<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;Бесік жыры&nbsp;халқымыздың ертеден келе жатқан мәдени мұрасы. Күні бүгінге дейін маңызын жоймаған рухани дүние бүгінде қайта жаңғыртылуда. Жақында өңірде бесік жырын жазушылар арасында «Әлди-ана» байқауы өткен еді. Байқау шартымен бұған дейін еш жерде жарияланбаған бесік жырының нұсқалары іріктелді. Ал ішінен ерекше шыққан үздік деп танылды.&nbsp; &nbsp; Аталған байқауда бесік жырының 15 нұсқасы қаралыпты. Соның ішінен әні мен сөзі, әрлеуі келіскен «Ана әлдиі» туындысы озық шықты. Бұл бесік жырының авторы Талғат Нағашыбаев. Сөзін жазған – Сағынғали Сейітов. Ал оны байқауда жүрекке жеткізе орындаған әнші Аягөз Райбекова болды.&nbsp; &nbsp;Сазгер Талғат Нағашыбаев 1964 жылы Қызылорда облысы, Арал ауданының Қаратерең ауылында дүниеге келген. Мектеп бітіргеннен кейін Қазанғап атындағы музыкалық колледжінің үрмелі аспаптар бөлімінде білім алып, Қорқыт ата атындағы Қызылорда педогогикалық университетінің музыка факультетінде оқыған.<blockquote>– Арал ауданында оқып жүрген кезде әнге құмарттым.&nbsp;Мектепте ән сабағында өлеңді тез жаттап, қайта айтып беретінмін. Бала кезде мынадай қызық болды. Туған күнімде әкем «ал, балам, туған күніңе қандай сыйлық әперейін?», – деп сұрады. Велосипед арманым болып жүрген. Соны әперіңізші, – дедім. Сөйтіп, әкем екеуміз дүкен аралауға шықтық. Бірақ велосипед таба алмадық. Ол кезде велосипедтің таптырмайтын шағы еді. Әкем «енді қандай сыйлық аласың?», – деді. Содан ойлана келе, тағы бір дүкенге келдік. Онда радио, музыкалық аспаптар сатады екен. Бір кезде сырнайға көзім түсті. Соны алып беруін қаладым. Үйге әкеле салып, сабаққа кетіп қалдым. Бірақ ойым сабақта емес, үйдегі аспапта. Содан үйге келісімен қолыма сырнайды алып, тартқым келді. Бір айдың көлемінде үйреніп алғаным есімде, – дейді бала күнгі естелігімен бөліскен кейіпкеріміз.</blockquote>Кейіпкерімізге танымалдық әкелген әнді студент кезде қойын дәптеріне жазып алған екен. Арада біраз уақыт өткен соң ән жазылып, байқауда жеңімпаз болған.<blockquote>– Осы әнмен республикалық байқауға қатысып, бас жүлдені алдық. Негізі әннің сөзін жазған ағамызды өзім танымаймын. Ол кісі 1917 жылы Батыс Қазақстан облысында дүниеге келген екен. Ақын, сыншы, әдебиет зерттеушісі болған.&nbsp;Студент кезімде әкемнің орнына күзетші болатынмын. Сол сәтте мекеме басқа ғимаратқа көшіп, кітаптарын жинастырып жатты. Сол кезде ішінен бірнеше кітапты оқуға алдым. Арасында осы Сағынғали ағамыздың кітабы бар. Соның ішінде «Ана әлдиі» өлеңі ұнаған еді . Бесік жырын өлең дәптеріме жазып қойдым. Реті келгенде бір ән шығарармын деген ой болды. Сөйтіп, арада бір-екі жыл өткенде ән шығардым. Бір мәрте әнші қызға орындаттым. Алайда ол кезде әніміз онша тарала қоймады. Әлі де музыкалық әрлеуді қажет етті. Оның үстіне туындыны жариялайтын бүгінгідей әлеуметтік желі жоқ. Солай бұл ән ұмытылып кетті. Жақында «Анаға тағзым» орталығы байқау жариялады. Сол кезде осы әннің қайта жарыққа шығу сәті келді. Содан әнді қайтадан өңдеп шығардым. Шыны керек, «Ана әлдиі» бесік жырының жұлдызды сәті енді туғандай әсерде болып жүрмін. Негізі қазақтың үйі баласымен бай-дәулетті келеді. Сондықтан бөбегі бар әр үйде бесік жыры айтылса керемет емес пе… Бұрындары бесік жырын көбіне әжелеріміз айтып отыратын. Сондай әдемі сәттің талай куәсі болдық, – дейді кейіпкеріміз.</blockquote>Сазгер өнерде елімізге белгілі сазгерлерді үлгі тұтатынын айтады. оның ішінде Қазақстанның халық әртісі, өнер қайраткерлері бар.<blockquote>– Ең алдымен Шәмші Қалдаяқов ағамыздың аты есіме түседі. Әсет Бейсеуов, Ескендір Хасанғалиев, Ілия Жақанов ағаларымызды үлгі тұтамын.&nbsp;Осындай майталмандардың әндерін тыңдап өскенмін. Әлі де жақсы көремін. Осы жақында ғана Ілия Жақанов ағамызбен әлеуметтік желі арқылы танысып, жақсы араласып кеттік. Әндеріме жоғары бағасын беріп, көңілім көтеріліп, төбем көкке жеткендей болды. Міне, осы кісілерді мен өнер жолында ұстаз көремін. Қарап отырсам, өнер жолында келе жатқаныма қырық жылдай уақыт болды.&nbsp;Соның ішінде екі жүзден аса ән шығарыппын. Алғашқы әнім «Анашым», «Ана әлдиі» әндерінен бастап тыңдаушылардың жүрегінен орын алды. Қазір балаларға және балабақша бүлдіршіндеріне арнап жазған әндерім баршылық.&nbsp;1993 жылы Алматы қаласы «Өнер» баспасынан шыққан «Сұлуым-ай, сұлуым» атты кітабына ақын Рза Қунақованың өлеңіне жазылған «Сағынбасаң» әнім енді. 2018 жылы республикалық «Зерек ботақан» балалар журналына «Сарбаздар», «Біз бақытты балдырған», «Балдәурен», «Астана» әндерім жарыққа шықты және дискіге басылып, республика бойынша мектептерге және балабақшаларға таратылды. 1993 жылы Алматыда «Тамаша» әзіл-сықақ отауында белгілі эстрада жұлдызы әнші Болат Құсайыновтың орындауында «Жүрегім саған», «Сәулешім» әндерім орындалды. Талай әншілер «Таңшолпан», «Әнші балапан», «Жас қанат» конкурсында әндерімді орындап жүр. Әндерім облысымыздың белгілі әншілері Қазақстанға еңбек сіңірген әнші К.Қалымбетова, Қазақстанның мәдениет қайраткері Ү.Медеуова, Эстонияда өткен 8-ші халықаралық балалар шығармашылығы фестивалінің бас жүлдегері – А.Ыбраева, «Азия дауысы» конкурсының лауреаты Г.Оразымбетова және Ш.Қалдаяқов атындағы ән конкурсының лауреаты С.Аққұлованың репертуарында орындалды. Сонымен қатар 2004 жылы М.Мәметова атындағы Қызылорда гуманитарлық колледжінің әнұранының әнін жаздым.&nbsp;Жалпы ән шығару оңай емес. Үлкен еңбекті қажет етеді. Құдай бізге осындай қабілетті берген соң оны дұрыс, ұтымды пайдалана білуіміз керек. Жасым алпыстан асса да әлі күнге дейін ізденіс үстіндемін. Себебі шығармашылық жолда ізденіс қажет. Қанша жетістікке жетсем де, енді ғана ән шығарып келе жатқан, қатарға жаңадан қосылған сазгер секілді еңбектенемін. Өйткені өмірде де, өнерде де «толдым, болдым» деген адам өспейді. Қайта кері кетеді. Қазақта «ағысын тоқтатқан өзен суы бұзылады» деген сөз бар ғой. Сол сияқты өнер де кіршіксіз тазалықты сүйеді, ізденесті жақсы көреді, – дейді сазгер.</blockquote>Кейіпкеріміз қазір балалар әніне басымдық беріп келеді.балаларға арналған әндер жазуды қолға алыпты.<blockquote>– Негізі бастапқыда шығарған әндерімнің ішінде балаларға арналғаны аздау екенін байқадым.&nbsp;Ал қазір балаларға ән шығарып жүрмін. Кішкентайларға ән шығару да оңай емес. Осы кезде «Ән шуақ» атты фестиваль өтуде. Жалпы әндерім мектептер мен балабақшаларда орындалып жүр. Оған қоса әлеуметтік желі арқылы да таралып жатқан жайы бар. Онда да қаралым жақсы, өз тыңдарманын тауып, көптің көңілінен шығуда. Жалпы бір көңіл қуантарлығы, әндерім республикаға таралуда. Бұл мен үшін бір жетістік. Енді алдағы уақытта осының есебін беріп алпыс жылдықтың құрметіне арнайы кеш өткізу де ойда бар. Жақында өнер мектебінен ұсыныс түсті. Балаларға арналған әндеріме авторлық кеш өткізгісі келеді екен. Қуанып қалдым. Сонымен бірге мектептер мен балабақшаларда конкурс өткізгім келеді, – дейді сазгер бізбен әңгімесінде.</blockquote>

Қызылордалық сазгердің бесік жыры үздік деп танылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;Біздің ойлау жүйемізді дамытып, шешім қабылдау қабілетімізді жетілдіретін математика пәні ғылымы – тек сандар мен есептерден құралмайды. Бұл пәннің маңыздылығы соншалық, ол біздің күнделікті өмірімізде де, ғылыми зерттеулерде де, технологиялық инновацияларда да кездеседі. Математика пәнін оқыту арқылы оқушылар логикалық және сыни тұрғыдан ойлау және проблемаларды шешу дағдыларын дамыта алады. Қалалық білім бөліміне қарасты Мұстафа Шоқай атындағы №187 ақпараттық технология мектеп-лицейінің математика пәнінің мұғалімі Ақжан Ахатай – математиканы IT саласымен біріктіріп оқытып жүрген новатор ұстаз, педагогика ғылымдарының магистрі. Ерекше тәсілмен оқытудың арқасында оқушылар қиын есептерді оңай түсініп қана қоймай, байрақты бәсекелерде еліміздің атын халықаралық додаларда танытып жүр. Кейіпкеріміз еліміздегі мектептерде ІТ саласын дамытуға көп мүмкіндік берілгенін айтады.<blockquote>– Соңғы он жылдықта ІТ саласы қарқынды дамып келеді.&nbsp;Мүмкіндіктер шексіз дер едім. Себебі қазір ең нашар деген мектептердің өзі толыққанды компьютерлер, электронды тақталар және интернетпен қамтамасыз етілген. Ендігі кезекте информатика пәні мұғалімдері ғана емес барлық педагогтар ақпараттық технологияларды, бағдарламаларды меңгере түсуі қажет. Бүгінгі күні инновациялық әдістер мен ақпараттық технологияларды қолдану арқылы оқушының ойлау қабілетін арттырып, ізденуін дамытып, қызығушылығын ояту, белсенділігін арттыру – ең негізгі мақсат. Осы орайда мен қызмет ететін Мұстафа Шоқай атындағы №187 ақпараттық технология мектеп-лицейінде «ІТ математика» пилоттық жобасы бастау алды. 2023 жылы мектебімізге жоба аясында атқарылып жатқан шаралармен танысу мақсатында Қазақстан Ұлттық Ғылым академиясының академигі, математик, профессор, физика-математика ғылымдарының докторы Жұмаділдаев Асқар Серікұлұлы келіп, батасын беріп кеткен еді. Одан бөлек «Цифрлы Қазақстан» бағдарламасын іске асыру мақсатында мектебімізде «Bala QR» жобасы жүзеге асуда және Қызылорда облыстық «Ақпараттық технологиялар орталығы» қолдауымен «Grand Master бағдарламалау мектебі» арасында ақпараттық технология бағытындағы жұмысты жетілдіруде бірлескен жұмыс жүруде. ІТ мектеп-лицей ұстаздарын ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін оқу-тәрбие үдерісінде тиімді пайдалану үшін тәжірибелерін тарату мақсатында дайындалған авторлық бағдарламалары «Толықтырылған шындық» AR мобильді қосымшасы арқылы «Әділетті Қазақстан: сапалы білім, адал ұрпақ, табысты ұлт» тақырыбында өткен педагогтардің облыстық тамыз кеңесінің шығармашылық көрме алаңында таныстырылады. Мектеп оқушылары «Smartlab» бағдарламалау үйірмесінде IT программалау тілдерін меңгеру арқылы заманауи веб парақшалар дайындап, видео контенттер жасап, «Робототехника» үйірмесінде оқушылар лего конструктормен жұмыс істей отырып, 3D үйірмелерінде 3 өлшемді графиканы, анимацияның 3D графикасында көрсетілуі және виртуалды әлем бойынша тур жасау әдістерін үйренуде, – дейді білімді жас маман.</blockquote>&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Қайсыбір ұстаздың білігі шәкірт білімімен сараланады емес пе? Кейіпкеріміз қазіргі таңда оқушылардың математикаға қызығушылығы басым екенін ерекше атап өтті. Әсіресе, заманның жаңа саласы ІТ мамандығын игеруді көздейтіндер мамандықтың математика, информатика сынды пәндермен тығыз байланысты екенін ұққан.<blockquote>– Негізі, оқушыларды байқауларға қатыстырып олардың бойына сенімділік ұялата білу – басты мақсатым.&nbsp;Тек математика деп тоқтап қалмай, кез келген саладағы байқауларға қатыстырамын. Олардың жемістері де аз емес, өзіме ыстық болған алғашқы жетістіктеріме тоқталсам, 2023 жылы жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық олимпиаданың ІІ кезеңінде математика пәні бойынша Ханшайым Қалыбек алғыс хат, Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің «Физика және математика» кафедрасының ұйымдастыруымен Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің 85 жылдығына орай облыстық ғылыми зерттеу жобалары байқауында «Жас зерттеуші» номинациясымен Бекарыс Шамшатдинов І дәрежелі дипломмен марапатталды. Сондай-ақ «Дарын» РҒПО ұйымдастыруымен өтетін ғылыми жобалар, пәндік олимпиадалар және басқа да «Ұлы өнертапқыштыққа алғашқы қадам» және тағы басқа додалардың қалалық, облыстық, тіпті республикалық кезеңдерінен жүлделі орындар иелендік. Мектеп тарихында үлкен жетістіктердің бірі – оқушым Ерболат Сәкен «Ұлы өнертапқыштыққа алғашқы қадам» инновациялық идеялардың республикалық байқауында «Компьютерлік графика және 3D модельдеу» номинациясының жеңімпазы атанып, Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі республикалық қосымша білім беру оқу-әдістемелік орталығының ІІ дәрежелі дипломымен марапатталды. Өзім үшін жетістіктің бірі – «Қазақстанда STEAM білім беруді дамытудың жол картасы шеңберінде» «Jana Talap» атты сертификатталған STEM тренерлерді даярлаудың халықаралық Қазақстан-Тайланд оқыту бағдарламасы бойынша 4-деңгейлі «Республикалық STEM тренер» мәртебесі бойынша оқуды сәтті аяқтап, сертификатталған тренер ретінде өз тәжірибеммен бөлісіп «Сабақта STEM оқыту әдістерін тиімді қолдану арқылы оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру» мақсатында облыс көлемінде мұғалімдермен семинар-тренингтер өткіземін, – деді оқушыларының жетістігімен бөліскен ұстаз.</blockquote>Новатор ұстаздың айтуынша, биылғы оқу жылының басты жаңалығы – мұғалімдердің ЖИ (жасанды интеллект) қолдануы екен. Олар оқушыларды сабаққа қызықтыра білумен қатар оқу материалдарын түсіну оңай болу үшін ұстаздар қауымы жан-жақты заманауи технологияларды қолдануға тырысады.<blockquote>–&nbsp;Мен көбінесе STEAM технологиясын қолданамын. Ол жаратылыстану пәндерінің интеграциясы, яғни бір математика сабағының өзінде информатика, химия, физика сынды пәндердің ұғымдарын қолдана отырып, есептер шығарамыз. Біздің мектеп былтырғы оқу жылында Қазақстанда STEAM-білім беру бағытын дамыту жол картасының аясында «STEAM Mektep Advancement» атты мектептерді сертификаттау бағдарламасынан өткені үшін «Сaravan of Knowledge» КҚ және ҚР Оқу-ағарту вице-министрінің республика бойынша арнайы дипломы табысталған 19 мектептің қатарында болды, – дейді ол бізбен әңгімесінде.</blockquote>Білім алу жолында әуелі баланы сол пәнге қызықтыру маңызды. Қызығушылығы бар балаға оны терең меңгеруге, зерттеуге тырысады. &nbsp;Бұл ретте жас маманнан баланы қызықтыру әдісін сұрадық.<blockquote>– Бұл – әріптестерімізбен ең көп талқылайтын мәселелеріміздің бірі.&nbsp;Математика пәніне қызықтыра білу екі есе күшті талап ететіндіктен, әр сабақты бір-біріне ұқсамайтындай өтуге тырысамын. Көбіне оқушыларды топқа бөліп, математикалық платформаларды, ЖИ қолданып тапсырмалар беремін. Жекелей де, жұп болып та деңгейлік тапcырмаларды орындайды. Кейде үй тапсырмасына қосымша тақырыпқа сай фильмдерді көруге ұсынғанымда балалардың қуанғанын сөзбен жеткізе алмаймын. Оқушылардан жаттанды білімі бар құлтемір емес, өз сыни пікірі бар шығармашыл тұлға шығару – басты мақсат.&nbsp;Сол үшін, мектепте сабақ жоспарлауда шығармашылық тапсырмалар қосудан бөлек сабақтан тыс іс шаралар ұйымдастырып тұрамыз. Мысалы, математикалық квест, үздік ІТ жобалар конкурсы, өнертапқыштар конкурсы және мектепішілік олимпиадалар сынды түрлі бағыттағы сыныптан тыс жұмыстарды жиі өткізіп тұрамыз. Математика пәнін оқытуда қосымша материалдар мен ресурстар қолдану оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттырып, материалды жақсырақ игеруіне көмектеседі. Мектебімізде математика, информатика және физика бірлестігінде ай сайын Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің «Физика және математика» кафедрасының оқытушы профессорларымен бірлескен әдістемелік жиындар өтіп отырады. Жоғарғы оқу орнында да пайдаланатын оқыту ресурстарын сол жерде талқылаймыз. Ал мен үшін пайдалы қосымша ресурстар көп. Мысалы, «Desmos» – интерактивті графиктер құруға арналған онлайн құрал. Ол оқушыларға графикалық есептерді визуализациялауға көмектеседі. «GeoGebra» – геометрия, алгебра, статистика және математикалық модельдеуді үйрету үшін интерактивті құралдар ұсынатын бағдарлама. «Prodigy Math Game» – бастауыш және орта мектеп оқушыларына арналған математикаға негізделген ойын, ол тапсырмаларды ойын арқылы орындауға мүмкіндік береді. Одан бөлек, цифрлық өлшеуіш құралдар, цифрлық транспортир, электронды сызғыш, инженерлік калькулятор, сөйлейтін шахмат пен геометриялық ойын карталарын да сабақ тақырыптарына сай бөліп қолдана береміз. Кейде роботымызды да қасыма көмекші етіп қоямын.Бұл материалдар мен ресурстар оқушылардың математикалық ойлауын дамытуға және олардың пәнді тереңірек меңгеруіне көмектеседі, – дейді ол.</blockquote>Математика пәнін үйретуде Ақжан Ахатайдың өзіндік тәсілдері де бар көрінеді. Бұл жайында ол былай деп түсіндірді.<blockquote>– Математика пәнін оқытуда ең маңызды аспектілер бірнеше негізгі бағыттарға бөлінеді.&nbsp;Солардың тек мен үшін маңызды үш озық тәсіліне тоқталып өтейін. Алғашқысы қолдану және практика. Теорияны тәжірибеде қолдану – математиканың тиімді меңгерудің кілті. Оқушылар әр түрлі есептерді шешу арқылы, математикалық заңдылықтарды нақты өмірде қалай пайдалануға болатынын көреді. Бұл тәсіл олардың білімдерін бекітіп, нақтылай түседі. Мәселені шешу. Математиканың басты мақсаты – күрделі мәселені жүйелі түрде шешуді үйрету. Оқушыларды өздігінен ойлануға, дұрыс шешім қабылдауға және түрлі шешу тәсілдерін іздеуге ынталандыру маңызды. Интерактивті оқыту және технологияларды пайдалану. Қазіргі уақытта интерактивті құралдар мен технологиялар математиканы оқытуда маңызды рөл атқарады. Виртуалды құралдар, интерактивті тақталар мен математикалық бағдарламалар оқушылардың қызығушылығын арттырып, материалды игеруді жеңілдетеді. Осы тәсілдер арқылы математика пәніне тиімді және қызықты етуге болады, – дейді.</blockquote>«Математиканы барлық пәннің атасы деп алсақ, информатиканы жас ғылыми пән екенін бәріміз білеміз» деген Ақжан қазіргі цифрлық технологиялар заманында екеуінің қажеттілігі бірдей деңгейде деп ойлайтынын айтады.<blockquote>– Болашақта жастар математика және информатика пәндерін тіпті тереңдетіп оқиды деп ойлаймын. Өйткені ғылым мен технология дамыған сайын олардың қажеттілігі де арта түседі емес пе?!, – дейді Ақжан Ахатай.</blockquote>Қалай десек те, дәл қазіргі сәтте ІТ саланы меңгеру заман талабы. Бұл ретте мектеп ұстаздарына да, сала мамандарына да жастарды заманауи салаға бағыттау, қызығушылығыын арттыру жауапкершілігі тұр. Ал Ақжан Ахатай сынды білімді жас мамандар бұл сенімнің үдесінен шығарына сенім мол.

Бала логикасын дамытуда математиканың маңызы зор

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Биылғы жылдың тамыз айында Ақжарма ауылдық округіне газ желісін тарту жұмыстары басталған еді. Құны 1 миллиард 260 миллион теңге болатын ауқымды жоба жоспарға сәйкес 10 ай мерзімде аяқталуы тиіс болатын.<blockquote>Дегенмен, мердігер мекеме «СМП – Қызылорда» ЖШС жыл соңына дейін көгілдір отынға қосуға бар күшті жұмылдырамыз деп отыр. Аталған ауылдық округке арнайы барып, жұмыс барысын пысықтаған қала әкімі Нұржан Ахатов: «Облыс әкімінің қолдауымен елдімекендерді көгілдір отынмен қамту жұмыстары қарқын алды. Биыл Ақжарма ауылдық округімен қатар Сабалақ саяжайына газ желісін тарту жұмыстары жүргізілуде. Ендігі кезекте мердігер компаниялар ауқымды жобаны сапалы аяқтауы қажет, – деді.</blockquote>Айту керек, ауылдарды көгілдір отынмен қамтудың тиімділігі орасан. Бұл кәсіпкерлікті дамытуға, ең бастысы, халықтың өмір сүру сапасын арттыруға мол мүмкіндік береді.Фото: Қала әкімдігі

Ақжармада ауқымды жоба жүзеге асуда

Көркейген қала: Барлығы тұрғындар игілігі үшін

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;Соңғы жылдары қаланың инфрақұрылымы қарқын алған. Бұған автокөлік жолдары, көшелер мен жаяу жүргінші жолдарының жөнделуін, қайта жаңғыртылып, кеңейтілуін мысал етуге болады. Биыл қалада 92 жоба жүзеге аспақ.&nbsp;Сол жобаның бірі – жол-көлік инфрақұрылымын дамыту. Осы бағытта бюджеттің барлық көздерінен 6 милилард теңге қаралған.&nbsp;Осыған орай биыл біраз ауқымды жұмыс қолға алынды. Қала аумағында жөндеуден өтетін көшелер мен мердігер мекемелер анықталып, тиісті қаржы бөлінді. Тіпті қызу жұмыстың нәтижесі сезілуде. Тұрғындар мен қала қонақтарына қолайлы жағдай жасау үшін шаһарға кіретін күре тамыр жолдардың барлығына мән беріліп жатыр. Осы ретте, әуежай жолы мен Шиелі ауданынан кіре беріс жолдарға кеңейту жұмыстары жүргізілсе, «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ арқылы «Қызылорда-Құмкөл» жолын қайта жаңғырту үшін техникалық-экономикалық негіздеме дайындалуда.Сонымен қатар еліміздің бас қаласы Астана бағытынан кіретін Сағымбаев көшесіне қайта жаңғырту жұмысы үшін жоба-сметалық құжаттары әзірленуде. Ал қаланың магистралды Яссауи мен Жаппасбай батыр көшелері, Тәуелсіздіктің 25 жылдығы даңғылы төрт жолақтыға кеңейтілді.Оған қоса Е.Көшербаев көшесі қайта жаңғыртылып, 96 көшеге күрделі, 34 көшеге орташа жол жөндеу және жаңа жол құрылысын салу жұмыстарын жүзеге асыру жоспарлануда.&nbsp;Айталық, Н.Назарбаев даңғылынан Тәуелсіздіктің 25 жылдығы даңғылына дейінгі аралықта жаңа жол құрылысы салынды. Сонымен бірге Сырдария жағалауының бойынан ескі базар мен «Мерей» шағын ауданы аралығына жаңа жол салу жоспарланған. Жаяу жүргінші жолдары бойынша биыл 2,3 миллиард теңге болатын 54 көшеге жаяу жүргіншілер жолы салынуда.&nbsp;Олардың 40 көшесі – қалада, Тасбөгет кентінен – 6, Белкөлден – 1, Қарауылтөбе ауылынан – 7 жаяу жүргінші жолы. Сондай-ақ жарықтандыру мәселесі де назардан тыс қалған емес. Қала көлемінде 81 көшені жарықтандыруға 1,4&nbsp;миллиард теңге бөлінген. Оның&nbsp;елу төрті – қалада, алтауы – Тасбөгетте,&nbsp;он бесі – Сабалақта,&nbsp;бесеуі – Белкөл кентінде, біреуі – Ақжарма ауылдық округінде қолға алынды. Биыл жол инфрақұрылымын жақсартуда жүзеге асқан тағы бір ауқымды жоба Жаппасбай батыр көшесінің қайта жаңғыртылып, 4 жолақты жолға кеңейтілуі.&nbsp;Жобаның мердігері – «УАД» ЖШС, техникалық қадағалаушы – «Тараз-Технопроект». Төрт жолақты жолдың ұзындығы – 3,3 шақырым. Жобада жаяу жүргіншілер жолын және жарықшамдар орнату қарастырылған. Жаппасбай батыр көшесі – қаладағы магистральды көшенің бірі.&nbsp;Бүгінде осы көшемен көліктер зулап жүріп жатыр. Ал тұрғындар болса, тек алғысын айтуда. Соның бірі – Жаппасбай батыр көшесінің тұрғыны Ибрагим Меңлібаев.<blockquote>– Шыны керек, қалада тұрғын үй, көше жөндеу болсын, қарқынды жұмыс жүруде.&nbsp;Сенесіз бе, біздің қаланың көшелерін басқа облыс орталығымен салыстырсаңыз, біздікі сапалы әрі түзу көшелер екендігі көңіл қуантады. Сырттан келген адамдардың өздері Қызылорданың көшесін мақтап жатады. Ол рас! Нәтиже бар, – дейді қала тұрғыны.</blockquote>Облыс&nbsp;әкімінің&nbsp;қолдауымен қалада ауқымды жұмыстар&nbsp;жүргізілді. Соның бірі – Қожа Ахмет Яссауи көшесін қайта жаңғыртуға арналды. Ұзындығы 3 шақырымға жуықтайтын көше 4 жолақтыға ауыстырылды. Жаяу жүргіншілер жолы салынып, толығымен жарықтандырылды. Аталған жоба бойынша құрылыс-монтаж жұмыстары 6 наурыздан бастап «Қыран» ЖШС-мен жүргізілді. Айта кету керек, қайта жаңғыртудан өтетін көшенің бойы қосымша абаттандырылды. Мұнан бөлек, көшені абаттандыру жұмыстарына 725 миллион теңге бөлінді. Жоба бойынша теміржолдың екі бетіне тұрғындардың серуендеуіне ыңғайлы аллеялар, жаяу жүргіншілер жолы салынады.&nbsp;Бұл көше халыққа қолайлы болуымен қатар, Қызылордаға жеткен пойыз жолаушыларының қаланың көркі, тазалығы туралы алғашқы ойын қалыптастырады. Осылайша қаланың орталық көшелері ғана емес, шет аймақтағы көшелер де кеңейтіліп, көркейтіледі.Аймақ басшысының тікелей қолдауымен «Самара-Шымкент-Қызылорда» аудандық маңызы бар автожолын жаңғырту жобасы жүзеге асырылуда. Оңтүстік өңірден қалаға кірер айналма көпір мен аспалы көпірдің арасын жалғайтын жолдың жаңғырту жобасын «УАД» ЖШС атқаруда. Екі ортадағы 4 жолаққа негізделген бұл жолдың ұзындығы 8434 метрді құрайды. Өңір басшысының қолдауымен қаладағы басты жолдар мен көшелердің аясы кеңейтілуде.&nbsp;Соның бірі – Тәуелсіздікке 25 жыл даңғылындағы қайта жаңғырту жұмысы. Бұл ауқымды жоба 27 тамыздан басталды. Ұзындығы 6 711 метрді құрайтын даңғыл екі жолақтыдан төрт жолақтыға ауыстырылады. Дәл осы кезде автожолдың да, даңғылдың да жұмысы қарқынды жүруде.Шаһарға сырттан келетін&nbsp;қонақтар кейінгі кезде шаһардың шырайлы жерлерін, кеңейтілген, түзу көшелерін көргендер жоғары бағасын беруде. Соның бірі – Ахмет Байболұлы. Ол – Шымкент қаласының тұрғыны.<blockquote>– Өзім Қызылорда қаласына тойға келгенмін. Шыны керек, қаланы танымай қалдым. Қатты өзгеріп кеткен, көшелеріне тәнті болдым. Қызылорданың көшелері тақтайдай тегіс, түп-түзу, жап-жарық. Көпке үлгі боларлықтай қалаға айналуда, – дейді&nbsp;мейман.</blockquote>А.НҰРЛЫ

Қала көшелері қайта жаңғыртылуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;Ана мен бала денсаулығын сақтауға еліміздегі баса мән беріліп келеді. Бұл ретте медицинаның қарқынды дамуы өз септігін тигізуде. Бүгінде нәрестелердің айы-күні жетпей дүние есігін ашуы жиілеген. Ағзасы жетілмей дүние есігін ашса да, өмір сүруге ұмтылатын, оны жеңетін нәрестелер көп.&nbsp;Шала туған балалар – бұл медициналық және әлеуметтік проблема. Өкінішке қарай, жыл өткен сайын олардың саны азаяр емес. Демек, дәрігерлердің көмегіне мұқтаж бөбектер қатары да көбейе түсуде.Облыстық перинаталдық орталығында жыл басынан бері осы кезге дейін 400-ге жуық бала мерзімінен бұрын дүниеге келді. Орталықта шала туған сәбилерді күтуге, бағуға, оңалтуға қажетті жабдықтардың бәрі бар. 500-600 грамдық шақалақтарға өмір сыйлау дәрігерлердің дәстүрлі ісіне айналды десе болады. Айта кетейік, жыл басында бір жүкті ана 27 апта мерзімінде оперативті жолмен салмағы 570 грамм, бойы 32 сантиметр, алақанға сыятын шақалақты дүниеге әкелді. Өмір есігін ерте ашқан сәби ерекше күтімді, сапалы емдеуді, ұзақ уақыт бойы бақылауды қажет етті. Сол кезде ақ халаттылар баланың жанын сақтап қалу үшін барын салды. Ерекше күтімнің, білікті мамандардың, жоғары технологиялық құрал жабдықтардың арқасында аса ұқыптылықпен күтім жасалып, сапалы емдом жасалды. Үш айдан соң салмағы 2110 грамға жетіп аман-есен анасымен үйіне шықты. Міне, бұл орталықтағы жайттың бірі ғана.&nbsp; Неонатолог – сәби өміріндегі алғашқы дәрігер.&nbsp;Бұл мамандар жаңа туған нәрестелерді бақылап, емдейді. Шала туған нәрестелер жағдайында неонатологтар босануды қабылдап қана қоймай, басқа дәрігерлермен бірге сәбилердің өмірін сақтап қалуға атсалысады. Облыстық перинаталдық орталықтағы неонатология қызметі бойынша бөлім меңгерушісі Ләйла Бегалықызы: – Орталықта 500-600 грамнан басталатын шала туылған нәрестелер өмірге келді. Олардың терісі өте нәзік болады. Денесін ұстасаңыз, сол жер қызарып қалады. Шала туғандардың өздері мерзіміне қарай дәрежеге бөлінеді. Айталық, 500-999 грамдық сәбилер «экстрималды шала туған нәресте» деген дәрежеге жатады. Біздің аймақта бұл салмақта дүниеге келгендердің өмір сүру қабілеті 50 пайызды ғана құрайды. Әйткенмен осындай шақалақтарды аман алып қалу үшін күрестік. Оның өзі көп күшті қажет етеді. Оған қоса ата-анасының да ықпалы балаға тікелей әсер етеді. Туа салысымен балаға анасының уызын береміз. Іше алмаса да аузына тамызамыз. Арасында анасының кеудесіне де жатқызамыз. Өйткені бала оны сезіну керек. Жалпы аппараттағы емнен бөлек, осындай тәсілдерді пайдаланамыз. Өмірде нәрестенің шала туу себептері өте көп. Біріншіден, ол анасының денсаулығына тікелей байланысты. Мәселен, дені сау анадан дені сау бала дүниеге келеді. Дегенмен мерзімінен бұрын босануға түрткі болатын ең негізгі деген себептерді атап көрсетуге болады. Ең негізгілерінің бірі сыртқы факторларға, әсіресе, болашақ ана жұмысының химиялық, зиянды өндіріске қатыстылығына байланысты орын алады. Ұзақ уақыт тікесінен тік тұру, ұзақ жүру немесе бір қалыпта отыру өте зиян. Әйелдің ішкі жағдайы да, шектен тыс үрейлену, стресс, толқу тәуекелді еселендіре түседі. Сонымен қатар әйел мен ердің арасындағы жыныстық қатынас арқылы жұғатын инфекцияның түрі де себеп бола алады. Экологиялық аймақтың да әсері бар. Оған қоса әйел адам дұрыс тамақтанбаса да, әлеуметтік жағдай да үлкен рөл атқарады. Сондықтан болашақ ана бүкіл алаңдаушылықтар мен үрейлерді ысырып қойып, сабырлы болып, жақсы нәрсе ойлауы тиіс. Тағы бір айта кететін мәселе, жылданжылға шала туған шақалақтар саны азайып жатқан жоқ. Неге? Өйткені экологиялық аймақ болғандықтан әйелдердің денсаулығы да мәз емес. Ал босану жағына келсек, жыл артқан сайын оның саны төмендеп келеді. Карантиннің кезінде туу көрсеткіші жоғары болды. Бірақ одан кейін бұл көрсеткіш төмен түсті. Себебі қазір көбі жұмысбасты, күйбең тірлікпен жүр. Маман ретінде айтарым, болашақ аналар жүктілікті жоспарлау кезінде алдын ала дайындалу керек. Алайда көбіне қазақ әйелдері дайындала бермейді. Денсаулыққа қарамайды. Соның салдарынан шала туғандар саны артады, – деді бөлім меңгерушісі.&nbsp; &nbsp; Дені сау баланы өмірге әкелу үшін ананың денсаулығы маңызды. Болашақ аналар осыған баса көңіл бөлгені абзал.<blockquote>– Мезгілінен бұрын босану – жатыр қабырғасынан дұрыс орналасқан плацентаның жартылай және толық бөлінуі, ұрық туылғанға дейін жүктілік немесе босану кезінде орын алады.&nbsp;Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының анықтауы бойынша егер жүктілік 22 апта және одан аса мерзімде тоқтатылса, ал нәресте салмағы 500 грамм және одан асса және жаңа туған нәресте 7 күн ішінде өмір сүріп кетсе, онда босану мезгілінен бұрын және іштегі нәресте салмағы экстрималды төмен болып саналады. Қазір мерзімінен бұрын босанып қалатын аналар саны көп. Әсіресе Жаңақорған, Арал, Қазалы аудандарында. Әрине, мұның түрлі себебі бар. Кейбірінің қан қысымы көтеріліп кетеді. Одан кейін уақытынан бұрын су кетіп қалуы мүмкін. Жалпы ерте босанып қоймас үшін әйелдер жүктілікті дұрыстап жоспарлауы қажет. Яғни денсаулықты күтуден бастау керек. Егер де оларда жүрек, бүйрек жағынан қосымша аурулары болмаса, әйелде ондай патология кездеспейді. Кей әйелдерде созылмалы бүйрек ауруы жиі кездеседі. Оған қоса қант диабетімен ауыратын нәзік жандар үшін де қауіпті. Сондай-ақ инфекция жұқтырған әйелдер емделмей келетін кездері де болады. Міне, соның салдарынан бала шала туылады. Тағы бір айта кететін мәселе, кей жағдайда босанған әйел баласын емізіп жүріп артынша тағы да көтеріп қойса, жатыр мойны жетіспеушілігі орын алады. Яғни жатыр мойны баланы ұстап түра алмайды. Мұның соңы ерте босануға алып келеді. Негізі мерзімінен ерте босанып қалған аналар ол үшін өздерін кінәламауы тиіс. Өйткені өзін кінәлау сезімі өмір шындығына шынайы қарауға кедергі келтіреді. Ал ананың жинақы әрі салқынқанды болуы бөбек үшін өте қажет. Ана сәбиге тыныштық, сүйіспеншілік, бәрі жақсы болады деген сенімділік бере алады. Себебі балалардың айналадағы құбылысты сезіп жататыны және біздің көңіл-күйіміздің оларға әсер ететіні белгілі. Сонымен қатар жас босанған анаға оның жақындарының, бөбектің әкесі мен өзге де туған-туыстарының қолдауы өте қажет, – деді акушер-гинеколог Сымбат Құлмағанбетова.</blockquote>Аз салмақта туылған нәрестелерді күтіп-баптап, өмірге икемдеп, аман алып қалуда неонатолог-дәрігерлер мен балалар мейіргерлерінің еңбегі өлшеусіз.<blockquote>– Өз тәжірибемде шала туған сәбилермен жиі кездестім.&nbsp;Есімде ерекше қалған бір жағдай бар. Бір нәресте 28-ші аптада туылып, салмағы шамамен 900 грамм ғана болды. Оған арнайы инкубатор мен тыныс алу аппараттары қажет еді, себебі өкпесі толық жетілмеген болатын. Осы сәбиге ерекше күтім жасалды, оның әрбір дем алысы мен дене қызуын қатаң бақылауда ұстадық. Содан ол шамамен екі жарым ай инкубаторда жатты. Осы кезеңде сәбидің салмағы 2 келіге дейін көтеріліп, өздігінен тыныс ала бастаған кезде ғана ауруханадан шығару мүмкіндігі туды. Нәресте ата-анасымен үйіне сау күйде оралуы үшін шамамен үш айдай күтім қажет болды. Шала туған сәбилер – бұл жүкті кезеңнің 37-ші аптасына дейін туған балалар. Олардың ағзасы толық жетіліп үлгірмегендіктен, ерекше күтімді қажет етеді. Сонымен қатар дене салмағының төмендігімен, тыныс алу жүйесінің толық қалыптаспауымен және иммундық жүйенің әлсіздігімен ерекшеленеді. Сол себепті біз әрдайым шала туған сәбилерге мұқият, арнайы күтім көрсетеміз. Бұл – біздің міндетіміз. Шала туған сәбилерге күтім жасау үшін ең алдымен жылы ортада ұстау, тыныс алуына көмектесу және тамақтандыру маңызды. Сәбилерді инкубаторда ұстау олардың дене температурасының тұрақты болуын қамтамасыз етеді, ал кейбіріне арнайы құрылғылар арқылы қосымша оттегі беріледі. Қоректендіру кезінде, егер олар өздігінен емізуді үйренбесе, зонд немесе арнайы бөтелкелер пайдаланылады. Сонымен қатар инфекциялардан қорғау үшін барлық процедуралар стерильді жағдайда жүргізіледі. Мерзімінен бұрын туған сәбилердің қалыпты дамып, жетілуі үшін ата-аналардың, дәрігерлер мен мейіргерлердің ынтымақтастығы өте маңызды. Осы бөлімде жұмыс істегендіктен әр балаға өз баламыздай қараймыз. Олардың өмірі үшін күресеміз. Кейіннен барлық қауіп артта қалып, олар үйіне аман-есен шығар кезде біз де қуанып жүреміз, – дейді мейіргер Айман Күлдеева.</blockquote>Бүгінде әйелдер арасында темекі шегу «сәнге» айналды. Ол жүктілік кезінде нәресте денсаулығына теріс әсер етеді. Егер сіз жүкті болғанға дейін темекі шегіп, бірақ бала біткеннен кейін немесе жүктілік туралы білгеннен соң темекіні тастайтын болсаңыз, қиындықпен босану тәуекелі екі есе кемиді. Егер сіз жүкті бола тұрып, темекіні тастамасаңыз, нәрестеңіздің шала туу, әсіресе, 30 аптадан ерте туып қалу қаупі бар. Міне, осы мәселені де мамандар назардан тыс қалдырмады. Сонымен бірге әкенің темекі шегуі де қолайсыздықтар туғызады. Сондай-ақ болашақ ананың жасы да мерзімінен бұрын босану қаупін күшейтеді. Егер ол тым жас (15-18 жаста) немесе керісінше 35-40 жастан асқан болса, гормоналды теңсіздік салдарынан мерзімінен бұрын туу тәуекелі арта түседі. Жыныстық аурулардың да өзіндік салдарлары күшті. Сонымен қатар болашақ ананың диетасы, әсіресе, егер жүкті болғанға дейін ол ашығу тәсілін қолданып, арықтаумен айналысса, ол да айрықша назар аударуға тұрарлық. Мұндай әйелдерде гормоналдық қызмет зардап шегіп, күрт арықтау да көбіне-көп мерзімінен бұрын босану тәуекелінің факторына айналып жатады. Сондай-ақ, егер ананың жүрегі, бүйрегі немесе өкпесі ауырса, олар жиі асқынып тұрса, ол міндетті түрде бөбекке әсер етеді. Сондықтан ондай әйелдерге жүктілікті алдын ала жоспарлау және өз ауруларын мұқият емдету жөнінде кеңес беріледі. Жүктілік кезінде ота жасату мен жарақат алу, токсикоз да қауіпті.Ал әлемдегі ең шала туған баланың салмағы – 244 грамм. Бір қуанарлығы, бала аман қалған. Сонымен қатар Германияда жүктіліктің 25 аптасында дүниеге келген, салмағы 250 грамм ғана болатын бөбекті аман алып қалудың сәті түскен. Ресейде бүгінде 500-700 грамм салмақтағы нәрестелерді аман алып қалуда.. Жоғарыда атап кеткендей, баланың шала тууы сирек кездесетін жағдай емес. Статистикаға сәйкес, жүкті әйелдердің 100 пайызының 5-10 пайызы шалабайларды дүниеге әкеледі. Осыдан біршама жыл бұрын шала туған балалардың тірі қалуы екіталай еді. Ал бүгінгі медицинаның қарқынды дамып жатқан уақытында салмағы аз, шала туған нәрестелер адам қатарына қосылып жатыр. 25 аптада, тіпті одан да аз аптада дүниеге келіп, небәрі 1000 грамм болып туатын балалар да бар. Медицинада мұндай балаларды «экстрималды шала туған нәресте» деп атайды екен.Фото:bilim-all.kzА.НҰРЛЫ

Шалабайларды өмірге бейімдеуге аймақ медицинасы қауқарлы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;Мемлекет басшысы халыққа Жолдауында 2025 жыл – «Жұмысшы мамандықтар жылы» деп атады. Қазіргі таңда, өңірде 28 колледж бар. Оның ішінде 19 колледжде 45 мамандық 49 біліктілік бойынша жұмысшы кадрларды даярлау жүзеге асырып келеді. Бұл туралы Өңірлік коммуникациялар қызметінің баспасөз алаңында өткен брифингте облыстық білім басқармасы басшысының міндетін атқарушы Бағдат Бердәулетов айтты.Аймақта студенттердің 35,7 пайызы жұмысшы мамандығы бойынша білім алып жатыр.<blockquote>– Облыстық білім басқармасы Жолдаудан туындайтын тапсырмаларды жүзеге асыру мақсатында ағымдағы жылы аймақтағы техникалық және кәсіптік білім беру саласын дамытудың кешенді іс-шаралар жоспарын әзірлеуде. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2025 жылы 9 сыныпты бітірушілердің жұмысшы және орта буын мамандықтары бойынша білім алуға ниетті жастарды 100 пайызтегін кәсіптік біліммен қамту жоспарланған болатын. Осыған орай, келесі жылға республикалық бюджеттен 2200 орын, жергілікті бюджеттен 3108 орын, барлығы – 5308 орын мемлекеттік тапсырыс бөлініп отыр, – деді Бағдат Бердәулетов.</blockquote>Баланы отбасында тәрбиелеу қағидатын ұстанатын және баласын балабақшаға жіберуге асықпайтын ата-аналар үшін консультациялық пунктердің желісі кеңеюде. Қызылорда облысында ата-аналарға арналған 161 консультациялық пункт жұмыс істейді.<blockquote>– &nbsp;Жыл басынан бері консультациялық пункттерге 312 бала қамтылып, олардың білім, білік дағдыларын қалыптастыруға бағытталған жұмыстар жүргізілді. Аймақтағы мектепке дейінгі ұйымдардың базасында инновациялық педагогикалық тәжірибелерді тарататын 48 құзыреттілік орталық жұмыс істейді. Биыл алғаш рет мектепке дейінгі ұйымдардың педагогтері бірінші сыныпқа келетін барлық мектепке дейінгі ұйымдар тәрбиеленушілерінің жеке даму карталарын цифрлық форматта толтыруда. Бүгінгі таңда облыста мектеп жасына дейінгі балалардың 100 % жеке даму картасы толтырылған, – деді Бағдат Камбозұлы.</blockquote><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/R_BALA_A_TE_M_MKINDIK_7274500bce.jpg" alt="ӘР БАЛАҒА ТЕҢ МҮМКІНДІК.jpg">Фото: <a href="https://baq.kz/toqaev-2025-zhyldy-zhumysshy-mamandyqtary-zhyly-dep-zhariyalady-339582/">baq.kz</a>

Жұмысшы мамандардың саны артады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Премьер-министр Олжас Бектенов Қызылорда облысына жұмыс сапары кезінде «Бесарық» ауылының тыныс-тіршілігімен танысты.Облыс әкімінің орынбасары Шахмардан Байманов Президент бастамасымен жастарды отаншылдық, адамгершілік рухында тәрбиелеуге бағытталған «Адал адам» тұжырымдамасының іске асырылу барысын баяндады.«Мемлекет басшысының «Адал азамат» Тұжырымдамасына, облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес елді мекендердегі халықтың мәдениет нысандарына қолжетімділігін арттыру мақсатында «Адал адам – мәдени-тәрбие беру орталығы» жобасы әзірленді.Жоба ақпан айынан бастап 171 мәдениет үйі мен клубтарда іске асырылуда.Әрбір мәдениет үйі мен клуб ғимаратының сыртқы фасадына «Адал адам мәдени-тәрбие орталығы» атауы ілінді.Мәдениет ошақтары 7 бағыт бойынша жұмыс жоспарын қайта әзірлеп, тоқсан сайынғы іс-шаралар жоспарын бекіттік.Апта сайын тәрбиелік мәні бар шаралар өтуде. Атап айтсақ, "Кино-тайм" бағыты аясында тәрбиелік мәні бар ұлттық фильмдер көрсетіледі. «Сұхбат time» бағытында елге сыйлы спикерлермен, үлгілі отбасылармен, еңбек адамдарымен сұхбаттар ұйымдастылады. «Әлем-BOOK» бағытында оқырмандар клубы құрылған, балаларға қызықты кітаптар таныстырылып, көркем әдебиеттегі қызықты шығармалар негізінде қойылымдар сахналанады. «ART уақыт» жобасы аясында балалардың шығармашылық үйірмелерге қызығушылығын арттырып, үйірмелердегі жанр түрін көбейтіп, музыкалық аспаптармен қамтылады. "Креативті хаб" жобасы аясында әр ауылдың ерекшелігіне қарай қолөнер шеберлерінің бұйымдарынан және әулеттің құнды жәдігерлері мен коллекцияларынан көрме-жәрмеңкелер ұйымдастырылады. «Жанұя шуағы» бұрышын ашу арқылы отбасылық рәсімдер өткізіледі. Еріктілер тобындағы жасөспірімдер мен жастарды еңбекке баулу, қайырымдылық істерге бейімдеу мақсатында маусымдық жұмыстарға тартылуда.<blockquote>"Бесарық" ауылында демеушілік қолдау есебінен осы жылы 150 адамға арналған Мәдениет үйі күрделі жөндеуден өтті. Мұнда балалар үйірмелері ашылып, музыкалық- шығармашылық ұжым құрылды. Сонымен қатар «Адал адам» мәдени орталығында подкаст-студия ашылған. Онда тікелей эфирде ауыл бизнесін дамытудың өзекті мәселелері талқыланады, көрермендерге жергілікті цехтарда өндірілген өнімдер таныстырылады», - деді Ш. Байманов.</blockquote>Еске салайық, биыл Сыр өңірінде «Руханият жылы» жарияланды. Барлық 7 ауданда ішінде неке қию залы, кітапхана, музей, архив, жастар сарайы, ардагерлер мен аналар үйі бар «Руханият» орталықтарының құрылысы басталды.Фото: gurk.kz.jpg

 Үкімет басшысы «Адал адам» тұжырымдамасы аясындағы жұмыстарды көрді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; 1990 жылы туған Гүлсая Қошқарбайқызы Шагирова «Ата-мекен 2021» тұтыну кооперативін құрып, азаматтарға пайызсыз баспана және автокөлік алуға шақырып, салымшылардан ақша жинаған. &nbsp;Нәтижесінде 11 салымшы 17,6 миллион теңгесінен айырылған.Сот оны Қазақстан Республикасының қылмыстық кодексінің 217-бабымен (қаржылық пирамиданы құру) кінәлі деп танып, мүлкін тәркілеумен қатар, бес жылға бас бостандығынан айырды.Жәбіршіленушілерге келтірілген шығын өтелді.&nbsp;Қызылорда облысы бойынша экономикалық тергеп-тексеру департаментіФото: egemen.kz

Қызылордада қаржы пирамидасын құрған азаматша 5 жылға сотталды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Төтенше жағдайлармен күресу тек сала мамандарының жұмысы деген – қате түсінік. Шындығында, жұмыс барысында болсын, қарапайым үй шаруасында да қауіпсіздік талаптарының сақталмауы үлкен апаттарға сеп болуы мүмкін. Сорақысы, оның соңы кей жағдайларда адам шығынымен аяқталуда. Міне, осы ретте әрбір адам әрбір жерде қауіпсіздік ережелерін сақтаса, кез келген мәселенің алдын алуға жол ашылады. Жалағаш аудандық төтенше жағдайлар бөлімінің басшысы Еркін Назарқұловтың да айтары осы. Салаға жауапты бөлім басшысымен сұхбаттастық...&nbsp;– Еркін Есетұлы, енді бір аттасақ, жаңа жылға да аяқ басамыз. Осы ретте үш тоқсанның қорытындысын сараласақ, жалпы ауданда 9 айда қанша төтенше жағдай орын алды және оған басты себеп не?&nbsp;– 9 айда ауданда 12 төтенше жағдай тіркелді, былтыр 41 жағдай орын алған болатын. Биыл орын алған 41 төтенше жағдайдың 9-ы техногенді, 3-еуі табиғи төтенше жағдайларға жатады. Былтыр 1 жағдай адам шығынымен аяқталған.– Жалпы осындай жағдайлардың алдын алуда қандай шаралар қабыл-дайсыздар?&nbsp;– Жыл басынан бері 4 рет комиссия отырысы өтті. Оның 3-еуі жоспарлы, 1-еуі жоспардан тыс ұйымдастырылды. Жоспарлы өткен комиссия отырыстарында 12 өзекті мәселе қаралып, 42 жауапты тұлғаға нақты тапсырмалар берілген. Ал жоспардан тыс комиссия отырысында 1 мәселе талқыланып, тиісті мекемелерге хаттамалық тапсырмалары жолданды. Комиссия отырыстарында төтенше жағдайлардың алдын алу пысықталып, нақты шаралар қабылданады. Биыл соның барлығы өз жемісін берді деп толық айта аламын. Себебі өткен жылмен салыстырғанда төтенше жағдайлар саны азайды. Бірақ бұған тоқмейілсуге тағы болмайды. Сондықтан әлі де жұмыс қарқынын бәсеңдетпейміз.&nbsp;– Тілсіз жау өрттің шығу себептеріне тоқталсаңыз?– Биыл 9 айда 12&nbsp; өрт оқиғасы орын алды.&nbsp; Былтыр дәл осындай 38 жағдай тіркелген. Өткен жылмен салыстырғанда өрт оқиғалары 68 пайызға азайған. Тіркелген өрт оқиғаларын талдасақ, нысандарда 1, автокөліктерде 1, тұрғын үй секторларында 7, далалық жерлерде 3 өрт оқиғасы орын алды. Былтыр да, биыл да осы өрт салдарынан 1 адамнан қаза тапты. Сондай-ақ биыл 1 адам жарақат алды.Енді жаңағы сауалыңыздың түйінін тарқатсақ, тек өрт оқиғасы ғана емес, осыған дейін орын алған барлық төтенше жағдай қауіпсіздік талаптарының сақталмауынан орын алып отыр. Еріншектік дейміз бе, әлде немқұрайлықпен байланыстырамыз ба, көбінесе адамдар қауіпсіздік ережесіне бейжай қарайды. Ал салдары үлкен шығынға әкеледі. Мұны жете түсінгенде ғана біз мәселенің алдын аламыз. Бұл бойынша түсіндірме жұмыстарын да ұдайы жүргізіп келеміз. Оның барлығы өз нәтижесін беріп келеді. Бірақ бізге әлі де қауіпсіздік талаптарын сақтау қажет.&nbsp;– Жаңа үлкен шығын деп қалдыңыз, мәселен, осы 9 айғы өрттен қанша шығын келді?&nbsp;– Өрттен келген шығындарды талдасақ, биыл 9 айдағы шығын 4 млн 497 мың теңгені құрады. Ал былтыр 18 млн 211 мың 900 теңге шығын келген. ҚР Әкімшілік құқық бұзушылык туралы кодексінің 410 бабы 1 бөліміне сәйкес, өрт қауіпсіздігі ереже талаптарын сақтамағаны үшін 10 жеке тұлғаға ескерту шарасы, 410 бабы 3 бөліміне сәйкес, 1 заңды тұлғаға 36 920 теңге әкімшілік айыппұл шарасы, 4 өртке жатпайтын жану оқиғасы бойынша жеке тұлғаларға 336 бабына сәйкес 147 680 теңге айыппұл шарасы көрілді. Өткен жылмен салыстырғанда өрт бойынша көрілген әкімшілік шаралар 72 пайызға көбейген. Тұрғын үйлердегі өрт және көмірқышқыл газынан улану жағдайларының алдын алу мақсатында аудан әкімдігіне ұсыныс беріліп, 160 көмірқышқыл газын анықтайтын датчиктер алынып, 116 әлеуметтік тұрмысы төмен отбасына орнатылды.Жалпы материалдық шығын да адамға оңай емес, бірақ адам шығынын толтыра алмайсыз. Міне, осы ретте біз селқостық пен еріншектікті ысырып, немқұрайлықтан ада болуымыз керек. Сондықтан үгіт-наихат жұмыстарын тоқтатпаймыз. Осыған дейін аудандық «Жалағаш жаршысы» және «Сыр дидары» газетіне 52 мақала жарияланды. Барлығы қауіпсіздік талаптарына негізделген. Телеарнада 4 рет сұхбат та ұйымдастырдық. Қызылорда облысы ТЖД-ның әлеуметтік желісіне және ауданның «Facebook», «Instagram» парақшаларында 164 мақала жарық көрді. Мұның барлығы өз жемісін беруде.&nbsp;– Жеке тұрғын үйлердің қауіпсіздік талаптарын түсіндірме кезінде көретін шығарсыздар, ал әлеуметтік нысандар бақылаудан тыс қалып жатқан жоқ па?– Өрт қауіпсіздігі саласындағы профилактикалық бақылау мен қадағалау тізімінің негізінде Жалағаш ауданының білім бөліміне қарасты 11 мектеп, Жалағаш орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекеме, Жалағаш ауданының оқшау сумен жабдықтау жүйелерін пайдалану жөніндегі өндірістік учаскесі ғимаратына өрт техникалық тексеру жұмыстары жүргізіліп, анықталған 160 кемшілікті жою туралы ұйғарым берілді. Аудан прокурорының қаулысымен ауданда орналасқан 20 орта мектеп ғимаратына өрт қауіпсіздігі бойынша тексеру жүргізіліп, анықталған кемшіліктерге сәйкес ҚР ӘҚБтК-нің 410 бабының 1 бөлімімен 20 лауазымды тұлғаға ескерту шарасы көрілді. Сондай-ақ мектеп асханаларының кәсіпкерлеріне ҚР ӘҚБтК-нің 410 бабының 2 бөлігіне сәйкес 73 840 теңге айыппұл салынып, уақытылы өндірілді. 11 жеке балабақша мен №203 орта мектеп ғимаратында орналасқан «Береке» шағын орталығы, Жалағаш индустриалды-аграрлық колледжі ғимаратына тексеру жүргізіліп, 11 балабақша мен 1 шағын орталыққа заңды тұлға ретінде ҚР ӘҚБтК-нің 410 бабының 1 бөлігіне сәйкес, әкімшілік ескерту түрінде шара, 1 колледж бойынша ҚР ӘҚБтК-нің 359 бабының 1 бөлігіне сәйкес, 36 920 теңге айыппұл салынды. Жалағаш аудандық №11 ӨСБ-нің шығу ауданында 704 өрт гидранты орналасқан. Аудан орталығында 163 өрт гидранты бар, елді мекендерде 532 өрт гидранты және нысандарда 9-ы бар. Қазіргі таңда күзгі тексеру жұмыстары жүргізілуде.&nbsp;– Өртке қарсы қызмет бөлімшелері жоқ елді мекендерде төтенше жағ-дайлардың дер кезінде алдын алу қиынға соқпай ма? Әсіресе орман өртінің алдын алуда нендей шаралар қабылдайсыздар?&nbsp;– Ауданда мемлекеттік орман қоры 769 482 гектарды құрайды. Жалпы Жалағаш орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі мемлекеттік мекеменің 660 шақырым ескі минералды жолақтары толық жаңартылып, 150 шақырым минералды жолақ жаңадан жүргізілді. Жыл басынан бері орман шаруашылығының аумағындағы өрттердің алдын алу және шұғыл ден қою мақсатында 4 өрт-тактикалық оқу-жаттығу өткізілді. Орман қоры аумағында жергілікті атқарушы органдар мен аудандық полиция бөлімінің учаскелік инспекторлары бірлесіп, күнделікті рейдтік іс-шаралар жүргізді. Сонымен қатар облысы әкімінің елді мекендерде өрт сөндіру бекеттерін кезең-кезеңімен құру туралы жоспарына сәйкес былтыр Қаракеткен мен Бұқарбай батыр ауылында өрт сөндіру бекеттері ашылды. 2021 жылы Мәдениет пен&nbsp; Аламесекте ашылған. Сырдария ауданы №10 өрт сөндіру бөлімінің теңгерімінен 1 негізгі өрт сөндіру автокөлігі алынып, Жалағаш ауданы, Мәдениет ауылы әкімі аппаратының теңгеріміне алу бойынша жұмыстар атқарылуда. Алдағы уақытта бұл мәселені де кезең-кезеңімен шешеміз.– Бір жылдары суға түсу маусымында ауданда адам шығыны көп тіркелді. Мұны сол кезде мамандар ауданда су түсуге арналған арнайы орындардың болмауымен байланыстырған. Биыл маусымында төтенше жағдайлар орын алды ма?&nbsp;– 9 айда ауданда су айдындарында қайғылы жағдайлар тіркелген жоқ. Былтыр 9 айда 3 жағдайадам шығынымен аяқталған. Оның 2-еуі – бала. Әлбетте сіз айтқан жағдайлар да өз әсерін тигізеді. Бірақ мен бұл шешімге толық келіспеймін. Бағана сөз басында айтқанмын, тағы да қайталап айтайын, кез келген төтенше жағдай қауіпсіздік талаптарының сақталмауынан орын алады.&nbsp;Су айдындарындағы адам қазасының алдын алу бағытындағы профилактикалық іс-шаралар ұдайы ұйымдастырылуда. Бұл ретте біз БАҚ-пен тікелей жұмыс жасаймыз, елді құлақтандырамыз. Осыған дейін басылымдарда 7 мақала жарияланды, теледидарда 1 рет сұхбат берілді, әлеуметтік желілерде және интернет мессенджерлерінде 104 мақала және 4 бейнеролик таратылды. Бөлім қызметкерлері мен №11 өрт сөндіру бөлімінің кезекшіліктен бос қызметкерлері кешегі маусымда су айдындарында 124 рейд жүргізді. Рейд жұмыстары барысында балық аулап, мал іздеп жүрген және басқа да жеке шаруаларымен жүрген 438 адамға түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, арнайы үнпарақтар таратылды. Соның нәтижесі болар, биыл ешқандай адам шығыны орын алған жоқ. Биыл шомылу маусымы басталғалы аудандағы су айдындарында 150 ден астам патрульдеу және рейд жүргізілді. Сонда ҚР ӘҚБтК 412-бабына сәйкес белгіленбеген орындарға суға түскен жеке тұлғаларға 4 әкімшілік хаттама толтырылып, 51 688 теңге айыппұл салынды.&nbsp;– Сұхбатыңызға рақмет!&nbsp;Сұхбаттасқан Кенжетай ҚАЙРАҚБАЕВ

Жалағаш: Қауіпсіздік басты назарда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қызылорда облысының ПД Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасы оқушы, студенттері арасында «Мен өмірді қалаймын!» ұранын ұстана отырып нашақорлыққа қарсы өлең жазу байқауын ұйымдастырды.Сайыстың негізгі мақсаты – жасөспірімдер арасында есірткі мәселесін түсіндіру денгейін кеңітіп, сайыскерлердің жеке ойын білдіру мүмкіндігін айқындау болып табылды.Байқау екі кезеңде өтті. Бірінші кезеңді Қызылорда қаласының және аудан орталықтарының білім бөлімдері ұйымдастырды, оның қорытындысы бойынша Есірткі қылмысына қарсы іс-қимыл басқармасына сайыстың екінші кезеңіне қатысу үшін 33 үздік жұмыс жолданды.Байқауға қатысушылар есірткіге қарсы өлеңдерін жазып, бейнероликте дауыстап, кейін БАҚ мен әлеуметтік желілерде жариялады.Қатысушылар жұмыстарында нашақорлық мәселесі, оның төңірегінде туындайтын қиындықтар жайлы айтып, нашақорлықтан аулақ болу керектігі жайлы пікірлерімен бөлісті. Балалар өз ойларын ұсынуға шығармашылықпен қарады, әртүрлі ақпаратты қолданды, нашақорлық проблемасын жариялауда шеберлік танытты.Сайыстық комиссияның шешіміне сәйкес 13 қатысушы ынталық танытқаны үшін, 17-і жеңіске деген жігерлігі үшін, ал 3-і жүлдегер атанды.Байқаудың облыстық жеңімпаздары: Қармақшы ауданы №158 орта мектеп оқушысы – Жалаладин Зухра, Арал ауданы №220 орта мектеп оқушысы – Қожамұратова Айдана, Шиелі ауданы N46 мектеп – лицей оқушысы – Ракишева Мерей.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Men_mirdi_alajmyn_1_db019d7ed9.jpg" alt="Мен өмірді қалаймын 1.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Men_mirdi_alajmyn_1eced99fdb.jpg" alt="Мен өмірді қалаймын.jpg">

«Мен өмірді қалаймын»: Нашақорлыққа қарсы өлең жазу байқауын өтті

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Ә.Тыныбаев атындағы №11 мектеп-лицейінің информатика пәнінің мұғалімі Камила Иманғалиева өзін әркез жаңашыл қырынан танытып жүреді. Бұл әрбір ұстазға керек қасиет. Кәсіби біліктілігімен танылған шебер ұстаз шығармашылыққа жаны құмарлығымен, ізденімпаздығымен ерекшеленіп жүр.&nbsp;Ол өзінің 31 жылдық еңбек өтілінде мектептегі қоғамдық жұмыстарға белсене араласып, информатика кабинеті жетекшілігін, информатика пән бірлестігінің жетекшілігін жауапкершілікпен атқарып, құрметке бөленуде.&nbsp; Өз ісіне берілген, жауапкершілікті жіті сезіне білетін кейіпкеріміз әріптестері арасында абыройлы. Мектеп мақтанышы десе де болады. Мектеп директоры Гүлмира Сүлейменова да оның жай мұғалім емес, ұстаз атына ие болған қадірлі жан екенін айтады.<blockquote>– Камила Дүйсенбайқызы Тасбөгет кентіндегі алғашқы информатика пәні мұғалімі, педагог-зерттеуші, шығармашыл ұстаз ретінде көпшілікке танымал. Оның шығармашылық тұрғыдағы зерттеу жұмыстары халықаралық, республикалық ғылыми-практикалық конференцияларда таратылып, баспа беттерінде жарияланып, облыстық байқауларда жүлделі орын алып жүр. Алғашқылардың бірі болып электронды оқулық жасап, ІІ облыстық «Білім беруді ақпараттандыру» атты форумының жеңімпазы атанғаны үшін облыстық білім басқармасының және облыс әкімінің Құрмет грамоталарымен марапатталды. Халықаралық ақпараттандыру форумына қатысты. Облыстық «Ең үздік бейнесабақ» атты дәстүрлі емес инновациялық сабақтар байқауында жүлделі ІІ орынды иеленсе, ІІ облыстық «Білім беруді ақпараттандыру» атты форумының жеңімпазы, видеофильмдердің облыстық байқауының І орын иегері деңгейіне жетті. «Ең үздік әдістемелік-дидактикалық құрал – 2022» қалалық байқауының І орын жеңімпазы. Мектеп мәртебесін көтеріп жүрген әріптесімізге құрметіміз ерекше, – дейді мектеп директоры.</blockquote>Қашанда ізденісте жүретін ұстаз бүгінде бірнеше оқу құралдарының авторы. Озат тәжірибе ретінде облыс ұстаздарының арасында кең таратылған «Педагогикалық-психологиялық коррекция және кеңес беру» электронды оқулығының, «3d Max studio көмегімен объектілерді модельдеу» және «Проективті психология» атты оқу құралдарын жарыққа шығарған. Тәжірибелі ұстаз өз білімін үнемі жетілдіріп, шыңдап отырады. Оқушыларға робототехника үйрету барысында жүргізіліп жатқан жұмыстардың жемісі шәкірттері үнемі қалалық, облыстық роботехника сайыстарында жүлделі орын алып, ұстазының абыройын асқақтатып жүр.<blockquote>– Мен сонау 1993 жылы алғашқы компьютермен жұмыс істедім. Алғашқы шәкірттер сол кезде бітірді. Ескі компьютермен тек есеп шығардық. 1999 жылы жаңа бағдарламаға негізделген компьютер берілді. Ол кезде&nbsp;бұл бағытта кәсіби білім беріле қоймаған еді. Өзім көп ізденіп, тыңнан түрең салғандай жаңа саланы меңгере бастадым. Жаңа фукцияны іздеп, оның ерекшелігін меңгерем дегенше де біршама уақыт өтті. «Өрлеу» оқу орталығына да барып, кейбір білмейтін жерімді үйрендім. Балалардың үйренуге қызыққаны сондай мені мектептің терезесінен аңдып отыратын. Балалармен түнгі 12-ге дейін отырған күндеріміз болды. «Жас қазақ» деген мектепішілік газет те шығардық. Күндіз балалар материал жинайды. Түнімен газет жасап, азанда дайын болатын. Оны тиынға сатамыз да, шыққан ақшаға қағаз аламыз. Ол кезде «Сырдария» типографиясында газет басылады. Мен ол кісілерге компьютер үйреттім. Олар орнына газет жасайтын қағаз берді. Қазір жастар компьютерді жақсы біледі де, бағдарлама жасаудан ақсап жатады. Электрондық оқулық жазып, форумға қатысып, 1-орын алдым. Әрі қарай қызығушылығым артты. Тіпті компьютер бұзылып қалса, өзім бағдарламасын енгізіп, жөндеп алатын деңгейге жеттім. Осылайша алған білімімді айналама үйреттім. Ең бастысы ынта, төзім, еңбек керек. Еткен еңбегімнің, төгілген маңдай терімнің өтемі шәкірттерім жұлдыздары жарқырап, мені үнемі марқайтып, шексіз қуанышқа бөлейді, – дейді ұстаз.</blockquote>Қай кезде де ұстаз еңбегі шәкіртінің жетістігіміен, шыққан шыңымен өлшенеді емес пе? Сол сияқты Камила Дүйсенбайқызының шәкірттері Елнұр Рахманберген, Арман Сүгірәлі, Арлан Ағаділов, Айбек Матжанов, Ернұр Жанболат, Аян Әбілбек, Ұлан Күнтуған, Әлібек Шаңбай қала мектептері оқушыларының арасында жалпы білім беретін пәндер бойынша өткізілген республикалық олимпиададан әр жылдары жүлделі орынға қол жеткізіп, биіктен көрінді. Сонымен қатар, қалалық «Ақпараттандыру әлеміне саяхат» атты мультимедиялық фестивальде шәкірттері үзбей жүлделі орын иеленіп келеді.Қай кезде де шәкірт бойындағы білімге деген қызығушылықты оятып, бағыт-бағдар беріп, мамандыққа адал болуды үйретіп, бойына іскерлік пен ұзақ жылғы тәжірибені жиған озат ұстаз бүгінде тек аймаққа емес, республикаға да танымал.&nbsp;Г.Асқар

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары