<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Шала туған балалар – бұл медициналық және әлеуметтік проблема. Өкінішке қарай, жыл өткен сайын олардың саны азаяр емес. Оның сыртында жәрдемші репродуктивті технологияларды белсенді енгізуге байланысты бұған дейін бала көтермей келген әйелдер де ана болу бақытына қол жеткізуде. Денеден тыс ұрықтандыру сияқты технологиялар акушер-гинекологтар мен педиатр-неонатологтар үшін тың жұмыс болып табылады. Дей тұрсақ та, мерзімінен бұрын босанушылар саны өсіп келеді, демек, дәрігерлердің көмегіне мұқтаж бөбектер қатары да көбейе түсуде. Сондықтан да бүгінгі мақаланы шала туған бүлдіршіндер мәселесіне арнамақпыз. Өйткені, біз олар туралы өте аз білеміз, олай болса ондай сәбилерді күтіп жетілдіру ата-аналар үшін де елеулі қиындықтар туғызады.Жыл сайын әлемде 15 миллион сәби, ал Қазақстанда 22 мыңға жуық сәби шала туады екен. Денсаулық сақтау министрінің мәліметіне сүйенсек, 2022 жылдың 9 айында елімізде 299 711 сәби дүниеге келсе, олардың 16,3 мыңы – мерзімінен бұрын туған сәбилер санатына жатады. Ал «шала балалар неліктен дүниеге келеді?» деген сауалымызға акушер-генеколог Г.Кенесбаева «әрине, оған бірде-бір дәрігер 100 пайыз дәлдікпен жауап бере алмайды. Өйткені, оның себептері көп. Дегенмен, мерзімінен бұрын босануға түрткі болатын ең негізгі деген себептерді атап көрсетуге болады. Ең негізгілерінің бірі сыртқы факторларға, әсіресе, болашақ ана жұмысының химиялық, зиянды өндіріске қатыстылығына байланысты орын алады. Ұзақ уақыт тігінен-тік тұру, ұзақ жүріс немесе бір қалыпта отыру өте зиянды. Әйелдің ішкі жағдайы да, оның өз жүктілігіне көзқарасы шектен тыс үрейлену, стресс, толқу, баланың тууын қаламау немесе күйеуінің болмауы тәуекелді еселендіре түседі. Сондықтан, болашақ ана бүкіл алаңдаушылықтар мен үрейлерді ысырып қойып, сабырлылықпен нәресте туралы ғана ойлауы тиіс» дейді.Жаңа туған нәресте, егер ол шала туған болса, күтім жасауда, алғашқы көмек көрсе­ту мен ем-дом жасау да ерекше білімдерді талап етеді. Сондықтан, мұндай бөбектермен айрықша дәрігерлер – реаниматология саласында дайындығы бар неонатолог дәрігерлер айналысады. Оның сыртында жетілмей туған балалар айрықша жағдайларда күтімге алынады – ол үшін әлемнің бүкіл елдерінде мамандандырылған перинаталдық орталықтар жұмыс істейді. Олар ең кішкене және әлсіз нәрестелерді күтуге жағдай жасайтын арнайы аппараттармен және дәрі-дәрмектермен жабдықталған. Соңғы мәліметтер бойынша, Германияда жүктіліктің 25 аптасында туып қалған, салмағы 250 грамм ғана болатын бөбекті аман сақтап қалудың сәті түскен. Ресейде бүгінде 500-700 грамм салмақтағы нәрестелерді табысты түрде өсіріп, жетілдіруде. Мұндай жағдайлар біздің елде де орын алып, нәрестені аман-есен алып қалып жатқан білікті дәрігерлер баршылық.Сыр елінде 832 сәби мерзімінен бұрын дүниеге келгенҚызылорда облысында 2022 жылы барлығы 17120 бала дүниеге келсе, оның 832-сі шала туылған. Ал өткен жылы 19642 баланың 898-і мерзімінен бұрын жарық дүниенің есігін ашқан. Бұл былтырғы жылға қарағанда аймақтағы шала туылған балалар санының төмендегендігін білдіреді.&nbsp;Өңірімізде шала туған нәрестелердің өмір сүру сапасын жоғарылату үшін барлық шаралар жасалуда. Қазіргі заман талабына сай облыстық перинаталдық орталықтың дәрігерлері мен мейірбикелері тәжірибе алмасу, кәсіби біліктілігін жоғарылату мақсатында алыс-жақын шет елдерде оқытылды. Сонымен қатар дәрігер неонатологтар ішінен офтальмолог, невропатолог, кардиолог мамандары қайта даярланды. Өмір сүру деңгейін жақсарту мақсатында орталықта көптеген құрал-жабдықтар, атап айтсақ нәрестелерге емдік гипотермия жасауға арналған «TecoTherm Neo», көз көру қабілетін анықтайтын «Retcam Shuttel» аппаратары алынып, шала туылған нәрестелерді көктамыр ішілік тамақтандыруға арналған мөлшерлемелік аппарат – «компаундер» орнатылды. Шала туылған нәрестелердің өкпесін жетілдіру мақсатында сурфактант-орынбасушылық ем және инвазивті емес өкпені жасанды желдендіру емі нәтижелі қолданылуда.Сонымен бірге, жүрек және асқазан-ішек жолдарының туа біткен ақаулары бар нәрестелерді республикалық санавиация желісі арқылы Астана, Алматы қалаларындағы ғылыми-зерттеу орталықтарына аудару мәселесі жолға қойылғанын да тілге тиек етті.&nbsp;Айта кетейік, шала туылған нәрестенің дене салмағы экстремальды төмен болады, сол себепті алғашқы секундтан қамқорлық жасап, олардың дене жылуын сақтау маңызды екен.

Қызылордада былтыр 832 сәби мерзімінен бұрын дүниеге келген

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Ғасырларға ұласқан өркениеттер мен мәдениеттер тоғысын басынан өткерген қазақ жұрты талай зардапты шегіп, көптеген қиянат көрді. Бір ғана КСРО кезеңінде 70 жыл бойы орталықты астықпен, етпен қамтамасыз еткен мұқым ел түрлі сынақтардың алаңына айналды. Абай Құнанбайұлы, Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мұхтар Омарханұлы сынды ұлт руханиятының ұстынына айналған азаматтар дүниеге келген Семейдің ядролық бомбаны сынақтан өткізетін полигон болғаны айтқанымызға дәйек. Сол полигонның жабылып, күллі әлемнің назарына түскеніне тамыз айының 29 күні 32 жыл толады.Неше жыл бойы жүрген сынақтың салдарынан дүниеге кемтар балалар келіп, ел ішінде түрлі ауру таралды. Мал екеш малдың өзі төлін құбыжық кейіпте туғанын естідік, білдік. Қасіретке тең сынақтың зардабынан Семей даласы қан құсып жатты. Ұрпағының болашағына алаңдаған жергілікті халық көршілес аймақтарға жеделдетіп көшті де. Сол көш әлі тоқтамады деуге болады. Семей полигонынан зардап шеккен, денсаулығынан айырылған бұқараның бүгінгі ұрпағының бойында сол күндердің үрейі, қорқынышы сейілмеген-ді. Елдің, тұрғындардың тағдыры көкпарға салынған мезетті көзбен көрген Мэлс Тоқтыбаев биыл 75 жасқа жетіп отыр.Кейіпкеріміз туралы бізге дейін де бір кітапқа жүк боларлық дүние жазылғанын біліп, атақ-даңқы мен өмірдегі сүрлеуі ерекше тағдырмен өрілген жанды «Аңыз адам» деуге толықтай негіз бар. Мэлс Тоқтыбаев туралы бұған дейін айтылғандардан асыра айтып, жазылған дүниелерден асыра жазу қиын. Десек те, жазбай кетуге болмас. Сұрапыл соғыстың беті қайта бастаған тұста 1948 жылдың шілдесінде дүниеге келгенімен, соғыстан кейінгі ауыр жылдармен тұспа-тұс келген балалық шағы ерте есеюін күтіп тұрғандай еді. Еңбекке де ерте араласты. Оған әскери дәрігер-хирург, майор болған әкесі Әділбек Тоқтыбаевтың ерте өмірден өтуі де себеп болды. Әкесі қайтыс болғанда Мэлс Әділбекұлы үш айлық нәресте болатын. Аудандық тұтынушылар одағының үздік қызметкері болған анасы Ұлдан Махамбетқызы жалғыз тұяғы Мэлсті мәпелеп, аялап өсіреді. Мэлс сарбаз 1966 жылы аудан орталығындағы №46 А.С.Пушкин атындағы орыс мектебін тәмамдап шығады. Жасынан анасы Ұлданға көмекші, тіреу болуға тырысқан ол тездетіп мамандық алуға тырысып, Қызылорда қаласындағы бухгалтерлік курсты бітіріп, Шиелінің сауда мекемелерінде есепші болып жұмыс істейді. 1969-1971 жылдары әскер қатарына алынып, Семей ядролық сынақ полигонындағы құпиялы алаңдарда қызмет етеді. Үш жылда көресіні көреді. Атом бомбасын жарып, сынақтан өткізген аймақта жүріп-тұрудың өзі қиынның қиыны. Көнбеске шара жоқ. М.Тоқтыбаев әскер қатарынан босай салысымен Саратов қаласындағы «Серп и Молот» зауытында жұмысшы болып жүргенінде шешесі Ұлдан «Ол жақта жүріп, орыс қызына үйленіп кетерсің» деп, ауылдың қызы Ырсалдыға қосып, той жасап, бастарын екеу етіп жібереді. Зауытта жүріп, коммунистік партия қатарына қабылданады. Озат жұмысшы атанып жүрген Мэлс бір күнде нілдей бұзылып «Есің барда еліңді тап» дегендей, әрі абзал анасына жақындай түсіп, Жаңақорған аудандық астық қабылдау мекемесінде есепші-бухгалтер, аға экономист қызметтерін атқарады. Ол 1982 жылы Шымкент қаласындағы Қазақ химия-технологиялық институтына сырттай оқуға түсіп, инженер-құрылысшы мамандығына ыңғайланып, Кентау қаласындағы эксковатор зауытына жұмысшы болып орналасады. 1986 жылдан 2011 жылға дейін Шиелі кентіндегі «Қазатомпромөнеркәсібі» АҚ-на қарасты «РУ-6» ЖШС түрлі қызметтер атқарады. 2011 жылы шілде айында М.Тоқтыбаев құрметті еңбек демалысы зейнетке шығады.<blockquote>– Мен Семей ядролық сынақ полигоны аймағындағы Курчатов қаласында әскерде болдым. Бәрін көзбен көрдім, көре алмағанымды айналадан естідім. Зейнетке шыққаннан кейін сол сынаққа, одан туындаған зардаптарға қарсы қоғамдық бірлестікті ұзақ жыл басқардым. 1949 жылдың 29 тамызынан 1989 жылдың 19 қазанына дейін ¬Семей ядролық сынақ полигонында құпиялы алаңдарда 456 атом бомбалары, оның ішінде сутегі, термоядролық бомбалары сынақтан өткізілді. 40 жыл бойы жарылыс сынақ өткізу, әрине, аз уақыт емес. Кеңес үкіметінің қылышынан қаны тамып тұрған шақта Семей атом полигонының сынағын тоқтатуға белгілі ақын, қоғам қайраткері Олжас Сүлейменов зор ықпал жасап, барынша атсалысты. Алматыда 1989 жылы 28 ақпанда көпшілік жиналған бейбіт шеру өтті. Қазақстанның ғалымдары мен дәрігерлері радиациялық сәулелердің зияны туралы ашық жазып, әңгіме қозғай бас¬тады. Семей ядролық сынақ полигонының зардабын адамның аузы барып айтудың өзі ауыр еді. АҚШ пен КСРО-ның әлемге билік жүргізу тайталасынан туындаған айдаһар орын болатын бұл. Алғашқы жарылыстан әуелі 400 мың адам радиация қабылдаса, кейінгі қуатты термоядролық, сутегі бомбалардан екі миллионнан астам жазықсыз қарапайым халық жапа шекті. Таралған радиацияның әсерінен адамдар түрлі жазылмас ауруларға ұшырап, ол тұқым қуалайтын дәрежеге жетеді. Бұл онсыз да мың өліп, мың тірілген қазақ елінің басынан кешкен қасіреттердің ең үлкені болды. 1945 жылы Жапониядағы Хиросимаға тасталған атом бомбасының қуатынан 2500 есе көп. Ал 40 жылда бұл жерде не болмады? Міне, осы Қазақстандағы ядролық қаруды тоқтату үшін, елімізде тыныштық пен бейбітшілік орнату үшін, өз құқықтарымыз үшін күресу мақсатында дауылпаз ақын Олжас ағамыз құрған «Невада-Семей» қозғалысына мүше болдым. Оны қолдап, оған атсалысуға бел будым. Менің қоғамдық жұмысым осылай басталып кетті. Ауданда «Семей-Ақиқат-Шиелі» қоғамдық бірлестігін құрып, әлімізше жұмысын жүргізіп жатырмыз, – дейді ядролық сынақ аймағының солдаты Мэлс Тоқтыбаев.</blockquote>«Аңыз адам» деп ат тағатындай атақтың не қажеті бар дерсіз? Мэлс атаққа мұқтаж емес, керісінше, атақ Мэлске тәуелді дер едік. Тағдырдың басына салған қатал сынағына сынбай, керісінше қасқая қарсы алып, еңсесін тіктеп, болашаққа жоспарлы түрде қадам басуының өзі ерлікке пара-пар қадам. Отызында білімімен орда бұзса, қайратымен қырқында қамал алып, елуінде ел ағасы, алпысында ақылшы ақсақал, жетпістің желкенін керген тұста елді аузына қаратқан шежіреші, кез келген ортада ойын анық, ашық айта алатын көсем бола білді.Өмірде екі жағдайда шатасуға болмайды дейді. Бірі – мамандық таңдауда, екіншісі – өмірлік жар таңдауда. Осы екі таңдауда да Мэлс Тоқтыбаевтың жолы болды. Мамандығы өміріне азық болса, сүйген жары Ырсалды өмірлік темірқазығы бола білді. Өмірдің ыстығын да, суығын да тең бөлісіп, адалдықты ту етіп, айрандай ұйыған отбасының бірлігін бекем қолына алған асыл жары Ырсалды апамызға деген Мэлстің көңілі де ерекше еді. Адал махаббат пен сыйластықтан құрылған отбасында 2 ұл, 2 қыз өмірге келді. Аталары Мэлстің батасын алған немере-жиендері де өсіп келеді.Оның омырауындағы «Қазақстан ядролық қарусыз әлем үшін», «Қазатомөнеркәсібі ҰАҚ» АҚ құрылғанына 10 жыл», «Қызылорда қаласына – 190 жыл», Халықаралық «Невада-Семей антиядролық қозғалысының 25 жылдығы» мерекелік медалдары халқына жасаған еңбектерін айқындап тұрғандай. Сондай-ақ, М.Тоқтыбаев аудан, облыс әкімдерінің Алғыс хаттарымен, Кеңестер одағының батыры Бауыржан Момышұлының 100 жылдығына арналған «Отанын қорғаушыға» құрмет белгісімен, «Қорған-Қазатомпром» ЖШС «Құрмет грамоталарымен», облыстық «Невада-Семей» қоғамдық бірлестігінің Құрмет грамоталарымен, қозғалыстың 20 жылдығына Құрмет грамотасымен марапатталады.Осындай толассыз марапаттарды көріп, ерлік ешқашан өшпейтініне тағы бір мәрте көз жеткіздік. Себебі қаһармандарға тік тұрып, құрмет көрсету болашақтың да парызы.

Шиелілік қаһарман - 75 жаста

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Осы жылдың шілде айының 1 мен 31 күндері аралығында Сырдария ауданы аумағында «Рульде ұйықтау» акциясы өткізілуде.Аталған акцияның мақсаты – жол-көлік оқиғаларының алдын алу, автокөлік құралдары жүргізушілерінің шамадан тыс жұмыс істеуі себебінен апаттылық деңгейін төмендету, сондай-ақ жол қозғалысының қауіпсіздігіне қауіп төндіретін ауыр немесе шаршаған жағдайдағы, реакциясы мен назарын нашарлататын дәрілік препараттардың әсеріндегі жүргізушілерді анықтау болып табылады.<blockquote>&nbsp;Негізінен, жыл сайын &nbsp;жолда жүру ережелерін сақтау бойынша профилактикалық іс-шаралар ұйымдыстырылуда. Өз кезегінде 1 ай көлемінде «Рульде ұйықтау» акциясы жүргізілуде. Жалпы, автокөлік жүргізушілері немқұрайлылық танытуда. Мас күйінде автокөлік тізігіндеген азаматтар жеткілікті. Сондықтан біз қатаң шара қабылдауға мәжбүрліміз. Жол ежелерін бұзуға итермелейтін факторлардың алдын – маңызды рөл ойнайды. Шын мәнінде, профилактикалық іс-шара барысында көпшілік қауіпсіздік белдігін тақпайтынын, автокөлік жүргізу үшін берілетін куәліксіз жүретіндігін анықтадық, – дейді потрульдік полиция қызметінің аға қызмет инспекторы Әзімхан Әбдірәсіл. &nbsp;&nbsp;</blockquote>Өз кезегінде тәртіп сақшылары жүргізушілерге автокөлік жүргізу ережелерін түсіндірді. Сонымен бірге ұзақ жолға шыққан уақытта жол ережелерін сақтауға мұқият болу керектігін ескертті.&nbsp; &nbsp;

Сырдарияда тәртіп сақшылары тұрғындарды жол ережелерін сақтауға шақырды 

Kyzylorda-news.kz. Алматыда энергетикалық сусынды тұтыну салдарынан хирургиялық патологиясы бар науқастар саны артқан. Бұл туралы №4 қалалық клиникалық аурухананың жоғары санатты дәрігері, С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ №1 хирургиялық аурулар кафедрасының профессоры Абылай Баймаханов айтты, деп хабарлайды ҚазАқпарат.Дәрігердің айтуынша, кейінгі кезде асқазан ауруына шалдыққан науқастар саны артқан. Бұдан басқа түрлі диагнозбен түскен пациенттер де бар. Мамандар кейбір ауруды дер кезінде анықтау қиынға болғандықтан хирургиялық диагностикалық әдісті қолданып жатқанын айтады.<blockquote>«Клиникамыздың жедел хирургия бөлімшесіне науқастар күн сайын қабылданады. Кейінгі кезде жастар арасында асқазан ауруларына шалдыққандар жиі анықталып отыр. Нақтырақ айтсақ, асқазан ойық жарасы мен асқазаннан қан кетудің ауыр түрі. Сондай-ақ қабылдау бөліміне іштің түсініксіз ауруы, жүйке қозуы, мазасыздану және жүрек айнуы мазалаған науқастар да жүгінеді. Мұның бәрі абдоминальды ауруларды диагностикалауда қиындық тудырады. Сондықтан хирургтар ауруды анықтау үшін диагностикалық лапароскопияға жүгінетін сәттері болады», – дейді профессор Абылай Баймаханов.</blockquote>Қабылдауға келген әр адаммен сөйлесіп, зерттеу жүргізген кезде, көбі күніне 3-4 құты энергетикалық сусын ішкенін айтқан. Ал дәрігерлер газдалған сусын құрамындағы шамадан тыс қанттан асқазан тітіркеніп, ауырсынуы және бұл метеоризмге әкелуі мүмкін екенін айтады.<blockquote>«Энергетикалық сусынның құрамындағы кофеин ауыр гастритке шалдықтыруы мүмкін. Салдарынан асқазан, ішекте қабыну, ауырсыну пайда болып, эрозия және қан кету белгілері анықталып жатады. Бүгінде әрбір жасөспірім энергетикалық сусынды кез келген сауда нүктесінен сатып ала алады. Өскелең ұрпақ энергетикалық сусынның зияны туралы білуі керек», – деп түсіндірді дәрігер.</blockquote>Маман ата-аналарға балаларын бақылауға алуға кеңес берді. Сонымен қатар жасөспірімдер де «бірінші байлық – денсаулық» екенін ескергені жөн.Айта кетейік, Ұлттық қоғамдық денсаулық сақтау орталығының мәліметі бойынша, Қазақстанда 11-15 жас аралығындағы жасөспірімдердің шамамен 45%-ы энергетикалық сусын ішкен. Ал кәмелетке толмағандардың шамамен 3%-ы күн сайын ішеді әрі бұл көрсеткіш жыл сайын артып келеді. Балалардың 17,5 пайызы энергетикалық сусынды аптасына бес-алты рет тұтынады. Сауалнамаға Қазақстанның 20 өңірінен 11-15 жас аралығындағы 8,5 мыңнан астам оқушы қатысқан.

Энергетикалық сусыннан жастар арасында асқазан ауруы өршіген

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Бақша дақылдары, әсіресе пестицидтермен емделген болса, бойына нитраттарды жинауға бейім болады. Егер құрамында осы заттектер көп қарбызды жесе, оның белгілері 4-6 сағаттан кейін біліне бастайды. Егер нитраттармен уланған кезде ешқандай шара қолданылмаса, денсаулыққа айтарлықтай зиян келтіру қаупі бар. Нитратпен улану белгілері: жүрек айну, диарея, іштің ауыруы, дене қызуының көтерілуі, буындардың әлсіреуі және ауыруынан ажыратуға болады.Алғашқы белгілері білінісімен дәрігерге жүгіну қажет!Дәрігерлер келгенге дейін науқас энтеросорбенттерді (мысалы, белсендірілген көмір) қабылдап, көп мөлшерде су ішуі керек, сонымен қатар тыныштықты қамтамасыз етіп, оның жағдайын бақылау керек.Егер улану белгілері жүкті әйелдерде, қарттарда немесе 12 жасқа дейінгі балаларда байқалса, бірден жедел жәрдем шақыру керек.Өзіңді қарбыздан уланудан қалай қорғауға болады?Өзіңді және жақындарыңды қарбыздан уланудан қорғау үшін келесі сақтық шараларын ұсынамыз:- Қолданар алдында қарбызды жақсылап жуу;- Суық суға жарты сағатқа салып қою;- Қарбыздың қабығының жанындағы мәйегін жеуге болмайды, өйткені онда нитраттар ең көп мөлшерде жиналады;- Сатып алып жатқан кезде кесу улануға қауіп тудырады. Қарбыз жерде өседі, сатылатын жерге дұрыс тасымалданбайды. Дамушы микроағзалар кесілген жерге түседі. Сатушылар мен сатып алушылардың қолдарының жуылмауы улану қаупін арттырады.- Қарбыздың құрамында нитрат бар-жоғын тексеру керек. Ол үшін оны жеудің алдында мәйегінен кесіп алып, бір стақан суға салып қою керек. Егер су лайланудың орнына қызғылт түске айналса, онда оның құрамында нитраттардың көп екенін білдіреді.- Жеміс сатып алғанда, қабығының бүтіндігіне назар аударуды ұсынамыз.Қарбызды қайдан және қашан сатып алмаған жөн?- Өзіңді ішек инфекцияларынан қорғау үшін қарапайым санитарлық-гигиеналық ережелерді сақтау керек:- ашық базарлардан сатып алудың қажеті жоқ;- бақша дақылдарын сату үшін бөлінген орын қоршалып, күн мен жаңбырдан сенімді қорғалуы тиіс. Сату нүктесі шатыр астында болуы керек, онда қарбыз мен қауын биіктігі кемінде 20 сантиметр болатын арнайы түпқоймаларда сақталуы керек.- жол бойында жидектер сатып алмаған жөн, өйткені жиналғаннан кейін қарбыз “дем алуды” жалғастырады, сондықтан ол автомобиль шығаратын газдарда кездесетін ауыр металдарды бойына тез жинайды.Қарбыздан уланудың белгілері?Қарбыздан улану әдеттегі тамақтан уланудан ерекшелігі аз. Егер улану химиялық заттардың болуына байланысты болып, өнім нитратты болып шықса, белгілер 2-3 сағаттан кейін біліне бастайды. Іштің ауыруы жиілейді. Инфекция тез таралып, аз уақыттан кейін іш өтіп, адам құса бастайды. Науқастың жағдайы нашарлайды. Әлсіздік пайда болып, қалтырап, (әдетте балаларда) дене қызуы көтеріледі. Вирустық ішек инфекциясы кезінде белгілер 5-6 сағаттан кейін пайда болады. Жағдай нитраттармен уланғандағыдай қауіпті болмайды. Балалар бұлай улануды ересектерге қарағанда ауыр қабылдайды.Уланудың қалай алдын алуға болады?Қарапайым тамақтан улану ықтималдығын болдырмау үшін кез-келген жеміс-жидек сатып алған кезде келесі негізгі ережелерді сақтау керек:- қарбыз немесе қауын сатып алғанда, қабығының жарықсыз, сызатсыз және майыспай бүтін болуына назар аудару керек, жемістерді тасымалдау кезінде жиі лақтырады, қабығының жарығы арқылы бактериялар ішіне кіріп кетуі мүмкін, ал майысқан жерлері көбінесе қарбыздың мәйегінің қышқылдануына әкеледі;- кесілген жидектерді сатып алуға болмайды, қарбыздың сыртындағы лас пышақпен кескен кезде мәйегіне оңай түседі;- сатып алған жерлерде жуылмаған жемістерді тұтынбаңыз және жидектердің піскенін тексеру үшін ешқашан кесіп алмаңыз, өйткені көп жағдайда лас пышақтар қолданылып, жидек мәйегіне ішек инфекцияларының қоздырғыштары түсіп бактерия жұқтыруына әкелуі мүмкін;- жемісті кесер алдында жидектің сыртындағы кірдің мәйекке түсіп кетпеуі үшін щеткамен ағып тұрған судың астында жақсылап жуу керек;- жидекті келесі күнге қалдырмай бірден жеп қойған жөн, өйткені шырынды мәйегіндегі қанттың көп болуы оны бактериялар үшін құнарлы ортаға айналдырады. Егер қарбыз немесе қауын желінбей қалса, кесілген жерді тағамға арналған үлдірмен жауып, тоңазытқышқа шикі азық-түліктен (жұмыртқа және шикі еттен) бөлек қою керек;- жемістің мәйегін қабығына дейін жемеген дұрыс, қарбыздағы нитраттар біркелкі бөлінбейді, олар қабығы мен жеміссабағаны көбірек жақын болады, сондықтан балаларға жемістің ортасындағы мәйегін берген дұрыс.

Қарбыздан уланудан қалай қорғануға болады?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Маусымның 27-нен бастап Теміржол көлігіне арналған жол жүру билеттерін сату ережесіне енгізілген өзгерістер күшіне енді. Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің 2003 жылғы маусым айының 9-ы күні шыққан бұйрығына сәйкес теміржол көлігі билеттерін сату мерзіміне аздап өзгеріс енген.Ведомство бұйрығында жолаушылар және қала маңына қатынайтын пойыздарға билеттер сату мерзімі өзгертілген. Мәселен, жолаушылар пойыздары үшін теміржол билеттері сатылу режиміне немесе бос орындардың болуына қарай жолаушылар пойызын құрастыру немесе айналым пункттерінен, аралық станциядан пойыз жөнелтуге дейін кемінде 45 тәуліктен 1 тәулікке дейін уақыт аралығында сатылады. Әрине, бұрын да билет сату мерзімі 45 тәулік бұрын басталып, пойыз жөнелтілгенге дейін сатыла беретін. Ал қала маңына қатынайтын пойыздарға билеттер 10 тәулік пен 1 тәулік аралығында сатылады. Бұрын бұл қатынастағы пойыздарға билеттер сатылымы 10 тәулік бұрын басталып, пойыз жөнелтілгенге дейін жүзеге асырылатын. Ендеше, сапарыңызды күнібұрын жоспарлап, билетті де алдын ала сатып алғаныңыз тиімді болмақ. &nbsp;Пойызды ауыстырып отыруға және ертерек кететін пойызға билетті қайта ресімдеуге арналған билеттер сатылымы жолаушының межелеген станциясына жету және бос орын болған жағдайда осы станциядан жөнелтілуі арасындағы 1 сағаттан кем емес уақытты есепке ала отырып жүзеге асырылмақ. Егербилет интернет-ресурстар, электрондық терминалдар және фискалдандырылған билет сату кешендері арқылы ресімделсе, онда жол жүру құжатының сериясы және нөмірі көрсетілмек. Сонымен қатар қазір мұндай билетке қауіпсіздік кодын қою талабы жойылған. &nbsp;

Пойыз билеттерін сату мерзіміне өзгеріс енгізілді

&nbsp;Kyzylorda-news.kz. Астана күні - барша қазақстандықтар үшін мерейлі мереке. Бүгінде еліміздің жүрегі атанған елорда — армандар орындалатын, зор мүмкіндіктерге қол жеткізетін қала.Қызылорда қаласындағы Тұңғыш Президент саябағында еліміздің бас қаласы — Астананың 25 жылдық мерейтойына арналған “Еңсесі биік елорда” атты мерекелік іс-шара өтті. Шараға облыс әкімі аппаратының басшысы Шахмардан Байманов қатысып, Сыр жұртшылығын мерейлі мерекемен құттықтады.Астана – бірлік пен берекенің, Отанымыздың толағай табыстарының символы, халқымыз қол жеткізген шексіз мүмкіндіктердің үлгісі. Өздеріңізге белгілі, алты Алаштың анасы – Сыр өңірі де төрт астананың төрі болған қасиетті мекен.Игі шараға жиналған қауым Астана қаласына қатысты &nbsp;қызықты сұрақтарға жауап беріп, іс-шараға белсене қатысты. Мереке одан әрі концертпен жалғасты.&nbsp; Айта кетейік, Астана күніне орай қала және барлық ауданда мәдени-көпшілік іс-шаралар мен танымдық кездесулер өткізілуде.&nbsp;

Астананың 25 жылдық мерейтойына арналған “Еңсесі биік елорда” атты мерекелік іс-шара өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Өткен аптаның бейсенбі күні барша қазақ жұрты Астана күнiн тойлады. Елорда Сарыарқаның төсiне қоныстанып, Астана атанғанына да жиырма бес жыл болыпты. Күнi кеше ғана Алматыдан Ақмолаға жапырыла көшкен жұрт ендi зәулiм сарайлары бар, өзгеше сипаттағы жаңа Астананың келбетiне тамсана қарайды. Алғашқы кездегi жапырайған үйлер, мидай жазық дала бүгiнде адам танымастай өзгерген.Жыл сайын, тіпті ай сайын Астана түрленіп келеді десек те артық емес. Оған уақыт өткен сайын қала көшіне ілескен жаңа ғимараттар мен сауда орталықтарын, жаңа магистральдарды айтсақ та болады. Астананың тұп-тура жанына отырғызылған қалың орман да желмен жарыса жайқалып, көгеріп, көктеп келеді. Күні өтпей-ақ, қалың ну орманға айналатынын білдіргендей тал шыбықтар да желмен бірге ән сала тербетіледі.Астана! Бұл әлемдегі теңдессіз астаналардың қатарындағы ерекше қалаға айналмақ. Айналдырған жиырма бес жылдың ішінде түркі әлемінің астанасына айналған Астана қаласының күні ертең-ақ түркі дүниесінің рухани орталығына шындап айналары сөзсіз. Бойына жақсылық нұрын шашқан Астана әлі де көркейе береді. Алаш баласының армандаған азаттық идеясы Астана арқылы көрініс тауып, әлемге өзін танытып жатқаны да барша қазақстандықтардың мерейін асыруда.Еліміздің бас қаласы Астана күніне орай Жосалы кентіндегі орталық алаңда «Жайнай бер, Астана!» атты мерекелік концерт өтті. Айтулы іс-шараға аудан әкімінің міндетін уақытша атқарушы Жұлдызхан Байназарұлы қатысып, жиналған жұртшылықты Астана қаласының 25 жылдық мерейтойымен құттықтап, тұрғындарға ізгі лебізін білдірді.<blockquote>«Елорданың 25 жылдық мерейтойы қарсаңында, Республикамыздың бас қаласы өзінің аса жоғары мәртебесіне сай нағыз астана болып қалыптасып, мемлекетіміздің шынайы мақтанышына айналды. Астана шаһары талай жанның арманына қанат бітіріп, өмірден өз орнын табуына да даңғыл жол ашып берді. Астана – келешегі жарқын, болашағы айқын қала. Ерке Есілдің жағасынан керегесін кең жайған Астананың ғұмыры ұзақ, шоқтығы биік болсын! Баршаңызды бүгінгі мерекемен құттықтай отырып, әр шаңыраққа шаттық пен бақ-береке тілеймін, – деді Ж.Ерқосаев.</blockquote>Одан соң, аудандық мәслихат төрағасы Әділ Үсенұлы, аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы Асқар Ермағанбетұлы жиналған жұртшылықты бас қаланың мерейтойымен құттықтап, елімізге амандық, береке-бірлік тілейтінін жеткізді. «Айқаракөз» би тобының ұлттық биімен басталған Елорда күніне арналған думанды іс-шара аудан өнерпаздарының &nbsp;ән-жырымен жалғасты. Сондай-ақ, іс-шараға келген тұрғындар арасында викториналық ойындар ойнатылып, түрлі спорттық сайыстар ұйымдастырылды.

Қармақшыда Астана күні тойланды

Kyzylorda-news.kz. Қазгидромет мамандары 7 шілде, жұмаға арналған ауа райы болжамын ұсынды.Атмосфералық фронттардың әсерінен ел аумағының басым бөлігінде жаңбыр жауады.Елдің солтүстігінде, оңтүстік-шығысында найзағай жарқылдап, бұршақ және жаңбыр жауады, дауыл соғады.Республика бойынша жел күшейеді.Ал республиканың батысында, орталығында Солтүстік-батыс антициклоны әсерінен жауын-шашын болмайды.Жамбыл, Қызылорда, Түркістан, Маңғыстау облыстарының басым бөлігінде, Атырау, Ұлытау, Қостанай, Ақтөбе, Қарағанды облыстарының оңтүстігінде, Жетісу облысының батысында, солтүстік-батысында, облыстарда төтенше өрт қаупі сақталады.&nbsp;

Жұмаға арналған ауа райы болжамы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» тақырыбындағы Қазақстан халқына Жолдауында еліміздің әлеуетін арттырып, халықтың әлеуметтік жағдайын жақсартуға басымдық берген болатын. &nbsp;Мемлекет басшысы өз сөзінде кәсіпкерлікті жүйелі түрде қолдау керектігін тілге тиек етті. &nbsp;«Бұл жұмыста бәрін басынан бастап реттеу керек. Тапсырма екі жылдан бері орындалмай келеді. Жүздеген, тіпті мыңдаған заңнамалық құжат пен нұсқаулықты қайта-қайта түзете бергеннен ештеңе шықпайды. Оның орнына ықшам әрі түсінікті жаңа ережелерді бекіткен жөн. Мұндай тәсілді 2024 &nbsp;жылғы 1 қаңтардан бастап толық енгізу қажет. &nbsp;Келесі мәселе. Мемлекет қаржылай қолдау жасаған кезде бәсекеге қабілетті шағын және орта бизнес өкілдеріне баса мән береді. Еңбекақы төлеу қорын көбейткен және салық төлемдерін арттырған кәсіпорындарға қолдау көрсетіледі. Бұл – негізгі талап. &nbsp;Сонымен қатар, мемлекеттен көмек алатын бизнес өкілдерін анықтайтын автоматты жүйе енгізіледі. Мемлекеттік сатып алудың мүлде жаңа жүйесі жасалады. Бағаның төмен болуы ғана емес, тауарлар мен қызметтердің сапасы басты назарда болады. Мемлекеттік және квазимемлекеттік сатып алуды бірыңғай платформаға көшіру қажет деген ел Президенті ҚР Үкіметіне тиісті тапсырмалар берген болатын. Өз кезегінде Сырдария ауданы бойынша кәсіпкерлік саласының дамуына ерекше қолдаулар жасалып келеді. Мәселен, аядай ғана Қалжан ахун ауылында жергілікті тұрғындар &nbsp;бірнеше кәсіппен айналысуда.&nbsp;<blockquote>– Ауылдық округ бойынша 2023 жылы 1 қаңтарына 510 экономикалық белсенді халық тіркелген. Жұмыссыз ретінде тіркеуге алынған 64 адамның 20-ы тұрақты жұмысқа, 22-ы ақылы қоғамдық жұмысқа, 3-і жастар тәжірибесіне, 1-і алғашқы жұмыс орнына, 1-і ұрпақтар келісімі, 3-і «Күміс жас» &nbsp;жобасына жолданды. 2023 жылдың 5 айында ауылдық округ бойынша 7 отбасының 40 мүшесіне атаулы әлеуметтік көмек алуға құжат тапсырып, қаржылай және азық-түлік пакеттері көмегін алды. Бұның барлығы Мемлекет басшысының Жолдауына туындайтын мәселелер болып табылады. Негізінен, Қалжан ахун ауылдық округінде тіркелген кәсіпкерлер субъектілерінің саны – 67, Оның ішінде, жеке кәсіпкерлер – 50, шаруа қожалықтары – &nbsp;17 болып табылады. &nbsp;«Аграрлық несие корпорация» арқылы &nbsp;2,7 млн.теңгені құрайтын «Мал басын көбейту (жылқы)» жобасы қаржыландырылды. 2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті қолдаудың ұлттық жобасы аясында &nbsp;жаңа бизнес-идеяларды іске асыруға арналған мемлекеттік грант бойынша 2023 жылдың 5 айында: 3 жоба 4,1 млн теңгеге қаржыландырылды. Алдағы уақытта «Ауыл аманаты» бағдарламасы бойынша халық табысын арттыру бағытында 2,5 пайызбен несие алуға 15 жоба &nbsp;жоспарланып отыр. Оның ішінде 1 қоғамдық монша, 1 тігін шеберханасы, 1 жылыжай, 12 мал шаруашылығы жобалар. Барлығы 66,7 млн. теңгеге қаржыландыру қолға алынбақ. «БЖК-2025» бағдарламасының грант &nbsp;арқылы 8 млн теңгеге 2 жоба ұсынып отырмыз. Аталған грантқа қол жеткізген жеке кәсіпкерлер жартылай дайын өнім шығаруға және құрылыс заттарын әзірлеуге қаржыларын жұмсайды деп күтілеуде, – дейді Қалжан ахун ауылының әкімі Ғалымжан Әкбаров.&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;</blockquote>&nbsp;&nbsp;

Қалжан ахун ауылында кәсіпкерлікті қолдау тұрақты түрде жүзеге асады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Бүгін Астана күні мерекесін атап өту іс-шаралары аясында және "Есірткісіз аймақ" жобасын іске асыру бойынша іс-шаралар жоспарына сәйкес, Сырдария ауданының орталық алаңында аудандық жастар ресурстық орталығы, аудандық аурухана, аудандық мәдениет және спорт бөлімі мен аудандық спорт клубының бірлесе ұйымдастыруымен «Жеңімпаз бол» денсаулық фестивалі өткізілген болатын.Аталған фестивальде дәрігерлер қабылдауы өтіп, спорттық сайыстар ұйымдастырылды. Спорттық сайыстың кермеге (турникке) тартылу, 100 метр қашықтыққа жүгіру, ұзындыққа секіру түрінен аудан жастары өзара бақ сынап, мықтылары тартысты доданың жеңімпаздары атанды. Аудандық жастар ресурстық орталығының директоры Нұрман Абдрасилов пен аудандық спорт клубының директоры Диас Әлжанов жеңімпаздарға бағалы сыйлықтар мен сертификаттар беріп, дипломдар табыстады. Денсаулық фестиваліне "Айша" асханасы, "Kent такси" жеке кәсіпкерлігі, "Making" фаст-фуд орталығы серіктес атанып, қолдау жасады.&nbsp;<blockquote>– Құрметті аудан тұрғындары! Қадірлі жас достар! Өздеріңіздің денсаулықтарыңызды күтіп, жиі спортпен шұғылдануға шақырамыз. Бүгін жарысты ұйымдастыруға септігін тгізген барлық қолдаушыларға алғыс айта отырып, отбастарына амандық, дендеріне саулық, кәсіптеріне береке тілейміз, – деді Аудандық жастар ресурстық орталығының директоры Нұрман Абдрасилов.</blockquote>&nbsp;

Сырдарияда денсаулық фестивалі өткізілді  

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Мемлекет басшысы Қ.Тоқаевтың халыққа жолдағае Жолдауында еліміздің жүзеге асатын реформаларға қатысты бес бағыты белгіленген еді.Бұл бағыттар жөнінде мемлекет басшысы VIII сайланған Парламенттің бірінші сессиясында кеңінен атап өтті.Ол атап өткеніндей, еліміз үшін аса маңызды сәтте саяси жаңғыру бағдарламасын ұсындылды. Бастамалар жұрттың шынайы қолдауына ие болды. Бір жылдың ішінде ауқымды жұмыс атқарылды. Конституциялық реформа арқылы бүкіл жүйені өзгертетін қадамдар жасалды.Президент бір жылдың ішінде ауқымды жұмыс атқарылғанын атап өтті. Өйткені конституциялық реформа арқылы бүкіл жүйені өзгертетін қадамдар жасалды. Президент жеті жылға бір рет қана сайланатын болды. Сондай-ақ Парламенттің құзыреті мен қызметі қайта қаралды. Депутаттардың рөлі едәуір күшейді. Конс­титуциялық Сот құрылды. Бүкіл сот жүйесіне түбегейлі реформа жасау басталды. Адамның құ­­қық­тары мен бостандықтарын қорғауға қатысты жұмыс жаңаша сипат алды. Азаматтардың саяси өмірге емін-еркін араласуына жол ашылды. Жүргізіліп жатқан реформа қазір «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» қағи­дасына негізделіп отыр.Айнұр ӘЛИ

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары