Фото: zhanaqorgan-tynysy.kz<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Биыл тұрғындар арасында тұмауға ұқсас дерт дендеп, күндіз-түні жөтел қысып, көпшіліктің мазасын қашырғанын аңғарып жүрміз. Тынысы тарылған ересектер мен көгере жөтелген кішкентайлардың аянышты халі жан ауыртады. Бұл індеттің кең таралуына не себеп және одан айығудың жолы бар ма?Деміге жөтелген баланы аңғарған көпті көргендер: «Мына бала көкжөтел ғой» деп жатады.&nbsp;Десе де, ақхалаттыдан үлкен үміт күтетін халық дәрігер қаралуынан өткеннен кейін ғана ем-дом қабылдайды. Бір қызығы, дәрігердің қойған диагнозы қариялардың топшылауымен сәйкес келгенмен тиянақты емін жазып бере алмайды. Деректерге сүйенсек, биыл республика бойынша көкжөтел ауруы өршіп, 790 жағдай тіркелген. Оның 98%-ы, яғни 773 жағдайы 14 жасқа дейінгі балалар. Тұрғындар айлап кетпейтін жөтел мен тамақ ауруына ұқсас мазасыздық туындағанын айтып шағымдануда. Әсіресе мектеп жасына дейінгі балаларға кенеше жабысқан сырқат әбден әбігерге салуда. Біздің ауданның ахуалы да мәз емес. Мәселен, өзімнің бір жарым жасар баламда наурыз айында басталған жөтел дәрігердің берген нұсқаулығын бұлжытпай орындасақ та 4 айдан бері айығатын түрі жоқ. Керісінше күшіне мініп алған. Бұл – бір отбасындағы оқиға. Осындай сырқатпен алысып жүрген қаншама жанұя бар.Көкжөтел (коклюш) – жоғары тыныс алу жолдарының шырышты қабықшаларын зақым­дайтын жұқпалы ауру.&nbsp;Ол адам ағзасына ауа тамшылары арқылы түсіп, көмей мен бронхта дамиды. Патогенді микроағзалар бөлетін уыттардың салдарынан қабыну реакциясы туындап, булықпа жөтел пайда болады.<blockquote>– Қазір тұрғындар арасынан жөтелмен ша­ғымданатындар саны артты.&nbsp;Оған экологиялық ахуал да себеп. Сосын көп аналар екпеден бас тартады. Салдарынан, балаларға жұққан ауру ұзақ уақыт бойы кетпей организмнің онымен күресуі қиын болады. Мәселен, жыл басынан бері 5 айдың ішінде маған қарасты аймақтың өзінен 30-дан аса тұрғын осы шағыммен келді. Оның басым бөлігі балалар. Бұл бір аймақтың ғана көрсеткіші. Енді осыған бүкіл аудандағы аймақтар мен ауылдық округтерді қосыңыз. Сондықтан балалар екпені уақытында алса ауру осылай өршімес еді, – дейді аудандық емхананың жалпы тәжірибелік дәрігері Арайлым Әшімова.</blockquote>Дәрігердің сөзінше, ауру асқынса ол мидағы тыныс алу орталығына әсер етіп, нәтижесінде, жөтел күлгенде, ауырғанда немесе сөйлегенде күше­юі мүмкін.&nbsp;Сонымен қоса көкжөтел жүрек-қан тамыр жүйесіне жағымсыз әсер етеді. Иммунитетті әлсіретіп, бір ауырған адам екінші рет қайталап ауыруы мүмкін. Негізі аталған ау­румен көбіне мектеп жасына дейінгі балалар ауырады. Дегенмен кей жағ­дайда ересектердің арасында да кездесіп жатады. Әсіресе, омыраудағы балаларға бұл ауру өте қауіпті. Көкжө­тел жұқтырған адам аурудың белгілері пайда болғаннан бастап, 25-30 күн бойы басқаларға инфекция таратады. Ауруға қарсы екпе алған адамдарда ол жеңіл өтеді.Ауру тудыратын бактерия науқас жөтелгенде немесе сөйлегенде бөлінетін сілекей арқылы жұғады.&nbsp;Сондықтан бұл ауру науқаспен байланыста болған барлық адамда пайда болуы мүмкін. Әсіресе, көкжөтел балабақшада жылдам таралады. Ал ересектерде кейде бұл ауру еш белгі бермейді, бірақ олар тасымалдаушы болады. Көкжөтелге қарсы туа біткен иммунитет жоқ, оны кез келген адам жұқтырып алуы мүмкін. Алайда екпе алған және онымен бұрын ауырған адамда қорғаныш қалыптасады. Жеті жасқа дейінгі балалардың індетті жұқтыруы, балада екпенің болмауы, жұқпаны тасымалдаушымен үнемі байланыста болу қауіпті фактор болып табылады. Егер адам өзінен немесе баласынан көкжөтел белгілерін байқаса міндетті түрде дәрігерге көрінуі керек. Әйтпесе, оның соңы пневмония, апноэ, ми гипоксиясы, бронхит, отит сынды көптеген қауіпті ауруларға ұласуы ықтимал.Айта кетейік, көкжөтел – Bordetella pertussis (бордетелла пертуссис) бактерияларынан тарайтын инфекциялық ауру.&nbsp;Bordetella бактериясына күн сәулесі 1 сағаттай түсіп тұрса, өзінің белсенділігін жояды. Дезинфекциялық препараттар арқылы немесе 50-60 градус ыстықта да жоюға болады.Көкжөтелді жұқтырған адам алғашында өзін салқындап, тұмауратып қалдым деп ойлауы мүмкін.&nbsp;Оны кейде бірнеше күн, кейде екі апта бойы байқамайды. Бастапқыда ол құрғақ жөтел, сәл температураның көтерілуі және мұрын бітелуімен қатар жүреді. Бірақ бірнеше күн өткен соң науқасты ұзаққа дейін кетпейтін булықпа жөтел мазалайды.<blockquote>– Әдетте көкжөтел кезінде дене температурасы қатты көтерілмейді, себебі бактериялар терең тіндерге өтпейді.&nbsp;Егер науқаста қалтырау пайда болса ол жұқпаны екінші рет жұқтыруды білдіреді. Көкжөтелдің негізгі белгісі: тыныс алғанда шулы дыбыстың шығуы, кеуде тұсындағы жағымсыз сезім, тамақтың тітіркенуі, жөтелген уақытта ауа жетпеу, жөтелдің түнде ушығуы, мазасыздық, әлсіздік, науқастың тез шаршауы, тәбеттің нашарлауы, тыныс алудың қысқа уақытқа тоқтап қалуы. Бұл жағдай көбіне сәбилерде кездеседі. Бұл бала өміріне өте қауіпті, – дейді Арайлым Әбдімәжитқызы.</blockquote>Оның айтуынша, балаларда қатты жөтелгеннен апное (тыныс алуының тоқтап қалуы) болуы мүмкін.&nbsp;Бұл бала өміріне қауіп төндіреді. Дәл осы кезде мидың қан айналымы бұзылып, ағзада оттегінің жетіспеуі байқалады. Аурудың асқынуы мидың дамуына әсер етіп, психикалық жағдайын да қиындата түседі. Көкжөтел симптомдары 5-6 апта жеңіл түрде өтеді. Ал ауыр түрде 6-7 айға дейін созылады. Мидың қан айналымынан басқа тағы бір асқыну белгісі – өкпенің қабынуы. Бұл да – өте ауыр ауытқу.Дәрігерлердің айтуынша, аурудың алдын алу­дың бірден-бір жолы вакцина алу.&nbsp;Ауруға қарсы вакцинация екі айлық кезеңнен бастап, бірнеше рет жүргізіледі. Екі және төрт айдан кейін, 18 айында, одан әрі 1-сыныпқа барар кезде салынады.<blockquote>– Екпе алып үлгермеген балалар инфекцияны жұқтыруға бейім келеді.&nbsp;Мұндай кезде оқшаулау шаралары орындалуы керек. Егер адам жоспарлы алуы керек барлық екпені алса, ауруға иммунитет қалыптасады. Жұқтырған жағдайдың өзінде ауру симптомдары жеңіл өтеді. Ал екпе алмаған балаларға жұқса олардың ағзасы аурумен ауыр әрі ұзақ күреседі. Сондықтан ата-аналарға айтарым, дені сау балалардың екпесін уақытылы алып отырғандары абзал, – дейді дәрігер.</blockquote>Жоғарыда айтып өткеніміздей, елде аурудың әбігеріне түсіп жүргендер көп. Соның бірі – Ақер­ке Ниязова. Ол осы аурумен үлкен-кіші демей отбасымен ауырғандарын тілге тиек етті:– Бастапқыда балабақшаға баратын екі балам жөтеліп жүрді. Бір қызығы, олар күндіз емес, тек түнде жөтелді. Кейіннен ауру әжемізге, басқа балаларға, бесіктегі сәбиіме жұқты. Әжеміз бен 8 айлық баламда ауру өте ауыр өтіп жатыр. Ауруханаға да жатып шықтық. Бірақ нәтиже жоқ. Қатты жөтелгенде дем жетпей қиналады, – дейді ол. Ал балаларына екпе алудан түбегейлі бас тарт­қан тұрғын Самал Нұрымбет екпенің еш пайдасы жоқ деген пікірін жасырмады.<blockquote>– Менің үлкен балам жасынан асқанда сәл ысты­ғы көтерілсе есінен танып құлайтынды шығарды.&nbsp;Ол медицинада «фербильді ұстама» деп атала­ды. Дәрігерлердің сөзінше, қазіргі таңда әр үшінші балада осы ұстама бар екен. Оның соншалықты белең алуына не себеп? Мен оның себебін екпеден деп ойлаймын. Өйткені кезкелген екпе баланың миына әсер етуі мүмкін. Одан кейінгі балаларымның ешқайсына екпе алмадым. Өзім топшылағанымдай, ол балаларым қанша ыстығы көтеріліп ауырса да, естен танып құламайды. Бірақ қазір екпе алмаған балаларым көкжөтелмен ауырып жатыр. Таяқтың екі ұшы бар деген осы ғой. Мен екпеден барлық ата-ана бас тартсын демеймін. Дегенмен, әркімнің өз таңдауы бар, – дейді ол.</blockquote>Байырғы медицина қызметкері Алмаш Марат­қызы жалпы халықтың денсаулығына қатты алаң­дайтынын жасырмады.<blockquote>– Менің түсінуімше, қазір ауада белгісіз бір вирус бар.&nbsp;Ыстығы көтеріліп ауырып жүргендер өте көп. Екпені алған да, алмаған да балаларым бар. Барлығы да жөтелдің зардабын шегуде. Жасамаған емім қалмады. Нәтиже жоқ. Үлкен кісілердің өзі қатты жөтелден ауа жетпей тұншығып, қиналуда. Халық арасындағы тараған осы ауруға билік басындағылар бей-жай қарамай бір шара енгізсе екен деймін. Мүмкін оқшаулау жұмыстарын жүргізіп, маскалы режим енгізу керек шығар. Өйткені, ауру осылай асқына берсе, арты ауыр жағдайларға ұласуы ықтимал, – дейді ол.</blockquote>Мәліметтерге зер салсақ, көкжөтел әлемдегі кең тараған аурулар тізіміне кіреді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының ақпаратынша, әлемде жыл сайын 60 млн-ға жуық адам көкжөтелмен ауырады екен. Демек, көкжөтелге жәй жөтел деп қарамай, дер кезінде ем-шараларын жасау керек.Айсұлу Алданазар

Көкжөтелдің кең таралуына не себеп және одан айығудың жолы бар ма?

<h4 style="margin-left:0px;text-align:justify;">Фото: den-der.kz</h4><h4 style="margin-left:0px;text-align:justify;"><a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>Жаз маусымы басталысымен жіті ішек инфекциясы ауруларының тіркелу көрсеткіші басқа кезеңдерге қарағанда арта бастайды. Оған себеп – ыстық ауа райында тамақ өнімдерінің тез бұзылуы, мерзімінен ерте піскен жеміс-жидектерді мөлшерден тыс қолдану. 2024 жылдың 5 ай қорытындысымен облыс көлемінде жіті ішек инфекцияларының 349 жағдайы тіркелді. 2023 жылдың осы мерзімімен салыстырғанда 9,1%-ға төмендеу тенденциясы байқалады. Облыс көлемінде тіркелген жұқпалы жіті ішек ауруларының 98%-ы &nbsp;Қызылорда қаласында анықталды. 89%-ы 14 жасқа дейінгі балалар арасында, оның ішінде 68%-ы 2 жасқа дейінгі балалар үлесінде.</h4>Қызылорда облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау қызметінің мамандарымен жүргізілген эпидемиологиялық тексеру қорытындысымен аурудың басты таралу себептерінде үй жағдайында дайындау технологиясы&nbsp;бұзылған немесе дұрыс сақталмаған тағамдарды тұтыну, сүт өнімдері, мерзімінен ерте піскен жеміс-жидектер, сусындар, қайнамаған су және бала күтімінің нашарлығы салдарынан болған. Соңғы уақытта жаздың алғашқы айларынан бастап тұрғындар арасында жіті ішек инфекциялары аурулары мерзімінен ерте піскен бақша өнімдері мен жеміс жидектермен байланыстырған науқастар тіркелуде. Эпиданамнез жинау барысында 13 тұрғын мерзімінен ерте піскен жеміс-жидек пен қауын-қарбызды жегеннен кейін өздерін жайсыз сезінген, – дейді Қызылорда облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы Динара Жаңабергенова.Әдетте қарбыздар маусым айында сауда сөрелерінде пайда бола бастайды. Бұл уақытта өнімдер анағұрлым қауіпті, яғни нитратпен улану деңгейі жоғары. Бұдан бөлек, гербицид, пестицидтердің мөлшерден тыс болуы да денсаулыққа кері әсер етеді. Сонымен қатар жеміс-жидектерді, қарбыз-қауынды сақтау және жеткізу ережесінің бұзылуы да осы өнімнен ауырып қалуға себеп болады.Сондықтан Қызылорда облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті ерте піскен жеміс-жидектер мен қауын-қарбыздардан денсаулыққа зиян келмес үшін сақтық шараларына салғырт қарамауды, ауру белгілері байқалған жағдайда медициналық көмекке жүгінуге кеңес береді. Яғни жеке бас гигиенасын сақтап, қолды жиі сабындап жуу, қайнатылған немесе тазартылған, бөтелкедегі суды пайдалану, жеміс-жидектерді міндетті түрде мұқият жуып жеу, ерте піскен бақша өнімдерін тұтынуды мейлінше шектей тұру, субұрқақтарға шомылмау сияқты сақтық шаралары аурудың алдын алуға ықпал етеді.&nbsp;

Ішек инфекцияларынан сақ болыңыз

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; "Денсаулық – зор байлық" деп бекер айтылмаса керек-ті. Адамға табиғаттың берген ең ұлы құныдылығы әрине денсаулық екені мәлім. Осыдан 140 жыл бұрын пайда болған туберкулез ауруы адамның басты инфекциялық жауы. Қазіргі таңда жұқпалы дертке байланысты көптеген түсіндірме жұмыстары жүргізілуде.&nbsp;Апта ағымында облыстық фтизиопульмонология орталығының бас дәрігері Нұрлан Әмiр Сырдария ауданына арнайы іс-сапармен келді. Сапар барысында аудандық аурухананың материалдық базасымен танысып, сала мамандарымен пікір алмасқан болатын. Өз кезегінде аудандық аурухананың бас дәрігері Жалғасбек Үсенов медицина саласының маңызды бөлігі – туберкулез дертімен күрес бойынша атқарылып жатқан жұмыстарды тілге тиек етті.Аурухананың «Фтизиатрия» бөлімшесінің қызметкерлерімен кездескен Нұрлан Әмірұлы науқастардың жағдайын саралап, күнделікті жүзеге асып жатқан жұмыстарға көңіл бөлді. Алдағы уақытта облыстық фтизиопульмонология орталығының мамандарымен тығыз байланыс орнатып, науқастардың жағдайын ұдайы бақылауда ұстау керектігін айтты.&nbsp;Кездесу соңында есепті мерзімде атқарылатын жұмыстар жан-жақты пысықталды.

Облыстық фтизиопульмонология орталығының бас дәрігері ауданға іс-сапармен келді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Сырдария ауданының орталығынан шалғайда орналасқан Аманкелді және Жетікөл ауылындағы жергілікті халықты медицналық көмекпен қамтамысыз ететін жалпы тәжірибелік дәрігер Жанар Аманкелдина ел алғасын арқалап жүрген жан.Білікті маман Жанар Аманкелдіқызы 1986 жылы қазіргі Шиелі ауданына қарасты Тартоғай елді мекенінде дүниеге келген. Ол – 1992-2003 жылдар аралығында ауылдағы №153 Ш.Есенов атындағы орта мектепте білім алған. Қашанда науқас жанына араша түсетін сала маманы сол кездегі Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік акадамиясында «Балалар дәрігері» мамандығы бойынша білімін жетілдірген. Өз кезегінде Жанар Аманкелдіқызының алғашқы еңбек жолы туған жер топарағында басталады. Сонымен қатар аудан орталығындағы «Шапағат» емханасында еңбек етсе, кейіннен оған Шиелі аудандық емханасының бас дәрігерінің балалар жөніндегі орынбасары міндеті жүктелді.&nbsp;Тәжірибесі мол маман 2013 жылы аманкелділік Қайрат Найманмен отау құрады. Берекесі тасыған іргелі ауылдың келіні атанған Жанар Аманкелдіқызы №3 қалалық емханаға педиатр ретінде орналасса, араға бір жал салып, Аманкелді ауылдық ауруханасына қызмет ауыстырады. Міне, 10 жылдан бері аталған елді мекенде еңбек етіп келе жатқан сала маманы абырой биігінен көрініп келеді. 2017-2020 жылдар аралығында ауылдық аурухананың меңгерушісі ретінде қызмет атқарса, бүгінде жалпы тәжірибелік дәрігер көпшілікке денсаулығына байланысты кеңес беруде.Негізінен, Жанар Аманкелдина облыс әкімінің «Сыр үміті» жастар сыйлығының, «Денсаулық сақтау ісіне қосқан үлесі үшін» төс белгісінің, «Қазақстан республикасы денсаулық сақтау саласының үздігі» төсбелгісінің» иегері атанған. Ардақты дәрігер бүгінде 3 перзенттің аяулы анасы.

Тәжірибесі мол маман

<h4 style="margin-left:0px;text-align:justify;"><a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Біз мынадай бес кеселмен бүкіл ел болып күресіп, біржола тосқауыл қоюымыз керек. Алдымен, есірткі саудасы, соның ішінде синтетикалық есірткі айналымы. Өкінішке қарай, бұл індет жаппай белең алып барады. Нашақорлық әсіресе, балалар арасында тез таралып, жастарымыз уланып жатыр. &nbsp;Есірткімен күрес белсенді жүргізілмесе, ертең бәрі кеш болуы мүмкін. Қазір есірткі сатқан қылмыскер қатаң жазаға тартылады. Менің ұсынысым: есірткі заттарын өндіретін адамдардың жазасын барынша қатайту керек.» &nbsp;Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Ұлттық құрылтайдың үшінші отырысында сөйлеген сөзінде елдегі нашақорлықпен күреске қатысты осылай деген болатын.</h4>Нашақорлық – әлеуметке ортақ проблема, қоғамның дерті. Есірткі – бұл адамның көңіл-күйін, сана-сезімін, мінез-құлқын бұзатын қауіпті, тыйым салынған химиялық зат. Ол адамның есін алып, құмарлық жиілігіне ұшыратады, есірткісіз өмір сүре алмайтын халге түсіреді. Қазіргі кезде есірткіге қарсы күрес жүргізу үшін дүние жүзі мемлекеттері аянып жатқан жоқ. Соның ішінде еліміз де есірткіге қарсы күресте мемлекеттік саясат жүргізіп, нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрестің бағдарламасын іске асыруда.Грек тілінде ұйқы мағынасын білдіретін «nаrke» сөзі, ағылшын тілінде «narkotik» деген сөзге айналып, ұйықтау, жансыздандыру, сезімсіздендіру деген мағынаны береді. Мамандардың айтуынша, нашақорлыққа көбінесе жасөспірімдер шалдығады, алайда осы кезде ересектер арасында да есірткінің зиянын шегіп жүргендер баршылық.Есірткі тұтынатындар саны 2010 жылмен салыстырғанда 22 пайызға артқан. &nbsp;Демографиялық өзгерістерге негізделген болжам 2030 жылға қарай есірткіні қолданатындар саны дүние жүзінде 11%-ға артады дейді.Жоғарыда айтып өткеніміздей, нашақорлық – адамзат баласының денсаулығы мен елдің ұлттық қауіпсіздігіне төнетін үлкен қатер. Ғасыр дертіне айналған есірткі, оны тұтынудың, оған тәуелділіктің алдын алу – бүгінгі күннің өткір мәселелерінің бірі.Дертпен күрес қызметіБүгінде облыс тұрғындарына нашақорлық дертімен күрес қызметін облыстық психикалық денсаулық орталығы құрамындағы 190 төсек-орынға арналған тәуліктік және 10 төсек-орынға арналған күндізгі стационар, 4 БМСК ұйымындағы психикалық денсаулық орталықтары, Байқоңыр қаласы және аудандардағы 8 наркологиялық кабинет көрсетеді.Осы жылдың 3 айының қорытындысымен облыс бойынша 879 науқас есепте тұрады. Былтыр есепті кезеңде бұл көрсеткіш 765-ті құраған. Нашақорлық бойынша науқастылық көрсеткіші былтыр 3 айда 91,8-ді көрсетсе, биыл &nbsp;104,4-ті құрап отыр. Нашақорлықпен есепте тұрған әйелдер &nbsp;саны – 14. Бір қуанарлығы, бұл қорқынышты диагнозбен есепте тұрған жасөспірімдер жоқ. &nbsp;Есепте тұратын нашақорлардың 1,1% -ы – апиынқұмар, 62,6%-ы – гашишқұмар, 36%-ы – полинаркомандар, 0,11%-ы, яғни біреуі – синтетикалық есірткі тұтынушы.Осы жылдың І тоқсанында нашақорлық диагнозымен 55 адам алғаш рет есепке алынса, алғашқы аурушандық көрсеткіші – 6,5.<blockquote>– Медициналық куәландыру жұмысы барлық ауданда тәулік бойы жүргізіледі. Биылғы І тоқсанда медициналық куәландырудан 3365 азамат өткізілді. Нашақорлықты ерте анықтау үшін жыл басынан 125 наркотест медициналық куәландыру барысында қолданылды. Олардың 52,8%-нан, яғни есірткілік масаң күйде 5 азамат анықталса, есірткі заттарды тұтыну дәлелі бойынша 61 адам тіркелді. 190 төсек-орынға есептелген наркологиялық стационарда алғашқы тоқсанында &nbsp;263 &nbsp;науқас емделіп &nbsp;шықты. Оның ішінде, &nbsp;маскүнемдікпен &nbsp;233 (88,5%), нашақорлықпен &nbsp;– 30 (11,4%). Елімізде нашақорлыққа және есірткі бизнесіне қарсы күрестің 2023-2025 жылдарға арналған кешенді жоспарын &nbsp;іске асыру бағытында 2024 жылдың І тоқсанында біршама іс-шаралар атқарылды, – дейді облыстық психикалық денсаулық орталығы директорының наркологиялық қызмет бойынша орынбасары Аман &nbsp;Тұрсынов.</blockquote>Аталған орталық есірткі, психотроптық заттар мен алкогольді тұтынуға жол бермеу бойынша профилактикалық жұмыстарды тұрақты жүргізіп келеді. Нарколог, валеолог, психолог мамандардың қатысуымен &nbsp;оқу орындарында, мәдениет үйлерінде дәріс сабақтары, &nbsp;семинар-тренингтер, түрлі дөңгелек үстелдер өткізіледі, нашақорлықтың зияны туралы ақпараттық үнпарақтар таратылады.<blockquote>– Орталықтың психиатриялық және наркологиялық стационарлары типтік емес, мүмкіндігінше бейімделген ғимараттарда қызмет атқарып келеді. Мәселен, психиатриялық стационар Қызылорда қаласы Ғ.Мүсірепов көшесі №71 мекен-жайы бойынша 3 қабатты ғимаратта орналасқан. Ғимарат 1973 жылы пайдалануға берілген, жалпы аумағы – 5915,4 шаршы метр. 2000 жылы облыстық психоневрологиялық аурухана теңгеріміне беріліп, бұл нысанның 70 пайызы тозығы жетіп, ғимаратты күрделі жөндеу үшін республикалық бюджеттен 1 209 461,20 мың теңге қаражат бөлінді. Күрделі жөндеу 2023-2024 жылдарға жоспарланып, қазіргі таңда негізгі ғимаратта құрылыс жұмыстары жүргізіліп, ауласы абаттандырылуда. Наркологиялық стационар Қызылорда қаласына қарасты Баймұрат батыр ауылындағы 3 қабатты ғимаратта орналасқан. Облыс әкімінің 2017 жылғы шешімімен облыстық наркологиялық орталықтың теңгеріміне берілген. 2017-2019 жылдары мұнда әлеуметтік-медициналық оңалту бөлімшесі ашылып жұмыс жасады. Бұл ғимаратқа 2019-2020 жылдары күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді. Облыстық денсаулық сақтау басқармасының бұйрығына сәйкес, орталықтың Шүкіров көшесі №52 мекен-жайдағы ғимараттағы 255 төсек-орынға есептелген наркологиялық стационары 65 төсек-орынға қысқартылып, &nbsp;190 орынмен көшірілді.Орталық сырқаттарға оңалту және диагностикалық шараларды жаңғырту үшін автоматты биохимиялық анализатор және микротолқынды терапияға арналған аппараттармен жабдықталды. Емдеу – еңбек шеберханалары бар медициналық-әлеуметтік оңалту бөлімшелерін ашып, Баймұрат батыр ауылындағы стационарға былтыр маусым айында қосымша 2,8 гектар жер &nbsp;беріліп, жалпы көлемі 5,6 гектарға жетті. &nbsp;Орталықтың әлеуметтік-медициналық оңалту бөлімшесін осы жылдың маусым айында ашу жоспарланған, – дейді Алмас Бөкенбайұлы.</blockquote>Мамандар біліктілігі маңыздыХалыққа наркологиялық көмек көрсететін өңірлік ұйымдар үшін мамандарды жетекші шетелдік наркологиялық орталықтарда оқытудың, даярлаудың және олардың біліктілігін арттырудың маңызы зор. Осы мақсатта биыл 1-6 сәуір аралығында Санкт-Петербург қаласында Карвасарский атындағы медициналық психология және психотерапия институтында нарколог дәрігерлерге арналған «Химиялық және химиялық емес тәуелділікпен жұмыс жасау барысындағы психологиялық және психотерапиялық аддикцияны емдеудегі заманауи тәсілдер» тақырыбындағы семинарға дәрігерлер Е.Цой мен А.Төленова қатысқан.Жалпы облыстық психикалық денсаулық орталығында 25 дәрігер, 10 психолог, 150 орта медициналық қызметкер, &nbsp;1 фармацевт, 130 кіші медициналық қызметкер, 80 әкімшілік-шаруашылық және басқа да қызметкерлер, &nbsp;жалпы 396 адам жұмыс атқарады. Орталықта 5 стационарлық бөлімше бар. Атап айтқанда, маскүнемділіктен ерікті емдеу, нашақорлықтан ерікті емдеу, еріксіз емдеу және реабилитациялық оңалту бөлімшелері жұмыс істейді.Денсаулық сақтау саласының міндеті – нашақорлықтың алдын алу бойынша түсіндірме жұмыстарын жүргізу, есепке алынған науқастарды динамикалық бақылау және емдеу. «Дені сау ұлт» ұлттық жобасын негізге ала отырып, нашақорлықтың алдын алу үшін жоғарыда айтып өткеніміздей, профилактикалық шаралар жүйелі түрде атқарылады.Есірткі қылмысымен күрес қарқыныНашақорлықпен күресте қаншама ауқымды жұмыстар жүргізіліп жатқанымен, ұлт болашағына қауіп төндіретін ғасыр дерті толастамай тұр. Денсаулық сақтау саласы дертпен күресіп әлекке түссе, полиция қызметкерлері есірткі қылмысына қарсы тосқауылды күшейтіп бағуда. Өйткені есірткімен күрес – ортақ міндет.Жоғарыда Президенттің ғасыр дертімен күрес туралы Ұлттық құрылтайдың үшінші отырысында сөйлеген сөзін келтірдік. Онан бөлек, Мемлекет басшысы жыл басындағы Ішкі істер министрлігінің кеңейтілген алқа отырысында еліміздегі есірткі қылмысына қарсы тосқауылды күшейтуді тапсырған болатын. Бұл бағытта жұмыстар барлық өңірде жанданды.Қызылорда облысы табиғи климаттық жағдайы жоғары сапалы марихуананы дайындауға қолайлы аймақ болғандықтан, республикамыздың басқа аумақтары және ТМД елдерінің есірткі курьерлеріне қызығушылық тудыратыны анық.Облыстық полиция департаментінің мәліметінше, биылғы алғашқы тоқсанда &nbsp;60 &nbsp;есірткі құқықбұзушылығы анықталған. &nbsp;Оның ішінде 9 &nbsp;есірткі өткізу, 1 &nbsp;есірткі жарнамалау, &nbsp;1 &nbsp;есірткі өсіру дерегі бар. Заңсыз айналымнан &nbsp;9 келі 525 грамм &nbsp;есірткі заты алынса, оның &nbsp; 24,292 грамы синтетикалық есірткі заттары.<blockquote>– Жүргізілген жедел іздестіру шаралары барысында үй ауласындағы жылыжайдан сора өсімдігін өсіріп, марихуана өндірген қала тұрғыны құрықталып, фито-зертхана анықталып, тінту барысында 214 түп сора өсімдігі мен 5 келіден аса марихуана және гашиш заттай дәлелдеме ретінде алынды. Биыл әлеуметтік желіге мониторинг жүргізу барысында «Киберқадағалау» ақпараттық жүйесіне синтетикалық есірткіні жарнамалайтын 30 сайт енгізіліп, бұғаттауға ұсыныс берілді. &nbsp;Есірткінің синтетикалық түрін анықтау мақсатында жүргізілген жедел іздестіру іс-шараларының нәтижесінде «Меф» және «a-PVP» синтетикасын аса ірі мөлшерде тасымалдаудың 2 дерегі анықталып, Қызылорда, Ақмола және Ақтөбе облыстарының тұрғындары ұсталды. Сонымен қатар, адам ұрлау және бопсалау деректері де анықталып, қазіргі уақытта тергеп-тексеру амалдары жүргізілуде, – дейді облыстық полиция департаментінің есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасының жедел уәкілі, полиция аға лейтенанты Темірхан Ахмет.</blockquote>Қызылорда облысында табиғи ерекшелікке байланысты көбіне жасырын есірткі алқаптары кездеседі. Жыл сайынғы жарты жылға созылатын «Қарасора» жедел-профилактикалық іс-шарасы кезінде есірткі бапталған орындар әшкере болады. Тәртіп сақшылары аймақтағы ахуалды тікұшақпен бақылап, күдікті орындарды іздейді. Каннабистік өсімдіктен таралатын есірткі түрлерін орта жастағылар жиі тұтынса, жастар &nbsp;синтетиканың соңында.Синтетикалық есірткі схемасы еліміздің бір өңірінде ғана емес, барлық аймағында осы үрдіспен жүргізіледі. Есірткі қылмысына тосқауыл табанды түрде жүргізілсе де, жеңіл ақшаға құныққандар айналымның жолын толықтай бөгеуге мүмкіндік берер емес.Халқымызда «ауру қалса да әдет қалмайды» деген сөз бар. Мамандар есірткіқұмарлықты ауруға жатқызса, кейбіреулер дағды деп атайды. Екі пікірге де илануға болады. Құмарлықтан туған әрекет тәуелділікке айналып, ол ауруға ұласады. Күнделікті дәмін татып жүрген соң дағдыға айналары сөзсіз. Ауруды емдеп жазуға болады. Алайда есірткіқұмарлықтан айығу өте қиын. Сонда нашақорлық дерт пе, дағды ма? Қалай болғанда да ұлт болашағына қауіп төндіретін ғасыр дерті табанды күресті қажет етері хақ.&nbsp;Айнұр БатталоваФото: Сыр бойы&nbsp;

Нашақорлық – құрдымға бастар жол

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Қазір аллергендік аурудың шарықтау шегіне жетіп, тұрғындардың мазасын қашырып жүргеніне куәміз. Аурудан арылудың жолдарын қарастырып жүргендер де аз емес. Экологиялық ахуалдың күрт нашарлауынан болар аудандық орталық емханада аллергиялық шағыммен қаралатындардың қарасы көп. Тіпті, қолына қос баладан жетектеген аналар да бар. Осыдан-ақ аллергияның ауданда өршіп тұрғанын түсіндік.Аллергия – адам ағзасының белгілі бір антиденеге кері реакциясы. Яғни, адамның өсімдікке, жан-жануарларға, шаң мен тозаңға немесе химиялық заттарға жоғары сезімталдығынан туындайтын ауру түрі. Ол көп жағдайда жүре пайда болады. Кез-келген жаста пайда болуы мүмкін.Жалпы, аллергия «ХХІ ғасырдың дерті» деген атқа ие болған. Бұлай аталуына өзіндік себептер бар. Өйткені қазірде Қазақстанда осы сырқатқа шалдыққандардың саны күрт көбейген. Мәліметтерге зер салсақ, бүгінде көптеген мемлекетте әрбір үшінші адам аллергиядан зардап шегуде. Осыған байланысты Еуропа ғалымдары аллергияны жұқпалы індет сияқты таралуда деп жорамал жасауда. Аталмыш аурудың пайда болғанына бірнеше жыл өтсе де медицина оны толық емдеуге әлі де қауқарсыз.Жалпы, аллергия бей-жай қарайтын ауру емес. Оның алдын алып, дер кезінде ем қолданбаса арты бронхиалды астмаға ұласуы мүмкін. Жаңақорған ауданында да аллергиялық белгілермен шағымданатын науқастар көп. Соның ішінде ересектер мен балаларды қосқанда 269 науқас «Бронхиалды астма» диагнозымен диспансерлік есепте бақыланады. Мәселен, биылғы жылдың алғашқы 6 айында 11 науқас диспансерлік есепке алынып отыр.<blockquote>&nbsp;-Негізінен аллергиялық шағыммен келетін науқастар көп. Біз бірақ ол науқастардың барлығын есепке алмаймыз. Ал, диспансерлік есепке алынған науқастардың барлығы аймақтық дәрігермен бақыланып, қажетті мамандармен тексеріліп, жылына 2 рет стационарлы және амбулаторлы емін алып отырады. Амбулаторлы жағдайда тегін дәрімен қамтамасыз етіледі. Науқастарды тексеру кезінде және диагноз нақтылау мақсатында қажетті мамандарға, лабороториялық және инструментальды зерттеулерге аудан және облыс көлемінде тексерілуге жолданады, -­ дейді бас дәрігердің пациентті қолдау және ішкі аудит жөніндегі орынбасары Ақсәуле Алтынбекқызы.</blockquote>Дәрігердің айтуынша, қазіргі таңда аллергиялық бөртпелер мен реакциялардың көбеюіне байланысты қажетті мамандар мен лабороториялық зерттеулерге кешенді медициналық ақпараттық жүйе арқылы жолданады. Яғни, барлық медициналық сақтандырылған азаматтарға шағымдары мен жалпы жағдайын ескере отырып көрсеткішіне байланысты қажетті тексерулер жүргізіледі.<blockquote>&nbsp;– Бүгінде ересектермен қатар бала­лар арасында да аллергия асқынып тұр. Негізінен, сырқат балаға анадан берілмейді. Тек ата-анасы, туысқандары қандай аллергиямен ауырса, соған бейім болып келеді. Сондықтан ата-ана баланың белгілі бір затқа немесе жеміске аллергиясы болса, сол тағамды тыюы керек. Аллергияның ең бірінші емі – диета. Әсіресе, аллергияны шақыратын цитрусты жемістерден аулақ болған жөн, – дейді дейді аудандық орталық аурухананың жалпы тәжірибелік дәрі­герлер бөлімінің меңгерушісі Татьяна Акулова.&nbsp;Негізі, аллергияның түрі өте көп. Қазіргі уақытта оның 60-тан астам түрі кездеседі. Соның ішінде ең көп кездесетін түрі – шаң-тозаңнан болатын аллергия. Яғни, «Поллиноз». Бүгінгі таңда поллинозбен екінің бірі ауырады. Әсіресе, көктем айларында жер көгеріп, шаң көтерілгенде ауру қозып, өршіп кетеді. Ал, оның ең жақсы емі – аллергияның себебін анықтау.</blockquote>&nbsp; &nbsp;– Аллергияның неден туындағанын анықтау үшін екі әдіс пайдаланылады. Бірінші, терінің астына сынама жасау арқылы. Бұл – ең сенімді әдіс. Бірақ, жыл бойы аллергиядан зардап шегетіндерге бұл сынақты жасай алмаймыз. Ал, екіншісі – аурудан қан сараптамасын алу. Сол арқылы «IgЕ-антителаны» яғни, себебін анықтаймыз, – дейді Татьяна Валериқызы.&nbsp;Байқағанымыз, көктем туысымен көп адамдардың терісі қышып, қызарып, бөртіп жатады. Бұл – поллиноздың бір түрі. Ол теріге қонып, қышытып, бөртіп жібереді. Ол өсімдік және тағамдық болып бөлінеді. Ескеретіні, егер адам аллергияны уақытында емдемей, немқұрайлылық танытатын болса оның соңы аллергиялық астмаға соқтыруы мүмкін.<blockquote>-Бұл ауруды емдегенде алдымен аллергия беретін заттар мен фак­торларды жою керек. Одан кейін дертті аллергендермен емдейміз. Мұн­­дай ем түрі аллергияның имму­ноте­рапиясы деп аталады. Кез-келген адам аллергиямен ауырмай тұрып алдын алу үшін осы емді қабылдаса болады. Негізі, аллергия асқынғанда емдейтін дәрі түрі көп. Бірақ ең жиі қолданылатынына артигистаминдік топ­тағы дәрілер. Дегенмен кез-келген дәріні дәрігердің қарауында болғаннан кейін ғана рұқсатпен қабылдау керек, – дейді аудандық емхананың аймақтық дәрігері Нарқыз Қансейітова.</blockquote>Айта кетейік, тыныс алу жолдарында аллергия пайда болғанда, мәселен, түшкіру, көз қышу, мұрыннан су ағу се­кілді белгілерінде үшінші топтық анти­гистаминдік дәрілер пайдаланылады. Аллергияның бұл түрі маусымдық жағдайда ғана болып, аяқ астынын өздігінен басылуы мүмкін.<blockquote>– Кейде тұрғындар аллергияны тұмау деп ойлап өз бетінше ем қабылдап жатады. Бұл үлкен қателік. Негізі, бастапқыда екеуінің көрінісі бірдей болады. Бірақ тұмауда адамның ыстығы көтеріледі. Мысалы, демікпелі астмамен тіркелген науқастар міндетті түрде жылына екі рет ауруханадан ем алып, облыстан аллерголог, пульманологтың кеңесінен өтеді. Бұл науқастарға дәрі-дәрмек тегін босатылады. Дегенмен, маусымдық аллергия шағымымен түсе­тіндер көп. Оларды дәрігерлік есепке алмаймыз. Бірақ облысқа жолдамамен тегін дәрігер кеңесін алуға жіберіп, содан кейін ем дайындаймыз.&nbsp;Қазір дәріханаларда аллергияға қарсы препарат өте көп. Алайда, өз бетінше емделуге болмайды. Дипроспан, мұрынға арналған тамшылар секілді дәрі-дәрмекті сатып алып, өз бетінше емделу түбінде залалын тигізеді. Егер бұл маусымдық аллергия болса, онда табиғатқа шығу, кешкі серуен дегенді уақытша тоқтату керек. Бұған қарамастан сыртқа шығу қажеттілігі туындаса, онда міндетті түрде бас киім, көзілдірік, ауыз-мұрынға арналған бетперде тағу керек. Осы арқылы тозаңнан сақтанады. Жеке гигиенаны сақтап, ауыз-мұрынды шайып отыру керек. Диета ұстану керек. Гипоаллергендік диета сақтау керек. Бұл медикаментсіз шаралар. Ал, медикамент түрінде емделу үшін міндетті түрде дәрігерге қаралу керек. Маусым кезінде біз тек симптомдарды басып, біраз, жеңілдете аламыз. Ал, негізгі емдеу қыс мезгілінде жүргізіледі. Аллергия себебін анықтап, вакцинация жүргіземіз. Бұл аллергияны емдеудің жалғыз жолы, – дейді Нарқыз Айдарқызы.</blockquote>- Жыл сайын аллергияға шағымданушылар саны артып жатыр ма? Қандай да бір есеп жүргізесіздер ме?- Біз міндетті түрде есеп жүргіземіз. Байқағанымыз, жыл сайын аллергияға шағымданып, дәрігер көмегіне жүгінушілер саны артып келеді. Әрине, бүрынғы ұрпақ, яғни, әке-шешелеріміз, ата-әжелеріміз аллергия дегеннің не екенін білмей өсті. Ал қазіргі уақытта бізге кішкентай балалардан бастап аллергияға шағымданып келеді. Жалпы, аллергия кеңейіп барады. Мұның барлығына бүгінгі қоғамда экологияның зақымдалуы бірден-бір себеп. Сондай-ақ, қазір тұрмыстық химияның неше түрі бар және біз оны күнделікті қолданамыз. Ыдыс жуамыз, киімдерімізді жуамыз. Сол сияқты, дұрыс тамақтанбаймыз, салауатты өмір салтын ұстанбаймыз. Тамақтарымызда зиянды қоспалар өте көп. Айта кету керек, бұрындары адамдар тек маусымдық аллергияға шағымданса, яғни, тек көктем немесе күз мезгілдерінде бізге келсе, қазір дәрі-дәрмекке, азық-түлік тағамдарына, косметикалық заттарға, жууға арналған құралдарға, жануарларға, үйдегі шаңға да аллергия көп. Тіпті ол бронхиалды-демікпе ауруына дейін өршіп кететін жағдайлар жиі кездеседі. Ал маусымдық аллергияға шағымданатындар саны тіптен ұлғайып кетті.&nbsp;Иә, әрине бар. Біздің орталықта да алдымен классикалық аллергиялық тексеру жүргізіледі. Бұл тері арқылы зерттеу. Азық-түлік, шаң, тұрмыстық, эпидермалдық секілді бірнеше панельдер бар. Осы аллергендер арқылы тест жүргіземіз. Сол сияқты, дәрі-дәрмектерге, соның ішінде, ауруды басатын дәрілерге, анестетиктерге тест жүргізіледі. Сондай-ақ, зертханалық диагностика да кеңейіп келеді. Яғни, бұл тері арқылы тестілеу емес, адамнан қан үлгісі алынып, ол зертханада осы қан талдауы арқылы қандай аллергиясы бар екені анықталады.Түсінгеніміз, мұрын бітіп, түш­кірген жағдайда дәрігер қаралуынан дер кезінде өткен абзал. Өйткені, аллергия атаулыны уақытылы емдемесе арты демікпелі астма мен «Анафилактикалық шок» секілді ауыр аллергия түріне ұласуы мүмкін. Себебі, ХХІ ғасырдың дерті атауын иеленген бұл ауру бүгінде жан-жағына жайылып, жас талғамай таралуда.&nbsp;Айсұлу АЛДАНАЗАР

Нарқыз Айдарқызы: Аллергияны өз бетіңізше емдеуге болмайды 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Қашанда ақжарқын, жайдарлы мінезімен емделушінің есінде қалатын Гүлжамал Ізтаева білімі мен біліктілігі толысқан мамандар қатарында. Соңғы 15 жылда Сырдария аудандық ауруханасында қызмет етіп келе жатқан дәрігер басшылықтан жүктелген жұмысты ыждағатылықпен орындап келеді.Бүгінде Гүлжамал Қалдыбекқызы аудандық ауруханада профилактика және алдын алу бөлімшесінің дәрігері ретінде жұмыс жасауда. Күрделі саланың қыр-сырына қаныққан білікті маман №36 Ә.Тәжібаев атындағы мектеп-лицейде білім алған. Сонымен қатар Алматы қаласындағы Ж.Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық университетінде «Жалпы тәжірибелік дәрігер» мамандығын меңгерген.&nbsp;<blockquote>– Қазіргі уақытта жергілікті тұрғындардың жас айырмашылығы бойынша скринингтен өтуге тиісті санаттарға байланысты біршама жұмыс жүргіземіз. Түсіндірме жұмысы барысында жергілікті халық өз денсаулығына қатысты көптеген ақпаратқа қанығады. Әрине, денсаулықты ұдайы бақылауда ұстап, скринингтен өту – маңыздылығын жоймайды, – дейді жалпы тәжірибелік дәрігер.&nbsp;</blockquote>Көпшіліктің ойындағасын дөп басатын Гүлжамал Қалдыбекқызы отбасында 2 перзенттің анасы. Ол – әр жылдары көптеген жоғарғы марапатқа қол жеткізіп, абырой биігінен көрінуде.&nbsp;

Білікті де, білімді дәрігер

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Бүгінде саламатты өмір салтын қалыптастыруда адам денсаулығын барынша жақсарту – барынша маңызды рөл атқарады. Бұл ретте, медицинаның урология-андрология бағытында елеулі жұмыстар жүргізілуде. Сырдария аудандық ауруханасының білікті дәрігері Аян Қуатов осы бағыт бойынша 3 жылдан бері еңбек етуде.Негізінен, уролог-андролог дәрігердің айтуынша, аудан көлемінде мектеп жасындағы және егде тартқан жандарда урологияға қатысты сырқат түрлері жиі байқалатын көрінеді. Дәрігер Аян Асқарұлы дер кезінде емделушінің сырқатын анықтап, дұрыс диагноз қойылуына барын салады. Сонымен қатар «Хирургия» бөлімшесінде аудандық ауруханада жасауға болатын оталарды жүргізеді. Таңертеңгілік уақытта емханада емделушілерді қабылдаса, түстен кейін «Хирургия» бөлімшесіндегі науқастардың денсаулығын мұқият қадағалайды.Жалпы, жас дәрігер 1993 жылы Қызылорда қаласында дүниеге келген. 2011 жылы Қызылорда қаласындағы №15 мектеп-лицейді бітірген. Сонымен қатар 2011-2018 жылдар аралығында Қарағанды мемлекеттиік медицина университетін тәмамдаған. Ал 2018-2021 жыл аралығында Алматы Агиув университетинде уролог-андролог мамандығы бойынша резиндентура оқыған. Аян Асқарұлы 2017 жылы өмірлік жары Фариза Қуатовамен бірге отау құрған. Оның зайыбы да, гинеколог дәрігер. Екеуі отбасында 2 қызғалдақты тәрбиелеп отыр.<blockquote>– Медицинада урология-андрология саласы тек ғана ерлерді қарап қана қоймайды. Дәрігерлер нәзік жандыларда кезігетін кейбір ауруларды емдеуге күш салады. Көбіне ауылдық жерлерде әйел заты бізге келуге ұялып жатады. Мұндайда біз дерттің алдын алу үшін түсіндірме жұмысын жасаймыз, – дейді білікті дәрігер.</blockquote>

Маңызды мамандық иесі

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Аудан медицинасында қажырлы еңбегімен танылған тәжірибесі толысқан дәрігер қатары жетерлік.&nbsp;31 жыл бойы бір ауылда табан аудармастан еңбек ету – нағыз батылдық екені рас. Кәсібиліліктің шыңына шыққан Гүлайым Ибрагимова Бесарық ауылдық амбулотриясында 2000-нан аса халыққа жалпы тәжірибелік дәрігер ретінде қалтқысыз қызмет етуде.Негізінен, Гүлайым Жәнібекқызы 1963 жылы Қоғалыкөл ауылында дүниеге келген. Мектеп қабырғасында оқып жүріп, &nbsp;медицина саласына баруды мақсат тұтқан. Өз кезегінде білікті маман алғашында Қызылорда медициналық училищесінде &nbsp;фельдшер-акушерлік бөлімінде білім алған. Сонымен қатар өз уақытысында &nbsp;ақ халатты дәрігер қазіргі Нағи Ілиясов ауылында қызмет еткен. Ал 39 жыл бұрын Алматы қаласындағы мемлекеттік медициналық институтына оқуға түсіп, терепевт мамандығын меңгеріп шыққан. Сол уақытта жас маман Қызылорда облыстық ауруханасында интернатура курсынан өткен. 1993 жылданн бастап &nbsp;ауылдағы емханада &nbsp; терепевт-дәрігер, &nbsp;емхана меңгерушісі, &nbsp;жалпы тәжірибелік дәрігер қызметін аброймен атқаруда.<blockquote>– Қашанда ауыл медицинасының қызығы мен шыжығы жетерлік. Ауыл тұрғындарының денсаулығын &nbsp;жеті бақылау жауапкершілігі жүктеледі. Әрине, әрбір жанның дені сау болуына тікелей жауаптымыз. Бесарық ауылындағы амбулоторияда 11 қызметкер жұмыс жасаймыз, – дейді білікті дәрігер.</blockquote>Тәжірибелі &nbsp;дәрігер бірнеше жылдық жұмыс өтілінде көптеген жоғарғы мараптақа қол жеткізген. Мәселен, сала маманы ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің «Денсаулық сақтау ісіне қосқан үлесі үшін» төс белгісіне, «Үздік ауыл дәрігері» номинациясына, облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың «Үздік медицина қызметкері» номинациясына ие болған.

Адалдық абыройға жетелейдi

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Республикадағы үздік ауылдар қатарына кіретін Нағи Ілиясов ауылының тумасы&nbsp;Жанерке &nbsp;Шахтаева аудандық ауруханадағы жас дәрігерлер қатарында.&nbsp;Ол – бүгінде «Жұқпалы аурулар» бөлімшесінің дәрігері қызметін атқаруда. Негізінен, Жанерке Жәнібекқызы 1995 жылы берекесі тасыған елді мекенде дүниеге келген.Мамандығы бойынша жас дәрігер Қарағанды мемлекеттік университетіне оқуға түсіп, кейіннен Қазақ-Ресей университетінде білімін жетілдірген. Жас маман интернатураны &nbsp;2020 жылы тәмамдап, Қостанай облысындағы Қарабалық ауданыдағы ауруханада алғашқы еңбек жолын бастаған. Араға 1 жыл салып, туған жерге оралған дәрігер Сырдария аудандық ауруханасына қарасты «Қабылдау» бөлімшесінің дәрігері атанған.<blockquote>– Жылдың қай мезгілі болмасын адамдар арасында сырқаттанушылық көбейіп отырады. Ал жаз мезгілінде жұқпалы дерттер жоғарылап отыр. Сондықтан ересектер мен балалар дертті жеңу үшін ағзаға күш қуат беретін дәрумендер, сұйықтықтар көптеп ішу керек. Бөлімшеде емделіп жатқан науқастарға барынша ем-шара жасап, сауықтыруға үлес қосудамыз. Қашанда ауырмайтын жол іздеп, жұқпалы аурулардан сақтанған абзал, – дейді жас дәрігер.</blockquote>Жас маман отбасында 3 ағайынды. Оның қажырлы еңбегі үшін аудан әкімі мен облыстық денсаулық сақтау басқармасының арнайы «Алғыс хаты» берілген.

Жанерке  Шахтаева: Адамға ең тиімді көмек – денсаулықты жақсарту

<h4 style="margin-left:0px;text-align:justify;"><a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау қызметі – еліміздегі маңызды салалардың бірі. Өйткені, бұл саланың мамандары халықтың денсаулығы мен өмірінің қауіпсіздігін сақтауда, еліміздің санитариялық және эпидемиологиялық жағдайын жақсарту бағытында орасан зор қызмет атқаратыны белгілі. Сондай-ақ қоршаған табиғи ортаның ластануының, әртүрлі жұқпалы, паразитарлы &nbsp;және жұқпалы емес аурулардың, карантиндік инфекциялардың елге кіруінің алдын алу мен індетке қарсы іс-шараларды жүргізу, әртүрлі өнеркәсіп орындарының және нысандардың санитариялық нормалар мен ережелерді сақтауын бақылау бағытында қызмет атқарады. Осы ретте Қызылорда облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Ерлан Ұзақбаевпен әңгімелескен едік.</h4>− Ерлан Амантайұлы әңгімемізді азық-түлік қауіпсіздігінің алғышарттарынан бастасақ... Маман ретінде осы бір ұғымға анықтама берсеңіз. Қауіпсіз азық-түлікті сатып аларда неге мән беру керек?−Азық-түлік қауіпсіздігі − бұл тағам тұтыну мақсатына сәйкес дайындалған немесе тұтынған кезде зиян келтірмейтініне кепілдік берілетін өнім. Сондай-ақ &nbsp;бұл адам денсаулығына тікелей байланысты, тағамдық аурулар мен жарақаттардың алдын алу үшін тағамды дайындау, өңдеу және сақтау тәртібін білдіреді. Өнім сатып аларда тауардың таңбалануына, атап айтқанда, қаптамасы мен орамының бүтіндігіне, сыртқы түр-пішінінің бұзылмағандығына, жарамдылық мерзімінің көрсетілгеніне, сақтау шарттарының орындалуына, мемлекеттік және орыс тілінде ақпараттардың келтірілгендігіне, құрамы мен өндіруші туралы мәліметтің бар екендігіне назар аударуға кеңес беремін. Орамасында жазылған жазу тұтынушыға өнім туралы барлық ақпаратты беруі керек және анық көрінетіндей болуы тиіс. Өнімдерді тек рұқсат етілген сауда орындарынан алған дұрыс. Ыңғайы келсе ұйымдастырылмаған орындардан мейлінше өнім алмауға тырысу қажет. Сонымен қатар азық-түліктің қауіпсіздігін растайтын құжаттарын сұрауға кез келген тұтынушының құқығы бар екендігін еске салғым келеді.−Азық-түлік қауіпсіздігін бақылау, сақтау жұмыстары қалай жүріп жатыр? Сіздер тарапынан қандай жұмыстар атқарылуда?−Бізде азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытында өнімдердің қауіпсізігіне мониторинг жұмыстары жүйелі жүргізіледі. Өнімдер Кеден Одағының техникалық регламент талаптарына сәйкес болуы керек. Егер сәйкессіздіктер анықталған жағдайда сатылымнан алып тастау және кемшіліктерді жою жөнінде нұсақама беріледі. Бұдан бөлек, сәйкессіздік анықталған өнім туралы мәлімет арнайы сайтқа (reestr-np.kz) жарияланады және ол кез келген тұтынушыға қолжетімді. Оған қоса азық-түлік сатумен айналысатын кәсіпкерлермен, қоғамдық тамақтану орындары иелерімен жиі кездесулер, санитариялық-ағарту шаралары, дөңгелек үстелдер, түсіндірме жұмыстары жүргізіледі. Бұл кездесулерде азық-түлік қауіпсізідігіне қойылатын талаптар, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы заңнамаларға енгізілген өзгерістер туралы уақытылы хабардар етіліп отырады. Облыс көлемінде «Қауіпсіз тағам таңда!» акциясы жүргізіліп отырады, оның аясында сатып алынған өнімді тұрғындар ақысыз негізде зертханалық жолмен тексертуге мүмкіндік алады.&nbsp; &nbsp;&nbsp; − Қазір қай жерде болмасын аттап бассаңыз асхана. Қоғамдық орындардағы санитариялық талаптардың сақталуы қаншалықты деңгейде?−Қызылорда облысында тағам нысандарының саны жыл сайын артып келеді. Биыл олардың саны 2141 нысанды құрады. &nbsp;Оның ішінде 122-сі тағам өнімдерін өндірумен айналысатын кәсіпорындар мен өнеркәсіп ұйымдары (сүт, ет, балық өндірісі, наубайхана және кондитерлік цехтар және т.б), қоғамдық тамақтану орындары – 506, сауда &nbsp;кәсіпорындары – 1494, азық-түлік базарлары – 15 және 4 өзге де &nbsp;тамақтану объектілері бар. Өзіңізге белгілі алдыңғы жылдары жеке кәсіпкерлік субъектілеріне тексеру жүргізуге Президент Жарлығына сәйкес мараторий жарияланған болатын. Тиісінше барлық қоғамдық тамақтану орындары, асханалар мен сауда орындарына тексеру жүргізу мүмкіндігі болған жоқ. Сәйкесінше аталған объектілерде санитариялық-гигиеналық талаптардың орын алу фактілері кездесіп, мамандар тарапынан жоспардан тыс тексерулер ұйымдастырылып отырды. Тексеру қорытындысымен санитариялық талаптарды бұзуға әкеп соққан жауапты жеке кәсіпкерлік субъектілеріне заңнама талаптарына сәйкес әкімшілік шаралар қолданылып, айыппұлдар салынды. Сонымен бірге объект қызметін санитариялық талаптарға сәйкестендіргенге дейін жұмысына шектеулер енгізілді. Тексеру кезінде кәсіпкерлер тарапынан анықталған кемшілектердің басым көпшілігі нысанға рұқсат құжатының болмауы, қызметкерлердің медициналық тексеруден өтпеуі, азық-түліктердің сапа сертификаттарының болмауы және ас дайындау барысында технологиялық процестердің сақталмуы сынды кемшіліктер анықталып жатады. Енді биылғы жылдан бастап мараторий алынып тасталды. Демек кәсіпкерлік субъектілерін жоспарға енгізіп, тексеру жұмыстарын жүргізе аламыз. Сондықтан аса жауапкершілік танытуды сұраймыз.&nbsp;−Азық-түлік қауіпсіздігі қырағылықты талап ететін іс. Қоғамдық тамақтану орындарын ашу, осы салада кәсібін бастау үшін кәсіпкерлерге қандай талаптар қойылады?&nbsp;−Ең алдымен қоғамдық тамақтану орындарын ашу алдында объектінің халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілерге сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болу қажет. Келушілерге арналған киім ілетін орын, санитариялық торап, тамақтану залы, бар, темекі бұйымдарын тұтынуға арналған орын қарастырылу керек. Ал қызмет көрсету үшін нысанда: өнімдерді қабылдау, сақтау шикізаттың түрлеріне қарай, ас әзірлеу түрлі цехтарымен, ыдыс жуу, персоналға арналған бөлме, санитариялық торап, қосалқы бөлмелер қарастырылады. Оған қоса бөлмелердің ішкі әрленуі &nbsp;атқаратын қызметіне сай &nbsp;залалсыздандыру сұйықтарының әсеріне төзімді материалдардан әрленуі қажет. Сондай-ақ, ауыз &nbsp;су, ыстық су, &nbsp;лас су жүйелерімен жабдықталуы, келушілер мен персоналға арналған раковиналар, қол жуу, өңдеу, сүрту немесе кептіру құрылғыларымен және құралдармен жарақталуы тиіс.&nbsp; Өндірістік үй-жайларда, тамақтану залдарында табиғи және (немесе) жасанды жарықтандыру, желдету және (немесе) ауа баптау, жылумен жабдықтау жүйелері көзделеді.&nbsp; Нысан қызметкерлерінің медициналық тексеріп-қараудан, гигиеналық оқытудан өткендігі туралы белгісі және жұмысқа рұқсаты бар әр жұмыскердің жеке медициналық кітапшасы жұмыс орнында сақталуы қажет. Тағамдарды дайындау технологиясын сақтап, таза пісіру де басты талаптардың бірі. Үй жағдайында консервіленген өнімдерді қоғамдық тамақтану орындарында &nbsp;асқа қолданбау, тамақ өнімдерін олардың жарамдылық мерзімін ескере отырып сақтау, тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін растайтын құжаттарының болуы кәсіпкерге қойылатын талаптар қатарында бар.− Ас қауіпсіздігін сақтамаса салдары қандай болады?&nbsp;−Топтасқан тағамнан улану, жіті ішек инфекциялары, ботулизм ауруларының пайда болуына әкеліп соғады. Бұл аурулардың асқынуы өлім жағдайына дейін әкелуі мүмкін. Тағамнан уланудың белгілері: дене қызуының көтерілуі, жүрек айну, құсу, әлсіздік, ағзаның сусыздануы, іш өту, бас айналу. Егер осы белгілер байқалған жағдайда өз бетімен емделмей, медициналық көмекке жүгінуі қажет. Ерте жүгінген жағдайда аурудың асқынуының алдын алуға болады.− Азық-түлік қауіпсіздігі мәселесі — еліміздің ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің басты шарттарының бірі. Сол себепті бұл мәселеге бейжай қарауға болмайды. Егер сақтық шаралары сақталмаса сіздердің тараптарыңыздан қандайда бір шара көріледі ма?− Әрине. Біз тексеру жұмыстарын жүргіземіз, егер арыздағы көрсетілген уәждері нақтыланып анықталған жағдайда ҚР ӘҚБтК-нің 425 бабына сәйкес хаттама толтырып, әкімшілік айыппұлдар салынады. Объектіге анықталған кемшіліктерді жою жөнінде нұсқамалар беріледі. Ал егер, орындамаған жағдайда сот орындарына әкімшілік шара көру немесе нысан қызметін тоқтату жөнінде талап арыздар жолданады.− Қоғам қаншалықты белсенді?−Ия, қазіргі таңда қоғам тарапынан сауда орындары, қоғамдық тамақтану орындарынан болсын арыз-шағымдар &nbsp;келіп тұрады. Біздің тарапымыздан әлеуметтік желілер арқылы шағымданған тұрғындардың наразылығына мониторинг жұмыстары жүргізіліп отырады. Берілетін шағымдардың басым көпшілігі сатып алынған өнімдердің жарамдылық мерзімінің өтіп кеткендігіне, қоғамдық тамақтану орындарында астың дайындалу технологиясының бұзылу фактілері бойынша, объектілердегі санитариялық-гигиеналық талаптардың сақталмауына қатысты шағымдар. Бұл тұрғыда әлеуметтік желі арқылы келіп түскен арыз-шағымдар бойынша түсіндірме жұмыстарын жүргіземіз. Ал жазбаша жүгінген жағдайда заң талаптарына сәйкес тексеру жұмыстарын ұйымдастырып, тиісті жауаптарын жолдаймыз.− Ерлан Амантайұлы &nbsp;департаменттің алдағы жоспар қандай?−Халық арасында топтасқан тағамнан улану, жіті ішек инфекциялары мен ботулизм және тағаммен байланысты өзге де улануларды болдырмау мақсатында халық арасында санитариялық – ағарту шараларын күшейту мақсатында жеке кәсіпкерлер мен тұрғындарға түсіндірме жұмыстарын жүргіземіз. Сонымен қатар, Атамекен кәсіпкерлік палатасымен бірлесіп бекітілген іс-шара жоспарына сәйкес тоқсан сайын кездесулер, дөңгелек үстелдерді тұрақты ұйымдастыру. Іс-шара аясында жеке кәсіпкерлік субъектілеріне жаңадан енгізілген НҚА талаптарын, өзгерістер мен толықтырулар болса кеңінен ақпараттандырып отыру, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығы саласында аурушаңдық деңгейін төмендете отырып, қоғамдық тамақтандыру, сауда нүктелері мен азық түлік нысандарын санитариялық қағида талаптарына сәйкестендіруге жұмыс жасау.−Әңгімеңізге рақмет.

Ерлан Ұзақбаев: Басты мақсат – аурудың алу, санитариялық нормалардың сақталуын бақылау

«Q-MED» емханасының байланыс орталығына күн сайын тұрғындардан &nbsp; &nbsp; &nbsp;60-қа жуық қоңырау түседі. Бұл медициналық қызметтердің сапасы бойынша кері байланыс арналарына жүктемені азайтады. Бұл туралы Әлеуметтік сақтандыру қорының Қызылорда облысы бойынша филиалының басшылығымен кездесу барысында емхана мамандары хабарлады.Медициналық орталық бастапқы медициналық-санитарлық көмек көрсетеді. Клиникада зертханалық қызметтен, диагностикадан, дәрігерлердің кеңес алу, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуден басқа жедел медициналық көмек қарастырылған. Қазіргі таңда 4 учаскелік аймақ облыс орталығының 7 мыңнан астам тұрғынына қызмет көрсетеді. Учаскелік аймақтың санын 15 мың адамды қамтитын 9-ға дейін кеңейту жоспарлануда.<blockquote>−Біз сапалы медициналық қызмет көрсетуге және жеделдікке бағытталғанбыз. Пациенттерді қолдау және ішкі аудит қызметі, 8 705 176 70 24 телефон нөмірі бойынша байланыс орталығы бар. Пациенттерге арналған WhatsApp чатымызда тұрғындардың өтініштерін қарастырамыз. 2023 жылы оқшауланған жағдайлар болса, осы жылдың басынан бері пациенттерден бірде-бір шағым түскен жоқ, − деп атап өтті емхананың құрылтайшысы Раушан Базарбай.</blockquote>Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры филиалының мәліметінше, емхананы қаржыландыру айтарлықтай артқан.<blockquote>−2023 жылы Қор «Q-med» емханасына 159 миллион теңгеден астам қаржы бөлді. Биылдың өзінде шамамен 300-ге жуық миллион теңге қарастырылған. Қаржыландыру 47%-ға өсті, − дейді ӘМСҚ облыстық филиалының директоры Бақыт Исмаханбетов.</blockquote>

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Денсаулық