<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Қазалы көлік-техникалық жоғары колледжінде қыз баланың өсіп дамуына қолайлы психологиялық және әлеуметтік жағдай жасау, келеңсіз жағдайлар мен жат қылықтардың алдын алу, өмірге құштарлығын арттыру және қыз балалар арасында кездесетін суицид, зорлық-зомбылық, ерте жүктілік, оның денсаулыққа қаншалықты зиян екендігін түсіндіре отырып, қыз бала тәрбиесіне дұрыс көңiл бөлуге ақыл-кеңестер беру мақсатында «Қыз сұлу көрінеді әдебімен...!» тақырыбында семинар-тренинг болып өтті.&nbsp;Семинарға аудан орталығындағы №165, №204, №276 орта мектептердің 9-11 сынып қыз балалары мен Қазалы көлік-техникалық жоғары колледжі мен Қазалы гуманитарлық техникалық колледжінің студенттері қатысты. Аталмыш шараны &nbsp;директордың тәрбие ісі жұмыстары жөніндегі орынбасары Г.Күзембаева ашып, қыз балаға берілетін тәрбиенің маңызы, қоғамдағы қыз бала тәрбиесін тілге тиек ете отырып, қыздардың тән мен ар тазалығы туралы мәлімдеді.Кеш қонақтары Қазалы аудандық әйелдер кеңесінің төрайымы Р.Асанова, облыс әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссия мүшесі, еңбек ардагері Г.Тұяқбаева және Қазалы аудандық мәслихат депутаты, Қазалы аудандық аналар кеңесінің төрайымы Ш.Асқарова, Қазалы АПБ, ЖПҚб, ЮПт-ның ага инспекторы, полиция майоры М.Бегалиева және Қазалы аудандық Жастар Денсаулығы бөлімінің дәрігері Ә.Алиева мен колледжішілік ата-аналар комитетінің төрағасы Б.Айтбаева мектеп жасындағы қыз балалардың тағдыры жөнінде тағылымды ақпарат беріп, қыздардың сырласы анасы болғандықтан, анасынан ешқандай сыр жасырмау керек екендігін баса айтты.&nbsp;Сонымен қатар, қыздардың кешкі уақытта үйден шықпауын, интернет желісінде түрлі әлеуметтік желілерде отырмауын тапсырып, кеңестерін беріп, қыздар арасындағы ерте жүктіліктің салдары, денсаулыққа зияны, өмірге қауіптілігі туралы ауқымды әңгіме жүргізіп, қыздардың жеке бас гигиенасы, тазалығы жайлы түсіндірме жұмыстарын жасады. Қыз балалар арасында жат қылықтардың алдын алу жұмыстарын күшейте отырып, қоғам назарын қыз тәрбиесіне арнау мақсатында өткізілген жиналыста еркін форматта пікір алмасу болып, №204 мектептің педагог-психологы, мектепішілік «Жантану» психологиялық клубының жетекшісі Ж.Бисенова оқушылармен тренинг жүргізді.

Қазалыда қыздарға арналған семинар-тренинг өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> &nbsp;Абзал мен Гүлшаттың отау құрғанына тура бес жыл болды. Бірақ отбасынан сыңғырлаған сәби күлкісі естілмейді. Туыстары Гүлшатты бір емес бірнеше рет дәрігердің алдына апарды. Алайда тексерудің қорытындысы оң нәтижемен аяқталатын. Ал Абзал болса қаралуға намыстанып бой бермейді. Осылай жүріп арада тағы бір жыл өтті. Үміт оты өшкен соң әйелінен күдіктенуді қойып, кінәратты өзінен іздей бастады. Бар күшін жиып білікті дәрігердің алдына бас сұғалады. Қабағы қатулы, жасы егде тартқан ақ халатты жан күрсініп &nbsp;«балам-ай, өміріңде бір рет болса да неге атқа мінбедің?» деп сұрақты төтесінен қойды. Аң-таң болған Абзал бұл сұрақтан соң біраз абдырап қалды.Иә, дүниеде ұрпақсыз қалу қандай қасірет десеңші. Бүгінде «вирустай» тараған бедеулік пен белсіздік – басты трагедия болып отыр. Жолын іздеп, әуре-сарсаңға түскендер қатары да аз емес. Ал сіз білесіз бе? Белсіздіктің басты себебі – ердің атқа отырмауынан екен. Мұны ғылым әлдеқашан дәлелдеп қойды. Қалай деймісіз? Өткен ғасырдың 60 жылдарынан бастап 90 жылдарға дейін қазақ халқының саны қарқынды өскен. Сол кездегі Алпысбай, Жетпісбай, Сексенбай, Тоқсанбай, Жүзбайлардың өмірге келгенін бағамдай беріңіз. Он құрсақ көтеріп, Батыр ана атанған әйелдер де аз болмады. Бертін келе бұл үрдіс табалдырығымызды батыстың мәдениеті аттағалы тежелді. Рухсыздандық, құндылықтар жойылуға сәл-ақ қалды. Солай ер жігіттің атқа қонуы ұмытыла бастады. Сол кездегі өмірі жылқының үстінде өткен аталарымыз белсіздіктің не екенін білмеген. Оның емі де осы – ат үстінде серуендеу. Жалпы қазақ өмірін атпен байланыстырған халық. Олай болса неге аттан жериміз?Ат спорты кенжелеп қалған ба?Бағзы заманнан бері дайындығы мен шеберлігі мықты сарбаз әрдайым жеңіс шыңынан көріне білген. Ал бабаларымыз сарбаздың жауынгерлік даярлығын ұдайы жетілдіріп отырған. Яки шайқаста қолданатын әдіс-тәсілді бейбіт күндері ұлттық ойын ретінде дамытқан. Әрі қомақты бәйге тігіп, оларды ынталандырған. Мәселен көкпарды алайық. Бұл – жауынгердің ат үстіндегі ептілігі мен тақымын шынықтыратын жаттығу. Шайқас кезінде жолдасың жараланып аттан ауса оның денесін жерге түсірмей іліп алып құтқару керек. Немесе жау сарбазының тақымға басқан жарағын тартып алу қажет. Осылай көкпар тартып шыныққан жауынгер қиналмай-ақ жеңіске жетеді. Жалпы ат спорты – ат үстінде орындалатын спорт түрі. Бұл спорт бізде қаншалықты дамуда? Бір жылдары «Қазақстан» ұлттық арнасында «Көкпар» ұлттық ойыны көрсетілетін. Күнделікті. Қол соғып қошеметтеген үлкен буын аз емес еді. Жанымен беріліп «ал да ал» деп тақымын қысып отыратын. Бертін келе бұл бағдарлама да көгілдір экраннан көрсетілмей қойды. Қош. Одан қалды әлеуметтік желіні шулатқан бейнебаян тарады. Мұнда қырғыз жұртында өткен көшпенді ойындағы Қазақстан Өзбекстаннан жеңілгеніне қырғыздық жігіттің қазаққа үндеуі, жекуі түсірілген. Бұл да біраз дауға апарды. Жұрт та екіге бөлінді. Бірі – біреудің бабы, біреудің бағы деді, енді бірі – дайындықтың мүлдем болмауын тілге тиек етті. Айтып айтпай не керек, уақыт өте бұл да ұмытыла бастады. Бірақ, қашан аттың құлағында ойнаған жігіттер көк туымызды желбіретпек?Ауылда туыс ағам ерте көктем мен күз мезгілінде ұйымдастырылатын ат жарысына қатысатын. Әкесі &nbsp;атсейіс болған. Жылқы баптаудың қыр-сырын үйретіп кеткен. Ұлының жасы келген соң жас жігітті қасына алды. Сондағы ойы бәйгеге қатыстыру. Қанша машықтанғанымен әлгі жігіт жарыстан соң атты суарыпты. Солай аяғына жем түскен екен. Әкесінің көзіндей болған жылқы бір ғана қателіктен көз жұмды. Бұдан біз ат спортының еріккеннің ермегі емесін анық аңғарамыз. Қазекемнің сәйгүлік баптайтыны – жылқы мінезді халыққа тән қасиет. Жалпы жылқы баптау жеңіл іс пе? Жеңіл болса неге өңірдегі ат спортының бағы жанбай отыр? Аймақтағы ат спорты Жалағаш, Тереңөзек пен Шиеліде жақсы дамыған. Әсілінде Жаңақорғанның орны тым бөлек. Себебі Қызылорда облысы құрама командасының көп пайызын жаңақорғандық жігіттер құрайды. Ал Қармақшыда бұл спорт біршама кенжелеуде. Бірақ бұл салы суға кетті деген сөз емес. Ат спортының дамуына кей ауылдың жігіттері өз үлесін қосуда. Мұны елді мекенде көп өтетін ұлттық жарыстан аңғаруға болады. Мәселен түлектердің 10, 20, 30 жылдығы мен бітіруші түлектердің соңғы қоңырауында, наурыз мерекесі мен қарттар күнінде бәйге ұйымдастырылады. Бәйге қоржынын да ауыл азаматтары қалтасынан шығарып, томпайтып қояды. Бұл үрдістің ұрпақ тәрбиесіндегі мәнін де қалай айтпаймыз?!Бұл ауылдағы атқа мінгендерді біз де байқадық. Бірде сол ауылдың молдасын Жосалы совхозына жеңіл көлікпен әкелгенбіз. Қайтарда Жосалыға жетпей Дүр Оңғарға аялдадық. Жаз. Ораза айы. Күннің ыстығына қарамай 10-15 жастағы балалар аттың құлағында ойнап жүр. Жөн сұрасқанбыз. &nbsp;Жақында өтетін бәйгеге дайындық үстінде екен. Қуандық, қошеметтедік. Рас. Ауданда өтетін ат жарысқа жастардың талабы бар. Қатысып та талай бәйгеден олжалы оралып жүр. Десе де ат спортын дамыту мақсатында оқу пәніне қоссақ қалай болар еді? Әйтпегенде дене шынықтырудан қашқан талай бозбаланы көз көріп жүр.«Саусақ» ойынының берер пайдасы бар ма?Иә, саусақ деп отырғанымыз тек қолдың күшімен ойналатын ойын. Күш дейміз-ау, күшке жатпас бәлки?! Айтпағымыз жақында ғана спорт түріне енген – киберспорт ойыны. Бұл тек екі қолдың батырманы шертуі арқылы жүзеге асады. Бұған қызыққан жастар да аз емес. Тіпті әлемдік турнирге қатысып бағы жанғандар тізімі де жетерлік. Бұрын денди, сега секілді ойын аппараты бір үйде ғана болатын. Оған көрші балалар келіп жарыса ойнайтын. Сондағы «Мортал Комбат» ойынының қыр-сырын меңгеріп, функциясын дәптерге түсіретін-ді. Түрлі сан мен әріпті ойын төбелесінде қолданып, «фаталити» жасағанына мәз болады. Бертін келе компьютер қолжетімді бола бастады. Ғаламтор аз тартылғандықтан ойынды жүктеп алып, онымен біраз әуреге түсетін. Әсіресе кеңінен таралған «Контер Страйк» ойынын ауыл жігіттері жарыса ойнап, бақ сынайтын. Әлемтор да әр үйге тартылған соң бұл ойынды «сетевой» ойнап, түрлі жарысқа да қатыса бастады. Солай оқуы жайына қалған бала талай сан соққаны бар. Енді бұл ойындарды спорт түріне енгізіп қойды. Сол кезде ашушаң болып, өзіне әрең келгендері қолын бір сілтесе де ойынның қоржыны қомақты екенін ести сала қайтадан машықтануға көшті. Әлемдік деңгейде бақ сынап, ел абыройын көтергісі келеді-мыс. Жалпы киберспорт пен ат спортының аражігін ажыратып көрелік.Ат спорты бір орында тұрмайды. Ұдайы қозғалысты талап етеді. Жылқы баптау баланы сабырлыққа, төзімділікке тәрбиелейді. Бастысы жануарға деген құрметін арттырады. Сондай-ақ ұлттық құндылықты бағалай отырып, баланы ержүрек, батыл, алғыр, әрі шапшаң етеді. Әлгінде айтып өткен белсіздіктің де алдын алады. Ал киберспорт ше? Бұл ойын баланың интеллектуалдық ойлау қабылетін арттырады дейді. Расымен солай ма? Қазір ғаламторды ашсаң шимайланған бейнебаяннан көз сүрінеді. Одан ғаламтордың шырмауына түскен кіп-кішкентай баланың өлгісі келетінін анық байқайсың. «Интернетсіз» өмір жоқтай. Психикаға әсер ете ме? Етеді. Ал киберспорттағы ойын уақытыңды зая кетіріп қана қоймай, «ауру» адамдай шырмауына түсіреді. Тек ойын, ойын деп жынды адамдай «дымың» қалмайды. Олай дейтініміз, атыс-шабыс ойынынан бір сәтке ұтылса ашуланған баланың сұрықсыз түрін сонда көресіз. Тәрбиелік мәні бар ма? Жоқ. Бұл баланы – қатігездікке тәрбиелейді. Ал бір орыннан қозғалмай отырған бала қалай қабілетті болады? Күні-түні ойнап, ертеңіне көз жұмғандары да бар еді ғой. Бізге бұл ойын несімен жақын болды? Ата-бабамыз қылыштың орнына «тышқан» алып, найзаның орнына пернетақтамен жауға шапқанын көрдіңіз бе?! Өкініштісі сол ат спорты емес киберспортқа көңілдің көп бөлінуі. Жаңа ғасыр талабын алға тартқанымызбен мәңгүрт болып бара жатқанымызды бір сәтке есімізге алайық.Иісі қазаққа құлаққағыс«Алма піс, аузыма түс» деп құр жатуды нарық көтермейді дейміз. Иә, кәсібін бастап, дөңгелеткендер қатары көп. Оның ішінде анаубіржылдары аудандардың бірінде – иппотерапия ашылғанда бөркімізді аспанға аттық. БАҚ жарыса жазды. Бұл не деп таңқалғандары да аз болмады. Иппотерапия – жылқы үстінде науқасты емдеу. Әлеуметтік осал топтағы, аурушаң балаларға арналған бұл кәсіпті мақалаға арқау болсын деп жазбаққа жүгіндік. Бірақ өкініштісі бұл терапия жабылып қалыпты. Аспанға атқан бөркімізді қайта қағып алдық.Бірде фейсбуктен Мөлдір Әнуарбекқызының жазбасын оқыдым. Марқайдым. Жазбаның мәні мынада, Жоламан есімді жас жігіт жастайынан жылқы малын қадір тұтқан екен. Осы мақсатта ол сәйгүлік баптап, бәйге аттарын жаратады. Жоламанның жүйріктері аламан бәйгелерде топ жарып та жүр. Осындай кәсібін өзі ғана біліп қоймай, жасөспірімдерге үйретуді қолға алған. Баптауындағы 7 сәйгүлікпен (ағылшын, қолтума тұқымдар) мектеп оқушыларына үйрету үшін тегін үйірме ашыпты. Жылқы десе қанымыз қозатын қазақпыз ғой. Үйірмеге жиналған қарадомалақтар қатары көп. Олардың ішінде бұрымдылар да бар екен.Кәсіпкерлерге құлаққағыс дейміз бе, әйтеуір осы ат спортына деген үлесін тигізсе деген ниет біздікі. «Қалауын тапса қар жанар». Ұлттық кодымызды сақтап қалған да ғана болашақтың тұтқасын ұстар нағыз азамат өседі.P.s Ақан серінің Құлагерін білесіз бе? Сері мен жылқының арасындағы сүйіспеншілік жүрегімізді жібітті емес пе? Ақаң оған өзге аттан бөлек қарады. Арнайы құдық қаздырды, қайыңнан қора, жер астынан монша салғызды. Құлагер көз жұмғанда серінің оны күткендегі бейнесі нағыз трагедияның көкесі еді. Осыдан-ақ жылқының қазақ үшін орны тым ерекше екенін бағамдай беріңіз. «Көш – жүре түзелетінін» білсек ат спортының дамуына бір қазақтың баласындай атсалысуымыз керек.&nbsp;

Аймақтағы ат спортының жай-күйі қалай?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қой өсіру – қазақ халқының ежелден келе жатқан ата кəсібі. Асылында қой шаруашылығы отандық агробизнестің негізгі бағыттарының бірі. Қорасы қойсыз болмаған қазақтың бүгінінде шопан ата төлінің шаруашылығы шалқаяқтап тұрғаны жасырын емес. Осы кенжелеп қалған қой шаруашылығын қолға алып, мал басын көбейтуді мақсат еткен төребайбилік Бақытбек Қазиевтің бастамасы көпке үлгі.Иə, қой өсіріп, кəсіп бастаймын деушілерге мемлекет тарапынан түрлі қолдау бар. Сондай шаралар аясында кəсіпкерлік негіздерін тегін меңгерген ол анаубір жылдары қайтарымсыз грант ұтып, қой өсіруді қолға алады. Қармақшы аудандық “Атамекен” кəсіпкерлер палатасында жоба бойынша оқып, тиісті сертификатты иемденеді. Солай “Еңбек” бағдарламасы бойынша 555 мың теңге көлемінде грант ұтып алады. Бұл оның бизнес жоспарында көрсеткен мал шаруашылығының көкжиегін кеңейтуге үлкен жол ашты.&nbsp;<blockquote>«Ауылдың негізгі табыс көзі – мал шаруашылығы. Қолдан келетін істі неге жасап көрмеске?! Сөйтіп былтыр кəсіпкерлік бағдарламасымен оқып, бизнес жоспар жасадым. Жобамды үздік қорғап, қайтарымсыз грантқа ие болып, 10 бас гиссар тұқымды қой сатып алдым. Бұл қойлар тебіндікке мықты болып келеді. Қой бағу, мал өсіру біздің ата кəсібіміз емес пе? Жастайымнан малмен етене араласып өскесін мен үшін бұл шаруа ешқандай қиындық туғызбады. Алдымызға мал салып, еңбек етуге жағдай жасалып тұрғанда, мүмкіндікті жіберіп алуға болмайды», – дейді ол.</blockquote>Бір қызығы Бақытбек Қазиев қойдың пайдасын айтып, кəсібінің негізгі көзі – жақындарының саулығында екенін жеткізді. Өйткені пандемия басталып, екі өкпені індет қысқан тұста жақын-жуығына баптаған қойын беріп, құйрық майынан дəм татқызған. «Аурудың алдын алу үшін осылай жасадым. Қой етінің пайдалысын ата-бабамыз сол кезде-ақ білген ғой» дейді ол сөз арасында.<blockquote>«Мал өсіру оңай шаруа емес, маңдай терді талап ететін адал кəсіп. Ала жаздай жайлаудағы жанталас пен қыста қорадағы қарбалас барлығы қажырлы еңбек пен төзімділікті талап етеді. Малдың жем-шөбінің дайындығының өзі үлкен мəселе. Бірақ, “еңбекпен келген нан тəтті” демей ме?! Жанға лəззат берері де осы», – дейді ол.</blockquote>“Мал өсірсең, қой өсір, табысы оның көл-көсір” деген аталы сөздің мағынасынтерең түсінген біздің кейіпкеріміз болашақта қой кəсібін кеңейтуді жоспарлап отыр. Мал шаруашылығымен қоса ауланы жасыл желекке көмкерген ол нағыз бағбандардың бірі. Бақшада өсірген түрлі жеміс-жидегі бүгінде жемісін беріп, көз қызықтырып тұр. Алпыстың арқанын керген Бақытбек аға зайыбы екеуі ұрпақ тəрбиелеп өсірген Төребай би ауылының үлгілі отбасыларының бірі.&nbsp;

Қармақшылық тұрғын қой бағуды кәсіп етуде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қызылорда облысының әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың аудандарға жұмыс сапары Қазалыда жалғасты. Мұнда Нұрлыбек Машбекұлы Қазалы ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуы жөніндегі кеңейтілген мәжіліске қатысады. Тұрғындармен кездесіп, құқық қорғау органдары басшыларымен бірге жеке қабылдау өткізеді.

Нұрлыбек Нәлібаевтың аудандарға жұмыс сапары Қазалыда жалғасты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев Арал ауданына жұмыс сапары аясында аудан халқымен кездесіп, құқық қорғау органдары басшыларымен бірге тұрғындарды жеке қабылдады.Қабылдауға барлығы 100-ге жуық азамат келіп, өтініш-тілектерін жеткізді. Тұрғындар көтерген мәселелер негізінен баспана алуға, денсаулық, білім салаларына, жұмысқа орналасуға, т.б. қатысты болды. Ұсыныс-пікірлерді тыңдаған аймақ басшысы жауапты тұлғаларға тиісті тапсырмалар берді. Қабылдауда көтерілген барлық мәселені шешу жолдары жан-жақты зерттеледі.Мәселен, Арал ауданының тұрғыны Ақбай Баекеев «ҚазСуШар» мекемесіне қатысты ұсыныс айтты.«Бүгін облыс әкімінің қабылдауына келдім. Егіс көлемінің артуына байланысты бұрын Арал ауданында су шаруашылығы мекемесі болған. Қазір оның ізі ғана бар. «ҚазСуШардың» аудандық мекемесін қайта құру туралы мәселе қозғадым. Бұл мәселе алдағы уақытта заң аясында қаралып, оң шешім табатынын айтты», – деді ол.Ал, ардагер ұстаз Әлия Мұқалимова ауданға типтік балабақша қажет екенін жеткізді.«Аймақ басшысы Нұрлыбек Машбекұлының ауданға іссапармен келетінін естіп, қабылдауға жазылған едім. Бүгін қабылдауға келіп, талапқа сай, типтік жобадағы балабақша салып беру туралы ұсынысымды айттым. Облыс әкімі мен көтерген мәселе заң аясында қарастырылатынын жеткізді», – дейді ұлағатты ұстаз.Мұнан бөлек, тұрғындар құқық қорғау органдары басшыларының қабылдауында болды. Өздерін толғандырған мәселелердің заң шеңберінде шешім табу жолдары туралы кеңес алды. Құқық қорғау органдарының басшылары қабылдауға келген тұрғындарға көтерілген мәселелердің заңдық негізін жан-жақты түсіндірді.Жеке қабылдаудан кейін аймақ басшысы аудан орталығында салынатын №6 және №5 мөлтек аудандарға инфрақұрылым жүргізу жұмыстарымен танысты.Еске салсақ, Арал ауданына сапары барысында Нұрлыбек Машбекұлы теміржол өткелінің іргетасын қалау рәсіміне қатысты. Арал ауданының әлеуметтік-экономикалық дамуы жөніндегі кеңейтілген мәжіліс өткізді.Айта кетейік, осындай форматта жеке қабылдаулар алдағы күндері барлық ауданда өткізілмек.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/347394580_150915184623125_2352768137199368305_n_9c9c2e1dad.jpg" alt="347394580_150915184623125_2352768137199368305_n.jpg"></figure>&nbsp;<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/347398198_1272767516656537_4957047810746172984_n_fec042ff12.jpg" alt="347398198_1272767516656537_4957047810746172984_n.jpg"></figure>

Облыс әкімі Арал ауданының тұрғындарымен кездесті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Күннің жылынуымен жедел ішек инфекциясы ауруының қаупі күрт арта түседі. Себебі ауа температурасының жоғарылауынан сыртқы ортада ауру қоздырғыштарының тіршілік етуіне және көбеюіне қолайлы орта қалыптасады. Жыл басынан бері аталған инфекция жұқтырудың барлығы 289 &nbsp;жағдайы &nbsp;тіркелген. 100 мың халыққа шаққандағы &nbsp;аурушаңдық көрсеткіш 34,17 құрап, өткен 2022 жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 30,5%-ке &nbsp;артып отыр. Ауруға шалдығу деректерінің басым бөлімі облыс орталығының үлесінде – 92,2%.Барлық тіркелетін жіті диареяның басым көбі балалардың үлесінде. Атап айтқанда, жұқпалы жедел ішек ауруларымен науқастанғандардың 89 пайызы – 14 жасқа дейінгі балалар, соның ішінде жоғарғы аурушандық көрсеткіш 2 жасқа дейінгі балалар арасында анықталуда.Эпидемиологиялық сауалнама жүргізу барысында ауру жұқтыру себептерінің 80% тағаммен, 12% бала күтүміне салғырттықпен, 8% жеміс-жидектермен байланысты болды.Облыстық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаментінің басшысы Динара Жанабергенованың айтуынша, аймақта эпидемиологиялық ахуал өршуінің алдын алу мақсатында жіті ішек инфекцияларымен сырқаттанудың алдын алу бойынша санитариялық-эпидемияға қарсы шұғыл іс-шаралар күшейтілген. Топтасқан тамақтан улану жағдайларын болдырмау мақсатында &nbsp;білім беру мекемелерінің ас блогы қызметкерлері, қоғамдық тамақтану орындарының ас әзірлеушілері арасында санитариялық ағарту жұмыстары жүйелі жүргізілуде.Сондавй-ақ тамақ, су, тұрмыстық заттар, ойыншықтар аурудың берілу факторлары болып табылады. Сондықтан Қызылорда облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті антисанитарлық жағдайларды болдырмай, жеке гигиена және санитарлық ережелерді сақтау, орындау аса маңызды екенін еске салады.

Қызылордада сырқаттың алдын алу шаралары жүруде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Компьютер дегеннің біздің ауылға енді келген кезі. Ағаммен жағаласа отырып сол кездегі «хит» болған «Counter Strike 1.6» ойынын жарысып ойнаймыз. Серверге кіріп, жаңа адамдарымен араласамыз. Екі топқа бөлініп сайыс ұйымдастырамыз. Күні-түні ұйықтамай, ақыры сабақтан да кешеуілдеу байқалды. Ойынның адамды қызықтырып, өзіне тартатыны психикалық ауытқуға әкеледі екен. Дер кезінде компьютерден бас тартып, жан-жағыма қарай бастадым. Мұнан алған «минус» – босқа өткен уақытыммен қоса көз жанарымның дұрыс көрмеуі болса, оң әсері – бүгінде киберспорт елдегі спорт қатарына енді. Жалпы киберспорт деген не? Бұл қандай ойын?Анау бір жылдары компьютер ойынынан бас алмай, күні-түні қозғалмай отырып ойнаған жап-жас жігіт қайтыс болып еді. Мұндай жағдай бірнеше рет тіркелді емес пе? Тіпті, ойын үшін өз әке-шешесін өлтіруге дайын тұратын балаларды көріп жағамызды ұстайтынбыз. Бірақ, бұрын босқа уақыт өткізген ойындар бүгінде ақша көзіне айналды. Киберспорттың бізге келгеніне де көп болған жоқ. Алайда, түрлі сайыс ұйымдастырылып, қазақ ойыншылары шетелден көрініп жүр. Орын алған әр командаға, жеке ойыншыға қаржылай сыйлық беріледі.Киберспорт – компьютер ойындары арқылы өткізілетін топтық жарыс түрі. Оның тарихы 1997 жылы CPL-ның (The Cyberathlete Professional League) құрылуынан және Quake атты компьютер ойынынан турнир өткізуінен бастау алды. Жастар арасында кеңінен танылған «Dota 2», «Counter Strike GO», «Star Craft», «FIFA», «Mortal Kombat X», «Warface» секілді ойындар бүгінде киберспортта ойнатылады.Жалпы, бұл ойын дүниежүзінде қарқынды дамып келе жатқан спорт түріне жатады. Ресей, Корея, Қытай секілді мемлекеттерде киберспортсмендерді оқытып шығаратын кафедралар ашылған. Мұнда студенттерді қабылдап, ойынға машықтандырады. Біздікілер де озық технологиядан қалыс қалмауда. Киберспорт жанашырларының құрған «Qazaq Cybersport Federation» республикалық қоғамдық бірлестігі ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің тарапынан қолдау мен ықыласқа бөленген болатын. Қазақстанда бұл спорт түрі ресмиленіп, талай жас компьютер додасында топ жарып жүр. Мәселен, тарихта алғаш рет қазақ командасы жаһандық киберспорт ойындарында жеңіске жетті. Қазақ еліне жеңіс әкелген ақырғы жекпе-жектің трансляциясын ғаламтор бойынша бүкіл әлемнің әр атырабынан бір мезгілде 1 миллион 864 мың 604 көрермен тамашалаған екен.Қазақстандық Counter Strike ойыншылары тұңғыш рет әлемдегі беделді әрі «ежелгі» турнир «PGL Major Krakow» чемпионатының жеңімпаздары атанды. Бұл ретте, жаһандық жекпе-жекті дүниежүзіне таратқан HLTV шетелдік порталы мэйджордың ең құнды ойыншысы деп «AdreN» лақап атымен танылған Дәурен Қыстаубаевты таныды. Отандық Gambit Esports командасы финалда бразилиялық жаһанға танымал Immortals («өлмейтіндер») ұжымын 2:1 есебімен ұтып, 500 мың доллар көлеміндегі бас жүлдені қанжығалады. Сондай-ақ, Халықаралық олимпиада комитеті киберспортты олимпиадалық спорт түрі ретінде тану мәселесін қарауға алған. Сарапшылардың мәліметі бойынша, 2017 жылы киберспорт нарығының айналымы 655 миллион доллар болған, ал 2021 жылы оның айналымы 1,6 миллиард доллардан асады деген үміт бар.Қазір не көп? Қалада болсын, ауылда болсын компьютерлік клубтар, яғни PS4 орталығы, новигаторлар көп. Ал, оған келген жастардың саны шексіз. Демалыста уақытын ойынмен өткізгісі келетіндерге мұнда 24 сағат бойы есік ашық. Иә, қалауын тапса, киберспортты кәсіпке, бизнес көзіне айналдыруға да болады. Енді компьютерлік ойындарға еліккен балалардың «кумирі» де табылды. Тек әлгіндегідей өз өміріне зиянын тигізіп алмаса болғаны. Компьютерлік ойындар ойын-сауыққа арналған және бәсекелестікте өз қабілеттерін көрсеткісі келетін геймерлерге арналған деп екі түрге бөлінеді. Қазақстанда 2018 жылдан бастап киберспорт ресми спорт түрі болып танылды. Киберспорттың жыл сайын танымалдылығы артып келеді.Киберспортта, әдеттегі спорт сияқты, жеке жаттығу жабдықтарыңыз болуы керек (мысалы, қуатты компьютер және барлық қажетті компоненттер) және шапшаң жылдамдық, ақыл мен саусақтардың автоматтандырылған реакциясы сияқты дағдыларды үнемі шыңдап отыру қажет. Стресске төзімділік және командада жұмыс істеу сияқты дағдылар маңызды болып табылады.Қызылорда облысы әлемдік үрдістен қалыс қалмай, осы бағытты да дамытып келеді. Киберспортты дамытуға сол жағалауда орналасқан Жастар ресурстық орталығындағы IT парк резиденттері ерекше көңіл бөлуде. 2020 жылдың басында «AVALON-Lankor» киберспорттық жобасының CS:GO 5х5 форматы бойынша IT парк орталығында алғашқы киберспорт турниры өткізілді. Турнирге 240-тан астам адам тіркеліп, құрамы 5 адамнан тұратын 16 команда іріктелді. Жеңімпаздар ақшалай сыйлықтармен марапатталды. Аталған жобаның 2-ші маусымы жаз айында аралығында 80 адамның қатысуымен өткізілді. Бұл маусымға 5 адамнан тұратын 16 команда қатысып, жеңімпаздарға грамоталар, медальдар, атаулы футболкалар және ақшалай сыйлықтар табысталды.Сонымен қатар, алдыңғы жылдары орталық резиденттері «Portal eSports» командасы Gorilla Esports Season 3CS:GO (Amateur Division) турниріне қатысқан болатын. Оған біздің елден бөлек Қырғызстан, Тәжікстан және Өзбекстан ойыншылары шақыртылды. Қызылорда облысының командасы 154 команданың ішінен 16 үздік команданың қатарына енді. Бұл өңір тарихындағы ірі турнирдің плей-офф кезеңіне өткен алғашқы команда болды.Облыс орталығындағы IT парк киберспортты қолдауды және киберспорттық жарыстарды ұйымдастыруды жалғастыра бермек. &nbsp;

Киберспорт: Қызылордалық командалар үздіктер қатарынан көрінуде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының академигі Асқар Жұмаділдаев Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің профессор-оқытушыларымен кездесті.Жиында университеттің Басқарма Төрағасы – Ректоры Бейбіткүл Кәрімова оқу орнының ғылыми әлеуетімен таныстырды. Білім ордасының халықаралық байланыстары кеңейгенін атап өтіп, Сеул ұлттық техникалық университетімен (Сеул) Ақпараттық технологиялар және жасанды интеллект жобасын әзірлеу бойынша жұмыстар жүзеге асырылатынын айтты.Кездесу барысында Асқар Жұмаділдаев ғылымды дамыту, жастардың ғылыммен айналысуына қолдау көрсету мәселелеріне тоқталды. Ұлттық ғылым академиясының әлеуеті, ғалымдардың академияға жұмысқа орналасуы, тәжірибе алмасуы туралы сөз қозғады. Сондай-ақ, ғылыми журналдар шығарып, медиа арқылы оқушылар мен студенттерді ғылымға қызықтыру өзекті екенін жеткізді.Өз кезегінде ғалымдар ғылыми жоба конкурстарын өткізу және ғылыми мақалаларды жариялау талаптары туралы ұсыныстары мен идеяларын ортаға салды.Университетте қазір он мыңнан астам білім алушы бар. Оның ішінде физика-математика бағыты бойынша 621 студент&nbsp; оқиды. Олардың 483-і бакалавриат студентттері, 129-ы магистрант, 9-ы докторант.Айта кету керек, Қызылорда қаласында Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының академигі Асқар Жұмаділдаевтың жүлдесіне арналған халықаралық жас математиктер байқауы басталды.Байқауға еліміздің барлық өңірлерімен қатар, Қырғызстан, Өзбекстан және Ресей мемлекеттерінен 1 700-ге жуық үміткерден өтінім тіркелген. Іріктелген 100 қатысушы байқауда бақ сынауда. Дәстүрлі байқау 2014 жылдан бері Қызылорда қаласының жас математиктері арасында өткізіліп келеді.&nbsp;<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/347020761_171550395868618_6349013067932453702_n_6ab64e829a.jpg" alt="347020761_171550395868618_6349013067932453702_n.jpg"></figure>&nbsp;<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/346095355_257971513461721_7450516038847248076_n_7ffce0ec55.jpg" alt="346095355_257971513461721_7450516038847248076_n.jpg"></figure>

Академик Асқар Жұмаділдаев қызылордалық ғалымдармен кездесті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Өмір сынағынан илікпей, именбей өткен, үлкен мен кіші алдында иіліп тұратын бегзада болмысымен Исатай Әбдікәрімов әлі күнге халқының есінде. Білікті басшы, тегеурінді тұлға, қарымды қайраткер, алтын жұлдызды азамат ауданды, аймақты басқарды, жоғарғы кеңестің төрағасы болды. Сыр елінің құрметіне бөленді.Айтулы азаматтың атын асқақтату арда халықтың абыройын арттыра бермек. Сол үшін де И.Әбдікәрімов атындағы Қызылорда аграрлық техникалық жоғары колледжі Мемлекет және қоғам қайраткері, Ұлы Отан соғысының ардагері және Социалистік Еңбек Ері Исатай Әбдікәрімовтің 100 жылдығына орай «Өмірі болған өнеге» атты облыстық ғылыми-теориялық конференция өткізді. Қайраткердің туған күні 15 мамыр – бұл коллледж үшін айтулы күн. 2003 жылы – Қазақстан Республикасы Үкіметінің №497 қаулысымен Қызылорда аграрлық-техникалық колледжіне техникум түлегі Исатай Әбдікәрімов есімі берілген болатын.Шуақты шара ең әуелі И.Әбдікәрімовтің ескерткішіне гүл шоғын қою рәсімімен басталды. Одан соң жиылған жұрт колледж мұражайымен танысты. Ал оқу ордасының спорт залында ардагерге арналған дәстүрлі Х баскетбол турнирі өтіп жатты.Конференцияда қоғам қайраткері Бақберген Досмамбетовке, облыстың құрметті азаматы Алмагүл Божановаға және Шәмшия Исатайқызына алғысөз берілді. Олар білікті басшының өнегелі өмір жолы мен тағылымға толы тағдыры жайында айтып берді. Бұдан бөлек, «И.Әбдікәрімовтің Қызылорда облысындағы қызметі» баяндамасын «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» акционерлік қоғамы Қызылорда облысы бойынша кәсіби даму институты директорының орынбасары Сәкен Серікбаев көпшілікке таныстырды.Ал облыстық оқу орталығы (әдістемелік кабинет) бөлім меңгерушісі Н.Боранбекұлы «Сыр елінің ардақтысы» баяндамасында кейіпкеріміздің азаматтық болмысын ашты. «Қызылорда облысының мемлекеттік архиві» КММ-нің «Қоғамдық саяси тарихы архиві» филиалының бөлім басшысы Дана Қалтаева болса «И.Әбдікәрімов жеке тектік құжаттары архив қорында» атты баяндамасы арқылы тың деректермен бөлісті. Сонымен қатар, колледждің жоғары санатты оқытушысы Рахия Әбуова «Шежірелі білім ордасы» жайында кеңінен тоқталды.Тумысынан «елім, жұртым» деп, бар өмірін туған еліне арнаған И.Әбдікәрімовтің 100 жылдығына арналған 100 іс-шара жоспары жыл басында бекітілген екен. Соған сай оқу топтарында тәрбие сағаттары ұйымдастырылып, түрлі спорттық шаралар жыл көлемінде өткізіле бермек. &nbsp;

Мерейлі мерейтой қарсаңында 100 іс-шара жоспары бекітілді

Әлеуметтік кодекс: қазақстандықтарды қандай өзгерістер күтіп тұр?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған жаңа Әлеуметтік кодекс әлеуметтік саланы жүйелеуге бағытталған. Оның қабылдануы бүгінгі күнге дейін қолданылып келген түрлі 17 заңның күшін жояды. Мәселен, қазір мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау мәселелері бес заңмен реттеліп келсе, 1 шілдеден бастап ол бір ғана Әлеуметтік кодекске арқа сүйеді. Сондықтан жаңа құжат әр отбасыны нығайтуға және қолдауға бағытталған жаңа әлеуметтік саясатты құруға сеп болмақ. Айта кетейік, онда адамның дүние дидарына келгенінен бастап, зейнетке шыққанға дейінгі өмір жолындағы мемлекет беретін әлеуметтік кепілдіктер анық көрсетіледі.Әлеуметтік кодекс жобасында отбасының цифрлық картасын енгізу, жұмыспен қамту саласындағы тың тәсілдер, жаңа көші-қон саясаты, балалы отбасыларды қолдау шаралары, арнаулы әлеуметтік қызметтер жүйесін жаңғырту, зейнетақы төлемдерін арттыру секілді бағыттар толық қамтылған.Бұл ретте қазіргі барлық әлеуметтік кепілдіктер сақталатынын тілге тиек еткен жөн. Яғни, мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін зейнетақы, жәрдемақы мен төлемдер бұрынғыдай жасала береді. Тіпті, жаңадан енгізілген көмек түрлері де бар. Айталық, жүріп-тұруы қиын І топтағы мүгедектігі бар адамды жетектеп жүретін 30 мыңға жуық жеке көмекші міндетті әлеуметтік сақтандырумен қамтылады. Бұл дегеніміз – әлеуметтік тәуекелдер туындаған кезде жеке көмекшінің қордан төленетін әлеуметтік төлемдерге құқығы болады дегенді білдіреді. Сонымен қатар сақтандыру пакеті шеңберінде әлеуметтік медициналық сақтандыру қорынан медициналық көмекпен қамтамасыз етіледі. Бейнетінің зейнетін көретін шақта базалық зейнетақы үшін еңбек өтілі және жинақтаушы зейнетақы төлеміне құқығы болады.Кодекс күшіне енетін 1 шілдеден бастап мүгедектігі бар адамдарға берілетін жәрдемақылар мен төлемдер 14,5 процентке көбейеді. Бұл төлемдер биылғы жылғы 1 қаңтарда 8,5 процентке өскенін ескерсек, жәрдемақылар мен төлемдердің жылдық мәні 23 процентке ұлғайғанын аңғартады.&nbsp;Бүгінде ауданда 2349 мүгедектігі бар адамдар өмір сүреді. Оның ішінде І топтағы – 179, ІІ топтағы – 732, ІІІ топтағы – 926, 16 жасқа дейінгі мүгедек балалар саны – 512-ні құрайды. Бұдан бөлек асыраушысынан айырылған отбасыларға берілетін жәрдемақылар мен төлемдер де 14,5 процентке артады. Мұндай көмекті республика бойынша 182 мыңға жуық отбасы алатын көрінеді.&nbsp;Елімізде міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесі 2005 жылдан бастап бар. Ол еңбекке қабілеттіліктен, асыраушысынан, жұмысынан айырылу, жүктілікке және босануға, жаңа туған баланы (балаларды) асырап алуға және бала бір жарым жасқа толғанға дейін оның күтіміне байланысты кірісінен айырылу жағдайларына әлеуметтік тәуекелдердің алты түрі бойынша сақтандыруды көздейді.

Мұқтаж жанға қолдау көп

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Жуырда Жалағаш аудандық мәдениет үйінде ұлттық болмысымыз ұлықталып, баба дәстүрі дәріптелген «Қоңыр әңгіме» атты рухани кеші өтті. Қоңыр әңгіменің басты қонағы Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегері, ақын, жазушы, оқырман қауымның сұранысы бойынша бірнеше рет қайта басылған танымал танымдық кітаптардың авторы, қазақы әңгіме айту дәстүрін дәріптеуші Ұларбек Нұрғалымұлы болды.Әңгімені «Қар суымен жеткен жылқыдан» бастады кеш қонағы. Әңгіме айтыла басталғаннан мәдениет үйінде тыныштық орнады. Тек Ұлекеңнің қоңыр үні құлаққа жетуде. Әңгіме Қытай мен Моңғолия шекарысында тұрақтаған қазақ ауылының тынысын толықтай ашуда. Құр сөз емес, қойылым көріп отырғандай күй кешесің. Екі кейіпкер арқылы бүткіл иісі қазақтың ашық-жарқын болмысы, кіршіксіз таза көңілі, тектілігі, жасыратыны жоқ, бүгінде әрбір қазақтың бойынан жоғалып бара жатқан асыл қасиеттері керемет ашылып айтылуда.&nbsp;<blockquote>«Қайбір жылы Астана көшелерінің әлдебір қиылысында үйдей-үйдей өңкиген екі «Джип» машинасы бір-бірін сүйкеп кеткендей болды. Қаражолдың қағын көшіре ышқынып барып, екеуі де кілт тоқтады. Екеуінен де еңгезердей екі жігіт түсті. Орысша боқтасып, кеуделесе кетті. Сеңдей сіресіп тұрып қалған көліктердің терезесінен мойындарын соза қарап, бажылдата сигнал басып тағатсызданған жұрт. Жер-дүниені шулатып ентіге жеткен қызметкерлер айналасынан көліктер өтетін жол шығарғаннан кейін қағаз-қалам, түрлі құралдарын алып шығып, қоршап, өлшеп екі машинаның қалай соғылып, не зардап болғанын тексеруге кірісті. Жол шетінде біреуді күтіп тұрған адам ақыры алдында болып жатқан оқиғаға назарын салмай тұра ма?. Әдейі үңіліп қарадым. Сөйтсем, Құдай-ау, сіріңке тартқандай болар-болмас із түсіпті жаңағы ит түскен аппақ «Джипке». Болар-болмас, көрінер-көрінбес із. Сонда ауыр күрсінгенім есімде. Сонда миымның терең бір қалтарыс қатпарларында қалып қойған Жұмақын құданың әңгімесі ғайыптан жеткен хабардай ойыма орала кетіп еді. Сонда тас қаланың тар көшесінде тұрып, сона-а-а-у басы мұз, бауыры балқаш қарт Алтайдың алып шың, айғыржал жоталарын аңсап едім», – деп еске алды әңгіменің авторы.</blockquote>– Аудандық өнер үйінде жыр оқып зерлі, Сыпырып тастап отырғам маңдайдан терді. «Қарындасыңмын, аға» деп жырылып топтан, Жарқылдап жап-жас келіншек жаныма келді,Жақынын тауып алғандай жайраң күй кешіп, «Жүріңіз үйге!», – деп қоймай алдымды тосып.&nbsp; Ағалап тұрған келіншек, алдыңғы жылы, Арқаға келіп қоныпты Алтайдан көшіп, – деп өзінің 7 өлеңінен «Төркін» атты шығармасын оқыды. Сондай-ақ өзінің көпке таныс «Дайағашы» кітабынан үзінді айтып, жиналған қауымды әңгімесімен өзіне одан сайын ұйыта түсті.Ұлекеңнің өлеңі де әңгімесі де көрерменнің жүрегінен орын тапқаны анық. Әрине мұндай рухани кеш үшін 1-2 сағаттың аздық ететіні белгілі. Десе де сол 1-2 сағаттың өзінде кеш қонақтары бағасы жоқ рухани азық алды деп айта аламын. Қай кезде де халық ақын, серілердің өнерін бағалап, таланты үшін құрмет көрсеткен. Жалағаштықтар да сол салттан жаңылмай, қадірлі қонақтың иығына шапан жауып, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Садық Алиев аудан жұртшылығы атынан алғысын айтып, ақ батасын берді. Ал тағылымды шараның жүргізу тізгінін ұстаған жерлесіміз, «Алтын домбыраның» 3 мәрте жеңімпазы Мұхтар Ниязов рухани-танымдық шараның өтуіне қолдау білдірген аудан әкімі Асқарбек Есжановқа өз алғысын білдірді.Кеш соңында қазақтың дана дәстүрі мен кешегінің ғибрат жолы жаңғыратын рухани кешке келген жалағаштықтар Ұларбек Нұрғалымұлына ризашылығын білдіріп, «Дайағашы» кітабын арнайы қолтаңбамен алып қалды.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары