<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Ауыл шаруашылығын дамытпай бәсекеге қабілетті экономика құру мүмкін емес екендігіне әркез халық назарын аударып келеді. Расымен де ауыл шаруашылғы секторларынң қанат жаюуына мүмкіндік беретін болсақ импортқа тәуелділік бәсеңдеп, елдің экономикасы дами түсетіндігі жасырын емес. Бұл тұста қаратареңдіктер ауылшаруашылығы өндірістік кооперативін құрып, бау бақша өсіруді қолға алуда.&nbsp;Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2020 жылдың 1-қыркүйегінде Қазақстан халқына арнаған Жолдауында:<blockquote>– Жеке шаруашылық миллондаған ауыл тұрғындарына табыс табуға мүмкіндік бере алады. Оларды өңірлік азық-түлкі хабдарын құруға жұмылдыру керек. Басы бірікпеген жеке қосалқы шаруашылықтар шыны керек, өлместің күнін кешіп отыр. Бұл ретте, сапалы әрі мол өнім өндіру, үздіксіз тауар жеткізу туралы сөз қозғаудың өзі орынсыз. Бәсекеге қабілетсіздік пен импорттан арыла алмай отырғанымыздың себебі де осы. Коопарация жер және басқа да мүлікке қатысты барлық құқықтар сақталады. &nbsp;Коопарация шаруашылықтарға шикізат сатып алу, өнім өндіру және оны сатуды ұйымдастыру барысынеда күш жұмылдыруға мүмкіндік береді. Ауыл еңбекқорларының ауыр жұмысы тым арзан бағаланады. Бұл жасырын емес. Сондықтан коопарацияны ынталандыру үшін тиісті шаралар топтамасын әзірлеу керек,- деген болатын.&nbsp;</blockquote>Міне, содан бері ауыл шаруашылығы өндірістік кооративін дамыту жүйелі жолға қойылды. Оған дәдел Арал ауданынан қарасты Қаратерең ауылдық округінде бау бақша дақылдарын өсірудің қолға алынып, бүгінде ел игілігін көріп отырғандығы.&nbsp;<blockquote>– Осы жылдың ақпан айында аудан әкіміне бау бақша өсіру үшін 14 гектар жер сұрап ұсыныс бердік. Дарияның сағасынан жер телімі берілді. Қазіргі күні аталған жердің 1 гектарына бақша дақылдар, 6 гектарына мал азығын қамтамасыз ету мақсатында жоңыршқа егілді. Бау –бақшада қияр, қызанақ, қауын, картоп сынды жеміс жейдектер егілді. 6 гектарға егілген жоңыршқа да тегіс шықты, - дейді ауыл әкімі Серікбай Жұбаниязов.</blockquote>Бүгінде бау бақшада піскен өнімдер ауыл тұрғындарын толқы қажеттікікпен қамтамасыз етіп отыр. Сондай ақ егілген жоңыршқаның да 1 гектары шабылып, сатылымға шығарылды.&nbsp;Шаруашылық басында әзірге 4 адам жұмыспен қамтылған. Өнім өндіру көлемі артып, жоңыршқа шабу науқаны басталған тұста тағы ба бірқатар ауыл тұрғындар маусымдық жұмысқа тартылатын болады.&nbsp;<blockquote>– Қаратерең аудан орталғынан шалғай орналасқа ауыл болғандықтан бақша дақылдары пісетін уақытта халықты жеміс-жейдек, көкөніспен қамту қиындық тудыратын жасырын емес. Біздегі ауа температурасы да жаз мезгілінде өте ыстық болады. Бұл да аталған өнімдерді өз қалпында ауылға жетуіне кедергі келтіреді. Соны түсінге ауыл тұрғындары біртінде бау бақша өсіруді қолға алып отыр. Мәселен, Нағашыбай Орынбасаров, Иманғали Дисенғалиев, Сайлау Мінәжов, Шари Байтуғанов сынды ауыл тұрғындары ауласына алма, өрік, жүзім секілді жеміс ағаштарын отырғызып мол өнім алып отыр. Бұл кісілердің еңбегі өзге де ауыл тұрғындарының қызығушылығы оянып, егін егуді қолға алуына септігін тигізуде, - дейді ауыл әкімі.&nbsp;</blockquote>«Елде болса ерініңе тиеді» деген тәмсілі сөз бекер айтылмаса керекті. Қаратереңдіктердің табанды еңбегінің арқасында қазіргі күні бақша дақылдары өз жемісін беріп, ауыл тұрғындарын толық қамтамасыз етіп отыр. Бұл игі іс те ауылдықтардың еңбекқорлығы мен ауызбіршілігінің дәлелдеп бергендей. &nbsp;Сырдарияның теңізге құяр сағасында Қаратерең деген ауыл бар. Теңізге етене орналасқан ауылдың ата кәсібі қашаннан балық шаруашылығы болған. Бір кездері теңіздің табаны құрғап, күрт тартылып кеткен уақыттарда өзегі талған бұқара халықты да көздері көрген. Тіршіліктен күдері үзілгендей болып, үдере көшкен азаматтардың бүгінде елге қайта оралып жатқаны да жиі жаңғырық беріп келеді. «САРАТС» ғасыр жобасы жүзеге асқалы ауылдың іргесіне теңізі қайта оралып, тіршілігі жанданып-ақ қалды. Балық шаруашылығын өрге жетелеген жергілікті азаматтардан бөлек, мал шаруашылығымен де айналысып отырғандар да жеткілікті.&nbsp;Міне, бұл Қаратерең жайындағы бірер ауыз сөзіміз ғана. Ел экономикасының өркендеп, өріс алуына елеулі үлес қосып келе жатқан осы ауылдың тыныс-тіршілігі редакция ұжымын да елең еткізбей қоймады. Көптен бері көңілде жүрген істі тындыру үшін сәрсенбінің сәтті күні қойнауына құт қонған ауылды арнайылап барып, өз көзімізбен көріп қайтуды мақсат қылып, жолға шықтық.Тақтай түзу жолмен жүйткіп келеміз. Астымыздағы темір тұлпарымыз да тікесінен тартып, Қамыстыбас ауылының тұсынан өтіп барамыз. Көктем, қыс кездерінде Бөген мен Қаратерең ауылдары арасындағы қара жолдың қиындығы бізге таныс еді. Бірақ, бұл жолғы сапарымда сол таныс жолды көре алмадық. Жөндеуден өтіп, жүргіншілерге жеңілдік тудырып-ақ тұр.Ауылға кіреберістен көзімізге ілінген жағдай да жол мәселесінің шешімін табуы болды. Ақлақ бөгетінен Қаратерең ауылына дейінгі жарты шақырымдық жолды жөндеу жұмыстары жүріп жатыр екен. Қажеттілікке сай барлық техникалармен қамтамасыз етілген жұмысшылардың жұмыс барысымен танысып, тілдесіп те алдық. Жұмыс барысын барынша түсіндіріп өткен жұмысшы топ орташа жол жөндеу жұмыстарын көрсетілген уақыт ішінде толықтай аяқтайтындарын айтты. Мердігер «Строй модуль - Астана» ЖШСның жұмысына көңіліміз толды.&nbsp; Одан кейінгі көздеген нысанымыз Баян каналын тазарту жұмыстары еді. Сапарымыздың сәтіне қарай аталған жұмыстың да жай-жапсарымен танысып, көзімізбен көріп қайттық. Мердігер «Сыр маржаны» ЖШС-ның тарапынан жасалып жатқан жұмыстарға бас бармақпен баға берерліктей.Аталған каналдың атауының өзінде үлкен тарих жатыр дейді. Қаратерең ауылындағы «Баян» көліне құятын каналдың жұмыстары жүргізілгенін жергілікті халық қуанышпен қабылдады. Себебі, тарихтан сыр шертіп, өзіне тән құпиясы бар Баян көлінің бүгінгі жағдайы көңілді күпті етерліктей еді. Ендігі жерде бұл канал арқылы көлдің де арнасы толып, ажары кірері сөзсіз.Баян каналын тазарту, қалпына келтіруге бүгінде үлкен күш салынып, жауапкершілікпен атқарылуда. Жерді тынымсыз төңкеріп жатқан 6 ауыр техниканың қозғалысына қарап-ақ елдің қуанышы еселеніп, басталған жұмыс аз уақытта нәтиже беретініне көзіміз айқын жетті.&nbsp; Одан соң Қамыстыбас балық өсіру питомнигінің Қаратерең ауылдық округі, Тастақ елді мекеніндегі бөлімшеде болып, уылдырық шашу маусымындағы қызу тіршілікті көріп қайттық. Көп жылдық тарихы бар мекеменің бүгінгі жайын айтпай тұрып, тарихына тоқтала кетуді жөн санадым. Сонау 1972 жылдан бастап 1987 жылға дейінгі Арал балық зауытына қарасты болған бұл нысан қазірдің өзінде іргелі мекеме ретінде баршаға белгілі. 1947 жылы іргетасы қаланған Қамыстыбас балық өсіру питомнигінің Тастақ елді мекеніндегі бөлімшесі бір кездері арнайы бекіре де өсірген. Бекіренің тұқымын ұшақпен алдырып, оларды Арал теңізіне үйреткен кездерін әлі күнге дейін мақтанышпен айтады. Міне, бүгінде осы ұжымда 32 адам тұрақты түрде жұмыс жасап келеді. Көз алдымызда уылдырық алудың қыр-сырын көрсеткен жұмысшылардың әр қимылынан өз ісіне деген махаббатты анық байқадық. Аталған мекемеде 28 жыл жұмыс жасаған ұжымның бригадирі Бауыржан Құрманбаев жылым тартып жатқандарға қарап тұрып:Бұл жұмыс біздің басты міндетіміз. Сондықтан әрбіріміз асқан жауапкершілік танытамыз. Алғаш рет уылдырық алу үшін тоғандағы балықтарды жылым салып сүзген кезде оларды ұстау қиындық тудырмайды. Бірақ, олар да үйренісе бастайды. Шоршып қашып шығатын да кездері болады. Сонымен қатар балықтың уылдырық шашуға дайын, дайын еместігін де жұмысшылар өте жақсы біледі, – деп, еңбектің қаншалықты бағалы екенін көрсетті.&nbsp;Десе дегендей, жылымнан қашып, шоршып секірген балықтардың судың бетін көбікке айналдырып жатқан сәті көрсе көз қызықтырардай. Жылымға түскен балықты арнайы тасымалдайтын жәшікпен питомник ішіндегі су толы үлкен жәшікке салып жатқан сәтіне де куә болдық. Бірақ, бұл қадам да қарапайым ғана орындала салмайды. Әр балықтың салмағы мен кеудесін өлшеп барып жасалатын жұмыс.&nbsp; Бұл жайында бөлімше басшысы Асылхан Дүйсенғалиев:<blockquote>Өлшеу жұмыстары міндетті түрде орындалуы керек. Себебі, балықтар өздігінен уылдырық шаша салмайды. Судың арнайы температурасы болады. Балықтарды да біз жәшік ішінде ұзақ уақыт ұстай алмаймыз. Сол себепті белгіленген уақыт ішінде уылдырық алу үшін дәрі береміз. Міне, өлшеу жұмыстары сол үшін керек. Дәрі салмаққа байланысты беріледі. Бұл жұмыстың барлығы түстен кейінгі уақытта орындалады. Ал түске дейін біз арнайы тостағанға уылдырық шаштырып аламыз. Содан соң балықтарды тоғандарға жібереміз, – дейді.&nbsp; Жазғы уақытта жалпы аумағы 46,2 гектарды құрайтын 23 жазғы тоған бар. Бұл тоғандарда балықтардың еркегі мен ұрғашысы бөлек ұсталады. Күн жылып, судың температурасы қалыпқа келген кезде бірге жүрсе, балықтар уылдырық шашып қояды. Сондай-ақ тоғандарға су айдау насосы арқылы дариядан келген судың жолына бірнеше сүзгі де қойылған. Бұл сүзгілер дариядан келетін жыртқыш балықтарды ұстап қалуға арналған.&nbsp;</blockquote>Бұл–питомниктің жазғы маусымдағы жұмысы ғана. Уылдырық алу маусымында тостағаншаға алынған уылдырық құрылғыларға салынып, су ішінде шайқалады. Осылайша майда шабақтарға айналады. Сондай-ақ мекеме басшысының айтуынша:&nbsp;<blockquote>Сол майда шабақтар 20 грамға жеткенде теңізге жіберіледі. Жалпы, күзде 4 млн шабақты біз теңізге жібереміз. Бүгінгі таңда толстолобик, беломор және карп балықтарының уылдырығын алумен айналысамыз. Қазірде карптан уылдырық алудың жоспарын орындап болдық. Тағы бір айта кетерлігі, біздің мекеме Қазақстан Республикасы бойынша алғашқы болып беломор өсірумен айналысып келеді, – дейді.&nbsp;</blockquote>Ал қыс мезгілінде 5 қысқы тоғанға балықтарды жіберіп, оларды күтіп, баптайды.&nbsp;Қаратерең ауылында балық өсірумен айналысатын жалғыз мекеме бұл ғана емес. Алдағы уақытта тағы бір нысан балық өсірумен айналысады деп күтілуде. Ескі дарияның арнасын кәсіпкерлік бағытта ұтымды пайдалануды көздеген жандар бүгінде өз жұмысын бастауға толықтай дайын тұр.&nbsp;Бұл жайында «Арал теңізі» қоғамдық бірлестігінің басшысы Айнагүл Баймаханова:<blockquote>Қазірде «Арал теңізі» қоғамдық бірлестігі тарапынан Аралды құтқару, өркендету бағытында көптеген жұмыстар жасалып жатыр. Міне, солардың бірі–шарбақтап балық өсіру жобасы. Бұл жоба аясында Қаратерең ауылындағы «Қуаныш» ЖШС-ның директоры Батырхан Прекеев бізге серіктес болып отыр. Осы уақытқа дейін балық шаруашылығымен айналысып келген азаматтың тәжірибесі мол. Сол себепті серіктестік танытуға келісім беріліп, Ғаламдық Экологиялық қордан қайтарымсыз қаржы берілген болатын. Міне, сол жоба бүгінде толыққанды өз жұмысын бастауға дайын тұр. Негізгі мақсат шарбақтап балық өсіру арқылы Ұлы теңізге кетіп жатқан майда балықтарды осында өсіріп, теңізге жіберу болып отыр, – дейді.</blockquote>

Қаратереңдегі қажырлы еңбек

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев « Әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациялар арқылы жеңілдікпен кредит беру өз тиімділігін көрсетті. Яғни, қаржыландыру жағынан мәселе болмауға тиіс. Сүт өндірісін тиісті деңгейде ұйымдастыру керек. Бүкіл ел бойынша өз-өзімізді сүт өнімдерімен қамтамасыз ететін деңгейге жетуіміз керек», – деген болатын. Арал ауданында сүт өндіру бойынша &nbsp;8 063,2 тонна сүт өндірілген. Бұл ретте төрт түліктен сүт өнімін алып, оны кәсіпке айналдырып отырған жандар тақырыпқа тұздық болады. Сәйкесінше мұны кәсіпке айналдырамын деушілерге мемлекет тарапынан қолдау да көп.&nbsp;&nbsp;Қазаққа төрт түлік қай уақытта болсын жат болмаған. Әсіресе түйе малына деген махаббаты оны бағудағы машақатты ұмыттырып жіберетінін де бабаларымыз жақсы білген. Мінсең көлік, жесең ет, ішсең сусын, кисең киім болатын мұндай жануардың көшпелі жұрттың жүгін артып, жаңа дәуірге жеткізуінің өзі оған деген құрметтің қаншалықты деңгейде екенін байқатады. Бұл жануардан халқымыздың тұрмысына демеу, аш өзегін жалғап, шөлін қандыратын «Шұбат» деген ұлттық сусын әзірленеді. Бұны бабаларымыз ерте заманнан біліп, ақтан қол үзбеген. Содан да шығар, түйе шаруашылығын қолға алған жандардың табысы тәуір, жағдайы жақсы. Ал оның сүтін өндіріп, өмір өзегіне айналдыруды қолға алған жандардың да жақсы жетістікке жетіп жатқаны жасырын емес.Бізде шұбат бар. Себебі түйе ұстаған шаруа шұбат ішеді. Бірақ өнім өзіне ғана. Оны сұранысқа сай баптап, арнайы құтыға құйып, сауда сөрелеріне жіберіп отырғандар санаулы ғана. Содан да болар бізде кәсіптің бұл түрі кенжелеп тұр. Десе де осындай қадамға бел буып, мемлекеттік бағдарлама арқылы шұбат өндірісін қолға алған сексеуілдік кәсіпкер жайында білесіз бе? Біз сол шұбат өндіретін нәзік жанды Нұрсұлу Жолмахан жайында айтамыз.Бұған дейін де түйе ұстаған Шымкеновтер әулетінде шұбат дайындау үрдісі үзілген емес. Алайда оны кәсіпке айналдырып, аралдық бренд қалыптасатыру ойын Нұрсұлу жолдасы Дәулетке жиі айтып жүретін. Ақыры айтылған ой ақиқатқа айналды. Бұл кәсіпті бастандыруда Нұрсұлуға жолдасы Дәулет пен туыстарының қолдауы көп болды. Осылайша 2021 жылы «Бизнестің жол картасы – 2025» мемлекеттік бағдарламасы аясында 3 млн теңге грант қаражатын алған кәсіпкер дайындалған шұбатты үй жағдайында арнайы құтыға құю технологиясына қол жеткізді. Бүгінде «Жолмахан Нұрсұлу Жолмаханқызы» жеке кәсіпкер аптасына 400 литр шұбат дайындап, оны арнайы құтыларға құйып, сауда нүктелеріне жіберіп отыр. Негізі аппараттың күніге 500 литр құюға мүмкіндігі бар. Алайда сүттің мөлшері аз болғандықтан, кәсіпкер күніге 50-60 литрдей өндіріп отыр. Шұбаттың литрі 1350 теңгеден босатылуда.<blockquote>– Алғашында бұл қадамға бару біз үшін жай ғана ой болды. Өйткені көп жерде қаржының жетімсіздігі қолбайлау болып жатады ғой. Алайда мемлекеттік бағдарлама арқылы бұл кәсіпті жүзеге асыру идеясын жолдасым Дәулет айтып, үміт сыйлады. Сонымен арада көп уақыт өтпей бұл кәсіпті жандандыру ісі бойынша «Бизнестің жол картасы – 2025» бағдарламасына қатысып, өз жобамды ұсындым. Алғашында сенімсіздеу болғанмен, менің қолымнан бұл кәсіпті алып кету келетініне көз жеткізген соң мамандар жобамды қайтарымсыз грантқа ұсынды. Алла сәтін салып, өткен жылы 3 млн теңге грантқа қол жеткіздік. Оған арнайы шұбат өнімін құятын, сүтті сақтайтын және дайын өнімдерді қаптамалайтын құрылғы сатып алдық. Бүгінде біздің жоба бойынша 4 қызметкер жұмыс істейді. Жергілікті өнім болған соң сұраныс та бар, – дейді кәсіпкер Н.Жолмахан.</blockquote>Иә, мемлекет берген мүмкіндіктің арқасында күнкөрісін кәсіпке айналдырып, Аралдың ақ шұбатын сапалы өнімдер қатарына қосуды көздеген кәсіпкердің бұл бастамасына жерлестері де дән риза. Бастысы –сапа. Осыған баса мән беретін ерлі-зайыптылардың ендігі арманы – Сексеуіл кентінен таза, сапа сұранысына жауап беретін шұбат өндірісін кәсіпорын деңгейіне дейін көтеру. Жас кәсіпкер мемлекеттен қолдау ұдайы беріліп тұрса, бұл мақсаттың да орындаларына сенеді.Саумалдық сан ауруға ем екені ертеден белгілі. Осыны түсінген егін мен мал шаруашылығын қатар игерген ақбайлықтарды қымызбен қамтамасыз етіп отырған Мейіз Кермешқызының кәсібі өрге домалап отыр. Жылқы өсіру бағытындағы жұмысымен барша ауыл тұрғындарының сұранысын қанағаттандыруда. Әсіресе, дәтіңе қуат, дертіңе шипа болатын саумал ішушілердің сұранысы &nbsp;жоғары. Иә, саумал – жаңа сауылған бие сүті. Дәмі тәтті, көпіршіп тұратын, жұмсақ әрі тез сіңетін қасиеті бар биологиялық табиғи өнім. Ол ана сүтіне тым жақын, тіпті ешкі сүтінен де құрамы жағынан ана сүтімен тең келеді. Сауылған соң 2 сағаттан астам уақытқа дейін қасиетін жоғалтпайтын саумалдың денсаулыққа пайдасы жайында жиі естіп те жүрміз. Түрлі асқазан, ішек ауруларына, ісікке де, қан құрамын реттеуге де көмегі тиетін бие сүтінің өкпе мен бауырды қуаттандырып, белсіздікті жазатын қасиеті де ғылыми тұрғыдан дәлелденген. Сол себепті де саумалға сұраныстың көп болуы түсінікті жағдай.&nbsp;«Жылқы малы әдетте қазақ үшін төрт түліктің тектісі болып саналған. «Мінсең– көлік, ішсең–ас» дегендей, қай кезде де өзінің серігіндей, жолдасындай қарап, зор күтіммен баптаған. Көбіміз бәйге аттарының баптауын оқып- біліп жүрміз. Менің жылқы өсірумен айналысып отырғаныма көп болды. Мал баққанға &nbsp;бітетінін жақсы білемін. Сауын биелерге де мерзімімен жем-шөбін беріп, астын, қора жайларын тазалап тұру міндетті. Себебі, олар күніне 5 рет сауылады. Саумал ішетін тұтынушыларым осы уақыттарда үйіме келіп, алғысын айтып, ыстық ықыласын білдірген кезде, жігерленіп қаласың. Адам үлкейген сайын көңілі баладай болатыны рас екен ғой», – деп жымиып та алды.Бүгінде жылқысының саны үйірге жеткен Мейіз апаны ауылдықтар расымен-ақ құрмет тұтады. Еңбегі берекелі, сусыны шипалы жан саумалдан бөлек қымыз дайындап, тұрғындарға ұсынып келеді. Бірі қышқылын, бірі тұщысын таңдайтын адамдардың қайсысының талғамы қандай екенін де біліп алған. Ал қымыздың қасиетін «қымыз – қырық ауруға ем» дегеннен-ақ түсіне берсек болатындай. Еңбекқор жан тек мал шаруашылығымен ғана айналыспайды. Кәсіптің қай саласы болмасын бел шешіп кірісе кетеді. Әсіресе, жергілікті жердің &nbsp;ыңғайына қарай бейімделген егін шаруашылығын да жете меңгеріп, көктем, жаз айларында бақша да егеді. Дәмін татқанның қайсысы болса да мақтай жөнелетін Ақбай қауыны мен қарбызы, асқабағы да дөңгеленіп жатады.&nbsp;<blockquote>«Өзінің сүйікті ісін жасаған адам бақытты емес, өз ісін сүйіп жасаған адам бақытты» демекші, еңбектен бақытын тапқан апамызға ұзақ ғұмыр тілейміз. Ешкі сүтінің пайдалы екендігі әлдеқашан дәлелденіп қойған. Сан ауруға емдігімен қоса, жаңа туған балаға ана сүтін алмастыра алатын бірден-бір қорек – ешкі сүті. Сондықтан да, халық «ешкі сүті – ем» дейді. Асыл тұқымды ешкі өсіріп отырған кәсіпкер Эльвира Тілеубаева ешкі малының ерекше қасиетін шынайы сезіп, өнімін қажетке жаратуда.</blockquote>«Бизнестің жол картасы–2020» бағдарламасы аясында Эльвира 2017 жылы мүйізді ірі қара алады. Сонан соң, ешкі малын өсіруге қызығушылық танытып, жеке қаражатына Ақтөбе қаласынан асыл тұқымды 3 бас ешкі мен бір теке сатып алады. Осылайша сүт бағытында ешкі өсіруге шындап кіріседі.<blockquote>–Бұлар өте ақылды болып келеді екен. Саууға келгеніңді біле қойып, алдыңа кезек-кезегімен тұратынын айтсаңшы. Күніне 3 рет сауамыз. Әр сауғанда бір ешкі 1 литрден кем емес сүт береді. Негізінен, емдік қасиеті өзге жануарлардан бөлек ешкі сүтінің нарықтағы бағасы литріне 500 теңгеден есептеледі ,– дейді жас кәсіпкер.</blockquote>Жалпы, ешкі малы аса жоғары күтімді де талап ете қоймайды. Кәдімгі жем-шөбін уақытылы беріп отырса жеткілікті. Эльвираның айтуынша, аталған ешкілер алдағы күз айында алғашқы төлін бермек.Иә, ешкі малы бойына бар асылды жинаған. Оның сүті 99 ауруға ем. Ғалымдардың зерттеуіне назар аударсақ көп-ақ. Емдік және аурулардың алдын алуда көмегі мол көрінеді. Әсіресе, анемияда, тағамдық аллергияда, туберкулезде, асқазан, ішек- қарын жолдарының ауруларында, диабетте, диатезде, ағзаның қорғаныс қызметін арттыруда, ағзадан ауыр металдардың тұздары мен радионуклидтерді шығаруда және көздің нашар көруінде пайдалы деген тұжырым жасаған. Сондай-ақ, ешкі сүтінде кальций, магний, фосфор, марганец, мыс, А, В1, С және Д дәрумендері, аскорбин қышқылына өте бай. Бұдан бөлек, ғалымдар балаларды қоректендіруде сиыр сүтіне қарағанда ешкі сүті құнарлы келетінін анықтаған. Әрине, бала үшін ана сүтіне жететін тағам жоқ, бірақ жасанды немесе аралас қоректендіруде ешкі сүті ана сүтін алмастыру үшін лайықты және 6 айдан асқан балалар үшін қосымша қорек ретінде пайдалануға болады. Және бір айта кететіні, ешкі туберкулез, бруцеллез сынды өзге малдарда кездесетін аурулармен ауырмайды.Қазір кәсіпкерден ешкі сүтін сатып алушылардың қатары молайған. Олардың көпшілігі түрлі дертке шалдыққан науқастар мен жаңа туған балаға қосымша қорек ретінде сатып алушылар екен.<blockquote>–Ешкі малын өсіру маған тыңнан келген жақсы идея болды. Алдағы уақытта мал басын молайтсам деймін. Және сүтінен түрлі өнімдер жасап, сату да жоспарда бар , – дейді Эльвира Жарасқызы.</blockquote>«Ебін тапсаң, ешкі бақ» деп дана халқымыз айт- пақшы, бүгінде елімізде ешкі шаруашылығы біртіндеп қолға алынып жатырғаны қуантады. Біз де тың істі қолға алған келіншектің облыс әкімі жариялаған кәсіпкерлікті қолдау жылына қосқан бастамасына табыс тілеп, өзгелерге де үлгі болсын деген тоқтамға келдік. Себебі, аудандағы әрбір адамның кәсіп жасауға мүмкіндігі мол.

Аралдық кәсіпкер аптасына 400 литр шұбат өндіреді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; «Отанды сүю – отбасынан басталады» дегенді санамызға сіңіргелі қашан?! Отанға деген махаббат – отбасыңызға деген мейірім, анаңызға деген махаббат – ана тіліңізге деген құрметіңіз секілді. Ал, мерейі тасыған отбасы – әр күні мерекеге ұласқан тірлігі бар, береке мен тастүйін бірлігі бар, өзгеге үлгі болар шағын мемлекет емес пе? Осындай өнегелі өмір кешіп жатқан отбасыларды көпшілікке таныту мақсатында республикалық деңгейде «Мерейлі отбасы» байқауы да ұйымдастырылып келеді. Отанның іргетасының берік болуына септігін тигізіп жүрген отбасыларды көпке таныту да біздің басты міндетіміз.&nbsp;Жазушы Уалихан Қалижанның «Замана сыры» кітабында айтып кеткендей «Адам шыр етіп дүниеге келеді. Дүниеге келген соң не бітірдің, не істедің, оның сұрауы бар. Бірін Алла, екіншісін тарих сүрайды. Әрине, біреулер дүниеге үнсіз келіп, ұрпаққа үлгі етіп, тарих үлесіне кіреді. Олар мыңдаған жылдар ұмытылмайды. Ал енді біреулер өз ауылына, өз өлкесіне тарих шежіресіне еніп, бүтін бір әулеттің мақтанышына айналады» деген екен. Сол айтқандай өз әріптестерінің, замандастарының, жамағаттының арасындағы жарасымдылығы, әулетіне сыйлы ағайын-туыс, жекжаттардың құрметпен қарайтын азаматтарымыз баршылық. Өз ісіне ұқыптылық, сыпайылық, сезімталдық, сабырлық, адалдық, жайдарлық, кешірімшілдік, қарапайымдылық ақыл мен көркем мінезді жарстырған, басқа да асыл қасиеттерді бойына дарытып, жан-жағына шұғыла нұрын себелеп жүретін ішкі мәдениетіне бай жанды қазақ көркем мінезді адам деп айрықша бағалаған. Қилы-қилы тағдырлар сыйақты адам мінезі де саналуан болатыны жасырын емес. Мен айтқалы отырған Толғанбек Есжанұлы Тишевта талапшыл, әділдігі басым ақыл мен көркем мінезді жарастыра білген, әулеттің мақтанышы, ұрпақтарға өнеге боларлықай ерен еңбектің иесі бірнеше марапаттардың иегеріне ие болған көркем мінезді азамат екені белгілі.Толғанбек Есжанұлы 1951 жылы Арал қаласында дүниеге келген. Тұрмыс тау-қызметі Толғанбекті ерте есейтті. Алты жасында елге аңыз болған әкесі Есжан дүниеден өтті. 1968 жылы балаң жігіт кешкі мектепке ауысып, Кеме жөндеу зауытына үйренуші слесарь болып орналасты. «Әр ұстаның да өз ұстазы болады» демекші, сол кездегі зауыттың еңбек озаттары атанған Шохманов Алпысбай, Таханов Әлиасқарлардың қамқорлығы Толғанбекті еңбек етудің алғы шарттарын біліп, үйренуге көп көмектерін тигізді. Адам өзін жетілдіру арқылы биікке жетеді. Үйренушіден бастаған Толғанбек бригадир, мастер, цех бастығының орынбасары дәрежесіне дейін көтерілді.Зауыттағы 40 жыл өтілінің &nbsp;арасында 1969-1971 жылдары әскери борышын өтеді. Семей сынақ &nbsp;полигонында түрлі &nbsp;құрылыс жұмыстарымен айналысты. «Сынақ алаңынан 100 шақырым қашықтықта болғанда, сынақ кезінде айнала тұман болып, жер сілкінгендей болушы еді. Сол сынақтың зардабы болуы мүмкін, он екі мүшеміздің ауырмайтын жері жоқ. Мемлекетіміздің қамқорлығын сезінудеміз. Отан соғысы қатысушыларына теңестіріліп, 2005 жылдан бір жолғы жәрдем және ай сайын 15 мың теңге зейнетақымызға қосылып келеді. Жылма-жыл Астана, Алматы қалаларындағы әскери госпитальға емделіп қайтамыз» деп ағынан жарылады ол.2008 жылы Арал кеме жөндеу зауыты жұмысын тоқтатқан кезде, білікті маман ретінде қаладағы индустриалды-техникалық колледжге өндірістік оқу шебері болып орналасып, автоген, дәнекерлеуші мамандықтарын үйрете білді. 6 жыл бойы колледжде мол тәжірибесін үйретуден жалыққан емес. Сөйтіп абройлы еңбек етіп, 2014 жылы зейнеткерлікке шықты. «Даңққа тұлпарлар дүлдүлімен жетеді, ер азамат білгірлігімен жетеді» демекші, ерен еңбегі ескерусіз қалған жоқ. 1979 &nbsp;жылы облыстық кеңестің депутаты болып екі мәрте сайланып сайлаушылар аманатын аброймен атқарған болатын. «Бесжылдықтың жеңімпазы» төсбелгісімен марапатталған. Еңбек озаты ретінде ауданның «Құрмет» тақтасында суреті орын алған болатын. «Семей полигонының жабылуына 20 жыл, 25 жыл» мереклік медальдар омырауында жарқырайды. Басқа сала басшыларынан алған грамоталар, ақшалай сыйлықтар өз алдына бір төбе десе болады. «Жақсы жігіт ел-жұртының қаласындай,Жақсы әйел әмме жұрттың анасындай», - деп Сүйінбай жырау жырлағандай, Толғанбек жар таңдаудан да маңдайлы болды. Аралдың ару қызы Зәуреш Мырзағазықызымен бас қосып, отау құрды. Бұл 1972 жыл болатын. Зәуреш қаладағы №13 мектептің түлегі. Зәуреш өнегелі дүлділдердің өмір белестерінен дәріс алып, әке қаны, ана сүтімен дарыған жайсаң мінезі, иманын жүрегіне ұялатқан, әдеппен көрініс тапқан, ұрпақтарына аналық қасиетін еге білген, кең пейілді, жүзінен мейірімі төгіліп тұратын, отбасының ұйытқысы, келіндерінің ақылшы ұстазы, адалдықтың бұлағын лайламаған адал жар бір қолымен бесікті тербеткен, екінші қолымен әлемді тербеткен, алтын құрсақты абзал ана. Зәуреш Мырзағазықызы мектеп бітірісімен Арал кеме жөндеу зауытына сырлаушы болып орналасып, еңбек етіп, теңіз төрінде жүзген кемелерде қолтаңбасын қалдырған, ерен еңбек иесі бола білді. Адал еңбегі ескеріліп, зауыт әкімшілігі аудандық кәсіподақ комитетінен, басқа да басшылықтан алған түрлі марапаттардың иегері болған еңбекқор қыздарымыздың бірегейі десе жарасады. Сол зауыттан көп балалы ана ретінде құрметті демалысқа шықты. Жаман әйел мен жақсы әйелдің айырмашылығы жөнінде бірнеше жыл елімізді басқарған Дінмұхаммед Қонаев ақсақал «Жаман әйелдің екі қолында пышағы болады. Бірімен дастарқандағы нанды турайды, екіншісімен көрсетпей жаныңды турайды. Жақсы әйелдің қасиеті – қолында оқтау болады, тілінде тоқтау болады» деген екен.Жақсы отбасы – бақыттың отаны. Ерлі-зайыптылардың жарастығы бақыт ағашы болса, балалары оның жемісі. Мұндай жанұяға тап келген қиындықтың өзі жақсылыққа айналып кететінін өмір көрсетуде. Толғанбек пен Зәуреш жеті перзентті дүниеге әкеліп, босағаларын алтыннан соқтырып, бала сүйіп мейірімдерін қандырған абзал жандар. Тұла бойы тұңғышы азамат атанған Бақыты қайтыс болғанда Толғанбек пен Зәурешке, бауырлары мен адал жары Айнұрға оңай соқпағаны белгілі. Бүкіл ел болып, беліміз қайысып, соңғы сапарға шығарып салғанымыз бар. Бақыттың үш перзенті өсіп келеді. Үлкені Қайыржан кәсіпкерлікті дөңгелетуде. Бақыттың адал жары Айнұр ошағын өшірмей, Бақыттың салып кеткен сара жолын жалғастырып, орталық мәдениет үйінің беделді қызметкері атануда. Осы мақаланы жазып отырғанда жүрегім сыздап, көзіме жас үйірілгенін несіне жасырайын. Мен де 26 жастағы ақжелкенім – Гүлшатымды жер қойнауына бергенмін, ата-ананың бауыр еттен жаралған перзентіне топырақ салу қиынның қиыны екенін көрдім. Сол Гүлшатым мектепті медальмен, КазГУ-ды қызыл дипломмен бітірген еді. Оған деген сенімім, мейрімім, болашағынан күткен үмітім бір күнімдей болмай үзілгеніне қиналып еске аламын. Ж.Баласағұн «Бірде бал, бірде у беріп өтеді өмір, бақты да, қайғыны да көтере біл» дегендей қалғандарына жүрім берсін деп тілегін тілейміз.&nbsp;Толғанбектің үлкен шешесі Балтуған анамыз ер тұлғалы, бой-сойы келіскен, елдің қамқор анасы болған. Өйткені, айтып жүргенімдей, қонысымыз «Сарышоқы» елді мекені ғой. Сол Сарышоқыдан балалар болып, оның ішінде Толғанбек те болатын, шешеміз аркамызға тағып берген балықты қаладағы Балтуған апамызға алып келеміз. Ол кісі балықты сатып, ақшасына азық-түлік алып беруші еді. Сөйтіп елге қармқоршы болған Балтуған аланы еске алып отыру – біздің парзымыз. Ал екінші шешесі Тоқсұлу апай да мейірімді, «айналайыны» көп апа еді. Толғанбек Есжанұлы қоғамдық жұмыстардан да қалыс қалған емес. Нұрмағамбет Қосжанұлы көшесінің көше комитеті төрағасы. Көшенің тазалығы, тәртібі, әлеуметтік жағдайларын білетін жанашыры іспетті. Көше тұрғындарының ұсыныс-пікірлерін тиісті орынға жеткізіп отырады және оның нәтижелері де болатыны белгілі. Қаладағы көше комитеті кеңесінің құрылғанына 20 жыл толуына байланысты Толғанбек Есжанұлын сол кездегі аудан әкімі М.Оразбаев Алғыс хатпен марапаттаған болатын. Жақында ғана аудан әкімі С.Сермағамбетовтың қолынан көше тазалығы бойынша Алғыс хат алып тағы да мәртебесі көтеріліп қалды.Мына бір мысалға көңіл аударсақ. Алтын жұмыртқалайтын Самұрық құс бәйтеректің басында көп жылдар мекендепті. Басқа жаққа қоныс аударатын болған екен. Самұрыққа бәйтерек:&nbsp;– Сен менің басымда ұзақ жылдар мекендедің, енді не тілегің бар, – деген екен. Сонда Самұрық құс:<blockquote>– Өсе бер дейін десем, онсызда аспанды тіреп тұрғандайсың, жапырағың жайыла берсін дейін десем, онсызда көлеңкең көп жерге түсіп тұр. Тамырың тереңге кетсін дейін десем, онсызда тамырың тереңге кеткен. Менің айтар тілегім «Алла тағала сені орманшының балтасынан сақтасын» – деген екен.</blockquote>Сол айтқандай қос бәйтерек Толғанбек пен Зәуреш өнегелі өмір салтымен аспанды тіреп тұрғандай, ұрпақтарымен жапырақтары кеңге жайылған, туыс-бауырларымен, құда-жекжаттаымен тамыры тереңге кеткен мерейлі отбасы. Самұрық құс бәйтерекке: «Орманшының балтасынан сақтасын десе, мен Толғанбек пен Зәурештің отбасын «Алла тағала тіл- көзден сақтасын» дей отырып, отбастарына амандық өздеріне зор денсаулық көрген қызықтарынан көретін қызықтары көп болып ұрпақтарының шат күлкісіне кенеле беріңдер деген ағалық тілегімді жеткізгім келеді.

Еңбекпен есейген мерейлі отбасы

Шархан Қазығұл: Халыққа рухани қуат бергім келеді 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Мамандықтың оңайы болмайтыны рас. Қиындық пен қызыққа толы түрлі мамандық иелері әр бағыт бойынша қызмет етіп, өз саласы бойынша үлкен жауапкершілікті алып жүреді. Осы секілді қызығынан қиындығы мол полиция қызметі де қырағылық пен батылдықты талап ететіні сөзсіз. Осы орайда бүгінгі мақаламызға арқау болып отырған өз ісінің маманы бола білген сала маманы – Дулат Мырзағалиев жайында айтпақпыз.Жас та болса өз саласының маманы бола бола білген Дулат Қуанғалиұлы қызметін алғаш рет Қармақшы ауданының полиция бөлімінің жол патрульдік полиция тобының қызмет инспекторы лауазымынан бастаған. Кейін Арал ауданының полиция бөлімінің табиғатты қорғау тобының инспекторы Арал ауданының полиция бөлімі жергілікті полиция қызметі бөлімшесінің ұйымдастырушылық-аналитикалық жұмыс тобының инспекторы болып қызмет атқарған. Уақыт өте аудандық полиция бөлімі жергілікті полиция қызметі бөлімшесінің кәмілетке толмағандар істері жөніндегі учаскелік полиция инспекторы болып жұмыс істеген Дулат Мырзағалиев бүгінде аудандық криминалдық полиция бөлімшесінің жедел уәкілі болып адал қызмет етіп келеді.<blockquote>Бұл қызметке келуіме әкем себепші болды. Себебі кішкентайымда әкемнің жұмысына қызығатынмын, сонымен бірге еліме қызмет етемін деп өзіме сөз бердім. Бала арманыма жету жолында білім алып, білікті маман иесі атандым. Қазіргі қызметімде қызықты сәттермен бірге қиындық та қатар жүреді. Яғни күнделікті алдымызда қандай шытырман оқиғалар күтіп тұрғаны белгісіз. Бұл сала бойынша алғаш қылмысты Қармақшы ауданында жүргенде ашқан болатынмын. Өзіме күдік ұялататын автокөлікті тоқтатуға өз тарапымнан бұйрық бердім. Дегенмен тоқтатқан көлігім бұйрықтан бас тартып, қаша жөнелді. Қара жолға қарай қашқан көлікті әріптесім екеуміз тоқтатып, көлік ішінен аса көп мөлшерде наркотикалық марихуана өнімін анықтадық,–дейді Дулат Қуанғалиұлы.</blockquote>Иә, қауіпі жоғары бұл салада жұмыс істеу әркімнің қолынан келе бермейтіні белгілі. Криминалдық полиция бөлімшесінің де өзге қылмыстарға қарағанда жауапкершілігі жоғары. Бұл туралы Дулат Қуанғалиұлы:<blockquote>Қай қылмыс болмасын қиындыққа толы болып келеді. Бірақ осылардың ішінде криминалдық полицияға қойылатын талап өзгеше болып келеді. Себебі аса ауыр қылмыстар,мүліктік ұрлықтар, мал ұрлығы, контрабанда, наркобизнес секілді қылмыстың барлық түрін ашу бізге жүктеледі. Сонымен бірге біз көбіне қызметтік киіммен емес, кәдімгі азаматтық киімдермен жүреміз. Осы арқылы күдікті қылмыскерлермен де бетпе-бет сөйлесуімізге тура келіп жатады. Жалпы мен бұл қызметке 2023 жылдың ақпан айынан бастап басшылық ұсынысы бойынша ауысқан болатынмын. Жалпы қызметтің қай түрін болсын ашу бізге жүктеледі. Мәселен 10 қылмыстың 9-ын ашқанның өзі бізге аздық етеді. Сонымен бірге жұмыс уақыты да шектеусіз. Яғни отбасыңмен көп уақыт өткізе алмаймыз. Осылайша қылмысты ашумен қатар, оның алдын алу үшін қызмет атқарамыз,–дейді кейіпкер.</blockquote>Ел тыныштығын қамтамасыз ету жолында аянбай еңбек етіп жүрген полиция қызметкерлерінің еңбегі зор. Қылмыстық топтар болсын, жеке адам болсын қылмыскер деген атаудың өзі кімге де болмасын қауіп төндірері анық. Жаман жолға түсіп, қылмысқа бет бұрған азаматтар адам өміріне зиян келтіруден таянбайтыны белігілі. Осы орайда ел тыныштығын қадағалап жүрген полиция қызметкерлерінің еңбегі жетерлік.

Әке жолын қуған криминалист

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;&nbsp; Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры жыл сайын профилактикалық медициналық тексерулерді қаржыландыруға қаражат бөледі. Уақытында жүргізілген тексерулер аса ауыр ауруларды ерте кезеңде анықтауға және емдеуді бастауға көмектеседі. Скринингтік тексерулерді өткізіп алмау неліктен маңызды және оны қалай жасауға болады? Осы және басқа да сауалдарға «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ Қызылорда облысы бойынша филиалының директоры Бақыт Исмаханбетовке жауап берді.Скрининг дегеніміз не және ол не үшін қажет?Скрининг – бұл шағымдары жоқ белгілі бір жастағы адамдарды ауруларды ерте сатысында анықтау және алдын алу үшін профилактикалық медициналық тексеру.&nbsp; Яғни, емханаға бір рет бару арқылы сіз арнайы тексеру әдістерін қолдана отырып, қатерлі ісік немесе басқа аурулардың болуының (скрининг түріне байланысты) алдын аласыз немесе олардың пайда болу ықтималдығын уақытында анықтай аласыз.Сақтандыру қажет пе?Профилактикалық қарап-тексеру және скрининг бойынша медициналық көмек ТМККК және МӘМС бойынша көрсетіледі. Яғни учаскелік дәрігердің қабылдауы ТМККК шеңберінде жүргізіледі, сондықтан сақтандырылған тұлға мәртебесі қажет емес. Алайда пациентті консультациялық-диагностикалық қызметтерге (кардиолог, эндокринолог және офтальмологтың консультациясы, талдаулар алу, рентгеннен өту немесе қандай да бір басқа тексерулерден өту) жіберу үшін түлғаның сақтандырылған мәртебесі болу керек, өйткені бұл қызметтер МӘМС жүйесінде көрсетіледі.Кімге және қандай скринингтік тексеруден өту қажет?&nbsp;30-39 жас аралығындағы әйелдер мінез-құлық қауіп факторларын ерте анықтау мақсатында скринингтен өтеді. Темекі шегу, дұрыс тамақтанбау, дене белсенділігінің төмен болуына немесе алкогольді шамадан тыс тұтынуға байланысты пациентке салауатты өмір салты мен дұрыс тамақтану жөнінде ұсынымдар беріледі.&nbsp;40-тан 70 жасқа дейінгі ерлер мен әйелдер артериялық гипертонияны, жүректің ишемиялық ауруын, қант диабетін және глаукоманы ерте анықтау үшін скринингтен өтеді. Мужчины и женщины в возрасте от 40 до 70 лет проходят скрининг на раннее выявление артериальной гипертонии, ишемической болезни сердца, сахарного диабета и глаукомы. Қан қысымының, холестериннің, қан глюкозасының деңгейі және дене салмағының индексі анықталады.&nbsp;30-дан 70 жасқа дейінгі әйелдер жатыр мойны обырын ерте анықтауға тексеруден өтеді, оның ішінде ПАП-тест және тереңдетілген диагностика - (бейне) кольпоскопия, биопсия және гистологиялық зерттеу, бейінді мамандардың консультациясын алады.&nbsp;40 – тан 70 жасқа дейінгі әйелдер сүт безі обырын ерте анықтауға-екі проекцияда маммографияға тексеруден өтеді. Қажет болған жағдайда тереңдетілген диагностика - нысаналы маммография, сүт бездерінің УДЗ, трепанобиопсия, пункциялық немесе аспирациялық биопсия, гистология, бейінді мамандардың консультациясы жүргізіледі.&nbsp;50-ден 70 жасқа дейінгі ерлер мен әйелдер гемокульт-тесттің көмегімен колоректалдық обырды ерте анықтауға тексеруден өтеді немесе қажет болған жағдайда тереңдетілген диагностика - жаппай бейне колоноскопия, оның ішінде наркоз, эндоскопиялық шертпелі биопсия, гистологиялық зерттеу арқылы мамандардың консультациясын алады.Скринингтер өткізу «Скринингтік зерттеулерге жататын адамдардың нысаналы топтарын, сондай-ақ осы зерттеулерді жүргізу қағидаларын, көлемі мен кезеңділігін бекіту туралы» ҚР ДСМ м.а. № 174 бұйрығымен регламенттеледі.Скринингтен қалай өту керек?Көңіл-күйіңізге, денсаулығыңызға ешқандай шағым болмаса да, скринингтен міндетті түрде өту қажет. Профилактика – сіздің денсаулығыңызды қорғаудың маңызды әдістерінің бірі. Бүкіл әлемдегі медицина қазір дәрігерлердің, мемлекеттің ғана емес, &nbsp;азаматтардың өздерінің де денсаулығы үшін ортақ жауапкершілікті көтеруге шақырады. Сондықтан жасына қарай жасалынатын тексерулерді өткізіп алуға болмайды.Әдетте, пациент тіркелген емхананың учаскелік медбикесі оны скринингтен өтуге шақырады. Алайда, сіз ол жерге жеке куәлігіңіз қолыңызда болса, өздігіңізден хабарласа аласыз.&nbsp;Әрбір емханада скринингтік кабинеттер құрылған, онда дәрігер өмір салты мен тамақтану рационы, зиянды әдеттердің, тұқым қуалайтын аурулардың болуы туралы сұрақтар қояды, бойын, салмағын, қан қысымын өлшейді, қандағы қант пен холестерин деңгейін тексереді. Содан кейін қажет болған жағдайда пациент қосымша тексеруге немесе бейінді маманның кеңесіне жіберіледі. Жүргізілетін іс-шаралар тізбесі скринингтік зерттеу түріне байланысты болады.Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы кодексте қызметкерлерге скринингтік зерттеулерден өту үшін жыл ішінде 3 жұмыс күніне дейін әлеуметтік демалыс берілетінін білу маңызды. Яғни, жұмыс беруші өз қызметкерін оның лауазымы мен орташа жалақысын сақтай отырып, скринингтен өтуге кедергісіз босатуы керек.Егер сұрақтарыңыз болса, сіз оларды емханаңыздан пациенттерге қолдау көрсету қызметіне хабарласып сұрай аласыз. Егер сізге сол жерде көмектесе алмаған жағдайда, онда сіз ыңғайлы байланыс арнасы арқылы Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына өтініш жібере аласыз: fms.kz ресми сайты, 1414 байланыс орталығы, Telegram-да SaqtandyryBot және Qoldau 24/7 мобильді қосымшасы.&nbsp;

Кімге және қандай скринингтік тексеруден өту қажет?

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінде «Абырой» жас мемлекеттік қызметшілер мектебінің 24 түлегіне департаменттің машықтанудан өткендігі туралы сертификаттар табысталды.Жиынға ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің Қызылорда облысы бойынша департаментінің басшысы, Әдеп жөніндегі кеңес төрағасы Ерлеген Мендалиев, ҚР Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару акдемиясы филиалының директоры Мұрат Айтимов, университеттің әлеуметтік және тәрбие жұмыстары жөніндегі проректор Жандос Базартай қатысты.«Абырой» жас мемлекеттік қызметшілер мектебі мемлекеттік қызметке орналасуға ниет білдірген жастарды қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыруға бағытталған кешенді шараларды жетілдіру, мемлекеттік қызметке кадрларды дайындау сапасын көтеру мақсатында құрылған.Университетте ашылған «Абырой» мемлекеттік қызмет мектебі жас көшбасшыларды оқыту, мемлекеттік органдарда тағылымдамадан өткізу арқылы мемлекеттік қызметтің іс жүзіндегі дағдыларын үйренуге мүмкіндік береді.Осы орайда, департаментпен Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті және ҚР Президентінің жанындағы мемлекеттік басқару академиясының Қызылорда облысы бойынша филиалы арасындағы өзара ынтымақтастық туралы меморандум әзірленген. Осы келісімнің нәтижесінде бүгінге дейін көптеген жұмыс атқарылды.

«Абырой» жас мемлекеттік қызметшілер мектебінің түлектері сертификат иеленді

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Қызылорда қаласында 5-30 тамыз аралығында «Мектепке жол» жалпы республикалық акциясы аясында оқушылардың мектеп формасына арналған ауқымды жәрмеңке ұйымдастырылады. Ал аудандарда аталмыш акция 16-21 тамыз аралығында жалғасады. Бұл жәрмеңкеге жергілікті «Ас-Ка» ЖШС, «Ақжүрек мүгедектер қоғамы» ҚБ, «Айша-бибі» тігін цехы және тағы да басқа кәсіпкерлер өз өнімдерін облыс тұрғындарына ұсынбақ ниетте. Жәрмеңкеде мектеп формалары нарық бағасын төмен әрі жоғары сапада сатылымға шығады. Сондай-ақ, әлеуметтік жағдайы төмен отбасыларына да арнайы жеңілдіктер қарастырылған. Бүгін Өңірлік коммуникациялар қызметінің ұйымдастыруымен өткен баспасөз турында БАҚ өкілдері қаладағы бірқатар тігін цехының жұмысымен танысты.<blockquote>–Оқушылардың мектеп формасына арналған жәрмеңкені ұйымдастырудағы басты мақсат – ата-аналардың алысқа бармай-ақ балаға қажетті мектеп құралдарын бір жерден алуын қамтамасыз ету және қажетті заттарды төмен бағада тұрғындарға ұсыну болып табылады. Қалада ұйымдастырылатын жәрмеңке Қорқыт ата көшесі, 55 «Small» сауда орталығының алаңында өтеді. Жәрмеңке сөрелеріне қойылатын барлық тауарлар төменгі бағада және жоғары сапада сатылымға шығады. Осы орайда барша облыс тұрғындарын жәрмеңкеге белсене қатысуға шақырамыз!, – деді облыстық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасы басшысының орынбасары Азамат Қаюпов.</blockquote>Баспасөз туры барысында мектеп формаларын тігумен айнылысатын тігін цехтары өз өнімдерін таныстырды. Соның бірі – «Ас-Ка» ЖШС цехы үш жылдан бері мектеп формаларын тігуді қолға алған. Бұл цех өз қолдарынан шыққан 7-8 мың өнімді жәрмеңкеге ұсынуды жоспарлап отыр.<blockquote>–Біздің цех 2007 жылдан бері тігін тігумен айналысып келеді. Бірақ 2014 жылдан бастап өндіріс саласына бет бұрып, арнайы киімдерді тігуге тапсырыс қабылдадық. Қазіргі таңда цехта арнайы киімдерден бөлек, мектеп формаларына да тұрғындар тарапынан сұраныс жоғары. Осыған орай қаланы ғана емес, барлық ауданды өзіміз аралап, қолжетімді бағадағы өнімдерімізді жұртшылыққа ұсынуды жөн көрдік. Биыл да ұйымдастырылатын жәрмеңкеге 7-8 мыңнан астам өнімді сатылымға шығаруды жоспарлап отырмыз, – деді «Ас-Ка» ЖШС директоры Дина Махатова.</blockquote><figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/361575329_1463262697768256_7541153372594150133_n_58b665772b.jpg" alt="361575329_1463262697768256_7541153372594150133_n.jpg"></figure>

Қызылордада мектеп формаларына арналған жәрмеңке өтеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Ел Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Жолдауында кәсіпкерлік саласын дамыту мен бизнес идеяларды қолдау шаралары артып, мемлекет бизнеске көмек көрсету ісін жалғастыра беретінін айтқан болатын. Бұл бағытта Арал ауданында да түрлі бағдарламалар арқылы кәсіп байсаймын немесе кәсібімді кеңейтемін деушілерген қолдау көрсетіліп келеді. Бұл өз кезегінде жұмыссыздық деңгейін төмендетіп, халықтың күн көрісін молайтуға өзіндік септігін тигізуде.&nbsp;Кәсіпкерлікті дамытуға бағытталған бағдарламалар арқылы &nbsp;адамдарды аз уақытта оқытып, кәсіп меңгеруіне жол ашатын «Еңбек» бағдарламасы жүзеге асырылуда. Арал ауданда да бұл жоба арқылы мемлекет тарапынан грант ұтып алып, қолынан келер кәсібін ашып, халыққа қызмет етіп отырған азаматтар саны жылдан-жылға өсіп келеді.&nbsp;Қазіргі уақытта қала мен ауыл көшелерінен автокөліктің түр-түрін көруге болады. Осыған орай автокөліктерге қызмет көрсететін орындар да ашылуда. Бұрын ауданда дөңгелек жөндеу шеберханасын көру қиынға соғатын. Көліктің «тілін» түсінетін жандар үйінің жанындағы гаражынан көлік құралдарының сыр беген тетігін тауып, жөндеп беретіндіктен, көлік иелері де соларға баратын. Ал қазір қалада арнайы сервистік қызмет көрсету орталықтары ашылып, талапқа сай қызмет түрлерін көрсетуде. Сондай көлікке қызмет көрсету орталғын ашқан жас кәсіпкердің бірі Руслан Ібадатов. Ол өткен жылы &nbsp;мемлекеттік грантты иеленіп, көп жылдардан бері ойында жүрген өзінің жаңа бизнес-идеясын іске асырып, көлік дөңгелегін жөндеу орнын ашты.<blockquote>– Бала кезден көлікке қызығып өстік. Әкем мені жанынан тастамай көлкітің тілін ұқтырды. Қандай ақау болған кезде қалай жөндеу керектігін үйретті. Содан бастап қандай көлік болса да оның сырын тез ұғып алатын болдым. Адамға бірнәрсе жақын болады екен ғой. Мен де көлік құралдарына жақын болып өстіп. Қазір осы қызығушылығымды кәсіпке айналдырдым. Бұл бизнес жоспарым мемлекеттің қолдауына ие болып, дөңгелек жөндеу, көлік майларын ауыстырумен айналысатын шеберхана аштым. Кәсіп бастағаныма көп уақыт өтпесе де іздеп келіп, көліктерін жөндетіп алатын тұрақты келушілерім бар. Талаптанып, қолынан келер іспен шұғылданғысы келетін адамға бүгінде Үкімет тарапынан қолдау көп. Оны өз ісімнің нәтижесінен көріп отырмын. Кішкене кезімнен машинаға қызығатын едім. Өз көлігімді өзім жөндей беретінмін. Қазір көліктен көп нәрсе жоқ. Техника болған соң бұзылмай тұрмайды. Содан көліктердің дөңгелектерін жөндейтін орын ашсам деген ой келді. Халық үшін бұл қызмет түрі бірден-бір қажет деп есептеймін. Алдағы уақытта қызмет көрсету аясын кеңейтуді мақсат етудемін, &nbsp;– дейді кәсіпкер.</blockquote>Жас кәсіпкер арнайы орында автокөлік дөңгелегіне түрлі қызметтер көрсетуде. Дөңгелекті ашып жабу, босатып алу секілді жұмыстардан бастап, дөңгелек камераларын желімдеу, қысымын өлшеу қызметі де бар.«Еңбек» бағдарламасының демеуімен қолдан келетін кәсібінен береке тауып отырған Руслан Аралбекұлының бұл ісі жастарға үлгі.Еске сала кетейік, жыл &nbsp;басынан &nbsp;бері аудандағы өнеркәсіп орындары 10,3 млрд теңгенің өнімін өндіріп, өсім 101,1% жетті. Өндірілген &nbsp;өнеркәсіп &nbsp;өнімдерінің &nbsp;72,0% өңдеу &nbsp;саласына &nbsp;тиесілі. Өңдеу &nbsp;өнеркәсібінің &nbsp;көлемі 7,4 млрд теңгені құрады. Бүгінгі таңға тіркелген шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері 6654 бірлікті құрап (заңды тұлғалар – 275, дара кәсіпкер – 5093, шаруа қожалықтары - 1286), өткен жылғы есепті кезеңмен салыстырғанда 42,4% өсім көрсетті. Ал, жұмыс жасап тұрған шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері 6317 бірлікті құрап, 47,9%көбейді.

Аралдық кәсіпкер қайтарымсыз қаржыға тың кәсіп түрін бастады.

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Жыл басынан бері жұмыспен қамту орталығына жұмыс іздеуші ретінде 2222 адам хабарласқан. Олардың ішінде &nbsp;тұрақты және уақытша жұмысқа орналасқандар саны – 239 адам. Жыл басынан қоғамдық жұмыстарға 710 адам тартылды. 248 жаңа тұрақты жұмыс орны ашылды. Жыл басынан хабарласқан мүгедектігі бар адамдар саны – 123. Олардан тұрақты жұмысқа орналасқандары – 12 адам, қоғамдық жұмысқа жіберілгені – 28, жастар практикасына – 2 адам. Бастау бизнеске 42 адам оқуда. Есепті кезеңнің аяғына жұмыссыздар саны – 111 адам. Жыл басынан 3 рет бос жұмыс орындарының жәрмеңкесі өткізілді. 16 мекемеден 69 бос жұмыс орны ұсынылды. Өткізілген жәрмеңкеге барлығы 341 адам қатысты. Оның ішінде 38 адам тұрақты жұмысқа, 17 адам қоғамдық жұмыстарға жолданды. 2023 жылдың наурыз айына тіркелгенжұмыссыздықдеңгейі 5,0 пайызды құраған. Арал аудандық жұмыспен қамту, әлеуметтік бағдарламалар және азаматтық хал актілерін тіркеу бөлімнің &nbsp;басшысы Ғалия Тоғысқызы саладағы бірқатар жаңалдықтарды айтып берді.<blockquote>– 2022 жылы «Күміс жас» жобасы бойынша жұмыссыздарды зейнетке шығуға дейін жұмыспен қамту ұзақтығы: 12 айдан артық емес, ай сайынғы субсидия мөлшері жалақы мөлшерінің 50%-ын құрайды, бірақ 30 (отыз) АЕК-тен аспайтын болса, 2023 жылға өзгеріске сәйкес, 50 жастан асқан жұмыссыз адамдар «Күміс жас» жобасына қатысушылары болып табылады. Ұзақтығы – 36 ай. Жалақы: ай сайынғы жалақысының субсидия мөлшері: қатысудың бірінші 12 айында 70 %-ын құрайды, бірақ 30 (отыз) АЕК-тен (103 500 тг. ) аспайды.Қатысудың 13 айынан бастап 24 айына дейін 65%-ын құрайды, бірақ 30 (отыз) АЕК-тен аспайды. Қатысудың 25 айынан бастап 36 айына дейін 60 %-ын құрайды, бірақ 30 (отыз) АЕК-тен аспайды, - дейді сала басшысы.&nbsp;</blockquote>Бұқарамен байланысты саладағы әлеуметтік төлемдер де жыл басынан бері мемлекет тарапынан қолға алынған өзгерістерге байланысты сарааланып төленуде. 2023 жылдың І тоқсанында Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмекке 234 отбасына (1397 отбасы мүшелеріне) 34749,9 мың теңге тағайындалып, төленген.<blockquote>– Атаулы әлеуметтік көмек алушылардың 1-6 жасқа дейінгі балаларына 2022 жылы азық-түлік, гигиеналық құралдар берілетін болса, ағымдағы жылдың қаңтар айынан 1,5 айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде қаржылай төленетін болды. Яғни 1 (бір) балаға 5 175 теңгеден. Атаулы әлеуметтік көмек алушылардың ішіндегі жұмысқа жарамды мүшелерін белсенді шараларға тарту барысында 6 адам тұрақты жұмысқа, 23 адам ақылы қоғамдық жұмысқа және 1 адам әлеуметтік жұмысқа жолданды. Сондай-ақ 9 мамыр – Жеңіс күні және 16 желтоқсан – Тәуелсіздік күні мерекелері қарсаңында төленетін біржолғы әлеуметтік көмектер 40 айлық есептік көрсеткішке (1 адамға 138 000 теңге) көбейту үшін қолданыстағы аудандық мәслихаттың шешіміне өзгерістер енгізіліп, келісім алу үшін Қызылорда облыстық Әділет департаментіне жолданды. Осы аталған шешімге өзгеріс енген жағдайда, қосымша бюджеттен қаржы сұратылып, төленетін болады, - деді Ғалия Тоғысқызы.</blockquote>Сондай-ақ, 2023 жылдың І тоқсанында 255 жүріп-тұруы қиын І топ мүгедектігі бар адамдарға 255 жеке көмекші қызмет жасаған, жеке көмекшілердің қызметіне 64679,9 мың теңге төленді. 29 тіл-құлақ кемістігі бар мүгедектігі бар адамдарға 5 ымдау тілі маманы қызмет көрсетіп, ымдау тілі мамандарына 2155,8 мың теңге төленген. Гигиеналық құралдарға бүгінгі таңға 325 мүгедектігі бар адамдардың гигиеналық құралдарға әлеуметтік қызметтер порталы арқылы берілген тапсырыстары бойынша 53754,0 мың теңгесі төленіп, гигиеналық құралдары үйлеріне жеткізіліп берілген.<blockquote>–Мүгедектігі бар адамдардың оңалту бағдарламасына сәйкес: протездік-ортопедиялық көмек– 59 адамға;тифлотехникалыққұралдар– 96 адамға; сурдотехникалық құралдар – 7 адамға; жүріп-тұру құралдары – 21 адамға; санаторлы-курорттық ем 3 адамға Қызылорда қаласында орналасқан «Талсуат-мүгедектерді оңалту орталығына» ем алуға 17 мүгедектігі бар адам, 1 қарт жолданды. Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыспен «Арал ауданы мүгедектер ұйымы қоғамдық бірлестігі» 18 жасқа дейінгімүмкіндігі шектеулі 25 балағакүндіз болу бөлімшесі бойынша жартылай стационар жағдайында қызмет көрсетеді. Қызылорда қаласында орналасқан №2 арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығына мүгедектігі бар 6 адам, №1 Қызылорда арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталығына 1 жалғызбасты қарт жолданды. Сонымен қатар мүгедектерді тасымалдау (инватакси) қызметін ұйымдастыруға 2000,0 мың теңгесі төленді. Мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс арқылы «Арал қаласы бойынша мүмкіндіктері шектеулі мүгедектерді қорғау және қолдау» қоғамдық бірлестігімен келісім шарт жасалып, олардан 3 автокөлікпен 28 мүгедектігі бар адамдарды тасымалдады. Үйден әлеуметтік қызмет көрсету бойынша аудан бойынша 109 мүгедектігі бар балаларға 32 әлеуметтік қызметкер, 92 жалғызілікті қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға 18 әлеуметтік қызметкер қызмет көрсетеді, - деген сала басшысы атқарылған жұмыстар төңіргеннде кеңінен баяндады.&nbsp;</blockquote>Қазіргі таңда мемлекет мүгедек жандарға барынша қолдау көрсетіп келе жатыр. Тағдыр тауқыметін тартып, мүгедектік статусты алған жанға берілетін жәрдемақыда да айтарлықтай өзгерістер бар көрінеді.<blockquote>– Алдағы уақытта мүгедектігі бар адамға қызмет көрсеткен отбасы мүшесіне жалақы төленетін болады. Бұл ретте отбасы мүшесі жеке көмекші немесе әлеуметтік қызметкер ретінде ресімделеді. Бұл жұмысқа еңбекақы төленеді және әлеуметтік төлемдер, зейнетақы жарналары аударылады. Осылайша, отбасының еңбек жасындағы жұмыссыз мүшелері қызметке орналасады. Сөйтіп, әлеуметтік тәуекел туындаған жағдайда әлеуметтік қамсыздандыру шараларымен толық қамтылады. Мүгедектігі бар адамдарға әзірленген оңалтудың жеке бағдарламаларын 100 пайыз орындау 2023 жылға аудан бойынша мүгедектігі бар адамдар үшін 32 инфрақұрылым объектісінің бейімдеу жұмыстарын жыл аяғына дейін толық аяқтау; аудан әкімінің қолдауымен бөлімге қарасты Арал аудандық отбасын қолдау орталығына жұмыстарын жүргізілуде. Бұл орталықтың негізігі атқаратын қызметтері: қолайсыз, өмірлік қиын жағдайда немесе оның туындау қатері аймағында жүрген адамдарды анықтау және оларға әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-медициналық, әлеуметтік-психологиялық көмек алуға жәрдем көрсету;балалар мен балалы отбасыларды өмірлік қиын жағдайда әлеуметтік оңалту мен бейімдеудің жеке бағдарламаларын әзірлеуге және оны іске асыруға қатысады;өз құзыреті шегінде тұрмыстық зорлық-зомбылық профилактикасы бойынша жұмыстарға қатысады; мүгедектігі бар адамдарға және олардың отбасы мүшелеріне, осал топтағы азаматтардың жеке қабілеттері, дағдылары ескеріліп, жұмыс іздеулері мен жұмысқа орналасуларына ықпал ету Мемлекеттік қызметтер және басқа қызметтер түрлерін алу үшін құжаттарын рәсімдеу бойынша көмектер беру болып табылады, - деді Ғ. Тоғысова.</blockquote>Әлеуметтік саланың дамуы елдегі көптеген мәселенің өң шешімі болатындығы жасырын емес. Осы ретте ауданда қолға алынып жатқан жұмыстар мен көптеген тың жобалар жұмыссыздық деңгейін төмендетіп, халықтың тұрмыс сапасын көтеруге бағытталады. Сондай-ақ мүмкіндігі шектеулі адамдардың жәрдемақысының өсуі мен жұмыспен қамтылуы да елдің экономикасының дамуына оң ықпалын тигізеті сөзсіз. Бұл ретте ауданда қолға алынып жатқан жобалар мен тың бастамалар сөзімізге дәлел бола алады.

Аралдағы әлеуметтік саланың әлеуеті өсіп келеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгінде текемет басып, алаша тоқитындар қатары жоқтың қасы. Заман талабына сай үй жиһаздары да, төсеніштер де өзгерді. Тұтынушы болмаған соң тауарға да сұраныс болмайтыны анық. Дегенмен қазақы ою-өрнекпен өрнектеліп, ұлттық бояуды бойына сіңірген, көненің көзіне айналған төсеніштерді төрінде сақтаған Сұлупан Сағындыққызын кезіктіргенде қуанып қалдық.Жанқожа батыр ауылының тумасы Сұлупан апа алаша тоқуды 3 сыныпта оқып жүргенінде үйренген. Әжесі Орын он саусағынан өнер тамған тігінші болған. Алғашында киіз үй жабдықтары – құр мен басқұр тігіп бастаған Сұлупан бертін келе, текемет, киіз басудың да қыр-сырына қаныққан. Қолөнер шеберімен жолығып, әңгімелескен сәтте:<blockquote>– Әкем Сағындық сиыршы, анам Күлпан сауыншы болды. Азды-көпті төрт түлігіміз бар. Әжем Орын қойдың жүнін өзі қырқып, тазалап, жуып, кептіретін. Оларды бояп, иіреді. Дайын жіптен алаша тоқиды. Мен үйдегі алты баланың үлкенімін. Жастайымыздан тігіншілікке бейім қылып өсірді. Жаз мезгілінде киіз үйде отыратынбыз. Оның ішін әрлеу, түрлі ою-өрнекті төсенішпен безендіруде әжеме қолғабыс ететінбіз, – деді.</blockquote>Ауылдағы сегізжылдық мектептен соң Қазалы қаласындағы №17 мектепте екі жыл оқуын жалғастырған кейіпкеріміз мұғалім болуды мұрат етіп, Алматы қаласына оқуға тапсырды. Алайда сәті түспей, туған жерге оралды. Өзі қатарлас құрбыларымен сауыншы болып еңбек етті. Келер жылы Қызылорда қаласындағы тігіншілер даярлайтын училищеде білім алды.<blockquote>– Әлі де мұғалім боламын деген ойдан арылмай, оқуға құжат тапсыруды көздедім. Алайда біздің құжаттар Қазалыға жіберіліпті. Осында кірпіш зауыты болды, сондағы тігін цехына жолдамамен жұмысқа орналастым. 1974 жылдан бастап зауыт жабылғанша 25 жылға жуық жұмыс істедім. Еңбек ете жүріп, бірге жұмыс істейтін Қуаныш есімді азаматқа тұрмысқа шықтым, – дейді Сұлупан апа.</blockquote>Алты баланы өмірге әкеліп, жолдасы екеуі оларға тәлімді тәрбие берді. Бес қызым бір төбе, жалғыз ұлым бір төбе деген ана қыздарын қияға қондырған. Ұлы Қайырбекпен бір шаңырақта тұрады. Ғ.Мұратбаев атындағы №17 мектепте Қайырбек мектеп директорының орынбасары болса, келіні Ақерке Сыдық физика пәнінің мұғалімі. Шаңырақтың еркесі екі жасар Айша әжесінің ермегі.<blockquote>– Қыздарым отбасылы. Өз мамандықтарымен еңбек етуде. Немерелерім бар. Алла маған шөбере сүюді де нәсіп етті. Жиен немерем Нұрай өмірге үшем – Әділхан, Айдархан, Әлихан есімді үш батырды әкеліп, қуанышымызды еселей түсті, – деді жүзі нұрланып.</blockquote>Еңбекке араласқан күннен-ақ ептілігімен көзге түскен Сұлупан Сағындыққызы уақытында тігінші қыздар бригадасының жетекшілігіне сайланды. Істің қиындығын қажырлылықпен жеңе білді. Қарамағындағы қыз-келіншектермен тіл табысып, жұдырықтай жұмылды. Еңбекке енді араласқан жас тігіншілерге бар білгенін үйретіп, алға жетеледі.<blockquote>– Жұмыс қауырт еді. Толассыз тапсырыстар түседі. Бәрін уақытылы әрі сапалы дайындауға күш салатынбыз. Жауапкершілік жүгінің ауырлығын жетекші болғанда жете түсіндім. Қыз-келіншектердің қолынан бәрі келетін. Қай істі де ұршықша үйіріп әкетеді. 1997 жылы зауыт жабылды. Әркім өз бетімен еңбек етті. Сол кезде бала күнімнен қолөнерге баулыған әжемнің: «Үйренгенің өзіңе жақсы, істегенің маған жақсы» деген сөзі ойыма оралды. Үйде отырып алаша тоқуды бастадым. Алаша тоқуға тек қойдың жүні пайдаланылады. Ешкі жүні арқаулығына жақсы, – деп тоқу өнерінің қыр-сырымен бөлісті.</blockquote>Сұлупан апаның бұл өнерін естіген көрші-қолаң, ағайын-туыс иірілген жіптерін ала келіп, өтініш айтады. Сол кезеңдерде қыз жасауының қатарынан әдемі өрнектермен өрілген алаша міндетті түрде орын алатын. Бертін келе қаланың арғы басы, бергі басы демей тапсырыспен келетіндер көбейеді. Жұмысы қанша қиын болса да ақкөңіл жан ешбірінің көңілін қалдырмауға тырысады. Мынадай теңге деп те арнайы ақы қоймайтын.<blockquote>– Ата-анам төсек орныммен бірге қол машина әкеліп берді. Әлі күнге сонымен жұмыс істеймін. Құрақ та құраймын, тігін де тігемін. Бірақ тек туыстардың өтініштерін ғана орындаймын. Үлкен қыздарыма жасау бергенде киіз, текемет, алаша қосқанмын. Үйде де бірнеше алаша мен текемет сақталған, – деп бізге көрсетті.</blockquote>Қанша жыл өтсе де түрін, не түсін бермеген алашалар көзге ерекше көрінді. Салмағы да едәуір ауыр. Бір байқағанымыз әр төсенішке ұл-қыздарының, өзінің есімі жазылған. Уақыт өткен сайын тарих қойнауына еніп бара жатқан қолөнерді үйренем деушілер болса, Сұлупан апа білгенімді бөлісуден қашпаймын деген ниетін білдірді.

Қазақы дүниенің көркін келтірген қазалылық ана

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> «Арыстан алыстан ақырса, аттың аяғы шалынады» дегендей зейнетақы өсіп, жалақы көбейеді деген ақпар тараса болды, нарықта құн құбылып шыға келеді. Ел ішінде келер жылдан бастап ең төменгі жалақы мөлшері 42500 теңгеден 60 мың теңгеге дейін көтеріледі, зейнетақы мен жәрдемақы да көбеймек деген ақпарат тарады. Осы әсер етті мен әлде өзге де себеп бар болар, әйтеуір, базар бағасының тұрақсыздығы халықтың ұйқысын шайдай ашатын болған бүгінде. Әсiресе, жұртты алаңдататыны – күнделiктi тұтынатын азық-түлiктің құны көз ілестірмей бара жатқандығы. Базар бағамын аудандық ауылшаруашылығы бөлімінің берген мәліметтері бойынша саралаудан бастасақ.Тамыз айында ғана 75-85 теңгеден сатылған нан қазір 100-105 теңгеге көтерілген. Себебі жаздыгүні ұнның келісі 140 теңгеден болған, қазір 190 теңгеден сатылуда. Ал өткен жылы 130 теңге болғанын да айта кетейік. Осыған қарап-ақ соңғы бірнеше айда азық-түліктің күн сайын қымбаттап бара жатқанын аңғаруға болады.Бағаның бұлданып бара жатқанын күнбағыс майының құнынан да білеміз. Өткен жылы орташа бағасы 400 теңгеге жуықтайтын сұйық майдың құны бүгінде екі есеге қымбаттаған. Жұмыртқа мен қарақұмықтың бағасы да дәл солай. Мұнда бағасы былтырдан бері тұрақтап тұрған тек пияз ғана, келісі 100 теңгеден сатылуда. Бәрін айт та бірін айт, ет пен сүттің жырын айт. Осыдан үш ай бұрын ғана 1800 теңгеден сатылған сиыр етінің бір келісі қазір 1950-2000 теңгеге көтерілген. Сүт те солай, майлылығы 2,5 проценттік ең арзан сүт дүкендерде кемі 250 теңгеден тұр. Ал қара базардағы қолдың сүтінің литрі 300 теңгеден саудалануда. Халық көп тұтынатын рожкидің келісі – 260, күріш – 250, жұмыртқаның бір данасы – 43, тұз – 60, қант –340 теңгеге тұрақталса, 72,5 процентті құрайтын сары майдың келісі – 1350 теңгеден сатылуда. Ал сүзбе мен тауық етінің бір келісін базардан 1000 теңгеден алуға болады. Сол секілді картоп – 200, сәбіз бен қырыққабатты – 180 теңгеден таба аласыз.&nbsp;Қазір екі адамның басы қосыла қалса, базардағы бағаны базына қылып, қымбатшылыққа қынжылады. Өйткені, «үйдегі есепті базардағы баға бұзып-ақ» тұр. Қысқасы, арқаны мұздатып, қалтаны қаққан нарық бағасы биліктің де, халықтың да ырқына бағынар емес.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары