<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Бизнес әліппесін үйреніп, өз идеяларын жүзеге асырған сырбойылық жастардың саны артып келеді. Олар жаңа нарыққа жол ашуда. Осы орайда біз кәсіпкер, «Altyn Orda» дүкенінің негізін қалаушы Ерталап Рысұлымен хабарласып, кәсіп жолындағы тәжірибесі туралы әңгімелестік.− Ерталап, бала кезден-ақ кәсіпкер болуды армандадыңыз ба?− Иә, бұл салаға келу бала Ерталаптың арманы еді. Қызылорда гуманитарлық-заң және техникалық колледжінде заңгер мамандығында білім алдым. Сол кезде кәсіп жолына келемін-ау деп ойлайтынмын. Себебі алғашқы жұмысым отбасылық кәсіптен басталды. Әкем монша салып берді, отбасымызбен осы істі жүргіздік. Жағдайымыз шүкір, орташа болды. Қиындық көрмей өстік. Ата-анам жастайымыздан еңбекке баулыды. Әр жетістігіміз де осы кісілердің арқасында деп есептеймін.− «Алтын Орда» биыл 11-ге толды. Бастапқыда пеш сатумен айналысып, кейін сұранысқа байланысты құрылыс заттарын қолға алдыңыз. Бір сөзіңізде «Алтын Орданы халықтың өзі құрды» деген екенсіз. Осы орайда 2013 жылға оралып, дүкеннің ашылу тарихы туралы айтып беріңізші…− 2010 жылдары базарда саудамен айналыстық. 3 жылдан соң колледжді үздікке тәмамдап, базарда ағамның қасында қызмет еттім. Сол кезеңде, яғни 2013 жылы «Алтын Орда» құрылды.Иә, бастапқыда тек пеш сатуды қолға алдық. Халықтың сұранысына сай уақыт өте келе ассорттиментерді де көбейттік. Сұранысты басты орынға қойып, сатып алушылардың проблемасын шешеміз деген идеологиямен жұмыс істедік. Бүгінде міне дүкенде 30 мыңға жуық тауардың түрі бар.− Бәрі бірден бола бермейтіні рас. Оң нәтижеге жету маңдай тер мен үздіксіз еңбекті талап етеді. «Алтын Орданы» ашуда қандай қиындықтармен бетпе бет келдіңіз?− Қиындықтың әсері, салдары туралы сол кезеңдегі эмоциямен ғана толық айта алуға болатын секілді. Өткен мәселелерге бүгінгі көзқараспен қарасақ, қатты қиын емес тәрізді көрінеді емес пе? Оның да берекесі, қайыры бар.Қазір «Алтын Орда» − білікті маманы бар дүкен. Әр қызметкер нақты өзінің жұмысымен айналысады. Жұмыстың бір жүйеге келуі, сапалы кадр жинақталуы жақсы энергия беріп, нәтижені жақсартуға көмектеседі. Дүкен енді ғана жұмысын бастаған уақытта сатушы, жеткізуші, тасымалдаушы, есепші мен маркетолог та өзім болып, яғни «әмбебап сарбаз» ретінде жан-жаққа жүгірдім. Демалуға уақыт жоқ. Сол уақыттағы қиындықтың бірі осы еді. Бірақ мұны да қиындық деуге келмес. Себебі шынықтық, тәжірибе жинадық. Әр сәттен өзіндік сабақ алдық.− Құрылыс заттары біздің елге көбіне шетелден келеді. Сырттан келген тауардың бағасына байланысты дүкендегі тауарлардың құны қымбаттайды. Сәйкесінше үй салу да арзанға түспейді. Тіпті кейінгі 2 жылда бұл туралы дабыл қағылып, жиындарда мәселе ретінде қарастырылды. Қазіргі нарықтағы баға туралы не айтасыз?− Жалпы баға мәселесіне келер болсақ, құрылыс заттары ғана емес бүгінде кез келген тауар қымбаттап жатыр. Ал құны арзан дүниенің сапасы да төмендейді. Нарықтағы заттардың бағасын сәл болса да арзандату үшін нақты формула жоқ.Қазір әлеуметтік желі, kaspi.kz пен онлайн дүкендер бар. Осындай қосымшалар арқылы нарықтағы бағаның шектен тыс қымбаттамауын қадағалауға болады. Тұтынушы кез келген тауарды сатып алмас бұрын басқа дүкендерді қарастырып, бағаларды сараптайды. Әрине, бағасы тым жоғары сауда орындарынан сауда жасамайды. Қысқаша айтар болсам, онлайн жүйелер нарықтағы бағаның қымбаттамауын қадағалап отыр.Осы орайда отандық өнімдердің де санын көбейту керек екенін айтсам деймін. Егер елімізде өндірушілердің саны артса, нарықтағы баға да бір жүйеге келетіні сөзсіз. Егер Қытайдан келетін заттың құны 1000 теңге болса, Қазақстанға келу жолы, құжаты, жалпы логистиканың өзімен бағасы 2000 теңгеге өседі. Ал сол тауар өзімізде өндірілсе, бағасы әлдеқайда тұрақты әрі қолжетімді болады.− Отандық өндірушілерден де тауар әкелесіздер ме? Жалпы бізде сапалы құрылыс заттарын шығаратын өндіріс орындары бар ма?− Отандық өнімдердің арасындағы бірден бір сапалы тауар «Зерде» компаниясының кафельдері деп ойлаймын. Компанияның өнімі шетелге де жіберіледі. Зауыт филилалдары Ақтөбе мен Шымкент қалаларында орналасқан. Біз де «Зерденің» кафельдерін аламыз. Сондай-ақ кабель өнімдері де Қазақстанда шығады. Егер импортталатын тауар болса, нарықтағы бағасы өте жоғары болатын еді. Біздің нарықты толықтай отандық өнімдер қамтамасыз етіп тұр. Шикізаттар кейде шетелден келеді. Бірақ негізгі басым бөлігі отандық өнімдер. Олардың саны да, сапасы да жоғарылап жатыр. Бастысы халық отандық өндірушілерді қолдаса, нарықтағы орындары да беки түседі.− Нарықта бәсекелестерден ерекшелену үшін қандай шаралар қолданасыздар?− Әуелі «бәсекелестерге назар аудармай, халыққа қызмет етеміз» деген оймен жұмыс істеу қажет. Адам біреуден басым түсу үшін емес, өзі үшін жұмыс істеуі керек. Сол секілді «Алтын Орданың» да өз мақсаты бар. Сол мақсатқа жету үшін толық команда құрылған. Халықтың өмірін жеңілдетіп, адамдардың бақытты өмір сүруіне септігімізді тигізгіміз келеді. Жақсы қызмет көрсету, қолайлы баға, тауарды алмастыру немесе қайтару, маркетингтік ұсыныстардың тиімді болуын қамтамасыз етеміз.Жай ғана мысал, желім алуға келген тұтынушыға оны пайдалануды түсіндіріп көрсетсек, біз ол кісінің бір мәселесін шешуге көмектестік деген сөз. Осындай мақсатпен жұмыс істегенде кәсіп алға жылжиды деп ойлаймын. Біреумен бәсекелесудің бақытсыздыққа әкелері анық.− Дүкендегі тауар саны уақыт өткен сайын артып жатыр. Сондай-ақ генератордан бастап басқа да құралдарды жалға беру қызметі де бар. Айтыңызшы, жалға алушылармен қандай да бір түсінбеушілік болуы мүмкін бе?− Әрине, бизнес болған соң мәселелер де болады. Тауарды уақытылы өткізбеу, телефонды көтермеу, басқа кісінің атынан жалға құрал алу секілді қолайсыздықтар кездесетіні өтірік емес. Ол мәселелер шешілетін дүниелер ғой. «Шығын шықпай, кіріс кірмейді» дегенді де ұмытпаған абзал. Мұның барлығы тәжірибе. Кәсіп жолында кездескен проблемалардың шешу жолын іздеп, тіпті алдын алу жолдарын қарастырған жөн. Сол кезде бизнес дөңгелеп, нәтижеге жетуге болады.− «Кез келген бизнестің дөңгелеп кетуі үшін 1 жыл уақыт қажет» деген тұжырым қоғамда шегедей қатып қалған. Бұл оймен қаншалықты келісесіз?− Бұл пікірге толық қосыламын. Бірақ нақты 1 жыл деп бекітілген уақыт қате тұжырым деп ойлаймын. Уақыт қажет, бірақ оның нақты көрсетілген саны жоқ. Кәсіп жүргізуде тәжірибе жинап, сол бизнестің қалыптасуы, мәселелермен бетпе-бет келіп, шешу үшін, сол арқылы белгілі бренд қалыптастыруда біз уақытқа тәуелдіміз.− Жастарға табысты болу үшін қандай өмірлік ұстанымдар қажет деп ойлайсыз? Ал Ерталаптың өмірлік ұстанымы қандай?− Жетістікке жету үшін сол істі жақсы көріп, білікті маман атану қажет. Қазір көбі бір дүниені көрсе, соған еліктеп кетеді. Бұл жастардың арасында көп кездесетін жағдай. Мәселен, блогер болу немесе жеңіл жұмыс арқылы тез байып кету деген секілді дүниелер адамның еңбек етуіне кедергі болады. Нақты салада тұрақтамаған, әр жұмыстан «секіріп» еңбек еткен адам уақыттың қалай өткенін байқамай, 35-40 жасқа келгенін де аңғармайды. Сол аралықтағы тәжірибенің жоқтығынан алдағы уақытта жетістікке жетуі қиын болады. Сол үшін баланы жастық шағынан икемі бар іске бейімдеп өсіру қажет деп ойлаймын. Еуропа елдерінде де осы үрдіс жақсы қалыптасқан. Сол кезде адам еңбектеніп, мақсат қоя алатын дәрежеге жетеді. Бір сөзбен айтқанда қатты еліктеушілікті азайтып, бір дүниеге назар аудару қажет деп ойлаймын.Мендегі өмірлік ұстанымдардың бірі − өтірік айтпау. Бұл бала кезден қалыптасқан, нақтырақ айтсам, әкемнің біздің бойымызға дарытқан қасиеті. Ол үнемі «ешкім басыңды шауып алмайды, шыныңды айт» деп тәрбиеледі. Қазір де осы қағиданы бұзбай жұмыс істеуге талпынамыз. Себебі шындық арқылы сенім мен бренд қалыптасады.− Сұхбатыңызға рақмет! Әңгімелескен Әлия ТӘЖІБАЙ

Қызылордалық кәсіпкер: өмірлік ұстанымым − өтірік айтпау

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Отбасы – тек шаңырақтың киесі емес, ұлттың іргетасын қалаушы құндылықтардың ұйытқысы. Бүгінде қоғамның назарында жүріп, өз еңбегімен жетістікке қол жеткізген жас отбасылар аз емес. Соның бірі – Бақдәулет Қойшыбай мен Ақбота Орынбай.2016 жылы бас қосқан бұл жұп бүгінде төрт баланың ата-анасы атанып, отбасылық жылулық пен өзара түсіністіктің үлгісін көрсетіп отыр. Әуелде екеуі де фельдшер мамандығын таңдап, халықтың денсаулығын жақсартуға атсалысқанымен, кейіннен кәсіпкерлікке бет бұрып, жиһаз өндірісін өрістетуді жөн көрген. Кәсіби біліктілігі мен еңбекқорлығының арқасында олар бүгінде елдің назарында. Кейіпкерлердің отбасылық бизнесте табысқа жету жолдары мен алдағы мақсаттары туралы біліп, оқырмандарымызбен бөлісуді ұйғардық.− Жиһаз саудасына дейін немен айналыстыңыздар? Бұл шаңырақ көтергенге дейінгі ортақ мақсат па, әлде бизнеске кейін қадам бастыңыздар ма?Бақдәулет: − Отбасылы болғанға дейін кәсіп саласында тәжірибем болды. Себебі азық-түлік дүкеннің жұмысын жүргіздік. Бірақ бір орында тұрып қалмау үшін отбасымызбен жаңа салада өзімізді сынап көруді шештік. Адам өмір бойы бір іспен шектелмей, үнемі жаңалыққа ұмтылып, әртүрлі салаға қызығушылық танытуы керек деп ойлаймын.Ақбота: − Шаңырақ көтергенге дейін жолдасым жиһаз саудасымен айналысатын. Отау құрмай тұрып «Болашақта осы ата кәсіпті әрі қарай бірге жүргізіп, дамытамыз, қолымыздан келгенше халыққа, елге көмегімізді тигіземіз» деп айтып жүретінбіз. Сол уәдемізді орындап, қазір заман талабына сай бұл кәсіпті өркендетіп, халыққа қызмет көрсетіп келеміз.− Жиһаз сату өтімді бизнес пе? Бұдан да бөлек кәсіптеріңіз бар ма?Бақдәулет: − Иә, бұл бизнесті өтімді деп айта аламын. Жиһаз сату – табыс табуға қолайлы кәсіп. Егер жиһаз сапалы әрі тартымды болса, оның өтімділігі де жоғары болады. Сондықтан біз нарықтың талаптарына сай, қолжетімді бағада өнім ұсынамыз.Себебі елімізде экономикалық даму қарқынды жүріп жатыр, ал бұл жиһаз кәсібіне деген сұраныстың артуына ықпал етеді.Ақбота: − Жиһаз саудасымен қатар азық-түлік дүкенін де тоқтатпадық. Бір кәсіпті екіншісімен ұштастыра отырып жүргізу, әрине, оңай емес. Жолдасым екеуіміз кез келген қиындықты таразыға салып талқылаймыз және шешу жолын қарастырамыз. Мәселені шешудің тиімді жолын қабылдаған соң, жұмысымызды мүмкіндігімізге сай атқарамыз.− Бұл салаға бет бұрғандарыңызға біраз болды. Халықтың сұранысы қалай өзгерді? Биыл қандай жиһаздар жақсы сатылды?Бақдәулет: − 14 жыл ішінде халықтың сұранысы айтарлықтай өзгерді. Заман ағымы бір орында тұрмайды. Күн сайын жаңа технология, үрдістер пайда болып, нарықтың талаптары да күрделене түсуде. Бұрын халық қолжетімді бағадағы өнімді ғана сатып алатын. Ал қазір сапа мен сәнге ерекше көңіл бөледі. Өздерінің талғамына сай дизайндағы жиһаздарды іздейді. Бұл бізге бизнесті дамытуға күш береді. Заман талабына сай болуға тырысып, жаңашылдыққа ұмтыламыз. Бұл да экономикалық өзгерістің, дамудың жақсы тұсы деп ойлаймын.Ақбота: − Биыл шкаф пен шифоньерлерге сұраныс жоғарылап, сатылым артты. Әуелі Алланың қалауымен, отбасымыздың несібесі мен еңбегіміздің арқасында деп ойлаймын.− Көп адам жұмыс пен отбасын бөлек қарастырады. Сіздерде жеке өмір мен кәсіпкерлік арасында шекара бар ма? Ал екі бағытты қатар алып жүру қаншалықты қиын?Бақдәулет: − Жеке өмір мен кәсіпкерлік арасында нақты шекара жоқ. Өмірде қандай болсақ, жұмыста да солаймыз. Жұмыс барысында туындайтын түсініспеушіліктерді жеңіл қабылдап, бір-бірімізді жақсы түсінеміз.Ақбота: − Отбасылық өмір мен кәсіпті қатар алып жүру біз үшін қиындық туғызбайды. Себебі әрқайсымыз өз міндетімізді жақсы білеміз. Жұмыс барысында алға қойған жоспарымыз бар. Сол жоспарды ұстанып, кәсіпті ретімен жүргіземіз.− Бүгінде жайлылық пен сапа басты орында. Жиһаздың сапалы шығуына не әсер етеді? Ал тұтынушылар тауар сатып аларда оның сапасына назар аудара ма?Бақдәулет: − Жиһаздың сапалы шығуы ең алдымен шебердің өз ісіне деген сүйіспеншілігі мен ынта-жігеріне байланысты деп ойлаймын. Егер жұмысына жүрегімен берілсе, өнім де сапалы болады.Ақбота: − Тұтынушылар әдетте, тауарға тапсырыс бермес бұрын біз жасаған алдыңғы жұмыстарды қарап шығады. Өткен жұмыстарымызға сенім білдіріп, оң бағасын бергеннен кейін тапсырыс жасайды. Жиһаз толық дайын болған соң өз ризашылықтарын білдіріп алып кетеді.− Қалай ойлайсыздар, неге Қытайдан келетін жиһаз немесе басқа да өнімнің құны арзан? Бұл баға сапаға әсер ете ме, әлде логистикасы арзан ба?Бақдәулет: − «Арзанның суы татымас» демекші, арзан өнім қалай болса да сапасыз болып қалады. Біз үшін сапа бірінші орында тұрады деп толық айта аламын. Ал Қытайда басты назар экономикалық және қаржылық тиімділікке бағытталған деп ойлаймын. Сондықтан олардың жиһаздарының бағасы арзан әрі сапасыз.Ақбота: − Иә, арзан баға сапаға тікелей әсер етеді. Жиһаздың материалдары мен құрал-жабдықтары неғұрлым арзан болса, өнімнің сапасы да төмендейді. Ал мықты материалдар қолданылған жиһаз ұзақ жылдарға шыдас береді.− Жиһаз жасауға қажетті өнімдерді қайдан аласыздар?Бақдәулет: − Жергілікті тауар тасымалдаушылармен біраз уақыттан бері әріптестік байланыс орнатып келеміз. Осы байланыс негізінде жиһазға қажетті өнімдерді толықтай өңірден аламыз.− Отбасылық бизнестеріңізде ереже бар ма? Ал жұмысты қалай бөлісесіздер?Бақдәулет: − Отбасылық бизнесте өзіндік ережелеріміз бар. Ол тек бізге қатысты болғандықтан көпке жария етпейміз. Дегенмен үлкен жоспарды емес, тек жұмыс пен отбасылық өмірді ұштастыратын қарапайым ережелер.− Қалай ойлайсыздар, отбасында ақшаны кімнің ұстағаны дұрыс? Сондай-ақ отбасының береке бірлігі кімге байланысты?Бақдәулет: − Отбасының береке-бірлігі екі адамға да байланысты. Әр адам отбасындағы орнын білу керек. Бір-біріне деген сыйластығы, түсіністігі болса отбасы да берекелі болады.Ақбота: − Біздің отбасымыздағы қағида бойынша, ақшаны ер адам ұстағаны дұрыс. Себебі ер адам ол − отағасы, әйел адамнан бір саты жоғары тұруы керек.− Дүкенді франшизаға айналдыру ойда бар ма? Алдағы уақытқа қандай жоспарларыңыз бар?Бақдәулет: − Тауар айналымын кеңейту, дүкеннің нүктелерін көбейтіп, алдағы уақытта франшизаға айналдыру жоспарымызда бар. Мақсатқа жету үшін талмай еңбек етіп келеміз.Ақбота: − Иә, франшизаға айналдыру −басты жоспарымыздың бірі. Ең алдымен сапаға мән беріп, кәсібімізді әрі қарай дөңгелетеміз.− Отбасылық кәсіп бастағысы келетін жастарға қандай кеңес бересіздер?Бақдәулет: − Отбасылық кәсіп бастағысы келетін жастарға айтарымыз, отқа салса жанбайтын, суға салса батпайтын қайсар мінезді, тәуекелшіл болыңыздар. Себебі кәсіп жүргізуде адамға ең керегі − қайсарлық пен еңбекқорлық. Еңбек еткен адам түптің түбінде өз мақсатына жетеді. Сондықтан да жастарға еңбектеніңіздер, болашақта міндетті түрде жемісін көресіздер деп айтқым келеді.Ақбота: − Иә, отағасымен толықтай келісемін. Еңбек бар жерде береке бар. Сондықтан тек қана еңбектеніңіздер, нәтижесі сіздерді қуантады.&nbsp;Сұхбаттасқан Әлия ТӘЖІБАЙ

Отбасылық кәсіпке бет бұрған қызылордалық жұп

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Өзгенің қауіпсіздігі жолында өз өмірін тәуекелге тігетін сала мамандарын қалай құрметтесек те артық емес. Төтенше жағдайлар қызметі – адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін һәм үлкен жауапкершілікті талап ететін сала. Сондықтан мұнда білегі құрыш, жігері қылыш, рухы мықты мамандар ғана жұмыс істей алады. Өрт, сел секілді табиғи апат кезінде басқалар сол аумақтан тезірек кетуге қам жасайтыны белгілі. Ал мұндайда өз еркімен сол жерге құтқарушылар ғана асығады.Егемендік алғанға дейін елімізде кәсіби апаттық-құтқару қызметі болмаған. Төтенше жағдай кезінде құтқару жұмыстарын көбіне қоғамдық ұйымдар, құтқару бекеттері жүргізсе, қызметтің бір бөлігін милициялар атқаратын болған.Міне осындай мемлекеттік маңызы бар қызмет жүйесін жасау үшін 1995 жылы Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасының төтенше жағдайлар жөніндегі мемлекеттік комитеті құрылды. Осы құжат негізінде 19 қазан құтқарушылар күні болып белгіленді.Тосыннан бір жағдай туындай қалса 102-ге хабарласып, арнайы қызметкерлерге сенім артуға болатынын көбі біледі. Дегенмен «аймақта бұл сала қалай дамыды, қандай жұмыстар атқарылуда, құтқарушыларға қандай талап қойылады, олар қайда оқуы керек?» деген сұрақтардың жауабын біле бермейтініміз рас.<blockquote>– Жалпы өңірде құтқару саласы КСРО-дағы өрт сөндіру мекемелерінің құрылуына байланысты, 1918 жылы 17 сәуірде отпен күрес декреттік шаралар қабылданған уақытта өрттен қорғау мекемелерінің құрылуына орай қалыптасты деп айтуға негіз бар.1926 жылы қалада 10 адамнан тұратын өрт командасы құрылған. 1950 жылдары 2 кәсіби өрт сөндіру бөлімі біріктіріліп, ішкі істер құрамына алынды. Яғни 1981 жылға дейін шенсіз кісілер еңбек етті. 1997 жылы ішкі істер саласынан бөлініп, өз алдына Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігіне қарады. 2008 жылы үш мекеме – өнеркәсіптік қауіпсіздік, өрттен қорғау, төтенше жағдайлар саласы біріктіріліп, бір мекеме атанды, ол – өңірдегі Төтенше жағдайлар департаменті. Ал қазіргі ТЖМ-нің негізі 1995 жылы 19 қазанда қаланды, – деді департаменттің «Қоғаммен байланыс» тобының бас маманы Айгүл Нұрманова.</blockquote>Биыл қардың күрт еруіне байланысты туындаған су тасқыны біршама жұртты әбігерге салғаны рас. Үкімет қарғын судың салдарын жоюға бар күшін салып, сала мамандары күндіз-түні жұмыс істеді. Олардың қатарында облыстық төтенше жағдайлар департаментінің 100-ге жуық қызметкері де бар. Сыр елінен арнайы жіберілген мамандар 90 күн бойы су тасқыны болған аймақтарда еңбек етті.Статистикаға сүйенсек, су тасқыны болған өзге өңірлерде 1133 адам эвакуацияланды. 1488 бас малды және 2 көлікті қауіпсіз жерге көшірді. Гуманитарлық көмектерді таратты.Құтқарушылар қандай жағдайда да батыл шешім қабылдап, күн мен түнге қарамай моральдық та, физикалық жағынан да сақадай сай тұратыны белгілі. Соның нәтижесінде қауіптің алдын алып, адамның амандығын күзетеді.Дерек пен дәйек. 2024 жылдың 9 айында 2848 оқу-жаттығу өтіп, 47 қызметкер азаматтық қорғаныс саласына оқытылды. Өзен жағасында орналасқан облыс тұрғындары үшін суға түсу маусымы аса сақтықты қажет ететіні рас. Суға түсу кезеңінде 2731 рейд өткізілген. Осы уақыт аралығында туындаған әр түрлі оқиғалар кезінде 307 адам құтқарылды. Оның 194-і бала. 82 адам эвакуацияланды.Ал осы 9 айдың ішінде жедел құтқару жасағының мамандары 592 рет оқиға орындарына шыққан. 315 өрт оқиғасы болған, бұл көрсеткіш өткен жылға қарағанда 11%-ға аз. Өрт қауіпсіздігі бойынша 1134 нысан тексерілді. 323 адам құтқарылды. Ал 201 адамға алғашқы медициналық көмек көрсетілді. Құтқарушылар 1873 авариялық- құтқару жұмыстарына шықты.Ер балалар кішкентайынан ел мен жерді қорғайтын нар тұлғалы азамат болып қалыптасуды армандап, өсе келе сондай мамандықтарға ұмтылатыны белгілі. Ол үшін ең алдымен шыдамды, психологиялық төзімді, іскер, жан- жақты болуы шарт және кәсіби білімі болуы, дене даярлығы маңызды. Салалық оқу орнына келсек, құтқарушылар негізінен Көкшетау техникалық академиясын тәмамдауы керек. Ал өрт сөндіру қызметіндегі құтқарушы болғысы келетін талапкерлердің техникалық колледжде білім алуына болады.Электр энергиясымен байланысты техника көбейген сайын тұрғындар өрттен ерекше сақтанатыны белгілі. Тілсіз жаудың бетін қайтаруға физикалық әрі эмоционалды тұрғыда мығым жігіттер таңдалады. Солардың бірі – №1 мамандандырылған өрт сөндіру бөлімінің аға жүргізуші-қызметкері, азаматтық қорғау аға сержанты Нұрболат Есекеев.33 жастағы құтқарушы 6 жылдан бері көптеген өрт оқиғасына қатысқан. Ол бала күнінен қызыл көлікке отырып, адамдарға көмектесуді армандапты.<blockquote>– Өртке кіру үшін ең алдымен моральды түрде дайын болу маңызды. Себебі басқалар сол аумақтан қашып жатқанда, сен батыл түрде оқиға орнына баруың қажет. Күндіз ғана емес, түнде де шұғыл хабар түсуі мүмкін. Мұндайда жолда рация арқылы жағдайдан хабардар болып, кімнің қандай жұмысты атқаратынын ақылдасып аламыз. Ең бірінші адамдарды аман алып шығу міндеті тұрады. Мұнан кейін құжаттар мен құнды дүниелерді шығаруға тырысамыз. Өрт көбіне адамдардың салғырттығынан туындайды. Осы салада еңбегі сіңген әріптестерімнің арасынан Жандос Рысбеков, Сәкен Есжанов, Хасен Аманжол, Өмірбек Шахмарал, Темірбек Мағжанды ерекше атар едім. Олардың ең азы осы салада 4-5 жыл қызмет атқарған, – деді Нұрболат Қарғабайұлы.</blockquote>Өзгелер қиын жағдайға тап болғанда ең бірінші қасынан табылып, жедел әрі батыл қимылдайтын құтқарушылар үшін әрбір минут маңызды. Бұл қызметте енжарлар мен жауапкершілікке селқос қарайтындарға орын жоқ. Сондықтан төтенше жағдайлар саласының әрбір маманы құрметке лайық.А.НҰРТАЙҚЫЗЫ

Құтқарушы – құрметті мамандық

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Отбасы – адам өміріндегі ең қымбат байлық. Отбасының бірлігі, өзара қолдау мен махаббат – мықты қоғамның негізі. Ал сол махаббат пен қолдауды қызметтің ауыртпашылығымен үйлестіре білу әркімнің қолынан келе бермейді. Бүгінгі кейіпкерлеріміз – осы жауапкершілікті мойнына алып, бір біріне сүйеніш болып жүрген жұп, Қызылорда облысының Мамандандырылған күзет қызметі басқармасы полиция батальонының полицейі, полиция аға сержанттары Әділхан Уәлихан мен Назым Алтынбек.Назым Елмұратқызы – Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің түлегі. Бала кезден Ішкі істер органдары саласына қызығып, 2020 жылы арманын іске асырып, поли- ция қызметіне қабылданды. Ол – өз ісіне адал, тәртіп пен жауапкершілікті өз өмірінің негізгі қағидалары еткен жан. Ал Әділхан Асылханұлы бала кезінен жауапкершілікті сезініп өскен азамат. Көпбалалы отбасынан шыққан кейіпкеріміз мектептен кейін Семей қаласында жол қозғалысын ұйымдастыру мамандығы бойынша білім алған. Кейін әскери борышын өтеп, 2019 жылы Ішкі істер органына бет бұрып, полиция қызметіне кірісті.Бір-бірін толықтырып, қызмет пен отбасын бірге үйлестіре білу – олардың басты ерекшелігі. Бүгінде Әлихан есімді ұлдарын тәрбиелеп, отбасылық өмірде де, қызметте де табысты болуда.– Сіздерді жұмыс табыстырды деп естідік. Толығырақ айтып берсеңіздер…Әділхан: – 2020 жылдың карантин кезі болатын. Бетперде тағу режимі қатаң сақталып, барлығы сақтық шараларына жіті көңіл бөлген кезең. Біз сол уақытта қызмет барысында таныстық. Барлығы бір шыны кофеден басталды. Қызығы, бір ауданда тұрдық, тіпті екеуміздің мектебіміз де жақын екен. Кейін әріптес болып, тағдырдың өзі бізді жақындастырып, өмірімізді байланыстыра түскендей.– Екеуіңіз де полиция қызметкерісіздер. Қызметтегі қарбалас пен үйдегі тыныштықты қалай үйлестіресіздер?Әділхан: – Мен де, жұбайым да көпбалалы отбасынан шыққанбыз. Бала кезімізден іні-қарындастарымызға қамқор болдық, үй шаруасына да ерте жастан араластық. Бұл тәжірибе бізге отбасы ретінде қалыптасуда үлкен көмек болды деп ойлаймын.Назым: – Рас, үй мен жұмыс арасындағы шекараны сақтау оңай емес. Бірақ екеуіміз де тәртіпке үлкен мән береміз. Барлығын алдын ала жоспарлап, бірлесіп шешеміз. Бастысы ата-енеміз бен жақындарымыз қолдайды. Әсіресе бастапқыда үлкен көмек көрсетті. Қазір баламыз Әлихан екі жаста, ол балабақшаға бармайды. Сондықтан кезекпен қараймыз. Жұмыс пен отбасылық міндеттерді бір-бірімен үйлестіре отырып, қиындықты жеңіл еңсереміз.– Ал бір-біріңізге қалай қолдау көрсетесіздер?Әділхан: – Қиындық – қызметтің ажырамас бөлігі. Бірақ олардың уақытша екенін жақсы түсінемін. Қызмет барысында түрлі сынақтармен бетпе-бет келеміз, алайда шыдамдылық пен өзара түсіністік арқылы бәрін жеңеміз. Бір-бірімізге қолдау көрсету – біз үшін ең басты күш.– Сіздердің бір күндеріңіз қалай өтеді?Әділхан: – Біздің жұмысымыз ауысымдық тәртіппен, 12 сағаттық кесте бойынша өтеді. Бір мекемеде жұмыс істесек те, кейде бір-бірімізді көруге мүмкіндік болмайды. Апта сайын оқу-жаттығу шаралары өтеді. Ал әр дүйсенбіде сапқа тұрып, әнұран орындаймыз. Мысалы, дүйсенбі күні таңғы 7:30-да жұмысқа келіп, қару-жарағымызды алып, басшылықтың қатысуымен таңғы тексерістен өтеміз. Міндетті түрде әнұран айтып, қызметімізге кірісеміз. Кешкі 19:00-ге дейін әрқайсымыз өз қызметімізді атқарып, жұмысымызды аяқтаймыз. Жұмыстан кейін міндетті түрде отбасымызға көңіл бөліп, бірге уақыт өткіземіз.– Назым, мұндай графиктен шаршамайсыз ба?Назым: – Жоқ, жұмысымды жақсы көремін. Қызмет барысында, керісінше, демалатындай сезінемін десем де болады. Әкем де Ішкі істер органында қызмет еткен. Бала кезімнен форманы көріп өскен соң, мен де болашағымды осы салада елестеттім. Сол себепті мен үшін бұл қиын емес, керісінше, үлкен құрмет деп білемін.– Қоғам сіздерді тәртіп сақшысы деп қабылдайды. Жұмыс барысында ерекше есте қалған оқиғалар болды ма?Әділхан: – Иә, мұндай оқиғалар жиі кездеседі. Соның бірі өткен жылдың қаңтар айында болды. Түнгі сағат 10-11 шамасында жалғыз жүрген жасөспірім қызды байқадық. Ол көпірге жақындап, секіруге оқталғанда, біз дереу әрекет етіп, оны аман алып қалдық. Кейін белгілі болғандай, ол жақындарымен сөзге келген. Бұған дейін де суицид жасауға талпынған екен. Бұл оқиға біз үшін өмірге деген жауапкершіліктің қаншалықты маңызды екенін түсіндірді.Назым: – Қоса кетсем, суицид мәселесінде ата-аналардың рөлі өте маңызды. Олар балаларымен жиі сөйлесіп, көңіл бөліп, қолдау көрсетуі керек. Мейірім мен қамқорлық балалардың қиындықты жеңіп шығуына көмектеседі деп ойлаймын.– Балаңыз Әлихан болашақта сіздердің жолдарыңызды қуамын десе, қалай қарайсыздар?Әділхан: – Шынымды айтсам, оның басқа салада қызмет еткенін қалаймын.– Отбасының беріктігі үшін не қажет?Назым: – Отбасының беріктігі әр адамның өзін тәрбиелеуінен басталады деп ойлаймын. Әрбір адам өзіне жауапкершілік ала білсе, сол отбасының іргесін нықтайды. Ер адам отбасын ойлап, қамқорлық жасаса, әйел әрдайым оның сүйенішіне айналады. Ең бастысы – отбасында сенім мен құрмет болу қажет. Сонда ғана кез келген қиындық жеңіл әрі бірлесіп еңсеріледі.– Полиция қызметкерлері үшін басты құндылықтар әділдік пен қауіпсіздік екені белгілі. Ал сіздердің отбасыңыздағы басты құндылық неде?Назым: – Біздің отбасыдағы ең басты құндылық – өзіміз. Деніміздің сау болуы, бақытты өмір сүруіміз және ата-анамыздың аман-саулығы – бұл біздің ең үлкен байлығымыз. Отбасымыздың бірлігі мен жақындарымыздың жанымызда болуы – бәрінен қымбат.– Бір-біріңізді 4 сөзбен сипаттап берсеңіздер.Әділхан: – Назым – сыпайы, ақылды, әдемі, зерек жан.Назым: – Әділхан – сенімді, ақылды, жауапкершілігі мол, қамқор.– Сіздер үшін нағыз бақыт деген не?Әділхан: – Нағыз бақыт – отбасымыздың жанында болып, бірге уақыт өткізу. Жұмыстан тыс уақытта баламызбен күліп-ойнап, бірге қуанышқа бөленген сәттер біз үшін ең бағалы. Отбасының амандығы мен бірлігінен асқан бақыт жоқ деп ойлаймын.– Жауаптарыңызға рақмет! Әңгімелескен Әлия ТӘЖІБАЙ

Қызмет пен отбасылық өмірді үйлестірген жұп

Қызылордалық жастардың ІТ сектордағы белсенділігі артып келеді

М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжі  – ұстаздар ұстаханасы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Гүл атаулы қай кезеңде де ең ерекше сыйлық болғаны ақиқат. Ұзақ уақыт сақталмаса да, көпке дейін көңіліңді көтеріп, ғажайып естелік сыйлайтын сұлу өсімдіктің өзіндік энергетикасы бар. Құны арзан болмаса да гүл саудасы жылдың төрт мезгілінде де бәсеңдеген емес. Табиғаттың мұндай көркем туындысы Қазақстанға қай елден әкелінеді, түрі мен түсіне сай гүл таңдаудың мағынасы неде? Мұны білмекке қаламыздағы «Royal» гүл дүкенінің флорисімен тілдестік.Бұл салада екі жылдан астам уақыт еңбек еткен Нұрай Нұрмағамбетқызы күніне кем дегенде 30-дан астам гүл букеті өз иесін табатынын жеткізді.<blockquote>– Күзде хризантема, астра, алсьтромерия, георгий көбірек сұраныста болады. Ал раушан, гортензия – қай кезде де трендте. Раушан гүлдер стандарт және метрлік болып бөлінеді. Метрлік розалардың бойы 70-тен 2 метрге дейін болады, ал стандарт түрі 40-60 сантиметр аралығын құрайды. Гүлді ұзақ сақтау үшін салқын жерде ұстап, суын жиі ауыстыру керек. Ең бастысы көңіл бөліп, сөйлесіп тұру маңызды.Раушан букеті тек тақ сандардан құралуы керек. Жұп қылып бермеудің себебі әр елде әртүрлі айтылады. Ал гортензия секілді гүлдердің санына шектеу жоқ. Осы уақытта келушілер корзинадағы гүлдерге қарағанда, букет гүлдерді көбірек таңдайды. Гүлдер Голландия мен Эквадордан тікелей жеткізіледі, – деді Нұрай Нұрмағамбетқызы.</blockquote>Бір қызығы, бал араларының өзі гүлді хош иісіне ғана емес, түсіне қарай да ажырата алады. Барлығына қона бермей, сары, күлгін, көк түсті гүлдерді таңдайды екен. Ал қызыл түсті гүлге мүлде қонбайды.Жуырда әріптесімізді гүлмен қуантуды ойлап, бірақ түсіне келгенде ойланып қалғанымыз рас. Қызғылт сары түстегі раушан балғын әрі әдемі көрінгенімен, бұл түс немен астасады дегендей ойда болдық. Ақыры таңдауымыз басқаға түсті.Деректерге қарасақ, ақ түс – тазалықтың белгісі. Мұндай түсті гүлдерді шыншыл қыздарға құрмет белгісі ретінде тарту етеді. Отбасын құру ниетіңіз болса да, бұл түсті таңдауға болады.Қызыл түсті раушандар ең танымал гүл екені белгілі. Бірақ бұл түс тек махаббатты сипаттамайды екен. Ол мықтылық пен күш-қуатты да білдіреді. Сондықтан ерік-жігері мықты, мінезі ерекше, мақсатына берік жандарға да тарту етіледі.Алқызыл түстегі гүлдер бір қарағанда-ақ нәзіктікті білдіретіндей. Адамдармен жақсы қарым-қатынасты ұқтырады, алғыстың әрі ризашылықтың белгісі саналады. Содан болса керек бұл түсті «универсал» деп есептеуге болады: оны ер адамға да, нәзік жандарға да, үлкен-кішіге де және әріптестеріңіз бен бастығыңызға да сыйлауға болады.Сары түстегі гүлдер бұрынғы уақытта келіспеушіліктің белгісі саналған. Ал қазіргі уақытта бақыт пен байлық, күндей жарқырауды білдіреді деседі. Сондықтан оны шығармашылық адамдарына, құрбы, достарға сыйлауға болады екен.Көк түсті гүлдер құпиялылықты аңғартса, жасыл түс бейбітшілік пен тыныштықтың белгісі екен.&nbsp;А.НҰРТАЙҚЫЗЫ Фото:freepik.com

Қызылордалық флорист: Раушан, гортензия – қай кезде де трендте

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Мыңжылдық мәдениетімізден сыр шертетін ұлттық аспап домбыраны сыйға алу да, сыйға тарту да үлкен ғанибет. Себебі қос ішекті домбырада ұлттық рухыңды оятатын сансыз «сиқырлы күш» бар. Дәуір үні жатқан дегдар аспаптың үні жасалу барысына тікелей байланысты. Ал шын шебердің қолынан шыққан домбыраның сапасына сын болмайтыны анық.Бүгінде Қызылорданың Белкөл кентінде тұратын Ақбүркіт Жауынғаровтың жасаған домбыралары сұранысқа ие екенін байқап, шебердің өзіне хабарластық. Қос ішекті аспапқа өнер мектебінің оқушылары мен асабалар, мәдениет саласының өкілдері жиі тапсырыс береді екен.<blockquote>– Бала кезден-ақ әкемнің ағаштан жан-жануарлардың бейнесін жасап, тұрмыстық бұйымдарды дайындағанын көріп өстік. Есейе келе мен де осы салаға икемім бар екенін байқап, домбыра жасауды үйрендім. Аспапты жергілікті жерде өсетін қарағаштан жасаймын. Бір домбыраны әзірлеуге шамамен 10 күндей уақыт жұмсалады, – деді шебер.</blockquote>Қазақы болмысымызды айшықтап тұратын домбыраның сапасы жасалған материалына тікелей байланысты. Домбыра жасау үшін қарағаш қана емес, қарағай, емен, шырша, қайың ағашы да қолданылады. Ең бастысы ағаш күнге қақталып, әбден кебуі керек. Шеберлер домбыраны екі әдіспен жасайды. Алғашқысы домбыраның шанағын ағаш тілшелерін біріктіру арқылы құрастырса, екінші әдіс бойынша ағаштан толықтай ойып жасалады.Шебердің айтуынша, ағашты жону, өңдеу икемділікпен қатар, тиянақтылықты қажет етеді. Ал ең маңыздысы домбыра үнінің тазалығы, яғни дыбыстың анық шығуы жұмыс процесімен тығыз байланысты.Атап өту керек, домбыра жасау – отбасылық кәсіп. Шебер жасаған домбыраны жұбайы Мархабат Ишанова әрлеп, яғни ою жапсырып, сүйек арқылы безендіріп, дизайнерлік әрі саудаға шығару жұмыстарымен айналысады. Ұлттық мәдениетіміздің дамуына үлес қосқан отбасы 2022 жылы 1 миллион 200 мың теңге көлемінде қайтарымсыз несиеге ие болды.Ал жуырда олардың кәсібі «Бір ауыл – бір өнім» жобасында жеңімпаз атанды. Мархабат Ишанованың айтуынша, көрмеге қатысқалы бері домбыраға деген тапсырыс та көбейген.Нақтырақ айтсақ, шілде айында Қырғызстандағы JICA «Бір ауыл – бір өнім» жобасының жетекшісі Ахикиса Харагучидің қатысуымен жергілікті тауар өндірушілердің көрмесі өтіп, оған облыс бойынша 40-қа жуық өнім өндіруші қатысқан болатын.Көрмеге қатысушыларды кәсіпкерлер палатасының жанынан құрылған жұмысшы топ бағалап, 10 тауарөндіруші үздік деп танылды. Мұнан кейін тауарларды таңдауда және аймақтық брендті тағайындау туралы шешім қабылдауда дауыс беру құқығы бар 21 адамнан құрылған өңірлік Бренд-комитет «Бір ауыл – бір өнім» жобасы бойынша 3 жеңімпазды анықтады. Алдағы уақытта жоба жеңімпаздары республикалық көрмеге қатысып, Атамекен палатасының қолдауымен өз өнімдерін республикалық және халықаралық деңгейге шығаруға толық мүмкіндік алады.Ұлттық құндылығымыз саналатын домбыраны жасау жобасының да үздіктер қатарынан табылғаны қуантады. Отбасылық кәсіп иелері «алдағы уақытта осы салаға қызығатын жастар болса, шеберлігін шыңдап, тәжірибемізбен бөлісуге дайынбыз» дейді.Айдана НҰРТАЙҚЫЗЫ

Белкөл кентінің тұрғыны домбыра жасайды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Көрмеге 40-тан астам кәсіпкер қатысып, өнімдерін халыққа ұсынды.Шараны «Қызылорда» Өңірлік инвестициялық орталығы ұйымның құрылғанына 10 жыл толуына орай ұйымдастырды. Өңірлік орталықтан қаржы алып, кәсібін ашқан кәсіпкерлер көрмеге тауарларын қойып, бақ сынады.Облыстық көрмеге облыс әкімінің орынбасары Ардақ Зебешев, облыстық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының басшысы Бекболат Шәріпбеков, өзге де салаға қатысты мемлекеттік орган өкілдері мен қаржы институттарының басшылары, кәсіпкерлер қатысты. Бұл туралы «Қызылорда» Өңірлік инвестициялық орталығының баспасөз қызметі хабарлады.&nbsp;Өңірлік көрмеде кәсіпкерлердің тауарлары:<ul><li>Азық-түлік өнімдері өндірісі;</li><li>Құрылыс материалдары;</li><li>Жеңіл өнеркәсіп; -Тұрмыстық химия өнімдерін және қайта өңдеу өнеркәсібін өндіру бағыттары бойынша бағаланды. Арнайы құрылған комиссия мүшелері жеңімпаздарды анықтады.</li></ul>«Азық-түлік өнімдері өндірісі» бағыты бойынша:<ul><li>І орынға тосап өндірісімен айналысатын ЖК «Барлыбаев» (Шиелі ауданы);</li><li>ІІ орынға жүгері шырынын шығаратын ЖК «Тәуекел» (Жаңақорған ауданы);</li><li>ІІІ орынға бал өнімдерін ұсынушы ЖК «Жания» (Сырдария ауданы) ие болды.</li></ul>«Құрылыс материалдары» бағыты бойынша:<ul><li>І орынға шыны пластик құбырларын шығаратын «Завод композитных труб» ЖШС (Қызылорда қаласы);</li><li>ІІ орынға құрылысқа қажет желім шығарушы «ВЕГА-Пром» ЖШС (Қызылорда қаласы);</li><li>ІІІ орынға құрғақ қоспалар шығаратын ЖК «Айдан» (Шиелі ауданы) ие болды.</li></ul>«Жеңіл өнеркәсіп» бағыты бойынша:<ul><li>І орынға тігін және ағаштан бұйымдар жасаушы ЖК «Айқын» (Сырдария ауданы);</li><li>ІІ орынға тігінмен айналысушы ЖК «Анеля» (Шиелі ауданы);</li><li>ІІІ орынға қолғап шығаратын ЖК «Гүлзира» (Сырдария ауданы) ие болды.</li></ul>«Тұрмыстық химия өнімдерін және қайта өңдеу өнеркәсібін өндіру» бағыты бойынша:<ul><li>І орынға кір жуғыш ұнтақ пен сабын шығаратын ДК «Әділет» (Қызылорда қаласы);</li><li>ІІ орынға ағаш бұйымдарын шығаратын ЖК «Нұртөре» (Қызылорда қаласы);</li><li>ІІІ орынға ұлттық аспаптар жасайтын «Жетіген саз аспаптары» ЖШС (Қызылорда қаласы) ие болды.</li></ul>Жеңімпаздарды облыс әкімінің орынбасары Ардақ Зебешев арнайы дипломдармен марапаттады. Ал «Қызылорда» Өңірлік инвестициялық орталығының директоры Талғат Матаевқа облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың құттықтау хатын тапсырды.Сонымен бірге, Өңірлік инвестициялық орталықты құруға, қалыптастыруға қосқан үлесі үшін бірқатар азаматтарды алғыс хатпен<ul><li>Махамбетов Асқар Аралбайұлы;</li><li>Наурызбаева Жұмагүл Ысқаққызы;</li><li>Сыздық Пірмұхаммед Айтбайұлы ,</li><li>Тасқараев Мұрат Ибрагимұлы;</li><li>Ерниязов Самат Нұрахметұлы;</li><li>Досмаханов Руслан Аманайұлы марапаттады.</li></ul>Көрмеге белсенді қатысқан кәсіпкерлерге Өңірлік орталық директоры Талғат Матаев алғыс хат табыстады.Айта кету керек, «Қызылорда» Өңірлік инвестициялық орталығы 2014 жылдың 23 қыркүйегінде облыс әкімінің қаулысы негізінде ауылдық елді мекендерде кәсіпкерлікті өркендету мақсатында құрылып, аймақтың кәсіпкерлік әлеуетін дамыту, шағын және орта кәсіпкерлікті қаржылай қолдау бағытында тиімді жұмыс жасап келеді.Орталық 10 жылдың ішінде жалпы құны 14,9 млрд теңгені құрайтын 2752 жобаны қаржыландырып, нәтижесінде облыста 3000 жаңа жұмыс орнының ашылуына жағдай жасады.Сондай-ақ, биыл облыс әкімі Өңірлік орталыққа жаңа пилот жобаны жүзеге асыруды жүктеді. Бюджеттен 1,5 млрд теңге қаржы бөліп, басымдықты өндіріске беруді тапсырды. Бүгінде жобалар қаржыландырылуда.

Қызылордада Сыр өңірі тауар өндірушілерінің көрмесі өтті

Қызылордалық аранжировщик: Мен үшін әннің әуезділігі бірінші орында

Бақыт Қалиев: «Баланың қабілетті болуы мұғалімге байланысты»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Бүгін облыс әкімінің орынбасары Ш.Байманов, ҚР ҰҒА академигі, тарих ғылымдарының докторы, профессор Б.Кәрібаев, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті филилогия факультеті, қазақ әдебиеті және әдебиет теориясы кафедрасының доценті, филология ғылымдарының кандидаты С.Қосанов, журналист, филология ғылымдарының кандидаты Н.Көбегенұлы, тарихшы-өлкетанушы Б.Қуатов, зиялы қауым өкілдері, ақын-жазушылар, облыстық, аудандық мәслихат депутаттары және ғылыми-конференция қонақтарының қатысуымен Арал Аудандық мәдениет үйінде Ұлт-азаттық көтерілісінің көсемі Жанқожа Нұрмұхаммедұлының туғанына 250 жыл толу мерейтойына арналған «Ел қорғаны Жанқожа» атты республикалық ғылыми-танымдық конференция өтті.Аудан әкімі Аманжол Оңғарбаевтың жүргізуімен өткен конференцияда облыс әкімінің орынбасары Шахмардан Асқарұлы бастаса, 60 жас мерейтой иелері Берекет Бақытжанұлына «Қазақ тарихындағы батырлар институты және Жанқожа батыр» тақырыбында баяндама жасап:<blockquote>– Адамзат баласы табиғаттағы басқа да тіршілік иелері секілді белгілі бір қауымдастықтарға біріге отыра, дамып, өсіп, гүлденіп отырады. Ал кейде өкінішке орай, белгілі бір ішкі немесе сыртқы факторларға байланысты жойылып кетіп жатады немесе өзінен күшті, өзінен мықты басқа бір этностың ықпалына түсіп, оның этникалық шеңбері кеңістігінде қалып, өзінің даму бағытын жоғалтып, өзгенің даму бағытына түсіп жатады. Халықтың немесе этностың өмір сүруі үшін, дамуы үшін қолайлы шарттар мен алғышарттар және қозғаушы күштер қандай маңызды болса,дамуды анықтайтын негізгі белгілер де дәл сондай маңыз атқарады.</blockquote>Сондай этностың дамуын көрсететін маңызды белгілеріне оның өзін – өзі басқара білуі, өзін өзі қорғай алуы, өзінің ішкі қатынастарын өзі реттей алуы секілді қасиеттері жатса керек.Халықтың өзін – өзі басқара білу қабілеті – халықтың өзі қалыптастырған және бірнеше мыңдаған жылдар бойы халықпен қатар дамып отырған оның мемлекеттілігін, өзіне ғана тән әкімшілік-басқару жүйесін туғызады.Халық бар жерде қоғам да болады, ал дамуы үшін көп қатпарлы, сан салалы қатынастарды туғызады.Осы күрделі қоғамдық қатынастарды реттеп отыру үшін, оны уақыт пен замана талаптарына сай жетілдіріп отыру үшін билер институтын өмірге әкеледі.&nbsp;Дәл осылай секілді халықтың өзін-өзі қорғай алу қабілеті – халық тарихымен етене тығыз байланысты болып, мыңдаған жылдар бойы қатар өмір сүріп келе жатқан оныңбатырлар институтын дүниеге келтіреді.Қарап отырсақ, батырлар институты – билер институты секілді, мемлекеттілік институттары секілдіэтностың өмір сүруі үшін аса қажетті, маңызды шарттар қатарына жатып, этнос тарихымен, халық тарихымен тығыз байланыста, онымен етене дамиды. Оларды бір-бірінен бөліп қарау мүлде мүмкін емес, – дей келе, соның ішінде үш көтеріліске қатысып, батырлықтық өшпес үлгісін көрсеткен Жанқожа батырдың ерлігін ерекшелей айтып өтті.Одан кейін Серікбай Қылышбайұлы «Жанқожа батыр» жырының нұсқалары туралы» баяндама жасап:<blockquote>– Жанқожа батыр жайында 10-нан аса тарихи жыр-дастандар шығарылып, ел арасына кең тараған. Солардың арасында Мұсабай, Лұқпан, Жөкей, Қарман, Нұрсұлтан, Орнықбай сынды ақын-жыраулардың туындыларын ерекше атаймыз. Жанқожа жайындағы тарихи жырды Н.Г.Веселовскийден бері қарай С.Сейфуллин, Т.Шонанұлы, С.Мұқанов, Ә.Қоңыратбаев, Е.Тұрсынов, С.Қасқабасов, Б.Шалабаев, Н.Төреқұлов, С.Садырбаев, Ж.Тілепов, Б.Жүсіпов, т.б. ғалым-әдебиетшілер зерттеді.Қалай болғанда да Жанқожа батыр туралы тарихи жырлар мен аңыз әңгімелер Сыр бойы халқының жүрегінен өшпес орын алғаны анық. Енді осы кітапқа енген батыр жайындағы жыр нұсқаларының ғылыми сипаттамасына тоқталайық, – деп, Мұсабай жырау, Ж.Тілеповтың еңбегіндегі және Лұқпан Кенжеұлының нұсқалары мен Төремұрат жыраудың өлеңдеріндегі батырдың бейнесі жайлы ашып айтты.</blockquote>Сонымен қатар Нұрлан Көбегенұлы «Жанқожа батыр туралы тарихи өлең жырлардың жаңғырығы және өміршеңдігі» жөнінде сөз қозғап, Болат Қуатов Жанқожа батыр тұсындағы майдандасы, айнымас серігі Бекмырза хан жайындағы «Бекмырза – Жанқожа батыр серігі» тақырыбында баяндама жасады.Тарихқа көз жүгіртсек, Жанқожа батырдың ұлт-азаттық көтерілісін ұйымдастыруында қаншама серіктес, үзеңгілес батырлар мен билердің тұлғасы танылады.Солардың бірі әрі бірегейі – Бекмырза хан. Қазақ халқы Хиуа хандығы мен Қоқан хандығының қысымына, сондай-ақ патшалық Ресейдің отаршыл саясатына қарсы күрескен кезеңде батыр жасағының басында замандасы Бекмырза хан батырды қолдап, оның жанында жүргендігі айтылды.Фото: Арал ауданыО.ЖОЛДАСОВ

Архив