<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Қазір Арал десе көз алдымызға шалқыған теңіздегі мұнартқан кемелер емес, сор мен тұз, әрісі құрғақшылық жайлаған дала елестейтін болды. Жыл басында Кіші Аралдың қайта тола бастағанын естіп, қуанған жұрт, соңғы кезде қайта алаңдай бастады. Өткен ғасырдан бері айтылып келе жатқан мәселенің шешімі табылар емес. Таласы көп, тоқтамы жоқ пікірлердің арасында Аралдың жайы елеусіз қалғандай көрінеді.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;Тұз татыған тұңғиықТаяуда Аралдың тағдыры Парламент Мәжілісінде де сөз болды. Депутат Мархабат Жайымбетов Үкіметке жолдаған сауалында теңіздің жайы әлі оңып тұрмағанын баян етіпті. Былтыр құны 4,5 миллиард теңгеге бағаланған «Көкарал бөгетін сақтап қалу» жобасы іске асырыла бастағаны белгілі. Осыған қарамастан, жағдай түзелді деуге ерте. Мәселен, қазір Солтүстік Арал теңізі тартылып, елді алаңдатып отыр. Елдің алаңдайтын себебі жоқ емес, өйткені бір теңіздің тартылуы бір емес, бірнеше проблема тудырады. Соңғы 12 жылда теңіз көлемі 8,5 млрд текше метрге азайған, яғни, үштен бірі жоғалды. Бұл қарқын тоқтамаса алдағы ширек ғасырдың көлемінде толық құруы мүмкін екенін тағы жасыра алмаймыз.Ең басты мәселелердің бірі – тұздың көбеюі болып тұр. Суы қашқан теңіздің орнынан көтерілген тұз бүкіл Орталық Азия елдерін экологиялық апатқа тартып барады. Жайымбетов осы тұста елемеуге болмайтын бір деректі айтыпты. Теңіз суының әр литріндегі тұздың көлемі 8-ден 13 грамға көбейген. Егер судың тұздылығы литріне 15 грамға жетсе, балықтар жаппай қырылады. Шыны керек, қазірдің өзінде Аралдың маңайында өлген балықтың көп екенін ел айтып жүр.Экологиялық апат дегеннен шығады, алдыңғы жылы Арал ауданында болған қуаңшылық әлі естен кетпеді. Жайылымның 95 пайызына шөп шықпаған. Сырдария арқылы теңізге құятын Қамыстыбас, Ақшатау көлдері мен Кіші Арал жағалаудан 1,5 шақырымға дейін тартылды. Не керек, бұның бәрі маңайдағы жұрттың әлеуметтік жағдайына да әсер етпек. Теңіз тартылғалы 3000-ға жуық балықшы табыссыз қалып, енді 9 балық өңдеу зауыты мен 14 шағын цехтың уақытша тоқтап қалу қаупі бар.Бұл мәселеде көрші елдермен мәміле жасай алмай келе жатқанымыз тағы рас. Халықаралық келісімдер бойынша, теңізге жыл сайын кемінде 3 млрд текше метр су келуі қажет. Бірақ көрші елдер судың бастауынан керегін алып, қалдығын ғана айдап отырғанға ұқсайды.<blockquote>«Енді не істемек керек?» деген сауалға Мәжіліс депутаты төрт ұсынысын айтыпты. Қысқаша айтар болсақ, әуелі Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан мемлекеттерімен вегетациялық кезеңде теңізге бөлек су лимитін белгілеп, «Фархад» су торабынан су жіберу мәселесін қарау қажет. Бұдан соң мемлекетаралық келісімді «кепілдендірілген келісім» статусына қою керек. Әйтпесе қазір келісім бар дейміз, алайда теңізге бөлінген лимиттің сақталуын бақылап отырған еш орган жоқ. Келесі кезекте «Қараөзек» арнасының бойындағы 3 су тоспаны қалпына келтіріп, ең бастысы – «Өңірлік дамыту және Арал теңізінің солтүстік бөлігін қалпына келтіру» жобасына Дүниежүзілік Банктің қайтарымсыз гранты есебінен 1,5 миллион АҚШ долларына Солтүстік Арал теңізінің аумағын ұлғайтуды қолға алған абзал екен.</blockquote>Осы тұста Қызылорда облысының әкімдігі де назардан тыс қалмайтыны белгілі. Жергілікті билік теңіз үшін қолдан келгеннің бәрін жасап отыр. Негізі проблема бір облыстың аясында, халықаралық дәрежеде ғана шешімін табатынын жоғарыда айттық. Әйтпесе әкімдік жыл сайын Аралға құятын судың көлемін ұлғайтуға тырысып отыр. Мысалы, биыл қаңтар мен ақпанда теңізге 800 миллион текше метр су барған. Былтыр жыл бойы келген су көлемімен пара-пар. Арал теңізінің деңгейі 2022 жылдың қазан айымен салыстырғанда көктемде 48 сантиметрге артқан екен. Бұл да бір көңілге жұбаныш беретін тұсы.«Осы уақытқа дейін Солтүстік Арал теңізіне жиналған су көлемі 27,0 млрд текше метрден, 18,5 млрд текше метрге азайып, су деңгейі 40,42 мБЖ (метр Балтық жүйесімен) дейін төмендеген болатын. 2022 жылдың қазан айынан бастап көктемге дейін теңіздегі су деңгейі 40,90 мБЖ (48 сантиметр) көтеріліп, жиналған су көлемі 19,7 млрд текше метрге ұлғайды», – деп жазылған Арал-Сырдария бассейндік инспекциясының хабарламасында.Түйіні жоқ талқыАрал үшін қанша жиындар, халықаралық форумдар өткенін білмейміз, әйтеуір талқы аз болмады. Талай мамандар тартысты, пікірлесті, өз ойларын айтты. Бір ғана «Сырдария өзенінің арнасын реттеу және Солтүстік Арал теңізін қалпына келтіру» жобасы аясындағы пікірталас соңғы 18 жылдан бері толастамай келеді. Былтыр Дүниежүзілік Банк грантынан қаржы бөлінген жобаның техникалық-экономикалық негіздемесін ирандық «Yekom Consulting Engineers» консультанттық компаниясы жеңіп алып, Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі Су ресурстары комитетімен бірлесе дайындап жатқаны мәлім болған. Жобаға 190 млн АҚШ доллары көлемінде қаржы бөлінеді деп күтілген. Жоба үш компоненттен тұрады. Біріншісі, Солтүстік Арал теңізі мен Сырдария бассейнінің су инфрақұрылымы мен гидрологиялық режимін жақсарту. Екінші компонентте Қызылорда облысының экономикалық, әлеуметтік және экологиялық әлеуетін арттыруға бағытталған бірқатар жобалар қамтылған. Ал үшінші компонент су ресурстарын тиімді басқару, техникалық және институционалдық даму бағдарламаларын дайындауды қамтиды. Бұған қоса, «Көкаралдың» 50 метрге дейін көтеру жайы айтылған. 2005 жылы салынған оның бөгеті қазір нашар екені айтылады. Ал келесі біреулер жанына өзге каналдар қазғанды құп көреді. Ақыры басқосуларда мәселенің түйіні табылмай, жоба кейінге ысырылды. Осы секілді талай дүниелер сөз болды, бірақ іске келгенде бір қайнауы кем секілді көрінеді. Өйткені 2023-2025 жылдарға арналған республикалық бюджетте осы жобаны қаржыландыруға ақша қарастырылмаған.<blockquote>«Былтырғы жиында көп нәрсе айтылғанымен, аяқсыз қалды деуге болады. Теңізді сақтап қалуда «Көкаралдың» маңызы зор. Сондықтан оны нығайтып, 50 метрдің шамасында көтерген абзал. Бірақ қарсы тарап «Көкаралға» емес, жанындағы ұсақ-түйек істерге назар аударды. Рас, 2005 жылға дейін теңізде су молайып, жағдай оңала бастаған. Алайда қазір Кіші Аралдың жайы мәз емес. Су үнемдеуге епсізбіз. Кезінде 48-50 миллиард текше метр шамасындағы су ұлы теңізге қарай ағып, тектен-тек құмға сіңген уақыт та болды», – деді табиғат жанашыры Сайлаубай Жұбатыров.&nbsp;</blockquote>Күріштіктің келешегі&nbsp;қалай болмақ?Өңіріміз басқадан бұрын күрішпен аты шыққаны белгілі. Жалпы, елімізде егіске берілетін судың 28 пайызын күріш алқабы қамтиды. Сырдың суының біраз бөлігін күріш тартып алатыны жасырын емес. Қызылорда облысы жыл сайын шамамен 90 мың гектарға жуық күріш егеді. Кеңес заманында 60 мың гектар шегінен аспаған. Егістікті көбейте беру бір зардабын тартқызбай қоймағанының көрінісі – осы. Бұл жайды Экология министрлігі де ұғынды. 2021 жылы ведомство 2030 жылға дейін Қызылорда, Алматы және Түркістан облыстарындағы күріш алқаптарын 29 мың гектарға азайтып, сол арқылы жыл сайын 1 текше шақырым суды үнемдеу туралы шешім қабылдаған. Өңірге белгілі табиғат жанашыры Сайлаубай Жұбатыров та осы көзқарасты құптайды.<blockquote>«Биыл жыл басында теңіздегі судың біршама артқаны рас. Дегенмен сәуірде деңгейі қайта түсе бастады. Өткен ғасырдың 70-жылдары Аралда балық қырылып, кеме жүре алмаған еді. Сол қауіп енді Кіші Аралға төніп тұр. Жаһандық жылыну мен құрғақшылықтың белең ала бастағанын көзімізбен көріп отырмыз. Осы тұста теңізге тамшыдай болсын көмек ету үшін күріш алқаптарын азайту қажет-ақ. Әрине, күрішпен күн көретін адам көп, десек те оның орнына басқа да шаруашылықтарды дамытуға болады. Күріштің әр гектары өнімін бергенше 30-35 мың текше метр суды қабылдайды екен. Сонда қаншама суды шығындап жатқанымызды есептей берейік. Күріш егуді азайту қылмыс емес», – дейді ол.</blockquote>Қорыта айтқанда, теңіздің тағдыры өңір халқын емес, адамзатты алаңдататын ахуал болып тұр. Әрине, атқарылып жатқан істер жетерлік. Еңбектің бәрін жоққа шығармаймыз. Әйтсе де, теңізді қалпына келтіруде өз алдына бөлек саясат керек екені аңғарылып тұр.

Аралға 800 миллион текше метр су құйылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Белгілі жырау, Жиенбай жыр мектебінің өкілі Серік Жақсығұлов жуырда Өзбекстан Республикасының Гүлістан қаласында өткен ІІІ халықаралық Бахшы-жырау фестиваліне қатысып, «жоғары дәрежелі лауреат» (үшінші орын) номинациясын жеңіп алды.Отыз елдің жыраулары қатысқан өнер бәйгесінде жүзден жүйрік атанып, жүлделі орынды иеленген жыраудың бұл жеңісі Сыр мәдениеті мен өнеріне қосылған сүбелі үлес деп білеміз.Дәстүрлі өнер қайбір халықтың да түп тарихымен сабақтасып жатыр. Мысалы, Шығыстың «Шахнама», «Көрұғлы» дастандары, қырғыздың «Манас» жыры, қазақтың «Алпамыс батыр», «Қобланды батыр», «Ер Тарғын», «Қыз Жібек», «Кенесары – Наурызбай» сияқты жыр-дастандары осының дәлелі. Оның бер жағында Сыр сүлейлерінің мұрасы өз алдына тұнып тұрған қазына. Ал осынау рухани құндылықтар әр халықтың сол дәуірдегі қоғамдық, әлеуметтік даму сипатын аңғарта келіп, ел мен жерді қорғаудағы күрескерлігін, сонымен қатар, салт-сана, әдет-ғұрпын, мәдениеті мен өнерін, тұрмыс-тіршілігін, жалпы айтқанда, ұлттық ұстынын көз алдымызға әкеледі. Әлбетте, дәстүрлі өнерді насихаттау арқылы сол бабалардың асыл мұраты, аманаты бүгінгі күнмен ұштасып жатады.Жоғарыда айтқан Бахшы фестивалінің де түп-төркіні – түркі елдеріне тән &nbsp;дәстүрлі жыраулық өнерді насихаттай отырып, ғасырлардан үзілмей жалғасып келе жатқан жауһар туындыларды бүгінгі жыраулар, жыршы, шайырлар арқылы қайта жаңғырту. Айта кетейік, 2019 жылы Сырдан шыққан белгілі жырау Ұлжан Байбосынова осы өнер додасының бас жүлдесін иеленген болатын. Қатысушылардың айтуынша, фестивальде орындалған жыр, дастандардың мазмұны да түбі бір түркі жұртының асыл мұратын айқындай түсетіндей. Осы тұста Н.Бекежанов атындағы облыстық қазақ академиялық музыкалық драма театры басшысының шығармашылық жөніндегі орынбасары, ҚР Мәдениет саласының үздігі, фестивальдің биылғы жүлдегері Серік Жақсығұловты сөзге тарттық.– Өнер сапарымен Өзбекстан мемлекетінде өткен Бахшы-жырау фестиваліне қатысып, жүлделі оралдыңыз. Бұған дейін де Ресей, Венгрия, Түркіменстан, Түркия, Әзербайжан елдерінде концертте болып жүрсіз. Жалпы &nbsp;қазіргідей ғылым мен технологиядан бастап, мәдени құндылықтарға дейін жаһандана бастаған уақытта халықтың дәстүрлі өнерге деген көзқарасы қандай?– Биыл ІІІ рет байрағын көтерген Бахшы-жырау фестиваліне қатысып, ерекше рухани әсер алып, шабыттанып оралдық. Әсіресе, фестивальді ұйымдастырудағы жоғары деңгейдегі жұмыстар көңілімізді аударды. Өнер бәйгесі Өзбекстан мемлекетінің Сырдария облысы Гүлістан қаласында өтті. Сырдария өзенінің бастауы, яғни, жоғарғы ағысы сол жақта. Ал біз төменгі ағысының бойында орналасқанбыз. Жыр додасының осынау Сыр өзенінің бойында өтіп жатқаны, өнердің өлмейтінін, рухани құндылығымыздың мәңгі екенін еске салып тұрғандай. Екі жарым мың көрерменге арналған амфитеатрда ұйымдастырылған бахшы-жыраулар өнерін өзбек ағайындар үш күн бойы тамашалады.– Сіз қай шығарманы орындадыңыз?– Мен «Көрұғлы» дастанын орындадым. Бұл дастанды ХІХ ғасырдың аяғында Дүзбенбет жыраудың баласы Жиенбай ала келген екен. Жиенбай жыраудан бері қарай Көшеней, одан Рүстембек, Бидас, Арнұр жыраулар осы жырды бүгінге дейін саф қалпында сақтап жеткізген. Осынау алқалы жиында аңғарғанымыз, қазақ дәстүрлі өнері, оның ішінде Сыр бойындағы сүлейлер мұрасы жоғары деңгейге көтерілген екен. Осы орайда айта кетейік, Сыр елінде екі жылда бір рет өтетін дәстүрлі «Қорқыт және Ұлы дала сазы» халықаралық фестивалі бар. Ең алғаш 2006 жылы ТҮРКСОЙ ұйымы бірлесіп түркітілдес елдердің ұлттық фольклорлық музыкалық өнерін дәріптеу, мәдени байланысты нығайту мақсатында бастау алған халықаралық фестиваль 2019 &nbsp;жылы бесінші мәрте өткізілді. Оған Түркия, Иран, Әзербайжан, Сербия, Грузия, Өзбекстан, Қырғызстан, Татарстан, Башқұртстан, Саха республикаларынан және еліміздің әр өңірінен белгілі ғалымдар мен өнер иелері, шығармашылық ұжымдар қатысқан.–Қандай ой-пікір түйіндедіңіз?–Біріншіден, халықаралық фестивальдің негізгі мазмұны сақталуы керек. Мысалы, қатысушылар өз мүмкіндігін барынша көрсете алатындай бірнеше күнге ұласқан өнер жәрмеңкесі болғаны жөн. Жырдың ең күрделі әрі мазмұнды түрі – қисса, дастандар. Олай болса, кешегі Тұрмағамбет, Жиенбай, Нұртуған, Балқы Базар, Нартай жыраулардың ізімен таңды таңға ұрып жырлау дәстүрін жаңғыртып, дастандар орындауды ережеге енгізу қажет деп ойлаймын. Сондай-ақ, дәстүрлі қазақ-қырғыз айтыстарын қайта жалғастырсақ артық болмас еді. Бұдан бөлек, облыс деңгейінде жыраулар байқауының аясын ұлғайтып, аймақтағы әрбір жыр мектебінің жұмысы назардан тыс қалмай, лайықты насихатталуы керек. Сонда тыңдарманның да сұранысы артады. Айталық, Арқа, Жетісу өңірінде Жәнібек Кәрменовтің, Әміре Қашаубаевтың атында жыр байқаулары өтеді. Жүлдесі де жоғары. Кете Жүсіп, Көшеней жырау атында байқаулар ұйымдастырып, оның ішінде аға буын жыраулар мен жас жыршылар арасында өзінше бөлек жыр жүйріктерін анықтауға көңіл бөлгеніміз жөн. Жалпы Сыр бойында тек ел ішінде ғана емес, әлем назарына ұсына алатын дәстүрлі құндылықтарымыз бар. Тек соны заманауи талаптарға сай таспаға түсіріп, одан әрі ғылыми тұрғыда пайдаға жарата білсек болғаны. Осы жұмыстар мемлекеттің қолдауымен жүйелі жүргізіліп отырса, дәстүрлі өнердің ұрпақ тәрбиесіне тигізер ықпалы ұлан-асыр болмақ. Мәдениет пен өнер – халықтың қазынасы. Тек сол қазынамызды көздің қарашығындай қорғай білуіміз қажет. Қорғай білу дегенде айтпағымыз, құжат күйінде қағазға түсіріп, қаттап жинап қою емес, жарқыратып дүйім елдің назарына ұсыну керек. Ұлт мәдениетін айшықтайтын туындылар әлем сахналарында орындалғанда, жас ұрпақтың жүрегін мақтаныш кернеп, төл өнердің тәлімін бойына сіңіре білсе, бұл – үлкен жеңіс. Қысқасы, осы күні әрбірімізді толғандыратын ұлттық идеологияның да түп-тамыры осында жатқан секілді… &nbsp;

Серік Жақсығұлов «Жоғары дәрежелі лауреат» номинациясымен марапатталды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Жалпы киіктердің мекен етуі Бетпақдала, Үстірт және Орал популяцияларына бөлінеді. Бұл – еліміздің барлық өңірлері ақбөкендер мекеніне айналып жатқанының айғағы. Бүгінгі күні киікке қатысты мәселе бүкіл елдің назарында екені белгілі.&nbsp;Жануарлар дүниесі объектілерін, олардың бөліктері мен дериваттарын пайдалануға шектеу мен тыйым салуды енгізу, оларды пайдалану орындары мен мерзімдерін белгілеу туралы Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті төрағасының міндетін атқарушы 2015 жылғы 24 шілдедегі №190 бұйрығының талабына сәйкес ғылыми мақсаттарда пайдаланудан басқа, Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында киіктерді, олардың бөліктері мен дериваттарын пайдалануға 2024 жылға дейін тыйым салынған.&nbsp;Алайда, осындай тыйымдармен шектеулерге қарамастан ақбөкен жануарларына қатысты қылмыстық істер тіркелуде. «ОХОТЗООПРОМ»ӨБ» Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорынның Қызылорда өңірлік филиалы барлығы 46 штаттық бірлікте жұмыс жасайды, атап айтқанда; филиалда Қызылорда, Сексеуіл, Шымкент деп аталатын үш трек пункті және күшейтілген топтан, барлығы 35 табиғатты қорғау инспекторларынан құрылған, 6 мобильдік топ 16 автокөлікпен табиғатты қорғау жұмыстарын жүргізуде. Оның ішінде: Қызылорда бекетінде 2 топта 12 инспектор бар, оның екеуі жүргізуші 6 автокөлік бөлінген. Ал Шымкент бекетінде 1 топта – 6 инспектор, 1 жүргізуші, 3 автокөлік бар.Сексеуіл бекетінде 2 топта 11 инспектор бар. Күшейтілген топта 6 2 автокөлікке 6 инспектор бөлінген.6 қылмыстық іс-әрекетке тосқауыл қойылдыКиелі жануарларға мылтық кезейтіндер әлі де азаяр емес. «ОХОТЗООПРОМ»ӨБ» Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорынның Қызылорда өңірлік филиалының мәліметіне сәйкес, былтыр табиғатты қорғау заңнамаларын бұзу деректерін анықтау мақсатында жүргізілген жұмыстар барысында, Қызылорда өңірлік филиалына бекітілген Қызылорда мен Түркістан облыстары аумақтарында қылмыстық 18 дерек, әкімшілік заң бұзушылық бойынша 8 дерек анықталған, атап айтқанда Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінің 339 бабымен 8 дерек, 337 бабымен 8 қылмыстық деректер анықталған. Оның ішінде: Қызылорда облысы бойынша 10 қылмыстық деректің 2-і дерегі киік аңының мүйіздерімен, 8-і дерегі киік аңының өлі денелерімен анықталған жәнеде2022 жылы барлығы 193 үгіт насихат жүргізілді, 81 бірлескен іс-шара жүргізілді, оның ішінде полиция қызметкерлерімен – 54, инспекция қызметкерлерімен – 12 және басқада мекемелерімен – 15 бірлескен іс-шаралар.2023 жыл басынан бастап 30 мамыр күні аралығында Қызылорда филиалы инспекторларының табиғат саласындағы заңсыз аңшылықтардың жолын кесу жұмыстарын жүргізу барысында ҚР қылмыстық кодексінде қаралған 6 қылмыстық әрекеттерге тосқауыл болып, құқық қорғау органдарына тапсырылған. Сонымен қатар, ҚР ӘҚБтК-нің 382 бабымен 4 әкімшілік құқық бұзушылықтар анықталып, әкімшілік хаттамалар толтырылып құзырлы органдарға шешім қабылдау үшін жолданып, тиісті шешімдері қабылданып салынған айыппұлдар өндірілген.&nbsp;Филиал қызметкерлері мен ауыл тұрғындары арасында табиғат заңдылығын сақтау, киік қорғау жұмыстары бойынша 2023 жыл басынан бастап елді мекендерде 75, бұқаралық ақпарат құралдарына-6 үгіт насихат (агитация) шаралары өткізілген.«Киік» табиғатты қорғау акциясы: қылмыстық құқық бұзушылық анықталмадыТабиғат заңдылығын сақтау, киік қорғау жұмыстары бойынша осы күн аралығында 47 бірлесіп іс-шара жүргізді. Табиғат байлықтарын келер ұрпаққа сақтап, жеткізу мақсатында қорғауға ат салысу әрбір адамзаттың міндеті. Көктем кезінде «Киік» кең ауқымды табиғат қорғау акциясы 15 сәуір-15 мамыр аралығында өтеді.&nbsp; Акцияның мақсаты лактация кезеңінде киіктерді қорғауды күшейту, сондай-ақ ел аумағында табиғатты қорғау заңнамасын бұзудың жолын кесу бойынша бірлескен іс-шараларды ұйымдастыру болып табылады.«Охотзоопром» РМҚК-ның Қызылорда аумақтық филиалы жүргізілген «Киік» атты табиғатты қорғау акциясы барысында, Қызылорда және Түркістан облыстары аумағында ішкі істер департаменттерімен және аумақтық инспекцияларымен бірлескен іс-шара жоспарын жасалып, табиғатты қорғау жұмыстарына арнайы мобильді топтар құрып 3-бағытта тосқауыл бекеттерін қойды.«Киік» атты табиғатты қорғау акциясының шараларына 12-автокөлік, 25-инспектор, 6-мобильдік топ жұмылдырылып жұмыс жасауда, 14-бірлескен іс-шаралар, 2-Брифинг, 6-БҰАҚ, елді мекендерде 22-үгіт насихат жиндары өткізілді, әкімшілік және қылмыстық құқық бұзушылықтар «Киік акциясы» аясында анықталмаған.Жануарлар дүниесi – Қазақстан Республикасының аумағын тұрақты немесе уақытша мекендейтiн, сондай-ақ Қазақстан Республикасының құрлықтағы қайраңының және айрықша экономикалық аймағының табиғи ресурстарына жататын жануарлар жиынтығынан құралған табиғат байлығының ажырамас бөлігі. Сондықтан да оны көздің қарашығындай сақтап, келер ұрпаққа бүтіндей жеткізу бүгінгінің міндеті.&nbsp;ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігімен Ішкі істер министрлігі және ҚР Ұлттық қауіпсіздік комитетінің бірлескен бұйрығына сәйкес «Киік» кең ауқымды акциясын өткізу мақсатында 2023 жылдың көктем, қыс мезгілдерінде өткізілетін бірлескен іс-шара жоспары (бұдан әрі – жоспар) бекітілген.Қызылордада жаппай киік төлдеп жатырҚызылорда облысында киік төлдей бастады. Мұндай көріністі тәуелсіздік жылдарынан бері көрмеген мамандар аң-таң. Бұл Бетпақдала популяциясының қалпына келе бастағанын көрсетеді. Сайын дала сұлулары бұрын Сыр өңіріне қыстауға ғана келіп, ұрпақ өрбітетін уақытта кетіп қалатын.<blockquote>«Киіктер көбеюіне байланысты біздің облыста да төлдеп жатыр. Бұл 30 жылдан бері болмаған көрініс. Қазіргі күні жалпы аң санының шамамен 90 проценті төлдеп болды», – дейді «Охотзоопром» РМҚК өңірлік филиалының басшысы Расул Маханов.</blockquote>Дархан дала еркесін қорғау мақсатында 15 сәуір мен 15 мамыр аралығында арнайы акция өтті. Әйтеуір заң бұзған ешкім болған жоқ. «Охотзоопром» дерегінше, жыл басынан бері инспекторлар қаскөйлердің 6 қылмыстық әрекетіне тосқауыл болып, іс құқық қорғау органдарына тапсырылды. Сонымен қатар 4 әкімшілік құқық бұзу дерегі бойынша айыппұл өндірілді. Әуе санағы Бетпақдала популяциясындағы киік саны биыл 745 мыңнан әрі екенін көрсетті. Ал 4 жыл бұрын небәрі 111 мыңнан асатын.&nbsp;Айта кету керек, Қазақстанда киіктердің төлдеу кезеңі мамыр айының басында басталған-ды. Бұл мамыр айының соңына дейін жалғасты. Осыған орай, киіктер жиналатын және қоныс аударатын жерлерде мамыр айының басынан бастап төлдеу үшін қауіпсіз жағдай жасалып, күшейтілген рейдтер жүргізілді.&nbsp;Киіктер еліміздің 10 облысын мекендейді. Бұл ретте, бірлескен бұйрық негізінде табиғатты қорғау құрылымдарының қатысуымен кең ауқымды «Киік» табиғатты қорғау акциясы өткізілді. Акция шеңберінде киіктер шоғырланған мекендерге және төлдейтін учаскелеріне блок-бекеттер қойылып, қорғау іс-шаралары күшейтілді.&nbsp;

Киіктердің 90 пайызы төлдеп болды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> «Қазақстанда жасалған» белгісі бар, &nbsp;сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар азық-түлік өнімдерін сатуға басымдық берген, көлемі мың шаршы метрден кем емес азық-түлік және азық-түлік емес тауарларды өткізуге арналған сауда орталықтарына 3 млрд теңгеге дейін несие беріледі.Кәсіпкерлікті дамытуға арналған Ұлттық жобаға мамырда енгізілген өзгерістердің бірі осы. Бұл туралы Қызылордада «2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі» ұлттық жоба аясында кәсіпкерлерге қаржылай және қаржылай емес қолдау тетіктері жөнінде ақпарат ұсынуға арналған шарада айтылды.Шараны Қызылорда облысының кәсіпкерлер палатасы, «Банк ЦентрКредит» АҚ Қызылорда облыстық филиалы мен «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ Қызылорда облыстық филиалы ұйымдастырды.Кездесуде Кәсіпкерлер палатасының директоры Пірмұхаммед Сыздықов Ұлттық жоба шеңберінде көрсетілетін қаржылай емес қолдау тетіктері жөнінде айтып берді.<blockquote>«Қазір кәсіпкерлікпен айналысуға ниетті азаматтарға мемлекеттік бағдарлама аясында көрсетілетін қолдау тетіктері жеткілікті. Тек уақытылы хабардар болуы керек. Сол үшін «Центр кредит Банкі» мен «Дамудың» ұсынысын қуана қарсы алып, осы кездесуді ұйымдастырып отырмыз. Бұл ұйымдардың бастамасын өзге де қаржы институттары жалғап, кәсіпкерлікті қолдау бағдарламаларын насихаттауға арналған осындай шараларды ұйымдастырады деген үміттемін», – деді Палата басшысы.&nbsp;</blockquote>«Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ Қызылорда облыстық филиалының директоры Жомарт Ермағанбет Ұлттық жоба аясында бизнестің жобасын қаржыландыруға арналған бағдарламаларға, олардың талаптары мен ерекшеліктеріне тоқталып өтті.<blockquote>«Ұлттық жобаға осы мамырда өзгерістер енді. Әлеуметтік азық-түлік сататын, сондай-ақ отандық өнімдерге басымдық беретін сауда орталықтарына қолдау бар. Осы саладағы кәсіпкерлер жыл соңына дейін 3 млрд теңгеге дейін несие ала алады», – деді Жомарт Ермағанбет.</blockquote>Сонымен бірге, «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасына да өзгеріс енген. Облыс орталықтарында халықаралық қонақ үй желілерінің франшизасы негізінде «3», «4» и «5» жұлдызды жаңа қонақүй құрылысы, қайта жаңғырту және құрал-жабдықтармен жабдықтау жобалары осы бағдарлама аясында субсидияланбақ.«Банк ЦентрКредит» АҚ Қызылорда облыстық филиалының директоры Айбек Бекбанов кәсіпкерлік мақсатта алынған бағдарламаларды «Даму» арқылы субсидиялау жолдарымен таныстырып, банктің бизнес өкілдеріне арналған өзге де өнімдерін таныстырды.<blockquote>«Осындай кездесулер өткізу арқылы іскерлік ортаның дамуына үлес қосқымыз келеді. Кәсіпкерлер – біз үшін экономиканың дамуына өлшеусіз үлес қосып жүрген еңбекқор азаматтар, әрі серіктестеріміз. Бизнес өкілдерінің тың бастамасын қолдауға әзірміз», – деді Айбек Бекбанов. &nbsp;</blockquote>Одан әрі еркін форматтағы сұхбат бизнес-таңғы аста жалғасты. Бұндай форматты алғаш рет қолданған ұйымдастырушылар алдағы уақытта кәсіпкерліктің салалық бағыттарында да өткізуді көздеп отыр.

Қызылордада кәсіпкерлерге жаңа өзгерістерді таныстыруға арналған BUSINESS KEZDESU өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> М.Шоқай атындағы №187 ІТ мектеп-лицейде Президент Қ.Тоқаевтың «Оқулықтарды цифрлық форматқа көшіру және оқушы сөмкесінің салмағын жеңілдету» жөніндегі тапсырмасына сәйкес «Алматы кітап» тұңғыш «TopIQ.kz» білім беру «web» платформасын қолдану бойынша семинар өтті. Семинарға «Алматыкітап» коммерциялық мәселелер бойынша вице-президенті Жир Олеся Григорьевна мен Қызылорда қаласы бойынша білім бөлімінің әдіскері Ғалия Ермағанбетқызы, қала мектептерінің кітапханашылары қатысты.&nbsp;Бүгінде цифрландыру жобасы – заман талабына айналып отыр. Әсіресе, білім саласында өрендердің цифрлық сауаттылығын арттыру маңызды. Осы орайда «Алматыкітап» баспасының коммерциялық мәселелер бойынша вице-президенті Жир Олеся Григорьевна барлық өңірдің мұғалімдері «TopIQ.kz» білім беру платформасын игерсе, оқушының оқу материалдарын жылдам меңгеруге ықпал ететіндігін айтады. Бұл өз кезегінде оқушылардың білімге деген құштарлығын арттыруға негізделген функциялары мен видео, аудио контенттерден тұрады. Мұның білім беру саласына енгізілген ең ұтымды әрі заманауи цифрлық өнім екендігін айтып өтті.&nbsp;Сонымен қатар, қазіргі таңда оқушылар мен мұғалімдер платформада орналасқан электрондық оқулықтарды, оқулықтағы интерактивті тапсырмаларды сабақ уақытында қолданып, оның тиімділігі мен заман сұранысына сай әзірленгенін атап өтті.

Цифрландыру – заман талабы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» автокөлік дәлізі сапарлатқан жұртшылықтың жолын жалғаған күре жол. &nbsp;Бұл жолда талай көлік алыс-жақын аумаққа ат басын бұрып тіршілік қамымен жолға шығады. Ұзақ жолда бір сәт аялдап, ауқаттанып, көлігіңнің жай-күйін тексеріп қайта қамдануға мүмкіндік беретін дәмхана, көлік жөндеу орындары аса қажет.&nbsp;Аталған автокөлік дәлізінің бойында Қызылорда өңірі де орналасқан. Жуырда осы мақсатта қалаға қарасты Ақсуат ауылдық округі, Махамбетов ауылы, Қаратабан қонысы, яғни «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» автокөлік дәлізінің бойында 1803 шақырымда орналасқан «Ақ сандық» тамақтану орны өз жұмысын бастады.Дәмхана жобасы «Элит Газ Строй» ЖК директоры Серік Махамбетовтың бастамасымен салынған. Дәмхананың жалпы құны 50 миллион. теңгені құрайды. Қазіргі таңда өз жұмысын бастаған нысанда 25 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Жеке кәсіпкер алдағы уақытта мемлекеттік бағдарламалардың көмегіне жүгініп, дәмхана жанынан шағын сауда маркетін ашуды жоспарлап отыр.Ал, жалпы аумағы 315 шаршы метрді құрайтын дәмхана ішінде жолаушыларға барлық жағдай жасалған. Мұнда қонақжай, намазхана және жуынатын орын жасақталған. &nbsp;

 Қызылордада жолаушылар үшін жаңа дәмхана ашылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының Қызылорда облысы бойынша филиалы халықпен есептік кездесулерін жалғастыруда. Жұмыс тобы облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшылығымен бірлесіп, Арал ауданының тұрғындарымен кездесті.Облыстың ең солтүстік ауданында 73 мыңға жуық адам тұрады, олардың 10,5 мыңы МӘМС жүйесінде сақтандырылмаған. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының Қызылорда облысы бойынша филиалының директоры Бақыт Исмаханбетовтың айтуынша, сақтандырылмаған азаматтардың ең көп саны белсенді емес халыққа тиесілі.&nbsp;<blockquote>«Арал ауданның 6 мыңнан астам тұрғынының соңғы 12 айда төлемдері жоқ. Сондай-ақ МӘМС жүйесінен тыс 2,5 мыңнан астам жумысшы, 529 жеке кәсіпкер, жеке практикамен айналысатын адамдар және жеке тұлғалар, АҚС шарттары бойынша табыс алатын 573 адам бар. Яғни, бұл азаматтардың барлығы МӘМС жүйесінде медициналық қызметтерге толық қол жеткізе алмай отыр», - деді Бақыт Исмаханбетов.</blockquote>Бұдан әрі филиал директоры МӘМС-ке төлем жасау тәсілдері, бір жыл бұрын төлеу мүмкіндігі, бірыңғай жиынтық төлемнің ерекшеліктері туралы хабардар етті.Аудан әкімінің орынбасары Кете-Төлеби Бержановтың төрағалығымен өткен кездесу барысында бірқатар сұрақтар мен ұсыныстар айтылды.Мәселен, «Арал тұз» компаниясында МӘМС-те сақтандырылмаған қызметкерлер бар. Осыған байланысты кәсіпорындар мен ұйымдарда ақпараттық-түсіндіру жұмыстарын күшейту ұсынылды.Сонымен қатар, жеке кәсіпкерлер келесі сұрақпен жүгінді: бір мезгілде жалдамалы қызметкер болып табылатын жеке кәсіпкер медициналық сақтандыруға жарна төлей ме? ӘМСҚ облыстық филиалы директорының айтуынша, «МӘМС туралы» Заңның 28-бабының 3 және 5-тармақтарына сәйкес төлеуші өзінің жалақысының 2%-ын жалдамалы қызметкер ретінде және ЕТЖ-нің 1,4 еселенген мөлшерінің 5% - ын жеке кәсіпкер ретінде 4 900 теңге төлейді. Жеке кәсіпкер қызметі тоқтатылған жағдайда, ҚР Салық заңнамасына сәйкес, МӘМС жарналарын кәсіпкер ретінде төлемеуі тиіс. &nbsp;Қосаман ауылының тұрғыны шағымданған. Анасы артериялық гипертензиямен ауырады, диспансерлік есепте. 74 жастағы әйел инсультпен түсті, бірақ ол ауруханаға жатқызылмаған. Өтінішті облыстық денсаулық сақтау басқармасы бақылауға алды. Басшының орынбасары Жангелді Шаймбетовтың айтуынша, шұғыл жағдайда науқасты ауруханаға жатқызу қажет, тиісті тексеру жүргізіледі.Кездесуді қорытындылай келе, Бақыт Исмаханбетов Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры ең алдымен пациенттердің құқықтарын қорғауға бағытталғанын атап өтті. Бұзушылықтар анықталған жағдайда келесі байланыс арналары арқылы хабарласу қажет: 1414 бірыңғай байланыс орталығы, Qoldau 24/7 мобильді қосымшасы және Telegramдағы SaqtandyryBot. Осы құралдар сақтандыру мәртебесін тексеруге мүмкіндік береді.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/2_ac49958e34.jpeg" alt="2.jpeg"></figure>

МӘМС мәселелері бойынша ақпараттық-түсіндіру тобы Арал ауданының тұрғындарымен кездесті

Бірлігі бекем, тірлігі тиянақты ауыл

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қазақ «Туған жерге туыңды тік» деп бекер айтпаған. Патриотизм – кіндік қаның тамған жеріңе, өскен ауылыңа деген сүйіспеншіліктен бастау алады.&nbsp;Қай жерде, қандай қызметте жүрсе де атамекен туған жері, алтын ұя мектебін бір сәт естен шығармай, оған мәңгілік қарыздармын деп есептеп, перзенттік парызындай сезінетін нағыз азаматтар болады. &nbsp;Әр жылдары мектеп бітірген түлектердің білім ордаларындағы соңғы қоңырау қарсаңында қайырымдылық жасап, мұқтаж жандарға көмектесуі, өз ауылының көркейіп-көріктенуіне үлес қосуы дәстүрге айналды. Биыл да осы дәстүр жалғасын тауып жатыр. Соның бірі, Омар Шораяқұлы атындағы №30 орта мектебін бітіргеніне 20 жыл толған 1986 жылы туылған түлектерді айтуға болады.Азаматтар Жосалы кенті, Ізтелеу Мүсірбаев көшесі бойына заманауи үлгіде түнгі жарықтандыруымен Қазақ радиосы қосылған автобус аялдамасын халыққа тарту етті.&nbsp;<blockquote>«Биыл алтын ұя мектебімізді бітіргенімізге 20 жыл болды. Елдің ақыл айтар ағалары мен ақ жаулықты аналарына айналдық. Осынау мерекеде біз сыныптастарымызбен ақылдасып осыбір аялдаманы сыйға тарттық», – дейді түлектердің бірі.&nbsp;</blockquote>Ел үшін игі істі ұйымдастырып, татулығы жарасқан, ауызбірлігі мен достастығы үйлесім тапқан азаматтарға алғысымыз шексіз! Өзгеге үлгі боларлық бұл бастама әрі қарай жалғасын табатынына сеніміміз мол.

Туған жерге түлектердің тартуы 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Өмір – шебер-ай. Жүректе жылт еткен сәуле болса, қоғамға пайдаңды тигізгің келеді. Зәру адамдарға көмектессем дейсің. Білесің, жақсылықтың өзіңе жақсылық болып қайтатынын. Біздің ауданда да елге мейірімін төккісі келетін, ізгілігін жасағысы келетін еңбек ұжымдары бар. Олар әсіресе, қоғамның кішкентай мүшелеріне, ерекше балаларға қолынан келген көмегін беруден тартынып қалмайды. Осыдан бірер жыл бұрын Жосалы кентінде "Дәметкен ана" жеке қайырымдылық қоры ашылып, жұмысын бастады.Қордың құрылтайшысы, ерлі-зайыпты Зарқұм Бекжанов пен Дина Исмаилова. Бірі – темір жол саласының құрметті профессоры, 100-ден аса ғылыми еңбектің авторы болса, бірі – медицина ғылымдарының кандидаты, "Алтын дәрігер" иегері. Зарқұм ақсақалдың жасы 85-ке қараса, Дина анамыз 72-ге таяп қалған. Бұл жаста әдетте, үлкен кісілер денсаулығын ойлап, бала-шағасының жанынан ұзай қоймайды. Екі ардагердің өмірге деген көзқарасына қарап, тәнті болмау мүмкін емес. 3-4 жылдың көлемінде басталған таныстығымыз осыған көзімізді анық жеткізді. Себебі, қажыған, қартайған адам көрмедік. Қайта, жігерленген, қайраттанған қарттардың ауылға келген сайын небір жаңалығын арқалап, тың идеяларын алға тартқанын көреміз. Үлкендерді айтпағанның өзінде, орта буын біздер, кейде ұзақ жолға жарамай, қиналып жатамыз. Ал, ата мен әже жылдың төрт мезгілінде ауа райының құбылысына қарамай, мыңдаған шақырымды артқа тастап, "қайдасың, Қармақшының қасиетті топырағы" деп, жеңіл көлікпен зып етіп келіп-кетіп жүргені. Айтары сол, орталық ашылғалы бері екеуі жеке көлігімен 19 мәрте ортаны жол қылыпты. Көбінесе көлікті Дина жеңгеміз тізгіндейтін көрінеді. Сонау оңтүстік астана мен Сыр елінің арасын жалғаған абзал ақсақал мен ақ жаулықты ананың сондағы басты мақсаты – туған ауылға маңдай тіреп, осындағы ерекше балалардың денсаулығына теңіз тамшысындай болса да септігін тигізу.Юнисеф &nbsp;Қазақстан бойынша 28,6% балалар мүмкіндігі шектеулі оңалту орталықтарына жатады. Қармақшы ауданы, Жосалы кентінде 10-15% мүмкіндігі шектеулі адам бар.Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев мүмкіндігі шектеулі балалар оңалту орталықтарына қадам қойды. Осы орайда ауданымызда «Дәметкен – Ана» балаларды оңалту орталығы жұмыс істейді. Орталық әуеліде, "Дәметкен ана" жеке қайырымдылық қоры болып құрылса, 2019 жылы осы қордан "Дәметкен ана" мүмкіндігі шектеулі балаларды оңалту орталығы болып ашылады. Бүгінде 8 түрлі қызмет көрсететін мекемеге 15 бала тұрақты келеді. Оларға әлеуметтік-медициналық, әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-психологиялық көмектермен қатар, серуен, емдік сауықтыру-дене жаттығулары, массаж емі секілді оңалту қызметтері де көрсетіледі.Орталықтың таңертеңгі тірлігі медбике Альбина Қыдырбаеваның балаларды қабылдап, әрі олардың дене қызуын өлшеп алуымен басталады. Аталған орталық әлеуметтік педагог-психолог Асылбек Қайырбеков, массаж маманы Мұхамеджан Хамидов, әлеуметтік қызметкерлер Ақмарал Маханова, Айқын Жәкеева, еңбек терапиясы бойынша Гүлмира Тоқтықбай, Гүлмира Боқбасарова, логопед-дефектолог Ермек Жанахметов секілді тәжірибелі мамандармен қамтамасыз етілген. Орталықты білікті басшы Әзиза Сәтмаханова басқарады.<blockquote>«Бізде, барлығы 12 маман жұмыс істейді. Олар балалардың қол моторикасын дамытуға: сурет салуға, тоқыма тоқуға баулиды. Тігін тігіп үйретеді. Ол үшін барлық жағдай жасалған деп айтуға болады. Әр бала дарынды десек, соны аша білуге шеберлік қажет. Шәкірттердің қабілетін танып, шығармашылығын шыңдауда орталық қызметкерлері аянып қалып жатқан жоқ. Осы ретте, Гүлмира Тоқтықбай сіңліміздің жетістігін айтып кетуімізге толық негіз бар. Ол өткен жылы оқушыларын жоғары деңгейлі байқауларға қатыстырып, жақсы нәтижеге қол жеткізді. Оның екі бірдей шәкірті, Ләззат Оралбай мен Нұржан Әскербек "Қыс қызығы" тақырыбындағы республикалық сурет байқауында І орынды жеңіп алып, мерейімізді үстем етті. Маманның ерекше балалармен жұмыс істеудегі әдістемесі ескеріліп, былтыр аудан әкімінің алғыс хатымен марапатталды», – дейді орталық директоры елжірей сөйлеп.</blockquote>Орталықтың алдағы уақытқа жасап отырған жоспары жетерлік. 30 балаға дейін бала санын арттырып, әлі де жетіле түссек дейді. Ондағы мақсат – мүмкіндігі шектеулі балалардың үйде төрт қабырғаға қарап қалмай, қоғаммен қарым-қатынасын үйлестіру. Көбіне-көп ерекше балалар қоғамнан шеттеп, үйде отырып қалып жатады, дейді мамандар. "Балаларымызды жарыққа шығарсақ. Қоғамдық ортаға бейімдеп, қатарға қоссақ. Білгенімізді үйретсек. Келешекте олар өспей ме? Үнемі ата-ана қасында бола бермейді ғой. Сол үшін де тұрмыстық қажеттіліктерді өздеріне жасатып үйрету – біздің асыл мұратымыз. Орталықта ұл-қыздарымыз есікті қалай ашып-жабу, газды қалай қосып-сөндіру, тамақ пісіру, дастарқан жасау, тіпті түйме түймелеу, ақша тану мен сауда жасау секілді де дүниелерді игеріп шығады. Әрине, бұл ата-ана мен мамандар тарапынан үлкен төзімділікті, жауапкершілікті керек ететін жұмыс" дейді орталық басшысы сөз арасында. Әзиза Тәменқызымен дидарласу барысында ұжымның көптеген арман-тілегінен құлағдар болдық. Ғимарат алдынан спорттық-тренажерлық кешен қосу күн тәртібіне қойылған. Қазақстандағы цифрландыру саясатына байланысты мекемеге "программист" жұмысқа алу межеленген. Балалардың компьютер игеруіне, ғаламтормен жұмыс істей білу бейімін қалыптастыруға бұл өте тиімді. Соған сай, заманауи құрылғылар: интерактивті тақта мен интерактивті еден алуға тапсырыстар берілген. Егер құрылғылар қолға тиіп жатса, орталық шәкірттерінің түрлі-түсті бояулар арқылы сурет салуларына, жалпы шығармашылық дағдыларын дамытуға мүмкіндіктер ашылады. Оның ішінде, "Балықтар әлемі", "Тасқа өрмелеу", тағы басқа қызықты да таңғажайып вертуалды әлеммен байланыс жасайды.Орталықтың өзгешелігі, мұнда балалар 3 мезгіл ыстық тамақпен қамтамасыз етілген. Ол үшін асханада арнайы даяшы қызмет етеді. Бір қызығы, балалардың арасынан кезекшілік қойылып, ас мәзіріне олар да атсалысады екен. Осылайша, мамандардың қатысуымен бала денсаулығына зиян келтірмейтін еңбек әдістері үйретіледі."Дәметкен ана" мүмкіндігі шектеулі балалар орталығының түрлі мерекелерге орай іс-жоспары бекітілген. Өткен жылы 1 маусым – Халықаралық балалар күнінде "Бар мейіріміміз – балаларға" тақырыбында салтанатты кеш ұйымдастырылды. Ұжым үшін басты тілек – еңбектің еш кетпегені, яғни игі істің жеміс беруі маңыздырақ. Бұл ретте, ата-аналардың да өз айтары бар.<blockquote>«Мен Ерасыл Қалымның анасымын. Осында 2019 жылдан бастап келеміз. Балам ол кезде мінезі тұйық болған. 4 жылдан бері жақсы өзгерістерді көріп отырмыз. Қазір шүкір деп айтайын, сөйлейді, түсіндіре біледі. Ән айтып, би билейді. Сурет салғанды ұнатады. Ерасылымның өмірге деген құштарлығын оятып, ем-шипасын дарытып жатқан "Дәметкен ана" орталығына аналық алғысымды білдіремін. Өзіңіз білетіндей, науқас баламен жұмыс істеу оңай шаруа емес. Мұнда баланың денсаулығы мен ой-өрісін, қимыл-қозғалысын жақсартуға қажетті жабдықтардың бәрі бар. Қыста жылы, мекеме газға қосылған. Орталықтың жылдан-жылға өркендеп келе жатқанына қуанамын», – дейді ата-аналар атынан алғысын жеткізген Кәмшат Жолдасбаева.</blockquote>Орталық қазіргі кезде "Азамат Әулеті", "Арди", "Сорос Қазақстан", "Дегдар" және басқа да көптеген қайырымдылық, қоғамдық қорлармен әріптестік байланыс орнатқан. Өз күштерімен жоқтан бар жасап, біреуді екеу қылған оңалту орталығының жеткен жетістіктері де біршама. 2021 жылы үкіметтік емес ұйымдарға арналған республикалық сыйақының жеңімпазы атанса, өткен жылы Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің, сондай-ақ аудан, облыс әкімдігінің марапаттарына ие болған.Жалпы мейірім сөзі үлкенге де, кішіге де ортақ. Қай қайсысының жаны да мейірімді қалайды. Ал расымен де, мейірімге шомылғыңыз келсе, алдымен өзіңіз мейірімді болыңыз. Орталықтағы аз ғана кідірісімізде осыны анық ұққандаймыз. Олай болса, қоғам мейірімді болудан шаршамаса екен.

Қармақшыдағы оңалту орталығының жұмысы оңға басуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні аясында редакция ұжымы оспан жанұзақ ақсақалдың шаңырағына бардық. Оспан атаның ата-бабалары заманында кеңес үкіметінің солақай саясатына қарсы шығып, әділдік іздеу жолында қуғын-сүргінге ұшыраған.&nbsp;<blockquote>«Нұрлыбай деген кісіден 5 бала болады. Мен – сол 5 баланың біреуінен тараған ұрпақпын. Біздің аталарымыз кедейшілік пен ашаршылық заманды басынан өткерген. 1930 жылдары Кеңес билігінің озбырлық саясатына шыдамаған халық Қарақұмды паналайды. Дегенмен халыққа түрлі салық салынып, әсіресе егін егіп көрмеген малшылардан астық талап ету шектен шықты. Зорлықтан құтылу мақсатында қазақтар қолындағы малын дәнді-дақылға айырбастап, салық төледі. Езгіден әбден ашыққан халық бас көтеріп, солақай саясатқа қарсы шығады. Көтерілістен қаншама адам жапа шегеді. Содан жазалау жасағы Қарақұмды паналап жүрген қазақтардан тазалау операциясын жүргізіп, құмдағы ауылдарды Сыр бойына күштеп көшіреді. Бірақ бірқатар көтерілісші сай-сайды паналап, жасырынып қалды. Олардың кейбіреуі 1940-1950 жылдарға дейін Қарақұм мен Қызылқұмда жасырын тіршілік етті. Әлментай, Өлментай деген аталарымыздың ұрпақтары сол зұлмат кезді басынан өткерді. Сол тұста бала-шағасын, отбасын Қараөзектің бойына көшіртіп, өздері Қарақұмға бас сауғалап, әбден азап шегеді. Сөйтіп 1947 жылға дейін, яғни 17 жыл бойы қашып, қуғында жүреді. Жазалаушы қызыл әскер жасақтары Қарақұмды жан-жақтан қыспаққа алып, ұсталғандарды атып, айдауға салып, еріксіз жұмысқа жегеді. Шекарадан асқандары Өзбекстанға бас сауғалайды», – деп Оспан ақсақал сол заманнан естіген естеліктерінен қысқаша айтып берді.</blockquote>– Хан болды әмір етіп Жұмағазы, Құдайға тәкпір-зікір айтқан назы. Тілектес дін қарындас мұсылман деп, Тиіпті ханның жазған бір қағазы. Шартына шариғаттың тура келді, Естіген бұл жұмысты тура халқы. Шөмекей, Алтын, Жаппас, көштік Табын, Қыпшақ та көтерілді естіп даңқын. Халайық, Қарақұмға келдік тегіс, Жаудан да хабар бар еміс-еміс, &nbsp;– деген Қарақұм көтерілісінің рухани жетекшілерінің бірі, ақын Тәуекел Боранбайұлының жыр шумақтарынан сол заманның қасіретін сезінуге болады.&nbsp;Иә, Кеңес өкіметі орнағаннан-ақ қазақтар әртүрлі қысымға ұшырады. Яғни Кеңес билігі өз азаматтарын туған елінен бездіріп, сол кездері қазақтардың негізгі күнкөріс көзі болған төрт түлік малын тартып алып, бала-шағасымен қоса қаңғыртып жіберді. Тәркілеу науқаны аяқталған соң да бай ұрпақтарын қудалауды жалғастыра берген. Осылайша бұл науқан қазақ даласындағы дәстүрлі мал шаруашылығын күйретуге әкеліп, соның салдарынан байларды айтпағанның өзінде кедейлердің тұрмыс жағдайы одан бетер қиындап кетті. Сөйтіп 1928 жылы басталған тәркілеу, ұжымдастырудың соңы халық наразылығын тудырып, жұртшылықтың көтерілісіне ұласады. Кеңес өкіметіне қарсы шығып, наразылық білдіргендер жаппай ұсталып, бірі атылса, бірі жер аударылып, қамауға алынады. &nbsp;Шаш ал десе, бас алатын шолақбелсенділердің заманы туып, жаппай жазалау шаралары жағдайды мүлдем шиеленістіріп жібереді.&nbsp;Иә, Кеңес билігінің мәселені бейбіт жолмен емес, әскери соққы беру арқылы шешім қабылдағанын архивтік деректер айғақтауда. Мысалы, Оспан ата айтып отырған кейіпкерлер мен сол заманғы қасіретті оқиғалар тарихы Ахмет Тілеулиевтің «Қарақұм» атты кітабына толықтай түсірілген.31 мамыр – саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні. Өткен ғасырдың басынан елуінші жылдарына дейін созылған түрлі саяси науқандар, зұлмат-сүргіндердің ащы зардабын барша Кеңес халқы татты дегенімізбен, дәл қазақ халқы сияқты рухани, демографиялық апатқа, орны толмас қасіретке ұшыраған бірде бір ұлт жоғы рас. Иә, ата-бабаларымыздың қазақ деген ұлтты сақтап қалуда басынан өткерген қасіретті жылдардың тарихын өскелең ұрпақ ешқашан естен шығармауға тиіс. Осы орайда аудан көлемінде саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алуға арналған кешенді іс-шаралар ұйымдастырылуда. Тоқсанды алқымдаған Оспан ақсақал да мұндай тағылымды шараларға белсене қатысып, басы-қасында жүреді екен.&nbsp;Мәселен, 2014 жылы аудандық ардагерлер ұйымының бастамасымен «Қарақұм көтерілісінің ізімен» атты экспедиция ұйымдастырылып, экспе-диторлар көтеріліс болған жерлерді аралайды. Сол экспедицияның басы-аяғында Оспан ата да болады. Экспедиция нәтижесінде сол заманда Қарақұмдағы бақылау бекеті қызметін атқарған төбеге «Әлментай шоқысы» деген ат беріліп, басына белгі-ескерткіш қойылады. Қарақұм көтерілісінің бас мергені Әлментайдың атымен аталған. Жылда аудан азаматтары, оқушылар, жастар осы төбеге барып, Қарақұм көтерілісі болған жермен танысып, құрбан болған ата-бабаларымыздың рухына құран бағыштайды.Осылайша біз Оспан ақсақалдың солақай саясаттың құрбаны болған ата-бабаларымыздың тарихы жайлы өзекті әңгімесін тыңдап қайттық. Иә, ойында өрісі бар осындай ақсақалдарымыздың әңгімесі мен тағылымы өскелең ұрпаққа қашанда қажет екені сөзсіз.

Қуғын-сүргін құрбандары ешқашан ұмытылмайды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; ҚР Премьер-Министрі Әлихан Смайыловтың төрағалығымен өткен Үкімет отырысында азаматтық авиацияны дамыту мәселелері, АИТВ инфекциясының алдын алу мен емдеудің кешенді шаралары қаралды. Жауапты сала басшылары баяндама жасап, тиісті тапсырма алды.Үкімет отырысынан кейін облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев өткізген мәжілісте берілген тапсырмаларды өңірде орындау мәселелері талқыланды.Аймақ басшысы жергілікті әуежайда орындалатын рейстер санын ұлғайтып, қызмет сапасына жете мән беруді тапсырды.<blockquote>«Өздеріңіз білесіздер, «Болат Өтемұратов қоры" «Қорқыт ата» әуежайының жаңа жолаушылар терминалын салуда. Құрылыс жұмыстарын жоспарланған мерзімнен 4 ай бұрын, яғни2024 жылдың мамыр айында аяқтау көзделген. Қызылорда қаласы әкімдігіне әуежайдың сыртқы инженерлік-коммуникациялық инфрақұрылымдарын жеткізу және аумағын абаттандыру жүктелген. Бұл жұмыстарды мерзімінде аяқтауды қатаң тапсырамын», - деді Нұрлыбек Машбекұлы.</blockquote>Айта кетейік, Қызылорда қаласының «Қорқыт Ата» әуежайы арқылы 2023 жылдың 22 мамырынан бастап аптасына 24 тұрақты рейс орындалуда. Оның ішінде Астана қаласына 12, Алматыға 12 рейс қатынайды.Осыған байланысты, облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасына жазғы мезгілде облыс халқының сұранысына қарай әуе рейстерінің санын көбейту бағытында жұмыстар жүргізу тапсырылды. «Ашық аспан» режиміне қосылу арқылы бәсекелестік орта қалыптастыру үшін шетелдік компанияларды тарту және чартерлік рейстерді көбейту мүмкіндігін қарастыру керек.Әуе кемелерінің ұшу қауіпсіздігін сақтауда «Қорқыт Ата» əуежайына жақын орналасқан тұрғын үйлер (саяжай) және ауылшаруашылық мақсатындағы жер учаскелеріне қатысты мәселе біраздан бері көтеріліп келеді.Күн тәртібіндегі екінші мәселеге келсек, Сыр өңірі адамның иммун тапшылығы вирусы инфекциясының (АИТВ) тіркелуі төмен облыстардың қатарында. Әйткенмен оны жұқтырғандардың 1 жыл ішінде 9-ға артуы шұғыл тиісті шаралар қабылдауды қажет етеді. Облыстық денсаулық сақтау басқармасы АИТВ инфекциясының алдын алу мен емдеудің кешенді шараларын Денсаулық сақтау министрлігі бекіткен алгоритмге сәйкес ұйымдастыруы тиіс. Сонымен бірге қоғамдық даму басқармасымен бірлесіп өңірдегі телеарналардың, баспа БАҚ пен интернет ресурстардың әлеуетін пайдаланып, халық арасында АИТВ инфекциясын жұқтырудың алдын алуға бағытталған ақпараттық-түсіндірме жұмыстарын күшейту жүктелді.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/349700123_1606983256463304_3417031482149056661_n_d3e914dd9f.jpg" alt="349700123_1606983256463304_3417031482149056661_n.jpg"></figure>&nbsp;<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/350015855_2557433067738374_9126029832925193846_n_231c9c6d9b.jpg" alt="350015855_2557433067738374_9126029832925193846_n.jpg"></figure>

Архив