Сырдарияда ауыл шаруашылығында серпін бар 

Қазір әлемде технология күн сайын жаңарып, дамуда.&nbsp;Бұл өрлеу сатысында Қызылорда өңірі шетте қалмады. Республикалық стартаперлермен теңдесетін сырбойылық жастардың қарқыны мықты. Бұл – мақтанатындай жағдай. Осы орайда Қызылорда қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің оқушысы, Kyzylorda Hub бизнес-инкубаторының резиденті, Nauanix командасының мүшесі Раушан Тұрғанбаймен әңгімелескен болатынбыз.–&nbsp;Nauanix қалай құрылды және командадағы рөліңіз қандай?<blockquote>– Команданың алғашқы мүшелері мен және Жұлдызай Мұңайтбасова.&nbsp;Қазіргі таңда Nauanix командасында 5 адам бар. Бастапқыда әрқайсысымыз жеке жоба жасап, Астана қаласында өткен байқауға қатыстық. Жарыс барысында бір-бірімізге көмектесіп, бауыр бастық. Сол мезетте ойымызға бірігу идеясы келіп, команда ретінде жи­нақталдық. Ко­мандада мен HR менеджер және Software developer жұмысын істеймін.</blockquote>–&nbsp;2022 жылы өткен облыстық хакатон сіздер үшін алғашқы байқаулардың бірі болды.&nbsp;Қандай тәжірибе жинадыңыздар?<blockquote>– Алғашқы жоба болғандықтан қобалжу болды. Алайда жаңа ортаға барып, жаңа адамдармен кездестік. Әртүрлі жобалармен танысып, осы салаға деген көзқарасымыз молынан ашылды. Ең бастысы – команда ретінде өзімізді жаңа қырымыздан таныдық.</blockquote>–&nbsp;Стартап жобаларды іске асыру барысында қандай қиындықтармен бетпе-бет келдіңіздер?<blockquote>– Стартап – тауарды, жобаны іске асырып, нарыққа шығару.&nbsp;Сол себепті жан-жақты зерттеулер қажет болды. Ақпаратты жинақтау және нарықты зерттеу қажет. Бәсекелестерді тауып, олардан ерекшелігімізді көрсету маңызды. Бұл салаға енді қадам басқандықтан осы мәселелер бастапқыда қиындық туғызды.</blockquote>–&nbsp;Ақпараттық технологиялар саласына қызығатын оқушыларға қандай кеңес береcіз?<blockquote>– Ақпараттық технология – ұдайы дамуды қажет ететін сала. Әрине, ең алдымен ақпаратпен дұрыс жұмыс жасау қажет. Сонымен қатар ақпараттық технология бағыты болғандықтан, сайт және бағдарламалар жасап үйренген жөн. Кәсіби тілде айтқанда SoftWare engineering бойынша дағдыларды арттыру қажет.</blockquote>–&nbsp;Kyzylorda Hub бизнес-инкубаторының ұйымдастыруымен өткен Startup Joly инкубациялық бағдарламасына қатыстыңыздар.&nbsp;Сыр өңірінде жас стартаперлер мен кәсіпкерлерді қолдаудағы Startup Joly секілді бағдарламалардың рөлін қалай бағалайсыз?<blockquote>– Өңірдегі дамытушы орталықтардың бірі Kyzylorda Hub бизнесинкубаторы өткізген 6 апталық Startup Joly бағдарламасына қатыстық.&nbsp;Бағдарлама аясында менторлармен бірге жұмыс жасап, жобалар мен стартаптарды, кәсіпкерлікті талдап, мол тәжірибе жинадық. Осы секілді жас стартаперлерді қолдайтын бағдарламалар біздің өңірге қажет деп ойлаймын. Тек бағдарлама емес кәсіпкерлік, IT саласын дамытуға күш салатын орталықтармен тығыз қарым-қатынас жасау арқылы біз білім алып, жаңа дағдыларды игереміз. Сонымен қатар сол саладағы мамандардан кері байланыс орнатып, өзіміздің осал жерімізді дамытуға керемет мүмкіндік ала аламыз.</blockquote>–&nbsp;Сүлеймен Демирел атындағы университет, Astana IT University және Қазақстан-Британ техникалық университеттерінен иемденген білім гранттарының сіздер үшін маңызы қандай?<blockquote>– Хакатон, фестиваль және түрлі байқауға қатысып, еліміздің мықты білім ордаларынан білім гранттарын иелендік.&nbsp;Бұл жетістік біз үшін маңызды, себебі ол болашақта білім алуға деген тірек көпір.</blockquote>–&nbsp;Халықаралық INFOMATRIX ASIA байқауы туралы толық айтсаңыз.&nbsp;Қандай жоба ұсындыңыздар?<blockquote>– INFOMATRIX – әлемдегі үздік IT студенттерін біріктіру мақсатында ұйымдастырылған халықаралық компьютерлік жобалар байқауы.&nbsp;Байқау тек кәсіби шеберлікті алға жылжыту емес, сонымен қатар әртүрлі елдердің студенттері мен мұғалімдерін бір алаңға жинау арқылы мәдениетаралық қарым-қатынас пен ынтымақтастықты дамытуға қызмет етеді. INFOMATRIX Астана қаласында SPECTRUM жеке мектебінде өтті. Жарыс 16-18 желтоқсан аралығында ұйымдастырылып, 3 күнге созылды. Еліміздің бас қаласына өзге елдің өкілдері келіп, бақ сынады. Халықаралық байқауда бағытымыз бойынша инновациялық медициналық құрылғыларды таныстырып, жоба қазылардың көңілдерінен шықты. Нәтижесінде көк туымыз биікке желбіреп, алтын медаль иелендік.</blockquote>–&nbsp;Сіз 11 сынып, Жұлдызай 12 сынып оқушысы.&nbsp;Сабақпен қатар байқауларды бірге алып жүруде қиындықтар туындамай ма?<blockquote>– Әрине, жобалармен айналысу ол ауқымды үдеріс. Бастапқыда білместіктен көп уақытты зая кетіріп, сабақты қоса алып жүру сәл қиындық туғызды. Алайда тәжірибе жинай келе, жұмысқа кедергі болмайтындай оңтайлы іс-әрекет жасайтын болдық.</blockquote>–&nbsp;Ең сәтті шыққан жобаларыңызға тоқталсаңыз…<blockquote>– Ең сәтті жобалардын бірі – Lezde құрылғысы.&nbsp;Ол саусақ ізі арқылы адамның медициналық кітапшасын лезде шығарады. Бұл құрылғы адам ес-түссіз жағдайға тап болғанда өте тиімді. Себебі осы арқылы біз оның қандай дәріге аллергиясы барын немесе есепте тұратынын анықтап, алғашқы көмек бере аламыз. Келесі EcoDabyl жобасы ауа сапасы туралы халықтың хабардарлығын арттыруға арналған инновациялык жоба. Құрылғының басты мақсаты – ауа сапасын тікелей дәл осы уақытта бақылау арқылы денсаулыққа келетін зардаптың алдын алу.</blockquote>– Nauanix командасының осы жылға жоспары қандай?<blockquote>– Әрине, жоспар мен мақсат көп.&nbsp;Тағы да жарыстар, хакатондар мен байқауларда бақ сынап, тәжірибе жинауға дайындық үстіндеміз.</blockquote>–&nbsp;Сұхбатыңызға рақмет!

«Lezde» құрылғысын жасаған стартапер

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Қазір шарт пен шамаға шектелген жас жоқ. Ынта мен ырқыңа сай ірі іс, жетістік жолында төбе көрсетіп жүр. Бойдағы еркіндік те кеңістікте құлаш сермеуге негіз. Жастарға қатысты жайттың бәрі қоғам назарында һәм талқысында. Осы орайда журналист, медиалектор Абай Тағыберген өзіндік ой-пікірімен бөліскен еді.– «Жастар – жалқау» деген ой көп айтылатын. Ал қазіргі қарқын-қозғалысқа қарап, бұлай деу қате секілді. Қалай ойлайсыз, қасаң қағидадан қаншалықты арылдық?<blockquote>– Жастар жалқау деген пікір ғана. Қазіргі буын барынша тиктоникалық өзгерістерге дайын, соған сай қарым-қабілетке ие болуы керек.&nbsp; Екпіні ерек, қарқыны қатты, өзгермелі трансформация кезеңі қай салада болсын бәсекені күшейтті. Айналаға қарасаң жер шұқып, бос қарап жүрген жас жоқ. Әрине, енжарлық танытып, сүлесоқ болып, өз бағытын таппай, адасып жүрген жастар да бар шығар. Бірақ өз күшімен, ерік-жігерімен әлемдік компанияларға жұмыс істеуге шақырту алып, мемлекеттік қызметтің жоғары сатысынан көрініп, бизнес жүргізуде көшбасшы болып, ауылдың тамырына қан жүгіртіп, ата кәсіпті лайықты жалғастырып отырған, өнер мен спортта қолтаңба қалдырып, ІТ салада жаңалық ашып жүрген жастар жетерлік. Ең бастысы, өзін жалқаулықтан жеңе білген әрбір азамат табысқа жете алады. Сондықтан «жастар – жалқау» деген көзқарастан арылатын уақыт келді.&nbsp;</blockquote>– Еркіндік – еркіңнен тыс әрекет пен ессіздікке бару емес.&nbsp;Бұл термин жастар арасында танымал. Сіз үшін еркін болу деген не?<blockquote>– Еркіндік – адамның ішкі тәуелсіздігі. Жан қалауы және соған қарай әрекет етуі. Бірақ шектен тыс еркіндік адамды бағытынан адастырады. Менің ұғымымда еркіндік деген – жүрегің қалаған іспен айналысу, ұнататын ортаңды қалыптастыру, өзің қажет ететін қабілетті дамыта алу. Әрине, шығармашылық адамдарға еркіндік тән. Себебі кеңістікке үйренген азамат тар шеңберінде шығармашылықпен айналыса алмайды. Бастысы, ой еркіндігі, сөз бостандығы болуы қажет.</blockquote>– Шетелге кету үдерісі үдеп барады. Білімді де, жұмысты да сырттан іздегендер көп. Бұл әлеуметтік лифтінің әлсіздігі ме? Әлде мұны қалыпты деп қабылдау керек пе?<blockquote>– Шетелде білім алуға ұмтылу – практикада бар, аса қорқатын жағдай емес. Ақылдылар ағыны әр кезеңде болған. Білімі мен тәжірибесі мойындалған елдерге барып, ілім жинап, жаңаны меңгеруге ұмтылу өте жақсы. Себебі тіл білу – өмірлік көзқарасты өзгертіп, танымды ке­ңейтіп, деңгейді арттырады.Үдере көшуге түрлі факторлар әсер етеді. Жоғары жалақы, жайлы өмір соңын қуалап кеткендер де табылады. Ал білім алып, сол мемлекетте өмір сүруді жалғастыратын азаматтарға сатқын ретінде қарамауымыз керек. Туған жерін шексіз қадірлей білетін әрбір жас жырақта жүрсе де еліне пайдалы болуға тырысады. Шамасы келгенше, адал ұрпақ тәрбиелеп, отбасын да сақтап, ұлттық құндылықтарды өзге елде дәріптей алады. Өзі секілді жастардың басын құрап, комьюниті құрып, мұхит асып келген іні-қарындастарына көмек береді.Ал, шетелге арнайы жұмыс істеуге бару – бөлек әңгіме. Көбінесе орта жастан асқан азаматтар өндіріс орындарында арзан жұмысшы күші ретінде тартылады. Өкінішке қарай, құқықтық сауаты болмай, құжат рәсімдеуден қиналып, алаяқтардың арбауына түсіп, елге қайта алмай қалған жігіттерді де жиі естиміз. Меніңше, шетелге саяхат немесе білім алу, бизнес пен ІТ-дің мүмкіндігін көру үшін баруға болады. Десе де, туған жердің құшағы ыстық. Себебі ата-анаң, бауырларың мен қимас жандардың қасында жүру бәрібір бөлек.&nbsp;</blockquote>– ІТ бағытындағы жоба-бай­қауда төреші болып жүрсіз. Жас буынның инновациялық идеясына қандай баға бересіз? Білім мен ғылымда революция жасауға қаншалықты қауқарлы?<blockquote>– Мойындауымыз керек, АҚШ пен кәрі құрлық елдеріндегі ІТ мүм­кін­діктерге жету үшін көп еңбектену керек.Goldman Sachs дейтін алпауыт банк бар. Олар таяу арада жүздеген мамандық қысқарады, салдарынан 3 миллионға жуық жұмыс орны жойылуы мүмкін деп болжам жазған еді. Демек, келе-келе адам еңбегін жасанды интеллект алмастыра бастайды. Қарқынға ілесу үшін қазірден бастап қимыл керек. Мұны Президент те бірнеше рет айтып еді. Қай уақытта да мүмкіндік аз жерде идея көп болады. Жоқтан бар жасай алу үшін&nbsp; ынта керек.&nbsp; Марк Цукерберг, Билл&nbsp; Гейтс, Стив Джобстың өзі небәрі 20 жасында әлемге әйгілі компаниялар құрды. Сондықтан ІТ жобаны ойлап табу жас талғамайды.&nbsp;Байқағаным, біздің өңірде жастар ІТ жобаларға батыл түрде қатысып келеді. Мәселен, Hackathon, InnoFest сынды ауқымды инновациялық жобалар аясында 7500-нан аса жас&nbsp; өз жобаларын жасап көрген. Үздіктері грант алды, таңдаулылары бизнесмендермен жеке жұмыс жасауға көшті, қалғандары идеясын қайта дамытты. Өткен жылы InnoFest фестиваліне 2500 бала қатысты.&nbsp;Біле білгенге, бұл – үлкен масштаб. Бір қуантарлығы, өтімді сценарий жаза алатын қабілеті бар, креативті контент жасауға талпынып жүрген, smart&nbsp; city және жасанды интеллектпен байланысты жобалар жасай алатын жаңа буын өсіп келеді. Innofest Qyzylorda креативті индустрияға жол ашуда. Сондықтан сұхбат басында қойған сауалыңызға жауап бұл. Қазақ&nbsp; – жалқау емес!</blockquote>– Мәдениет пен өнер – тәрбие құралы. Көрсетілімдегі кинолар жайында не айтасыз? Бұл жас­өспірімнің&nbsp; пси­хологиясына қалай әсер етеді?<blockquote>– Қазақстандағы кине­мо­то­гра­фия­ның қазіргі деңгейі жақсы. Керемет туындылар экранға жол тартуда. Әлеуметтік астары бар месседждерге толы киноөнімдер қатары көбейді. Қайраткерлер туралы мемуар жанрындағы туынды, әзіл-шыны аралас комедиялардың деңгейі біршама өскен. Жас режиссерлер азын-аулақ қаржы тауып, тіпті кейбірі несие алып үлкен қадамға баруда. Сондықтан көрерменге ой тастай алатын, өздігінен касса жинайтын киноөнімдер нарықты мойындатты.Әрине, киносарапшы емеспін. Бірақ барды бар деу керек. Жасөспірімнің психологиясына кинодан гөрі әлеуметтік желілер көптеп әсер етеді деп ойлаймын.&nbsp; Альфа ұрпақтың ең әлсіз тұсы – телефонға тәуелділігі. Рухани білім алуға уақыт арнамауы, шынайы қарым-қатынастарға толы оффлайн кездесулердің аздығы, онлайн шеңберде қалған жасөспірімнің психикасын барынша қатігез әрі өзімшілдікке алып келуде. Мәселе осында.</blockquote>– Сіздіңше, жастарға қатысты қандай&nbsp; түйткіл бар? Осы уақытқа дейін жүргізілген стратегиялық бағдарламалар сірескен сеңді бұза алды ма?<blockquote>– Меніңше, білім алуда аса бір қиындық жоқ. Ізденіске ден қойған, білім алуға енжар емес әрбір жас тегін білім ала алады. Жастар арасында өзекті мәселе ол баспана бабы. Шын мәнінде, Қазақстанда үй алу әлі де қиын. Орта деңгейдегі жалақасы бар жас отбасылар үшін үйге инвестиция салу біраз жылдарды қажет етеді. Сондықтан пайыздық жүктемесі аз бағдарламаларға талабы сай келмей қалатын отбасы көп. Бастапқы жарнаны жинауға қиналатыны да бар. Амал жоқтықтан, пәтер жағалайды.Бұл тұрғыда өңірде «Сыр жастары» бағдарла­масының бастау алғаны қуантты. Расында, ауылдан көшіп келген, жағдайы орта деңгейдегі жас отбасылардың тапқан табысы арендалық төлемдерге емес, өз үйіне қарай бағытталса кәдімгідей мотивация. Ал, баспана шешілсе, қалғаны тек сылтау ғана. Жұмыс табу, лайықты өмір сүруге бейімделу адамның өз қолында.</blockquote>– Журналиссіз. Әкімнің бас­пасөз хатшысы да болдыңыз. Қазіргі медианың даму қарқыны қандай?<blockquote>– Қазір гибридті медиа заманы. Дәстүрлі БАҚ пен жаңа медиа арасында симбиоз бар. Әлеуметтік желі тұтас бір платформаға айналды. Бұрын 3 минуттық контент өтімді болса, қазір аудитория 15 секунд­тық тик ток өнімін қарай бастады. Ақпарат тым көп әрі тегін. Бірақ тек­серілмейді. Сүзгі жоқ. Әсі­ресе, әлеу­меттік же­ліде жалған ақпа­раттар өте көп. Боп­салау, қор­лау және ашық­тан ашық репутацияға зиян келтіру үдеп барады. Зардап ше­гуші тараптың үн­сіздігі, сотқа дейін бармауы желі бел­сенділерін «төрге шы­ғар­ды».Пайдалы кон­тенттердің де қа­тары артып келеді. Мұны да ескеру маңызды. Ақпарат қазір тауарға айналды. Өтімді болса, моне­тиза­циямен табыс табуға бо­лады.&nbsp; Ютуб соған дәлел. Ал, кәсіби жур­налистер үшін анали­тиканың орны биік. Сондықтан медиа үлкен өзгерістер кезеңінде. Ұдайы дамып отырған адамға бұл аса қиын емес.</blockquote>– Сүбелі сұхбатыңызға рақмет!

Абай Тағыберген: «Адам еңбегін жасанды интеллект алмастыра бастайды»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Қиырдағы қазақтардың тілек-қалауы бір. Ол – Отанға оралу. Тарыдай шашырап кеткен қандастардың басын қосу демографиялық көрсеткішке де ықпал ететіні анық. Ал атамекенге аяқ басып, білім алуына қолдау білдіру қамқорлықпен тең. Мұны өңірдегі белді оқу орны Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті де қолға алған. Осы ретте Рекрутинг және мансап басқармасының маманы Насихат Смайлмен сұхбаттастық.– Шетелдегі қандастардың білім алуына университет тарапынан қанша грант бөлінеді? Жыл сайын көрсеткіште өзгеріс бола ма?<blockquote>– 2022 жылы 10 ішкі грант бөліп, бәрі игерілді. Ал өткен жылы 50 гранттың ішінен 37 баланы оқуға қабылдасақ, биыл 30 грант бөлдік. Ресей, Моңғолия, Өзбекстан мемлекетіндегі қазақтар бакалавриат бойынша оқып жатыр. Foundation-ға мемлекеттік грант негізінде 30 орын бөлініп, 14 баланы қабылдадық. Оның ішінде ақылы және тегін оқып жатқандар бар. Экологиялық аймақ болғандықтан грант иегерлері 46 мың теңге, ал басқа өңірлер 35 мың теңгеге жуық шәкіртақы алады. Бірақ бакалавриатта оқитын студенттерге оқу тегін болғанымен, шәкіртақы берілмейді. Сондықтан жатақхана ақысына 50 пайыз жеңілдік жасадық. Негізі Қызылорданың жатақхана ақысы басқа қаламен салыстырғанда әлдеқайда арзан. Қазіргі таңда университетте оқитын қандастардың саны артты.</blockquote>– Тестілеу жайында айтсаңыз. Тиесілі ұпай жинай алмай меселі қайтқандар бар ма? Студенттер Foundation дайындық курсымен қаншалықты қамтылады?<blockquote>– Егер бакалавриатта оқитын болса Ұлттық Бірыңғай Тест тапсырмай, тегін оқуға мүмкіндік бар. Бірақ университеттің ішкі конкурсы арқылы балаларды іріктеп аламыз. Алдыңғы жылы эссе байқауын ұйымдастырсақ, биыл аттестаттың балын есептеуді қолға алдық. Алдағы оқу жылына қабылдайтын 30 баланың конкурсын жаз айында белгілеп, жан-жаққа ақпараттандыратын боламыз.Ал Foundation-ге келетін болсақ, ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігіне қарасты болон процесі арқылы жүзеге асады. Тамыз айының соңы мен қыркүйек айының басы аралығында тіркеу жұмыстары жүргізіледі. Тіркелу уақыты ашылғаннан бастап шетелдермен байланыс жасаймыз. Яғни балалардың тіркелуіне, біздің оқу орнын таңдауына кеңес беріп, жөн сілтейміз. Осылай іріктеуден кейін дайындық курсы қазан айынан басталады. Әр елден келетін қандастар ұлты қазақ болғанымен, тұрған мемлекетінің білім заңына бағынышты. Сондықтан оқуға тапсыру, мектеп бітіру, аттестат алу сияқты тестілеу де әртүрлі болады. Соның барлығын министрлік зерттеп, тұрған мемлекетінде оқуға түсуге мүмкіндік болмағанда Қазақстанға келіп білім алудың жолын қарастырған.</blockquote>– Білім сапасы мен қойылатын талапқа тоқталайықшы. Өйткені Қазақстан тарихы мен қазақ тілін меңгеруде кедергі кездесетін көрінеді. Курс үшін білім беруге арнайы мұғалімдер шақырыла ма?<blockquote>– Айтып өткенімдей, бакалавриатқа арнайы конкурс жарияланады. Алдымен сұхбаттасу түрінде өткізіп, балалардың тілдік деңгейін тексереміз. Қытайдан келген қандастарда тілдік қиындық болады. Ал Өзбекстан мен Моңғолия, Ресей қазақтарында мұндай мәселе жоқ. Олар оқу бағдарламасына бірден ілесіп кетеді. Сондықтан Foundation курсында Қытай, Ауғанстаннан келетін қазақ балаларды 60 аптадан кем оқытпай, бір пәнді 90 сағат өткіземіз. Оның ішінде қазақ тілін меңгеретін екі түрлі пән болады. Бірі – оқу сауаттылығы, екіншісі – ресми-іскери қазақ тілі. Дайындық курсын оқу мерзімі 9 ай. Біз қазақ тілін мектепте 11 жыл оқыдық, ал 9 айда меңгеру оңай емес. Сондықтан ресми-іскери қазақ тілі ҰБТ-да кездеспегенімен, қосымша пән ретінде қарастырылған.Бұдан бөлек пән бойынша сабақ өткізіледі. Осы орайда мектеп бағдарламасымен оқытуға қабілетті мұғалімдерді тартып, сабақ кестесін әзірлейміз. Бізге қолдау да жақсы көрсетіліп отыр. Мәселен, облыстық тілдерді дамыту орталығы Foundation-ге түскен балаларды тегін оқытуда. Мұнда нағыз мамандар қызмет атқарады. Нәтижесінде қазақша сөйлей алмай келген Қытайдағы қандастар екі ай ішінде тіл меңгеріп, көне сөздерге дейін жаттап алды.</blockquote>– Алыстағы ағайынға бағдарламаны насихаттау мақсатында қандай жұмыстар атқарылуда? Әлеуметтік желімен хабардар ету бір бөлек, ал өздеріңіз шет мемлекетке барып, түсіндірме жүргізесіздер ме?<blockquote>– Шетелдегі қазақ ұйымдары арқылы байланыс нөмір алып, бәріне ақпарат беруге тырысамыз. Моңғолия инстаграм мен уатсап желісіне әуес емес, тек фейсбук жақсы қолданыста. Сондықтан іс-сапарға барып, фейсбукта ақпарат жариялап, шет мемлекеттегі білім басқармасы, мектеп директоры және сынып жетекшісімен байланыс орнатамыз. Өткен жылы Моңғолияға іс-сапармен барып, ақпараттандыру жұмысын жүргіздік. Ал Өзбекстаннан Қазақ ұлттық мәдени орталығының төрағасы Ерболат Пернеев қазақ мектептерінің басшылық, әкімшілігімен байланыстырады. Бір жағынан ол жақ жақын болғаннан кейін қиындық жоқ, қазақтар саны өте көп. Сондай-ақ мұнда жоғары оқу орындарының көрмесін ұйымдастырады. Мәселен, «Болашақ» бағдарламасы, «Отандастар қоры» шетелдегі қазақтар арасында іс-шара ұйымдастырса бізге ресми хат жолдайды. Осылайша көрме немесе құрылтай аясында барып, оқу орнымыз жайында ақпаратпен бөлісеміз.</blockquote>– Студенттердің оқуға қабылдану барысында қандай да бір мәселе туындай ма? Жатақхана жайы мен орналасуы қаншалықты бақылауда?<blockquote>– Аса бір қиындық бар деп айта алмаймын. Бірақ Иран мен Ауғанстан мемлекетіндегі қазақтарға қандас мәртебесін беру қиындығы алаңдатады. Тәліптердің саясатынан кейін әзірге ол мемлекетпен байланыс жоқ. Бізде бір ғана бала оқып жатыр. Ирандағы қандастар елде білім алып, қоныс аударғысы келеді. Бірақ оларға қазақ деген анықтаманы бермейді. Өзбекстан туу туралы куәлігіне жазса, Моңғолияда қазақ деген анықтаманы әкімшілік беріп отырады. Иран мемлекетіндегі қандастар қазақ екенін дәлелдей алмайды. Сол себепті Қазақстанда оқу мүмкіндігінен қалыс қалып отыр. Ал орналасуына ойыссақ, виза мәселесін тағайындау, оқуға қабылдап, бұйрық шығарғаннан кейін студенттердің мекен жайына, сол мемлекеттің миграциясына шақыру жібереміз. Тексеру ұзақ болады. Бәрі талапқа сай болған жағдайда виза аштырып, «С9» визасымен келіп оқиды. Тіркеуге қою, кіріп-шығуының бәрін қадағалап отырамыз. Егер уақытылы бақылауға алынбаса мемлекеттің арнайы тәртібі бар, айыппұл салынады. Сөйтіп миграция тарапынан қиындық туындайды. Сондықтан олардың құжатына мұқият болу керек.</blockquote>– Бағдарлама қандастардың Отанға оралып, оқып одан әрі еңбек етуге үндейді. Дегенмен елге табан тисе де, кейін жұмыс таппай қайта кетуге ниетті жастар да болды. Содан болар бағдарлама мақсатына толық жете алмады деген пікір бар. Айтыңызшы, осы уақытқа дейін білім алған жастар өңірімізде тұрақтап қалды ма? Бұл жөнінде университет санақ жүргізе ме?<blockquote>– Иә Foundation-ге бөлінетін 1800 гранттың түпкі мақсаты шетелдегі қандастарды қолдап, атамекенге алып келу. Білім береміз, бірақ жұмыспен қамтылуы, Қазақстанда қалуы баланың қабілеті мен отбасына байланысты. Өзбекстан мен Моңғолиядағы қазақтардың да мақсаты азаматтық алуға тапсырып, қоныс аудару. Менде оқып жатқан студенттердің ата-анасының 60 пайызы азаматтық алып, Шымкент, Павлодар қаласына қоныстанған. Бірақ олар оқуының аяқталғанын күтеді. Себебі оқу бітірмей, азаматтық алуға тапсырса грант күшін жояды. Өзім қабылдаған студенттердің алды 2 курс оқып жатқандықтан, статистика айта алмаймын. Бұл жайында алдағы 2 жылдықта мәлімет беруге болады.</blockquote>– Қай мемлекеттен сұраныс көп, қызығушылық жоғары? Алдағы уақытта тағы қандай елмен байланыс орнату жоспарда бар?<blockquote>– Өзбекстандағы қандастардың Foundation-ге емес, бакалавриаттың ішкі грантына таңдауы түседі. Грант алғандардың 80 пайызын құрап отыр. Ал Моңғолия мемлекеті екі оқуға да бірдей қарайды. Әлде де олардың оқуға келу қарқынын күшейту керек. Сөздің ашығы, Қызылордаға келемін, оқимын деген бала саны аз. Өйткені мұнда туған-туысым жоқ дейді, грантты былай қойғанда Қызылорда облысы барын білмейтін қандастар кездеседі. Ағайын-туыстары осыған дейін Павлодар, Петропавл және Өскеменге орналасқан соң шақырымның алыс екенін айтып, бер жаққа келуі қиын. Қызылорда облыс орталығы болғандықтан, көбіне сол қалаларда қалып, бізге келе алмай жатады. Екіншіден, климаттық жағдай әсер етуі мүмкін.Оқуды насихаттаудағы фишкамыз аймақтың артықшылығын айтамыз. Мәселен, Қытайдан келген қандастар орыс тілін білмейді. Егер олар Павлодар, Өскеменге тұрақтаса тіл меңгеру жағынан қиналады. Ал облысымызда 99 пайыз қазақтар тұрғаннан кейін, қазақ тілін жетік білуге мүмкіндік мол. Оның үстіне қонақжаймыз. Әрі біздегі шәкіртақы өзге өңірге қарағанда жоғары. Сондықтан ақпараттандыруды күшейтпекпіз. Университет басшылығы да іс-сапар бойынша қаржыландырып отыр.</blockquote>– Сұхбатыңызға рақмет!

Насихат Смайл: «Қытайдағы қандастар екі ай ішінде тіл меңгерді»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;&nbsp;Естеріңізде болса, Қазақстан бойынша 2023 жылдың бірінші жартыжылдығы қорытындыланып, 1 шілдеден бастап, елеулі өзгерістер енгізілді. Мәселен, сол айда әлеуметтік төлемақылар артты. Ел аумағындағы халықты жұмыспен қамту орталықтары қайта құрылымдалды. Сала мамандары жаңа жүйеге қол жеткізді. Анығын айтқанда, мемлекетте «Әлеуметтік кодекстің» күшіне енуіне орай жұмыспен қамту орталықтары «Еңбек мобильдігі» орталықтары болып қайта құрылды. Дегенмен олар немен айналысатындығы халықтың көкейінде жүр. Осыған орай Қазалы ауданының "Мансап" орталығы директоры Болатбек Баймахановпен тілдесу сәті түсті.– Сіздер бастапқыда "Халықты жұмыспен қамту орталығы" болып құрылдыңыздар. Қазір атауларыңыз "Мансап" орталығы деп аталады. Неліктен бұндай өзгеріске ұшырадыңыздар? Қазалылықтар осы орталық туралы толыққанды білгісі келеді. Немен айналысады? Не істейді? Халыққа пайдасы қандай?– Қазалы ауданына қарасты "Мансап" орталығының филиалы мемлекеттік қызметтің үш түрін көрсетеді. Жұмыс іздеуші ретінде және жұмыссыздарды тіркеу мен белсенді шараларға жолдама берумен айналысады. Біз 2023 жылдың 1 шілдесінен бастап, ел бойынша "Жұмыспен қамту орталықтары" таратылып, облыстан Еңбек мобильдігі орталығы құрылып, аудандарда "Мансап" орталықтары филиалы ашылды. Біз осы облыстағы орталығының аудандағы филиалы саналамыз. Бүгінгі таңда біздің филиалда 19 бірлік штаттық кестедегі қызметкер қалды. Осы жылдың 1 шілдесінен бастап, Қазалы ауданының "Мансап" орталығы филиалы және отбасын қолдау орталығы болып екіге бөліндік. Отбасын қолдау орталығы бұрынғысынша, аудандық "Жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар" бөлімі құрамында. Дегенмен оларға жеке дара ғимарат берілді. Соңғы уақытта тұрмыстық зорлық-зомбылыққа ұшырағандар қатары көп. Сондықтан осындай орталықтар арқылы өмірге бейімдеп, қайтадан өмір сүруге деген ынтасын арттыруды көздейді. Мұнда көпбалалы отбасы, асыраушысынан айырылғандар, жартылай жетім жанұялар, тағдыр тауқыметіне ұшырағандарға жан-жақты қолдау көрсетіледі. Мысалға, кәсіпкерлікпен айналысу жолдары, түрлі үйірме бар. Спортпен шұғылдануға жағдай жасалған. Үйі жоқтарға жатын орны қаралған. Бұл үшін арнайы мамандар бөлінген."Мансап" орталығы 4 бөлімшеге бөлінеді. Біріншісі, тіркеу және тұрақты жұмысты қамтиды. Екіншісі, мониторинг және кәсіптік оқу, сонымен қатар мемлекеттік грант болса, үшіншісі, атаулы әлеуметтік көмекпен айналысады. Соңғысы – осал топтар санатына жататын азаматтарға субсидияланатын жұмыс орындарына орналастыру, яки мемлекеттік бағдарламалар – жастар практикасы, қоғамдық және алғашқы жұмыс орны, ұрпақтар келісім шарты, "Күміс жас" жобасы және әлеуметтік жұмыс орындарына жолдауды атқарады. Жұмыссыздарды мемлекеттік бағдарламалармен қамтамасыз етуге ықпал жасайды.– "Күміс жас" жобасы қандай бағдарлама түріне жатады?– "Күміс жас" жобасы жұмыс берушілер өтінімі негізінде ұйымдастырылатын уақытша жұмыс орындары. Елу жастан асқан зейнеткерлік алдындағы жұмыссыз азаматтарға арналған мемлекеттік бағдарлама санатында. Атап айтқанда, олармен 36 айға келісім шартқа отырып, мемлекет тарапынан жалақысынан жұмыс берушілерге субсидияланады. Субсидия дегеніміз – мемлекет тарапынан жалақыға қосымша қаражат бөлу. Алғашқы 12 айда 70 процент, 12-24 ай аралығында 65 процентін, 24-36 ай арасында 60 процентін жалақыларының субсидиялайды.– Осыған орай ауданда қандай бос орындар бар?– 2023 жылы 38 адамға қаржы қаралып, осы жоба бойынша тұрғындарды жұмыспен қамтамасыз еттік. Көбіне жеке кәсіпкерлерге, шаруа қожалықтарына, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерге басымдық беріледі. Ол жерде мамандығы бар әрі жоқтары да жұмысқа орналаса алады.– "Ұрпақтар келісім шарты" дегенді тарқатсаңыз...– Бұл келісім шарт ұзақтылығы 6 айды құрайды. Жұмыс берушілер өтінімі негізінде ұйымдастырылатын уақытша жұмыс орны. Мәселен, бір жұмыс орнында зейнет жасқа шығуға 6 ай қалған адам болатын болса, бізге өтінім береді. Сосын біз бұған дейінгі уақытта осы "Ұрпақтар келісім шарты" жобасымен арнайы мекемеге жұмысқа жас маманды жібереміз. Бұдан соң біздің тараптан жолданған мекемеде жас маман 6 ай жұмыс атқарады. Осы аралықта зейнетке шығатын адам тәлімгерге бәрін үйретіп, соның босаған орнына жұмысқа алынуы тиіс.– Жаңа сөз басында субсидияландыру жайлы айтып өттіңіз. Сонда жұмыспен қамтушыға мемлекет қанша қаржы бөледі?– Әр бағдарламаның мемлекет белгілеген мөлшері бар. Әрқайсысын жеке айтатын болсақ, қоғамдық жұмысқа – 20 айлық есептік көрсеткіш, алғашқы жұмыс орны, жастар практикасы мен ұрпақтар келісім шарты – 30 айлық есептік көрсеткіш, әлеуметтік жұмыс орны деген бағдарламаға жұмыс берушінің белгілеген жалақысының 35 процентін субсидиялаймыз. Ең төменгі жалақы мөлшерінен аспауы тиіс. Мәселен, ол 230 мың теңге беретін болса, оның тек 85 мың теңгеге дейін субсидияланады. Осыған орай бізге кез келген кәсіпкер келіп, ұсынысын қалдыра алады. Бағдарламаның талабы – кәсіптің құрылғанына 1 жылдан астам уақытты құрау қажет. Әлеуметтік жұмыс орындарына көбіне жеке секторларға басымдық беріледі. "Жеке кәсіпкер", шаруа қожалықтары, жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер қатыса алады. Оған техникалық жөндеу орталығы, наубайхана, монша және тағы басқалары енеді.– Халықты жұмыспен қамту орталығы тұсында тұрғындардың жағдайын жақсарту мақсатында мемлекет тарапынан қайтарымсыз гранттар бөлінген болатын. Бұл біраз адамның жағдайын түзеді. Бүгінгі күні осы мүмкіндіктер қарастырылған ба? Егер мұндай бағдарламалар бар болса, нақты түсіндіріп өтсеңіз...– Мемлекеттік грант әртүрлі санат бойынша қаралған. Нақты келтірсек, көпбалалы отбасылар атаулы әлеуметтік көмек алатындар, мүмкіндігі шектеулі жандар мен мүгедек баланы тәрбиелеп отырған шаңырақ, қандастарға, асыраушысынан айырылған жанұяға осы азаматтарға мемлекеттік гранттар беріледі. Кәсібін енді бастайтын кәсіпкерлерге, кәсіппен айналысқан, бірақ үш жылға толмаған кәсіпкерлерге мемлекет тарапынан қайтарымсыз грант бөлінеді. 400 айлық есептік көрсеткіш шеңберінде 1380000 теңгені құрады.2023 жылдан бастап, жастар қайтарымсыз грант алу санатынан алынып, оларға 2,5 процентпен 5 жылға несие беру мүмкіндігі туды. Кәсіпкерлікпен айналысуы үшін өзіндік шарттары бар. Ол ауылшаруашылық қаржылай қолдау орталығынан қаржыландырылады. Кепіл болуы керек, 35 жасқа толмауы маңызды, кәсіппен айналыспаған болса, кәсіп ашып, өтініш беруге болады. Ескерерлік жайт, міндетті түрде кепілі болуы тиіс. Несие тарихы да дұрыс болғаны жөн. Несие алу мақсатында кез келген кәсіп түрін ұсынуына болады. Ешқандай шектеу қойылмаған. Сонымен бірге мал шаруашылығына негізгі мерзім – 7 жылға беріледі. Оның екі жылын айналымға шыққанша, несиесін өтемеуіне уақыт, яки демалыс беріледі. Бұған жұмыс істеп жүрген студенттер де қатыса алады. Тек мемлекеттік қызметтегілерге бұл мүмкіндік қарастырылмаған. Бірақ біздің міндетке – құжаттар тізімі мен жолдарын көрсету кіреді. Қалғанын облыстағы құрылған комиссия мүшелері алдында қорғап шығады. Бизнес жоспар жасау үшін "Атамекен" кәсіпкерлер палатасы сүйемелдейді. Сондай-ақ "Бастау бизнес" оқу курсынан өтіп, сертификатын алуы тиіс. Бұл онлайн электронды түрде жүргізіледі. Оған "Еңбек кз" порталы арқылы өтінім жасап, азамат өз бетінше оқи алады.– Көптің көкейінде жүрген сауал – жастар практикасы арқылы бір жыл жұмыс істегендердің қаншасы тұрақты жұмысқа орналасты? Жалпы алғанда олар сол мекемеде нақты қалады деген кепіл бар ма?– Жастар тәжірибесі бағдарламасы арқылы 12 ай мерзімін құрайды. Талап бойынша 35 жасқа толмауы міндеттеледі. Оқуын тамамдап, диплом алғанына 5 жыл толмаған болуы керек. Сол мамандығы бойынша бұрын соңды жұмыс өтілі жоқ жастар қатысады.2023 жылы аудан бойынша 338 жас қамтылды. Оның ішінде, 49 жас мерзімінен бұрын шарттарын аяқтады. Дегенмен 27 жас тұрақты жұмысқа орналасты. Жастар тәжірибесіне тартылған кезде мекемеге оларды тұрақты жұмыспен алып қалу міндеттелмейді. Тек ғана "Алғашқы жұмыс орны" деген бағдарлама арқылы 18 айға жіберіледі. Осы мерзім өткеннен соң сол жасты тұрақты жұмыспен қамту міндеттеледі.Бүгінде жыл басы басталғанына 3 күн болды. Жұмыссыз ретінде тіркелгендер үш жұмыс күні өткеннен соң қызметін бастайды.– Мәселен, соңғы уақыттары жұрт "Екі жерде жұмыссыздық болып кетіпті. Қайда барып жұмыссыздыққа тіркелеміз?" деп жүр. Осыған не дер едіңіз?– Жақсы сұрадыңыз. Бұл "Отбасы қолдау" орталығын меңзеп тұрған болуы керек. Айтарым, жұмыссыздар жұмыс іздеуші және жұмыссыз ретінде де Қазалы ауданының "Мансап орталығы" филиалының қызметіне жүгінеді.– Сіздердің осылай құрылым жағынан өзгеріп, жеке дара болудағы мақсат не? Қандай мән-мағынасы бар? Атқарар қызмет құзыры нендей?– Былтыр өзгеріске енгеннен бастап, осы "Мансап" орталықтарын құру министрлік тарапынан көзделген. Еңбек мобильдігі орталығының функцияларын аудандарда және облыстық, республикалық маңызды қалаларда орындауды жүзеге асыратын филиалы саналады.Қазалы ауданының "Мансап" орталығы филиалы – "Азаматтардың әлеуметтік осал санаттарын уақытша жұмысқа орналастыру жөніндегі", "Еңбек ресурстарын мониторингілеу, болжау, оқыту және кәсіпкерлік бастамаларды қолдау", "Жұмыспен қамтуға жәрдемдесу және жұмыс берушілермен жұмыс істеу" және "Атаулы әлеуметтік көмек көрсету" бөлімшелері болып жүктелген функционалдық қызметтерін атқаруда.– Сұхбатыңызға рахмет. Істеріңізге береке берсін.

Болатбек Баймаханов: Тұрғындардың жағдайын жақсартуға күш саламыз

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Моңғолияның Баян-Өлгий қаласында өткен ақын-жазушы, белгілі қоғам қайраткері Мұрат Пұшатайұлының 70 жас мерейтойына арналған «Бай өлкем – бай бесігім» атты халықаралық ақындар айтысында жерлесіміз, айтыскер ақын Мөлдір Айтбай бас бәйгені қанжығасына байлаған болатын. Сұлу сөзден жыр кестелеген сөз зергерлерінің додасында аламанның алдын бермеген қазақтың ару қызымен сұқбаттасудың сәті түскен еді.– Баян-Өлгейден шалқар шабытпен қанжығаңыз майланып келіпті. Әңгіменің әлқиссасын осы айтыстан бастасақ. Қалай болды? Кімдер қатысты?<blockquote>– Айтыс өте тартысты өтті. Баян-Өлгийдің аспанын жырмен әуелеттік. Бұл айтыстың бірнеше ерекшелігі бар. Ең әуелгісі туған күнімде өткені. Айтыс басталатын кезде Моңғолияның әнұранымен басталды. Ондай нәрсені бұрын-соңды көрмегенмін. Қазақтың ұлттық киімі мен үкілі домбыраны ұстап отырып, өзге елдің әнұранын тыңдап отыру деген енді… Оны сөзбен айтып жеткізе алмайсыз. Төрт мемлекеттің туы тұрған соң, төрт елдің әнұраны қатар шырқалады деп ойлаған едім, қателесіппін. Олай болмады. Солай айтыс басталды, әуелі жергілікті ақын Ақтілеу Кеңшілікпен айтыстым. Сонан соң алматылық Шұғаев Сезімханмен сайысқа түстік. Финалда мен сөз соңын әнұранмен аяқтадым. Олай етпеске болмады. Сол жерде жүрегі қазақ деп соққан қанша жанның еңсесі көтерілді, мақтанышы оянды. Бір ауыз әнұран туралы әдепкі жайды айтып өттім де «Сіздерге азаттықтың таңы атқандай етіп, мен бір әнұранның әніне салып айтайын» дедім де әуелете жөнелдім. Халықтың ыстық ықыласы шабыттандырды. Осылайша әрі туған күнім, әрі бас бәйгем қуаныш сыйлағаны былай тұрсын, атажұртты аңсаған, қазақылықты сағынған бір қауым елді көріп, Отан деген төрт әріптен құралған ұлы сөздің қадір-қасиетін тағы бір түсініп келдім.</blockquote>– Өзге елге барып, ұлттық өнерді айшықтау – үлкен жауапкершілік. Әнұранды әуелеткендегі сезім қалай болды?<blockquote>– Бұған дейін алыс-жақын елдерге көп бармайтынмын. Бірақ енді түбі бір түркіміз ғой, өзіміздің салт-дәстүр, әдет-ғұрып, тілімізге, ділімізге жақын елдер. Ал Баян-Өлгий – сан ғасырлар бойы қазақтар қоныстанған жер. Халықтың 95 проценті – қазақ. Қалған көлемі кейіннен көшіп келген моңғолдар. Қанша жерден қазақтар тұрғанмен Моңғолия мемлекетінің шекарасында тұр. Бәрібір, ауыр екен. Тәуелсіз еліміздің төсінде, көк тудың астында, қалың қазақтың ортасында өмір сүріп жүрген біз бақытты екенбіз. Бұл айтыста мен өнердің алдындағы жауапкершіліктен гөрі Отан алдындағы жауапкершілікті қатты сезіндім. Халық өте ыстық қабылдады, тоқтамай қол созып, қошемет көрсетіп, ерекше көңіл аударды. Оның үстіне әнұранды әнге салып айтқаннан кейін мені әлеуметтік желіден тауып, жазып жатқандар көп. Ақжолтай тілегін жаудырып жатыр әлі. Иә, қазақ қай жерде де қазақ. Біздің ұлттың рухы биік. Ол – дәлелдеуді қажет етпейтін аксиома.</blockquote>– Алда қандай жоспар бар? Айтыскер ақын Мөлдір Айтбайдан қандай жақсы жаңалықтар күтейік?<blockquote>– Бұған дейін 2015 жылы «Мөлдір өлең», 2017 жылы «Сыйлық» атты кітаптарым жарық көрді. Байқап отырсам, арада біраз үзіліс болыпты. Көптеген өлеңдерім жиналып қалды. Алла амандық берсе, алдағы көктемде үшінші кітабымды жарыққа шығарғым келіп отыр. Әрі бұл кітаптың тұсаукесері ретінде тәуелсіз қазақ елінің барлық облысын аралап шығамын деген жоспар да бар.</blockquote>– Әңгімеңізге рақмет! Шығармашылық табыс тілейміз!&nbsp;

Мөлдір Айтбай: «Үшінші кітабымды жарыққа шығару ойда бар»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Әрбір жас – келешек кепілі. Тарих қойнауындағы құндылықты, тәуелсіздік пен бейбіт өмірді дәріптеу ұлт жанашырларының міндеті. Сондықтан болар, жерлесіміз Асылжан Абдуллаев «Тарихнама» атты медиа-жобасын жүзеге асырып, медиа саласы арқылы тарихты насихаттауды көздеуде. Жуырда «Kyzylorda Hub» технопаркінің резидентімен жолығып, жобаға қатысты сауалдарға жауап алған едік.– Асылжан, «Тарихнама» жобасының басты мақсаты не? Жоба Сыр жастарына қандай әсер қалдырды?<blockquote>– Қазіргі таңда медиа саласы танымал. Ал үгіт-насихатты аталған бағытта жүргізу тиімді екені түсінікті. Біз де толыққанды ойластырып, «Тарихнама» медиа алаң болады деп шештік. Сондықтан ол әлеуметтік желідегі платформаларда жүргізілді.Жастар тағылымға толы бірнеше томдық кітап, документалды фильм, жәдігерлерге толы музейді аралауға уақыт таппайды. Себебі қарбалас. Алайда Instagram, Telegram, TikTok секілді платформалар атағын жоғалтпақ емес. «Тарихнаманы» да осы әлеуметтік желілерді пайдалану арқылы жүзеге асырып, көптеген жастың қазақ тарихына қызығушылығын оята алдым. Оған дәлел, 1 жылда TikTok желісіндегі аккаунттағы контентті 50 млн-ға жуық көрермен тамашалады. Тарихқа қатысты құнды деректі қарауға ұмтылыс артып, 163 мың жазылушы жиналды.Қызығы, жоба тек Қазақстан емес, Орталық Азия, Еуропа және Батыс Еуропа мемлекеттерін қызықтыра алды. Сонымен қатар Түркия мемлекетінен бірлесіп жұмыс істеуге ұсыныс түсуде. Алдағы уақытта халықаралық деңгейде бейнеконтент жасау ойда бар. Бұл – жоба жеткен бірегей жетістік. Әрбір азамат тарихты білуге міндетті. Сол міндетімді мүдірмей атқарудамын деген үміттемін.</blockquote>– TikTok әлеуметтік желісі арқылы 15 секундтық бейнеролик тарих туралы ақпарат бере алады деген ойды алға тартасыз. Аз ғана уақытты қамтитын «тез білім» көзі есте қалатынына қандай кепілдік бар?<blockquote>– Жоба ұтымды болу үшін зерттеу жұмысын жүргізіп отырдым. Яғни, «қандай мәлімет қызық, оны қалай ұсынуға болады?» және «қандай әлеуметтік желі ұтымды?» деп, сауалдарға жауап іздедім. Жүйелі нәтижеге жету үшін ғалымдар пікірін саралау да тиімді.Жалпы, ғалымдар қысқа ақпарат есте тез сақталады деген тоқтамға келген. Сонымен қатар, адамның жады сөзге қарағанда суреттегі ақпаратты жылдам есте сақтауға бейім. Сол себепті TikTok желісінде кез келген тарихи мәліметті арнайы оқиғаға қатысты суретпен тоғыстырып, қысқаша ақпарат беремін. Жобаның басты мақсаты да сапалы түрде аз уақытты қамтитын ақпарат көзін ұсыну екенін ескерсек, дұрыс жолдамыз деп ойлаймын. Тәжірибе мен кеңес алға жетелейді.</blockquote>– Тарихи деректерді қайдан аласыз? Дереккөз ретінде қай ғалымның еңбегін жиі пайдаландыңыз?<blockquote>–&nbsp;«Тарихнама» жобасының жоспарын құру барысында әртүрлі ізденіске бардым. Дәстүрлі білім көзімен қатар заманауи ресурстарды да пайдалануға мүмкіндік туды. Яғни тарихи-ғылыми сайттарды қарап, электронды дереккөздерге түбегейлі зерттеу жұмысын жүргіздім. Сонымен қатар мектептен алған жүйелі білім пайдаға асты.</blockquote>– Алдағы уақытта да платформалы жобаларды жүзеге асыру жоспарда бар ма?<blockquote>– Қазіргі таңда жасанды интеллект – әлем назар аударып отырған интеллектуалды ғылым. Көптеген жоба осы бағытта жұмыс істейді. «Тарихнама» жобасы стартап-экосистемада алдыңғы қатарда. Бірақ алдағы уақытта жасанды интеллект саласына бар күш-жігерімді салуды жоспарлаудамын. Астаналық достармен бірге Қызылордадағы алғашқы 2 жасанды интеллект жобасын іске асыруды қолға алдық. Ал «Тарихнама» жобасы белсенді түрде жұмысын жалғастырады .</blockquote>– Сұхбатыңызға рақмет!&nbsp;

Қызылордалық ІТ маманның жобасы Еуропа мемлекеттерін қызықтырды

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Халықтың қаржылық сауатын арттыруды көздейтін «Қарызсыз қоғам» жобасы жалғасуда. Мәселен, курстан өтуге тілек білдірген азаматтардың алғашқы легін оқыту жұмысы басталды. Айта кетейік, былтыр жобаға 8 өңірдің тұрғындары ғана қатыса алса, енді тұрғылықты жеріне қарамастан барлық ниет білдіруші оқуға жазыла алады. Қаржылық сауаттылық туралы тұрғындарға арнайы курс өткізген сарапшы Балдырған Нұртуғанқызы «Қарызсыз қоғам» жобасы жөнінде толығырақ тоқталды.&nbsp;&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Балдырған Нұртуғанқызы, бұл жобаның негізгі әрі басты мақсат-міндеті қандай?&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Жобаның атауы «Қарызсыз қоғам» деп аталады. Негізгі мақсаты – халықтың қаржылық сауатын, біліктілігін жетілдіру. Осы саладағы білімін дамытуға қолдау көрсету 65 мың адам оқытылса, алдағы 3 жылда 750 мың қазақстандықты оқ. Жоба «Аmanat» партиясының бастамасымен былтыр пилоттық жоба ретінде басталған. Биыл еліміздің барлық өңірінде 5 ақпаннан бастап басталды. Былтыр ыту көзделіп отыр. Соның ішінде биыл 8000 қызылордалық жоба аясында тегін оқытылады. Курстық бағдарлама 5 күнге созылады. Одан бөлек жеке консультациялар беріледі. Несиеге, қаржылық жағдайына байланысты, қандай да мәселесі бар, мәселен, несиеге кіріп кетіп, шыға алмай жүрген өзге де проблемасы бар азаматтарға заңгерлеріміз көмектеседі. Олардың мәселесін құрамында банктің жергілікті филиалдардың өкілдері, қаржы саласындағы мемлекеттік ұйымдардың өкілдері бар жобалық кеңсе тікелей қарап, шешуге жұмыс істейтін болады.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Аталмыш жобаның туындауына не себеп немесе не түрткі болғаны жөнінде&nbsp; қаржылық сарапшы ретінде айтып берсеңіз.&nbsp;&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Бұл жобаның туындауына үлкен себеп бар. Ең алдымен айтпағым, мемлекет ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің көрсетіп отырған есептеріне қарап, жағдайдың күрделеніп бара жатқанын түсінді.&nbsp; &nbsp; &nbsp;Бір ғана мысал, былтырғы жылдың есебі бойынша қазақстандықтар 18 трлн теңге несие алған. Соның ішінде 1,4 трлн теңге 90 күннен кешіктіріліп төленіп жатқан несиелердің қатарына жатқан. 8 млн 400 мың адам несие алса, соның 1 млн 700 мың адам несиесін кешіктіріп төлеушілердің қатарында болған. Сондықтан да бұл жағдайға талдау жасай келіп, несиенің көбейіп кетуі қазақстандықтардың қаржы саласындағы біліктілігінің, білімінің аздығынан туындап отырған мәселе деп шешті. «Қарызсыз қоғам» жобасын «Аmanat» партиясы бастамашы ретінде көтерді. Ел басшысы қолдады. Жолдауда атап көрсетіп, Үкіметпен бірге жобаны іске асыруды тапсырды.&nbsp; &nbsp; &nbsp; Қаржы мәселесі төңірегінде тұрғындармен сөйлескенде көбі «айлығымыз шайлығымызға жетпейді» дейді. «Айлығымыздың басым бөлігі азық-түлікке кетеді» деп жатады. Иә, баға өсіп жатыр, оған қоса инфляция да бар. Дегенмен азық-түлік алғанда қалауымыз бен қажеттілігімізге қарап алуымыз керек. Затты алған кезімізде бұл біздің қажеттілігіміз бе, әлде қалауымыз ба деген сұрақ қойып, шешім қабылдаған дұрыс. Себебі несие алғандардың жағдайын талдаған кезде бастапқыда мәселе қалауынан туындаған, яғни телефон, жиһаз секілді т.б. Дәл сол кезде қаржылық жағдайына баға бермей несие алған азаматтар кейіннен сол несиені жабу үшін келесі несиені алып, оны жабу үшін тағы несие алуға мәжбүр болған. Яғни жағдай бақылаудан шығып кеткен. Сондықтан әрбір адамның қаржы саласында біліктілігі, білімі, түсінігі болғаны абзал. Бұл ұялатын нәрсе емес. Бұл кәдімгі автокөлікті, тілді үйрену секілді дағды, қабілет. Яғни оны оқу, үйрену және әдетке айналдыру арқылы қалыптастыруға болады.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Жалпы қаржылық сауаттылық дегеніміз не?&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Қаржылық сауаттылық дегеніміз – қаржыны дұрыс тиімді басқару, яғни тапқан табысыңыз, үйге кірген кірісіңізді қарызға кірмей, негізгі мақсаттарға бөліп, тиімді пайдалана алу.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Қаржылық сауаттылықтың бастауы неде?&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Ең алдымен – кез келген азамат кірісі мен шығысын білуі керек. Яғни өзіңіз қанша табасыз, соған кірісіңіз сәйкес келе ме, оны қайда жұмсап жатқаныңыз маңызды. Шығысыңыз кірісіңізден көп емес пе? Егер көп болатын болса, сізге ойлану керек. Ары қарай не істеуге болады, бұл жағдайдан шығу үшін не істеуге болады? Себебі сізде проблема туындауы мүмкін. Жалпы банктен несие алу, несиені жабу үшін келесі несие алу қаржылық сауаттың болмауынан. Яғни қаржыңызды дұрыс басқара алмағаннан мәселе туындайды. Кредит алу арқылы сіз кедейленесіз.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Қаржылық қорды қалай қалыптастырған жөн?&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Ең бірінші кіріс пен шығысты есептеуден, сондай-ақ табысыңыз түскен сәттен сол қаржыңыздың белгілі бір бөлігін 5 немесе 10 пайыз болар, негізінен қаржы саласындағы сарапшылар 10 пайыз бен 30 пайыз арасында дейді, соны жинап, депозитке жинау арқылы қалыптастырудан тұрады. Әр отбасы үшін резервтік қосымша қор болғаны дұрыс. Оның ең төменгі мөлшері 3 айдың табысының көлемінде болуы керек. Ал жақсы жағдайда 6-12 айға дейінгі табысыңызды жинақтасаңыз, онда сізде қандайда бір көлденеңнен немесе оқыстан болатын жағдай кезде алаңдамауға, өмір сапаңыздың түсіп кетпеуіне себепші болады.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– «Кредит алу – кедейлену», – дедіңіз, сол кредит алмаудың&nbsp; қандай жолдары бар?&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Кредит алмаудың жолы – ең бірінші, кез келген мәселеге қатысты жоспарыңыз болуы керек. Яғни, кредитті біз қандай жағдайда аламыз? Тауарлы кредит туралы айтсақ, көп ретте эмоционалдық сатып алуға жатады. Ұялы телефон, үйге қажетті заттар секілді. Қажеттілігіңіз бен қалауыңызды дұрыс бақыламаудың, дұрыс қадағаламаудың нәтижесінде шығады. Алып тұрған затыңыз сіздің қажетіңіз бе, әлде қалауыңыз ба? Сол дүниесіз сіз өмір сүре аласыз ба, әлде өмір сүре алмайсыз ба? Сол жағын ескеріп барып, ойлану керек. Кредит дегеніміз бұл құрал, яғни, қолданатын құрал. Сондықтан сол құралды қалай пайдалану адамға байланысты. Егер сіз қаржылық жоспарыңызды жасап, мақсатыңызды түзеп, алдын ала дайындалатын болсаңыз, онда сіз кредит емес, сол алған заттарыңызды ақша жинау арқылы алуға мүмкіндігіңіз бар еді. Жалпы кредитті қандай жағдайда алады. Біріншіден, той, баланың оқуы, қосымша оқу орталықтарына оқытуға, т.б. керек жабдықтарға. Ол затты алмас бұрын сол баланың белгілі жасқа келіп ұзатылатынын немесе үйленетінін білеміз. Ендеше сол кезге неге алдын ала дайындалмасқа. Көп жағдайда біздің мәселеміз осындайда туындайды. Біздің кемшілігіміз, күте алмаймыз. Барлық нәрсені қазір алғымыз келеді. Біздің ойды 20 жылдан кейін не болады, Құдай біледі деген ой мазалайды. Сондықтан ақша жинай алмаймыз. Ал сол мақсатты қаржылық сауаттылыққа негіздеп барлығын алдын ала жоспарлап, аз аздан болсын қаржы жинасақ, несие немесе қарызға алу деген болмас еді.&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Ата-ананың балаға қаржылық сауаттылықты үйретудің ең қарапайым жолын айтсаңыз?&nbsp; &nbsp; &nbsp;– Қаржылық сауаттылықтың ең қарапайым жолы ата-ана баласына ақша беріп үйрену керек. Мектеп жасына жеткен баланың өзінің жеке қаржысы болғаны дұрыс. Бір айға есептеп, жол пұлы, түскі асы дегендей барлығын өзі жұмсап үйрену керек. Сіздің бір айға берген ақшаңызды бір күнде жаратуы мүмкін. Бірақ сол арқылы ол келесі айдың аяғына дейін ақша алмайтын болса, түсінеді. Берген ақшаңыздың бір айға арналғанын және оны бөліп-бөліп жұмсау керектігін біледі. Бала қаржы жағынан қателік жасайтын болса оны кінәлап, ұрсудан гөрі, оған көбірек түсіндіріп, мысалдар арқылы көзін жеткізген дұрыс. Және ерте жастан ақшаның бағасы, құны болатынын, әр заттың, әр сұраныстың өзіне сай бағасы соған сәйкес алатын реті болатынын, барлығын ашық айтып түсіндіруіміз керек. Сол кезде балада ақшаға қатысты дұрыс түсінік қалыптаса бастайды.&nbsp; &nbsp; &nbsp; – Тек бір айлықпен ғана күн көретіндер қаржы қорын қалыптастыра ала ма?&nbsp; &nbsp; &nbsp; – Әлбетте, қалыптастыруға болады. Өздеріңізге белгілі, жоспарлы емес, нарықтық экономикада өмір сүріп жатырмыз. Біз тұтынушымыз. Сондықтан бір айлықпен күн көру аздық етеді. Егер шығысыңыз кірісіңізден көп болатын болса, онда қосымша табыс көздерін қарастыру керек. Қолыңыздан қандай дүние келеді, соған сәйкес қосымша еңбек ету, қосымша міндеттеме, қызметтер алу жағын ойлау керек. Егер отбасыға қатысты болса, отбасының қай мүшесінің қолынан қандай қызмет түрлері келеді, соны ақшаға айналдыру көздерін қарастыру қажет.– Сұқбатыңызға рақмет!

«Қарызсыз қоғам»	 биыл 8000 қызылордалық жоба аясында тегін оқытылады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Ақпараттық заманның дамыған шағында медиа саласы табыс көзіне айналды. Бұл қатарға блогер, мобилография, SММ және тағы да басқа интернетпен байланысты мамандықтарды тізе беруге болады. Соңғы жылдары әлеуметтік желідегі маркетингтің мәртебесі өсіп, қабілетті жастардың, студенттердің жолын ашуда. Осы тұста бұл мамандықтың қыр-cырымен танысу үшін SMM маман Айнұр Досжановамен тілдескен едік.–&nbsp;SMM маманы болу үшін арнайы білім қажет пе? Бұл саланы игеруге кімдер қабілетті?<blockquote>– Мен университетте оқимын. Студент болып жүріп те өзімді қаржымен қамтамасыз еткім келді. Сұранысқа ие салаларды қарап шықтым. Қазақстанда қарқынды дамып жатқан әлеуметтік желідегі маркетингтің SMM маманы болу үшін арнайы білімнің қажеті жоқ. Мұндай мамандар маркетинг, аналитика және шығармашылық ойлау дағдыларына ие. Бар болғаны YouTube желісі арқылы керекті бейне сабақтарды қарап шығып, жақсы камера мен қиялға ерік бере алсаң болғаны. Біліктілігімді жетілдіру мақсатында «I teach me 7.0» бағдарламасына өтінім беріп, алғашқы кезеңінен өттім. 3 айлық курсты оқып, кейін жұмыс табу да аса қиындық тудырмады. Әлеуметтік медиа саласындағы алғашқы жобам – балалар киімін сататын дүкен. Әлі күнге дейін жаңа трендтер мен әдістерді үйреніп, белсенді түрде дамытудамын. Айта кететін тағы бір жайт, бұл салада бәсекелестік жоғары. Болашағынан зор үміт күттіреді. Кәсіпкерлер үшін бизнестің жанданып, ел назарында болғаны маңызды. Ал тауарды қызықты контентпен жарнамалап, өтімді етуге SMM мамандар пәрменді. Сонымен қатар олар тартымды әрі қызықты пост жазуға қабілетті болуы тиіс. Себебі көгілдір экран сыртындағы көрермен ұзақ мәтінді оқығанды ұнатпайды. Оның орнына нақты және керекті ақпаратты шолып шыққанды дұрыс көреді. SMM мамандар сізге бұл мүмкіндікті бере алады.</blockquote>–&nbsp;Табысты мамандық екенінен хабардармыз. Айына қанша қаржы табуға болады және қанша уақытты қажет етеді?<blockquote>– SMM саласындағы ең аз айлық – 150 мың теңге. Сондай-ақ өзіңе ыңғайлы уақытта және қашықтықта айналысуға мүмкіндік береді. Студент немесе бірнеше жұмыста істейтін жандар үшін ыңғайлы екені сөзсіз. Бастапқы уақытта тәжірибе жинау өте маңызды. Ол кезде алатын айлық та аздық етуі мүмкін. Бірақ өмірдің кез-келген саласында кездесетін бұл қиындықты кемшілік деп санау, әсте қате болар. Менің жалақым 150 мың, алайда бұған дейін бұл салада өтілім болмағандықтан, мен үшін бұл жақсы айлық деп білемін. SMM мамандарына әрдайым білім жетілдіріп отырған жөн. Жаңа трендтерден қалуға болмайды. Таным кеңістігі барынша кеңейген сайын жұмыс сапалы бола бермек. Яғни сіз секілді маманға да сұраныс арта түседі.</blockquote>– Сұхбатыңызға рақмет!

Айнұр Досжанова: «SMM саласындағы ең аз айлық – 150 мың теңге»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Нұрбол Жұмабеков 1989 жылы туған. Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетін «Агроинженерия» мамандығы бойынша тәмамдаған. Еңбек жолын 2010 жылы «КСМ және К» мекемесінде слесарь ретінде бастаған. Әр жылдары аймақтың жеке сектордағы жобалаушы мекемелерінде жауапты инженерлік қызмет атқарған. 2015-2023 жылдар аралығында Қызылорда облысының ауыл шаруашылығы басқармасының бас маманы, Сырдария ауданы әкімі аппараты ұйымдастыру және инспекторлық жұмыс бөлімінің бас инспекторы, аудандық ауыл шаруашылығы бөлімінің басшысы, аудандық ауыл шаруашылығы және жер қатынастары бөлімінің басшысы қызметтерін атқарды.Елімізде саясат сахнасында жүрген жас кадрлар жетерлік. Бойдағы қуаты мен ойдағы арманын туған елді түлетуге арнаған азаматтар атқа қонса, қазақ тайлы-тұяғы қалмай қуанады. Таяуда ғана Сырдария ауданына қарасты Айдарлы ауылының әкімі қызметіне тағайындалған Жұмабеков Нұрбол Баянәліұлы – осы қатарда. Сәті түсіп, сұхбаттасуды жөн санадық.– Нұрбол Баянәліұлы, көптен бері мемлекеттік қызметте екеніңізді білеміз. Біршама сатыдан өттіңіз. Мемлекеттік қызмет деген ұғымды жалпы қалай түсінесіз?<blockquote>– Мемлекеттік қызмет – жай әншейін қызмет емес, елге қызмет ету, жақсы із қалдыра білу, адамның басына біткен бақ.&nbsp;Мен еңбек жолымды «КСМ және К» компаниясында слесарь болып бастадым. Зауыттың жұмысы ауыр. Кейде екінші ауысымға қалуға тура келеді. Түнгі сағат 2-3 тің шамасында сынып кеткен бетон араластырғыш машиналардың ішіндегі қатып қалған бетонын алып, қосалқы бөлшектерін ауыстырып жатқанда маған әріптестерім «Қызыл дипломды слесарь» деп күлетін. Мен сол кезде оларға «Ертең Алла бұйыртса, әкім болған кезімде осы сәттерді айтып отырамын» дейтінмін. Иә, менің мемлекеттік қызмет саласында жұмыс істеу арманым кішкентайымнан қалыптасты. Қаншама ұлылар, президенттер еңбек жолын қарапайым жұмысшыдан бастады. Елдің арасында өсті. Тіпті, аймақты басқарған Еркін Әуелбековтей қарапайым болуды үлгі еттім. Қызмет жолында ең төменінен бастап көтеріліп, өмір мектебінен, қызмет сатыларының бәрінен өтуді қаладым. Иә, осы бағытым дұрыс та болды. Адамда екі сұрақ қана болады: «Кім? Не істеді?» деген. Осы екі сұраққа лайықты жауап болса екен деймін. Мемлекеттік қызметтің халыққа қызмет екенін, халыққа қолайлы жағдай жасап, елге еңбек ету керек екенін түсіну керек. Міне, мемлекеттік қызметтің түп төркіні осында жатыр.</blockquote>– Ұстаз ұғымы кең ғой. Осы ұғым аясына тоқтала кетейік. Өмірлік ұстаз, мемлекеттік қызметтегі ұстаз деп кімді атар едіңіз?<blockquote>– Мемлекеттік қызметті ауыл шаруашылығы саласынан бастадым. Өзімнің қызығушылығыммен осы саланы таңдадым. Ауыл шаруашылығы басқармасында Бақыт Жаханов, Сейілбек Нұрымбетовтен көп нәрсе үйрендім. Кез келген қиындықты сабырмен, ақылмен жеңуді көрсетті. Сырдария ауданы әкімі болған Руслан Рүстемовті ұстаз ретінде ерекше айтамын. Ол кісіден кітап оқуды үйрендім. «Болашақта компьютер білетіндерді кітап оқитындар басқарады» деген бар. Талғат Дүйсебаевтан қарапайымдылықты сіңірдім. Мәжіліс депутаты Мұрат Нәлқожаұлынан талап қоюды үйрендім. Оның әр салада өзінің маманы отыру керек деген ұстанымы алға жетеледі. Мұрат Нәлқожаұлының жетекшілігімен аудандағы ауыл шаруашылығы саласындағы күрделі мәселелерді шештік. Иә, қызметтегі басшылардың әрбірінен бір-бір жақсы қасиеттен үйренсем де, маған өмірлік сабақ қатарына енеді. Сондықтан, менің өмірімдегі кез келген жан – менің ұстазым.</blockquote>– Әрбір басшы өзі басқарып отырған уақытта ел есінде қалу үшін тыңнан түрен салуды қалайды. Жоғарыда өзіңіз айтып өткен артына із қалдыру дегенге саяды. Бұл ретте өзіңіз не айтар едіңіз? Қандай іс атқардым деп айта аласыз?<blockquote>– Өзім кәсіппен де айналысып көрдім. Сол уақыттарда мемлекеттік мекемелердің бюрократиясына көңілім толмайтын. Сол кезде алға «мемлекеттік қызметке барамын, сол кезде мұны өзгертемін» деген мақсат қойдым. Ауданға қызметке келгенде&nbsp; ауыл шаруашылығы, кәсіпкерлік және жер қатынастары салаларына жетекшілік еттім. Міне, сонда кәсіпкерлік саласында әр бағдарлама бойынша қанша құжат жиналу керек, оны кімнен алады, неше күнде дайын болады, бағдарлама шарттары тәрізді мәселелерді жинақтап, «шпаргалка» жасаттым. Қарапайым халыққа түсінікті болатындай еттік. Әрбір ауыл әкімдеріне таратып, қолжетімді етуді қолға алдық. Әрине, кішкентай жұмыс. Бірақ, елге әжептәуір септігі тиді. Ал ауыл шаруашылығы бөліміне барғанда сала бойынша берілетін субсидиялар мен көмектерді де осы жүйемен түсінікті тілде дайындап, оны да халыққа қолжетімді еттік. Келушілердің қолына ұстатып жібердік.Шаруашылықтарға жететіндей етіп, оларды соңғы жаңалықтармен қамтамасыз етіп отырдық. Техника, тұқым, шикізат көздерімен кәсіпкерлерді қамтамасыз ету үшін жарғақ құлағымыз жастыққа тимеген сәт көп. Жетікөлге 80 гектар жерге жаңа сортты күріш ектік. Сол күріштің авторы – &nbsp;шетелдік ғалым Володимир Дудченко. Бұл да бір жаңашылдық. Отыз жыл игерілмеген жерді қайта игерудің өзі неге тұрады? Әлбетте, Алатауды арқалап әкелдім деп айта алмаймын, бірақ осылайша елге оңтайлы етіп, жағдай жасауға тырыстық. Мұндай сан алуан жұмыс бар. Әрине, төреші – халық. Бағасын ел береді.</blockquote>– Сіздің ойыңызша, мемлекеттік қызметте адамға ең алдымен қандай қасиет керек?<blockquote>– Дінмұхаммед Ахметұлы Қонаевты құрметтеймін. Мен сол кісінің айтып кеткен сөздерін өмірлік ұстанымға айналдырдым. Халықтың бел ортасында, елмен етене жұмыс істеп, халқына пайдасы тиген Қонаевтай қайраткер болғым келеді. Міне, бір сөзбен айтқанда мемлекеттік қызметкер қандай болу керек десе, мен Дінмұхаммед Қонаевтай болу керек дер едім. «Елге қызмет ету – білімнен емес, мінезден» деп ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, ең бірінші мінез керек. Мінездің ар жағында көп нәрсе бар. Алға қойған мақсат пен арманды қағазға түсіремін. Ал қағазға түскен нәрсе міндетті түрде орындалады. Әрбір жеткен мақсат пен орындалған арманнан ләззат аламын. Облыста алған тәжірибемді ауданға, ауданнан алған сабағымды ауылда пайдаланғым келді. Міне, ауылға келгенде осы мақсатыма жеттім.</blockquote>– Хакім Абай «Өзіңе сен, өзіңді алып шығар, ақылың мен қайратың екі жақтап» деген екен. Өзіңізге қаншалықты сенесіз?<blockquote>– Әуелі Құдай, сосын өзіме сенемін. Армандаймын, мақсат қоямын. «Егер де армандай білсең, бүкіл әлем сенің арманыңның орындалуына жұмыс істейді» деген бар. Әкемнің «Балам, абыройға жұмыс істе. Абырой саған жұмыс істейді» деген керемет сөзі бар. Сол сөзі менің өмірлік ұстанымыма айналған. Елдің бағасы ердің мерейін өсіреді. Ал өзіне сенімді адам қай кезде де мықты екенін дәлелдейді.</blockquote>– Уақыт тауып, сұқбаттасқаныңыз үшін алғыс білдіреміз.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

Нұрбол Жұмабеков: «Жетікөлге 80 гектар жерге жаңа сортты күріш ектік»

&nbsp;Ұстаз мәртебесін көтеру, лайықты сый-құрмет көрсету – білім беру саласын ілгерілетудің бірден-бір жолы. Мұны егемендік алғалы әлеуметтік мәселесі мәз болмаған мұғалімдер қауымы жақсы біледі. Жалақы аз, кадр тапшы болған кезді де бастан өткерді. Тек соңғы бесжылдықта «Педагог мәртебесі» туралы Заң күшіне еніп, еңбекақы да біршама өскен. Осылайша, ұстаздарды қаржылай демеу, сапалы жұмыс істеуге ынталандыру үзілмей келеді. Қала әкімінің үздік педагогтарға сыйақы беруі де сол үрдістің жалғасы еді. Осы орайда құрмет төрінен көрінген Мөлдір Дәуренбекқызымен сұхбаттасқан едік.– Мөлдір Дәуренбекқызы, саладағы еңбегіңіз ескеріліп, өткен жылы марапат төрінен көрінген едіңіз. Сіз үшін марапаттың мән-маңызы қандай?&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;– Әрбір белес қажырлы еңбекті талап етеді. Аталған байқаудың жеңімпазы атану да осы ұстаным нәтижесінде қол жеткен жетістік. Әріптестерімнің ұсынысы бойынша «Үздік педагог» байқауына қатыстым. Жеткен жетістік, шәкіттерімнің білім көрсеткіші ескеріліп, сайыс жеңімпазы атандым. Жылдар бойы жинаған тәжірибе, шәкірттерімнің түрлі конкурс, олимпиада мен ғылыми жобалардан алған марапаты және қала, облыс, республика көлеміндегі кәсіби байқаулардағы нәтижем жеңіске жетеледі десем, артық емес. Осылайша, Қызылорда қаласы әкімінің сыйақысын иеленуге мүмкіндік туды. Әрбір педагог байқау үшін ғана емес, кәсіби қабілетін шыңдау үшін де үнемі ізденіс үстінде болуы қажет. Жаңа бағдарламаларды меңгеру, басылымдарға мақала беру, тәжірибе алмасу қашанда оң өзгеріске бастайды. Байқаудың жеңімпазы атануым ұстаздық жолымда оқушыларыма сапалы білім беріп, ұстаздық ұстанымды дәріптегенімнің жемісі деп білемін.&nbsp;– Педагогикалық, ғылыми жетістіктеріңізді айта кетсеңіз.&nbsp;– Бәрі кәсіби білімнен басталады. Сондықтан алған білімім алға жетеледі. Салада сапалы жұмыс істеу мақсатында педагогика ғылымдарының магистрі дәрежесін иелендім. Ғылыми айналымға үлес қосу мақсатында ІІ томдық ІТ сыныптарға арналған үйірме бағдарламалары (көмекші) оқу-құрал шығардым. «Жасыл мектеп» жобасын іске асыруға бағытталған әдістемелік ұстанымдар мен нұсқауларды да дайындадым. Оған қоса, «ONLINE MEKTEP» жобасы аясында информатика пәнінен телесабақтардан түсірілім жасағанымды да баса айтқым келеді. Телесабақтар Ы.Алтынсарин атындағы ұлттық білім академиясының сараптама қорытындысымен мақұлданған.&nbsp;Сондай-ақ байқауларға қатысып, керекті мағлұмат пен тәжірибе жинағанды ұнатамын. Мәселен, жуырда «Педагогикалық идеялар» республикалық конкурсының жеңімпазы атансам, «Үздік информатика пәні мұғалімі» қалалық байқауынан бас жүлде иелендім.&nbsp;– Ұстаздың басты жетістігі – шәкірт нәтижесі. Байрақты бәсекелерде топ жарған қай шәкіртіңізді атар едіңіз?&nbsp;– Оқушыларым жыл сайын пәндік олимпиадалар мен ғылыми жобалар конкурстарына қатысып келеді. Ерекше бәсекелерде топ жарған шәкіртім – Евгений Демиденко. Евгений Корей мемлекетінде халықаралық «Жас ғалым» ғылыми сайысынан алтын медаль, Алматы қаласында өткен халықаралық «Infomatrix Asia» ғылыми сайыстарының күміс медаль, Ресей федерациясы Мәскеу қаласында өткен «АдамЖер-Ғарыш» ғылыми конкурсының І орын иегері атанды. Н.Назарбаев Қорының оқушылар арасындағы байқау жеңімпазы. Қалалық «Мультимедиалық фестивалінің» жеңімпазы. Қазақстан-Британ техникалық университетінің грант иегері. Ал Думан Әскербек – информатика пәнінен қалалық, облыстық пәндік олимпиада жеңімпазы. Білімбілігінің нәтижесінде Сүлеймен Демирел университетінің грант иегері атанды. Осы екі шәкіртімді ерекше атағым келеді.&nbsp;– Ұстаз болудың қиындығы мен қызығы неде?&nbsp;– Ұстаз таудан арқырай аққан тау өзені секілді. Айналасына қуат беріп, жолындағыны нәрлендіріп, таудай қиындықты тастай домалатып, білім даласында тыныштық орнатады. Ұстаз – Жер деген әлемнің бетін көркейткен, шәкірттеріне шуақ төккен Күн-Ана. Ұстаз – ақылдың тозбайтұғын асылы. Қасиетті мамандық иелерінің ішіндегі жауһары. Өзге мамандық атаулысы түр-сипатын мың құбылтып жатса, бәз баяғы қалпында адамгершілік қасиет еккен диқаншы. Қиындығы мен қызығы мол мамандықты бала күнімнен армандадым. Адам баласына көмектесу игілікті істердің бастамасы деп білемін. Мамандығыңды шын сүйсең, оның еш қиындығы жоқ деп ойлаймын.&nbsp;– Ата-анамен байланыс орнату үшін қандай әдіс тиімді? Бүгінгі ата-ана-ұстаз-шәкірт үштігінің байланысы қай деңгейде деп ойлайсыз?&nbsp;– Замануи технологиялар дамыған заманда ана-ұстазшәкірт үштігінің байланысы маңызды. Ақпараттық ағымның көптігінен оқушылар пайдалы ақпарат пен зиян ақпаратты сүзгілемейді. Салдарынан оқуға ынтасы болмай, әлеуметтік желілерге көп уақыт бөледі. Ата-ана мұғаліммен әрдайым байланыс орнатып, баланың оқуы мен дамуындағы өзгеріске хабардар болса, бәрі оңалар еді. Ата-ананың мектеп шарасына қатысуы да балаға пайда әкеледі. Мұғалім ата-ананы баланың білімі мен тәрбиесі жайында хабардар етуі тиіс. Сонда ғана үштіктің тиімді байланысын ұйымдастыруға болады. Сондықтан білімді де саналы ұрпақ тәрбиесі ата-ана, ұстаз байланысына тәуелді екенін ұмытпаған жөн. Абай атамыздың: «Ақырын жүріп анық бас, еңбегің кетпес далаға. Ұстаздық еткен жалықпас, үйретуден балаға», – деген қасиетті қағидасы әрқашан ұстаздың жүрегінде ұстайтын ұстанымы болса екен.&nbsp;– Әңгімеңізге рақмет!&nbsp;

Мөлдір Дәуренбекқызы: Кәсіби қабілетін шыңдау үшін де үнемі ізденіс үстінде болуы қажет 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Гүлзат Шынтасова – педагогика ғылымдарының магистрі, Қызылорда қаласындағы химия-биологиялық бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі.&nbsp;Ол білім беру ісінде үздік нәтиже көрсетіп, түрлі байқауда топ жару арқылы кәсіби шеберлігін көрсетуде.&nbsp;Ұлағатты ұстазбен сұхбаттасып, мамандық турасында әңгіме өрбіткен едік.–&nbsp;Гүлзат Бурабайқызы, алғашқы сауалды ұстаздық жолға келуіңізден бастасақ. Неліктен мұғалім болуды таңдадыңыз?<blockquote>– Мектеп қабырғасынан бастап шығармашылыққа, көркем әдебиетке жақын болдым.&nbsp;Белсенділігім де осы тұста анық аңғарылатын. Түрлі сайыстар, олимпиадалар осы мамандыққа келуіме жетелеген қозғаушы күш десем артық айтқандығым емес. Оның үстіне мінезім, қалпым мұғалім имиджіне сай келетін). Мектеп бітірген соң ойланбастан осы жолды таңдадым, оған еш өкініш жоқ. Жаныңа жақын, сүйетін ісіңмен айналысқанда әр адамның шабыты ашылады. Сондықтан оқушылардың жұлдызын жағып, елдің болашағына үлес қосатын абыройлы ісім– өмірдегі қатесіз таңдауым деп айта аламын.</blockquote>– Балаға жаттанды жолмен білім үйрету нәтиже бермесі анық.&nbsp;Жаңа тәсіл, ерекше көрнекілік пайдаланудың уақыты келді. Сіз сабақ барысында қандай ерекше әдістемені қолданасыз? Өзіндік білім беру моделіңіз бар ма?<blockquote>– Осы сұраққа үнемі «3Ж» деп жауап беретін едім: жауапкершілік, жан-жақтылық, жаңашылдық.&nbsp;Бұл да менің кішігірім моделім шығар. Себебі,мұғалімге тек білімді болу жеткіліксіз. Әрбір сабаққа жауапты дайындалып, шығармашылықпен өту арқылы ғана баланың білімін арттыра аламыз. Дәстүрлі әдістемені жоққа шығара алмаймыз, біз шетелдік модель деп жүргеніміздің бәрі өзіміздің зиялылардың еңбектерінен бастау алады. Тек соны заманына лайықтап, жаңашылдықпен құбылту мұғалімнің шеберлігін қажет етеді. Ахмет Байтұрсынұлының жеті қағидатын үнемі басшылыққа аламын, бұл қазіргі таңда қолданылып жүрген «Блум токсономиясының» нақ өзі. Сондықтан оқушыға өз ойын қазіргі заманмен байланыстыруына, алған білімін тәжірибеде қолдануына жағдай жасауым, яғни функционалдық сауаттылығын арттыруым – жасанды әрі жаттанды білімге жол бермеудің басты әдісі.</blockquote>–&nbsp;Саладағы жетістігіңізбен бөліссеңіз…<blockquote>– Облыста Назарбаев Зияткерлік мектебі ашылғалы осы оқу ордасында жұмыс жасап келем.&nbsp;10 жылдық тәжірибемде шәкірттерім арқылы, өз білігімді шыңдап отырған ортам арқылы түрлі жетістіктерге қол жеткіздім. Солардың ең маңыздыларының бірі – 2018 жылы республикалық байқауда «Жаңашыл мұғалім» атанып, бес жүз мың теңге сыйақыға ие болуым. Республика көлемінде сабақ беру әдісіммен бөлісіп, мыңдаған ұстаздың арасынан үздік көріну, әрине, мен үшін әрі қарай дамуыма шабыт берді. Осыдан кейін бірнеше облыстық байқауларда қазылық еттім. Бұл да үлкен тәжірибе болды. Әдістемелеріммен бөлісу арқылы 2022 жылы Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдығына орай өткізілген республикалық панорамалық сабақтар байқауында жеңімпаз атандым. Мұнда ұлт зиялысының ұлы еңбектерін насихаттап, сабақта қолдану әдістеріммен бөлістім. Жетістікке жету жасқа қарамайды. Жас болып жүріп-ақ бас болуға болады. Ол үшін ең бастысы үздіксіз ізденіс, зерттеу және еңбек қажет.</blockquote>– Шәкірт жетісігі — ұстаз еңбегі. Әдеби, пәндік сайыстардан олжалы оралып жүрген оқушыларыңыз туралы айта кетсеңіз.<blockquote>– Ұстаздың бағын да, бабын да келтіретін ол – шәкірттері.Оқушының бойындағы отты маздатып, өшіріп алмау – ұстаздың тікелей міндеті.&nbsp;Ол оқушыларды сабақтан тыс уақытта дайындық жүргізіп, сайысқа дайындап, олимпиадаларға қосып жатамыз. Нәтиже де жаман емес. Мәселен, 2021 жылы мектебіміздің 10-сынып оқушысы Мұхитқызы Ханшайым желілік олимпиадада екінші орынды жеңіп алып, Өскемен қаласында өткен «Қанипа Бітібаева атындағы қазақ тілі мен әдебиетінен республикалық олимпиадаға» қатысып келді. 11-сынып оқушысы Сұлтанаева Үміт деген оқушым желілік байқау жеңімпазы атанды. 8-сынып оқушысы Ерланқызы Торғын облыстық эсселер байқауында топ жарды. Айта берсек, мұндай сайыстар көп. Ең бастысы – оқушыға дұрыс бағыт беріп, мүмкіндіктеріне жол ашу. Ана да, дана да, ақын да, батыр да ұстаз алдын көрген, ұстаз соңынан ерген деп жатады ғой. Осындай оқушыларға үлгі болып, болашағын қалыптастыруына кішігірім үлес қоссақ та мақсатымыздың орындалғаны деп білеміз.</blockquote>– Тәжірибе алмасуға қаншалықты көңіл бөлесіз?<blockquote>– Тәжірибе алмасу, тәжірибеңмен бөлісу оқу үдерісінде үздіксіз жүріп отырады.&nbsp;Себебі онсыз мұғалім дамымайды. Өзім жас ұстаздардың қатарынан болғандықтан, бірлестікте әріптестерімнің әдістемелерінен сабақ алып, білгенімді ол кісілермен бөлісіп отырамын. Назарбаев Зияткерлік мектебінің тәжірибе таратуда орны ерекше. «Жас ұстаз: табысқа апарар жол» облыстық форумында өз тәжірибеммен бөліскен болатынмын. Әсіресе, жаңа, тың бағыттағы әдістерді әрбір мұғалім өз қоржынына қосуға асық. Сондықтан мен де даму үшін, өз біліктілігімді арттыру үшін тәжірибе алмасуға үнемі көңіл бөліп отырамын.</blockquote>– Бүгінде ұстаз мәртебесі артып, жалақы жайы оңалды. Сондықтан болар, мұғалім болуға талпынған талапкер саны көбеюде. Бұл үрдіс мамандық келешегіне қалай әсер етеді деп ойлайсыз?<blockquote>– Жалпы, ұстаздың қоғамдағы орны қашан да жоғары болған.&nbsp;Әрине, әлеуметтік жағдайдың жақсы болғаны, жастардың мұғалімдікті таңдауы қуантады. Десе де, материалдық құндылыққа басымдық беріп, осы саланы таңдаған талапкердің болашағы жарқын болады дегенге сену қиын. Өз мамандығын сүйіп, қыр-сырына қанықпайынша, оқушы алдында ұлағатты ұстаз бола алмайды. Соның әсерінен білімсіз ұрпақтың көбеюіне, ұстаздың мәртебесінің төмендеуіне өзіміз жол беріп қоюымыз әбден мүмкін. Сол себепті мұғалім болуға талаптанған жас өз қабілетін мамандығын толыққанды меңгеруге жұмсаса деймін. Бар мәселені білектің емес, білімнің күшімен шеше алатын ұрпақты тәрбиелеу – басты мақсат екенін ұмытпаған абзал.</blockquote>– Әңгімеңізге рақмет!

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат