<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Өткен күнді өлшеп, бүгінге шынайы баға беретін тарихшылар ғана.&nbsp;Ұлтты тану мен сүюдің&nbsp;алғышарты да тарихты түсінуде жатыр. Сондықтан аталған салаға аяқ басқан жастарға қолдау көрсету маңызды. Осы орайда жас тарихшы Рамазан Әбілдоспен сұхбаттасқан едік.– Тарих – жан тазалығын, шынайылықты, үздіксіз ізденісті талап ететін ғылым. Бұл саланы таңдауыңызға не түрткі болды?<blockquote>– Иә, әрине. Тарих – тынымсыз еңбек пен үлкен тәжірибені қажет ететін ғылым саласы. Менің тарих саласына деген қызығушылығым оқушы кезімнен басталды. Қызылорда облысы Қазалы ауданы Әйтеке би кентіндегі Жанқожа батыр атындағы № 70 орта мектебін бітірдім. Онда көбіне гуманитарлық бағыттағы пәндер ерекше ұнайтын. Оның ішінде, әсіресе, тарих пен әдебиет сабақтары ерекше назарда болды. Бесінші сыныпқа өткен шағымда аудандық кітапхананың балалар бөлімінен ересектер бөліміне ауыстырды. Әлі есімде, осында ең алғаш оқыған тарихи кітабым – Мұхаммед Хайдар Дулатидің «Тарих-и Рашиди» еңбегі. Автордың кітап жазу барысындағы тарих ғылымына деген шексіз адалдығы ерекше әсер етті. Кейінірек, оныншы сыныпқа өтер кезімде ұстазым Ұлан Қалиев Ұлттық бірыңғай тестілеуге дайындалу мақсатында №249 мектеп-лицейдің мұғалімі, ауданның белгілі тарихшысы Ғалымжан Жантөреден білім алуға кеңес берді. Тарих ғылымына қатысты бастапқы негізгі білімді Ғалымжан ағайдан үйрендік десек болады. Күнделікті мектептегі сабақтар аяқталысымен, Ғалымжан ағайдың үйіне жол тартып, кешкі сағат 10-ға дейін тарихпен шұғылданатынбыз. Ұстаздардың берген тәрбиесі мен білімінің нәтижесінде мектепті «Алтын белгімен» тәмамдап, Алматы қаласындағы әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің тарих факультетіне (ол кезде – Тарих, археология және этнология факультеті деп аталатын) мемлекеттік грант негізінде оқуға түстім. Жоғары оқу орнындағы студенттік жылдарымда белгілі тарихшы-ғалымдар С.М.Мәшімбаев, Қ.С.Қаражан, Т.Омарбеков, Б.Б.Кәрібаев секілді профессорлардың дәрісін тыңдадық.Өзім ҚР ҰҒА Құрметті академигі, т.ғ.д., профессор Т.Омарбековтің ғылыми жетекшілігінде болдым. «Бір мұғалім бар, алдынан тез кеткің келеді, бір мұғалім бар қуып жеткің келеді, ұстаз бар, алдында мәңгі жүгініп өткің келеді» демекші, қадірлі ұстазымыз, марқұм Талас Омарбеков біз үшін «мәңгі жүгініп өткің келетін» ұстаз еді. 2021 жылы «Кеңестік тоталитарлық жүйенің билігі жағдайындағы тұлғалар қызметі (ХХ ғ. 20-30 жылдары)» атты тақырыптағы дипломдық жұмысымды сәтті қорғап, білім ордасын үздік дипломмен аяқтадым. Одан әрі осы оқу орнының магистратура бөліміне оқуға түсіп, биыл ҚР ОМА директоры, т.ғ.к. С.Қ.Шілдебайдың жетекшілігімен «Қазақтың алғашқы кәсіби тарихшысы Х.М.Әділгереевтің өмірі мен ғылыми-педагогикалық қызметі (1907-1974 ж.ж.)» атты тақырыптағы магистрлік диссертацияны жемісті қорғап, «гуманитарлық ғылымдар магистрі» атандық. Осы­лайша, тарих ғылы­мына өзіміз­дің алғаш­қы қада­м басып жатыр­мын.</blockquote>–&nbsp;Ал­ғашқы пьеса жазған қазалылықты анықтадыңыз. Сол туралы толығырақ айтып өтсеңіз…<blockquote>– ХХ ғасырдың 20-50 жылдарындағы сталиндік қуғын-сүргін саясатының салдарынан қаншама көзі ашық, көкірегі ояу азамат­тардың өмірі қиылып, олардың отбасы­лары мен жақын туыстары итжек­кенге айдалып кеткені белгілі. Сол тоталитарлық жүйенің құрбаны болған қазақ қайраткерлерінің бірі, жерлесіміз Меңдіболла Күзембайұлы жайлы бүгінге дейін бірде-бір көлемді мақала жарық көрмеді. Меңдіболла Күзембайұлы – өткен ғасырдың алғашқы шире­гінде Қазалы­дағы білім беру ісін дамыту мен жергілікті халықтың хал-ахуалын көтеру мақса­тында ұшан-теңіз қызмет атқарған қайраткер. 1918 жылы халық аштықтан әбден қалжыраған шақта қаланың бай-қуатты адамдарынан қаражат жинап, аштыққа ұшыраған жандарды аман алып қалу мақсатында түрлі көмек көрсету шарасын ұйымдастырды.Өңірдегі егіншілік кәсібін дамыту үшін арықтар қаздыру жұмысына басшылық жасады. Сырдария съезінде Түркістан Уақытша ұлт кеңесіне мүше болып сай­ланды. Ташкент, Қызылорда, Мәскеу және Алматы қалаларында түрлі жауапты қызметтерді атқарды. Қайраткердің өмірі мен қызметіне қатысты мәліметтерді іздестіру барысында Алматы (ҚР ОМА, ҚР ПА), Шымкент (ТОҚСТМА), Мәскеу (РГАСПИ) және т.б. қалалардағы архив қорларынан құнды құжаттарды анықтадық. Біздің назарымызды ерекше аударған маңызды туынды – Меңдіболла Күзембайұлының «Бақытсыз қыз» (1918 ж. (баспаға даярлаған Ш. Сарыбаев) атты пьесасы. Оны біз ҚР Ұлттық кітапханасының сирек қорынан кезіктірдік. Шығармада өрімдей жас қазақ қызының еркінен тыс болыс­қа әйелдікке беріліп, оған көнбеген ару ауыл­дан қашып, қыстың бораған шағында адасып, ақыры үсіп өлгені жайлы траге­диялық оқиға баяндалады.Өкінішке қарай, елім деп еңбек еткен асыл азамат Меңдіболла Күзембаев нақақ жаланың салдарынан 1938 жылы 7 наурызда 49 жасқа толар туған күніне 8 күн қалғанда, сталиндік репрес­сияның құрығына ілігіп, ату жазасына кесілді. Қайраткердің жары Степанида Лаврентьевна 11 жасар баласы Абайменен Алма­тыдағы пәтерінен қуылып, қала сыртынан жертөле қазып, күн көруге мәжбүр болды. Азапқа шыдамаған жары көп ұзамай, ауыр дертке шалдығып, жан тапсырды. Арыстың жалғыз тұяғы Абай Меңдоллаұлы 2021 жылы 4 наурызда 95 жасында өмірден озды. Қазіргі таңда одан тараған ұрпақтары Ресейде тұрып жатыр.Халқына қалтқысыз қызмет еткен тұлғаның еңбегі егеменді елімізде лайықты түрде қастерленуі тиіс. Алдағы 2024 жылы Меңдіболла Күзембайұлына 135 жыл толады. Соған байланысты ардақты азаматтың өмірі мен қызметіне байланысты жинақ шығарсақ нұр үстіне нұр болар еді.</blockquote>– Омбыға барып, архивті ақтарып, тың ақпарат тапқан боларсыз? Омбыда оқыған қазақстандықтардың арасында қызылордалықтар да бар шығар?<blockquote>–Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің тарих факультетінің деканы, т.ғ.д., қауым. профессор Д.С.Байгунаковтың жетекшілігімен керемет жоба жүзеге асты. Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігінің «Алматы облысы Жаңалық ауылындағы саяси репрессия құрбандары қалдықтарының археологиялық верификациясы мен тарихи иденфикациясы: пәнаралық зерттеулер»» ғылыми-зерттеу жобасы негізінде тарихшы Е.Стамшаловпен бірге Ресейдің Омбы қаласындағы Омбы облысының мемлекеттік тарихи архивінде (ГИАОО) болдық. Жоба тақырыбына қатысты құжаттарды іздеу және жинақтау мақсатында іссапар сәтті өтті. Жұмыс нәтижесінде ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басындағы Омбы қаласындағы оқу орындарында білім алған қазақ студенттері мен өткен ғасырдың 20-50 жылдары қуғын-сүргінге ұшыраған қазақ зиялыларының өмірі мен қызметіне қатысты аталған архив қорларынан көптеген құжаттың көшірмелері әкелінді. Оның ішінде, атап айтсақ, Н.Нұрмақов, С.Сейфуллин, М.Жұмабаев, Қ.Кемеңгеров, А.Тұрлыбаев, Д.Әділов сынды қайраткерлердің жеке істеріндегі құжаттардың сканкөшірмелері бар.</blockquote>–&nbsp;Тарих кеше кім екенімізді тануға көмектеседі. Ал ертең қандай ұлт боларымыз бүгінмен тығыз байланысты. Тәуелсіздік жылдарынан кейінгі Қазақстан қай қырынан, қаншалықты зерттелуде?<blockquote>– Ұстазым, академик Берекет Бақытжанұлы дәрістердің бірінде былай деп айтқан еді: «Тарих ғылымы өзіне басты жеті міндет жүктейді. Олар: білім, ғылым, тағылым, тәрбие, саясат, идеология және болашақты бағдарлау». Міне, осы мұраттардың жолында еліміздің тарихшы-ғалымдары аянбай тер төгіп, зерттеу жүргізеді. Көбінесе тарих ғылымынан алыстау жандарға тарих тек ғана фактілерден құралған баяндау сипатындағы әңгіме ретінде көрінеді. Бірақ шын мәнінде мүлдем олай емес. Тарих математика ғылымы секілді дәлдікті қажет етеді.Егемендік жылдарынан бастап, тарих ғылымы бұрынғы таптық көзқарастардан бас тартып, өркениеттік негіздегі көзқарастар мен ұстанымдарға бет бұрды. Кезіндегі алып «Қызыл империядағы» саяси жағдайларға байланысты жабық болған тақырыптарды зерттеуге мүмкіндік туды. Бүгіннің өзінде КСРО «келместің кемесіне мініп кетсе де», осы тақырыптарға қатысты архив құжаттарының ішінде әлі де «құпия» таңбасы алынбағандары жетерлік. Бұл дегеніміз, Қазақ тарихының ХХ ғасырдағы ең күрделі кезеңдеріне қатысты ақиқат толықтай зерделенбеді деген сөз.Тағы бір айтарым, қазір елдегі тарих ғылымының жағдайы көңіл толарлық деп айта алмаймын. Өкінішке орай, ғалымдардың материалдық жағдайы ретке келмей, ғылымның ілгері дамуы жайлы әңгіме қозғаудың өзі асығыстық. Қазір ғалымдар азғантай жалақы алса да, нағыз «Платондық махаббатпен» еңбек етіп жатыр. Бірақ ғылым үшін тер төккен әрбір азамат еңбегінің лайықты бағаланғанын қалайды. Әйтпесе, ол іштей жұтылып, өзін-өзі жоғалтпасына кім кепіл?!</blockquote>–&nbsp;Әдемі әңгімеңіз үшін рақмет!

Омбы архивіне барған сырбойылық тарихшы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Жас жұбайлар бірге болуға сеніммен серт етеді. Куәгерлердің көзінше жары болуға келісімін береді. Бұл – ең жауапты әрі аяулы сәт. Осы орайда өңірімізде «Отбасы» орталығы бой көтеріп, лентасы да қиылған болатын. Енді зәулім ғимарат жанұя игілігіне жарауға әзір. Бұл туралы «Отбасы» орталығы басшысының орынбасары Ұлбосын Қылышбаевамен әңгіме өрбіткен едік.– Шариғат шартына сәйкес неке қию мешітте өтеді. Ал неке сарайы АХАТ бөлімінің жұмысын жандандырды десек болады. Айтыңызшы, орталық ашылғаннан бері қанша неке тіркелді? Мұнда табан тіреген жас жұбайлардың сезім күйімен бөліссеңіз…<blockquote>– Отбасы орталығы өткен жылдың қыркүйек айында салтанатты түрде ашылып, сол уақыттан бері жұмыс істеп келеді. Осы уақыт аралығында 70-тен астам жұп неке қидырды.Кез келген адам үшін үйленіп, отбасы болу ең маңызды кезең әрі жауапты іс. Сондықтан неке қию алдындағы қуаныш пен қобалжу баршаға тән сезім. Жастардың шаңырақ құрып, үлкен өмірге аяқ басқан сәттерін көру әрине ерекше.</blockquote>– Отау құрған екі жас шағын мемлекеттің моделін құрады. Демек бұған аса дайындық керек. Сіздің ойыңызша, ұл мен қыздың міндеті қандай?<blockquote>– «Отан отбасынан басталады» деп тегін айтылмаған. Яғни мемлекеттің ең басты байлығы – халық болса, қоғамда халықтың тұрмыс жағдайымен қатар, бақытты болуы да үлкен рөл атқарады. Ал адам отбасы құру арқылы бақытын еселейді. Отау құруға ниетті ұл-қыздың негізгі мақсаты да бақытты отбасы құру. Ол үшін өз өмірі мен іс-әрекетіне жауапкершілікпен қарауы қажет. Яғни сезіммен ғана емес, саналы тұрғыда қабылданған шешім арқылы шаңырақ көтеру маңызды. Одан кейін бір-біріне деген сыйластық, сүйіспеншілік болса отбасының іргетасы берік, шаңырағы биік болып, үй іші бақыт пен шаттыққа толы болары сөзсіз.</blockquote>– Неке сарайына немкетті қарап, «даңғарадай зал тек неке қиюмен шектеле ме?» деген сыңаржақ пікір де айтылды. Бірақ бүгінде отбасы орталығына айналуы ғимараттың ғибратқа толатынын білдірді. Мұнда тағы қандай қызметтер көрсетіледі?<blockquote>– Үйленуге бір ай бұрын өтініш білдірген жас жұбайлар отбасын жоспарлау мақсатында медициналық тұрғыдан тексеруден өте алады. Ата-ана үшін қуанышты шақ – сәби сүю. Сондықтан жастар денсаулығы орталығы мамандары жүктілікті жоспарлау, бедеуліктің алдын алу бойынша кеңес береді. Ер мен әйел денсаулығындағы созылмалы ауруларды емдеу арқылы бала босану мүмкіндігі туралы хабардар болады.Тіпті жұмыссыз жүрген жастар орталықтағы «Мансап» бөліміне келсе, мамандығы бойынша жұмысқа орналасуға ықпал жасаймыз. Ал «Бақытты отбасы» бөлімі жас отбасыны тұрғын үймен қамтамасыз етеді. Бұл ретте «Отбасы банк» филиалының қызметкерлері жастарға үй алудың тиімді жолдарын қарастырып, бағыт береді. Сондай-ақ «Бақыт мекені» бөлімінде қазақы отбасының құндылығы мен тәрбие туралы түсіндіріледі. Мұның бәрі отау құратын жастарды жаңа өмірге дайындайтыны сөзсіз. Жас жұбайлардан болашаққа деген сенім мен үмітті байқап, жолдары ашық болсын деп іштей тілеп тұрамыз. Яғни орталық – берекелі ғұмырдың баспалдағы іспетті.</blockquote>– Қоғамда резонанс тудырған «Бірақ» бағдарламасы бірінші шығарылымынан-ақ жабылды. Әйелдің жан-айқайы мен ішкі күйзелісі көп көңілін күйретті. Тұрмыстық зорлық-зомбылықтың алдын алуда отбасы орталығы қандай шараларды жүзеге асырмақ?<blockquote>– Тұрмыстық зорлық-зомбылық өте өзекті мәселе. Отбасылық мәселеге тап болған әйелді зорлық көрсеткен күйеуіне қосуға тырысу дұрыс емес. Бұл одан да сорақы жағдайға алып келуі мүмкін. «Ұлт болам десең, бесігіңді түзе, ол үшін әйелдің хал-жағдайын түзе» деген сөз әлі күнге дейін маңызды. Зорлық-зомбылықтың көбеюіне әр түрлі себеп бар. Бірі – тәрбие, екіншісі – тұрмыстың төмендігі, үшіншіден – ерлі-зайыптылар арасына басқа тараптардың араласуы. Түптеп келгенде мұның бәрі адамның психологиялық тұрғыдан әлсіз әрі сауатсыз болуы деп ойлаймын. Себебі кез келген адам өзінің эгокүйлерін сау басқара алатын болса, ішкі-жан дүниесіне үңіле алса, басқа адамға жанашырлық таныта алса, бәлкім, бүгінгідей статистиканы азайтар ма едік?! Орталықта бұл мақсатта тұрақты түрде психолог жұмыс істейді. Яғни жастардың әлде де бір-бірін танып білуіне үлес қосады. Жан саулығына қатысты кез келген сұрақтарға жауап береді.</blockquote>– Бір құмалақ бір қарын майды шірітеді дейміз. Соңғы уақытта орын алған жайттар ер-азамат атауы мен әке рөлін түсіріп жіберген сыңайлы. Сіздіңше, заңнан басқа отбасы институтын сақтаудың негізі не?<blockquote>– Әр отбасы жеке мемлекет. Ол мемлекеттің іргетасын қалаушы, басқарушы – отағасы, әке. Отбасының рухани, материалдық жағынан құлдырамай, мықты болуы әкеге байланысты. Алайда әке болу бар да, әке бола білу тағы бар. Өкініштісі, бала тәрбиесіне келгенде көп жағдайда отанасына ысыра салатын әке жетерлік.Бұрын бала санасында, әсіресе ер баланың санасында әкені тұлға ретінде қалыптастыруда ананың рөлі ерекше еді. Анамыз әкеміздің қабағына қарап өсуге бейімдеп, тәрбиелеген болатын. «Әкең жұмыстан келеді», «әкеңмен ақылдас», «әкеңнен сұран» деген секілді қарапайым ғана тәрбиені санаға аналар құйып өсірді. Қазіргі таңда әкенің рөлі сәл төмендеп қалғандай көрінеді. Баланың әкеден гөрі анасына иек артуы басым болып кетті. Менің ойымша, ұл рухты, намысты болып ер жетуі үшін әкесінің тәрбиесін көп көру қажет. Сонда бала әкенің бүкіл тұлғалық болмысына, өмірлік ұстанған принциптеріне қарап, бой түзейді.Әкенің рөлін көтеріп, абыройын арттыру үшін ана ықпал етуі тиіс. Бірақ қазір бала ақылды. Кімнің көңіл бөліп, бөлмеуін өзі саралай алады. Сондықтан әкелер отбасына, бала тәрбиесіне уақыт тауып, көңіл бөлгені құба-құп. Сонда отбасындағы, бала алдындағы, жар алдындағы рөлі ешқашан аласармақ емес.</blockquote>– Сұхбатыңызға рақмет!

«Отбасы» орталығында 70-тен аса жұп неке қидырды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Күрес – күш жетілдіретін спорт түрі. Ұлттық спорт «қазақ күресінің» дамуы қазақ халқының тамыры тереңнен тартылатын тарихымен астасып жатыр. Бозкілемнің белді балуаны, облысымыздың мақтанышы, 2011 жылғы «Жас Барыс» республикалық турнирінің жеңімпазы, Дүниежүзілік көшпенділер ойынының 2016 жылғы күміс жүлдегері, 2017 жылғы «Қазақстан Барысы» Еламан Ерғалиев ұлттық спортты дәріптеп жүр. Осы орайда балуанның өміріндегі жаңалықтармен танысып, емен-жарқын сұхбат құрған болатынбыз.– «Қазақстан Барысы» атанған Еламан қазір қайда жүр?<blockquote>– Бүгінде дзюдодан ұлттық құрама сапындамын. Былтыр қараша айында дзюдодан өткен ел чемпионатында 100-ден ауыр салмақ дәрежесінде І орын иелендім. Бүгінде Алматы қаласында оқу жаттығу жиыны өткізілуде, дайындық үстіндеміз.</blockquote>–&nbsp;2017 жылы «Әскер Барысы» сайысында жеңімпаз атанғаныңыздан хабардармыз. Сонда әскери салада да қызмет етесіз бе?<blockquote>– Иә, «Қазақстан Барысына» «Әскер барысының» атынан шыққан едім. Енді, сол жылы толық әскери қызметкер болған жоқпын, бірақ әскер қатарына жұмыспен тіркелдім. Қызылорда облысының атынан қатыстым. Мақсат Исағабылов, Нұрым Сәлімгереев, Айбек Серікбаев сияқты мықты, белді балуандар болғандықтан, маған сол жақтан ұсыныс түсті. Балуандар сайысында Алла бұйыртып, «Әскер Барысы» және «Қазақстан Барысы» атандым.</blockquote>–&nbsp;Биыл елімізде «Дүниежүзілік көшпенділер ойыны» өтеді. Қазақ күресі бойынша қатысуыңыз мүмкін бе? Жалпы алдағы уақытта сізді қандай спорттық додалардан көре аламыз?<blockquote>– Иә биыл, алғаш рет елімізде көшпенділер ойыны болғалы жатыр. Біріншіден, сайыстың елі­мізде өтетініне қуаныштымын. Мен бұл жарысқа 2016 жылы Қырғызстанда қатысқаным бар. Ол кезде финалда орыс балуанына есе жіберіп, күміс жүлде иелендім. Бірақ биылғы жарысқа қатысамын деп айта алмаймын. Себебі арнайы чемпионатта жеңіске жетіп, іріктелген осы сайысқа белгіленген балуандар бар, солар күресуі керек деген ойдамын. Жалпы қазіргі жоспарым дзюдо күресінің төңірегінде. Олимпиадаға қатысуға мүмкіндік беретін жарыстарда бақ сынап, шетелде және Қазақстанда өтетін дайындық кезінде өзімді шыңдаудамын. «Қазақстан Барысы» сайысы жақындағанда екі күрес түрін қатар алып жүремін. Сәуір айының аяғында Тәжікстан астанасы Душанбеде өтетін жарысқа қатысамын. Алға қойған жоспар әзірге осы.</blockquote>–&nbsp;Еліміздегі қазақ күресінің қазіргі даму деңгейі, спортшыларды қолдау туралы не айтасыз?<blockquote>– Еліміздегі қазақ күресі жақсы дамып келе жатыр деп толық айта аламын. Аллаға шүкір, мемлекет тарапынан да бүкіл жағдай жасалып жатыр. Материалдық та, рухани жағынан да қолдау жақсы. Күресем деген адамға шектеу жоқ. Кез келген спорт түрінен еңбек етем, спортпен айналысам деген адамға қолдау жоғары. Жалақы көлемі де артты. Ел ішіндегі, шетелдегі жарыстарға шығуда да қиындық жоқ. Спортшыларды өте жоғарғы деңгейде қолдап жатыр. Тек бізден керегі – нәтиже. Көк туымызды желбіретсек, мемлекеттен көрсетілер қолдаудың деңгейі жоғары.</blockquote>–&nbsp;Мықты спортшының жетістігі тынымсыз еңбек пен жаттықтырушыға байланысты. Бапкеріңіз туралы да білгіміз келеді?<blockquote>– Мықты спортшы болу үшін ең алдымен – еңбек, одан бұрын – тәртіп керек деп айтқым келеді. Қайтпас қайсарлық, маңдай тер, жеңіске деген ынта болу керек деп ойлаймын. Осылар болмаса жақсы нәтижеге жету қиын. Қазіргі уақытта менің жеке бапкерім – Қален Қалиұлы. Қызылорда қаласында дзюдодан жаттықтырушы. Бүгінгі таңда менен бөлек 3 спортшысы толықтай Олимпиадаға үміткер. Алла қаласа Париж Олимпиадасына барғалы отырмыз. Осындай құрамада еңбек етіп жатқаныма қуаныштымын. Спортта табандылық, тәртіп және еңбекқорлық керек деп ойлаймын.</blockquote>–&nbsp;Сұхбатыңыз үшін рақмет!&nbsp;Фото: www.facebook.com/Qazaqkuresikz

Еламан Ерғалиев: Париж Олимпиадасында бақ сынамақпын

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;«Қазақстан студенттерінің Альянсы» – ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің жанынан құрылған республикалық студенттер қозғалысы.&nbsp;Ұйым жастардың құқықтық мәселелерін шешуге, зияткерлік, шығармашылық, инновациялық дағдыларын дамыту мақсатында жұмыс істейді. Студенттік қозғалыстағы сырбойылық жастардың әлеуетін білу мақсатында Қазақстан студенттері Альянсының Қызылорда облыстық филиалының төрағасы Расул Базарханұлымен сұхбаттастық.– Расул мырза, өткен жылдың қыркүйек айында облыстық филиалдың төрағасы лауазымына тағайындалдыңыз. Ұйымның жұмысы қалай жүруде?<blockquote>– Бүгінде облыстық штабқа қарасты 4 бөлімше бар.&nbsp;Атап айтқанда, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті, М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжі, Қызылорда медициналық жоғары колледжі және Болашақ универсиетінің жоғары колледжі. Оқу орындарында құрылған бөлімшелерде 160-қа жуық студент мүше ретінде тіркелген.Белсенді жастардың бір алаңда тоғысуының нәтижесінде интеллектуалдық, зияткерлік, мәдени көпшілік шаралар, акциялар мен дебат байқаулары ұйымдастырылып, құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында әкімшілік жанынан құрылған жедел топпен, ювеналды полиция қызметкерлерімен бірге түнгі рейдтер және әртүрлі бағыттағы түсіндірме жұмыстары жүргізілуде.&nbsp;Қазақстан студенттері Альянсының әр өңірде филиалы бар. Апта сайын өңірлік әріптестермен, басшылықпен жиналыс өтеді. Онлайн кездесу барысында әр өңірдегі өзекті жобаларды талқылап, нәтижесін сараптаймыз. Әр аймақтың өзіндік үздік жобалары да болады. Көп жағдайда бір тақырыптағы іс-шараларды барлық аумақта бір мезетте жасауға тырысамыз. Сол кезде жастардың назарын аудартып, қызығушылығын оята аламыз деп ойлаймын. Бастысы, біз санға емес, сапаға мән береміз. Ұйым мүшелерінің саяси бағытқа қызығушылығы жоғары, өзіндік көзқарастары қалыптасқан. Қайырымдылық жұмыстарымен тұрақты айналысады. Қызылорда студенттерінің Альянсы республика бойынша жетекші ұйымның бірі. 2023 жылы еліміз бойынша «Үздік штаб» номинациясын иеленді. Бұл біз үшін үлкен жетістік. Әрі үлкен жігер сыйлаған марапат. Мұнымен тоқтап қалмаймыз, әрі қарай өз жұмысымызды жоғары деңгейде жүргізуге тырысамыз.</blockquote>–&nbsp;Ақпан айында Қызылорда медициналық жоғары колледжімен ынтымақтастық туралы меморандумға қол қойдыңыздар. Басқа да келіссөз аясында қандай нәтижеге қол жеткіздіңіздер?<blockquote>– Өткен жылдың қыркүйек айына дейін төраға қызметінде Сабыржан Бақытжанұлы жұмыс істеді. Сол кезеңде бірнеше оқу орындарымен, жастар ұйымдарымен келіссөздер жүргізілді. Сол келіссөздер аясында өткізілген жобаларымыз бен ісшараларымыз оң нәтиже беруде. Бүгінде «Respublica» партиясы» Қызылорда облыстық филиалы, облыстық және қалалық жастар ресурстық орталықтарымен, жастар ұйымдарымен тығыз байланыс орнатылды. Қазіргі уақытта «Respublica» партиясы» Қызылорда облыстық филиалы жанындағы Жастар бірлестігімен көптеген ісшараларды өткізудеміз. Сондайақ «Qosyl» деген атаумен жастар арасында танымал қалалық жастар ресурстық орталығында біздің ұйымның жеке кабинеті бар. Алдағы уақытта студент жастардың әлеуетін арттыруда, басқа да ұйымдармен әріптестік байланыс орнатамыз. Кез келген ұсыныстарды тыңдауға әзірміз. Дамудың даңғыл жолында жастардың бірге болуы маңызды.</blockquote>– Республикалық штабпәтердің біздің облысқа көзқарасы қандай?&nbsp;Филиалдар арасында рейтинг жүргізіледі ме?<blockquote>– Көзқарасы өте жақсы. Басшылық Тараз, Алматы, Түркістан, Қызылорда өңірлерінде атқарылған жұмыстарды жоғары бағалауда. Сыр өңірі басқа облыстарға қарағанда медиа саласы мен ақпараттандыру жұмыстары бойынша алдыңғы қатарда. Өңірлік әріптестермен де жақсы қарым-қатынастамыз. ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігінің жанындағы студенттік омбудсмендер еліміз бойынша тағайындалған. Қызылорда облыстық студенттік омбудсмен қызметін Сабыржан Бахытжанұлы атқарады. Сабыржан Қуандықпен бірлесе отырып, ЖООлардың жатақханаларына мониторинг және түнгі рейдтік жұмыстар тұрақты түрде жүргізіледі. Қызылорда студенттерінің Альянсы үнемі белсенді, студенттердің алдында өз беделін түсірген емес. Жыл сайын жаңа толқынмен құрамы жаңарып, жаңа леп әкелуде.</blockquote>–&nbsp;Жастардың жобаларын дамыту жолында түрлі гранттар бөлінуде. Бақ сынап көрдіңіздер ме?<blockquote>– Елімізде ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен, Азаматтық бастамаларды қолдау орталығының бастамасымен волонтерліктің 7 бағыты бойынша шағын гранттар байқауы өткізіледі. Біз осыған дейін шағын гранттар байқауына қатысып, жеңімпаз атанып, Сыр өңіріне республикадан қаржы тартқан болатынбыз. Біршама&nbsp;өзекті жобаларды облыста жүзеге асырдық. Жобалар туралы толығырақ әлеуметтік желіде жарияладық.Биыл да Қызылорда студенттері Альянсының жанынан арнайы топ құрып, жобаларға қатыстыруды көздеп отырмыз.&nbsp;Жастардың шағын гранттар байқауына қатысуы арқылы өзін-өзі басқару ортасы қалыптасады. Ұйымның белгілі қаржыландыру көзі болмаса да, өз күшімен жұмыс істейді.</blockquote>–&nbsp;Neet санатындағы жастарға тоқталсақ. Жұмыссыз жастарды қоғаммен байланыстыруда Альянстықтардың тарапынан қандай жұмыс атқарылуда?<blockquote>– Иә, қазіргі уақытта «Neet» санатындағы жастар деген түсінік бар. Бұл мәселе бізге де таныс. Жұмыссыз жастарды қоғаммен тығыз байланыстыруда ақпараттық жұмыстарды күшейтіп, медиа саласы бойынша көмек көрсетудеміз. Алдағы уақытта арнайы жобамызды әзірлеп, қалалық жастар орталығымен байланыс арттыру жоспарлануда.</blockquote>–&nbsp;Жастармен жұмыс істеу қиын деседі…<blockquote>– Бізге жастармен жұмыс жасау қиынға соқпайды.&nbsp;Себебі, жастар саясатында азды-көпті тәжірибеміз бар. Біз студент жастардың ойында жүрген, жасағысы келетін жобаларды әзірлесек, олар дамушылар қатарына қосылады. Көп жағдайда студенттерге әртүрлі мүмкіндіктерді беруге тырысамыз. Мәселен, рухани даму, тәжірибе арттыру, өмірлік маңызды дағдыларды қалыптастыру деген секілді. Жастармен жұмыстың оңайлатудың тиімді тұсы олардың ұсыныстарын әрқашан тыңдап, қолдау білдіру. Демек, сұранысты дер кезінде ұстай алсақ, жастар қоғамның негізгі күші екенін, өмірден ойып тұрып орын алатынын сезінеді.</blockquote>–&nbsp;Әлеуметтік желіде негатив кездесе ме? Жағымсыз пікірмен қалай күресесіздер?<blockquote>– «Ит үреді, керуен көшеді» деген қазақта жақсы сөз бар.&nbsp;Дегенмен әр адамның қоғамға, ондағы адамдарға байланысты өзіндік пікір білдіруге құқығы бар. Біздің тарапқа айтылған сын мен пікірді дұрыс қабылдаймыз. Сыннан нәтиже шығарамыз. Әрбір адам өзіне айтылған сынды дұрыс қабылдап, оны өзгертуде дұрыс шешімдер қабылдай алуы керек. Негатив пікірге жағымсыз реакция білдіру адамгершілік тұрғысынан да, жұмыс барысында да өрескел қателік болады деп ойлаймын.</blockquote>– Биылғы жоспармен бөліссеңіз…<blockquote>– Негізінен Қазақстан студенттерінің Альянсы ұйымы жоғары оқу орындарында құрылу керек.&nbsp;Өзіңіз білетіндей, Сыр өңірінде университеттер саны аз. Сондықтан да жоғары оқу орындарының студенттерімен шектеліп қана қоймай, колледж студенттерімен де біргеміз. Бүгінде колледж студенттері ұйымға қызығушылық білдіруде. Алдағы уақытта олардың ұсыныстарын ескеріп, басқа да колледждерден бөлімшелер ашылады. Мәселен, сәуір айында И. Әбдікәрімов атындағы Қызылорда аграрлық техникалық жоғары колледжі мен «Orda» жоғары колледжінде бөлімшелеріміз ашылады. Сонымен қатар шет аймақтағы білім ордаларымен де келіссөздер жүргізілді. Мәселен, Титов, Гагарин секілді аймақтарда құқық бұзушылық ісі жиі тіркеледі. Мақсатымыз шет аймақтардағы құқықбұзушылықтың алдын алуға өз үлесімізді қосу. Студенттерді ұйым жобаларына тарту арқылы бос уақыттарын тиімді өткізуіне ықпал ету. Студент жастардың құқығы деп бос сөзбен шырылдамай, іспен дәлелдеген абзал. Сондықтан жастардан бөлек, ата-аналарымен кездесу ұйымдастырылады. «Балық берме, қармақ бер» демекші, студенттердің біліктілігін арттыру мақсатында заман ағымына сай дамып келе жатқан мобилография, SMM, 3D дизайн және т.б. жаңа мамандықтарды қатыстырып, өз жобаларымызды әзірлейміз. Нәтижесінде студент жастар оқыту курстарынан өткеннен кейін, өз қажеттіліктеріне пайдаланып, қаржы табу мүмкіндігіне жол ашылады. Биыл Қызылорда студенттері Альянсының жанынан кітап клубы құрылады және өзге де өңірлік әріптестерімізге ұсыныс ретінде жолдаймыз.</blockquote>– Сұхбатыңызға рақмет!

Биыл Қызылорда студенттері Альянсының жанынан кітап клубы құрылмақ

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Сыр елі – жыраулар арқау еткен құтты мекен. Ұлттық құндылықты дәріптеп жүрген жас өнерпаздар еліміздің мәдени өркендеуіне үлкен үлес қосуда. Қазақтың қасиетті де қастерлі домбырасын жанына серік еткен Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясының түлегі Темірхан Бейбіт солардың қатарында.– Күйшіліке ден қойғандар аз емес. Бірақ бұл өнер табыс әкеле ме?<blockquote>–&nbsp; Жоғары оқу орнында жүрген кезден бастап табыс табуға болады. Себебі жасөспірімдерге арналған домбыра, фортепиано және&nbsp; т.б жекеменшік үйірмелер қазіргі таңда танымал. Жылдан жылға қарқынды дамып, кәсіп көзіне айналуда. Көптеген қала немесе ауылда домбырашы немесе жақсы орындаушыға сұраныс өте көп.&nbsp; Домбырашы қабілетіне байланысты филармония жанынан құралатын ансамбльде немесе оркестрде де өнер көрсете алады. Жеке орындаушы ретінде де қарыштауға мүмкіндік бар. Балалардың қабілетін қанаттандыру шығармашыл жасөспірімдерге шарықтауға мүмкіндік. Осы орайда еш үміт жоқ деген күннің өзінде домбырашы шалғайдағы аудан мен ауыл балаларына оқытушы бола алады.</blockquote>– Күй қоржыныңызда қандай шығарма басым? Сыр бойының күйшілік мектебі сізге қаншалықты ықпал етті?<blockquote>– «Сыр елі – жыр елі» деп бекер айтылмаған. Сыр бойындағы күй өнері жырдан бастау алатын болғандықтан, күйдің басым көпшілігі жыр тектес болып келеді. «Әр өңірдің адамдарының қанында сол топырақтың өнері бар» деген ойға толықтай келісемін, себебі менің сүйіп орындайтын, барынша сезініп тартатын күйлер осы Сырдың қастерлі&nbsp; қойнауынан шыққан. Әрбір домбырашының жадында күй ойнар алдында «Күйді түсінгің келсе, Қазанғапты орында» деген нақыл сөздері жаңғырады. Қазанғап күйлері күйді түсінудегі тәжірибемді әлі күнге дейін қалыптастыруға ықпал етіп келеді.</blockquote>– Өзіңіз шығарған күйлер несімен ерекше? Еліктеу мен өзге авторлардың мотивтері қайталанды деп ойламайсыз ба?<blockquote>– Домбырашы ретінде ауыз толтырып айтатын сәтті күйлерді шығардым. Бұлай айтатын себебім, ұстаздарымның сынынан сүрінбей өтіп, жоғары бағаға ие болдым. Туындыларымда Сыр бойы күйлерінің мотивтерін негізге алдым. Жыр тектес және қазіргі заман күйші композиторлардың қиялын, очеркісін қолдана отырып, көптеген дүние жарыққа шықты. Әрине, жас домбырашы даму үстінде болғандықтан, еліктеусіз болмайды және бұны бұрыс деп қабылдау әбестік болар. Ұстаздарымның жолын қуып, сол кісілер секілді өз қолтаңбамды қалдыру мақсатым.</blockquote>– Сұхбатыңызға рахмет!

Темирхан Бейбит: Туындыларымда Сыр бойы күйлерінің мотивтерін негізге алдым

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қазір екінің бірі психолог. Сабағын сатып, техникасын тықпалап жүргендер де жоқ емес. Жаны азып,&nbsp;тәні тозып, сырын бөліспекке барған адамның жайын тап басып тануы екіталай. Сондықтан ішкі сарайына үңіліп, жан жарасын жеңілдетуге ұмтылған кәсіби мамандарға разы боласың. Психология – терең ізденіс. Бір ғана біліммен жайын айтып келгеннің бабын таба алмайсың. Көңілге медеу, жанға демеу болу үшін мамандықты сүю мен ынта-ықылас керек. Психология саласына қолын бір сілтейтіндер бар. Бірақ бұл ішкі күйді қалыпта ұстауға мүмкіндік. Мұны психолог Назира Кенжебек сұхбатымызда тарқатып айтты.– Қазір қоғамның бұл салаға көзқарасы оң. Дегенмен әлде де психологияны пайдасыз көретіндер бар ма?<blockquote>– Психология – ғылыми дәлелденген пән. Оған тек «жынды» адам барады деген позиция болған. Әлі де бар. Бірақ адамдардың дамуы жоғары деңгейде болғандықтан көзқарасы әлдеқайда жақсы. Психологқа негізі сау адам келеді. Өйткені маман психологиялық ауытқуы барын байқаса, терапияны тоқтатып, психотерапевтке, психиатрға жібереді. Адам жанының темір емес екенін ескерсек, ұдайы тыныштықты сезіну маңызды. Сондықтан психология мұның бірден-бір себепшісі. Күйбең тірліктің күйіне еніп, өмір сүру барысында ауыртпалық, агрессия, уайым мен өкпе-реніш болатыны шындық. Осының бәрі жүрекке салмақ салғанда ой-қуат ойсырап қалады. Демек стресс, депрессия, апатияға ұшырамай тұрып, психологқа барып, жағдаятты анықтағанның айыбы жоқ.Қуаныш пен қайғының қатар келуі өмір заңдылығы. Әсіресе сынақтың сын-сағатында сынбай, басқа түскен ауыртпалықты еңсеру керек. Қазір адам жанына емес, тәніне көп назар аударады. Сыртқы келбетіне мән беріп, карьера қуып, бай болу мен ақша табуды көздейді. Әрине жарқын әрі жақсы өмір сүру үшін мұның бәрі керек-ақ. Бірақ жанталасып жүріп, бақыттың бағасын білмей жатады. Түбінде шынайылықты іздеп, шаршайтыны да содан. Айтпағым, әркім жан-сарайына үңіліп тұрғаны ләзім.</blockquote>– Психологиямен айналысқаныңызға қанша уақыт болды?<blockquote>– Бұл салаға кездейсоқ келген жоқпын. Өмірімде орын алған қайғылы жағдайдан соң депрессияға түстім. Сөйтіп, арнайы маманның көмегімен ситуациядан оңай арылдым. Содан кейін «мен де жанына жарасы батқан жандарға қол ұшын созсам, қолдау көрсетсем» деген ынталы ой туды. Психоло­гияны оқымас бұрын әбден зерттедім. Бүгінде жоғары білімім мен 14 жылдық тәжірибем бар. ҚР психо­ло­гия­лық ассо­циа­циясының мүшесімін. Германия, Түркия, Ресейде оқыдым. Еліміз де, шетелде де ұстаздарым бар. Олармен байланысып, пікір алмасып тұрамын.Бір қызығы, 12 жыл бойы қабылдауды тегін жүргіздім. Алдыма келген адамнан еңбегім үшін ақы алмадым. Өзімді шыңдап, тексеріп көргім келді. Мамандыққа деген махаббатым зор болғанмен көпшіліктің кері байланысы қандай болатыны қызықтырды. Егер айтарлықтай нәтиже болмаса, бағытымды өзгертуді де ойладым. Қанша дегенмен алдыңа келген адамды жан-жарасынан айықтыру өте маңызды іс. Қуантарлығы, әрбір адамнан жылы лебіз бен алғаусыз алғыс естідім.</blockquote>– Бәрінің басында мәселе бар. Дей тұрғанмен көбіне көмегіңізге қандай мәселе бойынша жүгінеді?<blockquote>– Жеті жастан жоғары, яғни үлкені 78 жаста. Көбіне 10-11 сынып оқушыларының ата-анасы хабарласады. ҰБТ тапсыратын түлектерге бағыт беріп, психологиялық тұрғыда қолдау үшін жиі тренинг ұйымдастырамыз. Қызылордада бұрын-соңды болмаған нәтижеге қол жеткізгендер бар. Мәселен, мектепті 16 бала бітірсе, соның 15-і грантқа түсті. Әрине, мұнда мұғалім мен ата-ананың ықпалы және жыл бойы өткізілген тренингтің үлесі бар.Түрлі мәселе бойынша қоңырау шалып келеді. Әр адамның ішкі-күйін, жеке мәселесін құпия сақтағандықтан айтуым орынсыз болар. Бірақ көп жағдайда лудомания, яғни құмар ойынға байланысты адамдар жиі келеді. Тіпті Польша, Қырғызстан, Өзбекстаннан да байланысып, жағдай бойынша кеңес сұрайды.</blockquote>– Психологияны сапер ойынына ұқсататындар көп. Яғни, алдындағы адамға жұмсақ жеткізбесе, соңы жанжалға ұласуы мүмкін. Реакциясы теріс болмас үшін де қажетті тетік осы. Білікті маман ретінде айтыңызшы, жағдайды қалай саралайсыз?<blockquote>– Ауыртпалықтан арылудың амалын іздеп келген адамға бейжай қарамау керек. Жанын жегідей жеген мұң, шегіне жеткен шер, титықтатқан қиындық жүйке мен жүрекке жеңіл тимейді. Алдымен қандай жағдайда келгенін анықтап, эмоциясына қарай жұмысты жүйелеймін. Ол үшін адамның портретін басты негіз етіп аламын. Бұл болмысын танып, мінез-құлқын айшықтауға сеп. Содан кейін ғана терапия мен техниканы қолданамын. Әрі екінші тараптан «қазіргі жағдай сізге ыңғайлы ма?», «әрі қарай жалғастырамыз ба?» деп сұрақтар қоямын. Өйткені маған шынайылық, іске құлшына кірісу маңызды. Адамның жан-дүниесін емдеп жатқандықтан «уақыт бітті, ақша бер» деп айтудан аулақпын. Өйткені салама салмақты, жұмысыма жауапкершілікпен қараймын.Негізі терапия 40 минут немесе 1 сағатта аяқталу керек. Десе де, уақытпен санаспаймын. Кейде бір терапия үшін 2-3 сағаттап отырамын. Мен үшін көмек сұрап келген адамның жай-күйінің оңалғаны маңызды.</blockquote>–&nbsp;Денсаулықтың психикалық жағдайға тәуелді екені белгілі. Мұны елеп-ескеретіндер аз. Психосоматикалық ауру себептеріне тоқталсаңыз…<blockquote>– Психосоматика – адамның жан дүниесінің айнасы. Мұндай ауытқу – организмнің стресті қабылдау реакциясы әсерінен пайда болады. Бұл – түпкі санадағы конфликт. Адамның ішкі-күйі. Болып жатқан оқиғаны мойындағысы келмей, қабылдаудан бас тартуы. Мәселен, кейбірі өз мақсаты үшін емес, өзгенің таңдауына қарап, қалауына сай өмір сүреді делік. Бірақ басқаның ырқына көніп жүргенін іштей мойындағысы келмейді. Соның салдарынан психосоматикада көрсетілген эмоциялар орын алады. Айтылмаған сөздер жиналып, өкпе мен реніш жанды күйзелтіп жібереді. Мұның ақыр аяғы күйреуге апарады. Гормондарға әсер етіп, қан қысымы да осыдан туындайды. Демек, жанда жайлылық болмаса деннің саулығында да кінәрат табылады.</blockquote>–&nbsp;Әңгімеңізге рақмет!

Қызылордалық психолог 12 жыл бойы қабылдауды тегін жүргізді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бір бағытта ғана емес, түрлі салада бақ сынауға әзір жастың көптігі қуантады. Қоғам дамуына тамшыдай үлес қоссам деген ізгі ой бастаманы берекелі ететіні белгілі. «Сенімен Болашақ» Республикалық ата-аналар қоғамдық бірлестігінде қызмет атқаратын Нұрасыл Бекматов жазуда да жауапкершілік танытты. Жаңа романы оқырман назарынан тыс қалмай, сұраныс пен ұсыныс көбейе түскен. Сәті түсіп кітап авторымен әдемі әңгіме өрбіткен едік.– Роман жазуды қыркүйек айында қолға алыпсыз. Бір ай көлеміндегі шығарма шикі болуы мүмкін деген күмән болды ма?<blockquote>– Кітаптағы жазбамда романның қысқа ғана уақытта жазылғаны жөнінде айттым. Идея келіп, қолыма қалам ұстағанша мазасыз күй кешіп, ішкі әлемімде бір құбылыстың шыға алмай жатқанын сездім. «Шығармам шикі болып қалмаса екен» деген ойдан гөрі оқырманның қалай қабылдайтыны алаңдатты. Шыны керек, әлі танданысымды жасырмаймын. Романды желіге салған уақыттан бастап кең таралып, өзі оқырмандары пайда болды. Бір сәтте сұранысқа ие болғанына қарағанда қоғам осындай шығармаларға зәру.</blockquote>–&nbsp;«Отан – отбасынан басталады». Қоғам дертінің тамырын тап басыпсыз. Бұл тақырыпта қалам тербеуге не түрткі болды және романның иесі сізге қаншалықты жақын?<blockquote>– Отбасы от басудан басталмаса екен. Статистика ажырасу мен тұрмыстық зорлық-зомбылық көрсеткішіне толы. Қазір бізге жетпейтіні жылулық пен адалдық қана. Роман арқылы адалдықтың кіршіксіз көрінісін көрсетуді мұрат еттім. Кітапты тілге жеңіл, миға қонымды әрі көз талмайтын сөздерді құрау арқылы жаздым.Романды жазуға бір жан себепкер болды. Екі адам арасындағы жылы диалогтан кейін осындай байламға келдім. Роман иесі қалам тербегеннен бастап қолдау білдіріп, соңына дейін өзі де күтті.</blockquote>– Бақытжанның қилы тағдыры жүректі қозғағаны рас. Бірақ ол анасымен қауышты ғой, сонда да бақытсыз болуы мүмкін бе? Роман атауына тоқталып өтсеңіз…<blockquote>– Меніңше, әр адам бақытты болуға лайықты. Бақытжанның кейіпін ала отыра жастарға үндеу тастағым келді. Анасы шақалақ сәбиінен бас тартса да, Бақытжанның ер жеткенде анасын іздеп шарқ ұруы зор сүйіспеншіліктен. Бірақ роман атауының Бақытжанға ешқандай қатысы жоқ. Асыл мен Жан есімді екі кейіпкердің өмірін бас аяғына дейін суреттедім. Роман атауы осы Жанға тиесілі. Жанның таңдаған шешімінен кейін тағдыр шиеленісі бақытқа ұласты. Асылында таңдау мен шығарған шешімімізге сәйкес бақытты немесе бақытсыз болатынымызды айқындап аламыз ғой.</blockquote>–&nbsp;24 сағаттың ішінде 200-ден астам адам оқыпты. Қандай ұсыныстар түсіп жатыр?<blockquote>– Таңнан кешке дейін келіп түскен хабарламалар мен ізгі тілегін жаудырған жандар аз болмады. Хабарласқан адамдардың басым бөлігі кітапты сатыңыз деп ұсыныс білдірді. Әу баста «Кітап сатылмайды. Білім тегін. Жаратқанның жүректен шығарған сөздері сіздерге сый» деп желіде жазба қалдырдым. Шығарманы пайда табу үшін жазбадым. Алғысөзде «Бақытсыз Жан» романы әр қазақтың қолына берілетін құрал дедім. Сол құралды қазақ баласының барлығы тегін пайдаланғанын қалаймын. Міржақып Дулатұлы әйелі Ғайнижамалға: «Жазған материалым білімімнің зекеті болсын» деп айтқаны бар. Бұл – менің де ұстанымым. Кітапты сатылымға қоймауымның себебі осында.Романның аз уақытта танымал болғаны еңбектің нәтижесі деп білемін. Қазір романның 2 басылымын әзірлеу үшін баспамен келісім-шарттар жүргізілуде. Сонымен қатар мәдениет саласының кәсіби мамандары байланысып, романды сахналауға ұсынысын жеткізген еді.&nbsp;</blockquote>–&nbsp;«Әр адам өз өмірінің кейіпкері. Сонда суретші сенің қазіргі образыңды қате салды ма?» деген ойды меңзейсіз. Айтыңызшы, жазушы ретінде кейіпкерлерді қалай сурет­тедіңіз? Ол қиялдан өрбіді ме, әлде шынайы өмірдегі адамның прототипі ме?<blockquote>– Оқиға­лардың барлығы айна­ламыздағы ша­ңырақта болып жатыр. Олардың бірін білсек, екіншісі жасырын. Роман эпизодындағы кейіпкерлер өмірден алынған. Жазу барысында қиялдан гөрі шынайылыққа аса мән бердім.</blockquote>–&nbsp;Кітаптың мұқабасы ерекше. Дизайны танымал дораманың бейнесіне ұқсас. Айтыңызшы, дизайнға да өзіңіз мән бердіңіз бе?<blockquote>– Негізі түпнұсқасы дорамадан алынды. Бірнеше нұсқаның ішінен осы таңдау бұйырды. Кішкене әрлеп, эскиздерін өзіміздің бағытқа қарай бұрдық. Оның да өзіндік мәні мен мағынасы бар. Жауын – сырттан келетін қатер. Қолшатыр – қорған. Қолшатыр ұстаған жігіт бақыты үшін күреске даяр жан.&nbsp;Мұқаба қандай тартымды болса, іші де сондай мазмұнға толы. Екеуін үйлесімді етіп жасадық.</blockquote>– Алдағы уақытта қандай мақсат-мұратыңыз бар?<blockquote>– Ағартушылық бағыттағы жұмыстарымды әрі қарай жалғастырамын. Бұл шығарманы жарыққа әкелуімді жай ғана жаттығу жасағанмен тең дегім келеді. Нағыз сыналар уақыт алда. Тарихи бағыттағы ата-бабамыз бен әулет шежіресі үшін зерттеу жұмыстарын істеп жатырмыз.Иса Байзақтың бір сөзі ойға оралып отыр. «Мезгілсіз, мерекесіз кеткендердің әруағы бізді де айт деп сыбырлайды». Уақытында қыршын, мезгілсіз, аты аталмай кеткен бабаларды зерттеп, есімдерін жаңғырту сіз бен біз секілді ұрпақтың мойнында. Қазіргі қоғамда жұлдыз көп. Жұлдыз болу бір ғана сәт. Қазаққа от пен жарықты қатар беретін күн болайық! Мың жұлдыз бір күн секілді нұрын шашпайды.</blockquote>

«Бақытсыз Жанның» авторы романды қалай жазғанын айтты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; &nbsp;Көпке танымал «Келінжан» сериалында Нартай рөлін сомдаған Сәуіржан Төлеш – Сыр өңірінің тумасы. Әнші ретінде халықтың жүрегінен жол тапқан ол енді киноактер ретінде танылды. «Әке – балаға сыншы» демекші, бала Сәуіржанның әнге жақын екенін білген әкесі Төлеш оған кішкентай кезінде «осы сені асырайды» деп баян сатып әкеп берген екен. Әке тілегі қабыл болып, ол өнер адамдарының ортасында «баянмен ән айтуды трендке айналдырған Сәуіржан» атанады. Бүгінде елге әншілігімен қоса, киноактер ретінде танылған Сәуіржан Төлешпен сұхбаттасудың сәті түсті. – «Келінжан» сериалында актер ретінде танылған Сәуіржанның туған жері Қызылорда екенін біреу білсе, біреу білмес. Сол себепті әңгімені туған жеріңіз, өскен ортаңыз, отбасыңыздан бастасақ... – Мен 1986 жылы Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданында дүниеге келдім. Бес ағайындымыз. Үйдің кенжесімін. Алдымда 4 ағам бар. Мен дүниеге келгеннен кейін ата-анам Қызылорда қаласына көшіп келген екен. Балалық шағым Қызылорда қаласында өтті. Қаладағы №23 мектепте оқыдым. Әкем Төлеш өмір бойы мұғалім болды. Өнерге де жақын адам еді. Өзі ән айтпаса да, өнерді жоғары бағалайтын. Анам – Қалдыгүл отбасында бала тәрбиесімен айналысқан жан. Әкемнің айтуынша, мен кішкентайымнан музыкаға жақын болған екем. Бала кезімде домбыраға үйірсек болыппын. Ал төрт жасымда өзімнен-өзім домбыра тартып, үлкендер жиі айтатын халық әні «Күміс құманай» әнін домбыраға салып, ыңылдағанымды көрген әкем «осы бала түбі өнерге жақын болады» деп мені өнер мектебіне береді. Өнер мектебінде Болат Бекбатыров деген күйші ұстаздан сабақ алдым. Бұл өзі бесжылдық мектеп екен. Мен домбыра сыныбының бір жылын аяқтаған соң, алғырлығымды байқаған ұстазым бірден 3-ші сыныпқа көшірді. Сонымен, бес жылдық өнер мектебін 4 жылда аяқтадым. Өнер мектебінде тек домбыра ғана емес, ямаха да тартып жүрдім. 12 жасымда Файзулла деген ағамызбен тойға шығып, ән айтып, табыс таба бастадым. Сөйтіп, өнердегі алғашқы қадамым осылай басталып кетті. Ал 9 сыныпқа өткен кезде әкеме музыкалық аппаратура алып беруін өтіндім. Сол кезде оның бағасы 1000 АҚШ доллары тұрады. Әкем көңілімді қимай, біреуден екі есе етіп қайтаратын болып қарызға ақша тауып берді. Су жаңа аппаратураға қол жеткізген мен өнердегі ағаларыммен тойға шыға бастадым. Сол аппаратурамен мектептің бүкіл мерекелік іс-шарасын, тіпті мектеп бітіру кешін де өткіздім. Бір күні мектеп директоры Раушан Ахметәліқызы «сенің кешіңді ұйымдастырайық», – деді. Мектеп оқушысы үшін бұл үлкен мәртебе ғой. Мектептің акт залын безендіріп, үлкен концерт беретіндей дайындалдық. Сыныптастарым, ұстаздарым мені шабыттандырып, қолдап жүр. Концертіме ата-анам келіп қатысты. Олар да мәз. Кейін ойлап отырсам, ата-анам үшін сол менің алғашқы әрі соңғы концертім болыпты... Студенттік жылдарым да туған жерде өтті. Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің музыка факультетін бітіргеннен кейін де еңбек жолым сол тойдың айналасында жалғасты. Кейін үлкен қалаға, үлкен ортаға кеткім келді. Әкемнің батасын алып, Алматыға жол тарттым. Үлкен қала, бейтаныс орта. Қанша дегенмен жүрексіну бар. Дегенмен жолымда жақсы адамдар жолықты. Өнердегі достарым марқұм Нәби Аймұратов, Ерболат Ержанбаев, Тахауи Ахтанов үлкен ортаны жатырқамау, тез сіңісіп кетуіме себеп болды. Кейіннен өнерде жүрген ағалар Жанатбек Бәйтеков, Мейрамбек Беспаевпен танысып, ағалы-інідей қатысып кеттік. Кейін МузАрттың 15 жылдығына орай шығармашылық концертінде ансамбльде ойнадым. Алматыда тойларға баянмен шыға бастадым. Сол уақытта тойда баян тарту кездесе бермейтін. Қысқасы, бала күнімде әкем «түбі сені асырайтын осы болады» деп қара баян сатып алып бергенде бұған соншалықты мән бермеген екем. Шынында да, менің есімім баянмен егіз болды. Баянмен ән айтуды трендке шығарсам, сол қара баян мені әнші Сәуіржан етті.&nbsp; – Әнші Сәуіржан «Келінжан» сериалы арқылы актер ретінде жаңа қырынан көрінеді . Шынын айтқанда, сізді елге танымал еткен де осы сериал болды.&nbsp; – Иә, оны мойындаймын. Мені «Келінжан» сериалы танымал етті. Бұл – кино әлеміндегі алғашқы қадамым. Тіпті киноға түсем деген ойымда жоқ. Продюссер Гүлнұр Мамасарипова баян тартатын адам іздеп Мейрамбек Беспаевқа хабарласқан ғой. Ол бірден мені ұсыныпты. Ұсыныс түскен соң қолымнан келсе көрейін деп, тәуекел етіп келдім. Кино алғашында Бақбақты деген ауылда түсірілді. Дайындық басталып кетті. Маған Нартайдың ролін түсіндіріп жатыр. «Мас адамның ролін ойнайсың, баян тартып жүресің» дегендей. Костюмерлер үстіме шұрқ тесік киім кигізді. «Мынау немене?» деп әдепкіде түсінбей, қабылдай алмай тосырқағаным рас. Алғашында қиындықтар да болды. Бірақ жақсы алып шықтым деп ойлаймын. Негізі кино түсіру барысында өзіндік шектеу болады. Сценарийден шықпау, сондағы сөздерді ғана айту деген сияқты. Ал «Келінжан» сериалында бізге еркіндік берілді. Кейде рольді ойнау барысында өз шығармашылығыңнан қосып жіберетін кезің болады. Сонысымен де кино шынайы болды деп ойлаймын.&nbsp; – Көрермен ретінде Нартайдың роліне қандай баға бердіңіз? – Кинодағы рольдерді талдау, сын айту қолымнан келмейді. Себебі мен кәсіби маман емеспін. Бағасын халық береді. Бір қуанарлығы, қазір қазақ киносы қатты дамып келеді.&nbsp; – Бұдан кейін киноға түсуге ұсыныс түскен жоқ па? – «Күйеу бала» деген киноға түстім. Бірақ дәл «Келінжандағыдай» танымал болатындай рольде ойнамадым. – Кинодағы Нартай мен өмірдегі Сәуіржанның ұқсастығы мен айырмашылығын айтыңызшы. – Өнерге жақындығы, баян тартатыны, досқа адал, ешкімге зияны жоқ, адамгершілігі жаныма жақын болды.&nbsp; – Ішімдікке жақындығы ше?&nbsp; – Мүлдем татып көрмедім деп айта алмаймын. Пенде болған соң кемшіліктер де болады. Жастық шақ, оның үстіне Алматыда еркін жүрмін, «ай дейтін әже, қой дейтін қожа жоқ» дегендей. Қазір ішімдікпен дос емеспін.&nbsp; – Отбасыңыз туралы айтсаңыз.&nbsp; – Жұбайым Айжан екеуміз екі ұл тәрбиелеп отырмыз. Айжан да әнші. Екеуміз бірге дуэт айтып жүрміз. Өнерде де, өмірде де біргеміз.&nbsp; – Балаларыңыздың өнер жолын таңдағанын қалайсыз ба?&nbsp; – Жоқ. Балаларымның әркімнің босағасында жүргенін қаламаймын. Себебі бізде шоу бизнестен гөрі той бизнес қатты дамыған. Қазір өнер адамдарының барлығы тойдың айналасында жүр. Себебі табыс табу керек, күнкөріс қамы...&nbsp;– Сұхбатыңызға рахмет&nbsp;

Баянды трендке айналдырған қызылордалық жігіт 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінде білім алатын студент шетелдік ЖОО-да тәжірибе жинақтап, бірден екі дипломға ие бола алады. Университет студенттеріне осындай мүмкіндік ұсынуда. Қазіргі уақытта жоғары білім ордасы әлемнің көптеген мемлекетімен халықаралық байланыс орнатқан. Осы орайда Оңтүстік Кореяға жұмыс сапарымен барған университеттің Әлеуметтік және тәрбие жұмыстары жөніндегі проректоры Жандос Базартаймен халықаралық байланыстың тиімділігі турасында сұхбаттастық.– Жандос Нұртайұлы, білім ордасының Оңтүстік Кореямен халықаралық байланысы нығайғанынан хабардармыз. Ресми сапар аясында сол жақтағы оқу орындарымен жаңа жобаларды жүзеге асыру жөнінде келісім жасалуда. Іс-сапардың мақсаты, халықаралық LUPIC жобасы туралы айтып берсеңіз…<blockquote>– Оңтүстік Кореяға университеттегі кәсіпкерлік орталықтың басшысы Жанарыс Түбекбаевпен бірге бардық. Бір айға жоспарланған іс-сапардың негізгі мақсаты – тәжірибе алмасу, жаңадан байланыстар орнату, Сеул Ұлттық ғылым және технологиялар университетімен (СеулТех) бірлескен халықаралық LUPIC жобасы бойынша жұмыстарымызды пысықтау. 2023 жылдың сәуір айында Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті мен СеулТех университеті халықаралық LUPIC (Leading University project for International Cooperation) жобасына қол қойды. Сол жылдың мамыр айында университет делегациясы СеулТехқа жұмыс сапарымен барып, бірлескен жұмыстарды талқылады. Ал, қараша айында ҚР Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбектің және СеулТех университеті өкілдерінің қатысуымен Қызылордада Жасанды интеллект және информатика жоғары мектебі ашылды. Онда оқу үшін іріктеуге қатысқан 131 адамның ішінен 31-і таңдап алынды. Оларға жыл бойына СеулТех университетінің 5 профессор-оқытушысы, кәсіпкерлік бағыт бойынша 1 арнайы өкіл келіп білім береді. Алдағы уақытта университетте СеулТех филиалын ашу және қос дипломды бағдарламаны жүзеге асыру жоспарлануда. Соның нәтижесінде түлектер екі ЖОО-ның дипломын ала алады.</blockquote>– Шетелдік оқу орнымен бірлескен мектеп көпшіліктің қызығушылығын тудыруда. Мектепке қабылдау қалай жүзеге асады, өзге облыс тұрғындары оқи ала ма?<blockquote>– Жасанды интеллект және информатика жоғары мектебінде өзге өңірдің тұрғындары да оқи алады. Университет ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігіне 100 грант бөлу жөнінде сұраныс хат жіберді. Мектепке Сеултех және университеттің профессор-оқытушыларын, арнайы кәсіби шеберлігі жоғары практик мамандарды тарту жоспарлануда.</blockquote>– Әлеуметтік желідегі жазбаңызда Жасанды интеллект және информатика жоғары мектебі жанынан BIC орталығы ашылатынын хабарладыңыз. Орталықтың мақсаты мен ерекшелігіне тоқталсаңыз...<blockquote>– ВІС (Business incubation center) орталығының мақсаты – стартап жобаларды қолдау, жаңа бағдарламаларды енгізу, жастарды кәсіпкерлікке баулу. Орталық жанында робототехника, дрондарды құрастыру курстары ұйымдастырылады. Қазіргі таңда әлем бойынша құрылыс, геодезия, ауылшаруашылығы, медицина, төтенше жағдай қызметі, әскери қарулы күштер тағы басқа салаларда дрон кеңінен қолданылады. Қазақстанда бұл бағытты дамытуға үлкен сұраныс бар. Сондықтан осы сала бойынша мамандарды даярлау өте маңызды. Сапар барысында ұсынысымызды СеулТех университеті толығымен қолдады. Сондай-ақ Жасанды интеллект мектебі жанынан корей тілін үйрету курсы ашылады.</blockquote>– Сапар барысында SANMYOOK HEALTH UNIVERSITY-мен ынтымақтастық туралы келісім жасалды. Меморандум аясында қандай жұмыстар жүзеге асырылмақ?<blockquote>– SANMYOOK HEALTH UNIVERSITY-мен де алдағы уақытта ауқымды жұмыстар жүргізілмек. Айталық, бұл университетте «әлеуметтік жұмыс» мамандығы бар екен. Ол екі бағытқа бөлінеді: қарттармен және балалармен жұмыс істеу. Біздің университетте де осы мамандық бар. Соған сәйкес екі жақты білім беру бағдарламасын бірге дайындап, тәжірибе алмасу жоспарда бар. Сонымен қатар, «косметология» мамандығын Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінде ашуды жоспарлаудамыз.</blockquote>– Университет білім алушылары Кореяның басқа да оқу орындарында оқып, тәжірибеден өте ала ма?<blockquote>– Кореяның Каннам университетімен 15 жылдан бері байланыстамыз. «Академиялық ұтқырлық бағдарламасы аясында студенттер осы жақта білім алуда. Сонымен қатар Шинхан университетімен де байланыс орнатылған.</blockquote>– Оңтүстік Корея – музыка, кино, бьюти индустриясы арқылы әлемді жаулаған, қарқынды даму үстіндегі ел. Бұл елдегі оқу орындарының ерекшелігі туралы не айтар едіңіз?<blockquote>– Мұндағы оқу орындарының ерекшелігі – миниквалификациялық мамандар даярлауға машықтанғаны. Бірқатар мамандықтар бойынша төрт жыл емес, екі жылда өз саласының үздіктерін дайындап шығады. Байқағанымыз, косметология саласы бойынша жоғары жетістіктерге жеткен. Енді осы саланы өз елімізде дамыту – басты міндетіміз.</blockquote>– Технологиясы мықты, тәртіп бірінші орында деп жатады… Сіз қандай өзгешелік байқадыңыз?<blockquote>– Кореяда халық өте сыпайы. Бас иіп сәлемдесуі, жылы қоштасуынан, қоғамдық көлікте жол беруінен-ақ мәдениеттіліктері ерекше байқалады. Тәртіп бірінші орында, тәрбие жоғары деңгейде. Естуімше, ұрлық өте аз кездеседі. Көшеде полицей көліктерін көрмейсің. Өйткені барлық жерде бейнекамера орнатылған әрі халық тәртіпті қатаң ұстанады. Корейліктер өте ерте тұрады, бастаған істі аяғына жеткізгенше тынбайтын еңбекқор. Жаяу жүргіншілер жолында біздің елдегідей адам жалғыз өте бермейді, кемі жанында үш адам болып өтуі керек. Таксилері өте таза. Кез келген адам таксист бола алмайды екен. Міндетті түрде лицензия алып, тәжірибеден өтіп қана жұмысқа орналасады. Технологиясы өте дамыған ел. Сондықтан телефон, көлік бағасы біздің елмен салыстырғанда арзан әрі тұрғындарының айлық табысы жоғары.</blockquote>– Уақыт бөліп, сұхбаттасқаныңызға рақмет! &nbsp;

Оңтүстік Корея оқу орындарымен байланыс берік

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Облыстық тілдерді оқыту орталығы ұжымының шығармашылық қоры тағы бір кітаппен толықты.&nbsp;Яки «Қазақ тілін кинофильмдер арқылы оқытуға арналған жаттығулар жинағы» атты әдістемелік құрал жарыққа шықты.&nbsp;Кітаптың авторлары облыстық тілдерді оқыту орталығы директорының орынбасары Жаныгүл Ерекешова және М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің оқытушысы, педагог-зерттеуші, магистрі Мөлдір Меңдібаева. Біз кітап авторларымен кітаптың мазмұны туралы сұқбаттасуды жөн санадық.–&nbsp;Әдістемелік кітап әзірлеу жүйелі ізденісті талап ететіні анық. Бұл идея қалай туды?Жаныгүл Мұхитқызы:<blockquote>– Әдістемелік құрал әзірлеу – педагогика саласының әрбір қызметкері үшін қажет дүние.&nbsp;Оқытумен айналысатын оқытушы шығармашылықпен, өзінің әдістемелік қорын қалыптастырады. Бұл қағидатты біз де мүлтіксіз орындап, мемлекеттік тілді оқыту жүйесіне байланысты әдістемелік өнімдерді әзірлеп келеміз. Облыстың қоғамдық даму басқармасының «Қызылорда облысының тілдерді оқыту орталығы» мекемесі жанынан құрылған ғылыми кеңестің жұмыс жоспары бойынша сараптамалық комиссияға ұсынылған «Қазақ тілін кинофильмдер арқылы оқытуға арналған жаттығулар жинағы» атты әдістемелік құрал республикадан қолдау тауып, 1000 дана таратылды. Әрине тілді оқыту, үйрету үшін ұлттық құндылықтарды насихаттау маңызды. Бұл идея бірнеше жыл бұрын «Құнанбай» фильмін алғаш көрген кезде туындады. Тарихи фильмдегі дәстүрлер, қазақтың сөйлеу мәдениеті, сөз құдіретін танытатын сәттер еріксіз шығармашылыққа жетелейді екен. Одан кейінгі алаштану саласы бойынша түсірілген фильмдер осы әдістемелік құралдың негізгі мазмұнына арқау болды.</blockquote>– Бұған дейін ғылыми айналымға енген басқа қандай еңбекке үлес қостыңыздар?Жаныгүл Мұхитқызы:<blockquote>– Облыстық тілдерді оқыту орталығының негізгі мақсаты – облыс тұрғындарын, мемлекеттік және бюджеттік сала қызметкерлерін, жеке кәсіпкерлерді, этнос өкілдерін оқыту болса, осыған сәйкес, әдістемелік шығару, оны тарату, тәжірибеде қолдануды жүйелі жүргізу – негізгі қызметі.&nbsp;Оқыта отырып құндылықтарға тәрбиелеу – шығармашылық жұмыстардың басты қағидасы. Бұдан бұрын 2022 жылы республикалық «Үздік оқытушы» байқауында жүлделі ІІ орын алған «Тыңда! Түсін! Тіл үйрен!» атты ұжымдық мәтіндер жинағы авторларының құрамында болдым. Қарапайымнан бастап жоғарыға дейінгі деңгей тапсырмаларын қамтитын жинақтың аудиториясы – мектеп, колледж, университет, оқыту орталықтарының тыңдаушылары мен оқытушылары. Бұл еңбек тыңдаушының тыңдау дағдысын қалыптастыру, кезінде «құлақ жеп» атаның ақылын тыңдап, халықтық тыңдалыммен өскен құймақұлақ бабалардың бай мұраларын бүгінгі сандық технология мүмкіндігіне бейімдеп, қазақ тілін үйретуге қолдансақ, бүгінгі ұрпақтың есте сақтау қабілетін де арттыруға септігі тиер деген мақсатпен жасалды.</blockquote>–&nbsp;Тілге деген жанашырлық әрбір азаматтың бойында болуы шарт.&nbsp;Мұндай құндылықты жастардың бойына ұялату үшін қандай қадам жасау керек деп ойлайсыз?Жаныгүл Мұхитқызы:<blockquote>– Қоғамның құндылығы халық дейтін болсақ, оның ішінде жастар – жаңа идеялар иесі.&nbsp;Біздің ұлт болып ұйысуымыздың, ұлттық болмысты сақтаудың негізгі тетігі – бүгінгі жас буын. Тіл тазалығы, тілімізде қалыптасып жатқан сленгтермен күресу туралы айтудан жалыққан емеспіз. Кешегі бүгінгі жасап жатқан әдістемелік топтамалардың негізгі мазмұны да жастардың болмысын дұрыс қалыптастыру, ұлттық тіл, ұлттық дәстүр жайлы санасына сіңіретін, адастырмас «темірқазықты» табу. Ол дегеніміз – оқытудан, тәрбиелеуден, үйретуден басталатын саналы әрекеттер. Мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту, мерейін арттырып, мәртебесін көтеру жолындағы әрбір игі істің нәтижелі болуы – жаңа толқынның жаңашыл көзқарасы, ұлтқа деген сезіміне байланысты. Сөз арқылы адамның тек сөйлеу мәдениеті ғана қалыптаспайды ғой. Жағымды ойдан жақсы сөз туып, ол жақсы әрекетке ұласып жатады, демек болмысы мен табиғаты да сөз арқылы өріледі деген сөз. Қазақта жүрекке жылы тиетін сөзді жібек жіпке, ал өткірлігі үшін наркескен қылышқа теңеген. Міне, біздің өскелең буынның бүгінгі қалыптасқан тілдік мәдениеті оның болашақтағы ұлттық, елдік мәдениетінің баспалдағы екенін ұғындыра білгеніміз жөн.</blockquote>–Тіл үйретудің жеңіл әдісі қандай деген сауалға жауап іздесек...Мөлдір Болатбекқызы:<blockquote>– Қазақ тілі – қазақтың ана тілі.&nbsp;Мен де осы тілімнің мәртебесінің жоғары болуына атсалысып жүрмін. Тілге деген жанашырлық әрбір қазақтың қанында болуы қажет деп есептеймін. Жастар бойында да тілге деген құрмет өте жоғары. Оған дәлел ретінде Тілдерді оқыту орталығымен жүргізілетін шараларды айтуымызға болады. Күнделікті өмірде тіліміздің бөтен сөзбен былғанбай, таза, көркем болуына сабақ үдерісінде, тәрбиелік шараларда мазмұнды жұмыстар арқылы әсер етіп отырамыз.</blockquote>–&nbsp;Шәкірт тәрбиелеуде де еселі еңбек еттіңіз. Шәкірт жетістігімен бөліссеңіз.Мөлдір Болатбекқызы:<blockquote>– Білімнің киелі қарашаңырағында ұстаздық қызметте жүргеніме қуаныштымын.&nbsp;Болашақ мамандардың кәсіби әлеуетін қалыптастыру мақсатында түрлі сайыстар, байқаулар өткізіліп тұрады және оған шәкірттерді жан-жақты даярлап, нәтижесінде жүлделі орындар алып келеміз. Шәкірт жеңісі – ұстаз мерейі! Біздің «М.Мәметова атындағы Қызылорда жоғары колледжі» көптеген жетістіктерге жетті. Талай белестерді бағындырды. Алдағы уақытта да шәкірттерге үлкен үміт артамыз. Менің шәкірттерімнің бәрі бірдей. Барлығы да жан-жақты, білімді, ізденіске құштар. Мен олардан үлкен үміт күтемін!</blockquote>– Тәжірибе алмасуға қаншалықты көңіл бөлесіз?Мөлдір Болатбекқызы:<blockquote>– Білім беру үдерісінде оқытушының тәжірибе алмасуы күнделікті орын алатын жағдай.&nbsp;Республикалық, облыстық деңгейде шеберлік сағаттарына, ғылыми конференцияларға үздіксіз қатысып, әдістемелік қоржынымыз қазақ тілін оқыту жөнінде тиімді әдістер, тәжірибелермен толығып отырады. Жалпы білімге, ізденіске, жаңаға ұмтылыс бізге жетіспейді. Көбіне осы дүниелерге мән бермей жатамыз. Біздің қателік жіберетін тұсымыз осында. Сондықтан мен студенттерді ізденуге осы бастан бойына сіңіремін. Иә, рас мектеп жасынан бастау керек. Десе де еш нәрсеге кеш болмайды. Оқу бітіріп, жұмысқа орналасар кезде жауапкершілікті сезінеді. Өзім көп ізденемін, жан-жақты кітаптар оқып, курстарға қатысамын. Білімімді жетілдіруге ешқандай уақыт аямаймын. Қажет болса өзге қалаларға баруға дайынмын. Сондықтан тәжірибе алмасу менің тәжірибемде қалыптасқан дүние. Өзгелердің жұмысымен етене танысып, өзіңе керекті тұстарын аласың.</blockquote>

Әдістемелік құрал әзірлеу – әр педагогке қажет дүние

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Қоғам&nbsp;дертін тап басып танып, қарасөздің қаймағын қаламмен қалқып беріп, тілшілік тіршілікте тынымсыз еңбек етіп жүргендер көп. Бұғып қалу мен бүгіп қалуды білмейтін таланттар арасында жас та жетерлік. Мақсатын мансап қуалауға емес, халық игілігіне бағыттаған жанның жұлдызы жарық болатыны белгілі. Ең­бек жолын өңірлік басылым, ай­мақтық арнадан бастаған «Хабар 24» телеарнасының тілшісі Бекзат Аманов «Тұмар» ұлттық теле­ви­зиялық бәйгесінде «Үздік жур­на­листік зерттеу» аталымы бойынша жеңімпаз атанды. Осы орайда әріптесімізбен сұхбаттасудың сәті түсті.–&nbsp;Кіл таланттының ішінде топ жару оңай емес. Десе де бәйгеде басып озамын деген ішкі сенім болды ма?<blockquote>– «Тұмарды» журналистердің «алтын добы» деп атап һәм «Оскар» сыйлығымен тең көреді. Сондықтан төгілген тер мен еткен еңбек таразыға түскенде бәсіміздің биік болғаны қуантты. Сараптама сараланып, зерттеу зерделенетін бәй­геде озық боламыз деген ой да, сенім де болды. Байқауда өткен жылдың қазан айын­да түсірген» арнайы репортаж «АЭС ақиқаты» үздік деп танылды. Бұл шыға­рылымда қордаланған мәселені көтеріп, «АЭС бізге керек пе?», «Ол қауіпсіз бе?», «Чернобыльдің тағ­ды­рын қайталамай ма?», бұдан бөлек «Оны кім, қайда салады?» сынды сан сауалға жауап іздедік. Сарапшылар мен мемлекеттік ор­гандардың ойын, тіпті ауыл тұр­ғын­дарының пікірін біліп қайт­тық. Қысқасы осы арнайы ре­­пор­тажды түсіруге 1 ай көле­мінде уақыт кетті. 3 өңірге бар­дық. Тілшілермен бірге опера­тор, режиссер секілді 10-нан аса маман әр жерді аралап, зерт­теу жасап, хабардың сәтті шы­ғуы үшін жұмыла кірісті. Жұ­мыс көрермендер тарапынан жоға­ры бағаланып, өз уақытында қол­дау тапты. АЭС-тың төңірегінде өр­бі­ген сұрақ, туындаған түйткілді қау­зап, қалың қауымға шы­найы ақпарат беру – бас­ты мис­сиямыз болды. Бай­қау­да бұйырған жүлде – ортақ еңбектің жемісі деп білемін.</blockquote>–&nbsp;Облыстық телеарна­дағы тәжірибе бір белеске шығарды. Жалпы, «Хабар 24» арнасындағы қызме­тіңізге қанша уақыт бол­ды?<blockquote>– Иә, тәжірибе мен тар­тын­бас табандылық адам­ның ұмтылысын ұсақтамай­тыны анық. Аймақтық телеарнада қабілетімді шыңдай түстім. Ал «Хабар 24» арнасындағы қызметіме 1 жылдан аса уақыт болды. Осы мерзім ішінде көптеген арнайы ре­портаж, жаңалыққа сю­жет дайындап, тікелей қо­сы­лым­дарға шықтым. Жал­пы атал­ған арна жас жур­на­лис­терге зор мүм­кіндік бе­реді. Сондық­тан қыз­ме­тім­нің осында жалғас­қа­ны­на қуа­намын.</blockquote>– «Репортаж – оқиға­ның өзі». Оперативтілік пен толымды зерттеу болмаса жұмыстың шикілігі байқалады. Аталған жанрға бейім болуыңызға не себеп?<blockquote>– Журналистика – әмбебап мамандық. Сондықтан кез келген журналист, қолына қалам ұстаған маман жанрды жыға танып, қабілетті болу керек. Репортаждың құрылымын біліп, оқиғаны сол мезетте баяндаудың әдіс-тәсілін меңгеру қажет. Шиеленіс пен шешім, қорытынды мен түйінді тыс қалдырмай, көрермен талғамын ескеру негізгі талап. Өзіме жаңалықтарға сюжет дайындағаннан гөрі журналистік зерттеу жүргізген ұнайды. Бір сәтте жеделдік пен сапаға көңіл бөліп, дәйекті дерекке жүгінген жөн.</blockquote>–&nbsp;Әр хабарыңыз тапқыр тақырыбы, мәнді мазмұнымен ерекше. Осы орайда өзіңізге ерекше ұнаған репортаж қайсы?<blockquote>– Көрермен жаңалықты, оның мазмұнын түрліше бағалайды. Сол себепті әр шығарылымның нақты фактіге құрылуын назарға алып, таңдаған тақырып төңірегінде терең талдау жасауға тырысамын. Жоғарыда атап өткен «АЭС ақиқаты» және Жаңаөзендегі мұнайшылар мәселесін қозғаған «Қалың қалай, мұнайшы?» атты арнайы репортаждар өзіме ыстық. Сондай-ақ, маған ұнаған тағы бір шығарылым қуғын-сүргінге байланысты түсірілген «Алжир – азап аралы». Израильдегі тілшілерге сұраныс жасап, Қарағандыдағы «Алжир» түрмесінде ең алғаш туған сәбиді тауып алып, одан бөлек тарихшылармен тілдестік. Бұрын соңды айтылмаған деректерді ортаға салдық. Бұл сәтті жұмыс үшін де режиссерлер оқиға орнына барып түсіріп, керемет дүние жасалды. Монтажына дейін ерекше болды. Қызық пен шыжықтың ортасында жүріп жасағаның өнімді болса көрермен көкейіне ой салғанымыз.</blockquote>–&nbsp;Салада үздік атанып, жүлдеге ие болдыңыз. Енді алдағы уақытқа жүйелеген жоспар мен мақсат қандай?<blockquote>– «Тұмар» – баптың ғана емес, бақтың да рөл атқаратын байқауы. Жаза білетін талант, дара жолы қалыптасқан дарынды көп. Сондықтан еңбек еленіп, жүлдені еншілеуім бағымның жанғаны деп есептеймін. Басты мақсатым – көрермен мен оқырманға обьективті, шынайы ақпаратты жеткізу. Ал қызмет, жүлде, лауазым оның бәрі екінші орында. Өйткені мамандыққа адалдық алға жетелейтіні анық.</blockquote>

Бекзат Аманов: «Журналистік зерттеу жүргізген ұнайды»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Ел ғалымдары «500 ғалым» жобасы аясында әлемнің үздік ғылыми орталықтарында тағылымдамадан өтуде.&nbsp;Зерттеушілер шетелде жинақтаған тәжірибесін ел игілігіне жұмсамақ. Осы орайда «500 ғалым» жобасының грант иегері, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің аға оқытушысы, техника ғылымдарының кандидаты Гүлнұр Далдабаевамен тілдестік.– Швейцарияда бірнеше ай тағылымдамадан өттіңіз. Ғылыми ізденіс, тәжірибе жинақтау қандай бағытқа негізделді? Қай университет базасында зерттеу жүргіздіңіз?<blockquote>– Университеттің аға оқытушысы Эльмира Елеуовамен бірге Швейцария елі, Солтүстік-Батыс Швейцария қолданбалы ғылымдар және өнер университетінің (FHNW) Экологиялық кәсіпкерлік институтында (EIC) тағылымдамадан өттік. Солтүстік- Батыс Швейцария қолданбалы ғылымдар және өнер университеті бұл елдің бірнеше қаласында орналасқан тоғыз университеттен тұрады. Эко-кәсіпкерлік институты (EIC) экологиялық таза өндірістік процестер мен қалдықтар, ағынды суларды тазарту, қайта өңдеу және кәдеге жарату әдістерін әзірлеумен айналысады. Тағылымдамамыздың бағыты – агроөнеркәсіп кешені саласындағы зерттеулер, оның ішінде ауыз су сапасын, тазалығын қамтамасыз ету. Сапар барысында дамыған шетел тәжірибесі бойынша жаңа білім мен дағдыларды игеруге, ауыл шаруашылығы саласындағы жаңа технологиялармен танысуға, біліктілігімізді жетілдіруге мүмкіндік алдық.</blockquote>– Таңдау неліктен Швейцарияға түсті? Бұл елдегі ғылым жүйесінің ерекшелігі туралы айтып берсеңіз…<blockquote>– Швейцариядағы университеттің аға ғылыми қызметкері, PhD Марина Питермен біздің кафедра тығыз байланыста. Алғаш рет ғалыммен 2021 жылы Алматы қаласында таныстым. Ол Алматыдағы Орталық Азияның аймақтық экология орталығында қазақстандық ЖОО оқытушыларына семинар-тренинг өткізген еді. Сол семинарға Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінен мен, Жиенбай Ырысалды және эколог әріптесіміз Светлана Кужамберлиева қатысты. Ауқымды шарадан кейін Марина Питер біздің университеттің шақыртуы бойынша Қызылордаға келіп, білім алушылар мен профессор-оқытушылар құрамына дәрістер оқыды. Бір жылдан кейін Марина Питер маған және әріптесім Эльмира Елеуоваға шақыру жіберді. Швейцария елінде ғылым жүйесі өте жақсы дамыған. Ол жақта ғылыми жобалар басты назарда. Қызметкерлер, оқытушылар ғылыми жобаға қатысумен қатар, білім алушыларды да шақырады. Байқағанымыз, университет оқытушыларына ғылыммен айналысуға барлық жағдай жасалған, бір мезгіл сабақтарын береді, қалған уақытта өздерінің ғылыми жұмыстарымен айналысады.</blockquote>– Елдегі су сапасы, су технологиясына қатысты зерттеулер қаншалықты жүйелі?<blockquote>– Қазақстанда су сапасы, су тапшылығы жыл өткен сайын күрделі мәселеге айналып келеді. Қазақстан 2050 жылға қарай «суға өте мұқтаж» елдер санатына кіруі мүмкін. Бұл туралы Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев елдің әлеуметтік-экономикалық дамуы жөніндегі кеңесте айтты. Сондықтан 2023 жылы елімізде Су ресурстары және ирригация министрлігі құрылды. Былтыр Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің ғалымдары мақсатты қаржыландыру бағдарламасы бойынша «Қызылорда облысында су тапшылығы жағдайында мал азықтық дақылдары мен ағаш екпелерін суару үшін сарқынды суларды қауіпсіз утилизациялау технологиясын әзірлеу» тақырыбындағы гранттық жобаны ұтып алды. Қазіргі таңда зерттеу жұмыстары жүргізілуде. Сонымен қатар, «Су шаруашылығы және жерге орналастыру» кафедрасының магистранттары мен докторанттарының ғылыми зерттеу тақырыптары осы су үнемдеу технологияларына, яғни тамшылатып суаруға байланысты. Бұл тақырып аясында көптеген зерттеу жүргізілуде.</blockquote>– «500 ғалым» жобасы бойынша тағылымдамадан өту талаптары қандай?<blockquote>– Жобаға қатысушы үміткердің ғылыми дәрежесі, ғылыми зерттеу бойынша таңдаған саласында кейінгі 12 айда үзіліссіз жұмыс өтілінің болуы ескеріледі. Ғылыми тағылымдамаға үміткерді қабылдайтын, шетелдік ұйымның шақыртуы керек. Мемлекеттік және шет тілді білуі маңызды. Швейцариядағы тағылымдама барысында украиналық ғалым, профессор Галина Круссирмен таныстық. Сол кісі бізге «Қандай бақытты жансыздар, біздің елде ондай бағдарлама жоқ, жастарға ондай мүмкіндік жасалмаған» деп қызыққан еді. Сол себептен қазақстандық ғалымдарға осындай мүмкіндік берген ҚР Ғылым және жоғары білім министрлігіне, Халықаралық бағдарламалар орталығына және университет басшылығына алғысымды білдіремін. Әріптестерімді бұл мүмкіндікті пайдаланып, «500 ғалым» жобасы аясында әлемнің алдыңғы қатарлы оқу орындарында тағылымдамадан өту үшін байқауға қатысуға шақырамын.</blockquote>– Өзге де ғылыми зерттеу жұмыстарыңыз туралы айтып берсеңіз…<blockquote>– Менің негізгі ғылыми зерттеу жұмысым – Арал теңізінің құрғаған табанын галофиттер, яғни тұзға төзімді өсімдіктер көмегімен баптау. Қазір университет ғалымдарымен бірігіп, жоғарыда айтып өткен, ауқымды гранттық жобаға қатысудамын. Бұл жоба барысында бірнеше мақсатқа жету көзделіп отыр. Соның бірі – су ресурстары тапшылығы жағдайында, ағынды суларды, су үнемдеу һ технологияларын пайдалана отырып, ауыл шаруашылығы дақылдары мен ағаштарын өсіру.</blockquote>– Уақыт бөлгеніңізге рақмет!

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат