<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;&nbsp;Кеше қазақтың данқты күйшісі, халық композиторы Құрманғазы Сағырбайұлының туғанына 200 жыл толуына орай «Күмбірле домбыра» &nbsp;тақырыбында аудандық күйшілер байқауы өткізілген болатын.&nbsp;Аталған байқауға Сырдария аудандық мәдениет үйіне қарасты 4 мәдениет үйі және 2 клуб үйінен 9 өнерпаз қатысты. Байқау барысында күмбірлеті күй тартқан күйшілер өзара кіл мықтыны анықтады. Өз кезегінде әділ қазылардың шешімімен үздік өнер көрсеткен шіркейлілік &nbsp;Айдарбек Жарқынбек бас жүлдені иеленді. Сонымен қатар асқарлық Азиз Темірбек І орынды, сәкендік Нұрсат Кеңесбай ІІ орынды, шағандық Раушан Ерболатова мен асқарлық Ақәділ Пернебаев ІІІ орынды жеңіп алды.&nbsp;<blockquote>&nbsp;Бүгінгі аудандық байқау жоғары дәрежеде өткізілді. Менің қос оқушым жүлделі орын алып, үздіктер қатарынан көрінді. Бұл ретте, «Арт спорт» бағдарламасы шеңберінде жүзеге асып жатқан үйірме жұмыстары балалардың қабілетін ашуға барлық жағдай жасауда. Мәселен, менің оқушыларым «Сұлу-ай» шығармашылық өнер орталығына қарасты «Домбыра» үйірмесіне қатысып келеді. Жалпы, аудандық облыстық, республикалық деңгейдегі байқаулар баланы барынша шыңдай түседі. Сырдария ауданы бойынша мықты күйшілер тәрбиеленіп келе жатқандығын анық аңғардық, – дейді «Домбыра» үйірмесінің жетекшісі Гүлназ Сералиева.</blockquote>Бұл ретте, жоғарғы нәтиже көрсеткен өнерпаздарға арнайы диплом мен бағалы сыйлық тапсырылды.

Сырдарияда Құрманғазы Сағырбайұлының туғанына 200 жылдығына арналған күйшілер байқауы өтті

Арал ауданында 9 әлеуметтік нысан бой көтереді

Сырдария ауданының әкімі Берік Сәрменбаев кезекті жұмыс сапары Қоғалы ауылында жалғасын тапқаны мәлім. Бүгінде аудан әкімі желілік кестеге сәйкес, &nbsp;ауданға қарасты елді мекендерді аралап жүргені мәлім. Бұл ретте, аудан басшысы Қоғалыкөл ауылдық клубының жұмысымен танысып, «Сыр көгіндегі сырлы әуен» атты ауылдық клуб үйірмелерінің концерттік бағдарламасына қатысты.Іс-шара барысында аудан әкімі Берік Сәрменбаев ауыл тұрғындарына жылы лебіздерін жеткізді.<blockquote>– Қоғалыкөл ауылының қасиетті топырағы көпке аян. Мұнда елімізбен қатар, алыс-жақын шетелге танымал таланттар түлеп ұшқан. &nbsp; Біз қашанда ауылды түлетугне барымызды саламыз. Қазіргі уақытта ауыл беркелі тіршілігін қалыптастырып, ырзық-несібесін жерден теруде. Ауылда кәсіп ашуға ниетті азаматтар қатары жеткілікті. Сондықтан біз ауыл азаматтары қай кезде де, қолдаймыз. Бүгін керемет кештің куәсі болып отырмыз. Ауыл мәдениеті дамыса, өнерлі жандар көпте шығатыны сөзсіз, – деді аудан әкімі.&nbsp;</blockquote>Негізінен, ауыл мәденеиеті де таланттарға кенде емес. Аудан басшысы ең алдымен клуб үйінің жалпы жұмысымен танысты. Қоғалыкөл ауылдық клуб үйі 2012 жылы салынып, пайдалануға берілген, 150 орындықты көрермендер залы бар. Қоғалыкөл ауылдық клуб үйінің жанынанан құрылған 5 үйірме жұмыс жасайды.Ауылдық клубта өткізілген «Сыр көгіндегі сырлы әуен» атты клуб үйірмелерінің концерттік бағдарламасында жас таланттар ән шырқап, көрерменге көтеріңкі көңіл-күй сыйлады.Қоғалыкөл ауылы - Сырдария ауданындағы ерекше елді мекендердің бірі. Бұл ауыл Тұрсынбай датқа тұрғызған "Құлболды" ишан кесенесі тұрған жер. Батысында ең биік "Жетімасар" құмы тұр. Соғыс жылдарында колхоздың бидай еккен жері – "Қырық жігіт" алқабы да осы жерде. Ауыл маңында орта ғасырлық Баршынкент шаһарының орнына үшінші жыл қатарынан археологиялық қазба жұмыстары жүргізілуде.Ауыл даңқын жоғарғы кеңеске депутат, мемлекеттік сыйлықтың иегері болған Жаңбырбай Қожауов, егіс, мал фермаларын басқарған Сражаддин Әбибуллаев, бұлардың ізін қуа Рабиға Іздіқұлова, механизатор күрішші Гүлжауһар Әдікенова, Гүлнар Әлекеева мен Рахима Досжановалар ел мақтанышына айналды. Ауылдан тұңғыш Ленин орденін алған механизатор Жақсылық Алдамұратов та осы ауылдан. Бұл ауыл алаштың азаматтары Серәлі, Сейдәлі Лапин, Мұңайтпасовтар, сонан соң сахна жұлдызы, шебер актриса, театр падишасы атанған Сәбира Майқановалардың кіндік қаны тамған жер. Ауылдың батыс беткейінде "Қожықтың қыстауы" деген жер әлі бар. Бұл әйгілі "Қыз Жібек" фильмін әлемге танытқан режиссер Сұлтан Қожықовтар әулетінің ата қонысы болған.

Аудан әкімі қоғалыкөлдік көрөнерпаздардың өнеріне қанықты 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Кілем үй ішіне сұлулық та, жылулық та сыйлайды. Жайсаң төсек, ілсең суреттей сыр ақтарып тұратын сиқыры бар. Қазір кілемнің түрі көп. Иран, Түрік елдерінен келген кілемдер көздің жауын алады.Бірақ көненің көзіндей болған өзіміздің түкті кілемді бүгінде пайдаланбайтын болдық. Ал қолөнер еңбегі мен нағыз түкті кілемнің қандай болатынын білетін шетелдіктер оны арнайы тапсырыспен кемі 600 мыңнан бастап 1 миллион теңгеден астам қаржыға сатып алады екен. Біз мұны Айдарлы ауылындағы кілемші Роза Әлбатырова ападан естідік. Айтуынша, алты жасынан бері кілем тоқуды анасы мен әжесінен үйренген.&nbsp;<blockquote>&nbsp;Менің заманымда бұл ауылда барлық қыз-келіншек осы өнерді меңгерген еді. Ал қазір бірте-бірте қалып барады. Әйелдердің басын қосып, ауыл әкімшілігінен көмек сұрап ұлттық дәстүрді жаңғыртып келемін. Өзім Қазақстан Шеберлер одағының мүшесімін. Түкті кілемнің қадірін қазір бағаламай отырмыз. Басқа елдерде оның бағасы өте қымбат. Жыл сайын Астанадағы ұлттық өнімдер жәрмеңкесіне қатысатынмын. Көрмеге келген итальяндық келіншекпен таныстым. Сол жерде менің тоқыған кілеміме тапсырыс беріп, біреуін сатып алды. Қазір 2х3 көлемді түкті кілем 600 мың теңге тұрады. Оның ішіне жіптің бағасы мен әйелдердің еңбегін қосыңыз. Екі айға жуық уақыт жұмсаймыз. Егер маған дәл қазір тапсырыс түсетін болса, ауылдағы келіншектерді жинап бірлесіп тоқып шығамыз. Көрші-көлемнің бәрі тоқиды. Өзімнің шәкірттерім бар. Олардың барлығы тақыр, түкті кілем тоқуды біледі. Бірақ тек түкті кілем тоқимыз, өйткені, қолдары соған қалыптасқан. Қазір жіп иіретіндер жоқ. Арнайы жіп иіріп беретін апаларымыз өмірден өтіп кетті. Менің қолымнан жіп иіру келмейді. Сондықтан дайынын Алматыдан сатып аламыз. Меринос қойдың жүнінен иірілген жіп жарамайды. Ол өте жұмсақ. Жіп иіретін арнайы құрылғыны Ресейден ғаламтор арқылы іздестіріп жатырмын. Егер сол құрылғыға қол жеткізсек, онда жіп мәселесі де шешімін табар еді. Себебі, жүн көп. Бірақ оның да қадірін білмейміз. Біздің кезімізде қойды үш рет тоғытып, содан кейін барып жүнін қырқатын. Қазір ұстап алады да айдалада топырақтың үстінде қырқа салады. Оны тазалау да мүмкін емес, жарамсыз, табиғи суға жуылмағасын иісі де кетпейді. Бұрын жүннің қиқымы да қалмайтын, – дейді кілемші.</blockquote>Қай кезде де табиғи, таза, қолдан жасалған бұйымға сұраныс жоғары. Шебер жіп мәселесі шешілсе, тапсырыс та көп болатынын айтады. Жетпіс жастағы Батыр ана Роза Әлбатырованың шәкірттері көп. Соның бірі немересі Ақмарал Бегалықызы М.Мәметова атындағы педагогикалық жоғары колледжін бітіріп, ауылда үйірме ашыпты. Ал 3 жасынан кілем тоқуды үйреніп келе жатқан Қырмызы Серікқызы атты немересі әжесінің жанынан бір елі қалмайды. Өзінің қызығушылығы да жоғары. Кілемнің үстінде аунап өскен Қырмызы қазір түкті кілемді қиналмай тоқиды.Тоқу ісінде қолданылатын станок қарапайым екен. Ол кілемнің көлеміне қарай жасалады. Тікелей ілінген жіп – арқау, жоғары-төмен түсіріп отыратын белдеу ағаш – адарғы аталады. Арқау жіптің астынан алынған өрмекті шатыс деп айтады, бұл арада бойлардың ерсісі мен қарсысы ауысып тоқылып отырады, яғни тоқыма жіпті күршекпен іліп алып, ортасынан өткізгенде өзінен-өзі байланып шығады. Жіпті кесіп алып, өрмектің үстіне тоқпақпен ұрып, арқау жіпке қысады. Кілемге салынатын ою-өрнекті қағазға салып алады да, ілмекті санап отырып, кілемге бейнені салып шығады. Осындай күрделі жұмыс процесімен бастан-аяқ танысқандықтан, тоқыма өнерінің ұқыптылыққа үйретіп, шыдамдылыққа баулитынына тағы бір рет көз жеткіздік.Ұлттық құндылықты насихаттап жүрген жандарға қолдау болса, қазақтың түкті кілемі экспортқа көптеп шығар еді.

Көненің көзіндей түкті кілем

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Халқымыз бағасын анық беріп, ұлттық құндылықтарымыз дәріптелетін өнегелі өнері¬міздің бірі – айтыс. Кезіндегі Шөже, Балта, Орынбай, Кемпірбай, Тезекбай, Сүйінбай, Жамбыл, Түбек, Омарқұл, Тәбия, Мұрат, Сүгір, Жаскілең, Бала Омар, Біржан, Сара сияқты орақ тілді, от ауызды айтыс ақындарының салған жолы бүгінге дейін жетіп, ұлттық өнер ғана емес, қызыққа толы дода ретінде өз жалғасын тауып келеді. Сан ғасырдан бері жасап келе жатқан ұлттық өнеріміз замана көшімен жаңарып, жаңғыруда. Төл өнердің бірнеше жанры мен түрі бар. Оның ішінде өтірік өлеңге негізделген айтыстың да мәні зор екені мәлім.Ауданда Сыр елінің бас ақыны, айтыскер ақын, өтірік өлеңнің хас шебері Замаддин Ибадуллаевты еске алуға арналған облыстық өтірік өлең айтысы өтті. Жыр додасы Сырдария ауданы әкімдігінің қолдауымен Қызылорда облыстық халық шығармашылығы мәдени-продюсерлік орталығының және Ақжарма ауылдық мәдениет үйінің ұйымдастыруымен жоғары деңгейде өтті. Сүбелі сөз аламанын белгілі айтыскер ақын, «Құрмет» орденінің ие¬гері, Сырдария ауданының «Құрметті азаматы» Мамыр Байдәулетов жүргізді. Ал ақындар шабытына мәдениет саласының ардагері, ауылдық қоғамдық кеңестің төрағасы Құдайберген Шыманов, үш дүркін «Алтын домбыра» иегері, халықаралық дәрежедегі айтыскер ақын Мұхтар Ниязов пен айтыскер ақын, айтыс ақындары мен жыршы-термешілердің Халықаралық Одағының Қызылорда филиалы бойынша төрағасы, қазылар алқасының мүшесі Нұрмат Мансұров әділ төрелік жасады.Айтыстың ашылуында аудан әкімі Берік Сәрменбаев сөз сөйлеп, халықты жырмен сусындатуға келген ақындарға сәттілік тіледі. Сонымен қатар зерделі сөз зергері Замаддин Ибадуллаев туралы еске алып, осындай айтыс додасының алдағы уақытта да жалғас табатынын айтты.<blockquote>– Айтыс – қазақ халқы үшін ұлттық құндылыққа айналып үлгерген өнер түрі. Оны қазақтың төл өнері деп мақтанамыз. Халқымыз «айты» десе ішкен асын жерге қоятыны содан. Сыр өңірінің сөз өнерін айтқанда ойымызға бірден айтыстың ақтаңгері болып өткен Замаддин Ибадуллаев түседі. Айтыс өнерінде өзіндік із қалдырған Замаддин Ибадуллаев осы Ақжарма ауылында туып, Сыр сүлейлерінің жыр-термелерін жаттап өскен. Ақынның көзі тірісінде «Ақжарма жырлар», «Жылдар мен жырлар», «Бағдары ауған пенделер» деп аталатын кітаптары жарыққа шықты. Көптеген шәкірттер тәрбиеледі. Бүгінде еліміздің, Сыр өңірінің намысын қорғап жүрген ақындар Замаддин Ибадуллаевтан бата алған. Заңғар ақын 1984 жылы Кенен Әзірбаевтың 100 жылдық мерейтойына арналған республикалық ақындар айтысыда жеңімпаз болды. 1986 жылы Алматы қа¬ла¬сында ұйымдастырылған республикалық ақындар айтысында топ жарды. Өтірік өлең айтысының үлгісін көрсетіп, елімізге белгілі болды. Бүгін міне, қасиетті Ақжарма ауылында, заңғар ақын туған топырақта Сыр елінің бас ақынын еске алуға арналған облыстық жас ақындар айтысы өткізіліп отыр. Бұл – айтыс өнерінің хас шебері бола білген заңғар ақынға деген құрметіміз. Оның шабытты жырлары, артында қалдырған мол мұрасы еш ұмытылмайтыны анық, – деген аудан басшысы арқалы ақындарға шырқау шабыт тіледі.</blockquote>Содан кейін кестелі сөз өрнегімен халықтың айтысқа деген шөлін қандыру үшін кезек ақындарға берілді. Айтысқа Қызылорда қаласы мен бес ауданнан сегіз ақын қатысып, өтірік өлеңге үлкен астар сыйғызып, көрерменнің ыстық ықыласына бөленді. «Тазшаның аманатын арқаладым» деген тақырыпты арқау еткен айтыста ақындар Замаддин Ибадуллаев салған соқпақ жолмен өтірік өлең¬нің өрнегін көрсете білді. Айшықты сөз өрнектерін орынды қолданып тыңдарманның делебесін қоздырған ақындар аудандағы жетістіктер мен келелі мәселелерді де жырға қосты. Облыстық ақындар айтысында сегіз қатысушы төрт жұп құрды. Сырдариялық ақын Мұхамеджан Мансұров пен Шиелі ауданының ақыны Бекжан Ержігіт алғашқы жұп болды. Одан кейін қармақшылық Сырым Әділбеков пен қызылордалық Мөлдір Айтбай кестелі сөз өрнегін құрды. Үшінші жұп қармақшылық Тұрар Бекмырза мен қазалылық Бекзат Серіков болса, айтысты қорытындылау аралдық Бексұлтан Орынбасаров &nbsp;пен Сырдария ауданының намысын қорғаған Ерасыл Байментай жұбына бұйырды. Ал ақтық бәсекеге үздіктерден іріктелген екі жұп қатысты. Олар Бексұлтан мен Бекзат жұбы және Мөлдір мен Ерасыл жұбы.<blockquote>– Сырдария ауданына қарасты Ақжарма ауылында айтыскер ақын, өтірік өлеңнің хас шебері Заметдин Ибадуллаевты еске алуға арналған «Тазшаның аманатын арқаладым» атты облыстық жас ақындар айтысы ұйымдастырылып, көппен бірге көрермені болдым. Аталған іс-шараға аудан әкімі Берік Сәрменбаев қатысып, құттықтау сөз сөйледі. Жас ақындар жұртшылыққа өтірік те көсіліп те тартысты айтыс көрсетті.&nbsp; Аламан айтыстың жеңімпаздары мен қатысушыларына қаржылай сыйлықтар табысталды. Осындай ұлттық құндылықтарымызды дәріптеуге арналған сапалы дүниелеріміз көп болсын.&nbsp; Қазақ өнері дами берсін, – деді облыстық мәслихат депутаты Жұмабек Ембергенов.&nbsp;</blockquote>Сүбелі сөз сайысын қорытындылау қазылар алқасына оңай болмағаны анық. Себебі бірінен бірі оза шауып, жалындап тұрған жастардың таланты мен дарыны көпшілікті тәнті етті. Өтірік өлеңдер айтысының қорытындысы бойынша бас бәйгені сырдариялық ақын Ерасыл Байментай жеңіп алды. Айта кетейік, Ерасыл – Ақжарма ауылының тумасы, заңғар ақынның шәкірті. Ал жүлделі бірінші орынды Арал ауданының наысын қорғаған Бексұлтан Орынбасаров, екінші орынды Қызылорда қаласынан келген Мөлдір Айтбай, &nbsp;ал үшінші орынды қазалылық Бекзат Серіков иеленді. Сонымен қатар, айтысқа қатысушы ақындар Шиелі ауданынан келген Бекжан Ер¬жігіт, Қармақшы ауданынан Тұрар Бекмырзаев пен Сырым Әділбеков, Сырдария ауданынан Мұхамеджан Мансұровқа ынталандыру сыйлықақы берілді.Аламанның Ақжарма ауылында өтуі де тегіннен тегін емес. Заңғар ақын Замаддин Ибадуллаев – осы ауылдың тумасы. Айтыс өнерінің ақтаңгері атанған Замаддин Ибадуллаев 1939 жылы Сырдария ауданына қарасты Ақжарма ауылында дүниеге келген. Сыр сүлейлерінің жыр термелерін жастайынан зердесіне тоқып өскен талантты ақын Замаддин Ибадуллаевтың жалынды жастық шағы еңбек даласында өткен. Шаруашылықта еңбек ете жүріп, өлеңге деген құштарлығының арқасында ауылдағы той-томалақтың көрігін қыздырған дарынды ақын 1980 жылдан бастап айтыс сахнасынан көрінген. Жырсүйер қауымға кестелі өлең арнап, айтыс өнерінің дамуына, оның ішінде өтірік айтыс жанрының жаңа белес¬ке көтерілуіне айрықша үлес қосқан. Замаддин Ибадуллаевтың өңірдің әдебиеті мен мәдениетіне қосқан қажырлы еңбегі ескеріліп, «Ерен еңбегі үшін», «Ел ардақтысы», «Сырдария ауданының 90 жылдығы» медальдарымен марапатталған. 2019 жылы «Сырдария ауданының Құрметті азаматы» атағы беріліп, 80 жасқа толған мерейтойына орай облыстық деңгейде айтыс ұйымдастырылғанын да айта кету орынды. Бір сөзбен айтқанда, ақын артына баға жетпес мұра қалдырды. Ардақты ақынның шәкірттерінің өзі бір төбе. Олардың қатарында Мамыр Байдәулетов, Айдос Рахметов, Мұхтар Ниязов, Нұрмат Мансұровтардың есімін ерекше атауға болады. Бұл ақынның айтыс өнерінің ұрпақтан-ұрпаққа мирас етіліп, кеңінен таралуына қосқан үлесінің жарқын көрінісі. Артына өшпес үлгі-өнеге қалдырған ақын 2020 жылы дүниеден озды.<blockquote>– Бұл айтыс өтірік өлең айтысы болғандықтан кәдімгі айтыстардан өзгеше болды. Замаддин атамыз айтыста сол кездегі қоғам¬дағы ысырапшылдық пен экологияны, Арал теңізінің тартылып бара жатқанын, теңіз суы азайған соң балықтарының жойылып бара жатқанын, бәрін керісінше өтірік өлеңмен жеткізген. Мысалы: Аралға Сырдың суы сыймаған соң Амалын таппай елім сасып жатыр. Балықтар Аралдағы үріккеннен Лек-лек боп Қапшағайға қашып жатыр деп күрмеуі қиын мәселені қалай жеткізген десеңізші?! Өтірік өлең айтысы болғандықтан ақындар жаңа бір серпінмен жырлады. Қоғамдағы өзекті мәселелерді негіздеп өтіріктен өлең өріп көрермендер көңілінен шығып отырды. Жалпы айтқанда, керемет айтыс өтті. Ақындардың шабытын шыңдап, көрерменді бір желпіндірген айтысты ұйымдастыруға мұрындық болған жандарға және демеушілік қолдау көрсеткен ақынның ұр-пақтары мен «Ақжарма 2» шаруашылығының төрағасы Марат Бисенов аға мен осы айтысты ұйымдастырып, жүлде қорын ұйымдастыруға зор үлес қосқан Сырдария ауданы әкімінің салалық орынбасары Димаш Серікбайұлына алғысымды білдіремін, – дейді Ақжарма ауылдық мәдениет үйінің директоры Айтмағанбет Темірханов.</blockquote>

Сырдарияда облыстық ақындар айтысы өткізілді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Театрға барғанда қойылымды тамашалап, рухани байып шығамыз. Ой саларлық көркем дүние көпке дейін естен шықпай, айтып жүреміз. Алайда оның қаншама еңбекпен дүниеге келгенін, сахнаға дейін маңдай терін төккен сан түрлі мамандық иелерінің бейнетін сезіне бермейміз. Әр спектакльдің сәтті шығып, көрермен жүрегіне жол табуы үшін ұжым біркісідей жұмыла еңбек етеді. Ал қойылым дайын болғанда билет сату, жарнама жасау деген бейнеті шашетектен асатын жұмыс тағы бар. Бір спектакльді қоюға атсалысатын суретші, жарық пен дыбыс берушілер, сондай-ақ, мәдени ұйымдастырушының еңбегін білеміз бе?Жанат Жаңбырбайқызының Жастар театрында мәдени ұйымдастырушы болып қызмет істегеніне алты жылдан асыпты. Ұжым 2016 жылы әуелі үйірме болып ашылған.&nbsp;<blockquote>– Онда 16-25 жас аралығындағы талапты жастарды жиып, вокал мен театр өнеріне баулыған О.Нұрмахановтың «Алғашқы махаббат» қойылымын ешқандай қаражатсыз сахналағанын ұмыта қойған жоқпыз. Араға жыл салып режиссер-сценаристің бастамасын сол кездегі қала басшысы қолдады. Міне, Жастар театры осылай құрылып еді. «Штат бөлетінін естігенде қатты қуандық. Шақырту алғанымда жауапты да өте күрделі жұмыс екенін білсем де келістім. Өйткені, өмір көріністерін драмалық әрекеттер арқылы көз алдыңа алып келетін театр өнері жасымнан жаныма жақын болды. Жұрт білер-білмес, сахнаның сыртында жұмыс көп, – дейді мәдени ұйымдастырушы.</blockquote>Жастар театры құрылғалы «Алғашқы махаббат», «Қыз қасқыр», «Қалың елім, қазағым, қайран жұртым», «Отырардың жасыны», «Неге?», «Ұлардың дауысы», «Екі бала – екі шал», «Олимптің күйреуі», «Қызылорданың қыздары» атты спектакльдерді сахналап, көрермен ықыласына бөленді.Жанат өнерге кездейсоқ келген жоқ. Әкесі Жаңбырбай талантты адамдарымен тығыз байланыста болған, ал анасы Айжамалдың өлең шығаратын қасиеті бар. Оның ән айтуға және поэзияға деген ықыласы бала күнінде оянған. Дайындықты әркез көрермен ретінде тамашалайтын Жанат кейде концерт жүргізеді, қажет болса ән айтып, актер ретінде пролог оқиды. Бұл өнеріне ұжымдағы әріптестері сүйсіне қарайды.Қаладағы №23 мектепте оқып жүргенінде байқауға қатысқаны әлі есінде. Е.Әбдіхалықованың «Сыр елім!» атты патриоттық әнін орындап, бас жүлдеге ие болады. Елена демекші, кейіпкеріміздің есімін сан қырлы өнерпаздың өзі қойыпты. Сондықтан болар, мінезі көпшіл, ашық-жарқын, нағыз өнер адамына тән қасиетке ие.Кейін Елена сапармен келгенде Оңталап ағасы мұны ертіп апарып, «Өзің атын қойған баяғы қара қызың сенің өлеңіңмен бас жүлде алды», – деп таныстырған. Бұл сәтті Жанат ұмытқан емес.<blockquote>– Кішкентайымнан өнер адамдарының тәлім-тәрбиесін көрдім. Әкемнің бала күнгі достары Бекұзақ Тәңірбергенов, Рысбек Әшімов, ақын Оңталап Нұрмаханов біздің үйде жиі бас қосатын. Ондайда шағын театр турппасы көшіп келгендей әсерде боламын. Әкем Аралдан Қызылордаға ертеректе қоныс аударған. Сөйтсе де, сыйластықтары үзілмеді, – дейді кейіпкеріміз. &nbsp;</blockquote>Бүгінде Жастар театры десе елең етпейтін жан жоқ. Өйткені, өрімдей талантты жастар көрерменін қалыптастырып үлгерді. Алғашқы қойылымнан-ақ қоғамда орын алып жатқан келеңсіз оқиғаны ой елегінен өткізіп, көпшілік тарапынан сұранысқа ие болатын дүниені сахналап, сол арқылы көрерменге ой салады. Мұны театрдың артықшылығы десек те болатын шығар.<blockquote>– Маған ең ұнағаны – «Қыз қасқыр» қойылымы. Онда қазақ қоғамындағы «көкек аналар» образы көрсетілді. Туған баласын көшедегі қоқысқа тастап кеткен тасбауыр аналарға ой саларлық көркем дүние. Әр қойылымның астарында үлкен тәрбиелік мән болады. Одан өміріме сабақ аламын, – деп ағынан жарылды ол.</blockquote>Бір шаңырақтың келіні атанып, жас та болса театрдағы негізгі қызметін мүлтіксіз атқарып жүрген Жанатқа сәттілік тіледік.

Көрермен ықыласына бөленген Жастар театры

Жуырда Қазалы ауданының мәдениет және спорт бөлімінің қолдауымен және Өркендеу ауылдық округі әкімі аппаратының «Өркендеу ауылдық клубы» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорнының ұйымдастыруыменөзінің өткір, әділ шешімімен қарақылды қақ жарған белгілі би, ел билеген Сырлыбай хан Шабақұлының туғанына 205 жыл толуына орай «Сырда туған Сырлыбай хан» атты балалар шығармашылығына арналған 13 жас пен 17 жас аралығындағы аудандық термешілер байқау өтті.Байқаудың ұйымдастырушылардың мақсаты – Сыр бойы қазақтары мен Хиуа, Қоқан хандықтарына белгілі би, әділдігі мен қайраткерлігінің арқасында үлкен бедел иесі бола білген Сырлыбай Шабақұлын еске алу мақсатында, жыр-терме арқылы жас ұрпаққа дәріптеу болып табылады.Төл өнерді ұлықтаған сайыста ауылдық клуб әдіскері және ауылдық жастар ұйымының төрағасы Мурзалиев Талап Алтынбекұлы ашып, Сырлыбай ханның өмір жолы мен шығармашылғына қысқаша тоқталып өтті.&nbsp;Әрі қарай ел ағасы, Жанкент ауылының дамуына сүбелі үлес қосқан Үргенішбай Нәби Мәлиұлы мен ауыл ақсақалыКөмекбай Бөлекбаев алғы сөз сөйлеп,жас өрендерге сәттілік тіледі. Байқауда бақ сынауғаауылдық мәдениет үйі мен клубтардан 4 ауылдық округтен,Әйтеке би кенті мен Қазалы қалалық мәдениет Үйінен барлығы 13 талапкер қатысып, IIкезең бойынша өнерлерін сарапқа салды.&nbsp;Аталған өнер додасындаӘйтеке би кенттік мәдениет ҮйіМКҚК-ның директоры Сүлейменов Нұрлыбек Байқараұлы менжыршы-термеші Ердаулетов Кеңес Болатбекұлы және Өркендеу ауылдық округі әкімінің аппараты коммуналдық мемлекеттік мекемесінің бас маманы Ілияс Айткүл Нұртуғанқызы қазылық етті.Қазылар алқасы жас өнерпаздардың сахна мәдениетін игеруі мен орындаған жыр-термесін тыңдап, сонымен қатар шеберліктеріне, киіміне үлгісіне жіті мән беріліп, әділ бағасын қойды.Тартысты өткен өнер додасында әділ-қазылар шешімі бойынша көпті басып озғанӘйтеке би кенті «Адиля» өнер орталығының өнерпазыАйдын Мырзабай бас байқаудың жүлдесін жеңіп алды. Ал жүлделі I орындыЖанкент ауылының өнерпазыӨркен Қойшыбай иемденсе,II орынды Қазалы қалалық мәдениет Үйінің өнерпазыМеруерт Таңсықбайжәне III орынды Қожабақыауылының өнерпазыЫқпалЕлтай мен «Қорқыт Ата» атындағы музыка мектебінің өнерпазыАлдияр Өтептерөзара бөлісті.Онан соң өнерімен көрермендер жүрегінен орын алған қатысушылар түрлі номинациялар бойынша марапатталды. Нақытрақ айтсақ, Жанкент ауылының өнерпазыЖарасхан Қашқынбай«Дарынды», «Талапты» номинациясынҒани Мұратбаев ауылының өнерпазыТөремұратТемір иеленді.&nbsp;Сондай-ақ БақтиярЖақсыгелдиев, Алтынбекқызы Айзат, Ертуған Ерзат, Ерқосаева Нұрай, Шаңғытбай Ерназ, Жеткерген Зейнеп сынды басқа да қатысушы өнерпаздарғааудандық балалар шығармашылығына арналған термешілер байқауыныңдипломы және бағалы сыйлықтар табысталды.&nbsp;<blockquote>«Қазақ ұлтының өзіне ғана тән бірнеше сөз арнау дәстүрі бар. Толғау мен терме соның бір көрінісі. Халқымыз ықылым заманнан келешек тағдырына алаңдаушылық білдіргені тарихтан мәлім. Келешек тағдыры дегенде елін, жерін, ұрпақ тәрбиесін, тілін, дінін айтып отырмыз. Осы қасиеттердің ұрпақ санасына сіңіріп, атадан балаға мирас қылып қалдыру дәстүрге айналған. Осы мақсатта терең мәнді терме өмірге келген. Ата-бабадан жеткен өнердің бүгінгі күнге дейін жетіп, тіпті жастар арасында өзіндік танымалдылығына, сүйіспеншілігіне ие болуы көз қуантады. Жалпы ауданда жыр-терме өнерін дамыту мақсатында осы тектес көптеген байқаулар ұйымдастырылып тұрады. Ұлттық өнеріміз осылай ұлықтап жүрейік, санамыздан, бастысы жүрегімізден өшпесін дегім келеді», – дейді Жанкент ауылдық клуб әдіскері және ауылдық жастар ұйымының төрағасы Талап Алтынбекұлы.</blockquote>

Баба есімі һәм ұлттық өнер ұлықталды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгін Сырдария аудандық тарихи-өлкетану музейінің «Еңбек даңқы» залында өткен «Алаш ақиықтары» атты тақырыптық экскурсияға аудан әкімі Берік Сәрменбаев, аудан ардагерлері мен жастары қатысты.&nbsp;Іс-шараның негізгі мақсаты: Жастарға қазақ халқының ғасырлар бойы өткен қиыншылықтарын айта келіп, осы зұлмат жылдары елінің азаттығын аңсаған ұлт зиялыларына тоқталу, өз елін, жерін қорғайтын ұрпақ тәрбиелеу болатын.&nbsp;<blockquote>– Музей ісі қоғамдағы өзгерістермен, қоғам дамуымен тығыз байланысты ерекше сала. Ол ғылымның, мәдениеттің, білімнің қалыптасуына тікелей әсер ететін ғылыми мекеме. Сондықтан да біздің алдымыздағы өзекті міндет – ұрпақ тәрбиесіне ұлтымыздың болашағын тәрбиелеуге үлес қосу. Музей – тарих айнасы, ұлттық рух көрсеткіші. Еліміздің егемендігімен бірге санамыздың да тәуелсіз болып, тарихымызды түгендеп, тегімізге тереңдеп, төрімізге озған тәуелсіздігімізді асқақтату музей қызметінің басты міндеті. Аудандық тарихи-өлкетану музейі алғаш қоғамдық бастамамен 1990 жылы ұйымдастырылып, 1993 жылдың наурыз айынан бастап облыстық тарихи-өлкетану музейінің филиалы болып, 1996 жылдың сәуір айынан бастап Тереңөзек аудандық тарихи-өлкетану музейі болып қайта құрылды. 2000 жылы музейге қосымша 2 көрме залы қосылды. 2011 жылы Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 20 жыл толуына орай «Тәуелсіз Қазақстан» залы ашылды. 2014 жылы «Археология және Этнография» залына реэкспозиция жұмыстары жүргізілсе, 2015 жылы музейге 2 млн. теңгеге құнды жәдігерлер сатып алынып, музей қоры толықтырылды. 2017 жылы Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты бағдарламалық мақаласы аясында музейге қосымша ғимарат беріліп, «Еңбек даңқы» залы &nbsp;ашылды. Ғимаратқа 5264,0 теңгеге жөндеу жұмыстары мен 4500,0 теңгеге реэкспозиция жұмыстары жүргізілді. Музей қорында 10965 экспонат бар, оның негізгі қоры – 6598, көмекші қоры – 4367. &nbsp;Музей материалдары ауданның қалыптасу және даму тарихы, даңқты істері, өндірістік және мәдени өсуі туралы мәліметтер береді. &nbsp;Музей экспозициясында Кеңес Одағының Батырлары, Социалистік Еңбек Ерлері, Қазақ ССР-нің Жоғарғы Кеңесінің депутаттары, білікті аудан басшылары, Қазақ ССР-не еңбегі сіңген мұғалімдер, Қазақстанның көрнекті жазушылары, ауданымыздың мақтанышына айналған ғұламалар мен ғалымдарымыз, дәрігерлер, қолөнер шеберлері мен суретшілер туралы мәліметтер бар. Сонымен қатар, музей жәдігерлерінің ішінде Аралбай батырдың қылышы, Бес қару, ат әбзелдері, Абай тұтынған асадал (шкаф), Сауранбай болыстың кебежесі, ағаш табағы мен керсені, Марқа Қобландиннің сандығы, 200 жылдық тарихы бар шаңырақ, 1 ғасырлық тарихы бар ағаш төсек, киіз үйдің есігі (сықырлауық), түкті және тақыр кілемдер, тұскиіздер, қоржындар мен кесеқаптар, мыс көзелер және керамикалық көзе, қобыз коллекциялары, зергерлік бұйымдар, құнды қолжазбалар, түрлі деректі суреттер мен құжаттар, ҚР Суретшілер Одағының мүшелері Ш.Сейтмұратовтың, Ш.Сәменовтың Ж.Маханбеттің, Ж.Исмағұловтың туындылары – музейдің тарих шырақшысы, ұрпақтан-ұрпаққа тәлім-тәрбие беретін маңызы зор тарихи орын екенін дәлелдей түскен, – деді аудан басшысы. &nbsp;</blockquote>Сонымен қатар шараға қатысушыларға зал экспозициясы таныстырылып, музей қорындағы құнды экспонаттармен қатар өлкетанушы, ҚР Суретшілер Одағының мүшесі Жәнібек Маханбеттің өз туындылары автордың таныстыруымен көпшілікке ұсынылды.

Сырдарияда «Алаш ақиықтары» тақырыптық экскурсиясы ұйымдастырылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қасиетті қара домбыраны қолынан тастамаған, жақұт өнерімізді жаңғыртушы, жастарға үлгі етуші, ұлттық мәдениетіміздің өрге жүзуіне өзіндік үлес қосып жүрген жыршы-термешілер облыста жетерлік. Солардың бірі – Күнсұлу Түрікпен. Атадан балаға мирас болып келе жатқан осынау аманатты ертеңгі ұрпаққа жеткізіп, насихаттап келеді. жақында орайы келіп, өнерпазбен сұхбаттасудың сәті түскен еді.– Күнсұлу, жалпы, өнер саласына қалай келдіңіз?&nbsp;– Негізінен жыршылыққа 11 жасымнан бет бұра бастадым. Өнерге деген қызығушылық өнерлі отбасында өскендігім, сонымен қатар әкемнің ықпалы дер едім. Кішкентай күнімнен әкемді үлгі етіп, қазақы тәрбиені ала білдім. Күні бүгінге дейін өнер жолына келуіме үлкен себеп болған – ата-анам, сонымен қатар алғашқы ұстаздарым деп айта аламын. Себебі әкем бала кезімнен жыр өнерін құлағыма құйып, домбыра тартуды үйретті. Домбыраның құлағында ойнайтын отбасында өскендіктен осы жолды өзіме серік етіп, жыршылық өнерін таңдадым.&nbsp;– Дәстүрлі әндердің болашағы туралы не айта аласыз? Жаһандану заманында эстрада өнері, дәстүрлі өнерді шетке ығыстырып бара жатқан жоқ па?– Қазақта «Түйенің өзі барда ізі жоғалмайды» деген жақсы сөз бар. Әлімсақтан атадан балаға мирас болып келе жатқан өнер – жыраулық. Ол қазір де бар, болашақта да болады. Халық оны тыңдайды, құрметтейді. Насихаттаушысы барда өнер қайта жанданып, елдің ішінде жаңаша форматтарда жаңғыра береді. Бүгінде халықтың музыка тыңдау мәдениеті өзгерген. Дегенмен, классикалық өнердің тыңдаушысы қашанда табылады. Эстрада өнері, дәстүрлі өнерді ығыстырып бара жатыр, жоғалып кетеді деген қауіп, түсінік болмауы керек қой деп ойлаймын. Абайдың «айтушыдан тыңдаушың мықты болсын» дейтіні бар ғой. Сол мықты тыңдаушыны қалыптастыру біздің борышымыз. Ел арасында жыршыларға деген құрмет қашанда жоғары болған. Бұл құрмет бүгінде төмендей қойған жоқ. Себебі, кезінде ақындық, батырлық, әншілік, орындаушылық, кеңесшілік секілді қасиеттердің барлығы жыраулардың бойынан табылған. Ал, қазір бұл қасиеттер жыршылық, ақындық, әншілік, ағартушылық, ғалымдық секілді ұғыммен алмасып келеді. Сондықтан, жыршы-жырауларға деген құрмет ешқашан жоғалмайды.&nbsp;– Дәстүрлі өнерден бөлек эстрада жанрында да өнер көрсету ойыңызда бар ма?&nbsp;– Күй мен жыр – қазақтың жаны, көркі, жүрегін жарып шыққан рухы, сарқылмайтын сазы. Жаһандану дәуірі мың жерден өңмеңдеп қаумалай берсін, қазақтың алтын құрсақ арулары аман болса, бейбіт шұғыласы шалқыған заманымыз барда күйіміз де, жырымыз да шарықтай бермек. Бұл уақыттың тезіне беріспейтін, қазақтың маңдайына біткен, өзегінен өшпейтін жасампаз өнер. Жалпы өнер деген тұтас бір сала. Саусақтың басы бөлек болғанымен, білегі бір дейді ғой. Сондықтан ұлттық өнерді тұтынып жүрген өнерпаздар үшін өнердің қай саласы болсын таңсық емес. Басқа да өнер түрін еркін әрі кәсіби деңгейде алып кете алады. Шамамыздың келгенінше эстрадалық жанрда да &nbsp;ән айтып жүрміз, домбырамен де, кәдімгі өңделген эстрадалық бағытта да. Қосымша бұл өнердің түрінде алып жүрсем, ешқандай айып жоқ шығар деп ойлаймын. Оның үстіне жаһандану дәуірі деп жатырсыз, сол бағытта да терме, жыр, халық әндері, дәстүрлі әндер эстрадалық бағытта өңдеп түбірін жоғалтпай насихаттап жатсақ, үлкен жақсылық болар еді.&nbsp;– «Ұстазы жақсының ұстамы жақсы» дейді Абай атамыз, сізді халыққа танытқан ұстаздарыңыз жайлы айтып өтсеңіз?– «Ұстаздың жолы атаңнан ұлық» деген тәмсіл бар. Осы орайда ұстаздарым ретінде жоғарыда айтып кеттім ғой, ең бірінші ата-анамды айтар едім. Бала күнімнен осы өнерге баулып, жетістікке жетуіме себепші болған солар. Өз әкем уақытында домбырамен өлең айтып, мақам саздарды сауатты орындаған. Мектеп қабырғасында жүрген кезде Қорқыт ата университетіндегі дәстүрлі өнер, жыр кафедрасына барып қосымша тәлім алып, үлкен өнердің жолына қадам бастым. Жыршылық &nbsp;дәстүрді жалғастырып, білгенін жастарға үйретіп, әрбір шәкірттің өнердегі өрістерін қалыптастыруға бағыт беріп, ақыл кеңесін айтқан Руслан Ахметов, Алмас Алматов, Диас Рүстембеков, Серік Жақсығұлов ұстаздар жыршылық өнердің қыр-сырын үйретіп, мақсатымның айқын болуына өз үлестерін қосты. Одан кейінгі ұстазым халық пен өмір дер едім. Осы төрт бірдей ұстаздың тәлім-тәрбиесін алып, өмір жолымда өнердің формасын сақтап келе жатырмын деп ойлаймын.&nbsp;– Сіз бүгінде Сыр сүлейлерінің ізін жалғаушы, жырды көмекеймен айту дәстүрінің насихатшысы ретінде елге танылып қалған өнерпазсыз. Алдағы уақытта шәкірт дайындап, мектеп ашу жоспарда бар ма?– Өте жақсы сұрақ екен. Көмеймен жыр айту бұл үлкен қасиет. Бізден де бөлек Орта Азия халықтарының түркі тілдес елдерінде бұл жыр сақталған. Ал қазақ даласында көмеймен жыр айту Қармақшы өңірінде берік сақталып, бүгінде жанданып, дамып келеді. Көмеймен жыр айтудың қазақ даласындағы отаны ретінде де Қармақшы ауданын айтуға болады. Ұстазсыз шәкірт тұл дейді ғой. Қазіргі таңда шәкірттеріміз бар. Тәрбиелеп жүрген, бағыт бағдар беріп жүрген Қазанғап атындағы Қызылорда музыкалық колледжіндегі дәстүрлі ән-жыр бөлімінде оқитын шәкірттеріміз бен Қорқыт ата атындағы мемлекеттік университетінде тәлім алып жатқан ізбасарларымыз бар. Ұлттық өнер бағытында мектеп ашу алда жоспарда бар. Оған әлі де күш керек, сонымен қатар, әлі де жаңаша дамып, жетілу керек. Сондықтан ол болашақтың еншісінде.&nbsp;– Бауыржан Момышұлы «Өзіне-өзі сынмен қарау оңай іс емес» депті. Сынды қалай қабылдайсыз?&nbsp;– Сын бар жерде мін жүреді. Сынға қарсы емеспін. Егер орынды болса, қабылдаймын. Айтылған сын арқылы өзімді түзеуге, келесіде ол қателікті қайталамауға тырысамын. «Сын түзелмей, мін түзелмейді» демекші, сол сынды кімнің айтқанына аса мән беремін. Мақтаудан гөрі сынды жақын қабылдаймын. Орынды сынды әрқашан қаперімде ұстап жүремін.– Жалпы, өнер жолы – ауыр жол. Кейде адам болған соң күресуден, өзіңді дәлелдеуден шаршайтын кез болады емес пе?! Тіпті қолды бір сілтеп, бәрін тастай салғыңыз келетін сәттерде сізді ұстап қалатын қандай күш? Сүйенеріңіз кім?– &nbsp;Өнер жолы қашанда ауыр жол екені мәлім. Ал, қыз баласы үшін, тіпті де оңай емес. Көптеген қиыншылықтарға мойынсұнбай өнер жолынан өзіңді алыстатпай, еңбегіңмен тәнті болуың керек. Сондықтан қазір шаршайтын жаста емеспіз. Жас болсаң іске дейді ғой, бойдағы бар қуатты шыңдап, халыққа өнеріңді өз деңгейінде жеткізе білу алға қойған мақсатым, парызым. Күш пен жігер, ақыл мен қайрат өнер жолын қуған кез келген адамның бойында табыла білу керек. Сонда ғана талай жылғы еңбек жемісті де жеңісті болады. Ал сүйенеріме келетін болсам, әрине осы өнердің тыңдармандары. Халқым барда, қолдаушым барда ешқандай қиыншылықтан сүрінбей өтуге болады.– Әңгімеңізге рахмет!

Күнсұлу Түрікпен: Күй мен жыр – қазақтың жүрегін жарып шыққан рухы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Жуырда азақстан Республикасы Мәдениет саласының үздігі, музыкант, «Әуезовтер» отбасылық ансамблінің мүшесі Арман Әуезовпен сұхбаттасқан болатынбыз.– Арман аға, әңгімемізді бастамас бұрын ең әуелі өзіңізбен жақынырақ танысып алсақ…– Мен 1966 жылы 28 қазанда Қазалы ауданы, Жаңақазалы поселкесінде дүниеге келдім, үйдің кенжесімін. 1973 жылы поселкедегі №87 сегіз жылдық мектепке қадам бастым. Мектеп қабырғасында жүрген мезгілде жанұялық ансамбль құрамында және аудандық халық ұлт аспаптар оркестрінде өнер көрсетіп жүрдім. Әрі қарай әңгіме барысында тоқталармыз. Шыны керек, бүгінде мәдениет саласынан қол үзгелі біршама уақыт өтті. Қазіргі таңда жеке кәсібіммен айналысып жатырмын.– Бұл салаға ең алғаш қалай келдіңіз?– Менің марқұм әкем Махамбет ең алғаш Қазалының оркестрін құрған кісі. Талай шәкірттерді тәрбиелеген. Бала күнімде жазғытұрым анам пешке нан салып, әкем жанында домбырамен күй тартып отыратын. Ұйқыда жатып нанның иісі мұрныңа келіп, домбыраның жағымды үні құлаққа естіліп, рахат күй кешетінбіз. Жастайымыздан әкеміздің түрлі аспапта ән салғанын көрген біздер қалай өзге салаға бет бұрамыз. Сүйікті әкемнің ықпалымен, осы салаға қадам бастым. Осылайша, 1977 жылы аудандық әуез мектебінде қобыз аспабы бойынша Ерпазыл Жүсіповтың сыныбында оқып, әуез мектебінде жүргенде аудандық, облыстық, республикалық байқауларға қатысып, жүлдегер атандым.– «Әуезовтер» ансамблінің облысқа ғана емес, республикаға танымал екенін білеміз. Жалпы өнер тобы қалай құрылды?– 1977 жылы бесінші сыныпта жүргенімде ауданға Қарақалпақ елінен қонақтар келді. Түн жарымда аудандағы мәдениет саласын басқарған Кеңес Асанбаев ағамыз бен мықты режиссер Жәдігер Тұрсынов екеуі әкеммен жолықты. Сондағысы, Қарақалпақтан келген қонақтардың құрметіне солардың әнін салуды бір білсе, Махамбет ағамыз біледі деп, суыт жүргендері екен. Менің әкем аштық уақытында қарақалпақтармен бірге сол жақта өмір сүрген. Бертін келе, елге оралған. Осылайша, бір түннің ішінде отбасылық ансамбль құрылып, ертесіне қарақалпақтық туыстарға өз әндерін шырқап берді. Міне, көпшілікке таныс отбасылық ансамбль осылай құрылды. Бүгінге дейін жеткен жетістіктері жетіп артылады.– Өзіңіз осы салада кімді үлгі тұттыңыз? Сол кездегі қазақ эстрадасында кімнің өнерін жоғары бағаладыңыз?– Ол кездегі бесінші сыныпта оқитын балаға тек әкесі ғана үлгі болды. Өзгелерге мән бермейтінбіз. Таңнан кешке дейін жанында болып, түрлі аспаптарды үйреніп алуға талпындық. Десек те, өсе келе Ахмет Жұбанов пен Нұрғиса Тілендиевті көріп өстік.– Жасыратыны жоқ бүгінде отбасылық ансамбльдер саны аз. Өнер ұжымы жайына тоқталып өтсеңіз…– Өнердің оңайы жоқ. Қиынның қиыны десек те болады. Мысалы, қара жұмыс жасайтындардың дене күші шаршайды да, жақсы тынығуға қолайлы болады. Ал, өнермен айналысқан адамның миына күш түсіп, жөнді демалуға уақыт табыла бермейді. Соның ішінде, отбасылық ансамбльдің жұмысы өте ауыр. Кез келген кезекті концертке бір адам ғана емес, барлығымыз бірдей шығып өнер көрсетеміз. Әрқайсысының өзіне жүктелген міндеті бар. Егер біреуі бір жерден қателессе, барлығына зияны тиеді де, қанша күн дайындық босқа кетеді. Сондықтан кеш бітемін дегенше өзіңе емес, жаныңдағы бауырларыңа жаның ашып, барлығы ойдағыдай өткенін тілеп тұрасың. Ол жолдағы көптеген қиындық пен қызықтар қатар өрбиді. Барлығына бас иіп, түңілген кезіміз болған емес. Әкем дүниеден өткен жылдары басымыз ыдырап, кейін әрі қарай Роман ағам жалғастырып әкетті.– Бүгінгі буынның өнерге деген қызығушылығы қандай? Ізіңізден ерген жастарды бақылап отырасыз ба?– Бала күнімізде «Boney.M», «ABBA», «Smokie» әндерін тыңдағанда әкеміз «мағынасы жоқ әндерге еліктеп жүрсіңдер» деп реніш білдіретін. Енді сол әндерді бүгінде естігенде мән мағынасы мол, қазіргі әндерден әлде қайда жақсы екен деп қаласыз. Сол секілді әр заманның өзіне тән ерекшелігі бар. Қазіргі жастарды кінәлаудан аулақпын, әрине. Дегенмен, бүгінгі өнер жолында жүрген жастар жеңіл дүниеге барғанды құп көреді. Өкініштісі, әннен мән, сөзден жан кетті. Ертедегі Шәмші әндерінің мықтылығы ол әлі күнге дейін сахнада шырқалып жүр. Ал, қазіргі әндердің сөзі мүлдем түсініксіз. Мағынасы жоқ. Жастардың өнерге деген қызығушылығы мол болса да, көпшілігі ақша мен атаққа жұмыс жасап кетті.– Сонда қазіргі композиторлар мен әншілердің осал тұсы қайсы?– Талғамы аз. Ізденіс жетіспейді. Ән шынайы ниетпен, көңілден шығып жатқан жоқ.– Осылайша әндердің деңгейі төмендеп кетуіне кім кінәлі?– Әншілердің бір қателігі мынада, мысалы қара нәсілділердің өздеріне тән «Джаз» деп аталатын жанрлары бар. Оны өзге ұлт өкілдері нақышына келтіріп шырқай алмайды. Грузиндерде бес адам бес дауысқа салып ән салады. Бұлардың өзіндік ерекшелігі бар. Француздар жай дауыспен шырқайды. Мұның барлығын әр ұлттың өкілдері ғана тыңдарман жүрегіне жеткізе алады. Ал, бүгінде біздегі кейбір әншілер барлығын шатастырып, солардың барлығын қазақ әндерінің арасына қосқысы келеді. Бұлай болмайды ғой.– Есте қалған, бастан өткерген оқиғаңызбен бөліссеңіз…– Қызық оқиғалардың көпшілігі бастан өтті. Барлығы бірдей есте қалмады. Соның ішінде ойға оралып отырғаны алғаш 1998 жылы Қазақстаннан жеті адам Лондонға барған болатынбыз. Мақсат – қазақтың түрлі салт-дәстүрімен таныстыру. Сол жақта бір-бірімізді жоғалтып, таппай қалғанбыз. Концерт басталуға жақындады. Санаулы уақыт қалғанда ғана сондағы күтіп алушылардың көмегімен қауыштық. Ал, сол екі арадағы болған жайттар сол кездің еншісінде қалды. Тағы айта кететіні, ұялы телефонды сол жақта алғаш көрдім. Таңғалғаным сонша, сасқанымнан «есейгендердің де, ойыншықпен ойнап жүргені несі?» дегенім есімде.– Ашық әңгімеңізге рахмет!

Арман Әуезов: Өнердің оңайы жоқ

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;&nbsp; Қaзaқтың ұлттық аспабы – дoмбыpaның мaңыздылығы epeкшe бағаланып, елімізде шiлдe айының aлғaшқы жeкceнбiсі «Ұлттық дoмбыpa күнi» болып белгіленді. Бүгін атаулы мерекеге орай аудан орталығындағы демалыс саябағында «Төгілсін ән-жыр бұлағы» атты мерекелік концерт өтті.<blockquote>Шараға қатысқан аудан әкімі Серік &nbsp;Сермағамбетов: - «Сіздерді ұлы мұрамызды ұлықтайтын – Ұлттық Домбыра күнімен шын жүректен құттықтаймын! Бұл мереке аз уақыт ішінде халық санасына тез сіңіп, ең бір айтулы күнге айналып шыға келді. Қос ішекті қара домбыраның үнінде Ұлы даланың тамыры терең тарихы мен сан ғасырлық шежіресі бар. Қазақтың бекзат болмысы мен асыл қасиеттері қашанда әнмен әрленіп, күймен көмкерілген. Халқымыздың төл өнерін төрімізден түспеген домбырасыз елестету мүмкін емес. &nbsp;Ғасырлар тоғысында мың өліп, мың тірілген қазақпен бірге қатпар-қатпар тарихпен, асу да асу кезеңмен бірге жасап келе жатқан домыбарның күй-толғауы, сыңғырлы сұлу ән-әуені құлағымыздан кетпесін! Ұлттық домбыра күні баршамызға құтты болсын!» - деп ізгі лебізін білдірді.&nbsp;</blockquote>Шара барысында ұлы өнерді кейінгі ұрпаққа ұлықтау мақсатында аянбай еңбек етіп жүрген бірнеше белігілі күйлердің авторы, асыл мұраның жанашыры, күйші-композитор Мұрат Сыдықов &nbsp;«Ақтан батыр» &nbsp;күйін нақышына келтіре орындаса, күйші-сазгер Жұмабай Жақып тартқан «Аралдың асау толқыны» күйіне көпшілік ерекше ілтипат білдірді.&nbsp;Сонымен бірге мерекелік шарада жыршы-термешілер домбыраны әуелеген әндеріне арқау етіп, жиналған қауымға ерекше әсер сыйлады.

Айдынды өлкеде домбыра күні аталып өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Ұлттық құндылығымыздың бірі де бірегейі – қасиетті қара домбыра. 2018 жылдан бастап шілде айының алғашқы жексенбісі – ұлттық домбыра күні болып күнтізбе бетінен орын алды. «Нағыз қазақ қазақ емес, нағыз қазақ – домбыра» деп ақын Қадыр Мырза Әлінің өлең жолдарында айтылғандай, домбыраның үнінде сайын даламыздың сан ғасырлық тарихы жатыр.Ұлтымыздың асқақ рухы, ағыл-тегіл пейілі осынау қос ішекті аспаптың көмейінен төгілген әсемқоңыр күйге, ән мен жырға арқау болып келеді. Жалпы домбыраның құдіреті туралы бала күнімізден есте қалған аңыз әңгімелер жетіп-артылады. Соның бірі – «Ақсақ құлан» күйі туралы хикаят.Бірде Жошы ханның ұлы аң аулауға шығып, үйірді бастап жүрген құланды жаралайды. Ызалы құлан аңшыға тап беріп, ханның ұлы сол жерде қаза болады. Бұл сұмдық хабарды ханға жеткізуге кімнің жүрегі дауаласын? Оның үстіне Жошы хан жаманат хабар әкелген жанның көмейіне қорғасын құямын деп жарлық еткен. Бірақ қалай дегенмен, қазаны ханға естірту керек. Сонда бір жігіт ханның алдына шарт жүгініп, домбырасын қолына алып, «Ақсақ құлан» күйін аңыратып тартып бергенде, аза бойы қаза болған хан «Тоқтат!» деп айқайлаған екен. Хан бәрін түсінеді, алайда қолдан келер шара бар ма?! Қайғы құшып, қаһарына мініп, әлгі домбыраның көмейіне қорғасын құйғызады. Иә, ел ішінде осы мазмұндас мысал әңгімелер жетіп-артылады.Біздің бүгінгі кейіпкеріміз Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің «Дәстүрлі музыка өнері және хореография» кафедрасының аға оқытушысы, күйші, композитор, өнертану ғылымдарының кандидаты Гүлнар Ысқақова жастайынан жанына домбыраны серік еткен, сонымен қатар, осынау ұлттық өнерді терең тануға, ғылыми айналымға енгізілуіне зор еңбек сіңірген ұстаз. ҚР Халық артисі, атақты күйші Қаршыға Ахмедияровтан дәріс алған өнер иесін ұлттық домбыра күнімен құттықтай отырып, тақырып төңірегінде әңгімелескен едік.<blockquote>– Тарихымызды танимын десек, домбыраны айналып өте алмаймыз. Айталық, өз дәуірінде ақын-жыраулар, әйгілі күйшілер қара домбыраның қасиетімен елдің бірлігін, тұтастығын сақтай білді. Мәселен, жалынды жырларымен, асқақ күйлерімен жорықтарда жауынгерлердің рухын көтерсе, қарапайым тұрмыста ұлттық салт-дәстүр құндылығын талмай дәріптеген. Иә, алғашқыда авторлар немесе өзге орындаушылар арқылы жеткен &nbsp;күйлер бүгінде заман талабына сай оркестрдің орындауында кең қанат жайып, шарықтау биігіне көтерілді,– дейді ол.</blockquote>Айта кетейік, кейіпкеріміздің бойына қонған күйшілік, домбырашылық өнер атасы Ысқақтан, әкесі Исламбектен бері жалғасып келе жатыр. Осы орайда күйші, композитор Гүлнар Ысқақованың туындыларының да халықтың жүрегінен орын алуы қара домбыраның қасиетінде болса керек. Автордың «Сағыныш», «Көктем келді» деп аталатын күйлері бар. Ақын Ә.Тәжібаевтың сөзіне жазылған «Келші, сәулем» әні бүгінде үлкен сахналарда орындалып жүр. Жалпы Сыр бойы ақындарының сөзіне жазылған оннан астам әндері тыңдаушыларын тәнті етіп, риясыз ықыласына ие болды.<blockquote>– Әкем Исламбек Ысқақов есімі елге белгілі күйші. Оның күйлері өзіндік ерекше мазмұнымен әрі саздылығымен қарапайым тыңдарманның ғана емес, белгілі музыка мамандарының да назарын аударған. Өзі көп жыл ұстаздық ете жүріп, артына қалдырған отыз шақты күйі және жинақтаған дүниелері мыңдаған тиражбен жарыққа шығып, бүгінде оқу орындарында пайдаланылып жүр. Жас музыка зерттеушілері ол кісінің шығармашылығынан ғылыми жобалар қорғаған. Оның ішінде «Ұлытау» тобының орындауындағы «Күрішшілер биі» деп аталатын күйі бүкіл әлемге таралып, тыңдаушыларын тәнті етті. Кейін бұл күйге бейнеклип түсіріліп, заманауи тұрғыда жаңғыртылды десек болады. Сонымен қатар, күйшінің ел аузынан естіп, жинақтаған аңыз-әңгімелері де бір төбе. Жалпы ол кісінің Сыр бойы ғана емес, қазақ өнері мен ғылымын өркендетуге қосқан еңбегі зор. Әр жылдары арнайы концерттер, телехабарлар ұйымдастырылып, алтын қорға енгізілді. Осы тақырыптағы антологиялық жинақтардан орын алды. Сондай-ақ, жазушы Несібелі Рахметтің «Исламбек» атты кітабында күйшінің шығармашылығымен қатар, адами болмысы айқын көрініс тапқан.</blockquote>Әкемнің көзі тірісінде шаңырағымызға небір атақты адамдар, ақын-жазушылар, әнші-күйшілер келіп жататын. Сол кездерде әкем менің атымды атап, «өнер жолында осы қызыма көп үміт артамын» деп отыратын. Сондықтан әке аманатын орындауды алдыма мақсат етіп қойдым, – дейді Гүлнар Исламбекқызы.Өнертаушы ғалымның диссертациялық жұмысының тақырыбы «Сыр бойы қазақтарының күйшілік дәстүрі» деп аталды. Оның ішінде ортаңғы Сыр бойы күйлерінің негізінде Әлшекей Бектібайұлы, Құрақтың Досжаны, Исламбек Ысқақов сынды араларына елу жыл салып өмір сүрген күйшілердің мұралары жан-жақты талданды. Әсіресе, Сыр өңіріне тән қолтаңбалық ерекшеліктеріне назар аударылған. Бұдан бөлек, 50-ден астам ғылыми мақаласы бар. Ал 1994 жылы «Ой шақыру» тақырыбындағы оқу-әдістемелік құралы жарық көрген.Өнерге қанат қаққан жүздеген шәкіртінің жүрегіне жол тауып, білім биігіне жетелеген ұстаздың Сыр руханияты саласындағы қырық жылға жуық еңбегі өз деңгейінде бағаланды. Әріптестерінің сый-құрметіне бөленген жан. Айта кетейік, «Дәстүрлі музыка өнері және хореография» кафедрасында музыкалық-педагогикалық, орындаушылық шеберлік, шығармашылық, ғылыми-зерттеушілік, ақпараттық-музыкалық, мәдениет саласындағы менеджмент мамандарын дайындайды.Әңгіме барысында Гүлнар Исламбекқызынан ұлттық домбыра күнінің маңызы туралы сұраған едік:<blockquote>– Бұл – нағыз дер кезінде қабылданған шешім. Жасыратыны жоқ, қазіргі жаһандану кезеңінде ұлттық құндылығымызды көздің қарашығындай қорғай білмесек, қаптаған «шоу жобалардың» шаңында қалу қаупі бар. Сондықтан бұл мерекеге қазақтың әр отбасы, әрбір азаматы терең сүйіспеншілікпен әрі жауапкершілікпен қарағаны жөн. Ұзақ жылғы ұстаздық тәжірибемнен білетінімдей, қолына домбыра ұстаған бала тәрбиелі болады. Бойына жаман әдетті жуытпайды. Жан дүниесі сезімтал, сергек болып келеді. Осы ойымызды тұжырымдасақ, ұлттық аспабымыз – домбыра әр қазақтың төрінде тұруы тиіс, –дейді.</blockquote>Қасиетті домбыраны қолына алып, көңіл күйін шерте отырып, өткенге ой жіберіп, осынау сан ғасырдан жеткен қоңыр сазды бүгінгі ұрпақтың бойына сіңіруге аянбай еңбек етіп жүрген Гүлнар Ысқақовадай ғалым-ұстаздың болмысы әркез биік.&nbsp;

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Мәдениет