<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Бәрімізге таныс «Менің атым Қожа» фильміндегі Сұлтанның: «Ендігі ойым жылқы бақсам ба деймін... Жалаңаш жүріп батыр болғанша, мал бағып пақыр болғаным артық» дейтіні бар. Бұл мысқылға айналған сөздің астарында ақиқат бар еді. Бүгінгі буын малдыны жандыға балайды. Әсіресе, жер кеуіп, мал өріске шығар көктем мен жаз мезгілдерінде одан қалды қоңыр күзге дейін ауыл адамдары бақташы іздеп құр сенделеді. Әрине, ауылда тұрған соң, мал бағып, ата кәсіпті жалғағанға не жетсін?! Мінсең көлік, жесең ас төрт түлігің сай, жерің қолайлы, жайылымың шұрайлы болса малшыға да, мал иесіне де қолайлы болмақ.Бүгінде ел экономикасын еселеп отырған сала, бұл – ауыл шаруашылығы, соның ішінде мал шаруашылығы екені даусыз. Рас, қазір адамзат баласының дүниетанымы өзгерді, оған нарық заманы өз өрнектерін салуда. Бірақ, «өркениетті елдер қатарына қосылдық екен» деп өткеннен бас тартуға болмайды. Бүгінгі таңда, орта буын жастар «малдың соңында жүргіміз келмейді» деп мұрындарын шүйіреді. Ал, аштық пен зұлмат жылдарында қынадай қырылған қазақ сол малға зәру болғанын ұмытып кетсе керек. Бүгінде қорасындағы ірі қарасын өріске қосатын ағайын бақташы таппай аяғынан тозып жүргенін жиі байқаймыз. Тапқанның өзінде 50-ден асқан егде кісілер ғана кездесіп жатады. Жұмыссыз жас¬тар таңнан кешке дейін малды өрістетуге ниет танытқанымен, айлыққа келгенде айнып қалады. Себебі, мал басына төленетін 1200-1500 теңгені өздері үй жағалап, жинап алады. Кешке дейін астындағы тұлпарын болдырып, өзі демалыссыз жұмыс істейтін бақташының тілегі тым құрығында ақысын көше комитеті жинап беруін ауыл әкімі ұйымдастырып отырса дейді. Сонда ауылдағы жұмыссыздар мал бағуға қызығушылық танытар еді.Мәселенің мәні кешегі мен бүгінгіні салыстыру арқылы зерттегенде айқындала түседі. Баяғы кісілердің сөзіне құлақ түрсеңіз, бұрындары еңбекшілер мерейі үстем болғанын айтады. Сол жылдары жылқышы, егінші, шопандар жайы, оның тұрмыстық жағдайы алғашқы орында тұратын болған. Кеңес кезеңінде бақташы егер жақсы еңбек етіп, өрістегі малы қоңды, төлді, басқа да өнімдері мол болса, басшылық тарапынан жоғары баға, жоғары марапат немесе ақшалай, заттай сый-сияпатқа қарық болатын. Онысымен қоймай, үкіметтен жыл, бес жылдық қорытындысының нәтижелері бойынша орден, медаль алатын еді.Қазіргі уақытта малшыға осындай құрмет көрсетіле ме? Неғайбыл. Үйінен жырықтап, жазда жайлауға, қыста қыстауға көшетін малшылардың бейнеті бір бөлек. Бірақ, біз әр ауылдағы үйінен кіріп-шығатын бақташы табу, пада ұйымдастыру мәселесін айтып отырмыз. Көбіне мал ұрлығы да осы паданың жоқтығынан орын алады. Қараусыз малға қатер көп. Жолға шығып, қанша бейбақтың ажалына да себепші болатын осы қараусыз малдар. Мәселен, 6 айдағы есеп бойынша ауданда қараусыз жүрген малды қағудың 14 дерегі тіркеліпті. Сондай-ақ, ауыл шаруашылығы жануарларын жаю қағидаларын бұзғаны үшін 376 тұрғын әкімшілік жауапкершілікке тартылған.Бақташылардың жайын білмемекке Ақмая ауылдық округінің бақташысы Асқар Әлібековпен тілдескен едік. Оның да өз айтары бар. Еңбегінің лайықты түрде бағаланғанын қалайды.&nbsp;<blockquote>«Ақмаялық тұрғындардың малын баққалы бес жылдай уақыт болып қалды. Бүгінде 200-ден аса сиырды бағып жүрмін. Бірақ, азанғы уақытта ауыл тұрғындары өріске сиырларын үйінен шығарып жібере салады. Олар өріске қосылмай көрінгеннің қорасын жағалап жүреді. Оны әр жерден айдап, топқа әзер қосамын. Оған қоса, жаздың аңызақ желі мен күнқақтайтын қатты ыстығы және қыстың қытымыр аязы біраз шаршатады. Десе де, әрбір еңбектің өтеуі, қайтар қарымы болады. Айдалада күн ұзақ аттың үстінде жүру оңай емес. Таң ата өріске қарай малды айдап, содан кеш бата шаршап келеміз. Бағым ақысын уақытында бермейтіндер де бар. Өзім мал айдап, өрістен кеш келіп, үйме-үй жүріп ақшаны жинап жүре алмаймын», – дейді бақташы.</blockquote>Бүгінде біршама ауылда бақташы табу өзекті мәселеге айналып тұр. Енді бақташылықты жолға қойып, малым қайда жайылып, не жейді деген мәселемен басын ауыртпайтын ауылға да тоқталайық.Мәселен, Нартай ауылында мал бағу мәселесі жақсы жолға қойылған. Бұл ауылдың бақташылары тұрақты, қос тарап ортақ келісім тауып отыр.<blockquote>«Көзімді ашқалы малдың соңында жүрмін. Тұрғындардың сиырын 40 жылдан бері бағып келемін. Жасым 63-те. Ұлдарым көмектеседі. Әр басқа 1200 теңге төлейді. Жыл сайын жаз мезгілінде 100 бас, ал қыста 60 бастан кем болмайды. Айына 100-130 мың аралығында табыс кіреді. Бірақ бейнеті де бар. Дегенмен, мұндай ақшаны ешкім еңбексіз бермейді. Мен жастарды түсінбеймін. Қазір осындай жұмысқа қызыға бермейді. Ал, ерінбеген адамға бұдан асқан табыс жоқ. Менің бағытымдағы тұрғындар малын таңертең сағат 7-де алдыма әкеліп қосады, кешкісін күтіп алады. Сиыр далада туып қалса, иелеріне хабарлаймын. Ақша төлемеу деген мәселе жоқ. Кейбір тұрғындар келесі айда қосып береді. Сондықтан мен де әр малға жауапкершілікпен қараймын. Алла қуат берсе, әлі де баға беремін», – дейді бақташы Әбілқасым.</blockquote>Міне, бақташылардың дені елуді еңсеріп, алпыстан асқанда ғана мал бағуға құлық танытады. Бірақ, жұмыссыздардың біразын сөзге тартқанымызда, мал соңында ыстыққа күйіп, суыққа тоңып жүруді қаламады. Бақташылардың жай-күйіне құлақ түрген соң, ауыл әкімі мен ауылдық ардагерлер кеңесінің ұйымдастыру қабілетін де аңғарғандай болдық. Пада ұйымдастыра алмай отырған ауылдардағы негізгі мәселе бақташының ауысымды екі жылқысы болуын, ақысын белгілі бір күнге бекітіп, жинап беру керектігін ескермеуінен болар деп топшыладық. Себебі, әр ауылдағы бақташылардан сұрау салғанымызда жалғыз жылқысын болдырып, соңында пышаққа ілінетінін алға тартты. Ал, табысы бір уақытта жиналмаған соң, берекесі қашады. Айлық табыс болып кірмеген қаржы отбасын асырамақ түгілі, астындағы жылқының жем-шөбінен артылмайтын көрінеді.Расында, бұл күндері бақташы жоқ, малшы табу қиын, жастар жеңіл жұмысқа үйір деп мәселенің қаймағын ғана қалқып қоямыз. Алайда, бақташының жайын жасап, малшыларды марапаттауды қайта жолға қойсақ, төрт түлікті бағудан ешкім қашпас па еді, деген ой қылаң береді.Қалай десек те, мал бағу мен оны өсіруге деген құлшыныс төмен. Себебі, далада жүріп, мал бағудан гөрі, бәрі де тыныш ортада отырғанды қалайды. Ал, мал бағатындардың дені алпыстан асты. Сөз басында айтқанымыздай бұрын шопандарға мемлекет тарапынан зор қолдау көрсетіліп, еңбектегі жетістіктеріне қарай марапатталып отыратын. Қазір де соны қолға алу керек сияқты. Өйткені, халықтың әлеуметтік жағдайы түзелмей, ата кәсіпке оралу қиын. Малшылық – атакәсіп, қазақтың кең даласы тұрғанда, мал баққанның несі айып? Қалай десек те, малшылықты ресми түрде мамандық деп мойындап, заңның қамқорлығына алмай, сайын даланың төсін қайтадан малға толтырамыз деу – бос қиял емес пе?

Мал шаруашылығы - ел экономикасын еселеп отырған сала

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Адам баласы жер бетіне пайда болғаннан бастап аурудан алыс болмаған. Науқастанған адамның ем алуы үшін дәрігерге жүгінуі жылдар бойы бұзылмай келе жатқан құбылыс. Адамдардың сырқаттануы мен дәрігерлерге деген мұқтаждығының тарихи төркіні тереңде. Тіпті пайғамбар (с.ғ.с) Мұхаммедтің өзі аурудың алдын алуға аса мән беріп қана қоймай, амалын көрсетіп, дәрігерлерге ерекше құрмет көрсеткен. Иә, жер бетінде дәрігерлік мамандықтан абыройлы, құрметті мамандық жоқ-ау. Бірақ оның құрметінің салмағы қаншалықты ауыр болса, жауапкершілік жүгі де соншалықты ауыр. Сондықтан кез келген адам ақ халат киіп, ант қабылдап, адам жанын ажалдан арашалай алмайды. Дәрігер болу үшін науқасқа ем беріп қана қоймай, оның жанын түсінетін, жылы сөзімен дем беретін маман иесі болуың керек. Сонда ғана дәрігер атағын абыроймен алып жүруге мүмкіндік туады.Оқырмандарға белгілі, бүгінге дейін баспасөз бетіне дертпен күрескен денсаулық сақшылары туралы мақала жариялап келеміз. Ондағы мақсат – ақ халатты абзал жандардың ерен ерлігін көрсетіп, медицина мамандарының жұмысын жұртшылыққа насихаттау. Сол секілді бүгінгі біздің мақаламызға Тартоғай ауылының дәрігерлік амбулаториясы арқау болмақ. Аталған емханада қазіргі таңда 34 медицина қызметкері еңбек етеді. Оның ішінде дәрігер – 2, жалпы тәжірибелі дәрігер-субординатор – 1, орта буын медицина қызметкері – 17, оның ішінде мейірбикелер – 10, МП және ФАП фельдшері – 2, химизатор – 1, лаборант – 1, әлеуметтік қызметкер – 1, акушерка – 1, кіші қызметкер – 10. Тартоғай ауылдық емханасы екі аймаққа бөлініп, Тартоғай және Ботабай ауылының тұрғындарына ем жасайды.Пандемия кезінде екі аймақ бойынша пневмониямен 28 адам ауырып, оның бесеуі қайтыс болған. Аға дәрігер Рақымжан Палымбетовтің айтуынша, дерт белең алған уақытта медицина қызметкерлері бір сәт тыным таппай, ауыл тұрғындарының ахуалын жақсартуға жағдай жасаған. Күніне 25-30 адамнан қабылдап, үйдегі шақыртуларға да тұрақты барып тұрған. «Індет дендеген уақытта жалғыз мен емес, барлық қызметкерлер білек сыбана кірісті. Қолдарынан келгенін аянып қалмады. Осы орайда Ұлжан Қыдырбаеваның атын ерекше атап өткім келеді. Ол менің бір жағымда жүріп, нұсқаулықтар бойынша жұмыс істеп, талай адамды аяғынан тұрғызды. Аурудың бетін қайтаруға барынша атсалысқан әріптестеріме ризамын» дейді Р.Палымбетов. Жақында ғана аға дәрігердің лауазымына тағайындалған Р.Құдайбергенұлының бұл салада жиырма жылдан астам өтілі бар.Ол алғашқы еңбек жолын 1998 жылы Тартоғай ауылында тіс дәрігері болып бастаған. Бұдан кейін фельдшер, аға мейіргер, жалпы тәжірибелі дәрігер-субординатор сынды сан салалы қызмет сатысынан өткен. Көпшіліктің көңілін тауып, індеттің бетін қайтару жолында тартоғайлық дәрігерлер медициналық қана емес, психологиялық та көмек көрсеткен. Ауыл тұрғындарын сақтық шараларын сақтауға шақырып, карантин ережесіне бағынуды да насихаттаған.Науқастардың саны артып, медицина қызметкерлеріне салмақ түскен сәтте Тартоғай ауылдық емханасына тиесілі жедел жәрдем көлігінің істен шыққаны дүйім жұртқа белгілі. Алайда жұртшылыққа жедел көмек керек болған жағдайда дәрігерлер қол қусырып отырмай, велосипедпен емделушінің үйіне жетуге тырысқан. Қазір бұл мәселе өз шешімін тауып, алдағы бір апта көлемінде Тартоғай емханасына жаңа жедел жәрдем көлігі табыс етілмек. Бұл түйткілді мәселенің түйінін тарқатуға «KazPetroleum» компаниясы мұрындық болған. Аталған компания жаңалықтардан мән-жайды білген соң сонда қызмет ететін ауыл тұрғындарынан ақпараттың рас-өтірігін анықтаған. Ақиқаты айтылған соң демеушілік жасап, тартоғайлық дәрігерлерге қолдау білдірген. Тек бұл ғана емес, сонымен бірге медициналық құрал-жабдықтарды да ауылға жеткізіп беруге ықпал еткен.Елді есеңгіретіп, белгілі қайраткерлер мен жарық жұлдыздарды да жалмаған дерттің қазір беті қайтса да босаңсуға болмайтынын аға дәрігер де айтып отыр. Себебі жуырда ғана Тартоғай ауылында екі адамнан індет табылған. Тіркелген екі жағдайы симп¬томсыз. Екеуі де қазір қатаң бақылауда, оның бірі облыстағы дәрігерлердің қарауында болса, екіншісі үй карантинінде жатыр. Олармен байланыс орнатқан тұрғындар да бақылауға алынып, арнайы анализ тапсырып, қорытындысын күтуде.– «Бірінші байлық – денсаулық» демекші денсаулықтың маңызы зор. Сондықтан сақтық шараларын әлі де сақтау керек. Тазалыққа, гигиенаға мән берген абзал. Пандемия кезінде қарапайым тұрғындардың көбі өздігінше емге кіріскені белгілі. Мұндай жағдайда олай етуге болмайды, ең алдымен дәрігердің көмегіне жүгіну керек. Осы орайда мен «Мөлдір и К» дәріханасының басшысы Нұрлан Мырзабековке және қойма меңгерушісі Ғалия Мырзабековаға өз алғысымды білдіргім келеді. Өйткені, аталған дәріхананың ауылдағы филиалында дәрілер қоры жеткілікті болды. Қандай дәріні сұрасақ та дәріхана иесінің қолдауымен дер кезінде жеткізіліп отырды, – дейді білікті маман.«Дәрігердің жақсысы дертіне дерт қоспағаны» дейді дана халық. Бұл тұста тартоғайлық ақ желеңділер көптің көңілінен шыға білді десек болады. Өйткені, олар елді ушықтырмай, ең алдымен саяси ахуалды тұрақтандыруға тырысты. Содан кейін басы ауырып, балтыры сыздағандарға көмек қолын созды. Ендеше бірлігі мен берекесі жарасқан ұжымға біз де сәттілік пен денсаулық тілейміз.

Тартоғайда 34 медицина қызметкері еңбек етеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Елімізді әлемге танытудың бірден-бір жолы – спорт. Талай қазақ баласы спортты өзіне серік етіп, әлемдік аренада Отанымыздың көк туын биікке желбіретіп, әнұранымызды әуелетуге әуес жастардың қатары көбейіп келеді. Оған себеп, мемлекеттің спорт саласына көрсетіп жатқан қолдауын бүгінгі жастар жақсы сезінеді. Бұл қолдау тек жастарды спортқа машықтандырумен шектелмей, олардың бойында патриоттықты қалыптастыруға да септігін тигізіп отырғаны ақиқат.Жуырда Алматы қаласындағы «Жеңіс» кәсіби спорт клубының кубогіне арналған жасөспірімдер арасында өткен халықаралық турнир өз мәресіне жетті. Аталған чемпионатқа 5 елден 1500 ге жуық спортшы қатысып, жүлделерді сарапқа салды. Ал, Сыр өңірінің намысын қорғауға Ж.Баһадүр атындағы мектеп интернат колледжінде тәлім алған 10 таэквондошы қатысты. Байрақты бәскеде үміт артқан балғын жастар сенімді ақтады. Нәтижесінде, 3 алтын, 4 күміс, 2 қола медальды қанжығасына байлады. Чемпионат барысында жас спортшы Таңсұлу Шералы таэквондодан алтынан алқа тақты. Елде таэквондоның дамуына өзіндік үлесін қосып жүрген жас спортшының бұған дейінгі жеткен жетістіктері аз емес. Спортта бағы жанған Таңсұлу Шералының оқуда озат, өмірде зерделі болуына атасы мен әжесінің ықпалы тиген. Оны атасы Шералы спорт үйірмесіне өзі жетектеп апарған. Жанкүйерлердің қошеметіне бөленген ол чемпионаттарда намыс¬ты қолдан бермей, алтыннан алқа тағынып, үздіктер қатарыннан көрініп жүр. Татамиге шыққан қарсыласты шақ келтірмей, тегеурінді қимылының арқасында айқын басымдықпен жеңіс тұғырынан көрінді.– Спорттың қай түрі де оңай емес, бірақ өзіңнің икемің бар спортқа бейімделсең, үлкен додаларда топ жаруға тез жол ашылады. Менің кішкентай кезімнен таэквондоға қызығушылығым басым болды. Қазір шүкір, салада аз-маз жетістігім бар. Бұйыртса, атаммен әжем артқан сенімді ақтап, мемлекет мерейін үстем етер үлкен сайыстарда топ жаруға күш саламын, – дейді Таңсұлу Берікқызы.Кейіпкеріміз сырт аймақтарда ұйымдастырылған айтулы жарыстардан да олжасыз қайтпапты. Мәселен, осыған дейін саралай кетсек, 2016 жылы WTF Таэквондодан балалар арасында ҚР чемпионатында қола жүлдегер атанса, 2016 жылы Тәуелсіздіктің 25 жылдық мерей тойына орай Тұңғыш Президент күні мерекесіне арнайы ұйымдастырылған таэквондодан облыстық ашық түрнирде І орынды, 2017 жылы Астана қаласында өткен балалар арасындағы Қазақстан Республикасының чемпионатында I орын, Алматы қаласында 2017 жылы Олимпиада чемпионы Бекзат ¬Саттархановты еске алуға арналған таэквондодан WTF ІІІ-ші Республикалық турнирінде І орынды жеңіп алды. 2018 жылы Түркістан қаласында өткен таэквондодан ҚР чемпионатында 36 кг салмақ дәрежесінде ІII орынды иемденді. 2019 жылы Қызылорда қаласында өткен таэквондодан халықаралық турнирде 34+ кг салмақ дәрежесінде 1 орынмен кубок жеңіп алды.&nbsp;Жалпы, спортта жеткен жетістіктерінің бірнешесін ғана ұсындық. Бұл жағымды жаңалықты естіп, жерлесіміз үшін біз де қуандық.Таңсұлудың алар асуы мен бағындырар белесі алда.

Спортта бағы жанған Таңшолпан

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Тарыны табыс көзіне айналдырған ортақшылдықтардың қазаны ортайған емес. Аудандағы жалғыз тары өсірумен айналысатын ауылдық округте бүгінгі күні 272 үйден түтін шығады. Ортақшыл ауылында №150 қазақ орта мектебі, Қызылқайың елді мекенінде №151 негізгі мектеп ауыл балаларының сауатын ашуда. Сондай-ақ, 2 тары өңдейтін шағын цех, 4 азық-түлік дүкені, 1 шаштараз, 1 асхана, 2 автокөліктерге арналған сервистік қызмет көрсету орталығы халық игілігіне жарап тұр.Ортақшылда соңғы 4 жыл көлемінде едәуір өзгерістер орын алған. Мәселен, 2017-2020 жылдар аралығында 5 шаруа қожалығы, 50 жеке кәсіпкерлік субъектісі іске қосылса, биылғы жылы бұл көрсеткіш 26 шаруа қожалығы мен 60 жеке кәсіп орнын көрсетіп тұр. Тек өндірісте емес, мал шаруашылығында да өсім бар. Мәселен, 2017 жылы 2338 бас ірі қара болса, 2021 жылы 3023 басқа артқан. Ал, Қамбар ата түлігі 554-тен 755 басқа көбейген. Аталған ауылда «Еңбек» нәтижелі жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы аясында екі қолға бір күрек тауып, кәсібін өрге домалатқандардың саны жыл санап артып келеді. Мемлекеттік қолдауды сезініп, несиемен несібесін арттыруға кіріскен «Дулат», «Рамазан», «Бақыт» сынды жеке кәсіпкерлер мен «Расул», «Жұман ата», «Табиғат» т.б шаруа қожалықтардың ісінде береке бар.Ауыл тіршілігіне көз тастасақ, көркейту-көгалдандыру жұмысы да жүйеленгенін аңғаруға болады. Ауыл әкімі Ж.Ноғайбаев «2020 жылы аудан әкімі Қ.Мүбараковтың қолдауымен Өңірлерді дамыту бағдарламасы арқылы абаттандыру жұмыстарына 2 млн теңге қаралып, Н.Бәйімбетов, К.Ерубаев, А.Құнанбаев, Ш.Уалиханов көшелеріне 49 дана түнгі жарық шамдары орнатылды. Сондай-ақ, С.Сейфуллин, Ы.Алтынсарин, Есабыз ата көшелеріндегі 250 Вт-тық жарық шамдары заманауи үлгідегі 100 Вт-тық шамдармен алмастырылды. Жастарды спортқа баулу, бос уақытын тиімді өткізу мақсатын¬да Қызылқайың елді мекені, Достық көшесі бойынан спорттық алаң салынды. Оған қоса Ортақшыл ауылы, С.Сейфуллин көшесі бойынан балалар ойын алаңы ашылды» – деп, өткен жылғы жұмысты саралап берді. Ауылдағы ағайынның тұрмысын түзеп, әлеуетті арттыруды мақсат тұтқан ауыл басшысы биылғы жылы көгілдір отынға қосылуды жоспарлап отыр. Тұрғындардың көптен күткен арманы табиғи газға қосылу екенін тілге тиек еткен Ж.Ноғайбаев алдағы уақыт еншісінде Ортақшыл ауылына дәрігерлік емхана ғимаратын салу жұмыстары барын да жеткізді. Іскер басшы ауыл ақсақалдарымен ақылдаса жүріп, К.Ерубаев, А.Иманов, С.Тілеубаев көшелеріне күрделі жөндеу, асфальттау жұмыстарын жүргізуді де биылғы жылдың жоспарына бекітіп отырған көрінеді. Сондай-ақ, осы аталған көшелермен қатар Достық, Бейбітшілік көшелеріне түнгі жарық шамдарын орнатамыз деп бекініп отыр.Сөз басында атап өткендей Ортақшыл¬дағы негізгі дақыл – тары. Осыдан 23 жыл бұрын «Өскен өңір» газетінде (№46 (6847) 28 қыркүйек, сенбі, 1998 жыл) «Ауыл шаруашылығының қазіргі жағдайы қалай?» атты мақалада 163 гектар жерге тары дақылы егілгені жазылған. Бүгінгі күні бұл көрсеткішке жетпесе де, тары өсіріп табысын арттырған ортақшылдықтар биылғы жылы 74 га жерге тары орналастырған. Иә, Ортақшыл ауылының тұрғындары бүгінде ірі тары өсіру базасына айналып келеді. Әрине, тары өндірісінің өрісін өсіруге, өнімін көбейтуге көбірек көңіл бөлінсе, белгілі бір нәтижеге қол жеткізуге болады. Ауыл шаруашылық мамандардың айтуынша, осы дәнді егіп отырған, тек жеке шаруа қожалықтар емес, қарапайым тұрғындар да бар. Олар тары егіп, сөк арқылы нәпақасын табады. Тұтас бір ауылдың тіршілігіне құлақ түріп, көз тастап, жылдан жылға жаңарғанын аңғардық. Сатистикалық мәліметтер де әр салада өсім барын сайрап тұр. Бұл әрине, еңбектің, сол еңбекті үйлестіре білген ауыл басшысының жемісі емес пе?!

Шиелі: Тарысымен танылған ауыл

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Қазақтың әні мен күйі – халқымыздың ықылым заманнан бері қалыптасқан, еш жұтамайтын асыл қазынасы. Ұлттың бекзат болмысы мен арғы-бергі тарихынан сыр шертетін шежіресі. Ән арқылы көңілдегі алуан сезімді жеткізіп, жүректің нәзік қылын шертуге, тіпті бойдағы мұң-шерді шығаруға болады. Демек әркімнің таласы бар өлең өнерін киелі десек қате емес. Біздің ауданда осы өнердің қанатына қонып, киесін түсініп, өн бойына дарытып жүргендер жетерлік.&nbsp;Тек ән өнері ғана емес, Шиелі топырағында дүниеге келген талай жан сегіз қырлы, бір сырлы. «Ел іші – өнер кеніші» демекші Шиелі өнерпаздары республиканың мәдениет министрлігі тарапынан өнер ұжымына берілетін «халықтық» деген атақты алпысыншы жылдардың аяғында ала бастапты. Мұндай мәртебелі дәрежеге жеткен алты өнер ұжымы біздің ауданда болған. Алғаш рет «халықтық» атауын 1969 жылы аудандық мәдениет үйінің халық аспаптар оркестрі, кейін осындағы театр жеңген. Содан кейін «Қазақстанның 30 жылдығы» атанып, қазір Бала би болып өзгерген ауылдың өнерпаздары да халық театры атанып, көпшілікті талантымен таңдай қақтырды. Бұл кезде өнер көрсетіп жүргендердің ішінде күрішші, механизатор, шопан, мұғалім сынды қарапайым еңбек адамдары көп еді. «Нартай сазы» фольклорлық ансамблі, «Жас дәурен» ән-би ансамблі, Ноғайбаевтардың отбасылық ансамблі де осындай деңгейге көтерілген. Әрине, жемісті жеңістің астарында төгілген тер мен еңселі еңбек жатыр. Ал солардың барлығына үлес қосып, өзіндік қолтаңбасын қалдырған жандардың арасында Бөрібай Қоңқабаев, Әмина Тасболатова, ағайынды Әшімхан, Әлімхан Оспановтар, Әлмырза Ноғайбаев бар. Шиелінің ауыз толтырып айтатын өнерпаздары мұнымен таусылмақ емес. Бір кездері Нартай Бекежановтан бас¬тап, осы заманғы театр әртістері М.Нұрекеев, Ғ.Әбдінәбиева, Ш.Әбдібаева, сазгер, өнер зерттеуші М.Қалауов, республикалық «Гүлдер» ансамблінің ұйымдастырушыларының бірі С.Елеусізов, Құрманғазы атындағы оркестрдің бас концертмейстері, «Отырар сазы» оркестрінің дирижері Қ.Тасболатов, жыршы Ш.Ділдебаев, айтыскер-ақын М.Тұрсанов та әлі күнге дейін шиелілік ағайынның аузынан түскен жоқ. Бұдан бөлек Сәуле Бапанованың отбасы да түгелімен өнер қуған жандар. Шиелілік ару С.Бапанованың отбасы қолданбалы өнер – тоқыма, гобелен саласының майталмандары. Олардың қолдарынан шыққан киіз бен алашаларда поэтикалық пейзаждар, натюрморттар, түрлі композицияларға қызықпай қарау мүмкін емес. Мәдениет саласына өлшеусіз үлес қосып, аянбай еңбек еткен жандардың бәрін атап шығу әрине, мүмкін емес. Дегенмен есімдері елге танылып, адамды рухани ләззатқа кенелткен өнер майталмандарын әр жас біліп, біліп қана қоймай сол сара жолды жалғастыруды мақсат ету қажет. Қазақта «Ақыл жастан, өнер тастан шығар» деген тәмсіл тегін айтылмаған. Бұл сірә, жас баланың өнерге икемі егде тартқан кісіге қарағанда жақсы екенін білдірсе керек. Осы орайда баланың болашағына бағдар жасап, оны қарғадайынан өнерге баулу ата-ана үшін маңызды қадамның бірі.Бүгінгідей жаһандану заманының бір осал тұсы – жасөспірімдердің табалдырықтан аттап шығуға ерініп, үздіксіз ұялы телефонға телміруі. Жасыратыны жоқ, қай босағаны аттасаңыз да бір бұрышта қалтафонға қарап отырған баланы кездестіруге болады. «Қандай өнерің бар? Қай үйірмеге барасың?» деп сұрай қалсаңыз кібіртіктеп, көзімен жер сүзіп кетерін қайтерсіз? Бұл қазіргі балалардың өнерге деген қызығушылығының жоғын білдіріп тұрғандай. Сол қызығушылықтың жоқтығынан ғой жаңа жыл бола қалса тақпақтың барлығы «Аяз ата келіп тұрдан» әрі аспайды. Әрине, бұл жерде бүлдіршінді кінәлаудың қажеті жоқ. Егер ата-ана баласын өнерге баулуға құлықсыз болса, қаршадай баладан не қайыр? Қазір «Бұлақ көрсең көзін аш» деп өнерге баулитын үйірмелер жетерлік. Мәселен, аудандағы оқушылар үйін алайық. Мұнда балаларды өнер мен білімге баулитын жиырмадан асып жығылатын үйірме бар. Оның ішінде «Би өнері», «Балдәурен» және қолөнер мен сурет өнерін үйретіп, бүлдіршіннің қанатын қомдап, өнер әлемінде биікке самғауына мүмкіндік жасайды. Қуаныштысы, аталған мекеме балаларды тегін оқытады. Оқушылар үйінің директоры Бауыржан Әбішевтің айтуынша, кейбір үйірмелер аудандағы білім ошақтарының ішінен де ашылған. Бұл бір жағынан баланың қаржысын үнемдесе, екінші жағынан қатысушының қауіпсіздігін сақтайды. Демек қай кезде болсын ата-ана баласын оқушылар үйіне немесе мектепте аталған үйірмелерге қатыстыра алады.Сыр елі – Жыр елі. Жыр еліне тән өнердің бірі – жыршылық. Замана бұлбұлы ¬Нар¬тай Бекежановтың жыршылық дәстүрін жалғастырушылар да біздің ауданда табылады. Бұл тұста Шиелі аудандық мәдениет үйі жанынан «Нартай өнер мектебі» құрылған. Республиканың мәдениет қайраткері, белгілі әнші-термеші Құрманбек Бекпейісов бастаған өнер мектебін қазір ұлы Мұхамедәлі Бекпейісов жалғастырып келеді. Бір кездері Махамбет, Шернияз, Құрманай, Доғалақ, Сүйінбай, ¬Ду¬лат, Тұрмағамбеттер салып кеткен сара жолды осы өнер мектебі насихаттауда. Аталған өнер ордасының түлектері Мейірбек, Нұртілек, ¬Ержан, Еркін, Ақмарал, Әзілхан сынды жас таланттар да дәстүрлі өнерді жанжандырушылар. Қазір дәстүрлі өнерді жалғаған мектепте «Нартай ақын» жыр-терме, «Тайжан ақын» дәстүрлі ән, «Халық әні», «Сырнаймен ән салу», «М.Тұрсанов» ақындар үйірмесі бар. Үйірмеге қатысатын оқушылардың жалпы саны – 40. Солардың ішінде оқ бойы оза шауып, шаршы топта өнерімен танылып жүргендер де жоқ емес. Айқын Төлеген, Дидар Сүгірәлиев, Досхан Нұрланұлы – соның айғағы.Өнерімен өрге жүзіп, биікті бағындырған шиелілік жұлдыздардың тізімін әрмен қарай жалғастыру келешек ұрпақтың қолында. Егер балаларымызға қазірден қазақтың қара домбырасын үйретіп, ән мен жырға баулып, өнердің қанатына қондырсақ, Шиелі аспанында олардың үні қалықтап тұрады.

Шиелілік балғындардың бағындырар белесі алда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Заманында кеңшардың малын еселеп, есіл еңбегімен ұжымшар мақтанышына айналған ата-әжелердің бес батпан бейнетті жолы кімге болмасын үлгі емес пе еді. Сол еңбек майданында шыңдалып, әкенің сөнбес сәулесі, үзілмес шежіресіне айналған Бердібай ақсақалды осы қыр өңірінде танымайтын жан кемде-кем болар.Диірмен тасындай дөңгеленген дүние дүрмегінен өтіп, артына ұрпақ, өмірінен мол мұра қалдырған Бердібай атаның белінен 7 ұрпақ тарап, бүгінде бір қауым елге айналды. Алты қыз және тұқымды жалғар жалғыз ұл Ерболат. Бүгінде сол алты қанат тілекші жандардың ортасында еркелей жүріп, әке мен ананың мейіріне қанып өскен біздің Ерболат әкей бүгінде Пайғамбар жасы 63-тің көжесіне бас қойды. Ал өмірлік жары Ұлдаш болса 60 жастың желкенін керіп отыр. «Қос тойың қабат болсын, екі дүниең абат болсын» дейтін елдің базары тарқасын ба? «Қуанышты бөліссең көбейеді» демекші ел-жұрт үшін бұл өмірдің қызығы сыйластыққа келіп тіреледі. Сол түсініктің астарында отбасылық өмірдегі татулық пен талайға үлгі болар тұтас ұғым жатыр. 1983 жылы құрылған шаңырақтың іргесі шайқалмай, шуақты мекенге айналғанына міне, биыл 40 жыл болыпты. Ендеше неге шаттық нұры үзілмеген шаңырақтың өмірі мен отбасылық жолын көпке үлгі етпеске?! Бәлкім, сіз бен біз іздеген мерейлі отбасының ендігі жолы осындай жандарға тиесілі болар.Соқалы дәуірдің соқпағы, ғарыштық кезеңнің ғаламатымен ұштасқан қазіргі уақыттың арасы тарих үшін қас-қағым сәт болар. Алайда сол аралықта неше буын алмасып, бесіктегі баланың ел ағасына айналар кезі келді. Біздің кейіпкеріміз Ерболат сол шақта тұр. Бала болып еркелеп, жігіт болып желіге өскен кейіпкеріміз 1975 жылдан кешегі кеңестік жүйе құлдырағанша қатардағы шопан болып қызмет етті. Елең-алаң күйдегі елдің арасында болып, іргесі сөгілгелі тұрған совхоздың сапында болған Ерболат әкесі Бердібай салған сара жолдан жаңылмады. Еншісі елге байланған ер сол ата кәсіп мал шаруашылығынан бір сәт те болсын қол үзген емес. Содан болар малдан береке, адал кәсіптен абырой тапты. Бертін келе сол ізбен мал баққан шаруа өткен ғасырдың соңғы жылдарына дейін кооператив негізінде біріккен шаруалармен бірге жылдың төрт мезгілінде тізе қосып, ортақ жұмыста абырой биігінен көрінді. Кейін «Сағындық» шаруа қожалығын құрып, ата кәсіп мал шаруашылығын одан әрі жандандыруды қолға алды.&nbsp;Тіршіліктің қалың шаңында жүрсе де жақын мен туыстың қайғы-қуанышына теңдей ортақтасып, іргесі берік қара шаңырақтың отын өшірмеген ердің ендігі тілегі балаларының бақыты, отбасының амандығы. Келген қонаққа тамағымен қоса қабағын да берер өмірлік қосағы Ұлдаш шешей де отағасы бастаған ізбен жүріп, өмірге Алланың берген бір ұл, үш қызын алып келді. Бүгінде қамқор әке мен мейірбан ананың төрт құбыласына айналған ұрпағы өмірден өз орындарын тауып, бір қауым елге айналды. Барлығы да білімдерін жетілдіріп, әр саланың шылбырын қаққан кәсіби маманға айналды десек те болады. Әрине мұндай биікке жетіп, өмірден өз орындарын табу алдымен әке мен ананың арқасы. Солар салған негіз, солар салған сара жол бүгінде балаларына өмірлік азық, мәңгілік бағдаршамға айналды. Солардың берген тәрбиесі мен өмірлік азығы ұрпақтарын биік белестерге жеткізіп, асқақ армандарға ұмтылдырды.Ерболат әкейдің ең бірінші ерні тиіп, иіскеген тұңғышы Сағындық бүгінде 35 жасты алқымдап, бауырларына қамқор, балаларына қорған боларлық қадірлі жан. Атадан жалғасқан шежірелік тіннің желісін үзбей әкеміз Ерболатқа ізін жалғар немере сүйгізген қайырлы перзенттен бүгінде 5 бала өмірге келіп отыр. Іргелі қара шаңырақтың ендігі тізгіншісі сол Сағындық пен оның өмірлік жары, мәуелі шаңырақтың отын маздатар қадірлі келіні Қымбат.«Қыз – өріс» деген сөз бар ғой халқымызда. Екі елді мың жылдық татулыққа серттестіріп, құда деген үлкен жолдың салынуына себепші қыздары да бүгінде бір-бір шаңырақтың берекесі мен базары, ажары мен аяулы анасына айналып отыр. Сағындырып келетін жиендер мен сабылдырып кететін қыздың құтты қадамы ел білетін еңселі шаңырақтың ендігі қуанышы һәм тілекшісіне айнала бермек. Бәлкім, ел айтып жүретін «ұрпақтар сабақтастығы» деген тәмсіл сірә осындай өмірлік өлшеммен ұштасса керек.&nbsp;

Бақытын еңбектен тапқан отбасы мал шаруашылығын дамытуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Қазалы ауданында ат әбзелдерін жасайтын ару тұратынын естіп, алғашында таң қалдық. Ұзамай тауып алған мекенжайымыз күмәнімізді сейілтті. Бұл орыннан ұлттық өнерге деген танымымыз кеңіп, қызығушылығымыз одан әрі артып аттандық.Өзіміз білетін жылқы төлін шаруашылыққа қолдануға арналған ер-тоқым, өмілдірік, үзеңгі, айыл, пыстан, жүген, ноқта, шылбырдан бөлек көпшік, ат жабуларының бірнеше түрі болатынына қанықтық. Аядай бөлмені ісіне ыңғайлап қойған қыздың дайын болған, басталған, пішілген бұйымдарынан шебердің қолтаңбасын тану қиынға соқпады. Сапалы өнімге сұраныс қашан да табылады. Алыс-жақыннан қолқалап, тігін тіктіретіндердің көбі оны танымаса да, еңбегінен ажыратып жатады. Осылардың барлығына уақыт тауып, тұтынушы талабынан табылуды ұстанымына айналдырған жан өзін ісмерліктен ешқашан бөліп қарамайды. Жұмысым – тынысым, табысым – ырысым дегенге дағдыланған кейіпкеріміздің есімі ауыл-аумақ арасына қарымды қабілетімен жеткен.Жарқынай Әлімбетова – Қазалы ауданының тұрғыны. Шалғайдағы Шәкен ауылында туған ол ежелден төрт түлікті кәсіп еткен ортадан көңіліне көпті түйіп өседі. Жастайынан айналасындағы әрбір ұсақ-түйекке мән беріп, оларды қиялында дамытып, қолөнерге ұштастыра біледі. Бала күнінен қалыптастырған осы қасиеті әр кезде алғысқа бөлеген.<blockquote>«Тігіншілік – тұрғындарға қызмет көрсету саласындағы еңбек нарығында аса зор сұранысқа ие мамандық. Оны шығармашылық кәсіп деуге болады. Мұнда көргенді қайталау, тапсырыс -бойынша дайындау аздық етеді. Ұдайы ізденісті арттыру қажет. Барлығы қолмен пішіліп, мәшинемен тігілсе де, оған ой күші аса қажет. Көңілсіз, ықылассыз дайындалған дүниенің өзің түгілі, өзгенің көңілінен шығуы мүмкін емес», – деп бастады Жарқынай бізбен әңгімесін.</blockquote>Оның цехына айналған жерден қыз жасауы, тұрмыстық тапсырыстар, киімдер үлгісін көрдік. Бірінен-бірі асатын дайын құрақтар дала қызғалдақтарындай көздің жауын алады. Түстердің үйлесімі, маталардың таңдалуы, орналасу тәртібі, әсем әдібінен бұл істі жақын уақытта қолға алмағанын аңғару қиынға соқпады. Көкейге сауалды көкіп қалмай, көрші бөлмедегі анасын сөзге тарттық.<blockquote>«Қызым қолына инені тым ерте алды. Өзімнің аса шеберлігім болмаса да, керек нәрсені тігіп алатыным бар еді. Бірақ бұл балама: «Мынаны былай істе, былай тік» деп үйреткенім жоқ. Өзі жастайынан қағілез, елгезек болды. Тете ағасы екеуі өзге балаларымның арасынан қолданбалы өнерге бейім болып өсті. Жарқынымның екінші сыныпта өзіне жүннен шұлық тоқығанын көршілер әлі таң қалыса айтады. Кейіннен көпшілік бағалап, тіккен өнімдеріне сұраныс беріп жатқанда, балама барынша қолдау білдіру керектігін ұғындым», – дейді Қарлыға Әлімбетова.&nbsp;</blockquote>Ана мен қыз бір-бірін терең түсінеді. Жасым ұлғайды, шаршадым деуді білмейтін еңбек ардагері қолы қалт етсе жүн түтіп, ұршық иіріп, киіз басып, кенжесіне қолғабысын береді. Бұдан дайындаған Жарқынайдың заттары ана көңілін жадыратады.Аз аялдаған соң негізгі бағытымызды байыптадық.– Осы жерде ат әбзелдері дайындала ма? Оны өзіңіз жасайсыз ба? – деген сұрағымызға сәл езу тартқан өнерлі қыз былайша жауап қатты.<blockquote>«Атауы көпке таныс ат әбзелдерін толықтыратын бірнеше қосымша жабдықтары болады. Оларсыз сәйгүліктердің сымбатты, сайлы көрінуі мүмкін емес. Қазақ қолөнерінің жарқын үлгісіне баланатын бұл бұйымдар халықтың әлеуметтік, экономикалық, қоғамдық жағдайынан хабардар еткен. Дала төсінде алғаш қолға үйреткен көшпенділер өмірі жылқы малымен тікелей байланысты болғандықтан, ер-тұрманын жасап, пайдалануды өзіндік өнерге санаған. Ол жүйрік жануарға сән беруімен бірге, тұрмыстық, жауынгерлік мақсатқа лайықталған. Біз көбіне киіз, желдікше, жалпоз, құйысқан, қарынса, сырма жабулар тігеміз», – дейді.</blockquote>Құйысқан – аттың үстіндегі ер-тоқымы қия жерде мойнына қарай сырғып кетпес үшін, аттың түп құйрығынан өткізіп, ердің артқы қанжығалығына бекітетін қайыстан жасалатын құрал. Құйысқанның екі жақтауы және жаңбырлық-салпыншақ атты жылқының сауырын жапқан үзбелері болады. Жалпоз – жылқы жабуының атауы. Әдетте ол тұлпардың бетін жауып тұрса, қарынса – бауырында тұратын қоруыш. Бұлар жануарды маса-сона сынды шыбын-шіркей түрлерінен қорғайды. Әсіресе қарынса болмаса, жылқы малы жүдеп кететін көрінеді. Тоқым мен ердің қапталына салынатын қалың киіз желдікке қосымша кіші жабу – желдікшенің де атқарар өз қызметі бар. Жасы жиырмаға жетпей жылқысүйер қауымға танылған тігіншінің тапсырыс берушілері тек аудан, аумақ өңірі емес, Қазақстанның әр қиырынан табылады.<blockquote>«Жылқы жабуларын көпшілік көктем шыға наурыз айынан – шілдеге дейін тіктіреді. Бұл кез мен үшін науқан. Осындайда тігін мәшинем сыр беріп, несиеге сатып алғаным бар. Өткен жылы «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының «Бастау бизнес» курсын аяқтап, қосымша құрал-құрылғылар алуға қол жеткіздім. Осылайша мемлекет қамқорлығы арқылы тапсырыс түсімін ұлғайтып, бизнесімнің аясын одан әрі кеңітпекпін», – дейді кәсіпкер.</blockquote>Тапсырыс саябырсыса, өрмек, ілмек бізбен тоқыма тоқу, жұмсақ ойыншықтар тігу секілді ұнатқан ісімен айналысатын шебер бітірген жұмысынан шабыт алатынын сөз арасында жеткізді. Жарқынай Амандосқызының қолөнершілердің жарыстары мен сайыстарынан алған жүлделерін көзіміз шалды. Өзге қалаларға шақыру ұсыныстары көптеп түскен. Алайда кейде денсаулығындағы кінәрат үлкен қадамдарға тосқауыл болатын көрінеді. Бүгінде ІІІ топ мүгедегі жігерін жасытпай, өзге он екі мүшесі түгел, масылдыққа бейім адамдарға тындырымды тірлігімен талаптыға нұр жауарын ұғындырып келе жатқан үлгі.

Қазалылық ару ат әбзелдерін жасайды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қармақшы ауданының орталығынан 25 шақырымда орналасқан, іргетасы 1965 жылы қаланған Жосалы ауылдық округінің, яғни Төребай би ауылының тұрғындары бүгінде заман талабына сай өмір сүруде. Олардың &nbsp;негізгі кәсібі бақша және мал шаруашылығы.Талай дарын иелеріне құтты атамекен атанған ауылдың алғашқы қазығын қағып, оны ұзақ жыл Орныққан Қазиевтен кейін ауылда Жақсылық Жалғасбаев, Серік Төлегенов, Нұраддин Ермеков, Ашабек Қисықов сынды азаматтар басқарса, Құндызай Жұбаева, Сарқытбай Ділмағамбетов, Нұрмаш Жолмырзаев, Жомарт Жалғасбаев, Мұрат Сеңгірбаев, Бүркіт Қалдашбаев, Сәрсенкүл Есқалиева сынды ел жақсылары ауылдық кеңес төрағасы, ауыл әкімі ретінде ел есінде қалды. Сонымен қатар, Мырзағали Кәрібаев, Әлиасқар Бекқадамов, Базаркүл Құлахметова, Света Жалғасбаева сынды ұлағатты ұстаздар ауыл мектебінде басшылық жасап, көптеген шәкірттердің қоғамнан өз орындарын алуға еңбек сіңірді.Сонымен Төребай би ауылындағы сапарымызда бізге жол бастап, ауылдың тыныс-тіршілігімен таныстырған әкімдіктің бас маманы Владимир Жалғасбаевтың бізге берген мәліметі бойынша бүгінгі күні осы елді мекен тұрғының саны 495 адамды құрайды екен. Оның ішінде, 112-сі тұрақты жұмыспен, 42 адам ақылы қоғамдық жұмыспен қамтылған. Ауыл тұрғындарына мектеп, балабақша, фельдшерлік-акушерлік пунк пен пошта өз бағыттары бойынша сапалы қызмет көрсетуде деді. Сондай-ақ, ауылды абаттандыру, көркейту көгалдандыру бағдарламасы бойынша және тұрғындардың аулалық бақшалығын аяқ сумен қамтамасыз етуде қаржы бөлініп, бұл жұмыстар «BS &nbsp;LTD SERBVIS» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі арқылы жүзеге асырылуда екен. Сонымен бірге, ауылда «Шабан ата», «Дәуіт» және басқа да шаруа қожалықтары бірнеше азаматтарды тұрақты жұмыспен қамтып, ауылдың өсіп-өркендеуіне сүбелі үлестерін қосуда. Ал, мал шаруашылығын өркендетуде марқұм Бақытжан Қазиевтің, сонымен қатар, жас та болса ауылдың өркендеуіне үлесін қосып жүрген Шоқан Төлегеновтың есімін ауылдастары мақтанышпен атаса, бүгінде осы салада «Нұрмахан», «Әмила», «Алтынбай», «Әйгерім» және басқа да шаруа қожалықтары мал шаруашылығы саласы бойынша ілкімді істер атқаруда.&nbsp;Ауылдық округ бойынша жеке және заңды тұлғалардан жер, мүлік, көлік салықтар да өз дәрежесінде орындалған. Ал, мемлекеттік қызмет көрсету бойынша 3 отбасыға әлеуметтік көмек көрсетілсе, 3 отбасының 12 мүшесіне аталуы әлеуметтік көмек берілуде. 2 отбасыға отын түсірілсе, 1 тұрғын жұмыспен қамтылған. Ауыл кәсіпкерлері мен шаруашылықтар да аз қамтамасыз етілген, көпбалалы отбасыларға әрдайым қолдау көрсетіп отырады.Ал, енді ауыл тұрғындарының негізгі кәсібі, оның ішінде мал шаруашылығы саласы бойынша айтар болсақ, есепті кезеңде жеке тұрғындар есебінде мүйізді ірі қара малы – 825 бас, 459 бас қой, 617 бас ешкі, 191 бас жылқы, сонымен қатар 345 құс тіркелген.Ендігі кезекте егін шаруашылығына тоқталсақ, округте жоғарыда айтқандай, «Шабан ата», «Дәуіт» шаруа қожалықтары 170 гектарға күріш, 55 гектарға мақсары, 70 гектарға бақша, 22 гектарға көкөніс және 18 гектарға картоп егіп, оны баптауға алса, жеке тұрғындарда да биылғы жылы бақша егуге жоғары белсенділік танытып, олар 25 гектар егістік алқапқа түрлі бақша дақылын, 5 гектарға көкөніс, 10 гектарға картоп егіп, оны күтіп-баптауда. Осы жерде айта кетерлік жайт, жас кәсіпкер Дәурен Қалдашабев басшылық ететін «Дәуіт» шаруа қожалығы ауылдың 52 тұрғынына бақшалық жер дайындап берсе, осы бағытта бақша егуге ниет білдірген Жосалы кентінің 15 тұрғынына да қолдау көрсеткен. «Шабан ата» шаруа қожалығы да бақша егемін деп талаптанған Жосалы кентінің тұрғындарына да демеушілік жасаған.Осы ретте, «Дәуіт» шаруа қожалығының құрылтайшысы, білікті сала маманы, көп жыл бойы ауыл әкімі қызметін атқарған Бүркіт Қалдашбаевпен кездесіп, ауылдың, оның ішінде шаруашылықтың бүгінгі тыныс-тіршілігі жайлы айтып беруін сұрадық. Ол, «Төребай би ауылы менің туып-өскен ауылым. Осы ауылда өстім, саналы ғұмырымды өткізіп жатқан жайым бар. Отау құрып, өркен жайдым. Құдайға шүкір, соңғы жылдарда ауылымыз жаңа кейіпке еніп, гүлденуде. Заман ағымына сай балабақша ел игілігіне берілді. Өздеріңіз көргендей ауыл ортасынан балалар ойын алаңы салынып, жеткіншектеріміз мәз-мәйрам болуда. Көшелерімізге асфальт төселіп, түнгі жарық шамдар орнатылды. Мектебіміз де жаңа, балаларға ұстаздар сапалы білім беруде. Жаңа мешіт ауыл жамағатына діни сауаттылық арқылы дінді ұстануға қызмет көрсетуде. Ендігі жерде жаңадан клуб үйі салынса дейміз. Оның да күні алыс емес деген ойдамыз. Ал енді, өзім құрылтайшылық ететін «Дәуіт» шаруа қожалығына келсек, биылғы жылы шаруашылық 120 гектар егістікке Сыр салысын орналастырды. Сонымен бірге 50 гектарға орналастырылған көне жоңышқаның бірінші орымын орып, шаруашылық жұмысшыларына үлестіріп бердік. Біздің ауыл негізінен бақша дақылдарын егеді. Осы үрдісті біз де жалғастырып, 55 гектарға түрлі бақша дақылдары мен көкөніс, картоп егіп, оны күтіп-баптаудамыз. Құдайға шүкір, шығымы да жаман емес, «Балапанды күзде санайды» дегендей, тамыз айында бақша өнімдерінен, күзде күріштен жоғары өнім аламыз деген ниеттеміз. Оған азаматтарымыз да, техникамыз да сақадай сай тұр. Осы ретте, көптен ауылдастарымның көкейінде жүрген түйінді мәселелерді де айтып кетсем деймін. Атап айтқанда, ауыл аумағындағы кейбір шаруа қожалықтарының егістік жерлері заңдастырылса, аяқ су мәселесі шешілсе, аяқ суды үнемдеудің бірден бір көзі соны пайдаланушыларға субсидия төленсе, ауылды көркейтуге байланысты &nbsp;инвестиция тартылса деген мәселелер жетерлік. Осыларға жоғары жақтағылар көбірек көңіл бөліп, оның шешілуіне жұмыс жасаса деген өтінішіміз де бар» деді ол.Төребай би ауылында болған сапарымызда ауылдың көреюіне өзіндік үлесін қосып, құрметтілер қатарына көрініп жүрген кәсіпкерлерге де бас сұқтық. Осы жерде атап кетер жайт, бүгін ауылда тіркелген 30-дан астам өткен жылы кәсіпкерлік жобаларды іске асыру мақсатында «Жылқы өсіру» жобасымен 3 азамат «Мүйізді ірі қара» малын өсіру жобасымен 3 тұрғын қайтармысыз несие алып, кәсібін бастап кетсе, «Бизнестік жол картасы – 2020-2025» бағдарламасы бойынша ауылдың 1 жеке кәсіпкері «Дүкенді тауар айналымы» жобасы аясында ауыл тұрғындарын азық-түлікпен қамтамасыз етуде. Сонымен қатар басқа да шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту мақсатында ауылдың бірнеше тұрғыны түрлі кәсіпкерлік бағытында мемлекеттен өз үлесін алып, кәсіптерін жасауда. Мұндай жұмыстар биылғы жылы да іске асырылып, жалғасын таппақ.Жұлдызайдың биогомус цехындаТөребай би ауылындағы тілшілік сапарымызда бізге жол бастау көрсетіп жүрген Вова Жақсылықұлы алдымен өткен жылы қайтарымсыз грант арқылы биогомус өндіріп жатқан Жұлдызай Серікбайқызының отбасына апарды. Жеке кәсіпкермен ауланың төрінде орналасқан шағын цехта баласымен бірге өндірген өнімін қаптарға салып, оны арнайы орынға жинап жатқан жерінен жолықтық.Жинақы да шағын цехта жиналған дайын биогомус өнімдері мен арнайы қапқа салынған өнімдерді, сонымен қатар бақшалықта шөппен жабылған &nbsp;құрттарды көрдік. Одан әрі Жұлдызай биогомустың бақша егушілерге үлкен пайдасы бар екенін айта келе, оның ауыл шаруашылығы дақылдарының өсуіне де көп көмегі тиетінін жеткізді. Өнімдерін тек ауылдастары арасында ғана емес, көрші ауыл, аудандарда да бақша егушілердің үлкен сұранысында екенін айтты. Тіпті, тонналап та алып жатқанын тілге тиек етті.<blockquote>«Негізі биогомус өсіру отбасылық кәсіп. Жаңылыспасам бастапқыда бұл кәсіпті аудан бойынша біздер қолға алып бастадық. Оны отбасымызбен 8 жылдан бері кәсіп етіп келеміз. Жолдасым Әбілда мен балам үшеуіміз кәсібімізді одан әрі дамыту мақсатында өткен жылы ауылдағы жұмыссыз тұрғындарды мемлекет тарапынан қолдау мақсатындағы қайтарымсыз несие арқылы жоба қорғап, грант жеңіп алдық. Бүгінде сол қаржыға біршама құрал-жабдық сатып алып, кәсібімізді дамытып жатқан жайымыз бар. Алдағы уақытта бұл істі кеңейту жоспарда бар. Егер мемлекет тарапынан қолдау тапсақ» дейді кәсіпкер.</blockquote>Шағын және орта кәсіпкерлік – бүгінгі күн мәселесіЖалпы алғанда Төребай би ауылы тұрғындары арасында мал және бақша кәсібі жақсы дамыған. Ал, тауар айналымы, нақтысын айтқанда азық-түлік және басқа та тұрғындар күнделікті тұрмысқа қолданатын тауарлар бойынша осы ауылда Шынар Ідірісованың есімі мақтанышпен айтылады.Кеңес Одағы кезінде ауылдағы селолық кооперативте сатушы болып еңбек жолын бастаған жеке кәсіпкер Шынар Жақсылыққызы еліміз егемендік алғаннан соң да осы мекемеде ауыл тұрғындарына сауда саласында ұзақ жыл қызмет етті. Бірақ, еңбек еткен мекемесі &nbsp;араға жылдар салып жабылып қалған соң, Шынар ойлана келе жеке кәсіпкер ретінде ауыл орталығынан шағын сауда орталығын ашып, ауылдастарына қызмет ете бастайды. Бұл 2004 жыл болатын. Осы аралықта жеке кәсіпкер жерлестерін өзі ашқан сауда-саттық дүкеніндегі күнделікті тұтынатын тауарларымен қамтамасыз етуді қолға алады. Сөйтіп ауылдастарын көптен мазалап жүрген мәселесінің шешілуін жүзеге асырған. Кәсіпкер ретінде де, ауыл жанашыры ретінде де Шынар Жақсылыққызы өзі мекендеген елінің өсіп-өркендеп, гүлденуіне үлгілі істерімен көрініп, ел құрметіне бөленуде. Тұрмысы төмен, көпбалалы отбасыларға демеушілік жасау оны басты мінетім деп санайды. Ауылда өтетін қоғамдық жұмыстардың белсендісі ретінде Шынар Ідірісованың есімі де құрметпен аталады.&nbsp;<blockquote>«Жеке кәсіпкер ретінде алға қойған жоспарлар көп. Оның орындалуы алдағы жылдың несібесінде. Ауылдастарым өздеріне керекті тағамдарды мен арқылы тапсырыс беріп алдырады. Басты міндетім тұтынушылар талабын орындау. Тауарларымның да бағалары көңілге қонымды. Ауылдастарымды мүмкіндігінше ренжіткім келмейді. Қолдан келген көмегімді көрсетіп келемін. Жоспар да жоқ емес. Ауыл әкімдігі қызметкерлеріне алғысым шексіз. Олар әрдайым &nbsp;кәсібімнің алға жылжуына қолдау көрсетуде. Жоба да жасауға көмектесіп жатыр. Алла қаласа алдағы уақытта кәсібімнің өрісін кеңейткім келеді», – дейді кәсіпкер.</blockquote>

Төребайлық кәсіпкер биогумус өндіруде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Қазіргі таңда жер жаһанды электр энергиясынсыз елестету мүмкін емес. Заман жылжып, жаңа техникалар дамыған сайын энергетика саласының да маңыздылығы арта түсуде. Мұны үйіңізде бір күн жарық өшіп қалғанда кететін берекеден-ақ байқауға болады. Республикада желтоқсан айының үшінші жексенбісі энергетика саласы мамандарының кәсіби мерекесі болып белгіленген. Осы мереке қарсаңында Шиелі аудандық мәслихатының IV және VII Қызылорда облыстық мәслихатының V және VІ шақырылымның депутаты, «Шиелі Жарығы» ЖШС директоры Қалмырза Қасымовпен сұхбаттасқан болатынбыз.– Ассалаумағалейкум, Қалмырза Айдарұлы, әуелі сұрағымызды «Шиелі Жарығы» ЖШС тарихынан бастасақ? Аудан халқына қызмет етіп жүргендеріңізге қанша жыл болды?– Негізінен «Шиелі Жарығы» ЖШС– энергия жабдықтаушы мекеме болып табылады. ҚР Электр энергия туралы заңына сәйкес электр энергетика нарығына қатысушылар өндіруші, тасымалдаушы және энергия жабдықтаушы мекемелер болып бөлінеді. Жалпы, Шиелі жарығы 1997 жылы құрылды. Бірақ, 1998 жылдан бастап ҚР заңдылықтары негізінде электр энергиясы нарығында қызмет істеуде. Яғни, биыл 25 жыл болды. Бастапқыда Шиелі ауданы тұтынушыларын электр энергиямен қамтамасыздандырды. Одан кейін, 2007 жылы Сырдария ауданын, 2008 жылы Жаңақорған ауданын, 2013 жылдан бастап Жалағаш, Қармақшы аудандарына қызмет көрсетіп келеміз. Облыста электр энергиясын тасымалдаушы «Қызылорда Электр тораптары Желілері компаниясы» АҚ мекемесі жұмыс істейді. Облыстың әр аудандарында электр тораптары бар.– Бүгінгі таңда серіктестікте қанша адамды жұмыспен қамтып отырсыз? Олардың атқаратын қызметтері қандай?– Қазір біздің серіктестікте 134 адам жұмыс істейді. Үнемі тиянақтылық пен ұқыптылықты қатаң қағидаға айналдырған біздің қызметкерлер қателікке жол бермеуді басты назарда ұстайды. Барлығы да электр жүйесінің қыр-сырына қаныққан. Электр энергиясын пайдалану төлем есебін жасап, бақылап отыратын аранайы бағдарлама 2000 жылдан бері жұмыс істеуде. Ол заман талабына, күнделікті туындайтын қажеттілікке байланысты модернизацияланып отырады. Жеке тұтынушылардың пайдаланған электр энергиясына кассалық жүйе, интернет жүйесі ментерминалдар арқылы, басқада заманауи карталық жүйелер арқылы төлемі жүргізіліп келеді.– Қалмырза Айдарұлы, бұл салаға қалай келдіңіз? Өзіңіздің жұмыс тәжірибеңіз туралы айтып өтсеңіз?– Бұл мамандыққа оқушы кезімнен қызықтым. Содан, мамандық таңдауда жаңылыспай, халыққа қызмет көрсетуді мақсат тұттым. Осы кезге дейін түрлі қиындықты бастан өткердік. Алдымдағы аға буын өкілдерінен білмегенді үйреніп, мол тәжірибе жинақтадым. 1999 жылдан бастап «Шиелі Жарығы» ЖШС директорының орынбасары қызметін атқардым. Кейіннен 2002 жылдан «Шиелі-Жарығы» ЖШС атқарушы директоры, 2006 жылдан бастап директоры қызметін атқарып келемін. Ол кезде тек бір ғана ауданды қамтитын едік. Қазір бес ауданды жарықпен қаматамасыз етіп отырмыз.– Әр кәсіптің өзіндік қиындығы мен қызығы болатыны бесенеден белгілі. Энергетика саласының біз білмейтін сыры қандай? Жұмыс барысында кедергілер мен қиындықтар жайлы баяндап берсеңіз?– Жұмыс болған соң, қиындықсыз болмайды. Қазіргі таңда тұтынушылардың талғамы жоғары. Электр энергиясын беруде іркілістерге жол берілмейді. Серіктестік өз қызметін көрсету аясында электр энергия нарығын ұйымдастырушы ретінде электр энергиясын өндірушілерге алдын ала төлем жасай отырып, тасымалдаушы компаниялармен нақты қызмет үшін есеп айырысады. Тұтынушыларға келер болсақ, әр тұтынушының пайдаланған электр энергиясы көлемі әр есепті айдың соңында есепке алынып отырады. Сондықтан, тұтынушылар ай сайынғы төлемді уақытылы төлеп отырса деген тілегіміз бар. Яғни, тұрақты төлем – сапалы қызмет көрсетудің бір тетігі.Осындай кедергілер мен қиындықтарды еңсеру үшін, яғни, кассалық қаржы тапшылығын болдырмау мақсатында серіктестік бүгінгі күні 250 миллион теңге көлемінде несие алды.– Аудандағы энергетика саласында қандай жаңалықтар бар?– Соңғы кездері мемлекет тарпынан қолдаулар жасалынып, аудан көлменде бірнеше ықшам аудандарында инфрақұрылымдар салынды. Ол дегеніңіз жаңадан үй салынатын жер телімдеріне жол, электр желілері, су құбырлары және т.б. желілер тартылады. Сонымен қатар, кент және бірнеше елде мекендерде энергиямен тасымалдаушы «КЭТЖК» АҚ сыртқы көздерден инвестиция тартып, ішкі элетр желілерін 60-70 процентке дейін ауыстырылды. Сонда да кезек күттірмейтін мәселелер көп.– Сұхбатыңызға рақмет!

Қалмырза Қасымов: Тұрақты төлем – сапалы қызмет кепілі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Өмір дариясында әр адамның өзіндік лайықты орны болады. Оған жеткізетін әркімнің бойындағы ақылы мен парасаты. Бүгінгі кейіпкеріміз – отыздың ордасына көтерілген, парасаттың да, әділдіктің де, адалдықтың да таусылмас кені сынды, жүзінде жақсылықтың ишараты тұратын, әнші-сазгер – Әл-Фараби Бекарысұлы. Оның өлеңдері сыршылдығымен оқырманын өзіне баураса, айтқан әндері әуезділігімен, өзіндік нәзік иірімімен, қазақылығымен тыңдарман жүрегінен жол тапқан.Шиелінің атын шығарған Нартай Бекежановтың, ақын-жазушылар Қалмақан Әбдіқадыров, Әбділда Тәжібаев, Оразбек Сәрсенбаев, айтыскер ақын Мақанбетқали Тұрсанов әнші Әлмырза Ноғайбаев, сазгер Өркен Исмаил сияқты таланттардың орны ерекше. Олар туралы ауыз толтырып айта аламыз және бұл тізімді жалғастыра беруге болады. Дегенмен, бүгінгі таңда ондай жандар күзгі даладағы алтын астықтай сиреп, селдіреп қалған. Ал бүгінгі бекзат өнердің өкілі – өзі әнші, өзі ақын, нағыз талантты өнер иесі Әл-Фараби Бекарысұлы.Әл-Фараби Бекарысұлы 1989 жылы Шиелі ауданы, Ы.Жақаев ауылында дүниеге келген. Ақ күріштің атасы Ыбырай Жақаевтың дуалы аузынан шыққан асыл сөздерін біліп, сол береке дарыған туған ауылының шаңына оранып, шалғынына аунап, Сырдың суына шомылып, топырағында өскен Әл-Фараби жастайынан туған ауылын, ондағы ақкөңіл адамдарын, ата-анасының көзін көрген мейірімді үлкендерін ерекше жақсы көріп өседі. Ауылдан жырақ кетсе аңсайды, шет жүрсе сағынумен болады.Өнерлі отбасынан шыққан Әл-Фараби жастайынан өлең-жырға құмар, музыкаға бейім болып өседі. Оның сыры неде деген сұрақтың қылаң беруі орынды. Өнерде өзіндік өрнегімен танымал болған арғы бабаларын былай қойғанда, Әл-Фарабидің туған әкесі Бекарыс қара жұмыспен шыныққан, еңбекқор кісі болса, екінші жағынан баянды арнайы оқусыз-ақ, қарым-қабілетімен мықты тартқан және көңілі көтеріңкі уақытта қолына баян алып, халық әндерін әуелетіп айтатын әнші, сөзге шешен кісі болған екен. Сонымен қатар, аудандық атабасылым «Өскен өңір» газетінде фтотілші болып жұмыс істеген. Ал анасы Ырыскүлдің музыкаға әуестігі өте жоғары болған. Ол кісі де оқыған кәсіби баянист, тігінші, мықты педагог және өзіне тән ақындығымен ауылы¬на танылған. Сонымен қатар Ырыскүл апай Алғабас ауылынан «Балауса» ән-би ансамблін құрған. Өнерлі шәкірттері Мәскеуге дейін барған. Тек жиі сырқаттанып қалады екен.Халқымызда «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны ілерсің» деген жақсы сөз бар. Әл-Фараби сол ұяда көргенін іске асырмай тұрып, отбасылық қайғыға душар болды. Ол қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай өсіріп отырған өнерлі ата-анасынан ерте айрылып, жастайынан жетімдіктің ащы дәмін татып өсті. Әл-Фарабидің ата-анасы 2003 жылы аяқ астынан, жол апатынан бақилық болып кете барды. Алла басқа салғасын амал бар ма?! Оң мен солын танымаған Әл-Фараби небары 14 жасында жетімдіктің қамытын киіп шыға келді. Өзінің әпкелері мен артындағы қарындастарына, төрт бауырына жалғыз ұл ретінде, ағалық, інілік үлгі көрсетуге мәжбүр болды.Әйтседе тағдырдың ащы дәмін тартқан оны өмір ерте есейтіп жіберді. Алланың берген өнерінің арқасында қара шаңырақты қаңыратпай, төрт қызға төркін болайын деп Әл-Фараби жиырма жасында шаңырақ құрды. Асыл жары екеуі өмірге 5 бала алып келеді. Өнер әлеміне алғаш аяқ салған тұста баянды қолына алып, ырғағынан жаңылмай, тұнжыраған тыңдарманын селт еткізіп, саз өнерінің саңлақтарын дүр сілкіндіріп, өзіне, өнеріне ынтық қылған өренге айналды. Анасынан дарыған ақындық қасиет Әл-Фарабиді алға сүйреді. Анасы Ырыскүл көзі тірісінде Фаридахан сіңілісіне:<blockquote>– Фаркашжан, жаман айтпай жақсы жоқ, жақсылап тыңдап ал. Мынау менің соңғы өлең дәптерім. Саған аманат! Қаншамасынан мән бермей айырылдым. Соңғысы осы! Егер Фарабиім өнер жолына түсіп, шығармашылыққа бет бұрса, жиырма бестен асқасын қолына берерсің. Сол кездері оның парасат пайымы жетіліп кемеліне келер, менің жан-дүниемді ұғына алар. Ал егер өлең жазбайтын болса, бермей-ақ қой, өзіңде сақта, көзімдей көрерсің», деген екен анасы Ырыскүл көз жасын бір сығып алып, өзінің Фарида сіңілісіне осыдан он тоғыз жыл бұрын дәптерді аманаттағанда.&nbsp;</blockquote>Ал, Фарида осыдан 5-6 жыл бұрын өзінің бауыры Әл-Фарабиге дәптерді аманаттады.Сонымен қатар, Әл-Фарабидің музыкалық дарыны 5 жасар кезінде-ақ аңғарылған. Халқымыз «Әке балаға сыншы» деп бекер айтпаған. Баласының бойындағы қабілетін ерте сезген әкесі әу баста айналасына «Осы балам тегін емес. Бойында бір қасиет бар. Түбінде бір жерден шығады. Ешқайсың бетін қағушы болмаңдар» деп ескертіп отырған екен. Әл-Фараби алғашқы әнін 21 жасында әкесін аңсап шығарыпты. Ол өз қалауымен 2004 жылы Қазанғап атындағы Қызылорда музыкалық колледжіне «Халық аспаптары» мамандығына түсіп, оны 2009 жылы үздік оқып бітіреді. Содан кейін Шиелі кентіндегі «Арман» мәдениет үйінде үйірме жетекшісі болып қызмет атқарады. Қазіргі кезде №244 Ы.Жақаев атындағы мектепте «музыка» пәнінің мұғалімі болып жұмыс істейді. Бүгінде Әл-Фараби еліміздегі талай өнер майталмандарымен етене араласады. Оның өлеңдеріне жазылған керемет әндерді Роза Әлқожа, Заттыбек Көпбосынов, Үкітай Ерниязов, Серік Ибрагимов, Жарасқан Төлебай сияқты танымал әншілер шырқап жүр.&nbsp;Сондай-ақ жоғарғы оқу орнында бірге оқыған досы Үкітай Ерниязов екеуі «Найзағай көңілден» бастап көптеген туындылар жазған екен. Оның ең алғаш жазған «Найзағай көңіл» атты өлеңін Төреғали Төреәлі сөзін өзгертіп айтып жүрді, Досқан Жолжақсынов та солай орындады. Бірақ түпнұсқасында «Жарқ етейінші, найзағай болып» деп бірінші жақта жазылған. Әл-Фарабидың ән-күй, саз, өлең-жырларынан, ел тарихын, оның рухани күш-қуатын сезініп, жаныңа жұбаныш табасың, өрелі де, өрісті жан екендігіне сүйсінесің. Осындай таланттардың барына мақтанасың! Оның қаламынан туған тұшымды дүниелеріне де таңданбай қалған кезіміз жоқ. Қазақ халқы «Әкеден ұл туса игі, ата жолын қуса игі» деп тегін айтпаса керек. Әкенің дарынын, ананың арманын орындап, ән әлемінің Әл-Фарабиі атанған кейіпкеріміздің таудай талабына сәттілік тілейміз!

Тума талант иесі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Тоқсан жылдық тарихы бар №40 Қазалы белгі беру және байланыс дистанциясы мекемесі 1931 жылы Қазалы стансасында орналасқан механикалық шеберхананың негізінде құрылған. Уақытында шеберхананың міндетіне Бекбауыл және Жосалы станциялары аралығындағы белгі беру және байланыс құрылғыларына техникалық күтім жасау мен жөндеу жүктелген.Ол кезде қазіргі бағдаршамдардың орнына қарапайым семафорлар, электржезлді жүйесі, байланыс құрылғыларының орнына Морзе телеграф аппараттары қолданылған. 1933 жылы Сексеуілдегі №12 белгі беру және байланыс дистанциясы, Қазалыдағы №13 Қазалы белгі беру және байланыс дистанциясы, №14 Жосалы белгі беру және байланыс дистанциялары таратылып, №10 Қазалы белгі беру және байланыс дистанциясы болып құрылды. Мекеме құзырына Сексеуіл және Жосалы аралығындағы белгі беру және байланыс құрылғыларына техникалық күтім және жөндеу жұмыстары жататын. Әр жылдары мекеме атауы өзгеріп отырды. 1971-1973 жылдары Қазалы стансасында 3 қабатты жаңа үлгідегі байланыс үйі, Қазалы, Төретам және Жосалыда орталықтандырылған электрлік басқару қосынының жаңа ғимараттары салынды. Блокты маршрутты релелік орталықтандыру жүйесі де іске қосылды. Қазалы және Жосалы теліміндегі шағын стансалар электрлік орталықтандыру жүйесіне көшірілді. Қазалы – Төретам телімінде «ПЧДЦ» диспетчерлік басқару жүйесі енгізілді. 1979 жылдан бастап дистанция телімдеріне пойыздардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған ПОНАБ-3 құрылғылары орнатыла ¬бастады. Кейіннен Күнту, Бекбауыл, Байқожа, Қорқыт, Жосалы стансаларында ДИСК-Б құрылғылары қойылды. 1980 жылдан бастап КСРО Министрлер кеңесінің шешіміне сәйкес Сексеуіл-Қазалы, Төретам-Жосалы стансалары аралығында екінші жолдың құрылысы басталды. Сексеуіл-Қазалы, Қазалы-Жосалы стансалары ЭЦ-12-80, ЭЦ-12-82 жүйесіне көшірілді. 1985-1987 жылдары Сексеуіл-Қазалы, Қазалы-Жосалы аралығында магистральді жер асты кабелі салынды. Осыған орай Сексеуілде жаңа байланыс үйі бой көтерді. 1986-1987 жылдары сол кездегі Батыс Қазақстан теміржолы бойынша ең үлкен және ыңғайлы шеберхана Қазалыда бой көтерді. 1989 жылы Сексеуіл-Қазалы аралығында «ЛУЧ» диспетчерлік басқару жүйесі енгізілді.1997 жылы мекеме №40 Қазалы белгі беру және байланыс дистанциясы аталды. 1989-2007 жылдар аралығында дистанция қызмет көрсететін учаскеде автобұғаттау сигналдық өткізгіштері жоғары вольтты желіден байланыстың магистральды кабеліне көшірілді. Қарағанды бөлімшесінен Көбек және Дерментөбе стансаларына АС-1 теміржол автодрезинасы, жаңа дизель-генератор, Қазалыға жаңартылған техникалық құралдар кешені аппаратурасы, «УАЗ» жаңа автомашинасы алынды. Дистанция басқа кәсіпорындарға жаңа құрылғыларды енгізу бойынша ұдайы көмек көрсетті.Қазіргі кезде мекеме Сексеуіл – Жосалы аралығында орналасқан СОБ, байланыс, радиобайланыс, ПОНАБ-3 және ДИСК-Б құрылғыларына техникалық күтім жасайды және жөндеу жұмыстарын жүргізеді. Мекеме жұмысшыларының өз күшімен 3 аралықта импульсті-өткізгішті автобұғаттауды сандық кодты автобұғаттауға айырбастау жұмыстары жүргізілді. 6 стансада және Қазалы-Жосалы учаскесінің 8 аралығында ЭО-2 альбомы бойынша прожектор бағдаршамдары линзаға ауыстырылды. Дистанция құрамында 34 стансамен разъез бар. Бұнда 326 адам еңбек етеді. Мекемені 2003 жылдан бастап Ғани Ысқақов басқарып келеді. Ол орта мектепті тәмамдаған соң аталған мекемеге жұмысшы болып орналасқан. 1978-1980 жылдар аралығында әскери борышын өтеп келісімен еңбекке қайта араласты. 1981-1986 жылдары Свердловск қаласындағы теміржол транспорты Орал электромеханикалық институтының автоматика, телемеханика және байланыс факультетін бітірген. Аталған мекемеге қайта оралып, бақылау-өлшеу пунктіне электромеханик болды. Бір жылдан кейін Қазалы электрлі орталықтандыру қосынына аға электромеханик болып ауысып, жеті жыл еңбек етті. 1994-2000 жылдары дистанцияның техникалық бөлімінің аға инженері болды. 2000 жылы Қызылорда бас дистанциясына бас инженердің орынбасары қызметіне шақырылып, жұмыс атқарды. 2002-2003 жылдары Астана қаласында «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясының белгі беру және байланыс басқармасында жобалау-конструкторлық бюросы бастығының орынбасары болды. 2003 жылы туған жерге оралып, Қазалы белгі беру және байланыс дистанциясының бастығы қызметіне тағайындалды. Осы жылдың қорытындысымен дистанция «Қазақстан темір жолы» Ұлттық компаниясы бойынша бірінші орын алды. Білікті маман, тәжірибелі теміржолшы Ғани Жанарыстанұлы Батыс Қазақстан темір жолы бастығының «Құрмет грамотасымен марапатталды. «Адал еңбегі үшін» төсбелгісінің иегері. 2008 жылдан бастап «Құрметті теміржолшы».Біз мереке қарсаңында бірнеше жұмыс атқаратын мекеменің бір бөлігімен ғана танысып, жұмыс барысына куә болдық. Қазалы стансасындағы электрлік орталықтандыру қосынында аға электромеханик Досан Нұржаубаев, электромеханиктер Қуаныш Әметов, Сәкен Аңсатов, Мейрамбек Баукешов, Талғат Асанов, Ақылбек Оразымбетов, Жасұлан Нұржаубаев және электромонтерлер Толқын Жалғасбаев пен Тоқтар Қожахметовтер еңбек етеді. Сол күні станция кезекшілігінде Бақытбек Қараев пен кезекші көмекшісі Гүлнара Сейсенова болды. Олар қауіпсіздікті қырағы күзетіп, уақыттың кез келген мезгілінде жұмыс орнынан табылуға дағдыланған.

Жол қауіпсіздігін қырағы күзеткендер

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев:«Мен Мемлекет басшысы және азамат ретінде қазақ әдебиетін әрдайым қолдаймын. Туындылар оқырмандарға қолжетімді болуы керек деп ойлаймын. Ал жазушыларымыздың шығармалары халық арасында, әсіресе, жастар арасында сұранысқа ие болуы керек. Мұның бәрі – мемлекеттің ғана емес, жазушыларымыздың да міндеті».Халқымыз ерте кезден қазақ әдебиетіне ерекше құрметпен қарап, оны бала тәрбиесіне де кеңінен қолдана білген. Мәселен, әдебиетіміздің төл туындылары арқылы балаға салт-дәстүрлеріміз бен ырым-тыйымдарымызды үлгі етіп, туған жері мен тілін қастерлеу керектігін де туындылар арқылы жеткізген. Сол арқылы бала ана тілінің құдіретін сезініп, өзге тілдерден биік қояды. Сонымен бірге ойлау қабілеті де ерте дамитыны белгілі.Бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің бірі жастардың сөйлеу мәнері болып отыр. Яғни өзге тіл былай тұрсын, мүлде қолданыста болмаған түсініксіз сөздер қолданатынын құлағымыз шалып жүр. Кей кішкентай бүлдіршіндердің де тілдері кеш шығып, тіпті жасына сай сөйлем құрастыра алмайтынын да аңғарамыз. Мұның барлығы сайып келгенде, ұялы телефонның тигізіп жатқан зияны екендігі анық. Немересіне әдеби кітаптар оқып беріп, оның мәнісін түсіндіретін асыл әжелер қатары да азайып бара жатқандай. Кітап оқып, ой-өрісін дамыта білген бала анық сөйлейді. Сонымен қатар өз ойын еш қиындықсыз жеткізіп, мәселелердің алдын алары анық.<blockquote>–Қазір барлық дерлік қала орталықтары кітапханамен қамтамасыз етіліп, кез келген кітап түріне деген қолжетімділік артқан. Тіпті оқырмандарға үйде отырып электронды кітап оқи беруге де мүмкіндік қарастырылған. Заманауи кітапханалардың дамуының негізгі басымдылығы кітаптарды сандық форматқа енгізу жұмыстары 2013 жылдан бастап іске асырыла бастады. Арал ауданының тарихына, мәдениеті мен әдебиетіне қатысты 567 дана кітап сандық форматқа көшірілді. Оның ішінде сирек кітаптар – 45, өлкетану әдебиеттері – 522 дана. &nbsp;Бүгінде аудандық кітапханада кітап қоры 82 100-ге жетіп отыр. Сондай-ақ кітаптардың электронды нұсқалары цифрланып, «QR» арқылы сирек кездесетін кітаптар мен өлкеден шыққан ақын-жазушылардың әдебиеттерін оқуға мүмкіндік жасалған. Оның негізінде оқырмандар іздеген кітаптарын онлайн түрде оқуға мүмкіндік алады. Сонымен қатар тегін «Wi-fi»желісі, жоғары жылдамдықтағы интернет, заманауи компьютерлермен жабдықталған «Goworking» орталығы жеке жұмыс аймағы ретінде оқырмандар орталығы жеке жұмыс аймағы ретінде оқырмандарға пайдалануға берілген. «Арал_кітап» электронды веб-сайты құрылып, ақпараттар енгізілуде,–деді Арал аудандық орталық кітапхана кітапханашысы Жаңалық Төлегенова.</blockquote>Міне, кітап оқимын деген адамға мүмкіндік те жетерлік. Сол үшін мектеп қабырғасында ғана көркем әдебиеттерімізбен танысып қоя салуға болмайды. Онан кейін де кітапты жанымызға серік етуді өмірлік дағдыға айналдырып, туындыларымыздан қол үзбегеніміз абзал. Артына 30 томдық мұра қалдырған Мәшһүр Жүсіп бабамыз:«Ағаштың жемісі бұтақта болса, сөздің жемісі кітапта»деген екен. Иә, сөйлер сөзіміз бен тілімізді дұрыстай білсек, ана тіліміздің абыройы артып, еліміз де біршама деңгейге дамитыны анық. Сол үшін ертеңгі ел келешегін ұстаушы бүгінгі жастарға кітап оқудың маңызын түсіндіріп, көркем әдебиетімізді ұмыт қалдырмағанымыз дұрыс-ақ.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары