<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Ұлтқа қызмет ету – білімнен емес, мінезден» деген екен ұлт көшбасшысы Әлихан Бөкейханов. «Тірі болсам, қазаққа қызмет қылмай қоймаймын» деп, Алаштың ертеңі үшін батыл қадамдарға барған қазақ зиялысының ұстанымымен өмір сүретін мемлекеттік қызметшілер жетерлік. Мереке қарсаңында саладағы өзгерістер мен жаңашылдықтарды білу мақсатында ҚР Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің Қызылорда облысы бойынша департаментінің басшысы Ерлеген Мендалиевпен сұхбаттасқан едік.– Ерлеген Жәрдемұлы, ең алдымен, кәсіби мерекелеріңіз құтты болсын. Өңірдегі азаматтардың мемлекеттік қызметке деген қызығушылығы қандай?– Құттықтауыңызға рахмет. Мемлекеттік қызмет – бұл барлық мемлекеттік басқаруды ұйымдастырудағы жетекші рөл атқаратын мемлекет жүйесінің ең маңызды тетіктерінің бірі. Мемлекетіміздің тыныштығы мен халқымыздың бейбіт өмірі бәрінен қымбат. Билікке деген сенім қазіргі қоғамның талаптарына сай қызмет ететін мемлекеттік қызметшіден басталады. Мемлекеттік қызметшінің қызметі – туған Отаны мен халқына адал еңбек етуімен бағаланады. Мемлекеттік қызметші ел сенімінен шыға білсе, одан жоғары мәртебе, одан артық бақыт жоқ деп есептеймін.Ал енді қызығушылыққа келсек, қазіргі таңда отандастарымыздың мемлекеттік қызметке ұмтылысы ерекше. Біз сол үшін қуаныштымыз. Оның үстіне, қазір мемлекеттік қызметке орналасуға көптеген кедергі жойылды. Тіпті, жаңа мүмкіндіктер де қарастырылды. Мәселен, жоғары оқу орнын мемлекеттік грант арқылы бітірген жас мамандар конкурстық іріктеусіз төменгі лауазымдарға тағайындалады. Мұндай мүмкіндік 2023 жылдан бастап жастарға заң шеңберінде берілді. Осыған дейін облыста 4 жас маман жұмысқа орналасты. Қызылорда қаласы, Талсуат ауылдық округі әкімінің аппаратына, Шиелі ауданы, Тұран ауылдық округі әкімі аппаратына, Қармақшы ауданының жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөлімінің бас маманы лауазымына және Арал ауданы Жақсықылыш кентіне бас маман болып, конкурстық іріктеусіз тағайындалды. Бір айта кетерлігі, бұл мүмкіндікті диплом алғаннан кейін бір жыл ішінде пайдалануға мүмкіндік бар. Осы кезде аудандарға іссапар кезінде де жастармен, облыста жоғары оқу орындарының студенттерімен кездесіп, осы тақырыпта түсіндірме жұмыстарын жүргізіп келеміз. Жастарды қызметке тарту мақсатында биыл диплом алушы жастар үшін «Mansap Navigator 1.0» бос жұмыс орындары жәрмеңкесі ұйымдастырылды. Шараға 30-дан аса мемлекеттік және жекеменшік мекеме ұйымдарының өкілдері және 600-ге жуық студент түлек қатысты. Жұмыс берушілер тарапынан 200-ден астам бос жұмыс орны ұсынылды.– Өңірлік кадр резервіне іріктеу жұмыстары қалай жүзеге асып жатыр? Жобаға өңір тұрғындарының қатысу белсенділігі қаншалықты деңгейде?– Бүгінгі таңда өңірлік кадр резервіне іріктеудің соңғы кезеңіне келіп жеттік. Бұған дейін іріктеудің бірінші кезеңінде өңірлік кадрлық резервке 235 үміткердің құжаты қабылданды.Екінші кезең екі блокта өтті. Оның бірінші блогы – заңнаманы білуге арналған тестілеуге 226 үміткер тіркеліп, оның 220-сы тест тапсырды, 6 үміткер тестілеуден өтуден бас тартты. Екінші блок жеке қасиеттерді бағалауға арналған тестілеуге 115 үміткер жіберіліп, оның 114-і тіркелді, 1 адам бас тартты. Нәтижесінде 51 үміткер кадр резервінің келесі үшінші кезеңіне жіберілді. «Құзыреттерді бағалау» кезеңі осы жылдың 13-29 мамыр аралығында Астана қаласында Мемлекеттік басқару академиясының базасында өтті. Аталған 51 үміткердің басым бөлігін мемлекеттік қызметшілер, халыққа қызмет көрсету орталықтарының және жеке сектордың қызметкерлері мен мұғалімдер құрайды. Соңғы кезең осы жылдың 22-26 тамызы аралығында өтеді деп жоспарлануда. Өңірлік резервке аймақтан 25 адам алынады. Резервте тұру мерзімі 2 жылды құрайды.– Осы біз мемлекеттік қызметкерлердің ет пен сүйектен жаралған адам екенін ұмытып кеткен жоқпыз ба? Әдеп жөніндегі кеңеске қарап отырсақ, осындай ой келеді…– Соңғы жылдары Әдеп жөніндегі кеңес мемлекеттік қызметшілердің тәртіптік істерін қарауды азайтып, профилактикалық бағыттағы жұмыстарға көбірек көңіл бөлуде. Мысалы, 2022 жылы кеңесте 86 мәселе қаралған болса, оның 45-і, яғни 52 проценті тәртіптік істерді, ал 41-і профилактикалық бағыттағы мәселелерді құраған. Осындай жұмыстардың нәтижесінде тәртіптік теріс қылық жасау деректері азайды. Айталық, Әдеп жөніндегі кеңесте 2023 жылы 49 мәселе қаралса, оның 15-і, яғни, 30 проценті ғана тәртіптік іс болды, қалғаны профилактикалық бағыттағы жұмыстарға арналды. Сонымен бірге кеңес мүшелері мемлекеттік қызметшілердің де құқықтарының қорғалуына назар аударып келеді. Мәліметтерге тоқталсақ, 2022 жылы барлығы 45 тәртіптік іс қозғалған болса, оның 13-і бойынша қызметшілер тәртіптік жазаға тартылмады. Ал 2023 жылы 15 қызметшіге қатысты тәртіптік іс қаралған болса, оның 10-ы тоқтатылды. Биыл 12 тәртіптік іс қозғалса, оның 8-і тоқтатылды. Қалған 4 тәртіптік іс бойынша Кеңес мүшелерінің шешімімен лауазымды тұлғаларға тәртіптік жаза қолданылды. Мемлекеттік қызметке кір келтіретін тәртіптік теріс қылық жасағаны үшін Қызылорда қалалық білім бөлімінің басшысы лауазымынан босатылды. Қалалық тұрғын үй коммуналдық шаруашылығы бөлімі басшысының орынбасарына қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту берілді. Ал жеке азаматтарды қабылдау кезінде дөрекілік көрсетіп, Әдеп кодексінің нормаларын бұзғаны үшін қалалық тұрғын-үй инспекциясының басшысына ескерту жарияланды. Сонымен бірге Сырдария аудандық ауыл шаруашылығы және жер қатынастары бөлімі басшысына өзіне заңсыз сыйақы тағайындау дерегі бойынша қызметіне толық сәйкес еместігі туралы ескерту түрінде тәртіптік жаза қолданылды. Міне, жоғарыдағы сандық деректерге қарағанда біз тек оларды жазалаумен ғана емес, қорғаумен де айналысып жүргенімізді байқауға болады.– Заман да сәт сайын жаңарып, дамып келеді. Мемлекеттік қызметтегі азаматтардың біліктілігін арттырып, тәжірибесін қалыптастыруда қандай қадамдар бар?– Мемлекеттік қызметшілерді даярлау және қайта даярлау жұмыстары (тағайындалған кезден бастап 6 айдан кешіктірілмей) ҚР Президенті жанындағы Мемлекеттік басқару Академиясы мен оның аумақтық филиалдарында жүргізіледі. Ал біліктілігін арттыру курстарын (3 жылдан сиретпей) Академия мен оның филиалдарымен бірге, мемлекеттік орган қызметінің бейініне сәйкес келетін білім беру ұйымдары жүзеге асырады. Өткен кезеңде барлығы 123 (жоспар – 826 (14,9 процент) қызметшінің білімін жетілдіру ұйымдастырылды. Оның ішінде қайта даярлаудан – 25, біліктілігін арттырудан 98 мемлекеттік қызметші өтті.Мемлекеттік қызметке алғаш &nbsp;еет немесе оны тоқтатқаннан кейін алғаш &nbsp;еет келген 37 тұлғаға 3 ай сынақ мерзімі тағайындалды. Оның ішінде 36 тұлғаға тәлімгер бекітілді. Тағылымдамадан өтуі тиіс 23 қызметшінің 11-і өткен.– Кейінгі буынға қандай ақыл айтар едіңіз? Мемлекеттік қызметші қандай болуы керек? Әрине, барлығы жұмыстың алғашқы күнінен бастап-ақ бәрін білетін деңгейге жетпейді ғой…– Мемлекеттік қызметке алғаш қабылданған адам ҚР Мемлекеттік қызметі туралы және Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік қызметке кіру шарттарына сәйкестігі тұрғысынан ұлттық қауіпсіздік органдары жүргізетін арнаулы тексерудің оң нәтижесін алуы қажет.Мемлекеттік қызметке алғаш кіретін азаматтар үшін олардың атқаратын мемлекеттік лауазымдарға сәйкестігін тексеру мақсатында үш ай мерзімді құрайтын сынақ мерзімі белгіленеді. Мемлекеттік қызметке келген жастарға ел Президентінің мына сөзін айтқым келеді.«Мемлекеттік қызметші болу – еліміздің, халқымыздың жарқын болашағы үшін адал қызмет ету. Бұл – үлкен жауапкершілік. Бұл – үлкен парыз. Мемлекеттік басқару ісіне ойы ұшқыр, білімі озық, сана сезімі терең, нағыз отаншыл жастар келуі керек».– Сұхбатыңызға рахмет.Д.Қырдан

Мемлекеттік қызметке орналасу жеңілдеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp; &nbsp;Көктемнің жаймашуақ күнінің бірінде Қызылорда қалалық полиция басқармасының жедел «102» арнасына қала аумағында жеке үйдің бірінде өрт шыққандығы туралы хабарлама түсті. Полицейлер оқиға орнына жеткенде тілсіз жау күш алып, үйдің ішін қою түтін басқан. Осы оқиғада алғашқылардың бірі болып, тілсіз жаудың ортасына кіріп, басын қатерге тіккен Қызылорда қалалық полиция басқармасының жергілікті полиция қызметі бөлімінің ювеналды полиция бөлімшесінің учаскелік полиция инспекторы, полиция аға лейтенанты Жандос Мәлікпен сұхбаттасқан едік.– Өртке оранған үйден зардап шеккендерді эвакуациялау кезінде қандай әрекет еттіңіз?– &nbsp;Хабарлама түскен бойда дереу оқиға орнына аттандық. Жағдайды тез бағалап, құтқару жұмыстарын бастадық. Өртке оранған бөлмелердің бірінен 73 және 69 жастағы қала тұрғындары және 5 шетел азаматтары эвакуацияланып, адамдарды құтқару жұмыстарын шебер ұйымдастырдық. Зардап шеккендердің өмірі мен денсаулығын қорғау үшін барлық қажетті қауіпсіздік шарасын қабылдап, шұғыл әрекет ету арқасында құтқарылған азаматтардың өміріне еш қауіп төнбеді. Өз басым өз іс-әрекеттерімді кәсіби борышымды орындау деп санаймын және атақ-даңққа ұмтылмаймын, өйткені қиын жағдайда қалған адамдарға көмектесу біздің міндетіміз деп есептеймін. Өмірді құтқару мен үшін және менің әріптестерім үшін мақтанатын нәрсе емес, күнделікті ойланбастан орындайтын жауапкершілік. Біздің міндетіміз – азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.– Полиция қызметкері ретіндегі қызметіңіз туралы айтып берсеңіз, қандай міндеттер мен жауапкершілік бар?Полиция қызметкерінің жұмысы – жоғары жауапкершілік пен кәсібилікті талап ететін қызмет. Күн сайын тек заң білімін ғана емес, адам психологиясын, қоғамдық қатынастарды терең білуді талап ететін міндеттер қойылады. Азаматтардың құқықтарын қорғауға, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті қамтамасыз етуге міндеттіміз. Бұған қылмыстың алдын алу, қоғамның сенімі мен құрметін қолдау кіреді. Полиция қызметкерлері адам құқықтарын сақтай отырып, қатаң заң аясында әрекет етуі керек. Өз міндеттерін тиімді атқару үшін өз дағдылары мен білімдерін үнемі жетілдіріп отыруымыз қажет. Басты міндетіміздің бірі – барлық азаматтар үшін қауіпсіз және әділ орта құру.– &nbsp;Тәртіпті сақтау және мәселелерді шешу үшін қандай әдістерді қолданасыз?– &nbsp;Кез келген полиция қызметкерінің жұмысы тәртіпті сақтау мен азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізі болып саналатын заңды қатаң сақтауға негізделген. Полиция проблемаларды шешу үшін профилактикалық әңгімелесулер мен қоғамдық науқандардан бастап жедел-іздестіру шаралары секілді түрлі әдісті қолданылады. Маңызды аспект – халықпен ынтымақтастық, оның ішінде тұрғындармен кездесулер өткізіп, өзекті мәселелерді талқылап, оларды шешу жолдарын қарастыру. Заңды сақтау – полиция қызметкерінің міндеті ғана емес, халықтың сенімінің негізі.– Полиция қызметкері болғысы келетін жастарға қандай кеңес берер едіңіз...– Полиция қызметкері болу – қоғамға қызмет ету, құқық тәртібін қорғау жолын таңдау деген сөз. Полицияда табысты қызмет ету үшін жастардың бойында бірқатар қасиеттер болу қажет. Полиция қызметкері болғысы келетіндер үшін болашақ мансабында көмектесетін бірқатар қасиеттерді дамыту маңызды. Ең бастысы, полиция қызметкерлері халықтың қауіпсіздігіне жауапты болғандықтан, жоғары жауапкершілік пен сенімділік талап етіледі. Әртүрлі жағдайларда тез шешім қабылдау қабілеті, сондай-ақ экстремалды жағдайларда сабырлылық пен жинақылық қабілеті де маңызды. Сондай-ақ физикалық дайындық пен төзімділік, басқалардың проблемалары мен қиындықтарын түсіну, сенімді орнатуға және түрлі жағдайларда адамдармен қарым қатынасты орната алуы маңызды. Бұл қасиеттер жастардың полиция қызметкері болып қана қоймай, осы салада маман болып қалыптасуына септігін тигізеді. Оқуда осы мамандықты таңдамас бұрын, сіздің құндылықтарыңыздың таңдаған мамандығыңызбен үйлесімділігі туралы ойлану маңызды. Көбінесе адамдар мамандық таңдауда қателеседі, жұмыс барысында онымен байланысты қиындықтарды жеңе алмайтынын түсінеді. Сондықтан жеке қабілеттер туралы ойлану және олардың таңдалған мамандыққа сәйкес келетініне көз жеткізу маңызды.– Сұхбатыңызға рахмет.Әңгімелескен С.Темірболат

Ел сеніміне қызмет етемін

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Орын алған қылмысты ашуда жедел криминалистка тобының жұмысын ерекше бағалау керек. Әсіресе, ұрып соғу, жарақаттану, ұрлық, бұзақылық, жол-көлік оқиғалары сынды оқыста болатын төтенше жағдайдың салдары мен оқиға орнындағы бұлтартпас айғақтардан нәтиже шығарып, қылмысты анықтауда жедел криминалисттердің еңбегі орасан. Бүгінгі кейіпкеріміз арал аудандық полиция бөлімінің жедел криминалистика тобының криминалисті, полиция аға лейтенанты Нұртаев Нартай Әлібекұлы жайында болмақ.Полиция аға лейтенанты Нартай Нұртаев жедел криминалистика саласындағы еңбек жолында талай қылмыстың ашылуына түрткі болған маман. Жұмыстан қол үзбей жүріп, Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетін «құқықтану» мамандығы бойынша тәмамдаған Нұртай Әлібекұлы Қазақстан Республикасының Ішкі істер органдарындағы қызметін 2015 жылдың ақпан айында бастаған. Алғаш еңбек жолын 2015-2016жылдары Қызылорда облысы «Мамандандырылған күзет қызметі басқармасы» мемлекеттік мекемесінің 1-ші полиция батальонының полицейі, 2016 жылдың шілде айынан бастап Арал ауданының Полциия бөлімінің жедел криминалистика тобының техник криминалисті, 2021жылдың сәуір айынан бастап криминалист лауазымында қызмет атқарып келеді.«Оқиға орнынан алынған айғақ заттарды өңдеп, оларға сараптама тағайындап, қылмыстың ашылуына бірден-бір септігін тигізетіні сөзсіз. Айтуға жеңіл көрінгенмен, бұл жұмыстың артында үлкен жауапкершілік пен тұтас тағдырлар тұрғаны түсінікті. Мұндай жағдайда жедел тергеу тобының жаңылысуына немесе әлдекімнің ығына жығылуына жол жоқ.Себебі, нақты дәлелденген айғақтардың нәтижесінде қылмысқа қарай жазасы тағайындалады. Криминалисттің үш қаруы бар олар, ең бірінші-адамгершілік, екінші-білімі, соңғысы-қызметіне деген адалдығы.Бұл салада ұзақ уақыт жұмыс істеу үшін, асқан төзім мен байыпты мінез керек», -дейді полиция аға лейтенанты Нұртай Әлібекұлы.Ол бос уақытында спортпен айналысқанды жақсы көреді, бөлімнің қоғамдық жұмыстарына белсенділікпен қатысып, өз ісіне мығым және аса жауапкершілікпен қарайтын қызметкер ретінде ұжым арасында сыйлы.Қызметтік міндеттеріне адалдықпен қарап қызметінде жоғары көрсеткіштерге ие болғаны үшін бірнеше рет Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігінің Алғыс хатымен, Қызылорда ОПД-нің Грамотасымен, Алғыс хатымен, бөлімнің және аудан әкімдігінің Алғыс хатттарымен, сондай-ақ «Жедел криминалистика саласына 100 жыл» сонымен қатар «Тергеу қызметіне 60 жыл» мерекелік медалімен марапатталған және 2020 жылы кәсіби дайындығы бойынша жақсы нәтижеге қол жеткізіп,«1-ші сыныпты маман» біліктілігі берілді.Ол - жас отбасының тірегі, өмірлік жары Кайрбаева Гүлжанат Аймырзақызымен 3 бала тәрбиелеп отырған жас отбасы.

Қызылорда: Қырағы криминалист атанған Нартай 

Бақберген Досманбетов: Мәңгілік мұрат-мақсатқа қызмет ету мен үшін зор бақыт

Шәкизат Қаратайұлы: Әрбір ата-ана құмар ойындардың, суицидтік ойлардың алдын алуды ойлану керек

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бүгінгі таңда елімізде білім беру саласы заманға сай болуы үшін барлық жағдай жасалып отыр. Себебі, білімді ұрпақ – ел болашағы, кемел келешектің кепілі. Бұл бағытта Қазалы ауданында тың ізденіс бар. Тіпті, құтты мекеннің білім саласында бағындырған белесі де көп. Жақында Қазалы аудандық білім бөліміне арнайы атбасын тіредік. Онда Қазалыдағы білім саласындағы жарқын жетістіктер мен айтулы оқиғалар жайында ауданның бас ұстазы – Әділхан Жөлекешовпен бірге әңгіме өрбіткен едік.– Әділхан Оңдасынұлы, биылғы оқу жылы қызық пен шыжыққа, сын мен мақтауға толы эмоционалды жыл болды десек, қателеспейтін шығармыз. Қазалы ауданына қатысты айтулы оқиғалардың біразымен таныспыз. Дегенмен, ауданның бас ұстазы ретінде өзіңіз оқу жылын қалай тәмамдадық деп ойлайсыз?– Оқу жылы Қазалы ауданының білім саласы үшін үлкен жетістіктермен сәтті тәмамдалды десек болады. Қазалының облыс көлеміндегі білім деңгейі жоғары. Биыл – 899 оқушы мектеп бітіргелі отыр. Оның ішінде – 793 бала Ұлттық бірыңғай тестілеуге қатысқалы жатыр. Жалпы, оқушыларымыздан жақсы нәтиже күтеміз.Биыл республика көлемінде ауыл мектептерінің олимпиадасы алғаш рет жүргізілді. Онда да, қазалылықтардың жетістігі ауыз толтырып айтарлықтай. Яғни, үздіктер қатарынан көрінуде. Сонымен қатар, республикалық олимпиаданың облыстық іріктеуіне жергілікті жерден жиырма бір оқушы өтіп, жүлделі оралды. Оның, үшеуі аталған білімділер сайысының ақтық мәресіне өтіп, ол жақтан да құр қайтпады. Бұл да тиісінше, ұстаздарымыздың еңбегінің жемісі. Басқа да, түрлі ғылыми жобалар, жарыстар, мұғалімдер арасында да өтіп жатқан сайыстарда жерлестеріміз жеңісті оралуда.Қазір өтіп жатқан Ұлттық Бірыңғай Тестте де, сол оқушылар он бір жыл бойы ұстаздардан алған білімнің жақсы нәтижесін көрсетеді деп сенемін. Мәселен, былтырдың өзінде грант конкурсына қатысқан оқушылардың сексен пайызын Қазалылықтар жеңіп алып отыр. Енді, биылғы біздің алға қойып отырған мақсатымыз – биылғы межені қайталап қана қоймай, одан асып түсу. Яғни, рекорд жаңарту.Биылдың өзінде біз – 66 «Алтын белгі» иегерін шығарып отырмыз. Олардың барлығы лайықты екенін дәлелдеп, қорғап шықты. Ал, «Үздік аттестат» иегері – 81. Бұл оқушылар да, тестілеуден сүрінбей өтті.Жалпы, облыс көлеміндегі қорытындыны пайымдауымыз бойынша, Қазалы ауданы бірінші демегенмен, абыроймен алдыңғы қатарда деп айта аламыз.– Кеше ғана, Қазалыдағы бір мектеп республика бойынша «Үздік ауыл мектебі» атаныпты. Елімізде төрт мыңнан аса мектеп бар екенін ескерсек, бұл басқа біткен бақпен тең. Құтты болсын! Жалпы, қалай үздік атандыңыздар?– Рахмет! Бұл – №266 мектеп-лицей. Аталған білім ордасы жайында ауыз толтырып айтуға болады. Мектеп директоры оқу жылының басында тағайындалғанда, мен сенім білдіре отырып, «Республика көлеміндегі үздік мектептер қатарына үш жылда жетуге болады» деп жігерлендірген едім. Нәтиже тым жоғары, тым тез.Жоғарыда айтып өткен республикалық «Ауыл мектептері» олимпиадасында жүлделі оралған осы мектептің оқушысы – Нұржан Орымбет болатын. Бұл облыс бойынша, тізімге еніп отырған жалғыз мектеп.Жалпы бұл – №266 мектеп-лицей ұжымының ауызбіршілігінің һәм педагогикалық потенциалының жоғарылығының нәтижесі. Мектеп-лицей ұжымы алдағы уақытта бұдан да, биік белестерді бағындырады деп айта аламын. Бұйырса, ауданда әрбір мектеп дәл осындай дәрежеге жететініне кәміл сенемін.– Білім саласындағы басты миссия – балаларға сапалы білім, тәлімді тәрбие беру екені белгілі. Алайда, ұстаздар қауымынан балалардың қауіпсіздігі де, сұралатын күнге жеттік. Былтыр сәуірдегі төбелес, мопед мінген балалардың жол-көлік оқиғасы сияқты оқыс жайттарға мұғалімдер қаншалықты жауапты?– Шыны керек, қазіргі қоғам, оның ішінде, ата-ана балаға қатысты кез келген мәселені, мейлі, ол тіпті, мектеп уақытын тыс болса да, міндетті педагогқа артып қойған. Бірақ, біз – педагогтар баланың білімімен қатар, тәрбиесінде мойынымызға жүк етіп, артудан еш қашпаймыз. Сауалыңызда атап өткен жағдайлар ата-аналар балаға ие бола алмайтын жағдайларда орын алып отырады. Қазір осындай олқылықтар орын алмасы, оқушыларға жаны ашығандығы үшін ұстаздар ерікті түрде түнгі рейд жұмыстарына қатысуда. Біз ол үшін ұстаздарға алғыстан артық айтарымыз жоқ.Былтыр орын алған оқиға республика көлемінде резонанс тудырды, оны өздеріңіз жақсы білесіздер. Содан бері, күшейтілген рейдтік жұмыстар арасы үзілмеуде. Тиісінше, ол да, өз нәтижесін беріп жатыр. Яғни, жыл басынан бері, кәмелет жасқа толмағандар арасында құқық бұзушылықтар болғанымен, қылмыстық іс орын алған жоқ. Аталған жұмыстар алдағы уақытта да, жалғасын табатын болады. Ал, мопед жайына келер болсақ, бұл іс бойынша да, ата-аналарға ақпараттық түсіндіру жұмыстар жасалуда. Ата-аналарға мопед айдауды, беймезгіл уақытта жүру, немесе белгіленбеген орындарда шомылу балалар өміріне үлкен қауіп екенін түсіндіргіміз келеді. Түнделетіп жүрген, мопедпен жүрген бала қылмыстың обьектісі, не субьектісі болары анық. Сондықтан, осы жағдайлардың алдын алуда жұмыстар көптеп жасалуда.– Өзіңіз де, байқайтын боларсыз, ұстаздардың жалақысын талқылайтындар көп. Бірақ, олардың ұрпақ алдындағы жауапкершілігі, мәртебесі түйсігіне түптемейтіндер де аз емес. Сіздің педагогтарыңыз қомақты жалақыға толық лайық деп ойлайсыз ба?– Соңғы төрт жылда Президент тапсырмасына сәйкес, ұстаздарымыздың жалақысы екі есеге өсті. Қазір олардың көбінің әлеуметтік жағдайы жақсарып қалды десек болады. Жалпы, бір сөзбен айтсақ, лайықты.Өйткені, қазір жоғарыда айтқандай, қоғам ұстаздар қауымына көп жүк артып отыр. Қазір сұраныстың барлығы осы білім саласында. Атқарылып жатқан жұмыстар, баланың біліміндегі жетістіктер, осы саладағы өсім барлығы ұстаздар еңбегі. Сондықтан, олар қандай да мақтауға, мадаққа әбден лайықты.– Қазалы ауданы халқының демографиялық өсімі жыл санап, артып келеді. Мұндайда балабақша мен мектептердің жетіспеушілігіне байланысты мәселе туындайтыны анық. Бұл бағытта нендей жұмыс атқарылып жатыр?– Биылдың өзінде аудандағы апаттық жағдайдағы Жанқожа батыр аулындағы мектеп бар. Онда қазір Президентіміздің «Жайлы мектеп» бағдарламасы бойынша онда – 300 орындық заманауи жабдықтағы мектеп салынуда. Бұл мемлекет басшысының ауыл мектептерін қала мектептерінің деңгейімен бірдейлендіру жоспарының арқасы.Қазір Әйтеке би кентінің де, көлемі ұлғайып жатқанын бәріміз жақсы білеміз. Осыған орай, Әйтеке би кенті мен Қазалы қаласы ортасына – 600 орындық «Жайлы мектеп» салынуы тиіс. Ол үшін тиісті жұмыстар атқарылып жатыр. Сонымен қатар, қосымша құрылыс салу сынды жұмыстар жүргізіліп жатыр.Балабақша жайына келер болсақ, иә, кейбір ауылдық елді мекендерде балабақша жоқ. Осыған орай, жұмыстар да қаралуда. Былтыр екі кәсіпкермен сөйлескенбіз, өкінішке орай, екеуі де, қаржылық мәселеге байланысты қайта бас тартты. Тағы бір кәсіпкер Қ.Пірімов ауылына балабақша салуға құжаттар дайындап, Қазалы ауданы әкіміне кірген болатын. Қазалы қаласынан да, талапшыл кәсіпкерлер табылуда. Жалпы, осы сияқты балабақша ашамын деуші жанар болса, біз қоштап, салуға болатын орындарды кеңесеміз.– Мектеп дегеннен шығады, жақында жаңадан ашылған №288 мектептің жұмысқа қабылдау конкурсы аяқталды. Естуімізше, оған – 400 жуық педагог құжат тапсырған. Конкурс қаншалықты әділ өтті?– Эмоцияға беріліп, шағым айтып келген ата-аналар да болды. Тіпті, қабылдауыма да кірді. №288 мектеп қаңтар айында – 284 оқушымен өз жұмысын бастап кеткен болатын. Мұнда біліктілігі артқан жоғарғы санатты Қазалы ауданы мектептерінен алты мұғалім тартылды. Ал, қалған – 22 жұмыс орнына, пән мұғалімдеріне конкурс жарияланды. Магистратура бітіріп, өз біліктігін әртүрлі педагогикалық тестілеулерден мерзімінде өтіп отырған жас мұғалімдер іріктеуден сүрінбей өтіп отыр. Жалпы, бұл іріктеу әділ өтті деп толықтай айта аламын.Педагогтарды жұмысқа қабылдаудың ең тиімді құралы осы конкурс болып отыр. Тіпті, сыбайлас-жемқорлықтың алдын алуға да септігін тигізуде. Аталған конкурс әлі де, министрлік тарапынан пысықтала түседі деп ойлаймын.– Шәкірттердің жүрегін шым еткізер сұраққа көшейік. Ұлттық бірыңғай тест тапсырып жатқан талапкерлердің аяқалысы қалай? Біз білсек, өзіңіздің балаңыз да, биыл мектеп бітірді…– Сөздің басында айтып өткендей, 899 оқушы мектеп бітіргелі отыр. Оның ішінде – 793 бала Ұлттық бірыңғай тестілеуге қатысқалы отыр. Қазір бірінші кезеңі өтуде. Бүгінгі күнге – 555 түлегіміз тапсырып болды. Ең жоғарғы – 134 баллды №234 мектеп оқушысы жинады. Әлі екінші кезең бар. Алдағы уақытта рекорд жаңартамыз деп сенемін.Шыны керек, маған барлық бала, оқушы бір. Олардың қайсыбірінің жеткен жетістігіне шын жүректен қуанамын. Иә, менің баламда тапсырып жатқаны рас. Ол да жоғары балл жинап, медициналық оқу орнына түскелі жатыр.– Ашық әңгімеңіз үшін рахмет. Алдағы жаңа оқу жылына сәттілік тілейміз!ӘңгімелескенСерік АҚМЫРЗА

Әділхан Жөлекешов: Білімді ұрпақ – ел болашағы, кемел келешектің кепілі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Оның әкесі бар» деген сөздің өзі талайдың алдында баланың рухының асқақ екенін байқатады. Адам ешқашан әкеден өте тумайды, әкеге жете туады. Абай да Құнанбайға жете алмаған. Әке баланың алты жасына дейін оның бойына бар беретінін сіңіру керек. Әрі қарай бала қабілетіне сай өзі алып кетеді. Бекжан Әшірбаевтың «Бала академиялық білімді әкеден алу керек» деген сөзі көп мәселенің шешімін бір-ақ айтып тұр ғой», – деді әңгіме барысында елімізге белгілі теолог Бақтияр Оспанов. Болмысында өзгеге ұқсамайтын қазақылық, елжандылық пен ұлтжандылық қаймақ боп көрініп тұратын Бақтияр Есенгелдіұлымен әкелер күні қарсаңында сұхбат жасағанды жөн көрдік. Қоғамдағы әкенің рөлі мен маңызы, әке қандай болу керек тәрізді тақырыптарда ой өрбіттік.– Бақтияр Есенгелдіұлы, қоғамда жүрген көп жасқа ақыл сұрар ағасыз. Көп аға ізетті іні ретінде таниды. Осының бәрі әкенің тәрбиесі ме? – Мені әкем өте жақсы тәрбиеледі. Мені ғана емес, үйдің әрбір баласын осылай тәрбиеледі. Қажет кезінде ұлпадай мамық, керек кезінде қатал да болды. Оның қаталдығы ұрып-сабағанында емес, талабында еді. Өзі – істің адамы. Темірдей тәртіпті өзі де ұстанды, бізге де үйретті. Таңнан қара кешке дейін темір жолдағы жұмысын істеп келіп, үйге жеткенде де бейнеттеніп, есік алдында жұмыс істейді. Ауыл адамының бақшасы бар, мал-жаны бар, шөбі мен отыны бар – осының бәрін жұмыстан кейін атқаратын. Енді мұның бәрін көріп өскен біз жалқау болуға ұялдық.&nbsp; Ол – қара күштің иесі. Сол уақыттарда ауылдағы үлкен жиын-тойларда, Наурыз мерекесінде әкемнің әріптестерімен көп мекеме арқан тартуға шықпайтын. Біз әкем мен оның әріптестерінің қайратты екенін көріп, үлгі тұтып өстік. – Сөз басында айтып өттіңіз, қаталдығы талабында еді деп... Талаптары қандай еді? – Әкемнің біршама талабы бар. Біріншіден, жан-жануарларға жаның ашу керек. &nbsp;Малдың шөбі, суы дұрыс болу керек. Иттің итаяғы бос болмау керек. Міне, содан кейін барып, адамның жай-күйіне қарайтын. Сосын уайымшылдыққа салынбайды. Оның осы жақсы қасиетіне өзім ғашықпын десем де болады. Мен әкемнің осы қасиетін бойына сіңіргім келеді. Дүние қараң қалса да, таңертеңгі жұмысты таңертең істейді. Қандай мәселе болса да, ертең көрерміз деп, байсалды, салмақты кейіппен отыра береді. Уайымды сейілтетін, ертеңгі күнге үмітпен қарайтын қасиеті әкемнің Алатаудан да биік болмысын асқақтата түседі. Өтірік айтпау, уәдеде тұру деген қасиетті менің болмысымның осылай қалыптасуына ерекше ықпал етті. Біз ол кезде бала едік. Ауылға ара-тұра ГАИ келеді. Елдегі көліктердің қайсыбірінің құжаты түгел дейсіз. Көпшілігі ана жаққа, мына жаққа қашып бара жатқанда менің әкем ешқайда қашпай, мотоциклмен тоқтай қалатын. Құжаты болса да, болмаса да ол ГАИ қызметкерінен қашпайтын. Мен қасында отырамын. Сонда тәртіп сақшысы келіп «Аға, неге қашпадыңыз?» дегенде әкем «Менің үйім осында. Мен кімді алдаймын? Қасымда балам отыр» дейтін. Ешкімнен ешнәрсе сұрамайды. «Балам, тілемсек болма. Қолыңнан келсе бер, бірақ сұрама» деп жиі айтатын. Ер азамат алды-артын ойлап жүруі керегін айтады. Балыққа, аңға барғанда да қасынан қалдырмайтын. Ол асауларды бас білдіргенде өте талапшыл болды. Қол шығып, сынып жатқанда да іштей уайымдайды ғой, бірақ білдірмейді. Сүзеген бұқалардың мойнын қайыруды да үйретті. Әке дегеннің қайратты болу керегін көрсетті. Ол көп нәрсені сөзбен емес, іспен түсіндірді. Біз оған қарап бой түзедік. Қазақтың тұрмысымен біте қайнасқан мал сою деген ұғым біздің күнделікті дағдымыз еді. Ер баланың білуі керек қай нәрсе болса да әкем нықтап үйрететін. Өзінің мергендігіне дейін сіңірді. Сегіз қырлы, бір сырлы болуға бағыттады. Ауылдың мотоциклдерінің барлығын өзі істеді, тіпті газ педалін бір басқанда-ақ қандай ақау болып тұрғанын айтып беретін. – Әкеңізден әлі де үйренгіңіз кеп тұратын дағдылар бар ма? – Әрине, әкемнен әлі үйренерім көп. Мен де қазақтың үкілі домбырасының үніне елітіп, қоңыр үнді аспапты жаман шертпеймін. Бірақ әкемнің кез келген аспапты әп-сәтте меңгере кететін қабілетін өзіме сіңіре алмай жүрмін. Жаңадан бір аспап шықса, оны үйреніп алуына әрі кеткенде 2-3 сағат уақыт кетеді. Ал кітап оқығаны – өз алдына бөлек әңгіме. Таңертеңнен кешке дейін бір кітапты тауысып, оны бізбен талқылауды да ұмытпайды. Міне, әкемнің осы қасиеттерін өзіме сіңіргім келеді. Ауылға барғанда әлі күнге үйренуге талпынамын. Біздің спортқа қызығушылығымыз әкемізден дарыған екен. Оның Қарағанды дене шынықтыру техникумын бітіргенін кейін білдім. Тіпті арман қуып, бокс спортында сара жол қалыптастырғысы келген екен. Бірақ ұлдан жалғыз болған соң ауылға ат басын бұрып, туған жерге туын тіккен. Бізге оның жүріп өткен әрбір жолы сабақ, әрбір жолы – үлкен мектеп. Атамыз 90-ға келгенше атқа мінген, 80-нен асса да көкпар тартқан. Әкемнің әкесі де мықты болған, менің әкем де мықты, ал мен қандай әке боламын деген сұрақ әркез мені қамшылайды және сол үдеден шыққым келеді. Атам бір өзі бес гектар бақша ексе, біз бесеуміз жабылып бір гектар еге аламыз ба, еге алмаймыз ба? Оларды бейнет тәрбиеледі, өсірді. Мен оларды қай кезде де үлгі етемін. Әкем өзі қатарлы кісінің бәрін әкең деп тәрбиеледі. Сондағысы бір үйдің емес, бір елдің баласы болуымызға бағыттағаны ғой. Ауылға барғанда бала болып еркелеймін. Әлемде әкеден асқан биік жоқ. Қазір немерелеріне көп көңіл бөледі ғой. Кейде бала болып қызғанып та қаласың. Менің дәл ондай жақын болатыным: әкем мені қасынан бір елі қалдырмай тәрбиелегенінде. Аңға шықса да, малға шықса да, отынға барса да, шөпке барса да жанынан тастамайтын. Сол дағдының әрбірін балаларға сіңіруге тырысып келемін. Әкеден асып кетпеспіз, бірақ әкемдей бола алсам, ол менің өмірдегі ең үлкен жетістігім. – Аға, қоғамдағы әке рөліне тоқталсаңыз. Біз осы Алатаудан да биік тұлғаларды қаншалықты бағалап жүрміз? – Баланың әкеден алатын интеллектуалды қажеттілігінің 80 пайызы алты жасқа дейін берілу керек. Бізді қатты еркелеткен жоқ, қаталдық танытқан жоқ, әр нәрсені өз мөлшерімен қолданды. Көбіне жігер беретін сөздерді қолданды. Бүгінгі қоғамға қарап отырсам, әке витамині жетіспейді. Біз сол витамиинге тойып өстік. Бар кемшілік баланың әке сыйламауынан, әйелдің азаматын сыйламауынан басталды. Енді қоғам құлдырап, шіріген ағаштай құлайын деп тұр. Бірақ қосымша бір дәрі-дәрмекпен емдегендей боламыз, бірақ әкенің мәртебесін көтермейінше, елдің мәртебесі көтерілмейді.&nbsp; Мәселе мынада. Бала өмірге келгеннен бастап, әйелдердің тәрбиесінде. Балабақшада әйелдер, мектепте де солай. Колледж бен университетке келгенде де ұстаздардың басым көпшілігі – әйелдер. Біз осыдан кейін баладан қалай 100 пайыз еркекке лайық қабілет сұраймыз? Әскерге барғанда бала темірдей тәртіпке мойынсұна алмай қашқысы келіп тұрады, өзіне-өзі қол жұмсағысы келеді. Мәселені біз осылай тереңінен қарауымыз керек. Өмірде ең жанашыр адам – ол сенің әкең. Ана баланы өмірге әкеліп, мейірім-махаббатына бөлейді, ол – ананың табиғаты. Ал дос ретіндегі ең жанашырың – әкең. Ең жақын досыңмен күш сынасып, оның қолын қайырып жіберші, саған өкпелеп қалады. Соңғы үлгідегі тәуір көлікті алып жатқаныңда да ең жақын досың саған кеп «Ақшаны қайдан тауып жатсың ей» деп пендешілігін білдіріп қояды. Ал әкең мұндай жерде өтірік жеңіліп қалып, «Пай-пай, менің балам күшті боп кетіпті» деп арқаңнан қағып, қуанатын ол – жалғыз әке. &nbsp;Есейіп, ер жетіп қалған кезде отырыстарға, кештерге барар кезде әкеңнің киімін киіп қалсаң, әкең саған қарап жымиып, күлімсіреп отырады. Сол бір жылы көзқарастың арғы жағында сенің өскеніңе, әкеңнің ізінен еріп келе жатқанына деген қуаныш, бір марқаю бар. Әкенің жүрегінде сондай бір кеңдік пен сенің қуанышыңа балаша мәз болатын керемет қасиет бар.&nbsp; – Салиқалы сұхбатыңызға алғыс білдіреміз. Асқар тауыңыз аласармасын, аға!Әңгімелескен Дәулет ҚЫРДАН

Бүгінгі қоғамға әке назары жетіспейді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Республикаға танылған Нағи Ілиясов ауылдық округінің тыныс-тіршілігі бүгінде көп елді мекенге үлгі. Ерте көктемде басталатын ауыл тіршілігі осы күні жанданып, әсемдігіне көз тоймайды. Еңсесі биік ғимараттар мен гүлзарлар, субұрқақтар ерекше алыстан менмұңдалайды. Бұл ауылыдң көркеюіне атсалысып келетін ел азаматтарының арқасы екені сөзсіз. батыр есімін иеленген ауыл туралы ауылдық округ әкімі Сағдат Нұрмағамбетов айтып берді.– Сағдат Нұрмағамбетұлы, республикаға өзінің ерекше әсемдігімен, гүлденуімен танылған, қалаға бергісіз ауылдың бүгінгі тыныс-тіршілігі, халықтың әлеуметтік ахуалы қандай?– Нағи Ілиясов ауылы аудан, облыстағы ең көрікті ауылдардың бірі. Ауылға күн сайын республика төңірегінен келетін меймандар ауылдың дамуына тамсана қарайды. Ауылдың орталығындағы көрікті алаң көпшіліктің демалыс орнына айналды. Ауыл халқының әлеуметтік жағдайы да жақсы. Ауыл халқының саны – 2250 адам, 480 отбасы бар. Ауыл тұрғындарына мектеп, балабақша, емхана, мәдениет үйі, спорт кешені әлеуметтік нысандары өз дәрежесінде тиісті қызметтерін көрсетіп отыр.Нағи Ілиясов ауылдық округі әкімі аппаратының 2023 жылғы бюджеті 115596,6 мың теңге көлемінде бекітілген. Оның ішінде мәдениет үйіне 33452,0 мың теңге. Бюджет қаражаты толығымен100 пайызға орындалды.Нағи Ілиясов ауылдық округі әкімі аппаратында 2023 жылы 145 өкім, 34 шешім шығарылды. Жеке қабылдау бойынша 17 азамат қабылдауда болып, жеке тұлғалардан 12 және заңды тұлғалардан 4 өтініштер түсіп, заң талаптарына сәйкес тиісті шаралар қабылданды. «Е-лицензия» бағдарламасы арқылы «Өзіндік қосалқы шаруашылығын жүргізу үшін» жер учаскелерін сұраған өтініштер уақытында қаралып, 28 мемлекеттік қызмет көрсетілді.Жыл басынан бері 12 әскер қатарына шақырылушымен зерделеу жұмыстары жүргізіліп, 9-ы жарамды болды. Одан 4 адам әскер қатарына жіберілді.Жұмыссыз есебінде тіркеуде тұрған 55 адам қоғамдық жұмысқа, күміс жас бойынша 2 адам, жастар практикасымен 4 адам, алғашқы жұмыс орнына 1 адам тартылды.– Ауылдың көркі тазалығында, көгалдануында. Жыл сайын осы жұмыстарды дұрыс үйлестіру қалай жүргізіледі?– Елді мекенді көркейту, абаттандыру, санитарлық тазалық жұмыстары тұрақты түрде атқарылып келеді. Биылғы жылы «Мағжан және К» ЖШС демеушілігімен 1000 дана түрлі ағаш көшеттері, бірнеше сортты гүлдер отырғызылып, күтіп-баптау жұмыстары жүргізілді.Жалпы құны 3,9 млн. теңгеге тұрмыстық қатты қалдықтар полигоны салынып, көлемі 2 гектар жер темір қоршаумен қоршалды.Ауыл тұрғындарына сапалы медициналық қызмет көрсету мақсатында қазіргі заманауи талаптарға сай келетін ауылдық дәрігерлік емхана ғимаратының құрылысы жаңадан салынып, халық игілігіне пайдалануга берілді. Қазіргі таңда тиісті медициналық қызметтерді көрсетіп отыр.– Ауылдың шаруашылық құрылымының жұмысына тоқталсаңыз?– Өткен жылы шаруашылықтар 4860 гектарға күріш, 796 гектарға бидай, 1434 гектарға ескі, 620 гектар алқапқа жаңа жаңышқа және 257 гектар жерге түйежоңышқа егіп, өнімдерін уақытылы жинады.Жеке тұрғындар 9 гектарға бақша, 6 гектарға көкөніс, 12 гектарға картоп дақылдарын егіп, өз-өздерін ауылшаруашылығы өнімдерімен қамтамасыз етті. Биылғы жылы да осы меже мөлшерінде шаруашылық құрылымдары егін екті.Ауыл тұрғындары мал шаруашылығымен айналысады. 2024 жылғы 1 қаңтарға жеке үй шаруашылықтары мен шаруа қожалықтарындағы мал саны мүйізді ірі қара малы – 2722 бас, уақ мал – 447 бас, жылқы – 832 бас, құс – 208 бас болып есепке алынды.– Ауыл халқының шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту бойынша қанша адам несие алды?–&nbsp;Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту және қолдау бағытында Нағи Ілиясов ауылдық округі бойынша өткен жылы мемлекеттік бағдарламалар аясында қаржы ұйымдарына тұрғындар өздерінің кәсіпкерлік жобаларын ұсынып, 28 ауыл тұрғыны жалпы құны 90,2 млн теңге болатын гранттар мен несиелер алып, жеке кәсіптерімен айналысуда. Атап айтқанда&nbsp;«Ауылшаруашылық қаржылай қолдау қорынан» &nbsp;6 пайызбен жылқы басын көбейту мақсатында "Іскер" бағдарламасымен Әділбек Шегебаев – 2 млн. теңге, Бексұлтан Әлімханов – 3,5 млн. теңге алды. Ал ірі қара мал басын көбейтуге осы бағдарламамен ауыл тұрғындары Алмат Мұратов 4,9 млн. теңге, Замзам Ерболатова 2 млн. теңге несие алды.«Ауылшаруашылық қаржылай қолдау қорынан» 2,5 пайыздық Жастар бағдарламасы арқылы жылқы, ірі қара мал басын көбейтуге 11 жас 2,3 – 5 млн. теңге аралығында қаржы алды. Сонымен қатар «Бастау бизнес» &nbsp;грант &nbsp;бағдарламасы бойынша да мал шаруашылығымен айналысу үшін 1,38 &nbsp;млн. теңге қаржымен көп балалы аналар мен мүгедектігі бар тұрғындар өз кәсібін бастауға мүмкіндік алды. «Бизнестің жол картасы 2020» &nbsp;инновациялық грант жобасы бойынша Айдана Қалиева "Бахила шығару" жобасын іске асыру үшін 5 млн. теңге алды. Сондай-ақ 5 млн теңге мөлшерінде «Ауыл аманаты» бағдарламасы бойынша 2 тұрғын Берік Уәли қымыз өндіруге және Наурыз Ғаниев қалдық суды тазарту жобасы үшін қаржыландырылды.– Ел болашағы – жастармен атқарылған жұмыс туралы айтып өтсеңіз?– Ең алдымен ауылдағы жастардың саны нақтыланды. Олардың арасында жұмыс істейтіндері бар, жұмыссыздары бар барлығымен түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Әсіресе,&nbsp;құқық бұзушылықтың алдын алу мақсатында түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Жұмыссыз жастарға өз кәсіптерін ашу бағытында жеңілдетілген несие мен гранттар алуларына жәрдем көрсетілді.Саламатты өмір салтын қалыптастыру бағытында түрлі спорттық және ұлттық ойындар сайысы өткізілді. Мереке күндеріне орай түрлі тақырыптарда мәдени іс-шаралар ұйымдастырылуда. Сонымен қатар, ауылды көркейту, абаттандыру бағытында сенбіліктерге шығып, тазалық акцияларына қатысып, ауылымыздың қоғамдық өміріне атсалысып өз үлестерін қосты.– Сұхбатыңызға, рақмет!Бибісара ЖАНӘЛІ

Гүлденген ауылда кәсіпкерлік көкжиегі кеңеюде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> «Айжан Маратқызы – деген педиатр. Балаға мұндай махаббатпен қарайтын дәрігер аз шығар». Whatsapp желісіндегі статуста дәрігер мен баланың фотосына осылай жазылыпты. Бұл – пациенттің дәрігерге деген ризашылығы екенін бірден аңғардық.Сырттай біздің де кәсіби біліктілігімен қоса шын ниетімен бала саулығы үшін күресетін педиатрға деген құрметіміз артты. Сондықтан медицина қызметкерлерінің күніне орай тұрғындардың ризашылығына бөленген қаладағы №1 емхананың балалар дәрігерімен байланысып, аз-кем сұхбат құрдық.– Қазір туабітті жүрек, жүйке жүйесінің ауруы бар балалар көбейді. Кейбір сәбилер үшін анасының құрсағына біткен сәттен бастап өмірге келгенше күрес басталады. Бұған не себеп болуы мүмкін? Әсіресе дүниеге келмеген балада даун, аутизм секілді сырқат болмаса екен деген қорқыныш басым…<blockquote>&nbsp;– Иә, әр сәбидің аман-есен, дені сау болып өмірге келуі өте маңызды. Бірақ іштегі баланың дамуына ананың психологиялық жағдайы, өзөзіне күтіммен қарауы ерекше әсер етеді. Менің ойымша, қыз баланың жасөспірім кезінен-ақ дұрыс тамақтануына, ауыр көтермеуіне, жылы жүруіне, қандай жұмыс істейтініне назар аудару қажет.Даун синдромы бұл – генетикалық ауытқу. 46 хромосомa орнынa 47 хромосомaның қaлыптaсуы себебінен Дaун синдромы пайда болады. Синдромның дамуына ата-ананың жасы әсер етіп, көбіне 35-тен асқан адамдардың балаларында кездесетін. Ал қазір жас атааналардың балаларында да синдром белгілері байқалады. Сонымен қатар бұған инфекциялық аурулар әсер етуі мүмкін.Ал аутизм – баланың дамуындағы, ми жүйесіндегі ауытқушылықтың бір түрі. Оның дамуына қазіргі уақытта телефонға тәуелділік әсер етуде. Балаларымен сөйлеспейтін, ойын тыңдамайтын, жыламай отыруы үшін қолына телефон ұстата салатын ата-аналар бар. Бірақ бұл жағдай бала психологиясының бұзылуына алып келеді. Аутизм – әлем бойынша әлі толық зерттелмеген ауру. Аутист жандар өзгерісті қаламайды, көбіне өзімен өзі қалып, ұзақ уақыт бойы бір нәрсемен айналысуы мүмкін. Олардың ерекшелігі – кейде атын атап шақырсаң елең қылмайды, көзге тіке қарамайды, түрлі жағдайларға реакция танытпайды.</blockquote>– Дәрігерлер УЗИ аппаратымен тексеру арқылы жүкті әйелге «балаңыз ауру болып өмірге келуі мүмкін» деген болжам жасайды. Кейіннен сәбидің дені сау болып өмірге келгенін естиміз. Мұндай құрылғылар қаншалықты сенімді?<blockquote>– Жүктілік кезінде жоспар бойынша әйел скринингтен өтіп тұрады. Бұл уақытта анализ тапсырудың да өз ережелері бар. Кейде анализді дұрыс тапсырмаудың салдарынан да қате ақпарат берілуі мүмкін. Ал өте сирек жағдайда УЗИ аппараты да қателеседі. Бұл кезде дәрігерлер жүктілікті үзу туралы шешімді бірден ұсынбайды. Қайта-қайта тексеріп, содан кейін ғана қорытынды жасайды.</blockquote>– Байқауымызша, балалар массажисіне сұраныс артты. Бұрын мұндай мамандардың орнын бірнеше бала өсірген аналар басып, бала күтіміне көмектесетін. Барлық бала арнайы массаж қабылдауы керек пе?<blockquote>– Массаж тек дәрігердің тағайындауымен ғана жасалады. Жалпы профилактикалық массаж әр балаға пайдалы. Сәбидің бұлшықетін, буындары мен сүйектерін нығайтады, моториканы дамытады, иммундық жүйеге оң әсер етіп, жүйкені тыныштандырады. Массаж сондай-ақ баланың сөйлеу, ойлау және қиялын дамытуына да пайдалы. Бірақ оның өзі кейде қарсы көрсетілім береді, сондықтан оны дәрігердің тағайындауымен жасаған жөн.</blockquote>– Балалар семіздігі белең алып тұр. Нутрициологтар иогурт, жарма ботқасын балаларға бермеу керек дейді. Балалардың тамақтану рационы туралы айтыңызшы… Семіздіктің қандай зияны бар?<blockquote>– Дұрыс тамақтанбау салдарынан балаларда жасырын түрдегі анемия, ағзадағы минералды заттардың төмендігі кездеседі. Соның әсерінен тамаққа деген тәбеті де өзгереді. Чипсы, кириешки секілді ащы өнімдерді, газды сусындарды ғана ішіп-жегісі келеді. Бірақ бұлай фастуфуд, жартылай фабрикалық өнімдерді тұтыну жалғаса берсе, семіздіктен бөлек созылмалы ауруларға әкеледі. Сонымен қатар, балаларда қимыл-қозғалыс аз, қадағаламасаң бір орында телефонға қарап отыра беретіні рас. Мұндайда бүлдіршіндердің көзінің көруі нашарлап, омыртқасы қисаюы мүмкін.</blockquote>– Біз көбіне дерттің шығу себебімен емес, салдарымен күресеміз. Бала ментальді және физикалық тұрғыда сау болуы үшін аналар ең алдымен нені ескеруі керек?<blockquote>Бала сау болсын десек, ең бірінші ата-ана өз денсаулықтарына мән берсе, ал аяғы ауыр әйелдер темірге, ақуызға бай табиғи өнімдерді тұтынса деймін. Сондай-ақ, үнемі жақсы көңілкүйде жүруі маңызды.</blockquote>– Сұхбат үшін рақмет!&nbsp;Әңгімелескен Айдана ЖҰМАДИНОВА Фото: emmaclinic.ru

«Бала сау болсын десек, ата-ана өз денсаулығына мән беруі керек» – қызылордалық дәрігер Айжан Қайранбаева 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Тағы бір оқу жылы аяқталып, жас түлектер енді бірер күннен кейін білім алған мектептерімен қоштасып, үлкен өмірге қанат қағады. Қолдарына орта білімі туралы аттестат алатын түлектердің алдында мамандық таңдау мақсаты тұр. Мектеп бітірушілердің алды мемлекеттік грантпен оқуға түсу үшін бірінші сынақтарын – Ұлттық Бірыңғай тест тапсырып та үлгерді. Сан тарапқа тарайтын түлектер мамандық таңдауда қателеспеуі керек. Ең бастысы жүрек қалауымен таңдаған мамандығына деген сүйіспеншілігі болуы маңызды. Мектеп бітірушілерге бағыт-бағдар беру мақсатында түрлі мамандық иелерімен сұхбат құруды жөн көрдік. Бүгінгі кейіпкеріміз – медицина мамандығы бойынша Астана медицина университетінде білім алып жатқан сырдариялық жас Інжу Қайыржанқызы. Болашақ дәрігер медицина мамандығы туралы тілші сұрақтарына жауап берді.– Інжу Қайыржанқызы, қиын да жауапты мамандық дәрігер болу көп адамға бұйыра бермейтіні анық. Ақ халатты абзал жан атануды армандайтын жастар баршылық. Сол жастың қатарында өзің де болдың. Медицина мамандығына оқуға түстің, арманыңа бір табан жақындап келесің. Дәрігер мамандығына оқуға түсу үшін жас түлектерге қандай бағыт-бағдар берер едің?– Жас түлектер мамандық таңдау алдында тұр. Бұл жауапты кезең бәріміздің басымыздан өтті. Сондықтан мектеп бітірушілер ең алдымен таңдайтын мамандығына байланысты пәндерге көңіл аудару керек. Яғни, медицинада биология және химия пәндерін бүге-шүгесіне дейін оқып, дайындалса, міндетті түрде тиісті балын алады. Медицина мамандығын таңдамас бұрын ең алдымен өзіңе сұрақ қоюың керек: “Мен бұл мамандыққа өз қалауыммен түскім келеді ме? Мен не үшін дәрігер болғым келеді” деген сұраққа жауап берсең ғана медицинаға құжат тапсыруға болады. Өйткені дәрігер болу оңай емес. Университет қабырғасында жүргенде бос жүру, емтихандардан оңай өтіп кету деген болмайды. Аса жауапты да қиын мамандықты меңгеру үшін өмір бойы оқып, талмай еңбек етіп, өзіңе үлкен жауапкершілікті алатыныңды түсінуің қажет. Дәрігер болу үшін ең алдымен осы мамандыққа деген үлкен сүйіспеншілік керек. Мамандықты шын жүрегіңмен қалау арқылы барлық қиыншылықтан сынбай өтетін боласың.&nbsp;– Өзің білім алып жатқан оқу орның туралы айтып берсең? Қандай мамандықтарға даярлайды, оқу орнының өзгелерден ерекшелігі бар ма?– №35 И.Тоқтыбаев атындағы мектеп-лицейді 2021 жылы бітіріп, Астана медицина университетіне оқуға түстім. Бұл оқу орны талай жас түлектің арманы екеніне күмәнім жоқ. Біздің университетте медицина бағыты бойынша барлық мамандыққа оқытады. Сонымен қатар фармация, қоғамдық денсаулық сақтау, мейірбеке ісі және тағы да басқа барлық медицинаға қатысты мамандықтар бар.&nbsp;Ең басты ерекшелікті айтсам, жоғарғы оқу орнының елордада – Астана қаласында орналасуы. Оқу орны&nbsp;еліміздің 30 үздік университеттің қатарына кіреді. Сонымен қатар студентке&nbsp; халықаралық алмасу бағдарламалары &nbsp;қарастырылған. Яғни шет елге шығып оқып келуге болады. Халықаралық ынтымақтастық аясында Астана медицина университеті АҚШ, Жапония, Еуропа және Ресейдің оқу орындарымен серіктестік туралы келісімдер жасаған.&nbsp;– Болашақ дәрігер ретінде медицинаның қай саласын таңдайсың? Мықты маман болғаныңда медицинаға қандай жаңалық әкелер едің?– Қазір елімізде ең көп таралған қауіпті дерт – қатерлі ісік. Бұл дерт кішіні де, үлкенді де құрығына іліндіруде. Онымен күресті дүниежүзі жүргізгенімен, нақты емі табылмай келеді. Сондықтан болашақ дәрігер ретінде осы саланың маманы, онколог болғым келеді. Медицина саласының ең маңызды, әрі қиын саласының бірі деп ойлаймын. Онкология терең ғылыми білімге, аналитикалық дағдыларға және науқастарға жанашырлықпен қарау секілді қасиеттерді біріктіреді. Арманым мықты маман ретінде қатерлі ісікпен күресуге үлес қосу және адамдарға өмір сүру сапасын жақсартуға көмектесу. Сонымен қатар ең қиын сәттерде оларға қолдау көрсетіп, ауруды жеңе алатына сендіргім келеді. Мақсатым – осы ауруды емдеу және алдын алудың инновациялық әдістерімен жұмыс жасау.&nbsp;Медицинаға енгізетін жаңалыққа келетін болсам, ең алдымен онкологиямен ауыратын адамға ерте диагноз қоюды қарастырар едім. Көбіне онко ауруды, ауруға шалдығып асқынып, 3-4 дәрежеге кетіп қалғанда біліп жатады. Сол себепті емі көп күш, қаражат, уақытты талап етеді. Ал бұл қаншама төзімді қажет етеді. Барлық адамның ерік-жігері ауруды жеңуге жете бермейді. Сондықтан келешекте жасанды интеллект арқылы немесе медициналық анализдер арқылы аурудың алғышарттары енді пайда бола бастаған кезде анықтап, диагноз қоюды медицинаның жетістігі немесе жаңалығы деп білемін.– Елімізде соңғы жылдары тарап жатқан басқа да дерт түрлерін жеңудің жолы қандай деп ойлайсың, мүмкін жаңа технологиялар енгізу керек пе, әлде адамдардың саламатты өмір салтын ұстануы әсер етеді ме?– Заманауи ауруларды жеңу кешенді тәсілді қажет етеді деп есептеймін. Бір жағынан, геномдық реттілік пен телемедицинаны қоса алғанда, диагностика мен емдеудің озық әдістері сияқты жаңа технологияларды енгізудің тиімділігі зор. Зерттеулер көрсеткендей, қандай да бір дендеген ауруды жеңуде әлеуметтік және экономикалық жағдайды ескеру өте маңызды. Мысалы, халықтың барлық топтары, соның ішінде табысы аз топтар үшін медициналық көмекке қолжетімділік маңызды рөл атқарады. Ақпараттық технологиялар дамыған заманда адамдар өз бетінше ізденіп білім деңгейін көтеріп, ауру туралы ақпарат алуы да көп нәрсенің алдын алады. Сондай-ақ адамдардың өмір сүру жағдайы да баса назар аударатын мәселе.Медицинаға оқып жатқан болашақ маман ретінде ұғынғаным – жаңа технология, диагностика және емдеу әдістері, вакцина және т.б. аурумен күресудің тиімділігін айтарлықтай арттырады. Сондықтан денсаулық сақтау саласында ғылыми зерттеулер мен инновацияларды қолдау басымдыққа ие факторлар.– Өзің дәрігердің бойындағы қандай қасиеттерге қызыға қарайсың? Білікті дәрігер болу үшін білім алу ғана жеткілікті деп ойлайсың ба?– Жаңа ғасырдың жастарына үлкен мүмкіндіктер берілуде. Білімді адам, алдына мақсат қойған жастар міндетті түрде медицина мамандығына оқи алады. Осы күні медицина саласында қызыға қарайтын жаңа тың тәсілдер пайда болуда. Ең алдымен дәрігер болу үшін адамда үлкен жүрек болу керек. Жүрегі таза, мейірімді адам дәрігер болады. Науқасты емдейтін де дәрігердің жылы алақаны мен мейірімді жүзі, сөзі. Бала кезімнен ақ халат киген дәрігерлердің осындай жақсы қасиеттерін көріп өстім. Адамның сеніміне ие болу үшін өзіңнің бойыңнан да жақсы қасиеттер табылуы керек. Ал терең білім мен тәжірибе сөз жоқ жаны дерттен құлазыған адамға жаңа өмір сыйлайды. Әдетте дәрігер қателеспеуі керек дейді. Иә, дәрігер қателігі адам өмірін қияды. Сондықтан болашақ дәрігер ретінде адамдарға өмір сыйлағым келеді.&nbsp;– Дәстүрлі сұрақ – туып-өскен ортаң, ардақты ұстаздарың, отбасың туралы айтсаң?&nbsp;– Әркімге "Туып-өскен жері Мысыр шаһары" демекші, қайда жүрсем де туған жерден асқан ыстық мекен жоқ. Мен үшін туған жеріме тең келетін жер жоқ. Қасиетті Тереңөзек топырағынан нәр алып, №35 Иса Тоқтыбаев атындағы мектеп-лицейде білім алдым. Сынып жетекшіміз Парасат Айтанованың оқушысы болғаныма қуанамын. Себебі ұстазымыздың арқасында біз тәртіпсіз білімнің түкке тұрмайтынын түсіндік. Әрдайым бізге тәртіпті болуды үйретіп, бізге шын жанашыр болды. Мейірімді, нағыз өз ісінің маманы. Алтын ұя мектебімнің барлық ұстаздары ардақты, барлығы жүрегімде ерекше орын алады. Әрбірінің берген өнеге-тәрбиесі, білімі барлығы есімде.&nbsp;Дәрігер мамандығына оқуға түсуіме бірден бір септігін тигізіп, бір жылдан астам уақыт бойы ҰБТ-ға дайындаған Үміт Жағыппарқызының еңбегіне құрметпен қараймын. Үміт Жағыппарқызы өте білімді, түсінігі мол, білікті мұғалімдердің бірі. Барлық ұстаздарға айтар алғысым мол.Отбасым туралы да мақтанышпен айта аламын. Әрдайым қасымнан табылып, мектепте өткен барлық іс-шараға мені қолдауға келетін, әрбір ісімде ақ батасын беріп, қолдап жүретін ардақты Жаныкүл әжем бар. Әжем маған әрдайым ненің бұрыс, ненің дұрыс екенін айтып отыратын. Әкем Қайыржан мен анам Маринаның тұңғышымын. Олар қанаттыға қақтырмай, тұмсықтыға шоқтырмай өсірді. Сонымен қатар менің Жанат тәтем бар. Ол кісінің менің тәрбиемде алатын орны бөлек.&nbsp;– Мектепте белсенді оқушы болдың, жоғарғы оқу орныңда да белсендісің ба? Жалпы қоғамдық жұмыстың ортасынан табылуға уақыт табылады ма?– Оқу мен қоғамдық жұмысты ұштастыруға қай кезде де үлгіруге болады. Мақсатым – медициналық білім алу және өзімнің көмегімді қажет еткендерден аямау. Белсенді студент ретінде университеттің Студенттер кеңесінің мүшесімін. QAZMED – медицинаның еріктілер ұйымына 2 курста іріктеуден өтіп, сонда өтетін іс-шараларға қатысамын. Хоспистагы наукас қарт адамдарға барып көмектесеміз. Балалар үйіне барамыз, халықтың медициналық сауатын ашамыз. Осы өткен 3 жылдың ішінде жақсы білім алып, еліміздің медицина саласына өзімнің үлесімді қосатын дәрігер болу үшін аянбаймын.– Сұхбататыңа рақмет! Жастар осы сұхбат арқылы біраз мәлімет алды деп ойлаймын.Сұхбаттасқан Бибісара ЖАНӘЛІ

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат