары бойынша ата-аналармен бірлескен тренингтер, оқу сабақтары, дөңгелек үстелдер, кездесулер, т.б. іс-шаралар ұйымдастырылды. Қазіргі таңда әлеуметтік желілерде балалар арасындағы қатыгездік, зорлық-зомбылық және буллингке қатысты көп жағдайлардың куәсі болып жүрміз. Осыған байланысты «Қатыгездіксіз және зорлық-зомбылықсыз балалық шақ», республикалық ақпараттық науқаны аясында «Бақытты балалық шақ» тақырыбында бала құқығын қорғау мазмұнында сынып сағаттары өтті. Сонымен қоса «Зорлық-зомбылықсыз өмір!» тақырыбында 8-9-10 сыныптармен дөңгелек үстел өткізілді. «Буллинг және кибербуллингтен қалай сақтанамыз?» тақырыбында құқықтық сабақ, «Өз құқығыңды білесің бе?» тақырыбында дебат ойыны өткізілді. Қаңтар айында «Құқықбұзушылықтың алдын алу» тақырыбында ер балалармен жиналыс, «Әке-тәрбие тірегі» тақырыбында әкелер жиналысы, Сырдария АПБ-нің учаскелік полиция инспекторы, полиция майоры Мамыт Нұрлан, Сырдария АПБ-нің ЖПҚб ЮПт учаскелік полиция инспекторы, полиция капитаны Жұмабек Гүлстан жоғары сынып оқушыларына құқықтық түсіндірме жұмыстарын жүргізді. 2024 жылдың 30 сәуірі күні мектеп бітіруші сыныптардың ата-аналар жиналысы өтті. Негізгі мәселе – мектеп бітіру кештерін қауіпсіз өткізу. Балалар арасындағы әлімжеттікті болдырмау, шаралар ұйымдастыруда ата-аналардан, балалардан ақша жинамау мәселесі қаралды.– Мектеп тарапынан көпбалалы немесе әлеуметтік аз қамтылған отбасыларға қолдау ретінде көмек көрсетіле ме?– Балаларды әлеуметтік қолдау аясында аз қамтамасыз етілген отбасынан шыққан 49 бала оқу жылы көлемінде киім-кешекпен, ыстық тамақпен қамтамасыз етілді. 20 оқушыға демеушілер есебінен бір жолғы көмек көрсетілді. Жалпыға міндетті оқу қоры есебіне 20 бала, кәсіподақ есебінен 3 бала «Жалын» тынығу лагерінде демалды. «Нұрбек» және «БАҚ» шаруа қожалықтары демеушілігімен негізгі мектеп курсын үздік аттестатпен аяқтаған 4 оқушыға құны 520 мың теңгенің Түркістан облысындағы «Машат» лагеріне жолдама табысталды. «Қазақстан халқына» қоры есебінен 2 оқушы Түркістан облысындағы «Қуаныш» лагерінде демалды. Мектеп жанынан «Жас өркен» күндізгі тынығу лагерінде 80 оқушыға түске дейінгі демалыс ұйымдастырылды. Осы лагерь жұмысына «БАҚ» шаруа қожалығы 100 мың теңге қаржылай қолдау көрсетті. Жалпы мектепке демеушілік қолдауды «Нұрбек» ШҚ төрағасы Алдаберген Құлбаев, «БАҚ» ШҚ төрағасы Серік Әбжалиев мырзалар жасап келеді. Демеушілер қаражаты мектеп акт залының пердесін жаңарту, стенділер жасату, жазғы лагерь жолдамалары мен жұмыстарын ұйымдастыру, т.б. шығындарға жұмсалды. Демеушілік қаражатының жалпы сомасы – 1 млн 620 мың теңге.&nbsp;– Сұхбатыңызға рақмет.Сұхбаттасқан А.Қайратқызы

Білімді ұрпақ –  жарқын болашақ кепілі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Экология тақырыбы қай кезде де өзектілігін жойған емес. Жыл санап оның маңызы да артқан. Экологиялық тұрғыда өңірде өзекті мәселелер жетерлік. Бұл ретте аймақтың экология саласында арнайы «Жол картасы» әзірленіп, жолға қойылған жүйелі жұмыс істелуде.&nbsp;Осы бағытта Қызылорда облысы бойынша экология департаменті басшысы орынбасарының міндетін атқарушы Алмас Ысқақовпен сұхбаттасқан едік.– Алмас Илиясұлы, облыстың эколо­гиялық ахуалын шешу мақсатында әзірленген «Жол картасы» аясында қандай жұмыстар атқарылуда?– Аймақтың&nbsp;экологиялық мәселелерін кешенді шешу жөніндегі 2020-2025 жылдарға арналған Жол картасының орындалуы көңіл қуантады. Мемлекет басшы­сының тапсырмасына сәйкес, Экология тақырыбының әрқайсымыздың күнделікті тыныс-тіршілігімізде ерекше орын алатын бұл саланың айрықша маңыздылығын ескере отырып, 2020 жылы экологиялық мәселелерді кешенді шешу және экологиялық жағдайды одан әрі жақсарту мақсатында Қызылорда облысының әкімдігі және Экология және табиғи ресурстар министрлігі бірлесіп, 2020-2025 жылдарға арналған «Қызылорда облысының экологиялық мәселелерін кешенді шешу жөніндегі Жол картасы» бекітілді.&nbsp;Жол картасында көрсетілген іс-шаралардың іске асырылу мерзімдері «тұрақты» және 2020-2025 жылдар аралығы болып белгіленген. Маңызды іс-шаралар легі белгіленген Жол картасы 7 бөлімнен, 52 тармақтан тұрады. Әр бөлімде өзекті мәселелер қарастырылып, орындалу мерзімдері де белгіленген. Қазіргі таңда 52 іс-шараның бүгінгі күні 16 іс-шарасы орындалды. Ал қалған бағыт өз ерекшеліктеріне сәйкес кезең-кезеңімен жүзеге асуда. Аталған құжатта тұрақты көздерден атмосфераға ластау­шы заттар эмиссиясын қысқарту, жылжымалы көздерден атмосфералық ауаға ластағыш заттардың шығарындыларын азайту, қалдықтарды басқару, жасыл белдеуді дамыту, көгалдандыру және көркейту, коршаған ортаның жай-күйіне мониторинг және өзге де мәселелер қамтылған.– Тұрғындар тазалық мәселесіне қалай қарайды? Заңбұзушылықтармен қалай күресесіздер?– Экологиялық талаптарды сақтау – адамзат баласының ортақ міндеті.&nbsp;Табиғат-Ананы аялау, экологиялық ахуалды сақтау күн тәртібінде тұр. Қызылорда облысы бойынша экология департаментімен есепті кезеңде табиғат қорғау іс-шараларының орындалуына, қоршаған ортаға эмиссияларды төмендетуге, табиғат пайдаланушылардың қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарауын қалыптастыру және Қазақстан Республикасының Экологиялық заңнамасын бұзу деректерінің алдын-алуға ерекше ден қойылды. Жыл басынан бері қоршаған ортаны қорғау саласында 23 нысанға бақылау шаралары &nbsp;ұйымдастырылды. Оның ішінде 12 бару арқылы профилактикалық бақылау және қадағалау, 10 жос­пардан тыс және 1 талаптарға сәйкестік тұрғысынан тексеру бар. Нәтижесінде, экологиялық заңнама талаптарын бұзған 47 факт анықталып, әкімшілік құқық бұзушылық жөнінде іс қозғалды. Заңдылықты бұзушылыққа жол берген жеке және заңды тұлғаларға 539,7 миллион теңге көлемінде 22 айыппұл салынды. Оның 8,6 миллион теңгеге жететін 18 әкімшілік айып­пұлы өндірілсе, сот шешімімен екі нысанның қызметі уақытша тоқтатылды. Сондай-ақ, облыс көлемінде заңсыз карьерлерді анықтау, зерттеп-қарау, мониторинг жұмыстарын жүргізу, олар бойын­ша тиісті шараларды қабылдау үшін құқық қорғау және мүдделі мемлекеттік органдардың қатысуымен бірнеше мәрте бірлескен рейд жүргіздік.&nbsp;Жоғарыда айтып өткендей, қалдықтар мәселесі өзекті болып отыр. Өкінішке орай, тұрғындар арасында белгілен­беген орындарға қоқыстарды бей-ерекет тастап кету, төгу секілді әрекеттерге жол беруде. Бұл бағытта «Қазақстан Ғарыш сапары» АҚ жүзеге асырған ғарыштық мониторинг нәтижесінде Қызылорда облысында 98 рұқсатсыз қалдық орны анықталып, оның 56-сы тазартылып, қалған 42заңсыз қалдықтар орнын тазарту, бүлінген жерлерді қайта қалпына келтіру бойынша тиісті шаралар атқарылуда. Сонымен қатар, департамент «Байқоңыр» кешенінде мем­лекеттік экологиялық бақылау жүргізіп келеді. Бақылау Ресей Федерациясының Үкіметімен «Байқоңыр» кешенінің аумағындағы қоршаған ортаны қорғау мәселелері туралы келісім құжаттары, олардан туындайтын хаттамалар мен ережелер негізінде жүзеге асырылады.– Бүгінде кәріз суын кез-келген орынға төгіп, қоршаған ортаны ластау дерегі азаймай отыр. Мұрын жаратын жағымсыз иіс алдымен адамға, содан соң тамылжыған табиғатқа зардабын тигізетіні анық қой.– Қоқыс тастау мәдениеті бізде әлі де болса кенжелеп тұр. Осыдан он жыл бұрынғы мәдениет сол деңгейде тәрізді. Баяғы жартас, сол жартас. Тіпті заң бұзушылықтың жаңа түрі – кәріз суын жеке сектордан алып, орталық кәріз жүйесіне төгіп жүрген ассенизаторлар туралы әлеуметтік желіде әңгіме желдей есіп жүр. Кейде тұрғындардың жаға ұстасқан төбелесі де мәселенің ушыққанын көрсететін сияқты… Осы бағытта мүдделі және құқық қорғау органдарымен бірлескен Қызылорда қаласы аумағында заңсыз кәріз суларды төгуге жол бермеу бойынша 2024 жылға арналған іс-шара жоспары бекітілді.&nbsp;Аталған іс-шара аясында тұрақты түрде қала аумағында ассенизатор автокөліктері­нің заңсыз кәріз суларын төгу деректерін тоқтату мақсатын­да рейд жүргізіп келеміз. Осындай кәріз суын белгіленбе­ген орындарға төгіп, ластаған 8 тұлғаға полиция органдары­мен айыппұл салынды.– Заң бұзушылықты азайтып, халықты тәрбиелеуге әкімшілік хаттама қауқарлы деп ойлайсыз ба?– Әрине, хаттама толтырып, қалтасын жұқартқанмен, оның арғы жағында жауапкершілік деген үлкен ұғым оның бойында болу керек.&nbsp;Айналаны ластап жүретін адамдардың өзінің жан дүниесі көркем деп айта алмас едім. Екі көршінің оқиғасы есіңізде болар. Бір адам үнемі көршісінің ауласына қоқыс тастай береді екен. Көршісі ол қоқысты үнсіз алып, айналаны жинап, таза ұстайды. Бір күні оған көкөніс толы себет апарып беріпті де түк түсінбеген көршісіне: «Әркім өзінде барын береді» деген екен. Иә, жан дүниеңіз қандай болса, әрекетіңіз де сондай болмақ…– Жоғарыда зерттеліп, тексерілгеннен кейін айыппұл салынған нысандарды айтып өттіңіз. Департаменттің зертханасының деңгейі қаншалықты? Талапқа сай тексеріс жүргізе алатын шамасы бар ма?– Әрине, құрал-сайман мен керек-жарақ көп маңызға ие.&nbsp;Экологиялық заң талаптарын бақылау жұмыстары сынақ зертханасымен қамтамасыз етілген. Департамент 2024 жыл­дың І жартыжылдығында барлығы 12 субъектіге бару ар­қылы профилактикалық бақылау, 4 жоспардан тыс тексеру және Байқоңыр кешені бойынша 6 нысанға зертханалық-талдамалы бақылау жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар, Департаментпен қосымша 44 объектіге мониторингтік бақылау жүзеге асырылды. Егер өзімізде осындай мүмкіндіктер болмаса, біз мұндай тексерістерді жүргізе де алмас едік.Осы зертханамыздың арқасында біз «Қызылорда облысы бойынша қоршаған ортаны сауықтыру жөніндегі кешенді &nbsp;іс-шаралар жоспарына» сәйкес «Таза ауа» іс-шарасы аясында 109 автокөлікке зертханалық бақылау жүргіздік. Осы іс-шараның нәтижесінде ластағыш заттардың белгіленген нор­мативтерден асып кеткен 6 автокөліктің иелеріне полиция департаментімен шаралар көрілді. Департаменттің зертханалық-талдамалы бақылау жұмыс­тары барысында І және ІІ санаттағы объект операторлары тарапынан тапсырылған өндірістік экологиялық бақылау есептеріне талдау жұмыстары тоқсан сайын жүргізіліп отырады. Сонымен қатар биыл есеп тапсырмаған және уақытынан кеш тапсырған субъектілер бойынша прокуратура органдарымен бірлесе 11 субъектіге ҚР ӘҚБтК-нің 325-бабымен әкімшілік іс қозғалып барлығы 1,4 млн теңге айыппұл салынды. Экологиялық кодекстің талаптарына сәйкес, I са­наттағы объектілерге қатысты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қоршаған ортаға эмиссиялардың авто­маттандырылған мониторингін жүргізу тәртібіне сәй­­кес, эмиссиялар­­дың негізгі стационарлық көздерін­де қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін орнатуға міндетті.&nbsp;Облыста қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингтің автоматтандырылған жүйесін орнатуға міндетті 3 кәсіпорын бар. Олар «СКЗ-U» ЖШС, «Гежуба Шиелі Цемент Компаниясы» ЖШС және «Orda Glass LTD» ЖШС.Қазіргі таңда, «Гежуба Шиелі Цемент Компаниясы» ЖШС-гі «Ұлттық Деректер Банкі» ақпараттық жүйесіне деректерді негізгі режимде беруде. Ал, «СКЗ-U» ЖШС мен «Orda Glass LTD» ЖШС ақпараттық жүйеге негізгі деректерді беру бойынша «Ұлттық Ақпараттық Технологиялар» АҚ-мен жұмыстар атқаруда.– Өңірде тазалық іс-шарасы күнделікті жүргізілуде.&nbsp;Тіпті, сенбі сөзін аптаның барлық күніне де телитін болдық. Тақырыптың бір ұшы экологиялық ахуалға келіп тұр. Әрине, сенбілікті экологиялық жағдайды қалыптандырудың бір бағыты десек, жарасады.– Сөзіңізбен толықтай келісемін. Мемлекет Басшысы Қ.Тоқаев былғы халыққа Жолдауында «Экологиялық ахуалды жақсарту – алдымызда тұрған негізгі міндеттің бірі. Біз қоғамда қоршаған ортаны қорғаудың мән-маңызын кеңінен дәріптеуіміз керек» деген еді. Сонымен қатар, «Таза Қазақстан» жалпыұлттық экологиялық акциясы жүріп жатыр. Бұл – тұтас халықты ұйыстырған берекелі бастама екенін де атап өтті. Биыл қоршаған ортаны қорғау және экологиялық мәдениетті қалыптастыру мақсатында облыс көлемінде үкіметтік емес ұйымдардың, мемлекеттік органдардың, қоғамның өкілдерінің, жергілікті тұрғындардың, сондай-ақ экобелсенділер мен волонтерлердің қатысуымен «Таза Қазақстан»және электр энергиясын үнемдеу мақсатында халықаралық «Жер сағаты» республикалық экологиялық акциялары өткізілді.&nbsp;«Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында ұйымдастырылатын облыстық іс-шаралар жоспары облыс әкімімен бекітілді. Іс-шара жоспарына сәйкес «Таза өлке», «Киелі мекен», «Жасыл аймақ», «Өнегелі ұрпақ» және «Мөлдір бұлақ» тақырыптарында апталық шаралар ұйымдастырылуда.Облыс бойынша ұйымдастырылған сенбілік­тер мен акцияларға барлығы 400 мыңнан аса адам қатысып, іс-шараларға 500-ден аса техника жұмылдырылды, 16 мың тоннадан астам қоқыс қалдықтары шығарылды.&nbsp;Қалада &nbsp;129&nbsp;мыңнана астам ағаш көшеті егілді.&nbsp;Апта сайынғы негізде Қызылорда қаласы және аудан әкімдіктерімен бірлесіп мемлекеттік мекемелер ұжымдары, еріктілер мен волон­терлардың қатысуымен сенбілік жұмыстары атқарылуда.–&nbsp;Әңгімеңізге рахмет.Аян Спандияр

Тазалық санадан басталады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Биыл облыс бойынша «Руханият жылы» жарияланған болатын. Жыл басынан бері атаулы жылға байланысты Сырдария ауданында жоспарға сәйкес түрлі мәдени іс-шаралар өтуде. Сонымен қатарғы ауылдық округтердегі мәдениет үйлері мен клубтарының жұмысы да назардан тыс қалмады. Осы орайда оқырмандарға Нағи Ілиясов ауылдық округіндегі мәдениет ошағының атқарған жұмысы туралы арнайы сұхбатты ұсынамыз. Нағи Ілиясов ауылдық округі мәдениет үйінің директоры Нұрбол Тұранов ауыл өнерпаздарының тыңғылықты жұмысы мен жеткен жетістіктері туралы &nbsp;әңгімелейді.– Нұрбол Мұхтарұлы, ауылдағы мәденеит пен руханияттың мекені саналатын өнер ордасының іргесі қашан қаланған, алғашқы сұрағы­мызды дәстүрлі түрде мәде­ниет үйінің тарихынан баста­сақ…– Нағи Ілиясов ауылдық мәде­ниет үйі 1974 жылы тиіптік жоба­да салынып, 1976 жылы пайдалануға берілген. Мәдениет үйінің ғимараты қос қабаттан тұрады. Елу жылдан бері өзгерістер мен жаңашылдықтар орын алғаны белгілі. Мәдениет ошағы ауыл халқы мен сырттан келетін қонақтарға қалытқысыз қызмет көрсетіп келеді.– Мәдениет үйінде қызмет ететіндер мен үйірмелердің жұмысы қалай жүріп жатқанын айтсаңыз?– Қазіргі таңда ұжымда 10 үйірме жұмыс істейді. Сондай-ақ 10 қызметкер бар. Хор, домбыра, би, көркемсөз, драма, ән үйірмелерінің жұмысы жолға қойылған. Жалпы мен бұл мәдениет үйіне 2020 жылдан бастап басшылық жасап келемін. Директорлық қызметім карантин уақытымен тұспа-тұс келді. Нақтырақ айтқанда, көпшілікпен жанданған жұмысты 2022 жыл­дан бастадық деуге негіз бар. Жалпы бұған дейін ауылдық мәдениет үйінде 6 үйірме болған. Қазіргі таңда еліміздің бола­шақ өнерпаздарын даярлау жолында ауыл балаларына 10 үйір­ме қызмет көрсетіп келеді.– Мәдениет пен өнер адамдары үшін маңызды жыл аяқталуға жақын. Жыл бойына өткізіліп жатқан іс-шаралар мен жетістіктеріңізге тоқталсаңыз?– «Адал адам» мәдени-тәрбие орталығы жобасы аясында жыл басынан бері ауқымды жобалар жүзеге асырылып келеді. Атап айтар болсақ, ауылдық мәдениет үйі жанынан құрылған үйірмелер мен «Сұлу-ай» шығармашылық орталығының өнер­паздары бірлесе отырып, кең көлемде ауқымды концерттік бағдарлама өткізді. Мерекелік іс-шаралар мен жоспарлы байқауларды айтпағанда, өкізіліп жатқан ауқымды іс-шара­­лар да жеткілікті. Жақында өткен өнер фестивалі ауылы­мыздың өнерпаздарын, мәдениет саласының беталысын айшық­тап көрсетіп берді. Аталған фестивальге ауылымыздың бетке ұстар азаматтарынан бастап, аудан көлеміндегі ардагер­леріміз түгелдей қатысып, жақсы кештің куәсі болды. Облыс­тық күйшілер байқауының жоғары деңгейде өткізілуі де ауызбіршіліктің үлгісін көрсетті. Еңбек аллеясында кешкі уақытта ауыл халқының бос уақытын тиімді өткізу мақсатында поэзия кеші, концерттер өткізіледі. Ауылдық клуб үйі «Рухани қазына» республикалық байқауының облыстық кезеңінде топ жарып, республикалық кезеңде облыс намысын қорғауға дайындық үстінде. Ауқымды жобаларда озық шығып, аудан, облыс намысын үлкен сахнада қорғау біз үшін үлкен мәртебе әрі жауапкершілік.– Сіз ауылдық мәдениет үйіне төрт жылдан бері басшылық етесіз. Осы жылдар ішінде ауыл мәдениетін қаншалықты жаңалық енгізе алдыңыз? Жаңа жобалар болды ма?– Нағи Ілиясов ауылдық округіндегі мәдениет үйін сонау жылдан бері ұзақ уақыт Күләш Құдабаева апайымыз басқарған. Ол кісі мәдениет үйінің ыстығы мен суығына төзіп, негізін қалаған кісі деп айта аламыз. Жалпы өзімнің жұмысыма тоқталар болсам, соңғы жылдары ауыл өнерпаздары республикалық деңгейдегі үлкен байқауларда топ жарып, ауданның ғана емес, облыстың намысын қорғап жүрген жайы бар. Жоғарыда атап өткендей, үйірмелер санын көбейтіп, жұмысын жандандырып, ауыл балаларын руханият саласына кеңінен тартудамыз. Жаңа жобалар бастау алып, игілігін халық көріп келеді. Біздің «Ақ әжелер» ансамблі туралы да айтпай кетуге болмайды. Биыл құрылғанына 15 жыл толып отырған ансамбль республикалық деңгейдегі байқауларға қатысып жүр. Қазіргі таңда әжелермен бірге шырқап, бірнеше өлең жаздырдық. Мәдениет үйінің техникалық базасы да жаңартылып келеді. Қашан да көмегін аямайтын ел ағаларының демеушілігімен алда бірнеше жоспарлы жұмыстар атқарылады деп күтілуде. Жалпы өнер адамының бағасын беруші – халық. Еңбегіміз, қызметіміз халыққа арналады. Бағасын да көпшілік береді.– Нағи Ілиясов ауылдық мәдениет үйінің белді өнерпаздары «Ақ әжелер» ансамбілі. &nbsp;Әжелердің салған әнін тыңдап жүрміз. Керемет. Өнерлі әжелердің де бағындырған белестері қаншалықты биік болды?– Иә, «Ақ әжелер» ансамблінің құрылғанына биыл 15 жыл толып отыр. Осы орайда ауқымды іс-шаралар жоспары да бар. Ансамбль 2008 жылы ауылдық мәдениет үйінің жанынан құрылған. Халықтық атағы бар ұжым құрамында түрлі сала маман ардагерлерінен құралған күміс көмей әншілеріміз өнер көрсетеді. Жақында республикалық телевизиялық байқауда, республикалық байқауда топ жарып, жүлдемен оралған ұжымның жетістігі туралы аудандық газетте арнайы мақала жарияланған болатын. 15 жылдық мерейтой қарсаңында Абзал, Дархан Ералиевтердің қолдауымен, Ақтөре Ибрагимұлы бауырымыздың үлкен еңбек сіңіруімен «Әжелер ән салады, жұртшылық тамсанады» атты кітап жарыққа шықты. Күміс көмей, жезтаңдай әжелер аудандық көлемдегі іс-шараларда да белсенді.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/m_deniet_ji_6f3aa1ede7.jpg" alt="мәдениет үйі.jpg">– Нағи Ілиясов ауылы – республикаға белгілі, гүлденген, үлгілі ауыл. Ауылда Мемлекет басшысы да мейман болды. Мұнан басқа Үкімет басшысы мен Үкімет мүшелері, депутаттар құрметті қонақтардың көпшілігі осы ауылға ат басын бұрады. Осы ретте жауапты жұмысты үйлестіру қиындық туғызбай ма?– Өткен жылы Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев ауылымызға келіп, оң бағасын беріп кетті. Одан бөлек Министр, лауазымды азаматтар, ел ағалары ауылымызға ат басын тіресе, міндетті түрде мәдениет үйіне арнайы келеді. Жақында ауылымызда телехикая да түсірілген болатын. Бұның бәрі өз кезегінде қызық. Десек те үлкен жауапкершілікті талап етеді. Ең бастысы, халыққа, өнерге адал, жауапкершілік жүгін сезініп жұмыс істеу керек.– Алдағы жоспарларыңыздың ауқымы қандай, бөліссеңіз…– Жоспар көп. Ауыл мәдениетін жан-жақты жандандыру – басты мақсат. Ауыл негізінен өнердің ордасы ғой. Небір талант та, өнерпаз да, басқа саланың майталмандары да ауылдан нәр алып шыққан. Осы орайда осындай таланттарды та­уып, оларды шыңдап, болашақта елімізге танымал тұлғаларды шығаруды арман-мақсат етеміз. Үйірмелер жұмысын жандандыруды, жаңа үйірмелер ашуды жоспарлаудамыз. Мысалы, шешендік өнерді, ұмыт болып бара жатқан айтыс өнерін насихаттайтын, үйрететін үйірмелер болса деген мақсатымыз бар. Қазіргі таңда, қарап отырсаңыз, шешендік өнерді дамыту кенже қалып бара жатқандай. Осы мәселелерді оңтайлы шешу үшін өз үлесімізді қоссақ дейміз. Сондай-ақ үлкен мақсатымның бірі – ауылда әуез мектебінің филиалын ашу. Игі бастама біздің ауыл­да да қолға алынса, кәсіби мамандармен бірге балалардың шығармашылығын шыңдасақ, солай болашақта ауылымыздан танымал тұлғаларды шығарсақ деген үлкен жоспарымыз бар.– Нұрбол Мұхтарұлы, еліміздің мәдениеті мен өнерін, соның ішінде ауыл мәдениетін жандандырудағы әрбір бастамаңызға сәттілік тілейміз! Өнерпаздарымыздың өнері өрге жүзсін!– Әркез ақпараттық қолдау көрсетіп отыратын газет ұжымы­на алғысымды білдіремін. Биыл аудандық газеттің өз жұмысын бастағанына 85 жыл толып отыр екен.&nbsp;Шығармашылық табыс, жұмыстарыңызға жеміс тілеймін!ӘңгімелескенАружан МҰХАНБЕТҚАЛИ

Нұрбол Тұранов:  Ауыл мәдениетін жан-жақты жандандыру – басты мақсат

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Биыл еліміздің Ата заңына 29 жыл толып отыр. Ол – елдегі барлық басқа заңдарға қатысты жоғары заңды күшке ие заң немесе заңдар тобы. Ол кіріспеден және 9 бөлім 98 баптан тұрады. Аудандық сот әкімшісінің басшысы Ербол Мәтжановпен сұхбаттасудың сәті түсті.&nbsp;– Ербол Саяшбекұлы, сұрақтар легін өзіңізден бастасақ. Алғашқы еңбек жолыңыз қандай қызметтен басталды?– 1977 жылы 10 қыркүйекте Ақтөбе ауылында дүниеге келдім. Мектепті бітіріп, 2000 жылы Қызылорда экологиялық және құқық академиялық университетін заңгер мамандығы бойынша аяқтадым. Оқуды тәмамдасын еңбек жолымды 2001 жылы Қармақшы аудандық сотында маман болып бастап, кейіннен аға маман, жетекші маман, бас маман қызметтерін атқардым. 2014 жылдың тамыз айынан бастап аудандық соттың кеңсе меңгерушісі, өткен жылдың сәуір айынан бастап сот әкімшісінің басшысы қызметін атқарып келемін.– Біздің қоғамда құқықтық сауаттылықтың жетіспеуінен алаяқтарға алданып қалушылар көп. Өз құқығын білмеудің қандай негізгі себептері бар деп ойлайсыз?– Қазақстанда туған әрбір азамат пен азаматшаның өз құқығы бар. Конституцияға сәйкес, әрбір адамның құқығы заңмен қорғалған. Заңның күшін жүзеге асырып отыратын және қорғайтын – сот жүйесі. Адамның құқығы мен бостандығын, сот арқылы қорғалуын жүзеге асыруды ақпараттық тұрғыдан дұрыс жеткізу маңызды.Құқықтық ережелерді білмеу және оларды орындамау қазіргі қоғамдағы кірістерді жоғалтудан бастап, бұзықтық, алаяқтық әрекеттерге дейін алып барады, яғни, дамыған, сауатты, пайымды адам боламын десеңіз, өз құқығыңызды білу мен оны сот арқылы қорғаудың шарттарын түсінуден бастағаныңыз жөн. Егер өз құқығыңыз бен Қазақстан Республикасы ережелерін білсеңіз, кез келген жағдай мен туындаған мәселеден оңайлықпен шыға аласыз. Қарапайым өзіңіз тұратын отбасы ішіндегі құқықбұзушылықтан бастап, мектеп пен ЖОО-дағы, көлік пен жұмыстағы құқықбұзушылықтарды қамтығанда, өміріңіздің соңына дейін мұның пайдасы бар.Елімізде әрбір адам бір-бірінің құқығын бұзбауы, шектемеуі керек. Әркім өз құқығы мен басқа адамның құқығын сыйлауға міндетті. Тәуелсіз, кең байтақ елде тұрып жатқандықтан, өз арамыздағы бейбітшілігімізді сақтап қалуға тырысуымыз қажет. Егер құқығыңызды білетін болсаңыз, сізге жол ашылып, болашағыңыз да жарқын бола түседі. Сонымен қатар егер Қазақстанның әрбір азаматы құқық пен заңдарды жақсы меңгерсе, мемлекет те өркендей түседі. Әрине, жақсы өмір бірінші кезекте өзіңізге керек!– Қаржы пирамидаларына сенуге бола ма? Адамдар нені білу қажет?– Алаяқтық – Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 190-бабында қылмыстық жауаптылық көзделген алдау немесе сенімге қиянат жасау арқылы бөтеннің мүлкін ұрлау немесе бөтеннің мүлкінің құқықтарын иемдену. Қай қоғамды, қай кезеңді алсаңыз да, алаяқтық қылмысының кең етек жайып келгенін көруге болады. Десе де, қоғам бұл қылмыспен күресті ешқашан тоқтатқан емес. Құқық қорғау органдарының өкілдері әрдайым алаяқтық қылмысының көбейіп бара жатқанын айтып, дабыл қағуда.Алаяқтықтың қазіргі уақытта ең өршіп тұрған түрі телефон арқылы азаматтардың жеке мәліметтерін ұрлауға бағытталған. Бұл пайдаланушыны алдауға және оны өзі оның картасы туралы құпия ақпаратты ашуға, мәжбірлеуге мүмкіндік беретін әдістер жиынтығы. Шабуыл жасаушылардың негізгі мақсаты – азаматтардың жеке және төлем деректерін иемдену, олардың банктік шоттары мен ақшасына қол жеткізу.&nbsp;Интернет алаяқтарынан сақ болудың қарапайым қауіпсіздік шараларына келер болсақ. Дербес деректерді, пластикалық карталардың мәліметтерін, кодтарды және құпия сөздерді ешкімге хабарламауға, белгісіз әрі тексерілмеген сайттар арқылы алдын ала төлем жүргіздеуге, күмәнді мәмілелер бойынша ақша аударымдарын жүзеге асырмауға, ұялы телефон мен компьютерге белгісіз қосымшаларды орнатпауға, кез келген сілтеме бойынша өтпеуге, спам хабарламаларға сенбеу қажет. Осы талаптарды сақтау арқылы әр адам алаяқтардан өзін қорғап жүре алады.– Қалай ойлайсыз, құқықтық мәдениетті қалай қалыптастыруға болады?– Азаматтық қоғам мен құқықтық мемлекеттің қалыптасуының басты алғышарттарының бірі – азаматтардың құқықтық білімін жетілдіру, құқықтық мәдениетін қалыптастыру, әсіресе оның құрамды бөлігі – адам құқығының мәдениеті. Адам құқықтары туралы ақпаратпен жүйелі қамтамасыз етудің қажеттілігі маңызды екенін ескерсек, онда бұл салада адам құқығы мәдениетін қалыптастыруда маңызды құралдың бірі – білім беру ұжымдары десек қателеспейміз.Адамның жалпы мәдениеті мен оның құқықтық мәдениетінің арасында тығыз байланыс бар. Сондықтан да құқықтық тәрбиені адамгершілік тәрбиесі теориясының құрамды бөлігі ретінде қарастырамыз. Адамның құқықтық мәдениеті – күрделі психологиялық құбылыс. Бұл құбылыс қоғамның, мемлекеттің &nbsp;көптеген маңызды салаларында көрінеді. Ең бастысы, адамгершілікті адам тұлғасының сапалық қасиетін қалыптастыруға ықпал жасайтын тәрбие құралының бірі – орынды тәртіп және мінез-құлық, жан-жақты құқықтық білімдері мен заңды құрметтеу, құқықты қорғау іс-әрекеттерінің бірлігі.Құқықты құрметтеу, әділдікті, борышты, жауапкершілікті, заңдылықты сезіну – адам тұлғасының жоғарыдан көрінуі. Осыдан келіп заңдылықты сезіну құқықтық мәдениеттің құрамы екендігін түсіну қиын емес.– Жалпы, қазіргі кезде сот жүйесіне деген халық тарапынан сенімсіздік те жоқ емес. Осы тұрғыдан Қазақстанда әділ сот жүйесінің барын және әрбір азамат өзінің құқығын талап етуіне мүмкіндігі барын қалай насихаттап, түсіндірген жөн?– Сот жүйесі – азаматтардың құқықтары мен бостандығын қорғайтын, қоғамда тұрақтылық пен әділеттілікті қамтамасыз етуші бірден-бір сала. Бүгінгі қоғамды тұрақтылық пен әділдікті қамтамасыз етуші бірден-бір сала. Жалпы сот жүйесі – әділдіктің ақ туын биікте ұстайтын жауапты сала. Себебі, заңдылық пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз етуге, Конституцияның маңыздылығын айшықтауға және азаматтардың, мемлекеттің, қоғамдық ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғайтын негізгі сала.&nbsp;– Өмірлік ұстанымыңыз қалай?&nbsp;– Ұстаным – түсіне білгенге, адамның бет-бейнесі мен өмірлік мұраты емес пе!? Заң білетін адам – бұрынғы жаугершілік замандағы мықты жауынгер, батыр адам іспеттес. Себебі, заң – бәріне ортақ. Адам өзінің құқығы мен бостандығы жайлы білуі керек. Азаматтың міндеті – заң талаптарын бұзбау, екінші жағынан, өзіне жүктелген міндетті орындау.– Отбасыңыз туралы айта отырсаңыз?– 2003 жылы отбасын құрдым. Жұбайым Набат Жосалы кенті әкімдігінде бас маман болып қызмет атқарады. Екеуміз 3 ұл, 1 қыз тәрбиелеп отырмыз. Қазіргі таңда үлкен ұлым әке жолын қуып, Қызылорда қаласындағы Қорқыт ата атындағы университетінде заңгер мамандығында оқыса, ортаншы ұлым Нұрдәулет ақпараттық технологиялар (IT) саласы бойынша білім алуда. Үшіншім Шәкәрім Т.Көмекбаев атындағы №250 мектеп-лицейінде білім алса, кенже қызым Іңкәрім балабақшада тәрбиеленуде.&nbsp;– Болашақта заңгерлерге не айтасыз?– Заңгер – ар-намыстың, әділдіктің адамы және мұқтаж адамға көмектесуге әрқашан дайын болуы керек. Әр түрлі адамдармен тіл табыса білу және олардың мәселесін шешуге ұмтылу, әділдік жолында күш пен еңбекті аямау.Алайда алғашқы қиындықтардан, сәтсіздіктерден бас тартпаған адамдар ғана өз мақсаттарына жете алады. Ең бастысы – өз күштеріңізге, білімдеріңізге, қабілеттіліктеріңізге сену және алға қойған мақсаттарыңызға жете білу.Болашақ заңгер мамандығын таңдаушы түлектерге сәттілік және алға қойған мақсаттарына жетуді тілеймін.– Уақыт бөліп, әңгімелескеніңізге рақмет! &nbsp;Сұхбатты жүргізген Ақнұр САҒЫНТАЙ

Ербол Мәтжанов: Заңгер – ар-намыстың, әділдіктің адамы болу керек

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Шетелде оқу – ерік-жігерді, еңбекті, сонымен қатар көп ізденісті, өз бетінше үйренуді талап етеді. Қазіргідей білектің күшіне емес, білімге арқа сүйейтін заманда талабы таудай жастар жат жерде оқып, қарым-қабілеті мен білім-біліктілігін тереңдетіп жүр. Солардың қатарында Қазалы қаласының тумасы Аяжан Құттыбайқызы да бар. Ол Мәскеудегі НИТУ МИСИС университетінде «Тау-кен ісі» мамандығын меңгерді. Бүгінде Ресей елінде белді құрылыс компанияларының бірінде инженер болып жұмыс істеп жүрген жерлесімізбен сұхбаттасудың сәті түскен еді.– Аяжан, Сіздің қасиетті Қазалы топырағының тумасы екеніңізден хабардармыз. Десе де отбасыңыз туралы өзіңізден білсек...&nbsp;– Иә, мен 1999 жылы қаңтар айының 31-ші жұлдызында Қазалы қаласында дүниеге келдім. Әкем Құттыбай Ниязов, анам Сауле Смағұл. Бауыржан жане Дәуіржан есімді екі інім бар.Қазіргі таңда інім Бауыржан да Мәскеуде білім алады. Екінші інім Алматыда оқу бітірген. Әрдайым ата-анамыздың мерейін көтеріп, мақтанышына айналып жүрсек дейміз.&nbsp;Кезінде марқұм атам Садуақас: «Арошкамды Москвада окытамын» дейді екен. Мен ең жақсы көретін, ерке немересі болатынмын. Атамның да қалауы орындалғаны мен үшін үлкен жетістік. Дина әжемнің бізге деген махаббаты тіптен бөлек. Бар тәттісін аузымызға тосып отыратын.&nbsp;– Қай мектептің түлегісіз?– Қаладағы М.Горький атындағы №16 мектеп-лицейдің түлегімін. Мектеп қабырғасындағы керемет сәттер менің әлі күнге көз алдымда. Білікті де, білімді ұстаздардан тәлім-тәрбие алдым. Туған жерге жылына екі рет келіп тұрамын. Сол кезде сынып жетекшіміз Гүлсара Темірханқызын үнемі сыныптастардың бас қосуына шақырып, оған деген ыстық ықыласымызды, құрметімізді білдіреміз. Жалпы барлық ұстаздар қауымына алғысым шексіз. Әр шәкірттің үлкен жетістікке жетіп, түрлі салада еңбек етіп жатқанына барша ұстаздың бізге деген мейірім махаббаты мен қамқорлығы, қолдауы жатыр.&nbsp;– Болашақ мамандығыңызды қай сыныпта таңдадыңыз? Шет елде оқимын деген шешімге қалай келдіңіз?– Мен негізі арманы орындалған адаммын. 2014 жылы жазғы демалыс­та Самара қаласындағы тәтемнің үйіне бардым. Сол кезде қаланың ерекше табиғатына ғашық болдым. Тіпті осындай қалада тұруды армандадым. 2015 жылы біздің мектептен екі оқушы Мәскеуге оқуға түсті. Бұл жағдай маған алға айқын мақсат қоюыма септігін тигізді. 2016 жылдың басында Айгүл Асанқызы сыныпқа келіп, Қызылорда қаласына барып, Мәскеу университеттеріне оқуға түсу үшін қабылдау емтихан тапсыруға болатындығын айтты.&nbsp;Наурыз-сәуір айларында Ресей елінде оқығысы келетін оқушылар жиналып, емтихан тапсыруға бардық. Біздің сыныптан 5-6 адам қатыстық. Емтихан үш пәннен тұрды. Математика, физика және орыс тілі. Келесі жолы РГАУ-МСХА К.А. Темирязев атындағы университеттің қабылдау емтиханын тапсырдык. Мамыр айында қорытынды шықты. Сол топтан Қазалыдан тапсырған оқушылар арасынан тек мен ғана екі бірдей жоғары оқу орнының грантын жеңіп алыппын. Осылайша 10-сыныпта жүргенде-ақ Мәскеуге оқуға түссем деген арманым орындалды.&nbsp;11-сыныпта сынама тест тапсыру кезінде қыркүйек-желтоқсан айлары арасында 125 баллдан 60-70 балл ғана жинап жүрдим. Отбасыма салмак салмауым керек деп желтоқсан айынан бас­тап алдыма ұлттық бірыңғай тестілеу сынағынан аз дегенде 100 балл жинауым керек деген мақсат қойдым. Сонымен ҰБТ-ға бар зейінімді, уақытымды арнадым. Күш-жігерімді жұмсадым. Осы ретте ата-анама, бауырларыма алғыс білдіремін. Әрдайым мені қолдады. Таңертең сабаққа кетемін. Келген соң түскі асымды ішіп алып, қосымша дайындық жасау үшін мектепке тағы барамын. Кешкі астан кейін 2-3 сағат ұйықтап алып, түнгі 3-4-ке дейін да­йындалатынмын. Еңбегім нәтижелі болды. Сынақ кезінде 101 балл жинадым. Мен Мәскеуде оқимын деген шешімге түбегейлі келгенмін. ҰБТ-ға қатысудағы мақсатым біздегі білім бәсекесінде өзімнің деңгейімді сынап көру еді.– Алға мақсат қойып, оған жете білу екінің бірінің қолынан келе бермейді. Сізге мотивация берген, жігер сыйлаған қандай күш болды деп ойлайсыз?– Адам шын ниетімен, бар жүрегімен армандай білу керек деп есептеймін. Мен ата-анама салмақ салып, ақылы негізде оқығым келмеді. Қолымнан келетін іске неге талаптанбасқа деген ой да болды. Ата-ана бізді өмірге әкелді, бақты-қақты. Есейгенше бар жағдайымызды жасады. Неге олар әрі қарайда бізге бар жағдайды жасауы керек? Міне, менің пайымым осындай.&nbsp;– Қандай мамандықты меңгер­діңіз?– Мамандығым тау-кен инженері, специализациям тау-кен-геологиялық ақпараттық жүйелері.&nbsp;– Бүгінде әлемнің түкпір-түкпірінде қазақ жастары білім алып, жұмыс істеуде. Мәскеуде де қандастар баршылық. Ресейдегі қазақтармен қарым-қатынасыңыз қалай?&nbsp;– Иә, бұнда қазақ жастары жетерлік. 2016 жылдың күзінен бас­тап Мәскеу қазақтарының қатарына ұйымдастырушы-ерікті ретінде қосыл­дым. Бұнда «Мұрагер» деген қазақ қауымдастығы бар. Негізгі қызметі – қазақ мәдениетін, әдет-ғұрыптарын, салт-дәстүрлерін жаңғырту мен дамы­туға белсенді жәрдемдесу, Мәс­кеуде тұратын басқа халықтардың мәдениеттерімен танысу және өзара іс-қимыл жасау арқылы жалпыадамзаттық құндылықтарды бекіту, әртүрлі ұлттар мен конфессиялардың адамдары арасында толеранттылық пен төзімділікті насихаттау болып табылады.Мерекелерді, іс-шараларды, кездесу­лерді бірлесіп өткізу, спорттық жарыс­тарды ұйымдастыру-қоғамдастық қыз­метінің негізгі максаты. 2019 жылға дейін бас­ты ұйымдастырушылардың бірі болдым. Мәскеудегі ең жақын достарыммен осы қоғамдастықта танысқанмын. 2017 жылдан бастап жұмыс жасаймын. 2019 жылдың қарашасынан 2023 жылға дейн Флотилия Рэдиссонда әкімші, 2023 жылдың қазан айынан бастап кәсіби фотограф ретінде жұмыс жасадым. Биыл маусымда инженер болып құрылыс компаниясына жұмысқа орналастым.– Болашақта Қазақстанда жұмыс істегіңіз келе ме, әлде Мәскеуде түбегейлі қалуды жоспарлап жүрсіз бе?– Осы жазда 8 жылдан бері бірінші рет әкем: «Аяжан, сонша жыл үндемедім, бірақ қазір айтайын бір-екі жылдыкта Қазақстанға қайтып келгеніңді қалаймын» деді. Шынымды айтсам осы кезге дейін ауылға қайту ойымда болмаған. Әкемнің сөзі мені ойландырды. Дәл қазіргі таңда мен жаңа салада тәжірибе жинақтап жатырмын. Бірнеше жыл жұмыс істеп, Қазақстанға оралуды көздеп отырмын. Алған білімімді туған елімнің өркендеуіне қоссам деген ниетім бар.&nbsp;– Шет елде білім алғысы келетін жастарға қандай кеңес бересіз?– Мәскеуді шын жүрегіммен жақсы көремін. Менің өзімді тануыма, жан-жақты тәжірибе жинауыма, өмірілік сабақ алуыма, тұлға ретінде қалыптасуыма септігі тиген қала. Ең керемет достарда таптым.&nbsp;Ал түлектерге, жастарға айтарым ешқашан, ештеңеден қорықпаңыздар. Сіздің жан дүниеңіз жақсылық пен шынайы ниетке толы болса, сондай жандарды жолықтарасыз. Армандай білу де адамға қанат бітіреді. Мысалы маған 15 жаста қол жетпейтіндей көрінген Мәскеу қаласы бүгінде менің екінші еліме айналды. Тіпті алғаш келген сәттерде «Мынадай үлкен мегаполисте қалай өмір сүремін?» деген қорқынышта болғаны рас. Алайда қазір шүкір бұл қалаға сіңісіп кеткенім сонша өз үйімдегідей еркінмін.&nbsp;– Уақыт бөліп, сұхбаттас­қаныңыз­ға рақмет. Тек сәттілік серік болсын.&nbsp;Ұлболсын ТАЛАПБАЕВА

Аяжан Құттыбайқызы: Алған білімімді туған елімнің өркендеуіне қоссам деген ниетім бар

Рахметулла Жолтаев: " Бір айдың ішінде республикаға танымал ақын атанып шыға келдім"

Нұрзия Мәжитова: "Ағылшын тілінің мен үшін ашқан есігі сансыз"

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бүгінгідей мобильді уақытта діттеген жеріңе тез жетуің үшін жедел такси қызметіне жүгінетіндер көп. Сондықтан да қазір бұрынғыдай емес, күн сайын көлік тізгіндегендердің қатары артуда. Бұрынғыдай көше бойын жағалап емес, үйде отырып батырманы басу арқылы кез келген такси қызметін алуға болады. Мұндай бұрын тек үлкен қалаларда жүзеге асатын. Соңғы кезде «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы іске асырырғалы Қазалы ауданында да «Tezdet» атты отандық өнім тұтынушылардың көңілінен шығуда. Байқоңырлық IT маманы Нұрасыл Алдан қосымшаны ойлап тауып, қазір бағдарлама үш жылға жуық уақыт бойы халыққа қызмет етіп жүр. Осы ретте пайдалы қосымшаның басқа да қандай тиімділігі барын білу үшін «Tezdet»-ті ойлап табушыны сөзге тартқан болатынбыз.<img class="image_resized" style="width:55.21%;" src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Tezdet_dittegen_zheri_e_tez_zhetkizedi_8935350513.jpg" alt="«Tezdet» діттеген жеріңе тез жеткізеді.jpg">– Соңғы уақытта «Tezdet» қосымшасының аты едәуір естіліп жүр. Тұтынушы да, таксистер де қызметін жақсы пайдалануда. Айтыңызшы, қосымшаны ойлап табу идеясы қайдан келді?– Программист мамандығы бойынша білім алып, біраз жылдар бойы тәжірибемді шыңдадым. Үлкен қалалардағы үлкен компанияда қызмет еткеніммен кейбір жобаларым қолдау таппапты. Тап болған талай қиындыққа мойымай, көздеген нысанама дөп түсуді жоспарладым. Солай «Tezdet» такси қосымшасын «дүниеге әкеліп», жаңа бастамаға білек сыбана кірістім. Идея қайдан келді? Байқоңыр қаласындағы сурет мектебінде оқып жүріп түрлі шығармашылық өнермен айналысатынмын. Соның көп көмегі тиіп, қазіргі қосымшамның логотипін жасауда еш қиналмадым. 2012 жылы Тараз қаласындағы Жамбыл политехникалық колледжіне программист мамандығы бойынша оқуға түсіп, 2016 жылы бітіріп шықтым. Содан Алматы қаласына арман қуып барып, ІТ компаниялардың бірінде жұмыс істедім. Бертін келе жаңа жоба әзірлеуді қолға алып, барлығын ақ парақтан бастадым. Солай қала ішінде қатынайтын мобильді қосымша ойлап тауып, оны жүзеге асыра бастадым. Өйткені, IT-маманын жетік меңгерген соң өз-өзіме жұмыс жасағым келді. Өз IT-компаниямды құрып бастадым. Атауы – Baiksoft. Ең бірінші проектіме не бастарымды білмедім, қарындасым такси шақыратын қосымша жаса деп идея тастады, солай Тездет деп атап бастап кеттім. 2021 жылы қыркүйекте алғаш рет қызметіне кірісті. Қазір осы қосымша арқылы такси қызметін ұсынғандар мен такси қызметіне тапсырыс берушілер күн санап көбейіп келеді. Жалпы программа смартфондағы PlayMarket және айфонға арналған AppStore жүйесі арқылы жүктеледі.– Қосымшаның Қазалы ауданындағы қолданыс қарқыны қандай?– Такси қызметіне арналған «Tezdet» мобильді қосымшасы Baiksoft компаниясына қарасты. Атауы айтып тұрғандай қосымша қызметі де жылдам, ыңғайлы, әрі тұрғындарға қолайлы. Онда тұтынушы көшесі мен ұсынатын бағасын жазып такси іздесе, жақын маңда жүрген такси өз қызметін ұсынады. Барлығы қосымша ішінде картадан көрініп тұрады. Бастапқыда тек Байқоңыр қаласының ішінде жүзеге асса, қазір сырт аудандарға да кеңінен таралды. Соның бірі – Қазалы ауданында. Бұл жерде шамамен 20 пайыз «рынок» бізде тұр. Бірақ әлі де жұмыс жасау керек. Шамамен нарықтың 70 пайызын алуға көп жұмыс жасауымыз керек. Статистикалық мәлiметке сүйенсек, адам баласының 70 пайызы жоқ дегенде айына бiр рет такси қызметiн пайдаланады екен. Ал тұрақты тұтынушылардың айтуынша, қосымшадан такси шақырған әлдеқайда тиімді.– Білуімізше, қосымшаны пайдалану ыңғайлы. Дизайны, картасы да көзге тартымды көрінеді. Ал тұтынушы мен таксистке пайдалы тұсы қандай?– Жалпы халықаралық талапқа сай такси қызметіне қойылатын бірнеше міндет бар. Олар – жүргізушінің қырағылығы мен сыпайылығы, көліктің қауіпсіздігі, таза болуы, техникалық байқаудан өтуі, сондай-ақ такси жүргізушісінің кем дегенде 5 жыл көлік жүргізген тәжірибесінің, диспетчер, таксометрдің болуы. Такси қызметін ұсынушылар үшін де бәрі оп-оңай емес. Өйткені, түрлі адам, түрлі мінез, түрлі жағдай. Осыған орай, таксидің де түр-түрі бар. Бастысы такси қызметін біз ұсынып отырған соң тұтынушыға барлық қолайлықты жасауымыз қажет. Қызметті қолданған соң қосымшада арнайы бағалау батырмасы бар. Ол жерде қызмет көрсету бойынша да пікір қалдыруға, шағым түсіруге болады. Одан соң такси болып тіркелгендер үшін ең төменгі 8 пайыз белгіленген. Сонымен қатар 4 сағатқа 290 теңгеге уақыт сатып алуға болады. Сол уақытта ешқандай пайыз желінбейді. Мәселен, 4 сағатта қанша жолаушы тасымалдаса да сол 290 теңге ғана алынады. Және тегін тариф бар. Ол тариф жаңа жүргізушелерге алдымен пайдаланып көру үшін арналған. Ешқандай коммиссия жүрмейді.– Ауданның түкпір-түкпірін, әрбір адресін картаға еңгізу қиындық туғызды ма?– Картадағы мәліметтерді біз енгізбейміз. Оған карторграфиямен айналысатын компания жауап береді. Бірақ ол жақтағы мәліметтер «шикі». Оны біз компанияның ішінен жаңа бөлімше ашып, сол картаға жаңа мәлеметтер енгізіп, сол мәліметтердің актуальдылығын бақылап, жаңарту жүргізіп отыратын мамандарды белсенді түрде іздеп жатырмыз.– Алдағы уақытта қандай жоспарыңыз бар?– Алдағы уақытта «Tezdet» жай такси шақыратын қосымшадан мультисервиске айналдыруға мақсат бар. Ол жақта такси қызметі, барбершоп, әйел кісілерге арналған салонадарға жазылуға арналған қызмет, тамаққа онлайн тапсырыс беру, картадан адрестерді, нысандарды іздеу, навигатор, онлайн билеттер сатып алу, автобустарға QR арқылы төлем жасау, автобустың қай жақта келе жатқаны, жеткізу қызметі, қалааралық такси, қалааралық автобустарға билет қарау және сатып алу секілді жүйелер қосамыз.– Әңгімеңізге рақмет! Сұхбаттасқан Айнұр ӘЛИ Фото: egemen.kz

«Tezdet» діттеген жеріңе тез жеткізеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қазір қоғамда қазақ әйелінің рөлі қандай болуы керек деген сауалды жиі талқылаймыз. Бүгінгі заман әйелді отбасы ошақ қасына байлап отырғызып қоятын уақыт емес. Осыған байланысты әйелдерді дамуға, жетілдіруге жетелейтін психологиялық курстар, коучтардың ақылы сабақтары, бизнес-тренингтер өте көп. Әлеуметтік желіні ашып қалсаң болғаны – заманауи әйел болуды оқытатын, түрлі кеңестерден көз сүрінеді. Ал алдыңғы буынның айтары қандай? Олар нендей кеңес береді? Осы сұрақтар жөнінде Төретам кенті әйелдер кеңесінің төрайымы Ахметкүл Аралбаевамен әңгімелескен едік.– Ахметкүл Сермағанбетқызы, әуелгі сұрақты өзіңізден бастасақ. Қай жақтың тумасысыз, қайда білім алдыңыз? Еңбек жолыңыз қалай басталды?– 1946 жылы 25 желтоқсанда Қазалы қаласында, қазіргі Әйтеке би кентінде дүниеге келдім. 1965 жылы мектеп бітіріп, Қызылорда қаласындағы пединститутқа оқуға түстім. Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі мамандығын меңгердім. Оқуды тәмамдаған соң сол жылы Төретам қыстағындағы №11 мектепке жұмысқа тұрдым. 31 жыл ұстаз болып еңбек етіп, 1997 жылы зейнетке шықтым. Ал Әйелдер кеңесінің жұмысын 2015 жылы жүргізіп келемін.– Төретам кенті әйелдер кеңесінің төрайымысыз. Кеңестің қазіргі жұмысы қалай жүріп жатыр?– Жыл көлемінде түрлі тақырыпта іс-шараларды жүйелі жүргізіп келеміз. Қазір жазғы уақыт. Адамдардың да демалатын мезгілі. Сол себепті жұмыстар біршама уақытқа тұралап тұр. Аз уақыттан соң қайта кірісетін боламыз.&nbsp;– Қалай ойлайсыз қазіргі қоғамда әйелдің рөлі қандай?– «Дүниенің тұтқасы – еркекте, кілті – әйелде» демекші, қоғамда әйелдің орны ерекше. Балалар әдебиетінің классик жазушысы Бердібек Соқпақбаев «Әйел затын, жалпы нәзік деп атайды ғой. Бос сөз. Мықтының ең мықтысы, көн¬бістің ең көнбісі әйелдер екеніне мен кіммен де дауласуға бармын» деген екен. Расында, біздер мықтымыз ғой. Мұны еркектер қауымы да әлдеқашан мойындап қойған.Әйел – ана, әйел – жар. Бір сөзбен айтқанда, әйел – отбасының ұйытқысы. Ер азамат үйдің егесі болса, әйел үйдің шегесі. Бұл – дәлелдеуді қажет етпейтін ақи¬қат. Отбасы шағын мемлекет болса, сол мемлекеттің шаруасын үйіріп әкететін – әйел.&nbsp;Бүгінде мықты әйелдер көп. Олар жолында қандай қиындық кездессе де мойымай, өмірлік тәжірибе арқылы мықты әйелге айналуда. «Әйел – бір қолымен бесікті тербетсе, екінші қолымен әлемді тербетеді» деген тәмсіл бар. Мұның астарында әйел адамның кез келген ауқымды істерге араласа алатынын, үлкен нәтижеге қол жеткізетінін аңғаруға болады. Себебі қоғамның түрлі саласында жетістікке жетуіне әйелдің де үлесі зор екені белгілі. Елімізде әр сала бойынша табысты, сымбатты, жетістікке жеткен әйелдер көп.– Қазірде әйелдердің құқығы тақырыбы жиі көтерілетін болды. Олар расымен-ақ тұрмыста зорлық-зомбылық көріп, құқықтары тапталып жатыр ма?&nbsp;– Әйелдердің бәрі қорлық көріп отыр деп айта алмаймын. Ер адамнан деп айту да қате. Қателік екі жақтан бірдей болады. Қазіргі әйелдер қиындыққа шыдамайды. Сол себепті ажырасу көп. Жаңа заң шықты. Ер адамды тәртіпке салады деп айтуға болатын шығар...&nbsp;– Кеңестің биылғы жоспарына аз-маз тоқтала кетсеңіз.– Кеңестің жылдық жоспарына сай жас отбасылардың қатысуымен семинар өткіздік. Қазыналы қариялармен сұхбат құрдық. Келін мен ене арасындағы сыйластық туралы дөңгелек үстелдер өткізілді. 8-11 сынып оқушыларымен бірлесе «Қызды қырық үйден тию, бір үйден жию» тақырыпта жиналыстар ұйымдастырылды. Алдағы уақытта да осындай іс-шаралар жүргізіле беретін болады.&nbsp;– Отбасыңыз туралы айта отырсаңыз…– 1969 жылы тұрмысқа шықтым. Жолдасым Тұрғанбай жол бойында инструктор болып 45 жыл еңбек етті. Екеуміз 2 ұл, 2 қыз тәрбиелеп өсірдік. Қазір 8 немерем, 1 шөберем бар. Үлкен ұлым Ерболат жүргізуші, Ерланым полиция қызметінен зейнетке шықты. Эльмира Байқоңырдағы музейде бас есепшісі. Зайнура күзетші болып еңбек етеді.– Өміріңізде өзекті өртейтін өкініш сәттер болды ма?– Әрине, болды. Әйелдің өмірлік серігі, арқа сүйетіні – жары. Осыдан он жыл бұрын жолдасымнан айрылып қалдым. Жақын адамыңнан айрылу қандай қиын десеңізші?! – Әйел бақыты дегенді қалай түсінесіз?Халқымыз: «Қыз өссе – елдің көркі», «Елді қорғайтын ерлер – ерлерді тәрбиелейтін әйелдер», тағы бірде: «Ана бір қолымен бесікті, екінші қолымен әлемді тербетеді» дейді. Демек, әйел бақытының, әйел тәрбиесінің, әйелдің саналы ғұмырының – ұлт болашағына, тіпті әлем болашағының баянды болуына тигізер үлесі орасан зор. Бүгінгі әйел мәртебесі, кешегі аналарымыздың мәртебесінен өзгеше. Әйел отбасының ұйытқысы ғана емес, қоғамның дамуына белсенді үлес қосып, Қазақстанның жарқын болашағын құруға барын салатын, жан-жақты әйел.&nbsp;Бұрынғы заманда әйел бақыты не десек сол уақыттағы әйелдер отбасым, тұрмысым, мал-жаным деп жауап берер еді. Қазіргі заман әйелдерінде солармен қоса, қоғамдағы орнын белгілеп алу деген қажеттілік бар. Ол дұрыс. Оның үстіне бұл қажеттілік біздің қазаққа ауадай қажет. Неліктен? Өйткені біз аз халықпыз. Біздің қоғамды дамытуға тек ер адамдар ғана емес, әйелдерде білек сыбана кірісуі керек. Бәріміз жұмылып жұдырық болмасақ, оның орнын басып алуға дайын тұрған, іргеден сығалап жүргендер өте көп. Әйел адамның көкірегінде осы қоғамға қызмет етейін деген арманы бар ма, ол арманды өлтірмей, ұштау керек. Әйел адам мықты жаратылыс, ол отбасын да, қызметін де бірге алып жүре алады. Әйел &nbsp;қырық шырақты дейді ғой. Сол қырық шырақ түгел жанатын кезі болады. Сондай кезде ол қоғамға көп пайда келтіре алады. Сондықтан, қоғам нәзік жандыларды бағалап, оның қабілетін ілгері жетелеуге ниетті болса, әйел алмайтын асу жоқ.– Уақыт бөліп әңгімелескеніңізге рақмет!&nbsp;Сұхбаттасқан Ақнұр САҒЫНТАЙ

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат