<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp; Туған өлкенің ат спортына байланысты әзірге ауыз толтырып, ештеңе айта алмаймыз. Себебі, бұл спорт түрі кешеуілдеп келгендіктен енді ғана қолға алынуда. Дегенмен, аудан тұрғындарының басым көпшілігінің қызығушылығы аламан бәйге болғандықтан аударыспақ, теңге ілу, көкпар жарыстары кенжелеп қалған еді. Алайда, ат спортын дамыту мақсатында 2022 жылы жаппай көкпар ойындары 3 мәрте ұйымдастырылса, былтыр 5 рет ұйымдастырылды.– Көкпар әдетте ер балалардың физикалық шынығуына әсер етіп қана қоймай, олардың бойына жылдамдық, ұтқырлық, табандылық секілді қасиеттерді сіңіріп, өсуіне жол ашады, – дейді бекарыстанбилік Мұхаммед Бегімов.Ежелден Орта Азия, Қазақстан, Ауғанстан елдерінде көкпар ең танымал ұлттық спорт түрлерінің бірі саналады. Көшпенділер өзінің мінезін, жаугершілік қырларын, сондай-ақ шабандоз ретінде де өздерін осы ойын арқылы сынап отырған. Көкпар – екі топқа бөлінген ат үстіндегі шабандоздардың ешкі немесе қой тушасына таласу сайысы. Ойын жеңімпаздары, командалардың тушаны қазандыққа салу есебімен анықталады."Көкпар" түрікше "көк бөрі" сөзінен аударылған. Ертеректе айтылған аңыздарға сүйенсек, қойды соққан қасқырлар бөлтіріктеріне тушасын апарып отырған. Бөлтіріктер оған таласып, бірін-бірі қуып ойнаған. Содан кейін барып бөлтіріктер ойыны, немесе "көк бөрі" атауы осыдан шыққан. Ойын арқылы шабандоздың ғана емес, сонымен бірге аттың да мықтылығы сыналады. Көшпенділер бұл ойын кезінде физикалық қабілеттерін жетілдіруге аса мән берген. Сондықтан да ойын ел арасында кеңінен танылған. Жер, су, жем-шөп үшін талас көшпенділер арасында жиі болып тұрған. Ел арасында қақтығыстар болмаған кезде де, жас жігіттер өзін бабында ұстап, кез келген соғыста жауға тойтарыс беру үшін көкпарға қатысуды жөн санаған.– Көкпар сайысын ұйымдастырғалы екі жылдай болып қалды. Бұл ойын екіге бөлінеді. Жаппай ойынға қатысатын адам саны шексіз. Топтықта 12 адамнан қатысады. Оның сегізі ойынға қатысса, 4-еуі ойыннан тыс күтіп тұрады. Өз басым осымен ауданда және одан тыс жерлерде ірілі-кішілі он жарысқа қатысып, жүлделі орындарды иемдендім. Алғашында, аудандық "Алтын күз" спартакиадасында "Аударыспақ" сайысында бақ сынап, жеңімпаз атандым. Кейін көкпарға қатысуға ұсыныс түскенде ойланбастан келістім. Бұл ойын түріне еркше қызықтым. Осы күш сынасатын жарыс ұшін арнайы "Алатау" есімді ат сатып алдым. Асылтұқымды ірі, белді, мықты жылқы. Арнайы жем-шөппен 40 күн баптаймын. Кезінде грек-рим күресіне қатысып, аудандық облыстық, республикалық жарыстарда жүлделі орындарға қол жеткіздім. Соның қарымын жібермей, бүгінде ұлттық спортты дамытуға үлес қосуға әзірмін, – дейді көкпаршы Мұхаммед Бегімов.Мұхамедтің айтуынша, қазір кәсіпкерлікпен айналысады. Мал шаруашылығын дөңгелетуде. Негізінен, жылқы асырайды. Балалық шағында Қарақұмдағы нағашыларына қыдырып барғанында осы жануарға деген қызығушылығы артқан. Кейін жеке шаруақожалығында ат бағуға кіріседі.– Көкпар ептілікті шыңдап қана қоймай, ешбір жаттығу арқылы қозғай алмайтын бұлшықеттің де жұмысын жақсартады. Сонымен бірге, ойын ауылдастар арасындағы ауызбіршіліктің сақталуына, ауылдың біртұтастығын демеп отыруға септігін тигізеді.ХХ ғасырдың 70-ші жылдарына да дейін бұл ойынға мән берілмей, аса қауіпті ойын түрі ретінде қаралды. Ойынға ешқандай дәреже берілмей, тіпті спорт түрі ретінде еш реестрде тіркелмеді. Бірақ ауыл арасында ойын кеңінен тарап, әуелде тек қызығушылық ретінде ойналса, кейіннен дәстүрлі түрде мереке, тойларда ойнатылып, танымалдыққа ие бола бастады. 80-ші жылдарға қарай ойын түрі жаңа статусқа ие болып, тіпті, ұлттық спорттың осы түрінің арқасында күрестен олимпиада чемпиондары шыға бастады. Еліміз Тәуелсіздік алғаннан кейін ұлттық спорт түрлері одан әрі дамып, әлемдік деңгейге дейін көтерілді. 2001 жылы Бішкекте көкпардан Халықаралық федерацияның негізі қаланды. Бұл ұлттық спорт түрінің жаңа деңгейге көтерілуіне септесті. Бірақ бұл ойын түрі Оңтүстік жақта жақсы дамығанмен бізде сәл кешеуілдеп қолға алынуда. Сонда да болса, қанда бар ептілік пен қайсарлықтың нәтижесінде есемізді оңайлықпен бермеспіз, – дейді Мұхамед Бегімов.Күш-қуаты бойында тұрған жас мұнымен қоса, ат бәйгесіне қатысу үшін жуырда "Бұйрық" ныспылы жүйрікті арнайы сатып алған. Алдағы уақытта оны бәйгеге қосу ниетін жасырмады.Аудандық спорт бөлімі мамандарының мәліметінше, бүгінде жастар көкпар ойынына қызығушылық танытуда. Осыған орай, Ұлттық спорт түрлерін дамыту бағытында, көкпар ойындарының көкпаршыларына 10 дана бөрік сатып алынды.Биыл қажетті жабдықтар сатып алу үшін – 2 дана ер тоқымға, көкпаршыларға – 10 дана бөрік, 10 дана саптама етікке бюджеттік өтінім тапсырылды. Жалпы, Қазалы ауданында 33 ұлттық спорт іс-шара өткізілді.&nbsp;

Мұхаммед Бегімов: Қазалы ауданында ат спортын дамытуды діттеп жүрмін

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp; Қазалы ауданында ұлттық спорт түрлері жыл сайын тұрақты түрде дамып келеді. Негізінен көкпар, аламан бәйге, қазақ күресі, тоғызқұмалақ, асық ату мен бес тас түрлері жақсы дамуда. Соның ішінде тоғызқұмалақ ойынына ерекше қызығушылық танытылуда.Қазіргі таңда тоғызқұмалақ спорты бойынша ауданда 4 спорт шебері, 15 спорт шеберіне үміткер, бір ұлттық дәрежедегі төреші бар. Екі спортшы Қазақстан Республикасының Ұлттық құрамасына енді. Әлем чемпионатына 1 спортшы, республикалық жарыстарға 12 спортшы қатысты. Олар 3 алтын, 1 күміс, 1 қола медаль иеленді. Облыстық жарыстарда 44 спортшы бақ сынап, 6 алтын, 10 күміс, 2 қола медаль еншіледі.Сонымен қатар қазан айында өткен ауыл спортшыларының «Алтын күз – 2022» облыстық спартакиадасында тоғызқұмалақтан бірінші орын қоржынға түсті. Былтыр ұйымдастырылған Қызылорда облысының жекелей және командалық чемпионатында Ұлдана Маханбетамин жекелей жарыста жеңіс тұғырын бағындырды. Қыздар командалық жарыста жеңімпаз атанып, ерлер командасы да жүлделі үшінші орын иеленді. Тоғызқұмалақтан республикалық олимпиаданың облыстық кезеңінде Көркем Асқарқызы мен Ақзер Амангелді бірінші орын, Абылайхан Базарбаев үшінші орынға қол жеткізді.– "Ұлттық ойындар рухани байлығымыз" атты мектеп оқушыларының облыстық спартакиадасында оқушыларымыз екінші орын алды. Жасөспірімдер арасындағы облыс біріншілігінде Жігерхан Қабылбаев үшінші орынды қанжығалады. Ардагерлер арасындағы облыстық жекелей біріншілігінде Еркін Әбдіразақ пен Ерғали Ниетов қолаға қол жеткізсе, Сәбит Шүленбаев жеңімпаз атанды. Ардагерлер арасындағы ҚР чемпионатында Сәбит Шүленбаев екінші орын, тоғызқұмалақтан мұғалімдер арасындағы облыстық спартакиадада тұғырға шықты, – дейді Сәбит Шүленбаев.Тоғызқұмалақтан жаттықтырушының айтуынша, бұл ойын арнайы тақтада екі адам арасында ойналады. Ойын тақтасы – 2 қазан, 18 отау, 162 құмалақтан тұрады. Ойын басында әр ойыншыға бір қазан, тоғыз отауға тоғыз-тоғыздан салынған сексен бір құмалақ тиесілі.Алғашқы жүріс жасаған ойыншыны – бастаушы, қарымта жүріс жасаған ойыншыны – қостаушы деп атайды. Кейде бастаушы үшін – ақ жағы, қостаушы үшін қара жағы деген тіркестерді де қолданамыз.Жүріс ойыншылар тарапынан кезектесіп жүріледі. Жүрісті кімнің жасайтыны жеребемен немесе қарсыластардың келісімімен анықталады. Жүріс жасау үшін өз жағыңыздағы отаулардың бірінен біреуін орнына қалдырып, қалған құмалақтарды қолға алады. Олар солдан оңға қарай бір-бірлеп таратамыз. Тарату сәтінде құмалақтар өз отауларымыздан асып кететін болса, қарсыластың отауына таратамыз. Егер соңғы құмалақ қарсыластың тақ санды құмалағы бар отауына түсіп, ондағы құмалақтарды жұп қылса (2, 4, 6, 10, 12), сол отаудағы құмалақтар ұтып алынып, өз қазанына салынады. Соңғы құмалақ қарсыластың жұп санды құмалағы бар отауына түсіп (3 құмалақтан басқа), тақ қылса немесе өз отауымызға түссе, құмалақ ұтып алынбайды.Мәселен, тақтадағы алғашқы жағдайда бастаушы №7 отаудағы 9 құмалағын таратса, соңғысы қарсыласының №6 отауына барып түседі және ондағы 9 құмалақ соңғы құмалақпен 10 болып, ұтып алынады және қазанға салынады. Тоғызқұмалақ ойынында құмалақтан басқа ойында бір рет қарсыластың отауын ұтып алуға да болады. Оны ежелде – “тұзды үй”, қазіргі тілде – тұздық деп атайды.Тұздық алу үшін жүріс жасаған кезде, қарсыластың екі құмалағы бар отауына таратқан құмалағыңыздың соңғысын түсіру керек. Сонда сол отауда қалыптасқан 3 құмалақпен бірге отау да ұтып алынып, ойынның аяғына дейін сіздің меншігіңізге айналады. Енді жүріс жасалған сайын тұздық алынған отауға түсетін бір құмалақ, міндетті түрде сіздің қазаныңызға салынып отырады. Тұздық алынған отауға арнайы белгі қойылады. Жазбаша түрде – Х деген шартты таңбамен белгіленеді. Осы жағдайда қостаушы ойыншы №7 отаудағы 10 құмалағын тарату арқылы, соңғы құмалағын бастаушының №7 отауына түсіреді. Ондағы 2 құмалақты үшеу етіп, осы құмалақтарды ұтумен қатар, бұл отауға тұздық жариялайды.Ендігі кезде бүкіл ойын барысында №7 отау – қостаушының меншігіне айналады. Тұздық ойында бір рет алынады және №9 отаудан ешқашан алынбайды. Тұздық аттас отаулардан алынбайды.Ойын аяқталуға жақындаған сайын әр ойыншының отауларындағы құмалақ таусыла бастайды. Әр құмалақ ұтып алынған сайын немесе тұздыққа түскен сайын қарсыластардың жүріс мөлшері кеми береді. Сондықтан ойын соңында қарсыластардың бірінің отауларында жүріс жасай алмайтын жағдай да кездеседі. Ойыншылардың бірінің отауларындағы құмалақты бірінші таусып алып, жүріссіз қалуы – атсырау деп аталады.Атсырауға ұшыраған ойыншының қарсыласы бұл жағдайда қосымша бір жүріс жасап, барлық құмалақтарды өз қазанына салып алады. Тақтадағы жағдайда жүріс қостаушыдан. Ол №9 отаудағы 3 құмалағын таратады. Өз кезегінде бастаушы №1 отауға түскен 1 құмалақты жүреді. Қостаушы №9 отаудағы жалғыз құмалақты 1 отауға салады. Бастаушы кез келген отаудағы құмалақпен, мәселен, 6 отаудағы 2 құмалақтың бірін орнына қалдырып, екіншісін 7 отауға көшіреді.Осылайша бастаушы отауларындағы барлық құмалақтты қазанына салып, ойынның есебін жүргізеді. "Атсырау" жағдайында қосымша жүріс жүрілген кезде, құмалақтар амалсыздан қарсыластың отауларының біріне түсіп, жүріс беретін болса, ойын әрі қарай жалғаса береді. Ойыншы ойын барысында 82 құмалақ жинаса, ойын бірден тоқтатылады. Бұл ойлау қабілетін дамытатын ойынның ережесі осындай дегенді алға тартты Сәбит Шүленбаев.Атқарылған жұмыстың жетістігін баяндаған жаттықтырушы "Алтын күз – 2023" ауыл спортшыларының облыстық спартакиадасында ерлер жағы үшінші орынға тұрақтаса, қыздар командасы жеңіске жетті. Тоғызқұмалақтан Қызылорда облысының командалық чемпионатында қыздар чемпион атанды. Сондай-ақ ҚР кубогында Ұлдана Маханбетамин жеңіп шықты. ҚР командалық чемпионатында Қызылорда облысы екінші орын иемденгендігін айтты.Тағы бір жақсы жаңалығымен бөліскен маман биыл қаңтар айында Қазалы спорт клубына тоғызқұмалақ ұлттық спорт түріне 1 бірлік штат берілгендігін сүйіншіледі. Аталған орынға Ұлдана Махамбетамин жұмысқа қабылданды.

Қазалының спортшылары ұлттық ойындарды дамытуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Тоғызқұмалақ – логикалық ойын. Төзім мен ұшқыр ойды ұштастыратын ұлы ойынды кез келген адам әсте үйреніп кете қоймас. Алайда ойынның жілігін шағып, ұлттық құндылықты дәріптеп жүрген жастар аз емес. Соның бірі – республикалық, облыстық байқауларда жеңіс тұғырынан көрініп жүрген қызылордалық Ырыскелді Кенжебек.–&nbsp;Өзіңіз білетіндей, тоғызқұмалақ – шахмат, дойбы, нарды секілді ақыл-ойды талап ететін интеллектуалды ойын. Бұл ойынның нендей ерекшелігі бар?<blockquote>– Тамыры терең тарих қойнауында жатқан ойын – ата-бабадан қалған асыл мұра. 4 ғасырға жуық уақыт бойы дәріптеліп келе жатқан құндылығы мол ойынның бүгінгі таңда жанкүйерлері аз емес. Тоғызқұмалақ ойыны математикамен тығыз байланысты. Оны ойнауымның басты ерекшелігі де осында. Адамның ойын жетілдіріп қана қоймай, тез шешім қабылдауға үйретеді. Жалпы тарихқа көз жүгіртсек, өте қызық жағдайда пайда болған. Бірі білсе, бірі білмес, алайда бұл ойын жазық далада пайда болды, шопандар қойдың кұмалағымен ойнап, тақтаның орнына жерді қазып ойлап тапқан. Философ, ақын Абай да тоғызқұмалақ шебері болған. Інісі Әрхам Ысқақовпен тоғызқұмалақ мектебінің іргетасын қалаған. Бұл ойынды дәріптеушілердің саны мұнымен тоқтап қалған жоқ. Жылдан жылға жаңғырып, заманға сай жаңашылданған тоғызқұмалақ ұрпақтардың дарынды, төзімді, зияткерлік қабілеттерінің мықты болуына сеп. Сол себепті мектеп қабырғасындағы әрбір бала бұл ойынды білсе, пайдасы зор.</blockquote>– Тоғызқұмалақ ойынының ұлттық мәртебесі жоғары екенін білеміз. Дегенмен елден тыс аталған спорт түрінің дәрежесі көңіл қуантпайды. Тоғызқұмалақты әлемге әйгілі етіп, турнирлерді жиі өткізуге не кедергі? Бұл спорт түрінің қазіргі жағдайын қалай бағалайсыз?<blockquote>– Ойын жаһандық деңгейде қанатын кең жайған.&nbsp;Республикалық та, халықаралық, тіпті әлемдік чемпионаттар өтуде. Бұл – қазақ халқының төл ойынын төрткүл дүниеге паш етуге айрықша мүмкіндік. Қазақстанда тоғызқұмалақпен айналысатындар саны 200 мыңнан астам, кәсіби түрде 10 мыңға жуық. Білім ошақтарында, сонымен қатар балаларды дамытуға арналған орталықтарда тоғызқұмалақ үйірмелері тоқтамай қызмет атқаруда. Жақында 14 облыс бақ сынаған чемпионатта облыс намысын қорғап, жүлделі II&nbsp;орынды қанжығаладық. Дәл осындай додалар тартысты түрде дүниежүзілік деңгейде де өткізіліп, әлемдік спорт аренасында зияткерлік мұрамызды айшықтауда. Сөзіме қыркүйек айында Алматы қаласында өткен жастар арасындағы әлем кубогі, Нәлқожа Ергешбаевты еске алуға арналған халықаралық турнир, сондай-ақ тамыз айында Моңғолияның Ұланбатор жерінде өткен Азия чемпионаты дәлел.</blockquote>– Соңғы жылдары тоғызқұмалақ ойынын мектеп пәндеріне енгізу қозғалып жүр…<blockquote>– Бұл ойынды балалық шағымның нағыз бастау алған шағында, 5 жасымнан бері жаныма серік еткен едім. Ең алғаш рет жарысқа 7 жасымда қатыстым. Содан бері талай жыл өтсе де, әлі күнге дейін тоғызқұмалаққа деген сүйіспеншілігім кеміген емес. 12 жыл бойы ойынмен айналысқан соң қазір кәсіби түрде жетік меңгердім. Бұл ойынның ең күшті үлесі білім алуыма көп септігін тигізді. Жоғарыда атап өткендей, тоғызқұмалақ пен математика тығыз байланысты. Зияткерлік қабілеттерімді тоғызқұмалақ арқылы шыңдадым. Логикалық ойлау ерте жастан қалыптасып, болашақ мамандығымды таңдау барысында да өз рөлін ойнағанынын атап өткім келеді. Жалпы айтқым келетіні, мектеп оқып жүрген кезден бастап-ақ білім-ғылым, мәдениет және спорт бағытын меңгеріп, талмай еңбек ету қажет. Сол кезде шыңдарды бағындыруға болады.</blockquote>–&nbsp;Әр ойынның өз айла-тәсілі болатыны рас. Қарсыласты ұту үшін қандай ұяшықтан бастап жүрген дұрыс?<blockquote>– Бәсекесіз сайыс болмайды. Әрине, әр ойынға қамданар алдында қарсыласымызды тыңғылықты зерттеп, айла-амалын білуге тырысамыз, сондай-ақ арнайы партия дайындап барамыз. Әрі қарай ойынның тағдыры тақта үстінде шешіледі. Дұрыс есептеп отырмасаң, бір түйір құмалақты қате жүру жеңістен алшақтатады. Менің әдісіме келсек, ойынды қазақтың қасиетті саны 7-ші отаудан бастаймын. Бұл отаудың атауы «қандықақпан», яғни ойын жүрісі өте көп. Кім мықты, кімнің ойы ұшқыр, кім мұқият – сол жеңіс тұғырынан көрінеді.</blockquote>–&nbsp;Сұхбатыңызға рахмет!

Ырыскелді Кенжебек: 12 жыл тоғызқұмалақ ойнадым

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Халықтың рухын, оның терең дәстүрін танытатын айбынды спорт түрлерінің бірі – қазақ күресі. Бүгінде бұл спорт түрінен ел арасында белдесулерлен бастап, үлкен турнирлерге дейін өткізіліп келеді. Ел мерейін үстем еткен, қазақ туын әлем аренасында желбіреткен бозкілем бәсекесі Сыр өңірінде де ұйымдастырылды.&nbsp;&nbsp;Осы жылдың&nbsp;10-11 наурызы аралығында&nbsp;Қызылорда қаласында&nbsp;Шекара&nbsp;қызметінің әскери қызметшілері арасында&nbsp;ҰҚК төрағасының орынбасары&nbsp;–&nbsp;Шекара қызметі директорының Кубогына қазақ күресінен&nbsp;Республикалық турнир өтіп, байрақты бәсекеде балуандар күш сынасты.Аталған спорт түрінен&nbsp;Шекара қызметінің тарихында алғаш рет өткен турнирге еліміздің әр өңірінен&nbsp;120 спортшыдан&nbsp;құралған&nbsp;17 команда қатысты.&nbsp;Жекпе-жек&nbsp;7 салмақ дәрежесінде&nbsp;өтіп,&nbsp;одан бөлек&nbsp;ауырсалмақтағы&nbsp;түйе палуандар&nbsp;белдесті.<blockquote>–&nbsp;Шекарашылар арасындағы республикалық сайысқа тыңғылықты дайындық жүргізілді. Жалпы еліміздің әр өңірінен келген қатысушыларды 8 наурызда қарсы&nbsp;алып, орналастырдық. Ал, 9 наурыздан бастап «Евразия» спорт кешенінде әскери қызметшілермен практикалық семинарлар, арнайы жаттығулар, салмақ өлшеу, жеребе тастау, жарысты ұйымдастыру тәртібін нақтылау сынды бірқатар шаралар ұйымдастырылды. 10 наурыз күні республикалық жарыстың негізгі бөлімі басталып, 11 наурызда жарыс қатысушылары финалда бақ сынасты. Сайыста топ жарып, жеңімпаз атанған шекарашылар&nbsp;марапатталды.&nbsp;Республикалық турнирде&nbsp;қатысушылар&nbsp;жоғары нәтиже көрсетіп, ұлттық ойын ұлықталды, - деді&nbsp;ҚР ҰҚК ШҚ Қызылорда облысы бойынша департаменті бастығының орынбасары полковник&nbsp;Серік&nbsp;Абусултанов.</blockquote>Қазақ күресі – жай ғана спорт түрі емес, ол бізге ата-баба даналығын, ұлттық мақтанышымызды жеткізетін нағыз өнер.Бұл спортта әрбір қозғалыс, әр техниканың өзіндік мәні мен символы бар. Ол тек дене күшін ғана емес, сонымен қатар қарсыласты сезіну, оның әрекетін алдын ала білу және тез әрекет етуді талап етеді. Күрес – нағыз батылдық пен төзімділіктің сынағы.Спортшылар&nbsp;бозкілемде жоғары&nbsp;дайындық деңгейін көрсетіп, жарыс нәтижесінде&nbsp;командалық&nbsp;есеп&nbsp;қорытындысы бойынша бірінші орынды&nbsp;ҚР ҰҚК Шекара қызметі&nbsp;Абай облысы бойынша департаментінің командасы иеленді. Екінші және үшінші орындарға&nbsp;Жамбыл және Батыс Қазақстан облыстарының&nbsp;командалары&nbsp;жайғасты.Алаңға шыққан әр балуан өз үмітін ғана емес, халқының үмітін де бойына сіңіреді. Ол ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан көне дәстүрлер мен мәдениетті бейнелейді. Бұл күресте ұлттың ең терең құндылықтары – күш, батылдық, адалдық және құрмет жатыр.Қазақ күресінің әрбір турнирі осы тамаша спорт түрін бағалайтын және сүйетін әрбір адам үшін нағыз мерекеге айналады. Мұнда ең үздік спортшылар жиналып, өз жерін лайықты түрде таныстырады.Қазақ күресі –&nbsp;тарихымыздың, мәдениетіміздің, ұлттық қадір-қасиетіміздің бір бөлігі. Әрқашан ұлы халқымыздың бірлігі мен күш-қуатының белгісі болып қала беретін бозкілем бәсекесі әрбір қазақтың рухани ғана емес, физикалық қабілетін байытады. &nbsp;Сайыс жеңімпаздарына&nbsp;кубоктар, грамоталар мен медальдар табысталып, ауыр салмақтағы&nbsp;үздік түйе палуандарына&nbsp;арнайы чемпиондық белбеулер&nbsp;тағылды. Турнир Шекара қызметінің әскери қызметшілерін біріктіріп&nbsp;қана қоймай, олардың кәсібилігі мен шеберлігін баса көрсеткен жарқын спорттық оқиға болды.

Қызылордада республикалық "Шекара барысы" балуандар бәсекесі ұйымдастырылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> 1-7 наурыз аралығында Сочиде Бүкіләлемдік жастар фестивалі өтті. Шараға қатысушылар қатарында бизнес, БАҚ, халықаралық ынтымақтастық, мәдениет, ғылым, білім, спорт, волонтерлік және қайырымдылық, балалар ұйымдары мен бірлестіктерінің өкілдері болды.&nbsp;Фестивальге 5-ші Дүниежүзілік көшпенділер ойындарын дайындау және өткізу жөніндегі дирекцияның өкілдері де қатысты.Волонтерлармен жұмыс бөлімінің басшысы Бақдәулет Жанділдаев 8-14 қыркүйек аралығында Астанада өтетін ДКО тарихы, дүбірлі додаға дайындық барысы мен алдағы бағыт-бағдары туралы жан-жақты мәліметпен бөлісті. Жастар арасында волонтерлық қызметке қатысуға ниет білдіріп, шараға қызығушылық танытқандар қатары көп болды.&nbsp;190 елден келген қатысушылардың басын қосқан Сочидегі фестиваль халықаралық байланыстар мен өзара түсіністікті нығайтуға үлес қосып, жастардың кәсіпкерлік және қоғамдық-саяси өмірге араласуына кең мүмкіндік беретін алаң.

Сочиде өткен фестивальде 5-ші Дүниежүзілік көшпенділер ойындары әлем жастарына таныстырылды

Қазақша күрес – әлемдегі ең тарихы терең спорт түрлерінің бірі. Қазақтың ешбір тойы мен мерейлі мерекесі онсыз өтпеген. Сонау ықылым замандардан бері қазақ білекті азаматтарына қара күштің киесі дарыған жан деп қана қарамай, ұлт қуаттылығын, ел құдіретін танытар өнер иесі деп қадір тұтқан.Ұлттық спорттың төресі саналатын қазақ күресі – ең көне спорт түрі. Мұнда бабы мен бағы келіскен шынайы спортшы ғана жеңімпаз атанады. Бұл спорт түрінен жыл сайын айтулы жарыстар өткізіліп, жаңа есімдер жарыққа шығуда. Үлкен байрақты бәсекелерде белдесіп, бағын сынап жүргендердің бірі – жалағаштық Шыңғысхан Әбілхасенұлы.&nbsp;Оның қазақ күресін жанына серік еткелі біршама уақыт болған. Бүгінде бірнеше сайыстарда топ жарып, үздіктер қатарынан көрініп келеді.&nbsp;Спорттық шежіресін ең алғаш 2015 жылы ұстазы Өмірбек Кәлменовтен үйренген жас палуан қазіргі таңда аудандық олимпиадалық резервтегі мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер мектебінде қазақ күресі мен дзюдо үйірмесінің жаттықтырушысы болып жұмыс жасайды.– Қазақ күресімен қатар дзюдо күресінің &nbsp;қадамы да қарыштап дамып келе жатыр. Себебі дзюдо күресі барлық халық қызығатын спорт түріне айналды. &nbsp;Бұл күрестің қыр-сырын жетік меңгерген спортшыларымыз талай байрақты бәсекелерде ел намысын қорғап жүр. Ең бастысы, күреске деген адал ниет болу керек. Әйтпесе нәтиже болмайды. Сайып келгенде, шын жүйрікке шаршы алаңда тұсау жоқ. Үйірмеге 7 жастан бастап балаларды қабылдап жатырмыз. &nbsp;Қазіргі таңда 12 бала бар. Оның 4-еуі – қыз, 8-і – ұл. Негізі бапкерлік қызмет үнемі ізденісті, білімді жетілдіріп отырумен қатар шеберлікті шыңдауды талап етеді. Бүгінгі күнге дейін жиған-терген біліміммен тоқтамай, үнемі ізденіс жолында жүруге тырысамын. Себебі мен бапкермін. Шәкірттерімнің жағдайын жасап, олардың бойындағы тұнып тұрған талантты ашу – менің міндетім, – дейді жас бапкер.&nbsp;Мойынға таққан медальда қаншама ерік-жігер мен төгілген тер бар. Жеңіске апарар жол тынымсыз еңбек пен болаттай берік мақсаттан құралады. Қазақтың көк туы көкте желбірегенде ғана спортшылардың сарқылған күші қайта қалпына келеді. Күреске қадам басқанына 10 жылға жуықтаған Шыңғысханның бозкілемде белдесіп жеткен жетістігі көп. Ол – аудандық жарыстардың бірнеше мәрте жеңімпазы. 4 жылда бір өтетін Қазақстан Республикасының Ұлттық спорт түрлерінен VI фестивалінде қазақ күресінен ерлер арасында 74 келі салмақта өткен жарыста ІІ орын алған.&nbsp;Белбеу күресінен ерлер мен әйелдер арасында 23 жасқа дейінгі Қазақстан Республикасының чемпионатында 75 келі салмақ дәрежесінде ІІІ орын алған. Ауыл спортшыларының ХХХІV «Алтын күз – 2021», 2022 жылы облыстық спартакиаданың бағдарламасында қазақ күресінен 74 келі салмақта қарсылас шақ келтірмеді. Аслан Бағдатұлын еске алуға арналған қазақ күресінен аудандық турнирде 90 келі салмаққа дейін ІІ орын иеленген. Ауыл шаруашылығының көрнекті ұйымдастырушысы Мөрәлі Шәменовты еске алуға арналған дзюдодан жасөспірімдер арасындағы республикалық турнирде 73 келі салмақ дәрежесінде І орынды жеңіп алған. Сонымен қатар Түркістан қаласында өткен Қазақстан Республикасының ХХІ жазғы универсиада ойындарынан ІІІ орынды иеленген.&nbsp;Қазіргі таңда еліміздің басты құндылықтарының бірі ретінде қазақ күресін дамыту және өскелең ұрпақ арасында насихаттау бойынша кешенді жұмыстар жүргізіліп жатыр. Бозкілемде белдесетін Шыңғысханның жасөспірімдерін жеңіске жеткізу жолындағы еңбегі тың, ынтасы зор.&nbsp;Әр елдің өз ұлттық ерекшеліктері болатыны секілді қазақ елінің де өз ерекше құндылықтары бар. Оның ішінде қазақ күресінің алар орны мен мәртебесі биік. Бабадан қалған асыл өнердің оты өшпей, ендігі жерде лаулап жануына Шыңғысхан секілді жас бапкерлердің қосар үлесі зор. Бүгінде дзюдодан спорт шеберіне үміткер болған Шыңғысхан – қазақ күресінен спорт шебері атағын иеленген білікті жас бапкер. &nbsp;

Қазақ күресінің балуаны жалағаштық Шыңғысхан Әбілхасенұлы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бозкілемде байрақты жеңіске жетіп, қарсыластың жауырынын жерге тигізген аудан жастары арасында Данияр Жүсіпбаевтың есімі ерекше аталатыны рас. Бір кездері тұрақты түрде қазақ күресімен айналысып, байрақты бәсекеде аудан мерейін асырған спортшы көптің қолынан келе бермейтін ізгі істі өзінің шама-шарқы жеткенше атқаруда. Анықтап айтқанда, Данияр Бақытұлы бүгінгі таңда бапкерлік қызметті қолға алған спортшы. Ол ауылда жүрген балалар мен жастарды жаттығу залына әкеліп, тегін жаттықтырып жүр. Жекпе-жек спорт түрлерінен 30-дан аса спортшыны қанатының астына алған бапкердің еңбегі орасан зор. Білікті бапкер әрбір жылдары ерік-жігерін шәкірттерінің жеңіс тұғырынан көрінуіне жұмсап, ерікті қызметі арқылы ел алғысына бөленіп, игілікті іс жасап жүрген азаматтардың бірі.&nbsp;БАПКЕР ЖЕКПЕ-ЖЕК СПОРТЫНА ҚАЛАЙ КЕЛГЕН?&nbsp; &nbsp; &nbsp;Шынында, бозкілемді 8 бұрышты октогонға алмастыру – қиынның-қиыны. Қазақ күресінен, жекпе-жек спортының техникасы мүлдем бөлек. Осыдан бірнеше жыл жүректі жігіт білектің күшімен қарсыласын қапелімде сұлатып салады. Спортшының бойындағы күшін байқаған тәжірибелі жаттықтырушы Батырхан Умаров қол астында жаттығуға шақырады. Сол кезден бастап Данияр Бақытұлы жекпе-жек спортында өзіндік қолтаңбасын қалдыра бастауды жөн көреді. Данияр Жүсіпбаев панкратион, араша ММА, грэпплинг, қоян-қолтық ұрыс, ережесіз жекпе-жек спортын меңгерген. Ол 2017 жылы алғашқы ең жоғарғы жеңісіне қол жеткізеді.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Қазақ ұлтының ұландары қашанда өзінің жаужүрек мықты екендіктерін өзгеге дәлелдеп келген. Ұлттық спорт түрімен айналысқан сәтімде қайтсем де, жеңіске жетсем деген арман-мақсат болды. Шыбықтай денені шынықтыру арқылы кез келген спортқа бейімдеуге болатыны дәлелденген. Осы күні аудан және облыс көлемінде жарыстар жиі өткізіліп тұрады. Осындай бәсекелерде қарсыласпен күш сынасып, мықтылық танытуға тырысып келемін. Өз кезегінде араша ММА-дан ҚР спорт шебері атағын қорғадым. Білікті бапкер Батырхан ағайымыз жол нұсқаушы болып, жігерімізді жани білгені өмірлік сабақ болғаны жасырын емес, – дейді білікті бапкер.&nbsp; &nbsp; &nbsp;Жас спортшы – №35 Иса Тоқтыбаев атындағы мектеп-лицейдің түлегі. Қарсыластан қаймықпайтын, жарыс жолында осалдық танытпайтын жігерлі жас 6 жылға жуық уақытта спорттың 5 түрінен кәсібилігін шыңдап келеді. Өзі секілді саңлақтарды жанына жиып,&nbsp;әрқайсысына бағыт-бағдар берді. Бүгінде бапкердің&nbsp; күні-түні жасаған жұмысы өз жемісін беруде. Шын мәнінде, биік белеске ұмтылып жүрген аудан мақтанышы жетістігінің бастауында қазақ күресінен алғашқы бапкері болған Жасұлан Каусовтың тұрғанын өте жақсы біледі.&nbsp; &nbsp; &nbsp;Үнемі спортта сенімді серігіне айналған замандасы әрі әріптесі Еркебұлан Бедебеков ережесіз жекпе-жек шебері жөнінде өз пікірін айтты.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Данияр екеуміз жекпе-жек барысында қарсыласты&nbsp; жан-жақты зерттеп алуға тырысамыз. Жаттығу залында жіберілген қателікпен жұмыс жасап, біліктілігімізді арттырамыз. Қазіргі уақытта облыс аумағында ережесіз жекпе-жекпен айналысатын спортшылар қатары аз емес. Қашан да, бәсекелестік жоғары болған жерде алға қарай жылжу болады. Мен Даниярдың ынтасын, спорттағы шеберлігін жоғары бағалаймын. Әлі де талай&nbsp; жарыс жолына бірге шығып, жеңімпаз қатарынан көрінуге ұмтыламыз, – дейді замандасы Еркебұлан Бедебеков.ШӘКІРТТЕРІ ШЫҢҒА ШЫҚҚАН&nbsp; &nbsp; &nbsp;Шын мәнінде, панкратион, араша ММА, грэпплинг, қоян-қолтық ұрыс, ережесіз жекпе-жек спортының өзіндік қалыптасқан ережесі, қалыптасқан қатаң қағидасы бар. Күнделікті оның барлығын игеріп, психологиялық тұрғыдан дайын болудың өзі – асқан мықтылық пен жауапкершілікке жатады. Осы күні су шаруашылығы саласында&nbsp;еңбек ететін Данияр Жүсіпбаев бос уақытында спортшыларының жанынан табылуға тырысады. Әрине, негізгі жұмысына жауапкершілікпен қарап, бапкерлікті жолға қойған Даниярдың күні бойы әрбір баланың бабында болуына көңіл бөлуі – өте ыждағаттылықты білдіреді. Әрине, алынбайтын қамал жоқ секілді үкілеген үміттері жарыста алмаздай жарқырап келеді. Ата-ананың қолдауының арқасында бапкерлік қызметті одан әрі жетілдіріп келеді.&nbsp; &nbsp; &nbsp;Тек нақты нәтижеге жұмыс жасайтын бапкердің&nbsp; спортшылары ел аумағында&nbsp; есімдерін әйгілей білген.&nbsp; Мәселен, жекпе-жек спортынан ҚР чемпионатынан Мадияр Болатов пен Ерасыл Мұратов панкратионнан ІІ орынды жеңіп алған. Сонымен қоса болашағынан зор үміт күттіретін Мадияр сынды жас спортшы қоян қолтық ұрыстан ҚР чемпионатынан ІІ орын еншіледі. Оның араша ММА-дан жеңімпаз атанған және грэпплингтен ІІ орын алған сәті бапкердің әлі есінде. Ал осы спорттан&nbsp; Азамат Серікбаев, Ерасыл Мұратов,&nbsp; Нұржас Ертілеуов, Мадияр Нұрғазы, Нұркелді Нұрғазы, Ғалымжан Мейрамбек ел біріншілігінде топ жарған. Сонымен қатар грэпплингтен Мадияр Нұрғазы мен Нұркелді Нұрғазы І орынды қанжығасына байлап қайтқан.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Алғашында ерікті түрде жаттығу залына келе бастаған спортшыларым көп жерде тайсалатын еді. Кейіннен, көптеген әдіс-тәсілді&nbsp; үйреніп, одан сайын жетілдіре түскен олардың көзінен жалынды ұшқын көрдім. Қаншама бала қоғам өмірінде қылмысқа барып немесе ұрлық жасап, темір торға тоғытылуда. Енжарлық танытып, спорттан тысқары жүрген жігіттерді байқаймыз. Осындайда спортқа бейім жастарды жаттығу залына әкелгеніме қуаныштымын. Қазіргі уақытта бірнеше спортшым ҚР спорт шебері атағына қол жеткізіп үлгерді. Біз серік еткен 5 спорт түрінің әдіс-тәсілі бір-бірінен өзгеше. Отызға жуық баланың&nbsp; жүріс-тұрысы, тәрбиесі жаттығуға үйренісуі бір күннің аясына сыйып кетпейді. Өз басым баламен тыңғылықты, тиянақты жұмыс жүргізуге күш саламын. Көптеген спортшыдан болашақ жарық жұлдыздарды шығаруға тырысамын. Балғын жекпе-жек шеберлері арасынан Шыңғыс Нұрбекұлы мен Арсен Бауыржанның талабы таудай екенін айта кеткен жөн, – дейді білікті бапкер.&nbsp;&nbsp; &nbsp; &nbsp;Ерен еріктілік үлгісін көрсете білген бапкердің қолға алған бастамасына ата-аналар да өз ризашылықтарын білдіреді. Мәселен, талай жарыста атой салып жүрген Мадияр Болатовтың әкесі Болат Бегімбаев жас бапкердің еңбегін жоғары бағалайтын ата-аналардың бірі.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Ата-ана қашанда баласына алаңдаулы болатыны жасырын емес. Кез келген жекпе-жекке шыққан перзентімнің тілеуін тілеп отырамын. Жас бапкердің&nbsp; спортшылар үшін жасап жатқан еңбегін мен секілді&nbsp; барлық әке қолдайтынына сенім мол. Себебі, қаншама баланың болашағын қалыптастырып берген Даниярдың табандылығы мақтауға тұрарлықтай іс. Ұғына білген адамға сауапты іске себепкер болған бапкердің жақсылығы еш уақыт­та өтеусіз. Ел біріншілігінде топ жарып жүрген ұлым секілді жас спортшы біткенге сәттілік тілеймін, – дейді ардақты әке.&nbsp; &nbsp; &nbsp; Жекпе-жек спортының майталмандары жақында бастау алған футболдан әуесқойлар «В» лигасында бақ сынауда. Ауданға қарасты 10 команданың ішінде топ жаруға ұмтылған «Тереңөзек жекпе-жек» атты команда сапында Данияр Жүсіпбаев, Ерасыл Мұратбаев, Мадияр Болатов, Азамат Серікбаев, Қуаныш Анапия, Нұржас Ертілеуов,Мадияр Нұрғазы бар. Сонымен бірге республика көлемінде қазақ күресінен топ жарып жүрген палуан Шоқан Уәлиханов, Дулат Бөлебаев, Руслан Алтынбеков, Әділет Алтынбеков әуесқой футболшылар қатарын толықтырған. Өткен аптада «Тереңөзек жекпе-жек» командасы алғашқы ойында «Майами» командасымен кездесті.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Өзім ережесіз жекпе-жек спортына 18 жасымда келген болатынмын. Үнемі Данияр ағайымыз жамандықтан аулақ болып, бар күштеріңді октогонда көрсетіңдер деп айтады. Ең алғаш ҚР чемпионатына барған кезімде орта жолдан сүріндім. Бүгінде ересектер арасынан ел біріншілігінде чемпион атану үшін жаттығу үстіндемін. Бапкеріміз қойған әдіс-тәсілді мүлтіксіз орындауға барымызды саламыз. 55-60 келі салмақта жарыс жолына шығу аса ауырлық етпейді. Көбіне қарсыластарымды қылғындыру, ауырту, тік тұрып төбелесу секілді&nbsp; әдісті қолданып жеңіп кетіп жатамын. Бапкеріміздің бізге берген әрбір мотивациясы –жарыста қарсыласты жеңуге, жолымыз болмаған жағдайда мұқалмауға ерекше рух сыйлайды, – дейді&nbsp; Азамат Серікбаев.«ШАҒАН-ЖЕРДІҢ» ШАПАҒАТЫ&nbsp; &nbsp; &nbsp;Шындығында, спортқа қадам басқан әрбір жеткіншек үшін жан-жақты қолдау қай кезде де керек. Негізінен, Данияр Жүсіпбаев шәкірттерінің жарыс жолына қиналмай шығуы үшін жан-жақты демеуші іздейтіні анық. Мұндайда бапкер «Шаған-Жер» ЖШС-нің төрағасы Жеңісбек Сыздықовқа жүгінетін көрінеді. Спортшылардың жол шығыны мен жүріп-тұруына қаржылай көмек көрсетуге жомарт жүректі азамат барынша ықпал етіп, демеушілік білдірген. Жеңісбек Шәкімбайұлы осыған дейін де бірнеше жарысқа демеушілік жасаған.&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; –&nbsp;Жұдырықтай жұмыла білгенде ғана спортқа икемі бар баланың бағын ашуға болады. Жүрегінің түгі бар спортшы жеңімпаз атануға құлшынысы жоғары екенін әрдайым байқатады. Біздің спортшыларды қолдауға әрдайым ізгі ниетін білдіріп отырған «Шаған-Жер» ЖШС-нің төрағасы Жеңісбек Сыздықов ағамыздың еңбегі ерекше. Аграрлық салада өзіндік жолын қалыптастыра білген ел ағасының айрықша қолдауын сезініп келеміз. Әртараптандырылған шаруашылықтың қызметінің өрге басуына тілектестік білдіреміз. Бұл ретте, спортшылардың ешбір қиындықсыз жаттығуына жағдай жасап келе жатқан аудандық №11 Сырдария ауданының олимпиадалық резервтің мамандандырылған балалар-жасөспірімдер мектебінің директоры Бағдат Есенов пен аудандық спорт клубының директоры Диас Әлжановқа ризашылығымды білдіргім келеді. Сонымен қатар тәжірибелі бапкер Иса Әкімжанов әрбір бастамамызға үнемі бағыт-бағдар беріп келеді, – дейді білікті бапкер.&nbsp; &nbsp; &nbsp;Шын мәнінде, «Жүзден – жүйрік, мыңнан – тұлпар» болу оңай емес. Бір толқында өсіп келе жатқан ауыл балалары Даниярдың артынан еріп келе жатқанына дән риза. Күнделікті негізгі қызметінен тыс бала жаттықтыру – нағыз спортқа деген адалдықтың белгісі екені хақ. Дүниеде жаңалық ашуға құмар жандар бас қатырып жүргенде, Данияр&nbsp;еріктілігімен&nbsp; еразамат екендігін көпшілікке дәлелдей түскен.

Білікті бапкердің ерікті қызметі

Шын мәніде, өмірден өз еншісін алуға кез келген адамның құқығы бар екені даусыз. Тырмысып, алға қарай ұмтылған кез келген жанның есімін елеулі етуге деген талпынысы зор болатын көзіміз көріп жүр. Негізінен, тақырыпқа арқау болып отырған кейіпкерім тағдырдың басқа салғанына бала күнінен көндігу үстінде. Ол – айтар сөзін көпшіліке қоңыр үнімен емес, ым-ишаратпен түсіндіруге мәжбүр екендігін білеміз. Расында, асқарлық Жанболат Әлсейітов жақынмен сырласуды, кісімен тілдесуді өмірге келген сәттен арман еткені көпшілікке аян.Дана қазақта «Күш атасын танымас» деген тәмсіл бар. Биыл 28 жасқа келетін Жанболат Серікболұлы қол күрес спортымен бірнеше жылдан бері тұрақты түрде айналысу үстінде. Қарсыласын ерік-жігерімен жеңуге ұмтылатын білекті спортшы әрқашан жарыс жолында шыныға түскені жасырын емес. Ата-анасы баласының ел қатарлы сөйлеп кетуін әлі күнге дейін аңсайды екен. Дегенмен, осыған дейінгі амал-әрекеттің барлығы оң нәтижесін көрсеткен емес. Соған қарамастан жігерлі жас бойындағы қарым-қабілетімен өз есімін көпшілікке танытып келеді.Терең толқыныс. Денсаулығындағы кінәратты жойсам деген айқын мақсат. Әрине, қай кезде де, көз жанарындағы мұңды сездірмес үшін көңілді жүретін Жанболаттың алар асуы алда екеніне сенем білдіреміз. Ол – Қызылорда қаласындағы №6 интернатта оқып, кәсіби біліктілігі жоғары бірқатар ұстаздан білім алған. Спортпен қатар, сурет салуды жаны сүйетін Жанболат Серікболұлы жүректегі шерді, көңілдегі кірбіңді қағаз бетіне түсірді. Білектің күшімен талайды жыққан жас спортшы іштей бәрін ұғады. Үнемі спорттан қол үзбеген асқарлық жас қатарластарының алды болуға талпынуда– Жанболат – өте сезімтал жігіт. Айналасындағы адамдарды өзіне жақын тартып, барынша көңілді жүруге тырысатыны тағы бар. Біз отбасында екі ағайындымыз. Ата-анамыз қашанда перзентінің тілеуін тілеп, Алла Тағаладан жәрдем сұрай береді. Менің бауырымның өзгеге ұқсамайтын қасиеті, өзіндік іс-әрекеті бар. Оның денсаулығынан хабардар көпшілік ортақ ұғысуға, ашық ойын білуге ұмтылады. Мектеп қабырғасынан қол күреспен айналысып, облыс көлемінде жеңіс тұғырынан көрінуге ұмтылуда. Қазіргі уақытта ауылда жұмыс жасап, еңбегіне қарай табыс тауып жүрегіңне қуаныштымыз. Ерекше бала ретінде қамқорлық көрсетіп, отбасы жылулығын әрқашан сездіре білеміз, – дейді Жанболаттың әпкесі Дана Серікболқызы.Негізінен, Жанболат Әлсейітов 15 жасынан білікті бапкер Төлеген Жақыптың жаттықтыруымен біршама байрақты бәсекеге шығуда. Жалпы, 80 келі салмақта күш сынасатын жас спортшы өз уақытысында облыс чемпионы атанған. Өткен жылы қол күрес шебері Алматы қаласында өткізілген ҚР чемпионатында жартылай финалға дейін сүрінбей жеткен.– Ауылдың қара домалақ баласы алғаш жаттығу залына келгенде зіл темірді қиналмай көтеріп, өз мықтылығын таныта түсті. Болашағынан зор үміт күттіреген шәкіртім айтқан ақылымды дер кезінде ұғып, қателікпен жұмыс жасай білді. Күнделікті берілген тапсырманы орындап, мүмкіндігі шектеулі жандар арасында әлеуеті артық екенін байқатты. Әрбір кездескен қарсыласының көзіне тік қарап, оның мысын басу үшін техникалық тұрғыдан сауатты қимылдауға ұмтылды. Талабы таудай спортшы өзінің қарым-қабілетіне сенеді. Шәкіртімнің жан дүниесінде болып жатқан кез келген жағдайды аңғарып, ағалық ақылымды айтып отырамын, – дейді Төлеген Жақып.– Ың-ың етті.Екі қолы ербеңдеп,Төсін түртті сұқ саусағы «мен», «мен» деп.Бұдан өңге түк ұқпадым мен де емге –қиналды әлгі;Қос жанары телмеңдеп тамып түсер тәрізденді, – деп ақын Жұмекен Нәжімеденов жырлаған өлең жолдары осындайда еріксіз ойға оралатыны тағы бар. Қоғам өмірінде кездесетін адами болмыстан жұрдай кей адам мылқаудың күйін кешері рас. Ал Жанболат секілді жандар өмірден алған өз еншісін Тәңірден келген бақыты санайды. Мәселен, жақында Жанболат Әлсейітов отау құрып, құтты шаңырағына келін түсірді. Әкесі – Серікбол мен анасы – Розаның бірнеше жылғы тілегі орындалып, талапты жас Зарина Сембек есімді қармақшылық бойжеткенді өмірлік жары етті.&nbsp;

Сырдариялық спортшы қол күресімен машықтануда 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Жыл басын жалағаштық жастар жеңіспен бастады. Дәлірек айтсақ, жалағаштық жас палуандар Атырау облысы Құлсары қаласында жасөспірімдер арасында өткен республикалық турнирде дзюдо күресінен жүлдемен оралды. Аудандағы №13 олимпиадалық резервтің мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі талай чемпионды тәрбиелеген қара шаңырақ екені даусыз. Жеңімпаздарымыз да – осы мектептің түлегі.Бүгінде мұндағы дзюдо үйірмесіне 200-ге жуық бала келеді. Сайыпқыран спортшының артында тынымсыз еңбек ететін білікті бапкерлер тұратыны хақ. Аудан абыройын арқалап, дүбірлі додаларда топ жарып жүрген спортшыларды дзюдо күресіне баулып, чемпиондар тәрбиелеп шығаруда қажырлы еңбек ететін жалағаштық бапкерлердің есімі көпке таныс, жастарға үлгі. Олар – Өмірбек Кәлменов, Жайдар Есенов, Олжас Талапбекұлы мен Шыңғысхан Әбілхасенұлы.&nbsp;Мұндағы дзюдошылар бүгінде еліміздің үздіктер қатарында. Әрине ол – бапкерлер мен спортшылардың ортақ жеңісі мен тынымсыз еңбегі. Білікті бапкер Жайдар Есеновтың айтуынша, аптаның алты күнінде де 4 ауысым бойынша жаттығу залы болашақ чемпиондардан босамайды. Әрине бұл, біріншіден, ауданда спорт саласының қарқынды дамып келе жатқанын көрсетсе, екіншіден, жастардың бос уақытын тиімді өткізуіне спорт мектебінің тигізіп жатқан септігі мол екенін де аңғартады.Білікті де білекті бапкер бұл спорт түрін бала күнінен жанына серік етіп, бүгінде шәкірт тәрбиелеп, үлкен жетістіктерге жетуде.&nbsp;<blockquote>– Бұл салада еңбек етіп келе жатқаныма 20 жылға жуық уақыт болды. Шама-шарқымша аудан спортының дамуына өзіндік үлесімді қосып келемін. Алдағы уақытта да болашақ чемпиондар шығару үшін бар күш-жігерімді салып, қарым-қабілетімді жұмсай бермекпін. Спорт мектебімізге 5 жастан жоғары балалар келеді. Олардың спортқа деген қызығушылығын одан әрі шыңдау мақсатында ең бірінші оңай ойын түрлеріне аламыз. Одан кейін жас жеткіншектердің қарым-қабілеті мен бейімділігіне қарай басқа спорт түрлеріне бейімдейміз. Яғни 1 пайыз талант пен 99 пайыз еткен еңбек ғана жеңіске жетуге мүмкіндік береді. Аудан спортының дамуына кішкене болса да үлес қосу – басты армандарымның бірі, – дейді Жайдар Есенов.&nbsp;</blockquote>Білікті бапкер – бүгінде дзюдо күресінен спорт шебері, жоғары санаттағы жаттықтырушы. Күндіз-түні тыным таппай еткен еңбегінің бүгінде жемісін көруде. Ол дзюдо күресінен бөлек самбо мен қазақ күресінен де Азия, әлем чемпиондарын шыңдап шығарған. Шәкірттерінің барлығы дерлік әлі де спорттан қол үзбеген. Қазір олар түрлі додаларда топ жарып, үлкен жарыстарда жауырыны жерге тимей, қарсылас шақ келтірмеуде.&nbsp;Шәкірттерінің жеңісіне қарап марқаятын Жайдар ағамыз бүгінгі жеткіншектерінің ағаларының жолын жалғап, жеңіс тұғырынан көрініп жүргеніні қуанышпен жеткізді. &nbsp;Еліміздің түкпір-түкпірінен жиналған мықты спортшылар Атырау облысы Құлсары қаласында жасөспірімдер арасында «KULSARY JUDO OPEN CUP – 2024» республикалық турнирінде жүздесті. Аудан абыройын арқалап барған 20 спортшының 8-і жүлдемен оралды. &nbsp;2008-2009 жылы туған жасөспірімдер арасында 38 келі салмақта Ақәділ Батыржанұлы мен 73 келі салмақта Ермұрат Жанғабыл қарсылас шақ келтірмеген. Ал 42 келі салмақта Ернияз Шөмен ІІ орын алса, Заңғар &nbsp;Сырмағанбет пен 60 келі салмақта Алинұр Сәрсенбай үздік үштікті түйіндеген. Мұнан бөлек 2011-2012 жылы туған жасөспірімдер арасында 35 келі салмақта Бақдәулет Болатбек ІІ орын алып, Нұрбек Сәттар ІІІ орынға тұрақтаған. Сондай-ақ 2013-20114 жылы туған жасөспірімдер арасында 35 келі салмақта Нұрдаулет Садық ІІ орын иеленді.&nbsp;Тәлімгерлік көзге көрінбейтін жұмыс болғанымен, спортшыны жеңіске жетелейтін жаттықтырушы екені белгілі. Білек пен білікті бір арнаға тоғыстырып, балалардың ертеңіне сенім артқан Жайдар Есенов – шәкірттерін шынықтырып, жеңіске жетелеуден жалықпайтын маман.Үйірмедегі 15-ке жуық оқушы ҚР спорт шеберіне үміткер атағын алған. Былтыр жылды жоғары жетістікпен қорытындылаған жас спортшылар биыл да оң нәтижемен бастап отыр. Жаттықтырушының айтуынша, биыл оларды дүбірлі додалар күтіп тұр.&nbsp;

Чемпиондар тәрбиелеген қара шаңырақ 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Гандбол еліміздің әрбір өңірінде дамып келеді. Біздің ауданда да осы спорт түрінен өңір атын шығарып жүрген спортшылар жетерлік. Айталық, қазіргі таңда ауданның талантты ойыншылары ел чемпионатында көзге түсуде. Мұндай нәтиженің басты себебі – бұл спорт түріне қызығушылық танытқан білікті мамандардың белсенді жұмыстары. Негізі қандай спорт түрі болсын, шын беріліп, жағдай жасалғанда ғана нәтиже болатыны белгілі. Қармақшы ауданының гандбол командасының жарқын қадамдары осы спорт түрін жақсы көріп, жаны ашитын шын берілген басшылық пен өз ісінің берілген білікті бапкерлердің жұмысының нәтижесі арқылы жемісін беруде деуге келетін сияқты. Мәселен, гандбол командасына жетекшілік етіп отырған №16 Балалар-жасөспірімдер спорт мектебінің әдіскер Шыңғыс Алиханның белсенді жұмысының нәтижесінде айтулы мектептің қыздары тамаша жетістіктерге жетіп келеді. Тәжірибесі толыққан жас маманның бұл спорт түріне бар ынтасымен берілгендігі сонша команданы әрбір жарысқа өзі бастап апарып, қыздарының ойынға жан-жақты дайындықпен шыңдалуын қадағалап, зор үлесін қосып жүр.&nbsp;<blockquote>&nbsp; – 2018 жылы гандбол саласына келдім. Ол уақытта бұл салада мен жалғыз жаттықтырушы едім. Команда жинадым. Жарыстарға қатысып бастадық. 2019 жылы облыстық чемпионаттан ІІІ орын, «Алтын күз» спартакиадасынан ІІ орын, 2004-2005 жылы туған жасөспірімдер арасындағы облыстық чемпионаттан ІІ орын алдық. Оқушыларым Ақтоты Амангелдиева, Алтын Сәбитова облыс құрамасына кіріп, бірнеше рет Қазақстан чемпионатына қатысты. Одан кейін Қармақшы құрамасы болып Қазақстан чемпионатына қатысып, IV орынды қанжығаға байладық. Аружан Хамитова есімді спортшымыз облыстық құрамаға, кейіннен Ұлттық құрамаға кіріп, онда Әлем чемпионатына қатысты. Одан бөлек те біршама жарыстан жүлделі оралдық. Жуырда ғана 2009 жылы туған жасөспірімдер арасындағы Қазақстан чемпионатынан Еркеназ Найман ІІ орын алып, күміс жүлдегер атанды. Қазіргі таңда менен бөлек төрт жаттықтырушы бар. Алдағы уақытта Қармақшы құрамасы Қазақстанның Жоғарғы, бірінші лигасында ойнап, жеңіс төрінен көрінсе деген ниетіміз бар. Ол үшін еңбенуден шаршамаймыз, – дейді аға жаттықтырушысы Шыңғыс Шоқанұлы.</blockquote>&nbsp; Иә, спорт десе ішкен асын жерге қоятын жанның өз ісіне адалдығы, шеберлігі, жасап жатқан жұмыстарынан көрінгендей. Қазіргі таңда, Қармақшы гандбол командасының қатары талантты арулармен толыға түскен екен. 100-ден аса аудан арулары осы спортты өздеріне серік етуде. «Қазанға не салмаң, шөмішіңе сол ілінер» демекші, гандболдың дамуына үшін шапқылап жүрген Шыңғыс сынды жанашыр азаматтың белсенді тірлігі күн санап біліне бастағандай. Нәтижелі жұмысты көрген бөлім басшылары осы саладағы жаттықтырушы санын көбейтіп, жұмыстың жүйелі жүруіне жағдай жасайды.&nbsp;<blockquote>&nbsp; – Бүгінде бұрымдыларымыздың бұл спорт түріне қызығушылығының артуы бізді қуантады. Себебі қолдобы – нағыз тер төгіп, шеберлікті паш ететін олимпиадалық спорт ойыны. Осы ретте талантты жастардың тасада қалмауына бар жағдай жасалынуда. Республикалық, облыстық чемпионаттардан бөлек, аудан көлемінде жылдық жоспарымызға 17 іс-шара енгізілген. Мұның астарында талапты жастардың талантын тану, бұл спорт түріне деген ерекше қолдау бар. Аудандық додаларға барлық ауылды қамтуға тырысамыз. Себебі ауыл – қазақтың күре тамыры, алтын бесігі. Ауыл таланттарын аршып шығарып, ұлы додағы даярлап қосу, ел спортының болашағы үшін маңызы зор. «Бұлақ көрсең, көзін аш» демекші, ел ішінде талантты жастар жетерлік. Тек сол көзінде оты бар, сүйікті спортына деген сүйіспеншілігі жоғары, талантты ұл-қыздарды тани білу бізге міндет, – дейді №16 Балалар-жасөспірімдер спорт мектебінің әдіскері Шыңғыс Алихан.&nbsp;</blockquote>&nbsp;Расында да, қолдау, көмек болған жерде табыс та, нәтиже де жайлап келе беретіні анық. Бүгінгі күні Қармақшы гандбол командасының алға қойған басты мақсаты ел біріншілігінде топ жарып, ұлттық құрамаға өз таланттарының қатарын көптеп қосу арқылы ел чемпионатында қара үзіп алға шығу екені анық байқалады. Ал біз ел ішіндегі таланттарға жол ашып, табысты ойын көрестуге оқталған гандбол командасының алар асулары әлі алда деп ойлаймыз.

Қармақшыда 100-ден аса ару гандболмен шұғылдануда 

Қасиет тұнған Қарақұмның құмына ойнап өскен Еңбек деген палуан жігіт жайлы ол мектепте оқып жүріп-ақ топ жарып, еліміздің көк байрағын көкте желбіреткенде ақжолтай жаңалық етіп газетіміздің алғашқы бетінде жариялағанымыз бар еді. Одан бері де бес жылға жуық уақыт сырғып өте шығыпты. Жақында ержетіп, еңбекке араласқан Еңбектің «Дала қыраны» атты республикалық турнирде топ жарып, жеңіс тұғырынан көрінгенін естіп өзімен тілдескен едік.Еңбек Сақтағанов 2001 жылы Қарақұм ауылында қоныс тепкен Жалырасы Сақтағанов пен Шыныгүл Кенжалиеваның шаңырағында кенжесі болып дүние есігін ашады. Еңбектің есімін есітіп «Қандай ерекше есім» деген ойда болдыңыз ба? Мен де де сондай қызығушылық оянып өзінен сұрағанымда, әкесі Еңбек есімді қимас досынан айырылып қалып қиналып жүрген шақта, өмірге келген ұлын досының құрметіне, соның есімімен атаған екен. Ал жастайынан Қарақұмнан шыққан палуан, күрескер алдынғы буын ағаларының өміріне қанығып өскен Еңбектің күреске деген қызығушылығы ерте жастан оянады.<blockquote>– Ауылда күрес спорты жақсы дамығанын атап айтар болсам, КСРО-ның спорт шебері атанған ауданға белгілі азамат Көлбай Данабаев, «Қазақстан барысы» атанған Нұрым Сәлімгерей менің жерлестерім. Біз бала болып ойнасақ та, теледидар көрсек те күрестің айналасынан асып кетпеуші едік. Осылай шыңдала түстім. Ең алғаш ауылдағы жаттықтырушы ағайым Елеулі Досжанов менің бағым мен бабымның қатар шабуына септігін тигізді. Ең алғашқы жеңісім облыстық «Алтын белбеу» жарысында бірінші орын алған болатынмын. Осы дода менің спорттағы жетістіктерімнің бастауы болды. Әрі қарай алдымнан тек даңғыл жол ашыла түсті, – деп бастады жас спортшы әңгімесін.</blockquote>Талантты, дарынды жасөспірімге қырағы көз талай бапкердің көзі түспей қоймады. Жан-жақтан ұсыныс түседі. Бір жағы жас спортшы үшін үлкен қалада мүмкіндік те көп. Осыны ойлаған ол 2015 жылы Қызылорда қаласындағы Жалаңтөс баһадүр атындағы спорт колледж интернатына қазақ күресі бөліміне оқуға түседі. Бұл спортшы саңлақтар мекенінде бапкер Болатпек Кенеевтың темірдей тәртібімен жүрген Еңбектің еңбегі ақталды. Ол қазақ күресі, самбо күресінен Қазақстан республикасы чемпионатының бірнеше дүркін жеңімпазы болып, спорт шебері атағын алды. Халықаралық жарыстарға қатысып, өзіне сенім артақан жандарға селкеу салмай жеңіс тұғырынан көріне білді.<blockquote>– Биылғы жылы Шымкент қаласындағы жоғары оқу орнын дене шынықтыру пәнінің мұғалімі мамандығы бойынша бітірдім. Қазіргі таңда ішкі істер саласында еңбек етудемін. Бала кезден елімді әлемге танытатын спортшы болуды армандаған соң қандай жағдай болса да спорттан қол үзген емеспін. Қазіргі таңда елімізде жас спортшыларға деген қолдау көп. Жайлы спорттық мектептер, үйірмелер кез-келген өңірде жұмыс істеп тұр. Мұның өзі бір бақыт қой. Бізге тек жаттығуға тыңғылықты қарап, жарыста топ жару ғана керек, – дейді Еңбек.</blockquote>Еңбек үшін спорт өмірінің бір бөлшегі іспетті. Тіпті бірде дәрігерлер оның спортпен шұғылдануына мүлдем болмайтынын айтып тыйым салған. Бірақ жас жігіт олардың бірін де құлаққа ілмеген.<blockquote>– Спорт тартыстан тұратын дода болған соң бөз кілемде жеңіс үшін жан алысып, жан берісу – спортшы үшін де, оған қолдау көрсетіп отырған жанкүйер үшін де ең қызықты сәт. Сондықтан бізде жеңіл жарақаттану жиі болып тұрады. Бірде кезекті жарыстан соң тізем қатты жарақаттанып, ауруханадан бір-ақ шықтым. Тіпті аяққа ота жасалуы керек болған еді. Бірақ мен отадан бас тарттым. Алматы қаласына барып тыңғылықты емделе бастадым. Дәрігерлер маған спортты қою керектігі туралы айтқанда, ол сөзге аса мән берген жоқпын. Өйткені ішімде қалайда күресті тастамаймын деген ұстаным болды. Осылай кейін жарыс жолына қайта шыққан едім, – деді Еңбек.</blockquote>Еңбек Жадырасынұлы жуырда Астана қаласында өткен «Дала қыраны» республикалық турнирде топ жарғаны туралы жоғарыда атап өткен болатынбыз. Қазақстанның бас палуанын аталған додаға ол 90 келі салмақ дәрежесі бойынша қатысып жеңіс тұғырынан көрінді. Және 4500000 қаржылай сыйақыға қолжеткізді.Алдына айқын мақсат қойып, соған жету жолында табанды еңбек ете білген жас палуан Еңбектің атына заты сай азамат екендігіне көзіміз жете түскендей. Сөзі мығым, арманы асқақ, жеңіске құштар спортшыдан әлі де күтеріміз көп. Алдағы уақытта Еңбектің атымен, атағымен мақтанатын күн келсін.

Дала қыраны атанған аралдық жас спортшы 

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Сырдария ауданының әкімі Берік Сәрменбаев аудандық мәслихат төрағасы Ержан Әжікенов және спорт саласының ардагерлерімен бірге аудандық спорт клубына барып, жас тоғызқұмалақшылармен кездесті. Кездесуде аудан басшысы жақында Алматыда өткен тоғызқұмалақтан ҚР чемпионатында бірінші орын иеленген Бексұлтан Бостандықовты жетістігімен құттықтады.– Бексұлтан Еуропа, Азия чемпионы болып, еліміздің мерейін асқақтатты. Ұлттық спортымыздың дамуына үлес қосып, көптеген жетістіктерге жетіп келе жатыр. Жылдың басын үлкен жеңіспен бастап, ҚР чемпионы атанды. Осы жетістігімен биылғы Түркия мемлекетінде өтетін Әлем чемпионатына жолдама алды. Көптеген шәкірт тәрбиелеп жүрген халықаралық дәрежедегі спорт шеберіне Әлем біріншілігін бағындыруға тілектестігімді білдіремін, – деді Берік Әбдіғаппарұлы.&nbsp;Аудан әкімі ҚР Чемпионына «Алғыс хат» табыс етіп, сый-құрмет көрсетті.Мұнан соң Б.Бостандықов тоғызқұмалақ спортымен шұғылданушы жас спортшылардың жетістіктерімен таныстырды. Аудан басшысы ҚР жасөспірімдер арасындағы командалық чемпионатының жеңімпазы Тоқшылық Әнелмен тоғызқұмалақ ойынын ойнап, биіктерді бағындыруына тілектестігін білдірді. Жас спортшыға тоғызқұмалақты сыйға берді.Айта кетейік, бүгінде ауданда 150-ге жуық спортшы тоғызқұмалақ ойынымен шұғылданады. Олар түрлі деңгейдегі жарыстарға қатысып, жетістіктерге жетуде.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Спорт