<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Осы бір аты жаман дерт туралы соңғы жылдары жиі еститін болдық. Еңбектеген баладан еңкейген қартқа дейін осы кеселдің құрығына ілігіп жатады. Байқасақ, бұл – әлем елдерін толғандырған түйінді мәселе. Аурудың батпандап кіріп, мысқалдап шығатынын ескерсек, қатерлі дерттің де ағзаға орныққанын әуелден-ақ аңғару қиын. Сондықтан кеселдің кесірі ауыр тиіп жатады. Айтуға ауыз бармайды, дегенмен, еліміз қатерлі ісік ауру дендеген 50 елдің қатарында екен. Оған шалдыққандарды емдеуге жыл сайын бюджеттен қыруар қаржы қаралады. Қымбат дәрі-дәрмектер әкелінеді. Ал нәтижесі көңіл көншітпейді. Адамзат дәуірінің шарықтап дамыған тұсында оны емдеп жазудың амалы табылмағаны ма?Облыстық онкологиялық орталықтың дәрігер-онкогинекологы, тәжірибелі маман Алма Бапанова қатерлі ісіктің пайда болуын былай түсіндіреді.&nbsp;<blockquote>«Медицина саласында атипиялық клетка деген ұғым бар. Адам ағзасы жалпы өздігінен зат алмасу процесін жасайтын, қалыптасып, дамитын түрлі клеткалардан тұрады емес пе? Осы клетка сыртқы факторлардың әсерінен өзгеріске ұшырайды. Мәселен, күйзеліс, дұрыс тамақтанбау, темекі, алкагольді жиі тұтыну – олардың бақылаусыз бөлініп, өсіп, тарауына себеп болады. Салдарынан атипиялық клеткалар пайда болады. Ол қан арқылы басқа органдарға тарап, орналаса бастайды. Сөйтіп шоғырланған жерінен қатерлі дерт тудырады», – дейді маман.&nbsp;</blockquote>Кез келген ауру өздігінен туындамайтыны белгілі. Қатерлі ісік те солай. Жылдар бойы мазалаған түрлі дерттер уақытында ем қабылдамаудың, денсаулыққа атүсті қараудың салдары жақсылық әкелмейді. Мәселен, өкпеге – бронхит, асқазанға – гастрит, жатырға – эндометрит, бүйрекке – пиелонефрит сынды диагноз қойылады. Көбіміз бұған қалыпты жағдай сияқты қараймыз. Екінің бірінде бар, экология, тамақ дұрыс емес деген сылтау айтамыз. Ал олардың асқынуы түбінде кеселге шалдықтырады-мыс. Сол себепті адам ауруды түбірімен емдегені жөн. Осы орайда онкогинеколог маман «обыр үндемейді, метастаз айқайлайды» дейді. Бұл аурудың алғашқы белгілері білінбей, ісіктің ағзаны тез дендейтінін білдіреді. Өкінішке орай науқастардың көбі солай дерті асқынғанда келеді. Қазір онкологиялық орталықта 5 мыңнан аса адам тіркеуде тұр. Олардың ішінде асқазанның қатерлі ісігі басым. Одан кейінгі сатыда сүт безі, өңеш, өкпе, жатыр мойны обыры орналасқан.&nbsp;<blockquote>«Бүгінде қатерлі ісік ауруы туралы бүкіл әлем дабыл қағуда. Ғаламдық мәселеге айналған дерттің дауасын табудың жолы әлі де зерттелуде. Десе де оны түбегейлі жою әзірге мүмкін болмай отыр. Бірақ бұл қатерлі кесел жазылмайды деген сөз емес. Арамызда онымен күресіп, ауруын жеңген қаншама жан бар. Мамандар тарапынан тұрғындар өз денсаулығына жауапкершілікпен қараса екен дейміз. Себебі көпшілік жыл сайын өтуі тиіс скринигтік тексеруге де келмейді. Ауру асқынғанда сан соғып қалады», – дейді маман.</blockquote>Өкініштісі сол, қазіргі таңда ауру жасарып барады. Соңғы жылдары онкологиялық ауруды интеграцияланған басқару моделін енгізуде «Жол картасы» әзірленді. Сол бойынша медициналық мекемелерде онкология кабинеті, паллиативтік көмек бөлімдері ашылды. &nbsp;Мамандар шет елде білімі мен біліктілігін арттырды. Қазір барлық аудан мен қаладағы емханаларда тексеру кабинеті ашылған. Оны онкологиялық орталықтың бөлімшесі деуге негіз бар. Емханаға келген науқастардың сол жерде тексеруден өтуі міндетті саналады. Онда мамандар басынан-бақайшағына дейін қатерлі дерт туындатуы мүмкін жараларды, сүт, қолтық асты бездерін басқа да ішкі құрылысты қарайды. Бұл өз кезегінде қатерлі ауруды алдын ала анықтауға мүмкіндік береді.&nbsp;<blockquote>«Обыр дерті 4 сатыға бөлінеді. Оның алғашқы екі сатысы жеңіл, асқынуы ІІІ-IV сатыға жатады. Егер жеңіл түрі анықталса оны емдеп-жазу әлдеқайда тиімді, нәтижелі болмақ. &nbsp;Негізінен операциялық жолмен немесе сәулелі терапиямен ем жасалады. Жалпы сәулелі терапия 98 процент жағдайда оң нәтиже береді. Сондай-ақ емдеу процесі операциялық, сәулелі, сәулелі-химиялық, химиялық терапия негізінде жүргізіледі. Егер дертке шалдыққан науқас сәулелі терапияны да, операцияны да көтере алмайтын халде болса, оған химиялық жол таңдалады. Мұның ешқайсысынан ем қонбайтын, өте ауыр халдегі жандар тек дәрі-дәрмектің күшіне сүйенеді. Бұл жағдайда аурудан айығуы жайында сөз қозғау артық шығар», – деді онкогинеколог дәрігер Алма Бапанова.&nbsp;</blockquote>Дәрігерлер орталықта тіркеуде тұрған науқастарды 4 клиникалық топ бойынша қабылдайды. Мәселен, 2 топтағы науқас айыға алады. Үшінші топта – дертті жеңгендер, олардың тұрақты бақылауында болады. Ал 4 топқа ем қонбайтын ауыр науқастар жатады екен. Оларға паллиативтік бөлімде көмек &nbsp;беріледі. Бұдан бөлек үй жағдайында ем алатындары да бар. Оған мобильді жедел-жәрдем қызметі ем-дом жасайды.&nbsp;<blockquote>«Осындай қиын жағдайға ұшырамас үшін денсаулықты ерте жастан күткен абзалырақ. Бұл – физикалық, психикалық тұрғыда өте қиын жағдай. Дертке шалдыққандар диагнозын естігенде есеңгіреп, ауыр қабылдайды. Санасында осымен болды, бітті деген ой тұрады. Ол дұрыс емес. Біз әуелі психологиялық көмек беруге тырысамыз. Адам аурумен күресуі тиіс. Кеселдің ағзаны игеруіне жол бермеу керек. Кез келген аурудан құлан таза айығуға мүмкіндік бар. Тек уақытылы дәрігерге қаралып, нұсқамасын орындау шарт. Сондай-ақ салауатты өмір салтын ұстану – әрбір адамның басты қағидасына айналса екен деймін. Дұрыс тамақтанып, темекі, насыбай, ішімдікке әуестенбей, спортты серік етіңіз. Жеміс-жидек, көкөністі жиі тұтыныңыз. Болмашы нәрсеге ашуланып, күйзеліске берілудің де салдары осы жағдайға әкеледі. Сондықтан өмірдің өз қолыңда екенін жіті сезініп, салауаттылыққа бет бұрған дұрыс. Барлық кеселдің алдын алу осындай қарапайым дүниеден басталады», – дейді білікті дәрігер бізбен әңгімесінде.</blockquote>Бүгінде денсаулық сақтау басқармасымен бірлесіп орталық мамандары онкологиялық көмек көрсетуді ұйымдастыру бойынша қаладағы барлық емдеу орындарында тұрақты түсіндірме жұмыстарын жүргізуді қолға алған. Онда онкологиялық қызметте туындайтын мәселелер талқыланып, жұмысты жақсарту мақсатында тапсырмалар беріледі. Сонымен қатар жалпы тәжірибелі дәрігерлер, онколог, акушер-гинекологтармен кездесіп «Қатерлі ісікті ерте анықтау», «Онколог дәрігердің жұмысын ұйымдастыру тәртібі», «Д» есепке қою, диспансерлеу мәселелері», «Ауырсынуға қарсы терапия» тақырыптарында дәрістер оқылуда. Бұдан бөлек жоспарға сәйкес «әйелдер мен ерлерді қарау кабинеті және оның жұмыс жасау алгоритмі», «Онкоқырағылық» тақырыбында оқыту жұмыстары жүргізіледі.Ал маман тұрғындарға денсаулығына немқұрайлы қарамауды ескертеді. Ол үшін уақытылы скринингтік тексеруден өтіп, қандай да бір ауру белгісі анықталса, дәрігерге қаралып, уақытылы ем қабылдау керегін айтады.

Алма Бапанова, дәрігер-онкогинеколог: Қатерлі дерт  жасарып барады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бұрынғылардан қалған «той – халық қазынасы» деген сөз бар. Өйткені ертедегі қазақтың үлкен тойлары даланың сәнді сахнасы секілді көрініс берген екен. Тамылжыған табиғат ақшаңқан киіз үйлермен әдіптеліп, бірін-бірі көптен көрмеген жандар той үстінде табысып, мал-жанның амандығын сұрасып, шұрқырасып жатады. Ел өміріндегі жаңалықтар да той арқылы көпке тараған. Үлкендер жағы сөз жарыстырса, жастар жағы да өзінше өнер жарыстырып, осы арқылы өсіп келе жатқан таланттар, өткір жігіт, сүйкімді бойжеткен халыққа танылған. Ат жарыс, көкпар тарту, қыз қуу, балуан күрес, ақындар айтысы секілді халықтың бүкіл өнері, болмыс-бітімі мен ұлттық ерекшелігі осы той үстінде көрініс берген. Міне, осыдан кейін той – халық қазынасы болмай не болады?!Содан да болар Шиелі ауданында тойды дүркіретіп жасауға арналған мейрамханалар, түрлі дизайндағы көздің жауын алатын шақыру қағаздары мен сан алуан камераларымен қуанышты күніңізді кинофильм секілді сапалы әрлеп таспаға түсірумен айналысатын той орталықтары мен қалыңдықты әрлейтін сұлулық салондары күн санап көбеюде.&nbsp;Қаражат болса керемет асаба, әнші мен бишілерді де табу қиын емес. Жалпы, өңірімізде той көбейген сайын ондағы көрсетілетін қызмет түрлерінің саны мен сапасы да артып келеді. Алайда, қуанышты күндегі маңызды сәттер мұнымен бітпейді.Одан бөлек тойға бет алған жастар қауымы серуен сәтін асыға күтеді. Кез келген некелесу рәсімі мұнсыз болмайды. Кентімізде жастар баратын орындар жоқтың қасы болса да әйтеуір көшені бермей, шулатып жүргенге мәз. Той алдында 3-4 сағат бойы күйеу жігіт пен қалыңдық достарымен бірге орталық алаңға, Жақаев атындағы саябақ пен Шиелі паспортының жанына барып суретке түседі, жас жұбайларға тілек айтылады.&nbsp;Жалпы, той тек көңіл көтеру, бар тапқанын шашып, жұртқа мақтану үшін ғана емес, аз да болса қоғамға ой салатын, жастарға тәрбие беретін деңгейде өтуі тиіс. Біздіңше некелескен жұбайлар бірнеше сағат уақытын анда-мұнда барып босқа өткізгенше тағылымы мол, өткені мен келешегін байланыстырып тұратын жақсы бір рәсімді дәстүрге айналдыруы қажет секілді. Осы орайда ұсынысымыз да жоқ емес. Егер көпшілік құптап, басшылық қолдап жатса ауданнан «Неке бағы» ашылса жөн болар еді. Жастар уақыттарын босқа өткізбей, қыдыру кезінде сол жерге барып тал отырғызса керемет емес пе? Мәселен, күйеу жігіт терек, қара тал, ал, қалыңдық жеміс ағаштарын ексін. Кейін ерлі-зайыптылар отбасылық өміріміз осы талдай жайқалсын деген ниетпен ағаштарды суарып, қурап қалмауын қадағалауды өздері-ақ әдетке айналдырады. Кім өз қолымен еккен ағашының өміршең болғанын қаламайды дейсің? Оның үстіне дәл көшет отырғызатын мезгіл күз бен көктем – нағыз тойдың қызатын шағы. Ал, қыста немесе жазда некелескендерге қобалжудың қажеті жоқ. Ерте көктемде арнайы бір күндерін «неке бағына» баруға арнаса еш сөкеттігі бола қоймас. Есесіне, кентімізде көпшілік демалатын тағы бір орын пайда болады. Пайымдауымызша, бұл орынды ашуға көп қаржы да жұмсалмайды. Тек алаңды қоршап, «Неке бағы» деп белгілеп, бағбанын сайлап қойсақ болғаны. Осылайша жайқалған «Жасыл елге» жетуге бір қадам жасар едік.Қазақтың сөз қоржынында «Атадан мал қалғанша, тал қалсын» деген тәмсіл бар. Ал ислам діні «Ағаш отырғызған адамға ағаштан жиналатын жеміс-жидектің мөлшеріндей сауап беріледі» деп көшет егудің тағы бір пайдасын көрсетеді. Бұдан бөлек ғылыми зерттеулер де әлдеқашан ағаштың адамзат баласына берері ұшан-теңіз екенін дәлелдеп қойған. Ғалымдардың айтуынша, орта көлемдегі бір ағаш 24 сағатта үш адам тәулік бойы дем алған оттегінің орнын толтырады екен. Ашық шуақты күні бір гектар жасыл желек 220-280 келі көмірқышқыл газын сіңіріп, 180-220 келі оттегі бөліп шығарады. Осыдан кейін ағашты тіршіліктің табиғи өкпесі деп атасақ та артық етпейді. Қазіргі таңда берері мол ағашқа әлем назары ауып отыр. Айталық, Жапон үкіметі Токио қаласын ыстық ауадан қорғап, оттегіні молайту үшін үйлердің төбесіне ағаш егу мәселесін көтеруде. Себебі, соңғы жүз жылда ауаның температурасы 2,9 градусқа жылынған. Әрине, оның қасында Қазақстандағы жағдайға «тәубе» дейміз. Алайда, ауданда көшет егуге қатысты әттеген-ай дейтін тұстар кездесіп жатады. Иә, ауданда көктем сайын көк шыбықты отырғызамыз. Бірақ нәтижесі көңіл көншітпейді. Бірді-екілі жерде ғана жасыл желек жайқалып тұрады. Ал, кентке кіреберіс жерде, ауданның теріскей жағында, я болмаса Көкшоқы елді мекеніндегі сыммен қоршалған жерде еккен көшет өнбей қалып жатқаны биыл ғана емес. Сондықтан, көшет егіп, көгалдандыру мәселесінде жаңа идея ұсынбасақ болмас. Бұл бір жағынан көгалдандыруға бөлетін миллиондаған қаржыларды үнемдеуге де сеп болар ма еді…Мәселен, жыл сайын Шиелі ауданында &nbsp;600-ден аса отбасы шаңырақ көтереді екен. Әр жұп 2 көшеттен отырғызғанда өңірімізде қаншама жайқалған талдар болады. Осылайша көрікті кентіміз одан әрі әрлене түсіп, дәстүріміздің жаңаша жаңғыруына алғаш болып жол ашар едік. Бұлай дейтініміз осыған дейін еліміздің ешбір жерінде «Неке бағы» болмаған.&nbsp;Кім біледі, уақыт өте жұбайларға арналған мұндай орындарды әр ауылдан да аша жатармыз. Мұның пайдасы болмаса, зиянын байқамадық. Оған қоса, тұрғындар бақтағы талдардың көлеңкесіне демалып, жемісінен дәм татқанда оны еккен жандарға сауаптар еселеп жазылады емес пе? Кейін жас жұбайлар балаларына, немерелеріне «мынау біздің неке қиғандағы еккен талымыз» деп көрсетіп отырса қандай керемет. Өз-өзімізді қолға алмасақ, өзге келіп көсегемізді көгертпейтіні анық.

Шиеліде «Неке бағы» ашыла ма?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Бүгінде инженерлік-инфрақұрылымнан шет қалсаң, тірлігіңе тосқауыл болғандай әсер беретіні рас. Өркениетті елдердің қатарына қосылып, дамыған елдермен иық тіресе қатар тұрамын десең бұл бірінші кезекте қажетті дүние. Сондықтан қаланың инженерлік – коммуникациялық инфрақұрылымын дамыту күн тәртібіндегі басты мәселе.&nbsp;Қазір бұрынғыдай суды бұлақтан тасып, құдықтан тартатын заман артта қалды. Жарықтың да сағат санап өшіп қалатын әдеті жоқ. Діттеген жерге жету үшін қоғамдық көлігің, теп –тегіс асфальт жолың дайын. Десе де, тіршілік бар жерде не нәрсенің де тозығы жетіп, қайта салу, жаңғыртуды талап ететіні бар. Бір қуанарлығы, қазір бұрынғы кездегідей жер алып, үй салып, содан кейін ғана су мен жарық, жол іздеп жүрмейсің. Баспана салу үшін берілетін жердің инфрақұрылымдық жүйесіжүрргізілген, дайын болуы тиіс. Бұл да өз кезегінде халықтың игілігі үшін жасалып жатқан жұмыс.&nbsp;Биыл қаланың инженерлік – коммуникациялық инфрақұрылымын дамыту және жайластыру мақсатында Ұлттық қордан, сондай-ақ, республикалық, облыстық бюджеттерден барлығы 4790,9 миллион. теңге қаражат бөлінген. Аталған қаржыға қала және оған қарасты кенттер мен ауылдық елдімекендерді көркейту жұмыстары жүргізіледі.&nbsp;Атап айтқанда:1. Ұлттық қордан 299,8 миллион теңгеге Қарауылтөбе ауылдық округіне қарасты кіре беріс жолдың бойында орналасқан жаңа қоныс аумағына қиыршық тас төсеуге бөлінген.&nbsp;2. Тасбөгет кентіндегі Сабалақ саяжайына қиыршық тас жолының құрылысына 211,5 миллион. теңге;3. &nbsp;Тасбөгет кентіне қиыршық тас жолға 248,5 миллион. теңге;4. Бірқазан елді мекеніндегі орталық көшелерінің жол құрылысына 38,3 миллион. теңге;&nbsp;5. Республикалық және облыстық бюджеттен СПМК-70 ауданындағы №3 тұрғын үйінің, сумен жабдықтау және кәріз желілеріне 23,2 миллион. теңге;6. Республикалық және облыстық бюджеттен СПМК-70 ауданындағы №3 тұрғын үйінің, жылу желілеріне 27,4 миллион. теңге;7. Республикалық және облыстық бюджеттен СПМК-70 ауданындағы №3 тұрғын үйінің, &nbsp;электр желілерін қоса қаржыландыруға &nbsp;98,9 миллион. теңге;8. Республикалық бюджеттен, Ақжарма ауылдық округіне электрмен жабдықтауға 278,3 миллион. теңге;9. Облыстық бюджеттен СПМК-70 ауданындағы №3 тұрғын үйінің, бас жоспар және телефон желілеріне 235,9 м миллион. теңге;10. Облыстық бюджеттен СПМК-70 ауданындағы №3 тұрғын үйінің, газбен жабдықтау желілеріне 3,1 м миллион. теңге;11. Бәйтерек тұрғын ауданындана ұңғымалар бұрғылаумен су жинағыш салу" жобасын қоса қаржыландыруға 111,8 миллион. теңге;12. Қарауылтөбе ауылдық округіне, электр жеткізу желілерінің құрылысы" жобасын қоса қаржыландыруға 34,5 миллион. теңге;13. Жас алаш және Теректі көшелерінің инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымы. Ауыз су жүйесінің құрылысы" жобасын қоса қаржыландыруға 4,2 миллион. теңге;14. "Қызылорда қаласы, СПМК аумағы Болашақ баубақша серіктестігінің инженерлік инфрақұрылымы. Ауыз су жүйесінің құрылысы" жобасын қоса қаржыландыруға 8,9 миллион. теңге;15. "Қызылорда қаласы, Еңбек аумағындағы жеке тұрғын үйлер секторының инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымы құрылысы. Ауыз су жүйесі" жобасын қоса қаржыландыруға 14,8 миллион. тенге;16. Қызылорда қаласы, Эдельвейс аумағы жеке тұрғын үйлер секторының инженерлік инфрақұрылымы. Ауыз су жүйесінің құрылысы жобасын қоса қаржыландыруға 14,0 миллион. теңге;17. "Қызылорда қаласы, Орбита аумағындағы жеке тұрғын үйлер секторының инженерлік инфрақұрылымы ауыз су жүйесінің құрылысы" жобасын қоса қаржыландыруға 21,1 миллион. теңге бөлінді;18. Қызылорда қаласындағы, Ақжарма ауылдық округіндегі тұрғын үй секторының инженерлік инфрақұрылымы құрылысы. Электрмен жабдықтауға 10,9 миллион. теңге;19. Қызылжарма ауылдық округіндегі Р.Батырбаев №2 көшесінде орналасқан 5 қабатты жатақананың кәріз желісін орталықтандырылған кәріз желісіне қосуға 8,6 миллион. теңге;20. Қызылорда қаласындағы СПМК-70 ауданындағы № 2 тұрғын үйдің инженерлік инфрақұрылымының құрылысы. Бас жоспар және телефон желілеріне 115,2 миллион. теңге;21. Қызылорда қаласы Сырдария өзенінің сол жағалауындағы 50 көппәтерлі №32, 34 тұрғын үйлердің сыртқы инженерлік желілері. Абаттандыруға 24,8 миллион. теңге;22. «Қызылорда қаласы Әл-Фараби ауданындағы тұрғын үй секторының инженерлік инфрақұрылымы. Су желілері» жобасын қоса қаржыландыруға 2,0 миллион. теңге;23. «Қызылорда қаласы Талдыарал елді мекенінде тұрғын үйлердің электр желілері құрылысы» жобасын қоса қаржыландыруға 4,1 миллион. теңге;24. "Қызылорда қаласы, Сабалақ елді мекеніндегі тұрғын үй секторының инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымы құрылысы. Электрмен жабдықтау" жобасын қоса қаржыландыруға 28,3 миллион. теңге;25. "Қызылорда қаласы, Еңбек аумағындағы тұрғын үй секторының инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымы құрылысы. Электрмен жабдықтау" жобасын қоса қаржыландыруға 7,4 миллион. теңге;26. "Қызылорда қаласында Орбита ауданындағы тұрғын үй секторының инженерлік инфрақұрылымы құрылысы. Электрмен жабдықтау" жобасын қоса қаржыландыруға 4,0 миллион. теңге;27. "Қызылорда қаласы, Тасбөгет кентінде тұрғын үй секторының инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымының құрылысы. Электрмен жабдықтау" жобасын қоса қаржыландыруға 1,2 миллион. теңге;28. Қызылорда қаласы, Арай Шұғыла ауданындағы тұрғын үй секторының инженерлік инфрақұрылымы құрылысы. Электрмен жабдықтау" жобасын қоса қаржыландыруға 1,5 миллион. теңге;29. Қызылорда қаласындағы Сырдария өзенінің сол жағалауындағы № 2 шағын ауданында орналасқан 5 қабатты, 10 &nbsp;тұрғын үйлердің инженерлік инфрақұрылымы. Электр желілеріне 342,2 миллион теңге;30. Қызылорда қаласындағы Сырдария өзенінің сол жағалауындағы № 2 шағын ауданында орналасқан 5 қабатты, 10 &nbsp;тұрғын үйлердің инженерлік инфрақұрылымы. Жылу желілеріне 349,0 миллион. теңге;31. Қызылорда қаласындағы Сырдария өзенінің сол жағалауындағы № 5 шағын ауданы инженерлік инфрақұрылымы. Электр желілеріне 260,2 миллион. теңге;32. Қызылорда қаласындағы апатты тұрғын үйлерде тұратын тұрғындар үшін Жаппасбай батыр көшесі бойындағы екі 40 пәтерлі және бір 60 пәтерлі тұрғын үйдің инженерлік инфрақұрылымын салуға (Ауыз су және кәріз желілері) 8,9 миллион. теңге;33. Қызылорда қаласындағы апатты тұрғын үйлерде тұратын тұрғындар үшін Жаппасбай батыр көшесі бойындағы екі 40 пәтерлі және бір 60 пәтерлі тұрғын үйдің инженерлік инфрақұрылымын салуға (газбен жабдықтау) 6,1 миллион. теңге;34. Қызылорда қаласындағы апатты тұрғын үйлерде тұратын тұрғындар үшін Жаппасбай батыр көшесі бойындағы екі 40 пәтерлі және бір 60 пәтерлі тұрғын үйдің инженерлік инфрақұрылымын салуға (жылу желілері) 7,9 миллион. теңге;35. Қызылорда қаласындағы апатты тұрғын үйлерде тұратын тұрғындар үшін Жаппасбай батыр көшесі бойындағы екі 40 пәтерлі және бір 60 пәтерлі тұрғын үйдің инженерлік инфрақұрылымын салуға (электр желілері )18,6 миллион.теңге;36. Қызылорда қаласы Қызылжарма аумағындағы 1,2,3 ауданында тас жол құрылысы (35 көшеге)100,0 миллион.теңге;37. "Қызылорда қаласы Сырдария өзенінің сол жағалауында орналасқан №4 тұрғын кварталында 40 пәтерлі №16 тұрғын үйдің инженерлік инфрақұрылымының құрылысы. Аулааралық жұмыстары мен телефон желісі» 70,2 миллион теңге;38. "Қызылорда қаласында Сырдария өзенінің сол жағалауында №2 шағын аудандағы 5 қабатты 10 тұрғын үйдің инженерлік инфрақұрылымын салу". Газбен жабдықтау желілері» 38,4 миллион теңге;39. "Қызылорда қаласы Сырдария өзенінің сол жағалауындағы №2-ші шағын ауданында орналасқан 5 қабатты, 10 тұрғын үйлердің инженерлік-инфрақұрылымы. Ауыз су және кәріз су желісінің құрылысы" 90,4 миллион. теңге;40. "Қызылорда қаласы Сырдария өзенінің сол жағалауындағы №5 тұрғын кварталының инженерлік инфрақұрылымының құрылысы. Жылу желілеріне 210,9 миллион теңге;41. "Қызылорда қаласы Сырдария өзенінің сол жағалауындағы №5 тұрғын кварталының инженерлік инфрақұрылымының құрылысы. Бас жоспар және телефон желілеріне 264,0 миллион. теңге;42. «Қызылорда қаласы инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын дамыту және жайластыру. Қызылорда қаласы Қорқыт Ата аэропорты терминалы құрылысының сыртқы инженерлік жүйесі. Жылумен жабдықтауға 311,7 миллион. теңге;43. «Қызылорда қаласы инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымын дамыту және жайластыру. Қызылорда қаласы Қорқыт Ата аэропорты терминалы құрылысының сыртқы инженерлік жүйесі. Электр желісімен жабдықтауға 1 043,7 миллион. Теңге қаржы бөлінген.

Қызылорда: Инфрақұрылым игілігі 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қазіргі таңдағы білім мен ғылымның қарыштап дамуы көз ілестірмей келе жатқан аса ауқымды &nbsp;процесс болып отыр. Білім дамуының өзгерістері болашақ ұрпақтың жеке тұлға болып қалыптасуына &nbsp;бағытталған. Өзге елдермен иық тіресе алатын, бәсекеге қабілетті мемлекет болу үшін &nbsp;білімнің іргесін берік қалау керек. Бұл ретте өскелең ұрпаққа сапалы білім, саналы тәрбие беруде &nbsp;өзіндік қолтаңбасын қалдырып келе жатқан білімнің қасиетті қара шаңырағы №46 А.С.Пушкин атындағы мектеп-лицейін айта кету керек.&nbsp;Тарихы әріден бастау алатын білім ордасы – халықтың сан ғасырлар бойы жинаған мәдениетін келешек ұрпаққа &nbsp;жеткізетін ұлттық тәлім-тәрбие ошағы. Аталған мектептің іргесі 1950 жылдың қазан айында қаланған болатын. Бұл жылдары бұрынғы Крупская қазіргі Кәрімбаев көшесіндегі бұрынғы музыкалық мектеп ғимаратында 10 сыныптық бөлмеде оқыды. Ал бүгінгі 640 орындық ғимарат 1970 жылы пайдалануға берілген еді. Содан бері, сан мыңдаған шәкірттің арманына қанат бітіріп, Шиелі ауданының өсіп-өркендеуі жолында білімді ұрпақ тәрбиелеу ісін алға қойып келеді.«Мектепті – кемеге, білімді – теңізге» балаған қазақ халқы ежелден білім ошақтарына ерекше құрметпен қараған. Мынау өмірде білім нәрімен сусындатқан ұстазын ұлықтап, он бір жыл жылы құшағында жүрген мектебін естен шығармаған. Себебі, мектеп – асыл да асқақ арманның ордасы. Білімнің негізі қаланатын құтты мекен. Қайда жүрсе де, қандай маман иесі болса да мектебін жанынан да, жадынан да шығару мүмкін емес. Өйткені, онда алаңсыз балалық шақ қалады. 70 жылдық тарихы бар №46 А.С.Пушкин атындағы мектеп-лицейінен бүгінге дейін талай шәкірт тәлім алып, үлкен өмірдің жолдамасына қол жеткізді. Қазақстанның сан түрлі саласында тынбай еңбек етіп жүргендері де жетерлік. Атап айтар болсақ, «Болашақ» стипендиясының иегері, Қостанай облысы ақпараттандыру, мемлекеттік қызметтер көрсету және архивтер басқармасының басшысы Е.Абдукаримов, «Үздік прокрор» медалінің иегері Б.Шәукебаев, «Айбын» орденінің иесі М.Өмірбеков, «Қазақстан Республикасы ағарту саласының үздігі» Н.Палымбет, «Озат кәсіпкер» Ә.Шорабаев, дәрігер Қ.Шәукебаев, М.Күлімбет сынды сан түрлі маман иелері шықты. Бұл әрине, мектептің мерейі, ұстаздың мәртебесі. Аталған оқу ордасы алғашқы жылдары орыс мектебі болса, 1992-1993 жылдары орыс-қазақ мектебі болып өзгерді. Араға 1 жыл салып, 1994 жылы толықтай қазақ мектебіне айналды. Ал, 2011 жылы №46 А.С.Пушкин атындағы мектепке аудан әкімінің өкімімен мектеп-лицей статусы берілген болатын. Мектептің ең алғашқы директоры 1950-1957 жылдары Цой Александр болса, 1957-1973 жылдары Дигай Константин, 1973-1976 жылдары Ким Михаил, 1977-1989 жылдары Югай Николай, 1990-1993 жылдары Ким Николай, 1993-1994 жылдары Гүлхадиша Нысанбаева, &nbsp;1995-1999 жылдары Ұлтай Сейілова, 1999-2003 жылдары Әбілда Нақыпов, &nbsp;2003-2004 жылдары Ұлғанша Найманбаева, 2004-2011 жылдары Болат Сыздықов, 2011-2013 жылдары Дәурен Ахбенбетов, 2013-2018 жылдары Мұрат Тұрабаев басшылық жасады. Білікті директорлардың ізін жалғап, 2018 жылдан бері Айжан Каракеева мектептің мақсат-мүддесі үшін жұмыс істеп келеді.Ғасырға жуық тарихы бар мектептің бүгіні мен ертеңіне шолу жасасаңыз түрлі кезеңдерден өтіп, көптеген жетістіктерге қол жеткізгенін аңғаруға болады. Бүгінгі күні 200 мұғалім білім беретін киелі шаңырақ 70 жасын ескерусіз қалдырмады. Білім ошағының заман талабына сай білім беру үрдісін көрсету мақсатында көрме жұмыстары ұйымдастырылуда. Мәселен, физика, математика, информатика фойесі ашылды. Онда физика, математика, информатика және химия, биология пәндері бойынша аудандық, облыстық, республикалық, халықаралық олипиада, ғылыми жоба бойынша жеткен жетістіктері орналастырылған. Тәуелсіз Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасы жүзеге асырылуда. Мектептің сол қапталы осы бағытта, Kundelik.kz, Bilim Land, Ұлттық білім беру деректер қорымен жабдықталған. Одан әрі «Тілдер фойесі», &nbsp;Тәуелсіздік залы, мұражайдағы жәдігерлерді көруге болады. Осынау талаптар деңгейінде қызмет көрсетіп, зейінді шәкірттің болашағына байыпты бағдар беріп келе жатқан білім ошағы әлі талай білімді де білікті шәкірт тәрбиелейтіні анық.

Шәкірттерін шыңға шығарған шаңырақ

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Өңірдегі құрылыс саласының басым бөлігін тұрғын үй құрылысы құрайды. Қала тұрғындарын баспанамен қамтамасыз ету, тұрғын үй кезегін азайту мақсатында жыл сайын көпқабатты үйлер бой көтереді. Бұл жағынан шаһарды алдыңғы қатардан көруге болады.Үй кезегіндегі тұрғындарға, көпбалалы отбасыларға және апатты жағдайдағы үйді қоныстанған тұрғындарға пәтер кілтін табыстау өңірде жыл сайынғы дәстүрге айналған. Құрылысы қарқын алған Қызылорданың көркейіп, дамуына халық санының артуы, тұрғын үйлердің, әлеуметтік нысандардың көптеп салынуы себеп болуда.&nbsp;Бір қызығы, қалада бұған дейін тек 5 көпқабатты үйлер салынып келсе, биыл бұл қасаң қағида өзгерді. Қаланың сол жағалауынан заманауи үлгідегі барлық инфрақұрылымдық ахуалы жарақтандырылған, 7 және 9 көпқабатты тұрғын үйдің іргетасы қалануда. Бұл шаһарда бұрын-соңды салынбаған жаңа нысан болмақ.&nbsp;Биыл тұрғын үй құрылысын дамыту мақсатында облыстық бюджеттен барлығы 17 көпқабатты тұрғын үйдің құрылысына 8 139,0 миллион. теңге бөлініпті. Қазіргі таңда тұрғын үй құрылыстары қаланың екі аумағында жүргізілуде. Оның ішінде, Сырдария өзенінің сол жағалауында 7 қабатты 84 пәтерлі 6 тұрғын үйді салуға 2 746,0 миллион. теңге бөлінсе, Сырдария өзенінің сол жағалауындағы №2-ші шағын ауданына 470 пәтерлі 10 көпқабатты тұрғын үйдің құрылысына 5 365,5 миллион теңге қаражат қарастырылған. Сонымен қатар, Қызылорда қаласының СПМК-70 шағын ауданындағы № 2 тұрғын кварталында 50 пәтерлі № 8 тұрғын үйдің құрылысына 27,5 миллион.теңге қаржы бөлінген. Бұдан бөлек, аталған аумақта халықтың әлеуметтік осал топтарын тұрғын үймен қамтамасыз ету мақсатында 600 пәтерді сатып алуға 6 322,5 миллион. теңге қаралған. Мұның бәрі тұрғындар игіліг жолында атқарылып жатқан жұмыстардың бір парасы.Шаһарда тұрғын үй салудан бөлек, ескірген көне үйлерді қайта жаңғырту бойынша да тиісті жұмыстар жүргізілуде. Бұл ретте, оны жүзеге асыру үшін республикалық бюджеттен 12 көпқабатты тұрғын үйді қайта жаңғыртуға 773,8 миллион. теңге бөлінгенін атап өткен жөн. Қалалық тұрғын үй инспекциясы мамандарының берген мәліметінше, 2023 жылдың 1 мамырында &nbsp;қала әкімдігінде тұрғын үйге мұқтаж адамдардың &nbsp;5 дара тізімдері бойынша &nbsp;28 041 отбасы кезекте тұр екен.&nbsp;Оның ішінде:- Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар тобында 1419;- Алтын алқа", "Күміс алқа" алқаларымен наградталған немесе бұрын "Батыр ана" атағын алған, сондай-ақ I және II дәрежелі "Ана даңқы" ордендерімен наградталған көпбалалы аналар, көпбалалы отбасылар – 4 624;- халықтың әлеуметтік жағынан әлсіз топтарында – 10559 тұрғын;&nbsp;- мемлекеттік қызметшілер, бюджеттік ұйымдардың қызметкерлері, әскери қызметшілер және мемлекеттік сайланбалы қызмет атқаратын &nbsp;адамдар – 10900 тұрғын;- жалғыз тұрғын үйі Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен авариялық жағдайда деп танылған азаматтар – 532 тұрғын бар.Бұдан бөлек, Қызылорда қаласы бойынша апаттық деп танылған 42 көпқабатты және 3 жер үйлер тіркелген.Жергілікті халықты тұрғын үймен қамтамасыз етуде мемлекеттік бағдарламалардың да игілігі барын айта кеткен жөн. Бұл ретте, «Дипломмен ауылға» бағдарламасы бойынша тұрғын үй сатып алуға республикалық бюджеттен 80 маманға 414,0 миллион. Теңге бөлініпті. Сондай-ақ, оларға берілетін көтерме жәрдемақыға 110 маманға 37,9 миллион. теңге қаржы қарастырылған.Мамандар осы орайда, құрылыс жұмыстарын қарқынды жүргізуде негізгі капиталға инвестиция салудың да өз септігі барын айтады. Бұл бағытта қалада 2023 жылдың қаңтар-мамыр айларында меншіктің барлық нысанындағы кәсіпорындар мен ұйымдар негізгі капиталға 58 457 миллион. теңгенің күрделі қаржысын салып, өткен жылдың салыстырмалы кезеңімен 119,6 пайызды құраған. Оның ішінде, қаржының 3 141,4 милилон. Теңгесі, яғни 6,4 проценті республикалық бюджеттен болса, 16 811,6 миллион. теңгесі (34,2 процент) жергілікті бюджеттен, 25 258,5 миллион. теңгесі (51,4процент) жеке қаражаты есебінен, 3 940,0 миллион. теңгесі (8,0 процент) қарыз қаражаты есебінен игерілген. Соның нәтижесінде құрылыс жұмыстарының көлемі 15 милилон 843 мың. теңгені құрап, өткен жылдың салыстырмалы кезеңімен 135,6 процентке жеткен. Сонымен қатар, қаржыландырудың барлық көздері есебінен 2023 жылдың 1 маусымына жалпы ауданы 101 175 шаршы метр, оның ішінде мемлекеттік меншік қаражаты есебінен 4 403 шаршы метр, халық қаражаты есебінен 92 966 шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілген. Бұл өткен жылдың салыстырмалы кезеңімен 100,2 процентті құраған. &nbsp;

Қызылордада биыл көпқабатты 17 үй салынбақ

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> «Ауыл шаруашылығы ел экономикасының драйверіне айналуы тиіс». Рухани жаңғыру бағдарламасындағы айтылған бір ауыз сөз бүгінгі күннің басты бағдарын айқындап, ел назарын ауылдың қарапайым тіршілігіне аударды. Қолда бар төрт түліктің жайын жасап, оның тұқымын асылдандыруға ерекше көңіл бөліне бастады. Мұны соңғы жылдарда инвестиция мен субсидия көлемінің өсуі мен шаруа қожалықтардың саны артуынан бағамдауға болады. Шиелідегі мал тұқымын асылдандыру ісінің тынысы қалай? Мал басын асылдандыру ісін неден бастау керек? Осы іспетті сұрақтардың жауабын ветеринарлық медицина маманы Абылай Бейбітбаевтан сұрап білдік. &nbsp;– Әңгіменің әлқиссасын өзіңізден бастасақ. Қазір кеңестік кезеңдегідей мал басын жоспарлап көбейтудің ауылы келмеске кеткен. Сондықтан, тұрғындарға төрт түлікті асылдандырудың тиімді тұсын түсіндіре білу қажет. Жоспарыңыз қандай? Бұл салаға қалай келдіңіз?– Мал басын асылдандыру – үлкен мәселе. Бұл – мал шаруашылығынан түсетін өнімнің көлемін ұлғайтып, бәсекеге қабілетті етеді. Көшпелі ғұмыр кешкен қазақ халқы тұқымы асыл малдың таразы тартатынын жақсы білді. Бірақ, небәрі 50-60 жыл көлемінде төрт түлігіміздің тұқымын ұсақтатып жібердік. Одан қалды, 1932 жылдардағы ашаршылықтан қорамызда қой да қалмады. Кейін, 1975 жылы &nbsp;екінші тың игеру жұмыстары жүргізіліп, қаракөл қой савхозын құру жұмыстары жүргізілді. Төрт түлікке мамандандырылған осминаторлық орталықтар құрылды. Алайда, Кеңес үкіметі құлаған тұста бұл шаруа қожалықтар ыдырап кетті. Қазіргі таңда мал бордақылау алаңдары ашылып, қайтадан сол мал тұқымын асылдандыру, санын көбейту жұмыстары қолға алынуда. Бірақ, әлі де болса аудан тұрғындары төрт түлігін асылдандыруға ынта танытпауда. Ақысыз түрде жүргізілетін ұрықтандыру ісіне де қызығушылық танытып жатқандар көп емес. Мүмкін ақпараттандыру әлі де толық жүргізілмей жатқан шығар. Ал, өзіме келер болсақ, Алматы қаласындағы «Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу» университетінде ветеринарлық медицина факультетін оқып бітіргенмін. Қазіргі таңда Шиелі «Қазына» коорпаративінде жұмыс істеймін. Биылғы жоспар 2000 сиырға, 3000 қойға асылдандыру жұмыстары жүргізіліп жатыр.– Соңғы жылдары тұқымы азып кеткен жергілікті малдың жілігі татымайтыны ақиқат. Ал, ірі қара мен қой тұқымын асылдандыруды қалаған шаруалар не істеуі қажет? Қорадағы сауын сиырын не болмаса байлаулы баспағын қолдан ұрықтандырғысы келетін тұрғындарға қол жетімді ме?– Иә, үйдегі 4-5 сиырдан асыл тұқымды түлік алуға болады. Тіпті, ұрықтандыру тегін жүргізіледі. Голландиялық гольштейн, швицариялық швиц және симментал тұқымы етті және сүтті бағытта қолданылады. Аталған асыл тұқымдылар ұрығы «Қазына» компаниясы арқылы «Шиелі Қазына» кооперативіне келеді. Айта кетейін, селекциялық-асылдандыру жұмыстарымен «Shieli Qazyna» ауылшаруашылық кооперативі 2020 жылдан бері айналысып келеді. Кооператив басшысы Е.Жеңсікбаев ауданда мал шаруашылығын дамытуды көздеп отыр. Сондықтан, аудан халқы немесе шаруа қожалықтар қорадағы ірі қарасы мен уақ малын асылдандыруға ниеттенсе, қолдан келгенше жәрдемдесуге даярмыз.&nbsp;– Бүгінгі таңда қанша малға ұрықтандыру жұмысы жүргізілді?– Бүгінде «Нұр-Жақып» ШҚ және басқада шаруашылықтарда ұрықтандыру жұмыстары жүргізіліп жатыр. Әзірге 150 ірі қара және 500 қой қолдан ұрықтандырылды. Сондай-ақ, алдағы уақытта «Shieli Qazyna» ауылшаруашылық кооперативі етті және сүтті ірі қара мал шаруашылығының асыл тұқымдық базасын құру мақсатында, шет елдерден етті бағыттағы тұқымдар алып келіп, репродукторлық шаруашылықтар құру бойынша инвестициялық жобалар іске асыруды жоспарлап отыр.– Өзіңіз айтып өткендей, сонау 30-жылдардан бері өзіндік құнын төмендетпеген қазақтың еділбай қойы, қылшықты қойы, биязы жүнді қойларының тұқымы ұсақталып, өрісіміз тарылып, асыл тұқымды мал алудың тетігін таба алмай жүргеніміз жасырын емес. Ал Голландия, Германия, Норвегия, Австралия тәрізді елдер мал басын асылдандырып, халықаралық ветеринария ұйымының алдында бедел жинап үлгергелі қашан?! Осындайда «ежелден мал өсіру қанында бар мал баққан қазақтың жоғары межеден көріне алмауына не себеп?» деген сауал еріксіз ойға оралып отыр.– Қазіргі кезде Үкімет үлкен сұранысқа &nbsp;ие болып отырған қозы еті мен сиыр етін экспортқа шығаруды ұлғайтуға көңіл бөлуде. Әлемдік нарықта ет өніміне сұраныс та жоқ емес. Ет – адам баласына &nbsp;наннан кейінгі екінші азық түрі. Іргеміздегі Ресей мемлекеті жыл сайын 1,5 млн тонна етті Латын Америкасынан тасып жейді. Осы орайда Ресейдің үлкен нарығын біз тиімді пайдалануымыз қажет. Ал, ол үшін төрт түліктің тұқымын түрлендіріп, асылдандыру жұмысына ден қоюымыз керек. Қалай десек те, қазақ баласы «малым – жанымның садағасы» деген қағидамен күн кешті. Өркениеттілікке бір табан жақындап, дамушы елдердің қатарына қосылуды көксеген ұлтымыз ауыл шаруашылығы, соның ішінде мал шаруашылығы саласының жөні бөлек екендігін ескерусіз қалдырмасы анық. Десек те, біз әлі де болса көршілерімізден ет-сүт өнімдерін «сұраудан» жалықпай келеміз. Ал, етті және сүтті бағыттағы тегін асыл тұқымды ұрықтарды өз пайдамызға жаратуды ойлансақ қайтеді...&nbsp;– Бұйырса, 500-ге жуық қойдан асыл тұқымды қозы аламыз деп сенеміз. Ал, оларға қандай ұрық қолданылуда?– Қазір жер жүзінде 900 миллионға жуық қой бар деп есептейтін болсақ, соның 15,7 миллионы – Қазақстанда. Әлемде жалпы саны 600 қой тұқымы болса, соның 15 түрі бізде бар. Ал, 1918 жылғы есеп бойынша Қазақстанда 22 түрлі қойдың тұқымы өсірілген екен. Батыс Қазақстанда азғыр тұқымды қой, еділбай қойлары өсірілсе, Орталық Қазақстанда бес ата қойлары, ал Шығыс Қазақстанда шыңғыс тұқымды қойлар мен әртүрлі құйрықты қойлар, моңғол тұқымдас қойлар өсірілді. Қазір бізде мұның бірі де жоқ. Бізде қазір тек еділбай қойының тұқымы ғана сақталып қалды. Республиканың &nbsp;аумағы өте үлкен, климаттық жағдайы да әркелкі. Дегенмен, осының бәріне де бейімделген қойлардың тұқымы &nbsp;жеткілікті. &nbsp;Мысалы, еліміздегі 15,7 миллион қойдың 80 проценті – құйрықты қой. Оның өзінің алты түрлі тұқымы барын ескерсек, олардың бойында қазақтың еділбай қойының қаны барын да жоққа шығаруға болмайды. Түркіменнің ахалтекесі, славян халқының романовск, американдықтардың линкольн тұқымы секілді еділбай қойы – сөз жоқ, ұлтымыздың мақтанышы. Мұның өзін дамыта алсақ, үлкен жетістік болар еді. Дәл қазіргі уақытта гепшнер қой тұқымының ұрығы қолда бар. Ниетті шаруа қожалықтармен келісіп, ұрықтандыру жұмыстарын жүргізудеміз. Бір тиімді тұсын қоса айтсам қойын асыл тұқымды бағытта ұрықтандырғаны үшін қожалық иесіне қаржылай ақша да беріледі. Сондықтан кәсібін кеңейтіп, тегі асыл төл алам деушілердің есебі түгел болмақ. Тіпті, пайдасы көп десек те жаңылмаймыз.– Әлемдік елдермен бәсекеде бәсіміз түгел болуы үшін тұтынушылардың талабына сай өнім өндіруіміз қажет-ақ. Ол үшін еңәуелі ішкі ахуалды, яғни мал шаруашылығына көңіл бөліну керек. Асыл тұқымды төрт түлікті көбейтуде не кедергі?– Расында, сүтті сиырдан сүт, құрт, май, ірімшік, қаймақ сынды отандық өнімдерді өндірсек, етті бағытта мал бордақылау алаңдарының көбеюіне, әрі экспорттың әлеуеті арта түсуіне септігін тигізеді. Яғни, әлемдік талапқа сай өнімдерді өндіріп, өзіміздің брендті қалыптастыруға жол ашатынына сенім мол. Мысалы, Арабтар жылқы, түйесін әлемдік брендке айналдыра білді. Олардың жылқысына қарап сүйсінбейтін жан кемде-кем. Жыл сайын түрлі көрмелер ұйымдастырып, жылқысының бағасын көтеріп келеді. Сол секілді қазақ халқы да қолдағы мүмкіндіктерді тиімді қолдана білгенін қалаймын. Текті халық үшін тегі асыл малдың қандай боларын түсіндіріп жатудың өзі әбестік деп ойлаймын.–Сұхбатыңызға рақмет!

Асыл тұқымды мал – табыс көзі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Арал ауданында Мемлекеттік рәміздер күніне арналған «Мемлекеттік рәміздер – Тәуелсіздік белгісі» атты патриоттық акция ұйымдастырылды.&nbsp;Рәміздер алаңында өткен мерекелік іс-шараға аудан әкімі Серік Сермағамбетов, зиялы қауым өкілдері, құқық қорғау саласының қызметкерлері мен белсенді жастар мен тұрғындар қатысты. &nbsp;Мерекелік салтанат Әнұранмен басталды.Рәміздер алаңында өткен іс-шарада аудан әкімі Серік Сермағамбетов аралдықтарды құттықтап, ізгі лебізін білдірді.<blockquote>«Баршаңызды &nbsp;ел тарихындағы айтулы мерекелердің бірі – Мемлекеттік рәміздер күнімен шын жүректен құттықтаймын! Мемлекет мәртебесін айқындайтын негізгі құндылықтар мен ұстанымдар тарих толқынында шыңдалып, уақыт тезіне төтеп беретін дәрежеге көтерілу арқылы қалыптасатыны белгілі. Бұл ретте мемлекеттік рәміздеріміз – Ту, Елтаңба, Гимн бір сәтте ғайыптан пайда болмай, сан ғасырларлық ұлттық құндылықтар мен терең тарихымызға негізделіп бекіді. Олар – мемлекеттің кешегісін, бүгінін және ертеңін көрсетететін айшыққа айналды.&nbsp; Тәуелсіздік төсбелгісіне айналған рәміздерімізді құрметтеу, мақтан тұту әрбіріміз үшін қасиетті борыш. Тәуелсіздігіміздің айбары саналатын Мемлекеттік Рәміздеріміздің мәртебесі арта берсін!»,- деп, &nbsp; мемлекеттік нышандардың Тәуелсіздіктің баға жетпес құндылығы екенін жеткізді.</blockquote>Патриоттық іс-шара аясында мемлекеттік қызметке алғаш қабылданған жас мамандар салтанатты түрде ант қабылдады. Сондай-ақ, жиында аудан әкімі зиялы қауыммен бірге "Жас ұлан" ұйымының қатарына қабылданған оқушыларға арнайы галстук тағып, қадамына сәттілік тіледі.&nbsp;Салтанатты жиын спорт саңлақтарының жаяу жүргіншілер марафоны мен авто және мотошеруіне ұласты. Рәміздер күні аясында ұйымдастырылған шеруде қолдарына мемлекеттік ту ұстаған жастар қала көшелерін аралап, мерекеге көрік берді.

Ауданда Мемлекеттік рәміздер күні аталып  өтті    

Kyzylorda-news.kz. Қызылорда облысында биыл жазғы кезеңде 9 мыңға жуық бала лагерьмен қамтылады. Бұл бағытта барлығы 10 лагерь қызмет жасайды, деп хабарлайды ҚазАқпарат.Облыста оқушыларды қабылдайтын барлығы 10 лагерь балаларға қызмет көрсетеді. Олардың арасында 7-уі мемлекеттік болса, қалған 3-уі жеке лагерь. Лагерьлер 2- маусымнан бастап жас өрендерге салтанатты түрде есігін айқара ашты. Ендігі кезекте 7 ауысым бойынша 8890 бала тынығуына мүмкіндігі бар.Оған қоса мектептердің барлығында күндізгі тынығу лагері іске қосылады. Нәтижесінде барлығы 98 мыңға жуық жазғы тынығу орындарымен қамтылады. Алғашқы кезекте тынығу орындарына ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, көпбалалы және тұрмысы тқмен отбасылардан шыққан балалар барады.Сондай-ақ, жергілікті меценаттар мен кәсіпкерлердің демеушілігімен 1326 бала облыстан тыс жердегі демалыс орындарына бармақ. Оған «Қазгермұнай», «Қазатомпром», «РЗА», «СКЗ-U», «Гежуба цемент заводы», «Қызылкұм», «Таң ЛТД», «Тілеп» ЖШС-тері қолдау көрсетті.Айта кетсек, биылғы жаз мезгілінде «Жаздық жолдама» әлеуметтік жобасы жүзеге асырылады. Бұл жоба ҚР Оқу-ағарту министрлігі және «Қазақстан халқына» қоғамдық қоры тарапынан ұйымдастырылып отыр. Нәтижесінде ауылдың дарынды балаларының интеллектуалдық, шығармашылық қабілетін жетілдіру және қолдау көрсетіледі. Бұл бойынша облысқа 600 орынға квота бөлінген. Сол арқылы Алматы қаласындағы «Спутник» балалар сауықтыру лагерінде 320, Жаңақорған ауданындағы облыстық олимпиадалар және қосымша білім беру орталығында 280 оқушының демалуына мүмкіндігі бар.Қызылордалық жас өрендер жаз мезгілінде Сыр өңірінің тарихи орындарымен таныса алады. Оған қоса Астана, Байқоңыр ғарыш айлағы, Шымкент (Ақмешіт үңгірі, Қазығұрт, Домалақ Ана) Тараз (Айша бибі, Қарахан кесенесі) Сауран, Сығанақ қалашығы мен Түркістан облысының киелі жерлеріне (Отырар, Арыстанбаб кесенесі, Қожа Ахмет Ясауи, Гаухар ана кесенесі), Қорқыт ата ескерткіш, экскурсиялар мен арнайы турлар ұйымдастырылады.Жазғы демалыста баланың бос уақытын тиімді ұйымдастыруда тиісті мекемелер де қарап қалмайды. Түрлі танымдық және спорттық шаралардан бөлек, үйірмелер жыл бойы жұмыс істейді.Маусым айында аймақ басшысының қолдауымен облыс әкімінің жүлдесіне арналған «Айтыс олимпиадасы» облыстық балалар айтысы өткізіледі. Жалпы облыс мәдениет үйлері мен клубтарында 583 бала мен жасөспірімдерге арналған үйірме жұмыс жасайды, оған 7093 бала қамтылған.

Қызылорда облысында биыл 9 мыңға жуық бала лагерьмен қамтылады

Kyzylorda-news.kz. Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев ҚР Мемлекеттік рәміздері күні &nbsp;Қызылордадағы Рәміздер алаңында өткен салтанатты іс-шараға қатысып, &nbsp;сырбойылықтарды мерекемен құттықтады. Мерекелік салтанат Әнұранмен басталды.Аймақ басшысы кез келген елдің мемлекеттік мәртебесін айқындайтын басты құндылықтары – шекарасы, астанасы және Мемлекеттік рәміздері екенін атап өтті.<blockquote>«Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы «Қасиетті нышандарымызда қазақтың мың жылдық арман-тілегі, мақсат-мұраты түгел тоғысқан. Көк байрағымыз – мызғымас мемлекеттіліктің белгісі. Елтаңбамыз – азаттықтың айшықты көрінісі. Ал, Әнұранымыз – еркіндік пен елдіктің үні. Тәуелсіздіктің осы үш символы халқымызға ерекше рух береді. Өйткені, бұл – бабаларымыздың орындалған арманы», – деген болатын. Еліміздің басты құндылықтарын құрметтеу – бәріміздің перзенттік парызымыз. Рәміздерімізді елдігіміздің ұраны, патриоттығымыздың бастауы, Отанымыздың мақтаныш символы ретінде танытуымыз қажет», - деді Нұрлыбек Машбекұлы.</blockquote>Патриоттық іс-шара аясында Отан, атамекен, туған жер туралы әндер орындалды.Мемлекеттік Ту көтерген 15-тен астам жеңіл көлік пен 10 мотошабандоздың авто және мотошеруі жиынға ерекше сән келтірді.Айта кетейік, Сыр өңірінде ҚР Мемлекеттік рәміздері күніне орай 100-ге жуық іс-шара ұйымдастыру жоспарланған. «Жас Ұлан» балалар-жасөспірімдер ұйымының және «Жас сарбаз» қозғалысының мүшелері арнайы сапта жүреді. Сонымен &nbsp;қатар &nbsp;Байқоңыр қаласында &nbsp;жалпыхалықтық патриоттық шаралар өткізілсе, барлық аудандарда Елтаңба авторы, сырбойылық &nbsp;Жандарбек Мәлібековтің еңбектері насихатталмақ. Мемлекеттік Ту авторы, суретші Шәкен Ниязбековтің 85 жылдығына арналған шаралар, &nbsp;патриоттық акциялар, көрмелер мен танымдық сағаттар өткізілмек.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230604_WA_0008_9020a4f6f3.jpg" alt="IMG-20230604-WA0008.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230604_WA_0007_27b11a4acf.jpg" alt="IMG-20230604-WA0007.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230604_WA_0010_d6732fa8c2.jpg" alt="IMG-20230604-WA0010.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230604_WA_0006_7b53b3a72c.jpg" alt="IMG-20230604-WA0006.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230604_WA_0004_2b455f9330.jpg" alt="IMG-20230604-WA0004.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230604_WA_0009_bf2cb34f1f.jpg" alt="IMG-20230604-WA0009.jpg">

Сыр өңірінде "Туған жерім менің - Қазақстаным!" облыстық патриоттар форумы өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Тағдыры сынап, жарымжандықтың тақсіретін тартып, тауқыметі мойнына ілінген балалар біздің елде де бар. Олардың жалпы саны 2017 жылғы дерек бойынша 144 783. Оның ішінде 96 555-і 6-18 жас аралығын қамтыса, 40 943-і алты жасқа дейінгі балалар. Ал Шиелі ауданында 2019 жылғы сәуір айындағы мәлімет 2321 жанның мүмкіндігі шектеулі екенін көрсетіп отыр. Бұл сандардың арасында І топқа жататын мүгедектер – 168, ІІ топтағы мүмкіндігі шектеулілер саны – 755 болса, ІІІ топтағылардың жалпы саны – 931. Оның ішіндегі 467-і 16 жасқа дейінгі балалар. Осы сандардан кейін мүмкіндігі шектеулі балалардың білім алуы және қоғам өміріне араласуы алаңдатады. Әрине, заң бойынша балалардың ғана емес кез келген азаматтың орта білім алуына құқы бар. Десек те, арқасына сөмке асынып, өздігінен мектеп табалдырығын аттай алмайтын бүлдіршіндер қалай және қайдан білім алады?&nbsp;Инклюзивті білім беру. Әуелі біздің ойымызға осы оралады. Себебі, бұл тек білім берумен ғана емес, денсаулығында кінәраты, ойында шектеуі бар бүлдіршінді қалыпты өмір сүру дағдысына баулиды. Инклюзия ең алғаш ХХ ғасырдың 70 жылдарынан бастау алған. Ал инклюзивті оқыту жайлы ереже 2006 жылдың 13 желтоқсанында БҰҰ-ның бас ассемблеясымен мақұлданып, «Мүгедектердің құқықтары туралы» ұйымның конвенциясына енгізілген. Бүгінгі таңда білім алуға деген мүмкіндікті кеңейтіп, мүгедек баланың ой-өрісін дамыту үшін өзге мемлекеттер әу бастан білек сыбана кіріскен. Мәселен, Ресей Федерациясы 1980-1990 жылдар шебінде-ақ инклюзивті білім беру мекемелерін аша бастаған. Ал Швецияда айрықша балалардың көбі оларға қолдау көрсететін қарапайым сыныптарға біріктірілген. Азуын айға білеген АҚШ-та мүмкіндігі шектеулі балаларға бар мүмкіндікті жасаған. Оның бірі – 1990 жылы қабылданған «Кемтарлығы бар тұлғалардың білім алуы туралы акт» заңы. Бұл бала қажеттіліктеріне жауап беретін халықтың білім беру жүйесіндегі тегін оқуға кепілдік береді. Аталған заң арнайы білім алуға құқық беріп қана қоймай, сондай-ақ қосымша қызметке ие етеді. Хорватия болса осы тектес заңды 1992 жылы қабылдаған. Бірақ мұндағы білім беру науқастың диагноз деңгейіне байланысты. Ауытқушылығы бар оқушылар жалпы немесе бейімделген бағдарлама бойынша &nbsp;білім алады. &nbsp;Алғашқы төрт сыныпта дамуы тежелген оқушылар қайта оқуға қала алмайды да, бір сыныптан келесісіне көшеді. Онда олар жекелей оқу бағдарламасы бойынша білім алуын жалғастырады. Бесіншіден бастап, сегізінші сыныпқа дейін арнайы білім беру мамандары және мұғалімдер баламен жұмыс істейді. Тағы айта кететін жайт, Хорватияда мүмкіндігі шектеулі мектеп түлектері ЖОО-ға түсуде басымдыққа ие. Олар өту балынан төмен көрсеткіш жинаса да, факультетке қабылдана береді. Мемлекет мұндай студенттің оқуын төлейді.&nbsp;Хош. Дүние жүзі бойынша инклюзияға сүйеніп, балалардың мүмкіндігін шектемеген біраз елді електен өткіздік. Енді Қазақстанда мүгедек балалардың білім алуы қандай деңгейде екенін саралап көрелік. Әлгінде қоғам өміріне етене араласа алмайтын балалардың жалпы санын сөйлеттік. Ал республикада сондай бүлдіршіндерге қызмет ететін 13 сауықтыру орталығы, 146 арнайы кабинет, 57 психологиялық-медициналық-педагогикалық кеңес мекемесі бар. Ал арнайы оқу бағдарламасымен мектепте 88 899, мектепке дейінгі білімді 28 849 бала алып жатыр. &nbsp;Сонымен қатар коррекциялық-педагогикалық көмек ерте жастан 4 360 бүлдіршінге көрсетілуде. Осындай қызметтердің арасында Шиелі ауданындағы ПМПК мекемесінің де үлесі бар. Бұл мекеме балалардың тиісті деңгейде білім алуын қамтамасыз етіп, арнайы мектептер мен мектепалды дайындыққа жолдама береді. Бүгінгі таңда аудандық кеңес мекемесі қараша айынан бастап 874 мүмкіндігі шектеулі баланы тіркеген. Олардың ішінде тірек-қимыл қызмет аппараты бұзылғандардың саны – 241, ал ақыл-ойы бұзылған балалар – 69, бұдан бөлек есту, көру қабілетін жоғалтқандар да осы мекеме қарауында. Сонымен қатар өзге де ауру түрлері бойынша тіркелгендер 206-ға жетеғабыл. Бүгінде ПМПК тіркеуінен өткен 155 балаға үйден оқытуға жағдай жасалған, ал әлеуметтік қызметті 110 бала көріп отыр. 874 баланың 93-і оңалту орталығында. &nbsp;Орайы келгенде айта кеткен жөн, кейбір ата-аналар баласын кеңес мекемесіне тіркеуге асықпайды. Ата-ананың алаңсыз жүруінен баланың болашағына балта шабылып, сабақ оқу үрдісі төмендей беретінін ескерткіміз келеді.&nbsp;Жыл басында аудандағы мектептерге арнайы маман бөлінді. Бұл әрине, қуанарлық жайт. Себебі бұдан былай тілінің мүкістігі мен сөйлеу қабілеті нашар балалар білім ошағында жүріп-ақ қосымша сабақ алалады. Оларға арнайы логопед-дефектологтар көмектеседі. Сондай маманның бірі – Арайлым Бекмұханбетова. Ол қазіргі таңда №47 М.Ломоносов атындағы мектеп-лицейінде жұмыс істейді. Өзінің айтуынша, сабақтан тыс уақытта 25-ке жуық оқушыны қабылдап, оларға әртүрлі жаттығулар жасатады. Сондай-ақ баланың ой-өрісін дамытып, есте сақтау қабілетін жақсарту үшін жаңылтпаштар жаттатуды да қолға алған.&nbsp;<blockquote>«Біз баланы 4 кезең бойынша оқытамыз. Оның біріншісі – дайындық уақыты, одан кейін дыбыстардың қойылуы. Осы екі кезеңнен соң дыбыстарды ажырату бойынша және машықтандыру тұрғысында жұмыс істейміз. Көбінесе балалардың «р», «қ», «ң» сияқты әріптерге тілі келмейді. Осыған орай әртүрлі жаттығу жасаймыз. Әр баланы кемінде жарты сағат қабылдап отырамыз. Егер кезең-кезеңнен өте алмаған балалар болса, оларды қайталап оқытамыз», – дейді логопед маман. &nbsp;</blockquote>Бүгінгі таңда баланың былдырлап шыққан тілі сол қалпында дамымай қалуы үлкен қауіпке айналып отыр. Бұрындары бір-екі әріпті айта алмау қалыпты жағдай саналса, қазір бұл бес қайнаса сорпасы қосылмайтын сөздердің бір-бірімен араласып кетуіне кесірін тигізеді. Сондықтан бала тілінің сауатты шығуын балабақшадан бастап қолға алу керек. Осы орайда аудандағы «Айналайын» және «Жадыра» балабақшалары да логопед-дефектолог маманмен қамтылған.&nbsp;Елімізде мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған арнайы 97 мектеп бар, ал балабақшаның саны – 42. Десек те, бұл балалар үшін барлық жағдай жасалғанын көрсетпейді. Өйткені, қарапайым мектептерде мүгедектерге ыңғайлы пандус пен әжетхананың жайы сын көтермейді. Ал кабинетте арнайы жабдық жоқтың қасы. Сөз арасында дамыған мемлекеттерде инклюзивті білім берудің қаншалықты қолға алынғанын мысал еткенбіз. Ал бізде инклюзия әлі теория жүзінен аса алмай тұрғаны өкінішті.

Шиелі ауданында мүмкіндігі шектеулі 2321 азамат бар

Жаңақорғандықтар рәміздер күніне орай «Шаңырақ-Арман» пьесасын тамашалады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Тілшілік тіршілікпен қайнаған еңбектің қайнар көзіне айналған Бидайкөл ауылына табан тіредік. Елді мекеннің іргетасы 1928 жылы қаланған. Бүгінде мұнда 4000-ға жуық тұрғын бар. Олар сан салалы кәсіппен күнелтіп отыр. Әсіресе, таңмен таласа тұрып, кеш қарайғанша дамыл таппайтын диқандардың дала төсіндегі қыруар жұмысы қандай құрметке болса да лайық. Осы орайда біз атшаптырымдай алқапты молшылық майданына айналдырып отырған еңбеккерлердің етжеңді ісіне зер салдық.Жалпы Шиелі топырағы таяқ тастасаң, тал болатын құтты мекен. Ақ күріштің атасы Ыбырай Жақаевтай Еңбек ері, 10 ғасыр адамының 5-еуі шыққан қасиетті қоныс. Ауданның агросаласында алымды тірлік көрінеді. Өнеркәсіп өндірісі де өркендеп тұр. Мұны Бидайкөл ауылынан байқай аламыз. Мұнда қазіргі таңда 44 шаруа қожалығы бар, оның 28-і егінмен, қалғаны мал шаруашылығымен айналысады. Соның ішінде қос кәсіпті де қатар алып жүрген Талғат Байдалиев төрағалық ететін «Бидайкөл» шаруа қожалығының орны бір төбе. Аталған қожалықтың қарқынды жұмысы 1915 жылы басталған болатын. Содан бері жыл сайын 1000 гектар жерге егін егілуде. Биыл №1 өндіріс бригадасына 466 гектар күріш егілген. Оның 188 гектары «Янтарь» сорты болса, қалған 278 гектары «Лидер» сорты. Енді диқандардың еңбегі еленіп, егін даласының дүбірге толатын күні де алыс емес.2021 жылы Шиелі ауданында 29 151 гектар жерге егін егілді. Ал, 1100 гектар жерге күздік бидай және 330 гектар жерге жаздық бидай егілген. 75 гектарға тары өнімі егілсе, майлы дақылдардан 1100 гектар мақсары, 70 гектар соя егілген болатын. Сондай-ақ, 3025 гектар жерге жаңа жоңышқа, 5448 гектарға ескі жоңышқа егілген. Ал, 1700 гектарға картоп, көкөніс, бақша дақылдарына 4897 гектарға ұлғайтқан болатын. Сыр күріші дақылының жалпы үлесі – 13000 гектар. Сонымен қатар, былтыр «Бидайкөл» шаруа қожалығы 1100 гектарға жуық күріш еккен болса, биыл аталған қожалық көлемін ұлғайтамыз деп отыр.&nbsp;<blockquote>«Күзде 200 гектар жерге бидай егілді. Осы жылы жоңышқаны көбейтіп жатырмыз. Мақсатымыз – үлескерлерімізге молынан шөп берсек деп жоспарлап отырмыз. Сондай-ақ, біздің шаруашылық жаңа техникалармен жабдықталған. Жер тегістейтін «джодж» деген тракторларымыз және конбайындарымыз бар. Шаруашылықта техникалар жеткілікті. Бәрі жұмысқа сақадай сай тұр», – деді «Бидайкөл» шаруа қожалығының бригадирі Батырхан Мәмбетов.&nbsp;</blockquote>«Бидайкөл» шаруа қожалығында 100-ге жуық қызметкер жұмыс істейді. Мұнда 1184 адамның жер үлесі бар. Үлескерлерге 100 дана жоңышқа пресс шөптен таратып 300 гектар жер ұжым қызметкерлеріне бақша дақылдарын егуге берілген. Жұмысшылардың жалақылары да дер кезінде аударылып келеді. Сонымен қатар жыл соңында диқаншыларға арнайы сыйақы үлестіру де шаруашылық тарапынан қарастырылған.P.S. Еңбегі көптің өнбегі көп демекші, маңдай тердің үміті ақталғаны жақсы. Былтырғы күріш өнімі көңіл көншітерлік. Әр гектардан 58 центнерден күріш алу қажырлы еңбекті талап ететіні белгілі. Ал, биылғы жылы шаруашылықтың саймандары сайланып тұр. Күзде қамбаны &nbsp;астыққа толтырар деген үміт бар.

Архив

Алма Бапанова, дәрігер-онкогинеколог: Қатерлі дерт жасарып барады