<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> 18 мамыр – халықаралық музей күні. Өткенге көз жіберсек, халықаралық музейлер кеңесі бұл атаулы күнді 1977 жылы бекіткен екен. Музей күні 1978 жылдан бастап кәсіби мереке ретінде атап өтіліп келеді. Бұл дата КСРО кезінде, 1977 жылы Мәскеу қаласындағы халықаралық музейлер кеңесінің ХІ бас конференциясында бекітілген. Осы күні әлем елдеріндегі музейлерде музей түні акциясы ұйымдастырылады. Қазір елімізде 271 музей бар.Өңір тарихымен бірге жасасып келе жатқан мекеменің бірі – Қызылорда облыстық тарихиөлкетану музейі.&nbsp;Бұл қасиетті орын бірнеше дәуірдің тарихын, этнографиясын, тұлғаларын, өнерін жинақы түрде ұрпақтан-ұрпаққа жалғап отырған бірден-бір институт. Өңірдің мәдениеті мен рухани ордасына айналған Қызылорда облыстық тарихиөлкетану музейіне биыл 85 жыл.Бұл облыстың құрылу тарихымен тамырлас кезең десе де болады. Музей Қазақ ССР Жоғарғы Советі Президиумы ұйымдастыру комитетінің 1939 жылдың 7 ақпанындағы қаулысының шешімімен құрылған. Алғашқы жылдары өз жұмысын өлке тарихы мен табиғатын зерттеуден бастаған музей тұрағы 1890-1896 жылы салынған Перовск Қазан – Богородтық шіркеуі орналасқан ғимаратта болыпты.1980 жылы облыстық атқару комитетінің шешімі бойынша музейге екі қабатты үй бөлінді де, 1985 жылдың 7 мамырында өз жұмысын бастады. Музей орналасқан бұл ғимараттың өзі 1953 жылы салынса да, қалаға көрік беріп тұрған архитектуралық ескерткіштердің бірі.<blockquote>– Облыстық тарихи-өлкетану музейі – Сыр бойының өткені мен бүгіні жайлы баяндайтын үлкен мәдениет орталығы. Жанында «Ақмешіт» музейі және С.Айтбаев атындағы көркемсурет галереясы жұмыс істейді.2015 жылы облыстық музейде реконструкция және реэкспозиция жұмыстары жүргізіліп, жаңа заманауи кейіпке енді. 2014 жылы Сыр елінің жергілікті суретшілері мен қолөнершілерінің шығармашылықпен еркін айналысуына мүмкіндік беретін тұңғыш көркемсурет галереясы ашылды. Қазақстан Республикасына белгілі қылқалам шеберлерінің туындылары галерея экспозициясынан орын алып отыр. Қуантарлығы, жергілікті қылқалам шеберлері жұмыс жасайтын шығармашылық бөлмелер де галерея ғимаратында қарастырылған, – дейді музей директоры Сапар Көзейбаев.</blockquote>Облыс музейлерінің жалпы қоры 157996 экспонатты құрайды. Оның 3010ы жаңа экспонатпен толықтырылған. Биыл 9997 экскурсия, 748 лекция, 633 көрме ұйымдастырылған. Облыста музейлерге келушілер саны 116064 адамды құрап, 6997 экспонат цифрлық форматқа көшірілген.<blockquote>– Облыстың 85 жылдығына орай «Жәдігерде бір сыр бар», «Тарихтағы сандар», «Музей энциклопедиясы», «Музей радиосы», «Жас өлкетанушы», «Құнды жәдігер», «Жәдігербаян», «Музей-Тур», «Тарих көмбесі», «Тұлғатану», «Бір әулеттің тарихы», «Тарихтағы сандар» атты жобалар жүзеге асырылуда.Қазіргі таңда төл тарихымыз бен ұлттық идеологиямызды дүниежүзіне насихаттайтын рухани-мәдени орталықтың қорында 60651 экспонат, 1000-ға жуық әшекей бұйымдар коллекциясы сақтаулы. Мәскеуден арнайы әкелінген 2000-ға жуық құнды археологиялық бұйым да сақталған. Сондай-ақ, «Шірік-Рабат, Жанкент, Сығанақ қалашықтарына жүргізілген археологиялық ғылыми-зерттеу жұмыстары кезінде табылған археологиялық экспонаттар, соның ішінде сақ дәуірінде алтыннан жасалған әшекей бұйымдарды да осы жерден табуға болады, – деді музейдің ғылыми хатшысы Асхат Сайлау.</blockquote>Биыл музей қоры еліміздің тарихына ғылыми жаңалық болып енген, Сыр елінің келешек брендіне айналатын жәдігерлер «Шірік-Рабат сақ жауынгері» және «Сығанақ ханшайымы» мүсіндерімен толықты. Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың қолдауымен «Шірік-Рабат сақ жауынгерінің» реконструкциясы белгілі археолог-ғалым Жолдасбек Құрманқұловтың жетекшілігімен орындалды. Ал «Сығанақ ханшайымының» реконструкциясы – бірлескен жұмыс тобының жасаған қажырлы жұмысының нәтижесі.Бұл бірегей жәдігерді Орталық Азияны зерттеу халықаралық институты мен Қожа Ахмет Яссауи атындағы халықаралық Қазақ-Түрік университеті мамандарының бірлескен зерттеу тобы Сығанақ қалашағы маңынан тапқан болатын. Оның алғашқы кейпі қазба авторы, Я.Гулямов атындағы археология институтының (Өзбекстан Республикасы) аға ғылыми қызметкері А.Искандеровамен бірлесіп жасалған. Бас сүйегінің негізіндегі графикалық реконструкциясын Ресей ғылым академиясы Уфа федералдық ғылыми-зерттеу орталығының ғылыми қызметкері А.Нечвалода орындады. Киім үлгілерін Алтын Орда дәуіріне жататын деректер мен қазба жұмыстары барысында табылған материалдарға сүйене отырып Татарстан Ғылым Академиясы А.Халикова атындағы Археология институтының ғылыми қызметкері Л.Макласова жасады. Реконструкция мүсінін және алтын мен қоладан жасалған әшекей бұйымдарын дайындаған Т.Жүргенов атындағы ұлттық өнер академиясы мамандарына өнертану ғылымдарының магистрі А.Назаров жетекшілік етті. Әшекей бұйымдар бойынша ҚР Мемлекеттік орталық музейінің археология орталығының ғылыми қызметкері Н.Төрежанова ғылыми жетекшілік жасады.Мұнда Санкт-Петербург, Стамбул, Ташкент, Қазан қалаларының баспасынан шыққан сирек кездесетін кітаптар мен қолжазбалар сақталуы. Айта берсек, қордағы дүниелерді санамалап бітіру мүмкін емес. Бірақ ерекше атап өтетіндері жетерлік. Соның бірі – шетелдік зерттеушілердің аса қызығушылығын тудырып жүрген артефакт – Жоңғар дулығасы. ХVІІХVІІІ ғасырларға мерзімделген дулыға – Қазақстанда баламасы жоқ дүниелердің бірі.Музейде қазір 5 бөлім жұмыс істейді: өлке тарихы, археология және этнография, қор, экспозициялық-көрмелік, экскурсиялық-көпшілік бөлім. Өлкенің тарихы мен табиғатын баяндайтын 11 экспозициялық: «Кіріспе», «Өсімдіктер мен жануарлар», «Қасиетті Қазақстан және археология», «Сыр өлкесінің әлеуметтік-экономикалық дамуы», «Өлкеде Кеңес үкіметінің орнауы», «Ауыл шаруашылығының дамуы», «Қызылорда облысы Ұлы Отан соғысы жылдарында», «Облыстың әлеуметтік саласының дамуы», «Мәдениет және өнер», «Этнография», «Тәуелсіз Қазақстан» залы бар. Мұндағы құнды деректер ғасырлар тарихынан сыр шертіп қана қоймай, бүгінгі күннің мұраларымен ұштасып жатыр.Аймақта қадым заманнан келе жатқан қос тарихи ғимарат бар. Ішіне енсеңіз, түрлі жәдігерлердің көмбесіне куә боласыз. Ол – С.Айтбаев атындағы көркемсурет галереясы мен «Ақмешіт» музейі. Бұл екі ғимараттың бірі – әскери комиссариат болса, екіншісі – 1917 жылы әскери казарма ретінде пайдаланылған. Уақыт өте келе нысандар жаңа кейіпке еніп, көпшілік тамашалайтын мәдени ошаққа айналды. Облыс басшыларының тікелей қолдауымен 2014 жылы тарихи ескерткіштер тізіміне енген бұрынғы әскери комиссариат ғимаратына күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп, облыстық музейдің бір бөлімі – Көркемсурет галереясы ашылды. Онда елімізге әйгілі суретшілер Ә.Қастеев, С.Романов, Г.Исмаилова, А.Ғалымбаева, С.Сенчихин, Қ.Қожықовтардың және Қазақстан Суретшілер одағының мүшелері, Қазақстан бейнелеу өнеріне өзіндік үлес қосып жүрген жергілікті қылқалам шеберлерінің қолынан шыққан туындылары орналастырылған. Галерея қорында жақын шет елдердің, еліміздің және жергілікті суретшілердің мыңға жуық туындысы сақталған.Ал «Ақмешіт» музейі – Николай патша заманынан бері келе жатқан, 1905 жылы салынған архитектуралық тарихи мұра. Музей бірнеше залға бөлінген. Бірінші зал – қаланың алғашқы Қамысқала болып негізі қаланған тұстан басталып, Ақмешіт, Перовск кезеңдеріне жалғасады. Екінші бөлімде Орынбордан астананың Ақмешітке көшірілуі, ағарту, денсаулық сақтау, мәдениет, тарихи ғимараттар мен ұлы тұлғаларымыз туралы құндылықтар орын алған. Үшінші зал облыстың құрылу тарихы және аймақтағы өндіріс салаларының дамуынан дерек берсе, соңғысы – зиялы қауым өкілдерінің қонақ бөлмесінің интерьер залы. Онда сол кездегі тұлғалар тұтынған жиһаздар мен мүліктер орналасқан. Сондықтан мұнда жас ұрпақтың өткен тарихты танып-білуіне зор мүмкіндік жасалған.Жалпы жаһандану заманында мәдени мұраны сақтап, өскелең ұрпақтың тарихи санасын қалыптастырып отырған облыс бойынша барлығы 14 музей халыққа қызмет көрсетеді. Олар – облыстық тарихи-өлкетану музейі, 7 аудандық тарихи-өлкетану музейі, Қорқыт ата мемориалдық музейі, Қазалы ауданындағы Ғ.Мұратбаевтың мемориалдық музейі, Шиелі ауданындағы Н.Бекежановтың мемориалдық өнер музейі және Ы.Жақаев атындағы күріш өсіру тарихы музейі, Қызылорда қалаcының тарихы музейі, Арал қалалық тарихи музейі.Сырлы дүниелер және тағылымды тарих пен дәстүр ұштасқан, ұрпақтар жалғастығының негізгі алтын көпірі – музей. Сол себепті көнеден жеткен жәдігерлерді жинақтап, көздің қарашығындай сақтайтын мәдени орынның бәсі әрқашан биік.&nbsp;Айдар САЙЛАУОВ

Сыр елінің мәдениет нысандары 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Нартай Бекежанов атындағы қазақ академиялық музыкалық драма театры ұжымы 17 мамыр күні Түркия елінің төрі Анкара қаласында өнер көрсетеді. Сыр саңлақтары бұл жолы Сұлтан Раевтың «Ақ ләйлек» драмасын сахналайтын болады.&nbsp;Еске салсақ, өткен жылы Нартай Бекежанова атындағы Қызылорда облыстық Қазақ академиялық музыка театры айрықша қойылымдардың премьерасы халыққа ұсынды. Үсен Рамазанның режиссерлық бастамасымен «Шырмауық» атты Ахмет Ақмоншақтың психодрамалық моноспектаклі көрерменге жол тартты. Театрдың репертуары өзге де қойылымдармен толысып, балаларға арналған жаңа спектаклдерін паш етті. Атап өтсек, Шыңғыс Айтматовтың 95 жылдық мерейтойына орай «Жәмилә» драмасы, Оңталап Нұрмахановтың «Көрғұлы» рухнамасы, Ақберген Елгезектің «Болмаған балалық шақ» драмасының премьерасы халық назарына ұсынылды. Алтын қор тек бұл қойылымдармен тоқталып қалмай, сыр сахнасында басқа да спектакльдердің тұсауы кесілді. Сәуір айының 4-і Н.Баймаханның «Үйлену оңай...» атты ерекше форматтағы спектаклі халыққа жол тартады. Сондай-ақ театр балаларға арналған Е.Шварцтың «Күлше қыз» атты қойылымын тамашалауға шақырады.&nbsp;<blockquote>– Театр өнері нақты пайда табуға бағытталған сала емес. Тазалықты, шынайылықты талап ететін ерекше дүние. Дүйім жұрттың алдында белгілі бір рөлді сомдап шығу үлкен жауапкершілік.&nbsp;Бізде қазір жастар да бар, оларға бағыт-бағдар беретін орта буын да бар. Барлығы да осы бір өнерге адал болып, ел-халықтың алдында жоғары деңгей көрсетуде. “Бұлақ көрсең көзін аш” дегендей ізімізді басып келе жатқан жастардың әр жетістігіне тілекші болып, қуанып отырамыз, - деді Хұсейін Әмір-Темір Жүсіпұлы.</blockquote><blockquote>– Өзіме ұнайтын бірнеше рөлдерім болды. Онымен қоса сомдағым келген өзге де образдар аз емес-ті. Ал тосыннан ұсыныс түсіп,&nbsp; актерлық мансабымда маған қатты жақын болған кейіпкер Ақбергеннің рөлінде ойнау бұйырды. Лезде образды барынша ашу үшін кейіпкерімді «оқи» бастадым. Процесс барысында бұл баланың жан дүниесін түсіне үңіліп, оның бастан кешкен тағдырын өз өмірімде өткізе бастағандай сезіндім. Табиғатынан ерекше Ақбергенге жаным ашып, көрген қиыншылығын мейлінше халыққа жеткізгім келді. Шынымды айтсам, сахна әртістері образдан шыға алмай қалады деген ұғымды осы кезде бастан кешкендей болдым. Бұл драманың қойылымы бірнеше айлар бұрын өтіп кетсе де, кейіпкерімді әлі күнге дейін сезінемін. Қорғағым келетін інім секілді. Ал спектаклді сахналайтын сәтте сол інімнің артына тұра қалатындаймын, – дейді «Болмаған балалық шақ» драмасының басты кейіпкері, актер Ердәулет Мәму.&nbsp;</blockquote>Облыстық театрдың биылғы жоспары бойынша «Сыр әзілі» әзіл-сықақ бағдарламасының тұсауын кесіп, халыққа ұсыну. Сондай-ақ театр ұжымы Т.Жүргенов атындағы қазақ ұлттық өнер академиясында шығармашылық тәжірибе алмасуды жоспарлап отыр. Театрдың жаңа репертуарымен Алматы, Байқоңыр қалалары мен аудан-ауылдарға гастрольдік сапарға аттанбақ.&nbsp;Махаббат пен адамдық, сезім мен сана, жастық пен қарттық, ұлт пен жүрек күресін бейнелейтін «Ақ ләйлек» қойылымына бей-жай қарап отыру мүмкін емес.&nbsp; Егіздей жаратылған екі ұлттың болмысы мен тағдыры ұқсас болғандықтан қырғыз жазушысының бұл еңбегі қазақ қоғамына да жат емес.Спектакльдегі кейуана кезінде ғылыммен шұғылданған профессор алыс-жақын шетелдерді аралап, өз ұлтының, туған жерінің қадір-қасиетін терең ұғынған жан. Ұлы мен келіні жол апатынан қайтыс болып, жалғыз немересі Жанарды мәпелеп өсіріп, көзінің қарашығындай қорғаштайды. Тек он бес жыл бұрын инсульт алған әжейдің тілі күрмеліп, сөйлей алмайды. Сөйлей алмаса да ақыл-ойы толық, немересінің қадамын қалт жібермейді. «Сен тұрмысқа шыққанда ақ қағаздан мың ләйлек жасап, сыйға тартамын» деген уәдесін орындау үшін күнде қағаздан құстың бейнесін ойып ермек қылады. 999 ләйлек ойған апаның соңғы ләйлегі ғана қалған.Ал Жанар – әжесінің арқасында еркін өскен, білімді, шет тілін меңгерген сұлу ару. Балаң көңілімен апасының мыңыншы ақ ләйлегін күтіп жүрген бойжеткен америкалық дипломат Энтонды жолықтырып, махаббат дертіне шалдығады. Спектакльдің ширығуы осы арадан басталады.Әрбір адам, әсіресе бойжеткен қыздың болашағын тек жақсылықпен, баянды махаббатпен елестетіп, қиялдайтыны белгілі. Жанар да өз бақытын Энтонмен бірге Американың аспанмен таласқан зәулім ғимараттарынан, молшылық пен әдемі лирикадан іздейді. Бірақ ол арманына жету үшін әжесін қайда қалдырып кетерін білмейді. Бір кездері мәпелеп өсірген жалғыз жанашыры ендігі жерде жолына кедергі. Қимайды, қиналады, бірақ сүйгенінен де айырылғысы келмейді. Қарама-қайшы екіұдай күйде жүрген Жанардың ішкі арпалысы сахнада шынайы көрінеді.Арбаға таңылған кейуана немересінің шетелдікке тұрмысқа шығатынын білгенде алғашқы соққысын қабылдады. Ол үшін арбада отырғаны, әлсіз жүрегі, жалғыз қалатыны емес, Жанардың жатпен бірге шекара асып бара жатқаны ауыр тиеді. Тілі күрмеліп, әрең сөйлеп отырған әже «өз ұлтыңның етегінен ұста» дегенді бүкіл болмысымен, бет әлпетінің қимылымен, шарасыз жанарымен ұқтырады. Осы көрініс кім көрінгеннің құшағында жатқан қазақ қыздарына араша тұра алмай, іштен тынған қазақ жігіттерінің аянышты халін көрсеткендей. «Өз ұлтымнан кімге тұрмысқа шығамын? Біреуі алқаш, біреуі жұмыссыз, біреулері алаяқ саясаткер» деген Жанардың жауабы, арбасын әзер сүйреп жүрген кейбір қазақ жігіттерінің құм болған жігері секілді. Ащы шындық арқаңды осып өтіп, өзегіңді тіліп түседі.Күні кеше ғана «әже, сізді шетелге алып кетемін, испандық жігітпен таныстырамын» деп әзілдей күліп, көңілін аулап жүрген немересінің жасырын түрде өзін қарттар үйіне өткізбек болған әрекеті кейуанаға екінші соққы болды. Ал қарттар үйінен келген «апаны қабылдауға ешбір негіз жоқ» деген қарсы жауап Жанарға тым ауыр тиеді. Спектакль осы арада шиеленіспен, тартыспен күрделене түседі. Бақытына жету жолында кедергі болған әжесіне Жанардың қол көтеретіні де осы жерде. Сүйген жігіті Энтон тез арада еліне ұшуы керек, ол Жанарды күтіп отыр.Ал Жанар мүгедек әжеден қалай құтыларын білмейді. Әлпештеп өсірген немересінің бетін қайтара алмай, бүкіл еңбегі заяға кеткен кемпірдің мұңы мен қасіреті, ізгілігі мен мейірімі, жастық жалынына күйіп аласұрған Жанардың ширыққан болмысы алақандай сахнадан тұтас қоғамның бейнесін көрсетеді.Бұл көрініс көрінгеннің етегін ұстап түрлі-түсті жиендердің қатарын көбейтіп жүрген қаракөздеріміздің тағдырын еске салады. Олардың ата- анасының, өздерінің бүгінгі және кейінгі ғұмырының не боларына алаңдатады. Ең қиыны, жеке басының бақыты үшін тұтас ұлтының қабырғасын сетінетіп кеткен аяулы аруларымыздың бұл әрекетіне кім кінәлі екенін таппайсың.Спектакльдің шарықтау шегі Жанардың ащы шындықты айтуымен өріледі. «Сен мені осынша уақыт алдап келдің. Мен сенің асыранды қызың екенмін. Менің туған анам іздеп келді, сыртымнан қарап жүріпті. Сен неге мені алдайсың?» деп әжесінің алқымынан алғандай болған әрекеті кейуанаға үшінші соққы болып тиді. Жанардың ашуға бой алдырған ессіздігі, ісінің байыбына бармай сабырын сарқып алғаны әжеге ауыр тиді. Оған асыранды немересінің шындықты біліп қойғаны топырақтан ауыр қасірет болды. Үшінші соққыны көтере алмаған кәрі жүрек кілт тоқтады. Енді спектакльдің шерге толы финалын алып шығу Жанардың рөліндегі Жауһардың өзіне жүктелді. Әйтсе де жас актриса шеберлігін көрсете берді. Жанарды тастап еліне қайтып бара жатқан Энтонның силуэтінің соңынан жүгіргені, әжесінің өліміне көзі жеткен сәттегі қайғымен арпалысы, есінен ауысып, үстелдің астындағы жарыққа тығылып шыңғырып жылағаны көрерменнің көзінен жас шығарды. Жанардың соңғы айқайы тілі шұбарланып, діні сан тарауға бөлініп, әдебиеті сыйлық үшін ғана жазылатын қазақ қоғамының қаңғырып қалған руханияты, ал ойылмай қалған мыңыншы ләйлек қазақтың жете алмаған арманы секілді әсер қалдырады.&nbsp;Айта кетейік, аталған шара ТҮРКСОЙ ұйымы мен Қызылорда Облысының Әкімдігінің қолдауымен жүзеге асуда. Аталған театр ұжымы бұған дейін де Түркия еліне гастрольдік сапармен келіп, мұндағы қазақтар мен түбі бір түркі жұртын тәнті еткен болатын. Бұл жолы да Сыр өнерпаздары көрерменін көзайым етеріне сенеміз.&nbsp;Қорлан САРЫ

Н.Бекежанов атындағы театр ұжымы Анкарада өнер көрсетеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Сырдария аудандық «Тіршілік тынысы» газетінің 85 жылдық мерейтойына орай аудандық қоғамдық даму бөлімінің қолдауымен аудандық жас­тар ресурстық орталығының ұйымдастыруымен поэзия кеші өтедіндігін хабарлаймыз.Әдеби-танымдық, рухани-мәдени іс-шара 2024 жылдың 23 мамыр күні республикаға белгілі Нағи Ілиясов ауылында ұйымдастырылады деп жоспарлану үстінде. Оған республикалық деңгейдегі жыр мүшайраларының жеңімпазы атанған, өзіндік оқырманы қалыптасқан сырбойылық жас ақындар Ұлықбек Тәңірбергенов, Ақжол Түменбай, Айдар Сайлауов, Дина Бөкебай және Ақтөре Ибрагимұлы бастаған ақындар қатысады деп күтілуде. Поэзия кеші аясында сырдариялық жас ақындар да өлең оқу мүмкіндігіне ие болып, оларға арнайы марапаттар табысталады.<blockquote>– Биыл 85 жылдық мерейтойы аталып өтіп жатқан аудандық газет жастардың жаңалығын насихаттап, бізге тұрақты түрде ақпараттық қолдау көрсетіп келеді. Осыған орай жергілікті басылымның мерейтойы аясында поэзия кешін ұйым­дастыруды қолға алдық. Бас­тамамыз аудан әкімдігі мен аудандық қоғамдық даму бөлімі тарапынан қолдау тапты. Іс-шара ойдағыдай өтеді деп сенеміз. Поэзия кешінде ақындар аудан тұрғындарын мөлдір жырмен сусын­дататын болады, – дейді аудандық жастар ре­сурс­тық орталығының директоры Айгүл Ахметова.</blockquote>Бұл &nbsp;ретте, аудан тұрғындарын поэзия кешін тама­шалауға, ақындарға қолдау көрсетуге шақырамыз.

Мерей той аясында поэзия кеші өткізіледі 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Аймақ төрінде орналасқан Жыраулар үйінің мәжіліс залында Қызылорда қалалық Жастар театрының әртістері белгілі өнер тарландарымен кездесті.«Тұңғышбай. Таным. Театр. Тарих» атты Қазақстан театр қайраткерлері одағының төрағасы, Қазақстанның Халық артисі, профессор Жаманқұлов Тұңғышбай Қадырұлымен кездесуге Қазақстан театр қайраткерлері Одағының жауапты хатшысы, театр және кино актрисасы Ағманова Рабиға Бибошқызы, актер, композитор, Қазақстанның мәдениет қайраткері Көбентай Қадырғали Нұрғожаұлы, С.Мұқанов атындағы солтүстік Қазақстан облыстық қазақ музыкалық драма театрының басшысы Біржан Жалғасбаев, Н.Бекежанов атындағы Қызылорда облыстық қазақ академиялық музыкалық драма театрының басшысы Ниязов Мұхтар Мәуленұлы, Қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Тажмаханов Жағыпар Айтбайұлы, ақын, режиссер-сценарист, ҚР Мәдениет қайраткері, ҚР Жазушылар Одағының мүшесі Нұрмаханов Оңталап Дүйсенәліұлы қатысып, жас әртістер құрметті қонақтармен көкейде жүрген ойларымен бөлісіп, сұрақтарына тұшымды жауап алды.Тұңғышбай Жаманқұлов – Қазақстан халық әртісі, мемлекеттік сыйлық лауреаты. Елге негізінен кино актері ретінде танылған ол «Казақфильм», «Ленфильм», «Өзбекфильм» киностудияларының Совет Одағы кезінде және тәуелсіздік жылдары түсірген «Қан мен тер», «Отырардың күйреуі», «Сардар» сияқты 30-ға жуық фильмдеріндегі негізгі кейіпкерлерді сомдаған. Шетелдік және қазақстандық драматургтердің «Туран­дот ханшайым», «Бонапарттың үйленуі» сияқты бірнеше спектальдерін қойған театр режиссері, спектакльдерде ойнайтын театр актері. Жаманқұлов актерлігімен бірге өнертану ғылымдарының кандидаты, Қазақ өнер академиясының оқытушысы, «Наз» (2001) және «Сөз» (2008) атты көркем-публицистикалық кітаптардың авторы. «Парасат» ордені иегері, Монреальдың «Фипресси», Нидерландтың «Алтын пласти­на» сыйлықтарының лауреаты, 2007 жылы Қазақстанның «Жыл адамы» атанды.&nbsp;&nbsp;Тұңғышбай Жаманқұловтың «Отырардың күйреуі» фильміндегі Қайырхан рөлі үшін Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты атанғанын да мақтанышпен айта кеткен абзал. Кейіпкеріміз әртіс ғана емес, режиссер ретінде де К.Гоццидің «Турандот ханшайым», М.Ғапаровтың «Тұзды шөл», Қ.Шахимарданның «Томирис» пьесаларын көрерменге ұсынып, жоғары бағасын алды.&nbsp;Сондай-ақ ол «Наз» атты ғылыми-публицистикалық 2 томдық жинақтың авторы.Кеш соңында қазақ театр өнерінің корифейі Тұңғышбай Жаманқұлов бастаған қонақтарға дәстүр бойынша құрмет көрсетілді. Өз кезегінде даңқты өнер қайраткері Тұңғышбай Қадырұлы жас ұжымның дарынды әртістеріне бата беріп, толағай табыстар тіледі.&nbsp;Қорлан САРЫ Фото: esquire.kz

Қызылордалық жастар өнер иелерімен кездесті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Сыр сахнасында Мәдениет саласының үздігі Баймаханов Ұғым Санақұлының 50 жылдық мерейтойына арналған «Өнердің дарабозы» атты шығармашылық кеші болып өтті. Өнер әлемінде үздіксіз ізденіс пен талантымен көрермен көңілін тауып жүргеніне 30 жылға жуықтап келеді. Бүгінде ол «Мәдениет саласының үздігі», «Үздік актер» аталымынның иегері.&nbsp;Ұғым Санақұлы 1997 жылы театрға биші болып жұмысқа орналасып, 1999 жылдан бастап театр артисі қызметін абыроймен атқарып келеді. 1995 жылы Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің хореография мамандығына оқуға қабылданып, 1999 жылы тәмамдаған. Өзінің айтуынша, өнер жолын таңдауына ешкім себепші болмаған. Бала кезден сол саланың хас шеберіне айналуды мақсат тұтқан Ұғым Санақұлы осы салада жүргенін мақтан тұтады.Ең алғаш университет табалдырығын аттаған сәттен бастап, асқақ арманының орындалуына үлес қосқан ұстазы Алмас Қаржаубаев есімді азамат болды. Ол кісі хареография саласының қыр-сырын үйреткен. «Ұстазымның жолын жалғастырсам деген мақсатым әлі күнге мені алға жетелеп келеді», – дейді ол. Осылайша арманын мақсатқа, мақсатын шындыққа айналдыру үшін 1997 жылы университет қабырғасында оқып жүріп, «Сыр сұлуы» ән-би ансамблінің бишісі болды. 2007 жылдан 2011 жылға дейін Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Яссауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университетінде актёр мамандығы бойынша білім алды. Оқуын тәмамдаған сәттен бастап, Н.Бекежанов атындағы Қызылорда облыстық музыкалық драма театрына актёр болып қызметке орналасты.Ұғым Санақұлы «Мұстафа Шоқай» спектакльінде Розенбергтің, «Абай» пьесасында Оразбайдың, «Ескі үйдегі екі кездесу» спектаклінде Айтөренің, Тахауи Ахтановтың «Ант» пьесасында Әбілқайыр хан рөлін сәтті сомдады. Осындай талантты өнерпаздың қабілетін ұштай отырып, өнер жолына бағыт-бағдар беріп, талантын шыңдай білген театр ұжымының еңбегі зор. Атап айтсақ, Мәдениет министрлігінің Құрмет грамотасымен, «Үздік актер» номинациясымен, Тәуелсіздік мерекесіне арналған төсбелгілерімен марапатталды. Сонымен қатар «Мәдениет саласының үздігі» деген атақтың иегері. Ұғым Санақұлы Баймаханов қазіргі таңда 3 қыз, 1 ұл тәрбиелеп отырған ардақты әке.Театр ұжымымен бірге халықаралық, республикалық бірнеше фестивальдерге қатысып, қазақ өнерінің мәртебесін әлем деңгейіне көтеруге атсалысып келеді. Атап айтқанда, 2015 жылы Ұлыбритания астанасы Лондон қаласында алғаш рет қазақ тіліндегі Д.Исабековтың «Ескі үйдегі екі кездесу» драмасында Айтөре образын сомдап, театр ұжымымен бірге өнер көрсетті.&nbsp;2018 жылы Шотландияда өткен «Фриндж» өнер фестиваліне қатысқан «Ақбаян» драмасында Айдар ролін үздік сомдап, биік белестен көрінсе, 2019 жылы Семей қаласында өткен Қазақстан драма театрларының республикалық фестивалінде «Абай» трагедиясындағы Оразбай ролін аса шеберлікпен сомдап, қазылар алқасының оң бағасына ие болды.Облыстық Мәдениет, архивтер және құжаттама басқарма басшысы Мира Жомартқызы өнер иесіне ақ тілегін білдіріп, облыс әкімі Нұрлыбек Машбекұлының құттықтауын табыстады.&nbsp;Абыройлы қызмет атқарып жүрген Ұғым Санақұлын Қазақстанның халық артисі, профессор, «Парасат» және «Достық» орденінің иегері, Қазақстан Театр қайраткерлері одағының төрағасы Тұңғышбай Жаманқұлов мерейтойымен құттықтап, Ұғым Санақұлына Қазақстан Театр қайраткерлері одағының «Дара» төсбелгісін табыстап, гүл шоқтарын ұсынды.&nbsp;Сонымен қатар, хореография өнеріндегі ұстазы өзінің баласындай тәрбиелеп, қанатын қатайтқан ұстазы, Мәдениет саласының үздігі Алмас Қаржаубаев және облыстық театрдағы әріптестері арнайы келіп, мерейтой иесіне ізгі тілектерін білдіріп, құрмет көрсетті.&nbsp;Шығармашылық кеш барысында өнер иесіне арнайы «Қазақстан Патриоты» төсбелгісі табысталды. Облыстық театрлар мен алыс-жақын шет елдегі әріптестерінің бейнеқұттықтауын экран арқылы тамашалады.&nbsp;Сахнада өзі сомдаған спектакльдерден үзінделер көрсетіліп, өнердегі әріптестері әннен шашу шашып, мыңбұрала билеп мерекелік кештің көркін аша түсті.&nbsp;&nbsp;Қорлан САРЫ

Өнер дарабозы Ұғым Санақұлының 50 жылдық мерейтойы өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Сыр өңірі – жыр сүлейлері шыққан киелі өңір. Сол себепті де «Сыр елі – жыр елі». Мұнда жыраулық дәстүрдің мектебін қалыптастырған тұлғалар Сырдың даңқын асырды, мәртебесін арттырды. Аталар жолын жалғап, қанға сіңген жыраулық дәстүрді ұстанып жүрген жас жыршымыздың бірі – Тоғжан Бақытова. Ол 2016-2020 жылдары Қазанғап атындағы Қызылорда музыкалық жоғары колледжінде білім алса, қазіргі таңда Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының 3 курс студенті.Жас болса да дауысымен көпті өзіне қаратып жүрген жерлесіміздің бағындырған белесі мол. Бидас Рүстембеков, Ұрхия Жұмабекова, Ұлжан Байбосынова, Аққалқа Арыстанқызы секілді ұстаздардан тәлім алған шәкірттің топ жармауы да мүмкін емес еді. Таудай талап пен ынта-жігердің арқасында 10 жылдан астам уақытын жырмен байланыстырып келе жатқан Тоғжан аймақтық, облыстық, республикалық сахналардан бөлек, халықаралық фестивальдерде топ жарған. 12 жасында Әзербайжан Республикасы, Баку қаласында өткен халықаралық «Mugam» конкурсында ІІ орынды жеңіп алса, «Айгөлек» телевизиялық балалар шығармашылық байқауында І орын, 2014 жылы Астана қаласында өткен халықаралық «Алтын Құлын» конкурсында «Қыз Жібек» жырын жырлап, І орын иегері атанды. 2015 жылы «Дарын» халықаралық байқауында бас жүлде иеленіп, осы жылы «Үйреніп, өсіп келемін, Сырдың сұлу мақамын» атты жеке шығармашылық концертін өткізген.<blockquote>– Елдің атынан сахнаға шығу өнер адамына үлкен жауапкершілік жүктейді. Ата-анам, ұстаздарым, барша халық, туған ел маған сенім артып топқа қосқанда олардың үмітін ақтау мен үшін басты нәрсе болды. Ол уақытта кішкентай болсам да сол жауапкершілікті санаммен сезіндім. Мен онда «Көрұғлы» жыр дастанын Жиенбай жыраудың нұсқасымен орындадым. Сонда басқа елден келген өнерпаздар өз өнерлерін артта тұрған оркестрмен орындаса, мен өз домбыраммен ғана сахнаға шықтым. Жасым 12-де. Бойым кішкентай. Ақырын барып, орындыққа отырып, домбырамды шерте бастағанымда көрермен түгелдей қол соқты. Мен неге екенін түсінбей аңтаңмын. Сөйтсем, олар жырды бір ғана домбырамен алып шыққаныма құрмет білдіріпті. Фестиваль соңында көрермендердің біршамасы маған келіп «кішкентай адамның ішінен осындай зор дауыс қайдан шығып жатыр?» деп таңданысын білдіргендері болды. Тағы бір байқағаным – біздің ұлттық киімімізге шетелдіктер қызыға қарайды. Шетелге шығарда сахналық киімімді міндетті түрде ұлттық нақышпен байланыстыра отырып дайындаймын. Жырымнан да, киімімнен де қазақ екенім сезілсе деймін, – дейді жас өнерпаз.</blockquote>Тоғжан Бақбергенқызы 17 жасында Ташкент қаласында өткен халықаралық «Iste’dod» конкурсынан ІІ орын иеленген. Мұнан бөлек те жеткен жетістіктер, шыққан белестер легі жетерлік. Талапты Тоғжан телевизиялық танымал жыр-терме бағдарламаларында өнер көрсетіп, тыңдаушының ықыласына бөленіп келеді. Түрлі ортада топ жарып жүрген талапты жас әңгіме арасында мынадай қызықты оқиғамен де бөлісе кетті.<blockquote>– 12 жасымда қатысқан халықаралық «Mugam» конкурсында әділқазы болған кісі Ташкенттегі «Iste’dod» конкурсында да төрелік етті. Арада 5 жыл уақыт өтсе де, мені ұмытпаған екен. «Сіздің дауысыңызды мен естіп таң қалып тұрмын. Сол кездегі қоңыр үн әлі солайша сайрайды. Мен сізді бірден даусыңыздан таныдым. Қандай керемет» деп құрметін білдірді. Мен мұны қазақ еліне деген құрмет деп қабылдадым. Шет елде өнер көрсеткенде бір түсінгенім, өнер көрсетуге қазақтар келді десе, өзгелер аяқ тартып, қорқақтайды екен. Біздің айту мақамымыз олардан өзгеше екені рас. Туған жердің перзенті ретінде ел есімін әлемге таныту қолымнан келіп жатса, аянып қалмаймын. Өзге елге шыққан сайын, өз еліңе, жеріңе деген құрметің көбейіп, туған жердің, өскен ортаның қадірі артады. Басты мақсатым – «Елім маған не берді емес, мен еліме не бердім» деген ұстаныммен өмір сүру, – дейді өнерлі бойжеткен. &nbsp;</blockquote>

Жыраулық дәстүрді ұстанып жүрген жас жыршы – Тоғжан Бақытова

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жақында Сырдария аудандық &nbsp;мәдениет және тілдерді дамыту &nbsp;бөлімінің қолдауымен &nbsp;«Жетікөл ауылдық округі әкімі аппаратының» &nbsp;«Жетікөл ауылдық клубының ақын, халықаралық «Алаш» сыйлығының &nbsp;лауреаты&nbsp;Ибрагим Исаевтың &nbsp;туғанына 75 жыл толуына орай «Елге сапар»&nbsp;атты аудандық &nbsp;ән байқауы өткізілді. Аталған байқауға аудан бойынша бірнеше өнерпаз қатысты.Аудандық &nbsp;байқауға қазылар &nbsp;алқасының&nbsp;төрайымы Қызылорда облыстық &nbsp;халық шығармашылығын дамыту орталығының мәдени қызметкері &nbsp; әнші, композитор, ҚР Мәдениет қайраткері Бекенова Алтын Иманбайқызы, қазылар алқасының мүшесі &nbsp;Мәдениет&nbsp;майталманы &nbsp;мәдениет саласының ардагері,Оразов Жұмағазы Қайыпұлы, Утебаев&nbsp;Ердаулет &nbsp;Жетікөл ауылдық округі әкімі аппаратының бас маманы байқауға қазылық етті. Байқау қортындысы бойынша бас жүлдені Қоғалыкөл ауылынан қатысқан Қайрат Сәтбаев иеленсе, &nbsp;І орынды Жетікөл ауылынан келген Дана Райқанқызы, ІІ орынды Бесарық ауылынан қатысқан Мөлдір Жүнісбаева, ІІІ орынмен Асқар ауылынан қатысқан Аяулым Бекболатова иемденді. Барлық қатысушы талапкерлер арнайы алғыс хатпен бағалы сыйлықпен марапатталды.<blockquote>&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; – Жерлесіміз халықаралық «Алаш» сыйлығының &nbsp;лауреаты&nbsp;Ибрагим Исаевтың сөзіне жазылған әндердің байқауы жоғары деңгейді өткізілді. Аудан көлемінде бақ сынаған әншілеріміз ерекше өнерімен танылды. Қашанда жерлесіздің өнерін дәріптеуға барымыз саламыз, – деді клуб директоры.</blockquote>&nbsp;

Жетікөлде  қарымды қаламгер құрметіне арналған ән байқау өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Домбыра – қазақ халқының ежелгі әуездік аспаптарының бірі. Сол арқылы даңқты күйшілер: Құрманғазы, Дәулеткерей, Тәттімбет, Дина, Сүгір, Қазанғап, Төлеген, Қаршыға, Секен, Айгүл тағы басқалары ұлттық өнеріміздің өркенін өрістетіп, айдай әлемге паш етті. Бармағынан бал тамған майталман домбырашылар қалың көрерменді құдіретті күйдің сиқырлы сарынымен баурап, жүректерге рухани ләззат сыйлады.&nbsp; Қатпарлы тарихымыздың көзіндей көрінген түрлі ескерткіштерге, сонымен бірге этнографтардан жеткен дерек көздеріне сүйенсек, домбыра мен туысқан халықтардың осыған ұқсас аспаптарының шығу тегі тереңде жатыр. Оның сонау орта ғасырдан бастау алып, бүгінгі күнге жеткені белгілі болып отыр. Кейде еліміздің кейбір аймақтарындағы халқымыздың осы бір аса қасиетті қос ішекті, көп пернелі музыкалық құралын жасаумен айналысатын шебер қолды ісімерлер туралы естігенде елең етіп, кеудемізде ризашылық сезімі бой көтеріп қалатын. Ел іші – өнер кеніші. Сөйтсек, бойында осындай қабілет-қарымы жеткілікті, талантты жандар Қазалы жерінде де бар екен. Ол Әйтеке би кентінің бесіншіші квартал аумағындағы жыр алыбы Жамбыл көшесінің тұрғыны Ерболат Яхияұлы Қанатбай. Оған арнайы жолығып, өмір жолы, кез келгеннің қолына түсе бермейтін кәсіпті таңдау сыры төңірегінде сұхбаттасудың сәтін келтірдік. &nbsp; С.Сейфуллин атындағы №165 мектебінен түлеп ұшқан Ерболат 1990-1992 жылдары Өзбекстанның астанасы – Ташкент қаласында әскер қатарындағы азаматтық борышын өтеді. Туған жерге оралысымен теміржолды сумен жабдықтау мекемесінде ағаш ұстасы болып еңбек ететін әкесі Яхияның қасына жұмысқа орналасады. Оқушылық шағында-ақ үй ішінің ұсақ-түйек шаруаларын ұсынақты атқарып, машықтанған жігіт ағаштан түйін түюдің құпия қырларын терең меңгеруге ден қойды. Аз уақыт бедерінде тапсырылған істі тиянақты да сапалы орындайтын дәрежеге жетті. Алайда тоқырау жылдарындағы нарықтық реформаның қатаң талабына сәйкес, бір топ ұжымдастарымен бірге қысқару қыспағына ұшырап, тым тәуір үйренісіп қалған мамандығымен қош айтысты. Аяқ-асты кездескен жайсыз жағдайға жабырқап, көңілін құлазытуға жол бермеуді ойлаған Ерболат үйден тапсырыс қабылдауға белбуды. Соның арқасында есік-терезе, үстел, қол жуғыш сияқты күнделікті тұрмысқа қажетті көптеген бұйымдар істеді. Бұл қарекеті отбасының шайлығын айыруға біршама көмегін тигізді.&nbsp; Бірде Ерболаттың жанына келген әкесі мұның маңдай терін төге жасаған заттарын көрді. Қуанышты пейілін жасырмай, еңбегінің жемісін ұзағынан көре беруіне тілектестігін арнады. Сосын үйдің көлеңкесіндегі сыпырғышты домбыра қылып, ойнап отырған кішкентай Айдосты көз қиығымен нұсқады. Балдырғанның аңғал қылығына сүйсінген әкесі: «Шырағым, мына жиеніңнің талабы таудай екен. Бұған енді ағаштан домбыра жасап бергенің жөн болар», – деп ұлына салмақ сала тіл қатты. Үлкен кісінің айтқан тілегін жерде қалдырмауға бекінген Ерболат қарындасы Динаның бір жасар сәбиі – Айдосқа аталған аспапты жасап, тапсыруға ынта қойды. Арада бірнеше күн өткенде домбыраның шағын түрі – шіңкілдек дайын болды.&nbsp; Кездейсоқ сәттілік дегенді қойсаңшы! Бұл оқиғадан кейін Ерболаттың бойында домбыра соғуға деген ерекше қызығушылық пайда болды. Алға қойған құштарлығы мен талпынысын мұның бірге оқыған сыныптас досы Мұхтар да қолдап, көмегін көрсетті. Ол Ерболатқа үйінен уақытында ауданның белгілі өнерпазы атанған әкесі Әбен Жолтаевтың домбырасын әкеліп береді. Соған қарап перне, сағақ, шанақтың жасалуын көріп, өлшемі мен орналастыруын үйренді. Талмай іздене жүріп, 19 пернеден тұратын домбыраны дүниеге әкелді. Көш жүре түзеледі. Алғашқысының біршама кемшін тұстары кездессе, бертін келе кеткен олқылықтарды ойға түйіп, ұқыптап жөндеуден жалықпады. Кейде қолынан шыққан аспабын тыңдармандарға танылған жергілікті домбырашылар Орақ Баубеков, Ерпазыл Жүсіпов, Мұрат Жебеевтерге көрсеіп, ақыл-кеңестерін алуды ұмытпады. Соның арқасында шеберлігі шыңдалып, тәжірибесі толыса түсті. Бұл күндері Ерболаттың домбыраларын интернет жарнамалары арқылы құлақтанған Астана, Алматы, Ақтөбе, Қызылорда, Орал, Ақтау, Байқоңыр және басқа да қалалардың тұрғындары алдырып, көптеп тұтынуда. Іскер жан домбырамен бірге бірнеше қобыз да соғып шығарыпты. Қазірде Ерболат аудандық мәдениет бөлімі, музыка мектебі, оқушылар үйі ұжымдарымен байланысын үзген емес. Өйткені олардығың ескі аспаптарын жаңғыртып, өтініш болып жатса, жаңадан жасап та береді.&nbsp; Бізбен әңгіме барысында Ерболат Яхияұлы:&nbsp; – Домбыра жасауға қарағай, қайың, терек ағашы қолайлы. Қарағай мен қайыңнан соғылғаны күй мен термеге, теректен істелгені ән айтуға жақсы келеді. Айналысып &nbsp;жүрген кәсібімнің машақаты жетіп артылады. Шанақты ыстық суға салып иіп, көлеңкеде кептіремін. Қатты ағашты тұз тұнбасына салып, икемге келтіремін.&nbsp; Дайындалған аспапты түссіз лакпен бояған дұрыс. Өте қалың етпей, жұқалап жақса беріктігін сақтауға көмектеседі. Шанақтың бетіне лакты барынша бірқалыпты, тегіс етіп, пайдалануға мән берген жөн, –деп өз кәсібінің кейбір көпке беймәлім жақтарын ақтарыла жеткізді. Дәл осы тұста жанымызда отырған Ерболаттың шешесі, Батыр ана Үрімхан сөзге араласып: Талаптыға нұр жауар» деген. Шүкір, баламның қолының месекері бар. Құдайым тіл көзден сақтап, бақыты мен бағы өрлей берсін!», – деді.&nbsp; Иә, асыл ананың шуақты көңілінен шыққан ақжарма тілегіне бізде қосыламыз.

Домбыра жасаудың шебері

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Әбділдә Тәжібаев – әлемдік даңққа бөленген, көп салалы, мол сырлы, алуан әуезді қазақ әдебиетінің ең көрнекті өкілдерінің алдыңғы қатарындағы құрметті қаламгер.&nbsp;Алғашқы өлеңдері заман туғызған, бұрын сахара өмірінде болмаған жаңа тілектер, сарындар мен мақсаттарға арналды.«Әбділда Тәжібаев туралы сөз болғанда екі дария көз алдыңа келеді. Бірі – Сырдария. Ғасырлар бойы ел мен жерді емізіп, нұр мен нуға ене болып келе жатқан дария… Екінші дария − жыр дариясы… Жыр дариясы ұшы қиырсыз қазақ даласын ғана суарып жатқан жоқ, жер-жердің, ел-елдің поэзия мұхитына құйып жатыр. Оның аты – Әбділда Тәжібаев», – деген екен ақын Жұбан Молдағалиев.Қасиетті Сыр өңірі – ерте заманнан халқымыздың күнкөріс, тіршілігінің таусылмас көзі. Бұл жер ел басына күн туғанда халық-тың панасына айналған. Шалқып жатқан Сырдарияның өн бойын жергілікті халық туған анасындай аялап, қастерлеп келеді.Сырдария өзені ықылым заманнан бері Тұран ойпатындағы бірден-бір өркениет белгісі. Мұнда ғұмыр кешіп, дүниеден өткен талай қауым мен ұлыстардың кіндігін Сырдария кескен. Түрік тектес халықтардың ел болып ғұмыр кешуіне де шапағатын тигізген осы Сыр-ана. Тарихы тұңғиық сырға, ақындарының әлемі жауһар жырға толы Сыр елінде туған Әбділдаға Сыр елі мен анасы Айманкүлден дарыған ақындық қабілет сол замандағы дәстүрге сай әуелгіде халық ауыз әдебиетінен, халық ақындарынан нәр алды. Ана көкірегінен мейірім мен ана сүтін қатар емген ол көркем әдебиетке құштар болып өсті.Кеудем бір жанартаудай күркіресе, Көңілімнен ыстық жаңбыр сіркіресе, Қайнаған қара құйын бұлт боламын, Ойымда ойнайды ұйтқып от бораным…Қазақстанның халық жазушысы, Мемлекеттік сыйлықтың иегері, поэзия патшасы атанған Әбділдә Тәжібаев көкірегін шабыт қысып, өлең жырлары ақтарылар сәтін осылай суреттейді.Әбділдә Тәжібаев – әлемдік даңққа бөленген, көп салалы, мол сырлы, алуан әуезді қазақ әдебиетінің ең көрнекті өкілдерінің алдыңғы қатарындағы құрметті қаламгер. Алғашқы өлеңдері заман туғызған, бұрын сахара өмірінде болмаған жаңа тілектер, сарындар мен мақсаттарға арналды. Әлеуметтік тартыс, күні өткендерді сынау, өзгерістерді мадақтау дәуірге тән тақырыптар болды. Әбділдә ақындығында үлкен арна – атамекенді, Сырдарияны жырлау еді. Ол бұл өзенді үлкен символға айналдырды. Рейнді жырлаған Гейнені Днепрді жырлаған Шевченконы өзіне үлгі етті.Сырда туған Сырдың ұлы, Жаңа Гейне мен болам, – деген жолдарда ақын рухының мақтанышын көруге болады. Осыдан қанша уақыт бұрын жазылған «Сырдария» өлеңінің күші мен қуаты өзгермеді. Сырда туған әрбір жанның ұранына айналғандай. Ақын одан кейін де туған жерге талай шумақтарын арнады. Солардың ішінде «Сыр жырлары» шайырдың жауһар туындылары қатарында аталады. Өлеңнің өн бойынан жылылық, сағыныш лебі еседі. Бұл өлең сыртта жүрген әркімге елге барғанда талайдан көрмеген бір кездегі балауса қыз парталасын кездестірген сәтті еске салғандай.Лирика – адам рухы, адам сымбаты. Демек ол − тұтас алғанда бір ұлттық рух, халықтық сипат. Адам бүкіл әлемдік құбылыстардың саналы көзі болса, ал лирика – сол адамның сезіну, түйсіну, тану, талғау, таңырқау, тамашалау, сөйтіп барып шешім қабылдау өлшеуіші. Мұның бәрі Әбділдә Тәжібаев шығармаларынан табылады.…Құяр судан бөлінсе – көл тұнады, қайнаған өмірден бөлінсе – көңіл тұнады. Тұнған көлдің суы тартылғанда түбі көрінсе, тұнған көңілдің де мазмұны тартылып, түбі көрінеді; екеуінің де ақыры таяздық пен тақырлық. Жүйрік өнері дүбірде ашылғандай, ақын өнері думанда ашылады. Ал, ондайда ашылмаған өнер жоққа тең… Жалын ата жанған от қызуымен қызықты. Ол үшін оны үрлеп маздататын жел керек, ал дұрыс тұтанбаған, желсіз бықсыған түтіннен шашаламыз да қаламыз. Сондай-ақ ақын талантының да тұтанған, маздаған мезгілі салтанатты, өйтпесе ол да түтіндетеді, бықсыққа айналады… Ол – әдебиеттің тынысын тарылтқан небір қиын кезеңдерде «шындық» деп жаны шырқыраған, ұлт перзентінің намысты сөзін айта білген, ақиқат туын қолдан түсірмеген, жаратылыстан қайсар мінезді, адал ер азамат еді. Өз шығармаларында тарихи тұлғалардың шығармашылық образын сомдады. Олармен сынасты, сырласты. Дәуір солай еді…Тасты басып кетілген, сазды басып жетілген Әбділдә Тәжібаев! Оны кетілткен тас – сол дәуір, оны жетілдірген сөз – қазақ елінің өзіне деген махаббаты болды. Сыр елі Әбділдамен мақтанды. Оның туған ауылына ақын есімі берілген. Облыстық кітапхана абыз ақын атында.«Тек тірілер, жерді сүйе біліңдер, Былғамаңдар жерді, таза жүріңдер. Тоздырмаңдар біздер қазған арықты, Өшірмеңдер біздер жаққан жарықты…Ақылы мен сезімі тең келген, өз ұлтын да, өзге халықты да сүйе білетін, сүйей білетін ақын болу қиын. Әбділдә ақында халықтық рух бар, ол – елімен бірге, қазағынан бөлінбейтін ақын. Абай бастаған ұлы ақындары бар елде, Сыр елі – жыр елінен шыққан Әбділді Тәжібаев қазақ елі үшін өнеге алар тұлға.«Ақынды тәңірі жаратады!», – деп өзі айтқандай Әбділдә Тәжібаев Тәңірі жаратқан ақын!&nbsp;Г.&nbsp;БаймағамбетоваФото: ernur.kz

Сырда туған Сырдың ұлы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қызылорда облысының мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының басшысы М.Қазбекова Испания елі Барселона қаласында өткен «Коста-Браваның сұлулығы» атты халықаралық көп жанрлы байқауының жүлдегерлерін қабылдады.Халықаралық көрмеге әлемнің 16 елінен 600-ден аса өнерпаз қатысты. Аталған байқауда Қызылорда облысының 10 оқушысы бақ сынап, жүлделі орындарға ие болды.<blockquote>– Ең алдымен бәріңізді Жеңістің 79 жылдық мерейтойымен құттықтаймын. Осындай ұлы Жеңісті сыйлаған ата-бабаларымыздың арқасында бүгінгі жас өскін жеткіншектеріміз халықаралық деңгейдегі байқау, жарыстардан жеңіспен оралуда. Барлық қатысушыларға ризашылығымды білдіремін. Әлемдік деңгейде бақ сынап, Сыр елінің атын жақсы жағынан көрсетіп жүрсіздер. Бағындырар белестеріңіз көп болсын. Толағай табыстарға қол жеткізулеріңізге тілектеспін, – деді М.Қазбекова.</blockquote>Басқарма басшысы жеңімпаздарды құттықтап, алдағы уақытта да биік белестерді бағындырып, аймақ абыройын асқақтатып жүрулеріне тілектестігін білдірді. Сондай-ақ, оқушыларды тәрбиелеп, қолдап жүрген Гүлзат Ермекқызы және жас суретшілер басқарма басшысының Алғыс хатымен марапатталды. &nbsp;

Қызылордалық өрендер жүлдемен оралды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Жақында Қазалы аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің қолдауымен Ү.Түктібаев ауылдық клубының ұйымдастыруымен Соғыс және Еңбек ардагері Халық ақыны Әбдіразақ Қаналиевті еске алуға арналған облыстық студенттермен оқушылар арасында айтыс өтті.Айтысты ұйымдастыруға ұйытқы болған халық ақынының ұрпақтары демеушілік жасады. Ауылдық клуб фойесінде ұйымдастырылған халық ақыны Әбдіразақ Қаналиевке арналған "Өлең-жырдың жүйрігі" атты кітап көрмесі көрермендерге таныстырылды.Шара басы майдангердің соғыс жылдарында елге жазған өлеңдері мен өріліп, қойылым көрсетіліп, майдангердің көзін көрген ел ағаларымен ағайын-туыстарының халық ақынына деген естеліктері айтылып, Қазалы аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Болат Жолтаев Қазалы ауданының әкімі Мейрамбек Шермағанбеттің құттықтау хатын Қаналиевтер отбасына табыстады.Айтысты тізгіндеген ақын Ермекбай Ағырай, майдангер ақынның еңбек жолына тоқталып, шараның мазмұнын ашар жас айтыскерлерді таныстырды. Ақындар Т.Дүңкиев, Ғалия Орынбасарова және Қ.Мұқашов әділқазы құрамында болды.Облыстық айтысқа 12 талапкер қатысып бақтарын сынады. Алғашқы болып сахна төрінде Жаңақорғандық М.Абдуллаевпен жерлес жас ақын А.Жақсыкелді айтыс шымылдырырығын шырайлы өлеңдерімен ашса, Қызылордалық Б.Әбілдаевпен Майдакөлдік Б.Серіковтің ағамен іні арасындағы ұтқыр әзілдері көпшілікті тәнті етті. Жалағаштық М.Қартбаймен Қызылордалық С.Жаппасбай нағыз қызбен жігіттің айтысын көрсетіп, көпшіліктің көзайымына айналды. Сырдариямен Қармақшы ауданынан шыққан Н.Мансұровпен Б.Смайылұлының айтысы көрерменнің көңілін толымды етіп қошеметке бөленді. Шиелілік Е.Кенжеш, қарсыласы майдакөлдік Ө.Есебаймен айтысып, түрлі мақамдардың иірімін көрсете білді. Айтыстың соңғы жұптары аралдық жас ақын Ж.Серіков, Сырдариялық Б.Айтбаевпен жұптасып, қарсыластың сұрағына жауапты сәттерін көрсете білді.Алты жұп сахна көркін қыздырып, екінші кезеңде Құлмамбетше жырлап, оза шапқандар жүлде төрінен орын алды.Бас жүлде Майдакөл ауылы Б.Серіковке бұйырса, бірінші орын Қызылорда қаласы С.Жаппасбайдың қанжығасына байланды. Екінші орын Жалағаш ауданы М.Қартбайдың еншісінде кетті. Ал, А.Жақсыкелді, Е.Кенжеш және Н.Мансұровтар үштікке табан тіреді. Қалған жас талапкерлерге ынталандыру үлестерілді.

Қазалыда облыстық жастар айтысы өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Ұлттық өнерді насихаттап, өнер жолында өзіндік орны бар Сарыбаевтар халықтық отбасылық ансамбілінің құрылғанына – 42 жыл болды. Шаған ауылында құрылған ансамбльге көркемдік жетекшілік ететін Өмірбек Сарыбаев саналы ғұмырын аудан мәдениетін дамытуға арнаған майталман маман. Мәдениет саласының ардагері атанған Өмірбек Айтбайұлы өмірінің 44 жылын өнерге арнаса, 26 жыл бойы &nbsp;Шаған ауылдық әуез мектебіне басшылық жасады. Өнер иесі отбасылық ансамбльдің белді мүшесі. Талай өнерпаздарды түлетіп қанаттырған білікті басшы.Әкесі Ұлы Отан соғысының ардагері Айтбай Сарыбаев пен анасы Алтынай Әлімбаева 8 ер баланы дүниеге әкелген. Алтын құрсақты ананың домбыра тартып, ән айтатын қасиеті болғанын бүгінде ел-жұрт жақсы біледі.Бірлігі жарасқан Айтбай Сарыбаевтың балаларының барлығы өнерге жақын болып өсті. Олардың бойына дарыған талант ананың ақ сүтімен берліген деседі. Үлкендерінен бастап түрлі ұлттық аспапта ойнауды меңгеріп, олардың басын киелі өнер біріктірді. Әрқайсысы түрлі сала маманы атанса да, қандағы қасиет өнерді ұлықтауға жетеледі. Сегіз баланың араларында кәсіби музыка маманы Өмірбек Айтбайұлы пен Кенжебек Айтбайұлы.Ансамбльдің тарихы туралы ардақты азамат Өмірбек Айтбайұлы былай деп әңгімелейді:<blockquote>– Ансамбльдің тарихы 1982 жылы басталды деп айтуға толық негіз бар. Яғни сол жылы ауданда мәдениет саласын басқарған Қайрақбай Нұрабаев Жаңақорғанда өтетін отбасылық ансамбльдің байқауы өтетінін айтып, біздің өнерлі отбасымыздан ансамбль құруымызға қолдау білдіріп, сол байқауға өзі апарды. Ансамбльге ең үлкен екі ағамыз Үмітбек пен Өтеген қатыспады. Ансамбльдің ең үлкен мүшесі, марқұм, есімі елге белгілі дәрігер болған Қожагелді ағамыз еді. 8 ұлдың 6-ы ансамбльдің құрамында болды. Қожагелді ағамыз примада, Болатбек барабанда, Алтынбек домбырада, мен өзім баянда, Әмірбек бас домбырада, Кенжебек шаңқобыз, сазсырнайда ойнады. Құрамында 17 мүшесі бар отбасылық ансамбіліміздің әншілері жұбайым Гүлнар мен Кенжебектің келіншегі Ләззат дуэтпен ән айтты. Ең алғаш байқауға шыққанымызда тұңғышымыз Әсел дүниеге келіп, қырқынан да шықпаған еді. Концертте сәтті өнер көрсетіп, бірінші орын алып келдік. Сол жылдан бастап, жыл сайын байқауларға қатысып, отбасылық ансамбльдің есеп беру концертін беретін болдық.</blockquote>Ел тарихында ақ күрішімен белгілі Шағанды енді жұрт әуелеген ән мен күмбірлеген күйін шерткен Сарыбаевтар отбасылық ансамбілінің өнерімен тани бастады. Қанда бар қасиеттің арқасында әулеттің әрбір мүшесі өнерге жақын болды. Ән мен жыр қонған әулетте барлығы дерлік ұлттық аспаптың құлағында ойнады. Жыл сайын шығармашылықтары шыңдалып, өнер байқауларынан қалыс қалмады. 1987 жылы облыста өткен байқауда топ жарып, Алматы қаласында өтетін отбасылық ансамбльдердің байқауына жолдама алды. Тыңғылықы дайындық пен бай репертуардың арқасында рес­публикалық байқаудан дара шықты. Бұл сапар жайында да керемет естелігімен бөліскен өнер иесі Өмірбек Айтбайұлы:<blockquote>– Алматыға жеткенімізде респуб­ликалық сарайға бізді арнайы іздеп Мардан Байділдаев келді. Ол кісі өнер мен білімнің ордасындай болған Алматы қаласындағы М.О.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтында жарты ғасырдай еңбек еткенін білеміз. Өнер десе ішкен асын жерге қоятын ақын "жерлестерім келді" деп құрметі мен қошеметін аямады. Өнерімізге жоғары баға бергендердің қатарында халық әртісі Роза Рымбаева да болды. Қанша күн бірге жүріп, біздің жетістігімізге бірге қуанды, – деді.</blockquote>Отбасылық ансамбль облыстан шыққан ең үздік ұжым ретінде 1989 жылы Целиноград қаласында өткен байқауға қатысып, Украинаның Зеленщук қаласында өтетін бүкілодақтық байқауға жолдама алады. Байқауда ансамбльдің күміс көмей әншілері украина халқының әнін шырқап, қазақтың халық әндерін де орындайды. Қазылар алқасының, өнер сүйер қауымның қошеметіне бөленген өнерпаздар байқаудың бірінші орын жүлдегері және дипломанты атанады.Шығармашылық ұжым 1991 жылы халықтық атақ алады. Бұл атақты алу оңай емес екені белгілі. Шағанға республикалық Ұлттық-ғылыми орта­лықтың директоры Сәбит Досаев келіп, қазылар алқасының төрағасы ретінде 1 сағатқа созылған ансамбльдің концертіне баға береді. Табысты өткен концертте атақ сәтті қорғалып, осы жылы халықтық атаққа ие болады.«Өнер жолы – ұлы жол» демекші, Сарыбаевтар халықтық отбасылық ан­самб­льдің орны ауданның мәде­ниет саласында ерекше. Аға мен інінің, абысын мен келіннің, әпке мен сіңлінің сыйластығына сызат түспе­ген өнерпаздардың өне­рін аудан жұрт­шылығы да жоғары бағалайды.Төл өнерді киелі сахнаға алып шығуды қасиетті парыз деп білетін отбасылық ансамбль соңғы жылдары есеп беру концертін бере алмады. Оған себеп те жоқ емес. Бірінен соң бірі Қожабек, Болатбек, Алтынбек ағалары өмірден өтті. Қазір ансамбльде ол кісілердің өнерін ұрпақтары жалғастыруда. Болатбек ағаның ұлы Бақытжан бірнеше аспапта ойнайтын талантымен қоса әншілік қабілетімен де танылды. Бақытжан қазір Хабар арнасында қызметте. Өмірбек ағаның қызы Әсел, Жалағаш ауданында дәрігер, ансамбльдің мүшесі ретінде өнер көрсетуден ажыраған емес. Ансамбльдің ең кіші мүшесі 10 жастағы Нұрасыл Өмірбек ағаның немересі, домбыра тартады. Сонымен қатар өнерлі отбасының мүшелері Орынбек, Әбдіқадыр, Ақниет, Талғат, Қанат ансамбльдің белді мүшелері. Қазір ансамбльдің құрамында 12 өнерпаз ел мәдениетінің дамуына, өнердің асқақтауына қызмет етіп келеді.<blockquote>– Өміріміз өнердің ортасында өтіп келеді. Жыл сайын ауылда "Әніменен сезімдерді тербеткен" тақырыбымен есеп беру концертін өткіземіз. Халық алдында өнерімізді көрсетіп, қошеметке бөленеміз. Ұлттық аспаптардың құдіретімен ұлттық өнерді насихаттап жүргенімізге қуаныштымыз. Мұны Алланың берген сыйы деп білеміз. Өнер – адамды шабыттандырады, керемет көңіл күй сыйлайды. Ағаларымыз келместің кемесіне мініп кетіп, көңіліміз құлазып қалды. Дегенмен көрермендерімізбен қайта қауышатын күн алыс емес дегім келеді, – дейді мәдениет майталманы Өмірбек Сарыбаев.</blockquote>Қырық екі жылдан бері өнердің тайқазанында қайнап, халықтық музы­каның құдіретін насихаттап жүрген өнер майталманы Өмірбек Сарыбаевтың еңбегі лайықты бағаланды. 1987 жылы ҚР Білім саласының үздігі төсбелгісін алды. 2020 жылы Қазақстан Республикасының Құрметті азаматы атағымен және Сырдария ауданына 90 жыл мерекелік медалімен марапатталды. Өмірбек Сарыбаев 7-8 әннің авторы атанды. Кенжебек Сарыбаев орындайтын «Ағалар», «Әкеме» әніне әуен жазды, өлеңін шағандық фельдшер Досбол Әбуов жазғанын бірі білсе, бірі білмес. Белгілі әнші Динара Жәкешева орындап жүрген «Анама» әні де танымалдыққа ие болды. Бұл әннің авторы да Өмірбек аға екенін біз қуана жеткіземіз.Шаған ауылы мен Сырдария ауданының атын республикаға танытып жүрген өнерпаз отбасына шығармашылық табыс тілейміз.Бибісара ЖАНӘЛІ

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Мәдениет