<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Сотқа дейінгі тергеу кезеңінде немесе сот үкімі күшіне енгенше адамдар тергеу изоляторында болады. Бұл орын қамауға алынған тұлғалардың құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету мақсатында арнайы заңдар мен нормаларға негізделген.Қазақстан Республикасының Конституциясы, Қылмыстық іс жүргізу кодексі және басқа да заң актілерінде тергеу изоляторында (бұдан әрі- Изолятор) тұтқындалған адамдардың құқықтары мен міндеттері анықталған.Тұтқындалған азаматтар ар-ождан және қадір-қасиетін құрметтеу құқығына ие. Олар өз пікірлерін еркін білдіруге, дінін таңдау мен діни рәсімдерді орындауға құқылы.Изоляторында азаматтардың өмірі мен денсаулығын қорғау, қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету міндеті мемлекеттік органға жүктелген.Қамаудағы тұлғалар медициналық көмек алу құқығына ие.Бұл құқыққа денсаулық жағдайын тексеру, емдеу және қажет болған жағдайда мамандардың консультациялары кіреді. Изолятордағы қамалған тұлғалар өз отбасыларымен хат алмасуға, телефон арқылы байланыс жасауға, кей жағдайларда кездесуге құқылы.Қамауда болған адамдар адвокаттардан құқықтық көмек алу құқығына ие. Адвокаттар қамаудағылардың құқықтарын қорғауда маңызды рөл атқарады.Қамауға алынған тұлғалар заң бойынша тең дәрежеде қаралуға тиіс.Қамаудағы тұлғалар өздерінің құқықтары мен бостандықтарын қолдану кезінде кейбір міндеттерді де орындауы тиіс:&nbsp; Қоғамдық тәртіпті сақтау. Тергеу изоляторында тұтқындалған адамдар тәртіп бұзбауы, ішкі ережелер мен талаптарға бағынуы қажет.Басқа тұлғалардың құқықтарына құрмет көрсету. Тұтқындар өздерінің жеке құқықтарынан басқа, басқа адамдардың құқықтарына да құрметпен қарауы тиіс. Бұл өз кезегінде қалыпты жағдайды сақтауға ықпал етеді.Сотқа шақыруды орындау. Қамауда болған азаматтар сотқа келу міндетін атқаруы қажет, сонымен қатар тергеушінің немесе прокурордың талабына сәйкес әрекет етуі тиіс.&nbsp;Өзінің жеке қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Қамауға алынған адам өзіне қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу шараларын қабылдау үшін өкілетті органдарға хабарлама жасауға құқылы.Қамаудағы тұлғалардың құқықтары бұзылған жағдайда олар тиісті органдарға арыз жаза алады. Қазақстан Республикасында құқық қорғаушы органдар мен адам құқықтары жөніндегі уәкіл тұлғалар қамаудағы адамдардың құқықтарын қорғауды өз міндеті деп санайды.Изолятордағы құқық бұзушылықтарды анықтау және алдын алу үшін арнайы бақылаушы органдар мен құқық қорғаушы ұйымдар жұмыс істейді.Сотқа дейінгі тергеу барысында изоляторда ұсталған азаматтардың құқықтарын қорғау өте маңызды. Қазақстанның заңнамасы мен халықаралық нормаларға сәйкес, қамауға алынған тұлғалардың құқықтары мен міндеттері айқындалған, ал құқық бұзушылықтар анықталған жағдайда оларды қорғау шаралары көзделген. Алайда, бұл құқықтарды жүзеге асыру үшін азаматтар өз құқықтарын білуі және тиісінше әрекет етуі қажет.&nbsp;Дәурен Шарипбаев,&nbsp;Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі ұлттық орталықтың Қызылорда облысы бойынша өкілі&nbsp;Фото: baq.kz

Адам құқығын қорғау – басты орында

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Ерте көктемнен егіс даласында жүріп, ала жаздай еткен еңбек, төккен тердің жемісін көрер шақ туды. Ауыл-аймақ, облыс, тіпті көршілес өңірлерге де экспорт жасауға бет алған дала еңбеккерлерінің иығынан ауыр жүк түскендей болғаны рас. Алты ай дала төсінде жүріп, қамбаны дәнге толтырған диқан қауымының еңбегі қандай құрметке болса да лайық. Қырман басындағы жұмыс жүйеленіп, енді нарыққа жол тартқан өнімнің биылғы беталысы алақандағыдай айқындала түсті.Аяқ судың тапшылығына алаңдаған ауылдағы ағайынның биылғы еккен егінінің шығымы да, түсімі де жақсы деуге келеді. 2024 жылдың 8 айлық қорытындысы бойынша ауыл шаруашылығы өнімдерінің жалпы шығарылымы 12 277,3 млн теңгені құрады. Бұл 100 пайыз көрсеткіштен асады деген сөз. Оның ішінде мал шаруашылығы 7 327,3 млн теңге болса, егін шаруашылығынан 4 861,6 млн теңге түсті. Өткен жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда көрсеткіш көңіл қуантады. Бұл туралы нақты мәлметті аудандық ауылшаруашылығы бөлімінен білдік.Егін өнімі ойдағыдай ма?Негізгі өнім – күріш шаруашылығының көлемі жылдан-жылға кеміп бара жатқаны рас. Оған себеп судың тапшылығы. Дегенмен диқандардың күрішке бүйрегі бұрып тұратыны рас. Жаңақорған ауданда ауыл шаруашылығымен айналысатын жалпы 781 шаруашылық құрылымының 460-ы егінмен айналысса, 234-і күріш дақылын өсіреді. Ауданның Сыр беткейіндегі ауылдардың барлығы дерлік егінмен күнелтсе, соның басым көбі күрішті күтіп-баптайды. Маусымдық жұмыс болғанымен, шығымы жақсы болса, өнімі де табысты болатыны ақиқат.– 2024 жылы аудан бойынша 35004 гектарға ауыл шаруашылығы дақылдары орналастырылды. Тарқатып айтатын болсақ, дәнді дақыл, оның ішінде, күріш, бидай, тары, жүгері – 11 812 гектарды құрады. Биыл күріштің көлемі – 7 545гектарға қысқарды. Ал, мал азықтық дақылдар (жоңышқа, сүрлемдік жүгері) – 19 058 гектарға жетті. Майлы дақылдар (мақсары, күнбағыс) – 1 463 гектар болса, картоп – 157 гектар, көкөніс, бақша – 2514 гектарға орналастырылды, – деді бас агроном Дәурен Абибуллаев.Биыл Жаңақорған аудан көлемінде 5 940 тонна күздік бидай, 333 тонна жаздық бидай, 559 тонна тары, 2 238 тонна мақсары өнімі алынған. Сондай-ақ, 48 тонна күнбағыс, 2355 тонна картоп, 13 353 тонна көкөніс, 60 055 тонна бақша және 3 987 тонна дәндік жүгері жиналған. Егілген 7 545 гектар күріш дақылы толығымен жиналып, әр гектарынан орта есеппен 56,0 центнерден өнім жиналыпты.<blockquote>– 2024-2025 жылдың қысқа түсетін ауыл шаруашылығы жануарларына 185,8 мың тонна шөп, 37,5 мың тонна жем, 37 тонна сабан дайындау жоспары бекітілді. Бүгінгі күнге 185,8 мың тонна шөп толығымен жиналып, оның ішінде 110 мың тонна жоңышқа, 37,0 мың тонна жем және 35,0 мың тонна сабан дайындалып отыр. Жыл соңына дейін жоспар толық орындалатын болады, – деді жауапты маман.</blockquote>Жалпы Сыр өңірінде 189,4 мың гектарға ауыл шаруашылығы дақылдары егілді. Сырдың ақ күріші 85,6 мың гектарды құрайды. Сыр өңірінің диқандары күзге толағай табыспен жеткені рас. Облыс күрішшілері 500 мың тоннаға жуық өнімді қамбаға құйып, күріштің әр гектарынан 58 центнерден өнім алды.<blockquote>– Осы жылы да су тапшылығы орын алады деген күдік басым болды. Дәнді суға бастырғаннан кейін ақырына дейін шөлін қандыру ауыр мехнат. Соңына қарай су жетіспей, еңбек далаға кеткен кездерді де талай көрдік. Шүкір, биыл өнім көңілдегідей. Бұйырса, келер жылы күріш көлемін көбейтсек деген тілек бар. Әрине, судың да деңгейіне қараймыз, бірақ бізге осы өнім өте тиімді болып тұр. Басқа да дақылдар, оның ішінде мал азығындық өнімнің де шығымы жаман емес. Өзге өңір былай тұрсын, өзіміздің облыстан төрт түліктің жем-шөбіне сұраныс өте жоғары, – деп шаруалар қолдағы дақылдың қорасында қалмайтынына сенімді.Жаңақорған ауданы мал шаруашылығы жөнінен аймақта аты озып тұр. Жері де құнарлы, сондықтан өнімнің шығымы жақсы болатыны ақиқат. Тек күріш көлемінің жылдан-жылға азаюы көңілге жеңіл тимей тұр. Бірақ, бізге әртараптандыруға толықтай көшуге қимыл керек, осы бағытта жақсы жұмыс атқарылуда. Тұқым дайындау шаруасын да уақытында тиянақтауға тура келеді. 2024 жылы қамбаға 1825 тонна күріш тұқымы құйылса, соның ішінде 1330 тонна “Лидер”, 495 тонна “Маршал”, “Сыр Сұлуы”, “АйКерім”, “Маржан” сорттары егілді. Минералды тыңайтқыштар мен гербицидтер де уақытылы жеткізілгеніне көпшілік алғысын айтты. 2024 жылдың егісі үшін қажет 4567 тонна минералды тыңайтқыштар, 2213 л/кг арам шөптерге қарсы қолданатын гербицидтермен толық қамтамасыз етілді дейді сала мамандары.</blockquote>Техника және жанар-жағар майӨнім дайын болғанда кейде техника бұзылып немесе жетіспей жататыны рас. Сондықтан диқандар егінін шашпай-төкпей жинап алуда техникаларды жалға алуына тура келеді.<blockquote>– 2024 жылдың күзгі дала жұмыстарына 207 дана трактор, 70 дана комбайн, 14 дана жатка, 21 дана жүк көлігі, 52 дана тіркемелер қатыстырылды. 2024 жылғы күзгі егін жинау және дала жұмыстары үшін 1446 тонна арзандатылған дизель отыны бөлінді, – деді бас агроном.</blockquote>Жаңақорған ауданның шұғыл шығындарға арналған резервінен күріш егісімен айналысатын 8 ауылдық округтегі 52,6 шақырымды құрайтын 12 каналға 28,930 млн.теңге көлеміне тазалау жұмыстары жүргізілді. Бұл жұмыстар вегетациялық кезеңге дейін, яғни 31 наурызда толығымен аяқталды. Су шаруашылығы мекемесі арқылы Тайпақкөл каналының 3 шақырымы, Келінтөбе магистралды каналының бастауындағы құм жиналып қалатын аумақтың 1,4 шақырымы тазаланыпты. Аудан бойынша барлығы 37 насос қондырғысы болса, оның ішінде 28 дана дизельді, 9 дана электрлі насос жұмыс жасап тұр.Қысқаша айтқанда, биылғы жұмыс көңілден шығады, ендігі мақсат жиналған өнім нарыққа толық жетіп, егінші қауымның еңбегі ақталса игі. &nbsp;&nbsp;Әли ЖАРЫҚБАЕВ &nbsp;

Жаңақорғанда 460 шаруашылық егін егеді

Қауырт қызметтің басты қағидасы – құтқару

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бүгінде дүкен сөрелерінде тұрған тауарлардың дені шетелден келеді. Әрине, олардың қатарында отандық өнім де жоқ емес. Қазір жеміс-жидек пен көкөністің пісімшілік уақыты. Сауда сөрелерінде бау-бақша өнімдері де көбейіп тұр. Олардың бір бөлігі елімізде өндірілсе, енді бірі сырттан келеді. Жалпы еліміздегі отандық өнімнің жай-күйі қалай? Өнеркәсіпті дамытуға не кедергі? Төл өнім қаншалықты сұранысқа ие? Елімізге арзан бағамен келетін шетелдік жартылай фабрикаттар, ұзақ мерзімге сақталатын мұздатып қатырылған құнарсыз өнімдер қазір қай дүкеннің болсын сөресінде сіресіп тұр. Жасыратыны жоқ бүгінде көрші елдерден келген арзан тауар біздің нарықты жаулап алған. Қарапайым халық та бірінші кезекте қалтаға қонымдысын қалайды. Өзімізде өндірілген заттың бағасы «тәп-тәуір» болса оны қуана алар еді. &nbsp; &nbsp;Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев отандық өнімді қолдауды жиі айтып жүр. Мойындау керек, сырттан арзан әрі сапалы тауар ағыны артқанда бұқараның соған ұмтылары анық. Бұл тұрғыда импортты ырықтандырудың жалғыз жолы бар. Ол отандық, оның ішінде жергілікті өнімдерді әлемдік бәсекеге қабілеттілігін арттыру. Демек, «Қазақстанда жасалған» әрбір бұйымда төрт қасиет – сапалы, әдемі және арзан болуы керек. Сонда ғана тауар өтімді болып, сырттан келіп бізді ешкім жарылқамайды.&nbsp;Біздің елде қандай өнім шығарылады? Осыған тоқтала кетсек. &nbsp;Ол үшін күнделікті өзіміз тұтынатын тауарларды бір шолып шықсақ та жеткілікті. Ең бірінші кез келген тамақты істеуде қажетті күнбағыс майын алайық. Жұртшылық көп пайдаланатын «Маслозавод №1» майы Қазақстанда, &nbsp;нақтырақ айтқанда, Өскемен қаласында шығарылады. Тәулігіне 150 тонна дайын өнім шығаратын «Май» АҚ сонымен қатар, бәрімізге танымал «Күнкей», «Забота», «Майское» сұйық майы да өндіреді. Алматы мен Қарағандыда екі бірдей үлкен өндіріс ошағы бар «Eurasian Foods Corporation» АҚ өндіретін «Шедевр» майын тағы қосыңыз. Бұл кәсіпорын барлығымыз күнделікті тұтынатын «3 желания» майонезі мен өзге де көптеген май өнімдерімен танымал.Сүт өнімдерінен сыртқа тәуелді емеспіз. Солтүстіктен шығатын сүт өнімдері қазір еліміздегі дүкен сөрелерінде самсап тұр. Сондай-ақ Жамбылда өндірілетін ағарғанның сан түрі бар. «Меркі» ірімшік зауытының айраны, қаймағы мен өзге де өнімдеріне «Бурненский» ірімшік зауытының өнімдерін тағы қосыңыз. Олар тек айран-сүт қана өндіріп қоймай, халықаралық талаптарға сай келетін сулунгуни, моцарелла, голланд сынды түрлі ірімшіктерді де елге ұсынып отыр.&nbsp;Енді макарон мен ұн өнімдеріне тоқтала кетсек. Қостанайдың «Коронасы» мен Түркістан облысының «Мадинасын» бар. Мұнан өзге атақты «Арзу» мен «Асату» жаймалары да Жамбылда өндіріледі. Күріш, қарақұмық сынды өнімдер де қазір «Қазақстанда жасалады».&nbsp;Сондай-ақ елімізде тәтті өнімге де таңдау көп. Әйгілі «Қазақстан» шоколадын өндіретін «Рахаттың» сан түрлі тәттісінің дәмін татпаған адам кемде-кем. «Баян сұлу» да дәл сондай. Үйге қонақ келгенде немесе өзіміз отырып жақсылап бір шай ішерде кәмпиттің жанымыз қалаған түрін таңдап аламыз. Бәрі де отандық өнім. Дәл сол секілді тәтті тоқаш пен бәліштердің, күлше мен торттардың да өзімізде өндірілетіні қуантады. Ауданымызда да шағын кондитерлік цехтардың өнімдері бүгінде тұрғындар тарапынан жоғары бағаланып, сауда орындарында сұрыныстан түспейді. Тіпті «Жосалы тәттілерінен» шығатын өнімдер нарықтағы «Яшкинодан» еш кемі жоқ.Ал біздің Қызылорда облысы өңдеу өнеркәсібінде өндірілген өнім көрсеткішінің өсу қарқыны бойынша көш бастап тұр. Биылғы жылдың 5 айында экономиканың осы секторы 6,3% өсім көрсеткен екен. Ал инвестициялар көлемі 40%-ға өскен. Оның 80% – жеке салымдар. Айта кету керек, 2024-2028 жылдар аралығында 8,4 мың жұмыс орнын құрумен жалпы сомасы 1,1 трлн теңгеге 76 жобаны іске асыру көзделген. Осы жылдың өзінде 32,4 млрд теңге сомасына 15 жоба іске қосылмақ.&nbsp;Биыл өңірдегі шағын және орта кәсіпкерлік саласын дамыту бағытында ауқымды жоспарлар қолға алынуда. Тиісінше, осы жылы өнеркәсіп өндірісі көлемін 101%-ға, өңдеу өнеркәсібін 107%-ға, сауда айналымын 104,5%-ға, шағын және орта кәсіпкерліктің экономикадағы үлесін 23%-ға жеткізу межеленіп отыр.&nbsp;Аймағымызда кәсіпкерлік және өнеркәсіп саласы айтарлықтай жанданып келеді. Мәселен, былтыр кәсібін тұрақты жүргізіп отырған кәсіпкерлер саны 67 180 бірлікті құрап, осы салада жұмыспен қамтылғандар саны 125 мың адамға жеткен. Нәтижесінде, аталмыш саладағы өсім көрсеткіші 7,6% құрады. Сондай-а, кәсіпкерлік саласында 540,4 млрд теңгенің өнімі өндіріліп, бизнестің жалпы өңірлік үлесі 17,7% құрады. Өткен жылы аймақта мұнай өндіру көлемінің төмендеуіне қарамастан өнеркәсіп өндірісінің көлемі 3,6%, өңдеу өнеркәсібі 33,5%-ға, сауда 4,7%-ға, негізгі капиталға тартылған инвестиция 14,2%-ға артты.&nbsp;Ауданымызда кәсіпкерлікті дамытуда ең бірінші басымдық өңдеу өнеркәсібі саласына беріледі. Оның ішінде тамақ өнеркәсібі, жеңіл өнеркәсіп, жиһаз және құрылыс материалдар өндірісін айтқан жөн. Мемлекет басшысы халыққа арнаған Жолдауында елде сапалы ет, сүт, астық өнімдерін терең өңдеуді дамытуға бағытталған жобаларға басымдық беруді тапсырған болатын. Мәселен, облыста құс етіне қажеттілік жылына 14,1 мың тонна. Осыған дейін оның барлығы сырттан келді. Енді өнім өзімізде өндірілетін болды. Осы орайда Ақтөбе ауылындағы «Қармақшы құс» ЖШС құс фабрикасы іске қосылып, өнімі шығарылды. Сонымен қатар, Жосалы кентіндегі «АНК-Дәулет» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі газоблоктар өндіретін шағын зауыты мамыр айында жұмысын бастады. Мұнан өзге Жаңажол ауылдық округінде наубайхана және кондитерлік цехы, Төретам кентінде «С-тройка» өндірістік кооперативінің бетон бұйымдарын өндіру цехы іске қосылды.Иә, өңдеу өнеркәсібін өзектендіру – уақыт талабы. Мемлекет басшысының серпінді жобаларды, өңдеу өнеркәсібін шикізатпен жеткілікті көлемде және тиімді бағамен қамтамасыз ету тапсырмасы орындалу үстінде.&nbsp;Расымен өзге емес, өзіміздің өнімдерді брендке айналдыру – заман талабы. Осы жолда аянбай еңбек етіп, бәсекелестікті дамытып, тиісінше, сапалы өнім ұсынуды қолға алған дұрыс секілді. Ендігі мәселе жергілікті жерлерден шығарылатын тауарлардың сапасының жоғары, көлемінің мол, бағасының қолжетімді болуы. Шынтуайтында, өзгеге телміртпейтін өз өніміміз көбейсе деген ой біздікі. Себебі төл өнімнің төрге шығатын күні де алыс емес секілді.&nbsp; &nbsp;&nbsp;Ақнұр САҒЫНТАЙ

Отандық өнім қолдау табуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Адамзат баласы жаралғалы бері Жер-Анадан нәпақа теріп, Жаратушының бұйыртқан ырзық-несібесіне ие болып келеді. Тарих толқындарына көз жіберсек, жер жаралғалы да бірнеше миллион жылдардың парағы аударылғанға ұқсайды.Жер-Ана! Қаз-қаз басып үйреніп, соның үстінде сайран салып өмір кешіп, Адам ата ұрпағы мәңгі мекенін де сол Жер-Ана құшағынан табады. Бірақ пенделікпен жіберген қателік табиғаттың тамашасын тауысып, тұнығын лайлап жатқанын аңғармаймыз ба, жоқ әлде аңғарғымыз келмейді ме? «Мөлдірді аңдамаймыз бұлақ тұнбай, Өмірді ойламаймыз сұрақ тумай» деген ақынның осы бір тіркесі тақырыбымыздың тұздығындай. Қоршаған ортаға зер салсақ, адамзатқа керектінің бәрі бар. Шөлің қансын деп мөлдір бұлақ беріп еді, оны ластадық. Жемісі жайқалған орман берді, біз оны сындырып, өртке орадық. Ән тыңдағың келер деп құс сайраған көлдерді жаратты, мылтық асынып аққу-қазын атып алдық. Далаға сән берген ерке киік пен еліктің ерке лағы қайда? Қалтаның қамын ойлап, зауыттың улы суын өзен-көлге құйып, сан мың балықты қырып салдық. Не керек, табиғатқа қастық жасаудың шеберіне айналғандаймыз. Осынау мәселені ой елегінен өткізген Мемлекет басшысы ««Таза Қазақстан» жалпыұлттық экологиялық акциясы – тұтас халықты ұйыстырған берекелі бастама» деді Жолдауында. Елімізде көктемнен бері жалпыұлттық экологиялық акция жүріп жатыр. Оған Қазақстанның түкпір-түкпірінен миллиондаған адам атсалысты. Әлі де жалғаса береді. Президент қыркүйек айындағы халыққа Жолдауында «Таза Қазақстан» шарасына бірнеше айдың ішінде 3 миллионға жуық азамат атсалысты деді. Жүздеген мың үйдің ауласы тазартылған. 1 миллион тоннадан астам қоқыс жиналыпты. Демек, Мемлекет басшысының «бұл жоба – ұлтты ұйыстырған бастама» деуі бекер емес. Сөзімізге тұздық болсын, Президент пәрменін ұсынамыз. Президент: «Таза Қазақстан» шарасына бірнеше айдың ішінде 3 миллионға жуық азамат атсалысты. Жүздеген мың үйдің ауласы тазартылды, 1 миллион тоннадан астам қоқыс жиналды. Осындай игі шаралардың арқасында қоғамда жаңа мәдениет, жаңа қоғамдық этика орнығып келеді. Мұны туған елге деген сүйіспеншілік, жанашырлық деуге болады. Ұлттың жаңа сапасы осындай нақты шаралар арқылы қалыптасады. Бұл – уақытша науқан емес. Осы маңызды жоба жыл бойы жалғаса беруге тиіс. Себебі, шынын айтқанда, кейбір санасыз азаматтарымыз табиғатты, көшелерді әлі де ластап жатыр. Осындай адамдардың әрекетіне заң ­бойынша тосқауыл қою керек. Бір сөзбен, қоршаған ортаның тазалығы әркімнің күнделікті дағдысына айналуы қажет. Халқымыздың бойында жақсы қасиеттер өте көп. Мысалы, өзге елдер бізді қонақжай, ақкөңіл халық ретінде біледі. Дәл солай тазалық жұртымыздың қанына, жанына сіңген қасиет болуы керек. «Таза Қазақстанның» аймақтарда сапалы жүзеге асуына әкімдер тікелей жауапты. Олар жұртқа істің мән-маңызын түсіндіріп, жұмысты дұрыс үйлестіруге міндетті» деп пәрмен бергенді.АСТАНА – ЕЛДІҢ АЙНАСЫБәрінен бұрын «бағаналы орда басының» тазалығы аса маңызды екені – түсінікті жайт. Өйткені Астана тек қала ғана емес, аз жылдар ішінде үлкен туристік орынға айналып үлгерген шаһар. Бұған дейін бас қаламыз әлемдегі ең таза астаналардың отыздығына кірген болатын. Нақтырақ тарқатсақ «The Telegraph» басылымы әлемдегі экологиялық ең таза қалалардың тізімін жариялаған. Бұл тізім – Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мәліметтері негізінде жасалады. Әзірге бірінші орында Швеция астанасы Стокгольм тұр. Ал қазақ елінің елордасы – Астана шаһары отыздықтың ішінде. Бұл меже зор мақтаныш, әйткенмен оны ұстап тұру оған дейін еткен еңбектен кем түспейтін күш-жігер керек. Яғни «Астана Тазалық» қызметінің қалтқысыз жұмысы тоқтамауға тиіс. Табиғаты тосын мінез танытып тұратын Астананың әр күні қарбалас. Бір күн жауын, бір күн қар жауады. Күз жетіп, қараша енген сәттен тазалыққа жауапты «Астана Тазалық» ЖШС толық техниканы тексеріп, тосын жайтқа әзір отырады. Бүгінгі таңда 400-ден аса заманауи жаңа техникамен жабдықталған серіктесік Астана қаласының: «Есіл», «Алматы», «Сарыарқа», «Байқоңыр» және «Нұра» аудандарында санитарлық тазарту, механикаландырылған жинау, су тасқынының алдын алу жұмыстарын атқарып, тәулік бойы қызмет етеді.ШИЕЛІЛІКТЕР ДЕ ШЕТ ҚАЛМАЙДЫЖұртшылыққа жаңаша серпін берген «Таза Қазақстан» экологиялық акциясы – шежірелі өлкеде де қызу жүруде. Себебі тазалық – аудан ажарын арттырып, қоршаған ортаның көркіне көрік қосатын маңызды шара. «Тазалық – денсаулық кепілі» деген ізгі ниетті басшылыққа алған аудан әкімдігі сенбіліктерді жиі ұйымдастырып тұрады. «Таза Қазақстан» республикалық акциясы бүкіл бұқараны жұмылдырған ерекше бастамаға айналды. Қоршаған орта мен табиғатқа деген сүйіспеншілік шалғайдағы ел-жұрттың басын қосты. Сәйкесінше олар: «Құтты мекенге құрмет осылай болса керек-ті» дейді. Сонау көгілдір көктемнің шуақты күндерінен бас тау алған ауданды қоқыстан тазарту мақсатында ұйымдастырылатын сенбілік жұмыстары өз жалғасын тауып келеді. Нәтижесінде аудан орталығы кәдімгідей жаңарып қалды. Ауылдың түкпір-түкпірінде жүргізілген қызу тазалық жұмыстарынан соң, аудан орталығы айнадай жарқырады. Сенбілікке қатысып, өз аумақтарынан қоқыс-қалдықты шығарып, ЖерАнаның әсемденуіне бір кісідей атсалысуда. Әдеттегінше, жаппай тазалау жұмыстарына барлық мекеме қызметкерлері құрал-саймандарын алып, білек сыбана кіріседі. Олар өздеріне белгіленген жерлерді күл-қоқыстан тазартып, бей-берекет тасталған заттарды шығару сияқты жұмыстар атқарылады.&nbsp;&nbsp;Г.ДҮЙСЕБАЕВА

Таза Қазақстан – таза ауладан басталады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Облыс әкімінің қолдауымен қаланың тазалығы мен көгалдандыру жұмыстарына жауапты «Қызылорда тазалығы» және «Жасыл Қызылорда» мекемелерінің материалдық-техникалық базасы нығайтылды. Биыл арнайы техниканың 47 данасы сатып алынды. Қосымша қажетті құрал-жабдықтармен қамтылды. Қазіргі таңда жаңарған техникамен жоспарлы жұмыстар атқарылып келеді.Бүгін қала әкімі Нұржан Ахатов «Қызылорда тазалығы» мен «Жасыл Қызылорда» мекемесінің техникалық базасына барып, арнайы техникалардың қысқы мезгілге дайындығын пысықтады. Сонымен қатар, коммуналдық мекеме басшыларына қысқы маусымда коммуналдық қызметтің іркіліссіз жұмыс жасауын қатаң бақылауда ұстауды тапсырды.<blockquote>– Қар жауғанда және көктайғақ кезінде қала көшелеріндегі көлік қозғалысының, жаяу жүргіншілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жолдарды уақытылы тазалау керек. Сол үшін қыс мезгіліне инертті материалдарының қоры, арнаулы қар жинақтау полигондарының жасалуы, жанар май қоры, жүргізушілер мен жол жұмысшылары санының жеткілікті болуы реттеліп отыруы қажет, – деп шаһар басшысы нұсқау берді.</blockquote>Айта кету керек, «Қызылорда тазалығы» мекемесінде 154 дана техника бар. Оның қысқы кезеңге қатысатын 57 арнайы техникасы сақадай-сай. Сонымен қатар, мекеме базасында 2 310 тонна құм-тұз аралас қоспасы жинақталған. Қардан тазарту жұмыстарын атқару 2 ауысым бойынша жүргізіледі. Оған 270 жұмыс күші тартылады.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Arnajy_tehnikalardy_ys_mezgiline_dajyndy_y_tekserildi_1_dc02ef6f83.jpg" alt="Арнайы техникалардың қыс мезгіліне дайындығы тексерілді 1.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Arnajy_tehnikalardy_ys_mezgiline_dajyndy_y_tekserildi_2_d778f5ba70.jpg" alt="Арнайы техникалардың қыс мезгіліне дайындығы тексерілді 2.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Arnajy_tehnikalardy_ys_mezgiline_dajyndy_y_tekserildi_3_ef9516a065.jpg" alt="Арнайы техникалардың қыс мезгіліне дайындығы тексерілді 3.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Arnajy_tehnikalardy_ys_mezgiline_dajyndy_y_tekserildi_4_dbfeba06c0.jpg" alt="Арнайы техникалардың қыс мезгіліне дайындығы тексерілді 4.jpg">

Арнайы техникалардың қыс мезгіліне дайындығы тексерілді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Күнделікті жұмысқа баратын жолымда екі қоқыс алаңы бар. Ертеңгілік қасына көлік тоқтап, жүксалғышынан қалта-қалта қоқысты шығарып тастап жатады. Өзіміздің шағын ауданның тұрғындары қалдықты үйінен көлікпен тасымалдамайтыны анық. Не де болса, маңайдағы жер үйлердің тұрғындары. Біреулер қоқысқа кететін шығынды осылай үнемдейтін шығар, кім білсін? Кейбіреуінің келісім-шарты болуы да мүмкін. Кешкісін контейнерлердің аузы-мұрнынан шыға толғанына қарап, кездейсоқ келіп тастайтындар шектен тыс көп пе деп ойлайсың.Азық-түлік, тұрмыстық техника мен химия, киім өмірімізге жайлылық сыйлаған соң қоқысқа айналатыны заңдылық. Бірақ ауа жұту, тамақ ішу сияқты табиғи қажеттіліктер қатарына қоқыс шығаруды қоспайтынымыз бар. Содан болар, ішіп-жегені мен тұтынғанынан қалғанды кез келген қоқыс жәшігіне немесе белгіленбеген жерге лақтырып кетудің тыйылмай отырғаны.Озық тәжірибелерДүниежүзілік &nbsp;банктің мәліметіне қарағанда, әлемде жыл сайын 2 млрд тонна қатты қалдық жиналады екен. Орта есеппен алғанда, бір адам күніне &nbsp;1 келідей қоқыс тастайды. Бұл көрсеткіш әр елдің экономикалық өсіміне қарай адам басына 4,5 келіден келуі де мүмкін. Жыл өткен сайын қоқысты шығару, өңдеу жаһандық проблемаға айналатын түрі бар.Халық санының көбеюінен және урбанизацияның әсерінен өрши түскен бұл проблеманы &nbsp;шешуге халықаралық ұйымдар да атсалысуда. &nbsp;Бірақ бұл ретте әр елдің өз талпынысы өте маңызды.&nbsp;Қалдықтарды басқару ісін &nbsp;сауатты үйлестірген, жүйелі әрі жаңашыл әдістер арқылы табысқа жеткен Швецияны алайықшы. Мұнда қоқыстың 99 пайызы өңделеді екен, 32 зауыт елді жарықпен және жылумен қамтуға айтарлықтай үлес қосады. Өңдеу жүйесінің тиімділігі өте жоғары болғандықтан Швеция қоқысты басқа елдерден импорттайды. Жапония, Корея сияқты Азия елдерінде қоқысты түрлі категорияға бөліп сұрыптау туралы заң бар. Оның талаптары орындалмаса, тұрғындар әжептәуір айыппұл арқалайды.Еліміздегі беталыс қандай?Экономикасы тез дамып келе жатқан мемлекеттер қатарындағы елімізде де тұрмыстық қалдықты басқару мәселесі өзекті. Жыл сайын 5 млн тонна қоқыс жиналатынын, оның негізгі бөлігі экологиялық стандарттарға сай келмейтін полигондарға жөнелтілетінін, аймақтарда 5 мыңнан астам белгіленбеген қоқыс алаңы барын айтсақ, мәселенің қаншалықты ауқымды екені байқалады. &nbsp;&nbsp;Жыл басындағы Үкіметтің кеңейтілген отырысында Мемлекет басшысы «Қалаларды абаттандыру жұмыстарын белсенді қолға алып, оның ластануына жол бермеу қажет. Ең алдымен, ірі қалаларда қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдейтін зауыттар салу керек. Ол үшін инвестор тарту маңызды» деп атап өтті. Елімізде 8 өңдеу зауыты жұмыс істейді. Оларға тұрмыстық қалдықтың 15 пайызға жуығы ғана жіберіледі. Үкімет наурыз айында 37 қоқыс өңдеу нысанын салу, қолдағы барды қайта жаңғыру туралы жоспарды мақұлдады. Бұл арқылы өңдеу ісі жылына 1,4 млн тоннаға ұлғаяды.&nbsp;Әрине, қоқыс өңделу үшін алдымен сұрыпталуы тиіс. Кейбір қалаларда қалдықты бөлек-бөлек төгуге арналған контейнерлер орнатылуда. Бірақ тұрғындар бұл жаңашылдықты қабылдап, толық іске асыруға әлі де дайын емес сияқты.Шілденің 1-нен елімізде қоқысты жинау мен тасудың жаңа стандарттары енгізілді. Ол бойынша тапсырыс беруші қатты тұрмыстық, ірі көлемді қалдықтарды бөлектеп жинауды ұйымдастырады, олар кестедегі тәртіппен тиеліп әкетіледі.Өңдеу бағытындағы үш жобаТабиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасының деректеріне қарағанда, облыста қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және өңдеумен &nbsp;17 кәсіпкерлік субъектісі айналысады.Мемлекет басшысының ірі қалаларда қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдейтін зауыттар салу тапсырмасына сәйкес, алдағы 2 жылда 10 жоба іске асырылады. Өңірдің барлық ауданы мен облыс орталығы Қызылорда қаласы қамтылады. Бүгінде инвесторлар анықталды.Қалдықтарды сұрыптау және өңдеу саласында 9 жоба «Жасыл даму» акционерлік қоғамының механизмі арқылы іске асырылады. Сырдария ауданындағы сұрыптау кешені мен қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны құрылысы қараша айында аяқталады деп күтілуде. Жобалар толық жүзеге асқан кезде 500 тұрақты жұмыс орны ашылып, қалдық өңдеу үлесі 30,1 пайыздан 33,6 пайызға ұлғаяды. Одан құрылысқа қажетті брусчатка, кәріз люктері, қағаз, пластик және шыны өнімдері шығарылады.Қызылорда қаласында «With You E&amp;C Kyzylorda» ЖШС-ның қолданыстағы полигонды жаңғырту жобасы жүзеге аспақ. Ұсақтау және өртеу қондырғылары, 32 арнайы техника, яғни мусоровоз, экскаватор, жүк тиегіш, жүк тасымалдаушы, өрт сөндіру, суару автокөліктері, 3 мың &nbsp;евроконтейнер алынып, медициналық және құрылыс қалдықтары кәдеге жаратылатын болады. Полигонның қабылдау қуаттылығы 60 мың тоннадан 300 мың тоннаға ұлғаяды.«Seven Rivers Technologies» ЖШС-ның жобасы шыны ыдыстар өндіруді көздеп отыр. Қуаттылығы – жылына 220 млн шыны ыдыс. Шикізатқа жиналған шыны қалдықтар қолданылады. «Дезинфекция» ЖШС Қызылорда қаласында тұрмыстық қатты қалдықтан пластик шелек, леген, цистерна шығармақ. Жобаның қуаттылығы – жылына 1200 тонна. Үш жобаға да жер телімі берілді, бизнес-жоспар әзірленді.Айналаны таза ұстау оңай ма?Сырт көз бәріміздің ортақ үйіміз – Қызылорданы таза қала екен деп мақтаса, көңіліміз өсіп қалады. Алайда, бұл мақсатқа жету үшін ұйымдастырушылық жұмыс, адам күші, техника қуатымен қатар, тұрғындардың жанашырлығы мен жауапкершілігі &nbsp;керек-ақ.Бүгінде &nbsp;тұрғындар тазалық мекемесімен келісім-шартқа отырып, белгіленген күні тұрмыс қалдықтарын қапшыққа салып, көше жиегіне қояды да, сол мезетте арнайы техника оны жинап әкетеді. Егер белгіленген уақыттан басқа кезде қалдық шығарса, оларға ескерту жасалып, сосын айыппұл салынады.Бұл тәртіпке барлығы бағынып, түгел дағдыланды деп айта алмаймыз. &nbsp;Қоқысты көше бойына қою әлі де бар. Мұның негізгі себептерінің &nbsp;бірі – кейбіреулер келісім-шартқа &nbsp;отырмайды. Келісім-шарты бардың өзі қоқысты ауласынан сыртқа шығарып тастауға бейім.Қала іші көпқабатты тұрғын үйлер және жеке сектор аймағы болып бөлінеді. «Қызылорда тазалығы» мекемесінен алынған мәліметтерге зер салсақ, қалада 298 қоқыс алаңы, көпқабатты үйлер арасында 1448 контейнер бар. Жеке секторға, яғни 593 көшедегі тұрғын үйлерге кесте бойынша қызмет көрсетіледі. &nbsp;Қоқыс шығару тарифіне келсек, көпқабатты үй тұрғындары үшін адам басына 388,01 теңге, жер үйдегі әрбір тұрғынға 454,80 теңге.Облыс бойынша экология департаментінің мәліметіне қарағанда, &nbsp;«Қазақстан Ғарыш Сапары» АҚ ғарыштық мониторинг кезінде Қызылорда облысынан 98 рұқсатсыз қалдық орнын анықтаған. Жергілікті атқарушы органдар оның барлығын жойды.Егер тұрғындар қоқыс шығарудың барлық талабын бұлжытпай орындаса, жоғарыда аталған рұқсатсыз қалдық орындары қайдан пайда болды?Әлеуметтік желіге қарасаңыз, қолындағы қоқыс толы қалталарды көшеге тастайтындардың, сәлден кейін ол орын кәдімгі қоқыс алаңына айналатынын таспалаған бейнежазба өте көп. Сонымен қатар шашылған, үйілген қоқысты бейнежазбаға түсіріп, тазалық мекемелерін белгілеп желіге жүктейтіндер де баршылық. &nbsp;<blockquote>– «Қызылорда тазалығы» мекемесі қызметкерлерінің міндетіне тұрғындардың қоқыс қалдықтарын анықтап, айыппұл салу кірмейді. Бейберекет қоқыс алыстан келмейді, сондықтан ластаушыларды байқаған әрбір тұрғын дереу 102-ге хабарласуы тиіс, – дейді мамандар.</blockquote>Сәуір айынан бері Президент бастамасымен елімізде «Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы өткізілуде. Өңірде жыл аяғына дейін атқарылатын іс-шаралар жоспары бекітілді. Акция кезінде 12 мың тоннадан астам қоқыс қалдығы шығарылып, оған 500-ден астам техника жұмылдырылды. Өңір климатына жерсінген көшеттер егілді.Облыс әкімінің бастамасымен былтырдан бері «Үлгілі елді мекен» конкурсы өткізілуде. Өткен жылы үздік атанған елді мекендерге күнделікті тұрмысқа қажетті 29, биыл 19 арнайы техника &nbsp;табысталды.Мемлекет басшысы «Таза Қазақстан» акциясы – жай науқан емес, халқымыздың көзқарасын, болмысын өзгерте алатын өте маңызды жоба екенін айтты. Экологиялық мәдениет қалыптастыру және қоршаған ортаға қамқорлықпен қарау құндылықтарын қоғамда орнықтыру үшін алдымен тәртіпке бағыну керек сияқты.

«Таза Қазақстан» акциясы: Халқымыздың көзқарасын өзгерте алатын өте маңызды жоба

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қазір кәсіп бастаймын деген адамға мемлекет тарапынан көрсетілер көмектің түрі көп. Себебі, қайтарымсыз грант жобаны жетілдірсе, кәсіпке ынталы жандардың шаруасын дөңгелентуге жеңілдетілген несиелер де қарастырылған. Осы жобалар арқылы қаншама адам кәсіпкер атанды. Солардың бірі – қала тұрғыны Жазира Рамазан.Ол тігіншілік саласында 10 жылдан бері еңбек етіп келеді. Бастапқы кезде түрлі тасдан қыздарға арналған әшекей бұйымдар жасаған. Кейін тігінді қолға алып, үйінің бір бөлмесін жұмыс орнына айналдырды. Тапсырыс көбейген соң, жолдасы қолдау білдірді. Қала орталығынан тігін шеберханасын ашып берді, 5 адамды тұрақты жұмыспен қамтып отыр.Осылайша «Qoloner brend by Zhazira Ramazan» брендін қалыптастырып, түрлі дизайндағы қазақтың ұлттық нақыштағы киімдерін тігуде. Ұлттық құндылығымызды дәріптеуді қолға алған оның идеялары мықты. «Күнделікті киетін киіміміз арқылы ұлттық болмысымызды айшықтауға болады» деген ұстанымда. Осы мақсатта үлкен-кішіге арналған қазақы шапан, бөрік, көздің жауын алатын сәукеле мен көйлектер тігеді.<blockquote>– Қазір ұлттық нақыштағы киімдерге сұраныс жоғары. Тек заман талабына сай етіп тігу керек. Сапасы жоғары болуы тиіс. Бұрын Наурыз мерекесінде ғана шапан, көйлек іздейтін. Бүгінде күнделікті киюге арналған үлгілеріне тапсырыс көп. Жақында ғана 30 балаға шапан тіктім. Матасы жақсы, терлетпейді, қалың әрі сырмалы. Өте ыңғайлы. Тапсырыстың көбіне үлгермей де жатырмыз. Тігін цехы үш бөлмелі. Бір бөлмесіне тек арнайы техникаларды орналастырдым. Енді қиюға арналған құрылғы сатып алмақпын. Оған қоса тігін машинасының да санын көбейту керек болып тұр, – дейді ол.</blockquote>Кәсібін дамыту үшін «Бастау Бизнес» жобасына қатысып, 1,4 млн теңге қайтарымсыз грант ұтып алды. Қаржыға кәсібіне керекті құрал-жабдығын, соңғы үлгідегі тігін машинасын әкелді. Осылайша жұмысы жеңілдеді, мемлекеттік қолдаудың игілігін көрді.<blockquote>– Жұмыс істеймін дегенге мүмкіндік мол. Қолдау бар &nbsp;жерде жетістікке жетуге болады. Тек ынта мен ниет болса болғаны. Интернеттің де мүмкіндігі көп. Тапсырысты да әлеуметтік желіден қабылдаймын. Керекті мата, түйме сынды бұйымдарды да желі арқылы тапсырыс беремін. Ал қойдың жүнін жергілікті шеберлерден алдырамын. Оны түтетін арнайы цех болмағандықтан жинап, жаз мезгілінде өзім дайындауды қолға алмақпын. Қой жүнінен балалар мен үлкендерге арналған көрпе, жастық тігемін, – дейді шебер.</blockquote>Тігіншінің алдына қойған жоспары көп. Этностильдегі киімнен бөлек, шүберек сөмке, ою-өрнектермен көмкерілген жастықтың да түр-түрін тігеді. Сонымен қатар ұлттық киімді фотосессия жасауға және мерекелік іс-шараларға киюге жалға береді.Алдағы уақытта шеберханасын кеңейтіп, қауіпсіз жұмсақ ойыншақтар тігуді қолға алмақ. Ол үшін тағы да мемлекеттік грантқа қатысу жоспарында бар. Қажетті құжаттарын дайындап, өткізіп қойды. Тек нәтижесін күтуде. Әрине, қолдау тапқаны игі.

Кәсіп бастағанға қолдау көп

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Мал шаруашылығы – қазақ халқының ежелгі ата кәсібі. Оның ішінде қой түлігін ерекше қастерлеп бағалаған. Қысыжазы соңынан қалмайтын бейнеті көп қой түлігінің берер ризығы да мол. Қойдың жүнінен кілем тоқып, киіз басып, киім тігіп күнделікті тұрмыстарына тұтынған. Сүтінен айран, май, ірімшік, құрт жасап, етін азық ретінде пайдаланған. Қой малы қашанда қазақ халқы үшін табысты түлік. «Мал өсірсең қой өсір, табысы оның көл көсір» дейтіні сондықтан.Елімізде 1970 жылдары мал басын 50 миллионға жеткізу міндеті көзделіп, шұғыл шаралар ұйымдастырылып қарқынды жұмыстар жүргізілді. Жер-жерден жастар бригадалары жасақталып, «екінші тың» аталған мал шаруашылығын өсіріп-өркендетуге белсене араласып кетті. Мектеп қабырғасын жаңа бітірген жас түлектер бірден шопандар бригадасына барып, еңбек жолын бастады. Жекелеген жастар өз алдына мал алып, шопан таяғын қолына ұстады. Солардың бірі Елшіманов Нұрділла Сейілбекұлы еді. Ол 1955-жылы 20 тамызда Ынтымақ өзенінің бойында жылқышы отбасында дүниеге келді. Әкесі Сейілбек немере ағасы Досжанға (жазушы Дүкенбай Досжановтың әкесі) көмекші жылқышы еді. 1957 жылдары ұсақ колхоздар совхозға біріктірілді. Сейілбек ақсақал жаңадан ашылған Бірлік совхозының №3 фермасының орталығы Қосүйеңкіге көшіп келіп, өз алдына совхоздан отар қабылдап алып, шопандық кәсіпке түбегейлі ауысады. Нұрділла 1962 жылы Жаңақорған кентінің орталығынан малшылардың балаларына арналып ашылған сегізжылдық мектепинтернатқа қабылданады.Мектеп бітірісімен әкесінің жанына келіп көмек беріп, қолғабыс жасайды. Әке жанында жүріп мал бағудың қыры мен Атакәсіпке адалдық Қазақ халқының ежелгі атакәсібі – мал шаруашылығы. Оның ішінде қой түлігін ерекше қастерлеп бағалаған.Қысыжазы соңынан қалмайтын бейнеті көп қой түлігінің берер ризығы да мол. Қойдың жүнінен кілем тоқып, киіз басып, киім тігіп күнделікті тұрмыстарына тұтынған. Сүтінен айран, май, ірімшік, құрт жасап, етін азық ретінде пайдаланған. Қой малы қашанда қазақ халқы үшін табысты түлік. «Мал өсірсең қой өсір, табысы оның көл көсір» дейтіні сондықтан. сырын үйреніп тағылым алып, тәжірибе жинақтайды. Жас та болса мал бағудың сырын ерте ұғып қаныққан Нұрділла атакәсіпке бет бұрып біржола шопан болуды мақсат етті. Байырғы майталман, орденді шопандар Рәш Мырзахметовті, Әбсадық Сәдібековті, Әбдіхалық Жаппаровты үлгі тұтты.Осы тұста мал шаруашылығын өркендетуге үн қосып, бас шопан міндетін мойнына алып, қиындығы мен бейнеті зор шопандық кәсіпке бел шешіп кірісіп кетті. Ә дегеннен еңбегі жанып, тырнақтап жинаған тәжірибесі мен әке тағылымы өз нәтижесін бере бастады. Озат шопан атанып аудандық, облыстық жиындарға, кеңестерге қатысып, тәжірибесімен бөлісіп, жігерін жанып шыңдай түсті. Жас шопан мақтау, марапаттарға ілініп белгілі басылымдар бетінен көріне бастады. Жүлдегер шопан ретінде 1973 жылы Алматы қаласында өткен республикалық жас шопандар слетіне қатысып тәжірибе алмасып қайтты. 1975-1977 жылдары әскер қатарында болып жауынгерлік міндетін атқарып келді. Әскерден соң атакәсібін қайта жалғады. Нұрділаның жоғарғы көрсеткіштерге жетуіне жары Зүбайра інілері Нәзен (Нәрзілда) мен Ерғали көп үлес қосты.Жыл сайын социалистік жарыстың жеңімпазы атанып, әр жүз бас саулықтан 140- 150-ден төл алып, қаракөл елтірісінің сапасын 80-85 пайызға жеткізіп, қойды өз төлінен өсіруде, жүн алуда жоғарғы деңгейдегі нәтижелерге қол жеткізді. Аудандық партия комитетінің пленум мүшесі, аудандық кеңестің депутаты болып сайланды. Бірнеше рет мерекелік медальдармен, төсбелгілермен марапатталды. 1986 жылы 3-дәрежелі "Еңбек даңқы" орденінің иегері атанды. Еңбектен қол үзбей жүріп 1988-1991 жылдары Қызылорда совхоз-техникумында оқып, фельдшерлік мамандығын алып шықты. Совхоз тараған соң осы мамандығы бойынша зейнеткерлікке шыққанша қызмет етті. Жұбайы Зүбайра қолы ашық, мінезі жұмсақ, қандай қиындықта да Нұрділламен бірге болып, бейнеті мол шопан кәсібіне бірге төзіп, бірге болды. Қақаған аязда, аптап ыстықта жарының жанынан табылды. Мал соңында жүріп 3 ұл мен 2 қызды дүниеге әкелді. Ұлдары ұяда, қыздары қияда. Екеуі де құрметті зейнеткер. Немерелерінің қызығын көріп отырған ардақты ата, аяулы әже. Ұлдары жеке кәсіпкерлер. Ерболы Астанада, Елдос Жаңақорғанда, Нұржаны Алматыда тұрады. Гүлдана қызы ҚазҰУ-дың журналистика факультетін бітірген. Мектепте ұстаз. Айдана Түркістан қаласындағы өнер мектебінде биология пәнінен сабақ береді. Аязда қалып қол-аяқ үсіген күндер, боран соғып көз ілмей қой күзеткен түндер артта қалғанымен, бәрі күні кешегідей есте. Ферма басшылары Алтынбек Нұржігітов, Әбутәліп Бакиров, Жанай Жанпейісов, зоотехниктер Үсенбек Ермеков, Болат Исаев, малдәрігерлер Әбдіманап Бакиров, Қалдаяқ Қалтаев, Шайхслам Елбергеновтермен қоянқолтық бірлесіп жұмыс істеген жылдар естен шығар ма әсте?! 35 жыл шопан таяғын қолына ұстап, кәсібіне адал болған Нұрекең бүгінде елі сыйлайтын, ауылы мен ағайыны қадір тұтатын ел ағасына айналған.&nbsp;Қалмұрат МҰСАБЕКҰЛЫ&nbsp;

Еңбек адамы - қоғамның қозғаушы күші

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Экономика саласын әртараптандыру - елдің экономикалық дамуын тұрақты ету және тәуекелдерді азайту мақсатында бірнеше түрлі салаларға сүйену стратегиясы екені белгілі. Әртараптандыру бір немесе бірнеше салаға тәуелділікті төмендетіп, экономиканың басқа секторларын дамытуға бағытталған. Әсіресе, табиғи ресурстарға бай елдерде, мұнай немесе минерал сияқты шикізатқа тәуелділік экономикаға үлкен тәуекелдер әкелуі мүмкін, сондықтан осы тәуелділікті азайту маңызды. Сол себепті қазір экономика саласын әртараптандыру бағытында кешенді шаралар қабылданып, нақты міндет пен меже айқындалуда. Әсіресе, ауыл шаруашылығы, оның ішінде егін саласын әртараптандыру басты назарға алынды. Бұл Сыр өңірі диқандарына да тікелей байланысты.Нәпақасын жерден теріп отырған ауылдағы ағайынға суды үнемдеу технологиясын енгізу, күрішті азайту оңай шаруа емес, бірақ заман ағымы солай. Әртараптандыру, біріншіден, суды үнмедеуге, екіншіден, нарықты реттеуге үлкен мүмкіндік береді. Әйтпесе, базарымызды жаулаған өзге өңірдің тауарынан көз ашпай қаламыз. Импортталған тауардың құны екі есе қымбат болатыны да белгілі. Сондықтан әртараптандыруды жетілдіру – бүгінгі күннің өзекті мәселесі.Алдымен ауданнан бастайық. 2-3 жылда аудан көлемінде егінді әратаптандыру жүйелі жолға қойылып келеді. Десе де, әлі де кенже қалған тұстарымыз жоқ емес. Мәселенің мән-жайын білу үшін аудандық ауылшаруашылығы және жер қатынастары бөлімінің есігін қақтық.<blockquote>– 2024 жылы облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес 400 гектар отбасылық егістіктер орналастырылды. Ауылдық округтер бөлінісінде 805 адам дайындалған егістік жерлермен қамтамасыз етілді. Жайылма, Ақүйік ауылдық округтерінде су үнемдегіш полиэтилен асты (подпленка) арқылы 611 гектарға бақша дақылдары егілсе, тамшылатып суару әдісімен Қыраш ауылдық округіне қарасты «Qaratau Fruits» шаруа қожалығында 30 гектарды құрайтын қарқынды алма бағы (интенсивный сад) биыл өз өнімін көрсетті. 2024 жылы 50 гектар классикалық алма бағы қосымша орналастырылып, күтімге алынды.Аудан бойынша жаңбырлатып суару технологиясымен 30 гектар жоңышқа дақылдары, тамшылатып суарумен 25 гектар көкөніс, бақша дақылдары егілді, – деді бас агроном Дәурен Серікұлы.</blockquote>Биыл алғаш рет егістіктерді әртараптандыруды ұлғайту бойынша жер асты суын пайдалануды жүзеге асырған Талап ауылдық округіне қарасты «Қалмен ата» шаруа қожалығы қарбыз дақылын 20 гектарға орналастырып, сапалы 700 тонна өнімді ерте мерзімде нарыққа шығара алды. Бұл да үлкен нәтиже.Айта кететіні, облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес, 2023 жылы 295 гектар жер жаңадан ашылып отбасылық егістіктерге берілсе, 2024 жылы оның көлемі 400 гектарға артты. Нәтижесінде ауылдық округтер бөлінісінде 805 адам дайындалған егістік жерлермен қамтамасыз етілетін болады. Әртараптандыру егістіктерін суаруға қажетті дизельді және электрлі су насостары жеткілікті деңгейде.Мемлекет басшысы 2028 жылға қарай елде ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемін екі есе ұлғайту міндетін қойып отыр. Ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін арттыруда минералды тыңайтқыштарды енгізудің пайдасы зор екенін айту керек. Жалпы, ауыл шаруашылығы – еліміздегі ең маңызды саланың бірі. Сондықтан бұл салаға қатысты мәселелер шешімін ерте табуы тиіс. Оның ішінде, су мәселесі де бар. Бір ауыл бүтіндей бір кәсіп, бір өніммен күнелтіп отырғаннан кейін егінші қауымға оңай болмайтыны анық. Мәселен, Сыр беткейдегі ауыл халқының басым көбі күріш шаруашылығына дем берсе, Жайылма жұрты қарбызбен қамбасын толтырып келеді. Қазақстандағы жалпы егіс алаңы 2024 жылы 23,8 млн гектарды құрады. Биылғы әртараптандыру жоспарына толық деңгейде қол жеткізілді дейді ауыл шаруашылығы министрі Айдарбек Сапаров. Мәселен, бидай алаңы 450,3 мың гектарға қысқарды, майлы дақылдар 608 мың гектарға, қант қызылшасы 9,4 мың гектарға ұлғайтылды. Суды көп тартатын дақыл алаңдары: күріш 6,9 мың гектарға, мақта 16 мың гектарға азайтылды.Ал Қызылорда облысында Жол картасын орындаудағы оң нәтижелер атап өтілді. Өңірде күріштің егіс алқаптарын азайту және су үнемдеу технологияларын енгізу бойынша индикатор асыра орындалды. Облыс минералды тыңайтқыштарды енгізу бойынша жоспарды 100% орындаған. Саланы қолдау мақсатында шаруалар үшін биыл қаржыландыру арналары, оның ішінде әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорацияларды тарту есебінен барынша кеңейтілді. Қаржы институттарын тікелей субсидиялау және агроөнеркәсіп кешені субъектілерінің қарыздарына кепілдік беру мүмкіндіктері енгізілді.Үкімет басшысы диқандарды жеңілдетілген қаржыландырумен қамтуды, оның ішінде әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациялар арқылы қамтуды 100%-ға дейін жеткізу қажеттігін атап өтті. Биыл көктемгі егіс жұмыстары мен ауыл шаруашылығы техникаларының лизингіне ауқымды қаражат бағытталды. Жеңіл шарттармен кредит беру көлемі бірінші рет 580 млрд теңгеге жеткізілді. Бұған дейін бұл көрсеткіш 180 млрд теңгеден асып көрмеген. Қабылданған шаралар егіншілердің барлық қажетті агротехникалық іс-шараларды толық көлемде жүргізуіне мүмкіндік берді. Бұл ретте диқандар пайдаланатын элиталық тұқымдардың үлесі 7,1%-дан 9%-ға дейін өсті. Енді ауданға келсек. Биылғы жылы Жаңақорғанда 36026 гектарға ауылшаруашылығы дақылдары орналастырылды.Бүгінде Шардара су қоймасына жоғарыдан түсіп жатқан су көлемінің аз болуына байланысты өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырмалы түрде алғанда су 2,0 млрд текшеметрге аз жиналған. Сәйкесінше вегетациялық кезеңде Сырдария өзені арқылы өңірімізге келетін су деңгейінің төмен болатындығы күтілуде. Облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес, суды көп қажет ететін күріш дақылының көлемін қысқартып, облыс бойынша 78,0 мың гектарға, оның ішінде біздің ауданға 6 035 гектарға егу жоспары бекітілген. Бұл былтырғы жылмен салыстырғанда әжептеуір аз екені көрініп тұр.Егін шаруасын ширату, түрлендіріп, нарыққа жұмыс жасауды жетілдіру маңызды. Ауыспалы егістікті қолдау және оған жеңілдіктер әлі де жалғасын табады. Оны шаруалар ұтымды пайдаланып қалғаны абзал. Мамандардың пікірінше, ауыспалы егістің жемісі бір жылда көрінбеуі мүмкін, бірақ бұл тәсілдің әсері үлкен деседі. Бастысы, дәстүрлі бірізділіктен құтылуға жұмыс жасап, жақсы нәтижеге көшкен жөн. Бұл ойымызды қандөздік диқандар да құп көріп, бақша дақылдарының табысы тары өсіруден артық болмаса, кем емес екенін түсінді. Әртараптандыру жөнінде алдағы уақытта тереңірек зерделеп жазатын боламыз. Биылға мәселе шешіліп, диқандар егінін нарыққа жөнелтуде.&nbsp;Әли ТЕМІРБЕК &nbsp;

Әртараптандырудың әлеуеті артып келеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жалпы Жаңақорғанымызда екі бірдей спорт мектебі бар. Екеуінің де жеткен жетістігі, бағындырған биігі бір төбе. Спорт мектебінің бірі Түгіскенде орналасқан №8 спорт мектебі. Негізгі орталығы осы ауылда болғанымен басқа елді мекендерде де аталмыш мектептің филиалдары бар. Әбдісаттар Садықов басшылық ететін мектептің іргетасы 2004 жылы қаланып, 2018 жылы су жаңа нысан бой көтеріп, ел игілігіне пайдалануға берілді. Бүгін осы №8 Олимпиадалық резервтің-мамандандырылған балалар-жасөспірімдер мектебінің тыныс-тіршілігі мен тұғырлы төрі туралы қысқаша сөз етпекпіз.Түгіскен ауылындағы спорт мектебі – жергілікті тұрғындардың спорттық қабілеттерін дамытатын маңызды мекеме. Мұндай мектептер ауылдық жерлердегі балалар мен жасөспірімдерге дене шынықтырумен айналысуға, спорттық машықтарын арттыруға мүмкіндік береді. Спорт мектептері әдетте әртүрлі спорт түрлерін қамтиды. Бұл ауылдық мектептер ауыл балаларына кәсіби спортқа алғашқы қадам жасауға да мүмкіндік береді.Қазақ күресімен қоса белбеу, самбо күрестерінің балуандары шыққан бұл мектептің тарихы өз алдына. Құрылғанына 20 жыл болған бұл ордада белбеу күресінен бірнеше Әлем чемпионы шықты, Мереке Құдайбергенова, Меруерт Әбубәкір бастаған бұрымдылар мен Айберген Алдаберген бастаған білекті оғландар қазақ елінің туын көкте желбіретіп, әнұранын талай шырқатты. Шыны керек, белбеу күресінен өңірлер арасының үздік үштігін түйіндейтін Сыр мектебінің негізі жаңақорғандық саңлақтарда жатыр. Қаншама «Халықаралық дәрежедегі спорт шебері» атағын алған жастар да жетерлік. 2021 жылдың қорытындысымен белбеу күресі бойынша Қазақстанның ең белді ауданы ретінде Жаңақорған танылды. Міне, спортшылардың маңдай тер, ерен еңбегі мен бапкерлердің білігі осыдан білінді. Одан бөлек, самбо және қазақ күресінен кіл мықтылар шықты.Соңғы 7-8 жылын алып қарасақ осы балуандар аудан спортшылары арасындағы “Жыл үздіктері” аталып үлгерді. Диана есімді балуан қыз ең жас спортшы атанса, 2022 жылы Айберген жыл спортшысы атанды. Тағы бір айтатыны, әйелдер күресінің дамуында Гүлжан Жұманованың да еңбегі өте зор. Өзі де кезінде ел чемпионаттарында талай жүлде алып келген Гүлжан апай бүгінде мықты-мықты аруларды дайындауда. Ол кісі Жаңақорғаннан шыққан әйел жаттықтырушылар тізіміндегі үздік бестікке енген білікті бапкер. Белбеу күресі мен самбо, қазақша күресті қорытындылайтын болсақ, білікті басшы, белді бапкер Әбдісаттар ағайдың орны бір төбе. Ол кісінің ауыл спортына сіңірген еңбегі өте зор.<blockquote>– Құрылғанына 20 жыл болған мектептің бүгінгі күнге дейін жеткен жетістігі қуантады. Қаншама Әлем чемпионы шықты, сары құрылықтың мықтылары да бізден көрінуде. Волейбол, гандбол, футбол, таеквандо, ауыр атлетика спорты да қарқын алып келеді. Бұйырса, кеелр жылы бұдан да биіктен көрінуге барымызды саламыз. Ең бастысы, ауыл спортының болашағы зор, тек осы тұғырдан таймауымыз керек, – деді мектеп директоры.</blockquote>Балуандар демекші, бұл мектептен қазір еркін күрестен жас жеткіншектер өсіп келеді. Айдар Әбенов бастаған бапкерлер көшінің нәтижесі көңіл қуантады, шәкірттері облыстық, республикалық турнирлерде топ жарып жүр. Негізі Сыр елінің еркін күрес мектебінің іргетасы Жаңақорғанда қаланған. Ел егемендігін алғаннан бері Әлем және Олимпиада ойындарында біздің балуандар тер төгіп, тұғыр төрінен көрінді. Сол чемпиондық жол жалғасып келеді десек болады.Келесі кезекте волейболды айтуға болады. Жаңарық волейболының да қарқыны қатты болып келеді. Бәсекелестік қалыптастырып, аудан волейболының көшін алға сүйреп жүр. Аудан емес, Сыр спортының биігін танытып жүрген тағы бір спорт түрі бар. Ол гандбол, бүгінде қызылордалық қыздар ел чемпионатының үздік үштігінде жүр. Сол аймақ гандболының басым көбі біздің, Жаңақорғанның қыздары.Бұл мектептің абырой беделінің бір белесі гандбол спортына да байланысты болып тұр. Жақында өткен облыстық ауыл спортының спартакиадасында бұл гандболшы қыздардың екпінін ешкім баса алмады. Өзге аудан құрамалары біздің арулардың мықтылығын тағы мойындады. Ұлттық құрамаға шақырту алып жүрген ойыншылардың деңгейі бір бөлек.Қысқаша қайырғанда, спорт мектебінің тарихы осылай толығып келеді. 20 жылда жеткен жетістік аз емес, әлі де бағындырар белес пен шығар шыңырау алдымызда деп сенеміз.&nbsp;Әлібек ЖАРЫҚБАЕВ &nbsp;

Спорт: Талай тарланды тәрбиелеген орда 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бүгін «АMANAT» партиясының облыстық филиалы жанындағы Азаматтық қоғам мен мәдениетті дамыту жөніндегі «Miras» аймақтық кеңесі Шиелі ауданында көшпелі отырыс өткізіп, аудандағы тарихи-мәдени нысандардың жай-күйі мен ұрпақ тәрбиесін талқылады.Жалпы Қызылорда облысында тарих сырын шертетін ескерткіштер өте &nbsp;көп. Осындай өзіндік құндылығымен танымал ескерткіштер мен тарихи-мәдени мұра объектілерінің 42-сі Шиелі ауданы аумағында орналасқан.&nbsp;Көшпелі жиын алдында кеңес мүшелері бірқатар тарихи-мәдени ескерткіштер мен мәдениет үйлерінің жағдайымен танысқан болатын. &nbsp; Отырыста алдымен осы бағытта ауданда атқарылып жатқан жұмыстардың барысын аудан әкімінің орынбасары Болатбек Ысмағұлов баяндап, кеңес мүшелерінің сауалдарына жауап берді.&nbsp;Жалпы өңірдегі 42 ескерткіштің 3-і республикалық, 33-і жергілікті маңызға ие. Алтауы алдын ала есепке алынған тарихи мәдени мұра объектілері. Барлығына қолданыстағы заңдылықтар негізінде қорғау тақталары орнатылып, төлқұжаттары рәсімделген. Аудан бойынша &nbsp;мобильді қолжетімді жерлердегі 17 тарихи және мәдени ескерткіштерге QR-код тақтайшалары орнатылған. Сонымен қатар, қасиетті жерлерді сандық форматқа көшіру және олар туралы әлеуметтік желі қолданушыларға қолжетімділікті қамтамасыз ету мақсатында облыстық бюджеттен облыс, аудан бойынша жергілікті маңызы бар киелі жерлердің 3D форматтағы интерактивті картасы дайындалып, облыстық жергілікті атқарушы органдардың сайттарына орнатылған.<blockquote>«Ғылыми-реставрациялау, жөндеу, абаттандыру жұмыстары бойынша; 2018 жылы «Оқшы ата» мазаратына аудандық бюджеттен қаражат бөлініп, Бәйгеқұм ауылына кіре берістен 4,7 шақырымдық жол салу, тас төсеу, автотұрақ салу жұмыстары жүргізілген. Осы бағыттағы республикалық жоспарға сәйкес, Оқшы ата мен Асан ата кесенелеріне 23 000 000 теңге қаржы бөлініп қайта қалпына келтіру жұмыстары жасалса, жергілікті маңызы бар Қыш ата, Ғайып ата кесенелерін қайта қалпына келтіру жұмыстарына жергілікті бюджеттен есебінен тиісті жұмыстар жүргізілуде. Ескерткіштерді қорғау, құрылыс салуды реттеу және қорғалатын табиғат ландшафт аймақтарын белгілеу жұмыстары бойынша ағымдағы жылы жергілікті бюджеттен 5 млн тг жуық қаржы бөлініп тиісті жұмыстар жасалды»,- деді аудан әкімінің орынбасары Болатбек Ысмағұлов.</blockquote>«АMANAT» партиясының Cайлауалды бағдарламасында «Ұлттық тәрбие – ұлт болашағы» тұжырымдамасын дайындау қарастырылған. Бүгінгі күні жасөспірімдер арасында жаппай төбелес, суицид, зорлық-зомбылық әрекеттерінің белең алып, олардың қатысуымен орын алып отырған қайғылы оқиғалардың көп кездесуін тілге тиек еткен кеңес төрағасы Баймырза Қожамберлиев бұл мәселе бойынша жағдай Шиелі аудынында көңіл көншітпейтінін айтты. &nbsp;<blockquote>«Өткен оқу жылында ауданда 4 оқушы жол-көлік оқиғасынан жарақат алса, 3 жасөспірім қайтыс болған. Ағымдағы жылы да жол-көлік оқиғасынан 1 оқушы жарақат алып, 1 оқушы көз жұмды. Суицид бойынша өткен жылы бір, биыл бір бала қайтыс болды. Мамыр айында 1 оқушы қатты соққыдан көз жұмыса, 2 оқушы пышақ жарақатын алған. Бұл қуанатын жағдай емес»,- деді &nbsp;Баймырза Қожамберлиев.</blockquote>Жиында ұрпақ тәрбиесіне қатысты атқарылып жатқан жұмыстар бойынша аудандық білім бөлімі басшысының міндетін атқарушы Марат Ақпанбетовтың хабарламасы тыңдалып, кеңес мүшелері тарапынан ұсыныстар берілді.Отырысқа арнайы қатысып, кеңес жұмысын қорытқан партияның облыстық &nbsp;филиалының төрағасы Алмасбек Есмаханов күн тәртібіндегі екі мәселенің өзектілігін атап өтті.<blockquote>«Еліміздің Президенті Қ.К. Тоқаев Мәдениет пен өнер – ел өміріндегі өте маңызды сала. Өнер – ұлттың жаны, ал мәдениет – рухани келбеті. Бұл қос құндылықты өркениетіміздің өзегі деуге болады. Оны сақтап, байыта түсу – ортақ парыз-деген болатын. Ал, тәрбиеге байланысты «Жас ұрпақ төл тарихымыз бен салт-дәстүрімізді терең танып, одан тағылым алуы қажет» - деген болатын. Сондықтан &nbsp;кеңесте көтерілген мәселелерге байыппен қарап, олардың тиісті теңгейде орындалуына әр қайсымыз жауаптымыз»,- деді Алмасбек Есмаханов.</blockquote><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Miras_ajma_ty_ke_esini_k_shpeli_otyrysy_Shieli_audanynda_tti_ba32fe5be3.jpg" alt="«Miras» аймақтық кеңесінің көшпелі отырысы Шиелі ауданында өтті.jpg">

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары