<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Жақында Түркістан қаласында өткен Ұлттық құрылтайда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ақпарат саясатының тиімділігін арттыру, креативті индустрияны дамыту мәселелері туралы айтқан болатын. Президент қазір батыс елдерінде «анти-инфлюенсер» деген қозғалыс бірте-бірте қалыптасып жатқанын атап өтті.<blockquote>– Бұл қозғалыс интернет басылымдар арқылы азаматтарға, жастарға тарайтын барлық ақпаратқа, деректерге, әсіресе, жалған мағлұматтарға, яғни, fake news-қа зор күмәнмен қарайды, яғни адамдардың санасын жаулап жатқан, тіпті, оларға имандай сенуге болатын идеология секілді құбылыстарды жоққа шығарады. Біздің елімізде де жалған ақпарат тарататын басылым-сымақтар бар. Бұл – құпия емес. Олардың артында нақты қалталы адамдар, тіпті, ықпалды елдер бар. Ал жаңа қозғалыстың негізгі мақсаты – дәстүрлі құндылықтарды дәріптеу, ең алдымен, бұл әдебиеттегі, сондай-ақ ақпарат саласындағы дәстүрді сақтау, – деді Мемлекет басшысы.</blockquote>Президент әлемде болып жатқан осы жаңа үрдіске назар аударған дұрыс екенін айтты. Себебі, бұл үрдістер бүгінде түрлі ақпаратпен идеологиялық тұрғыдан уланып жатқан қоғамды сауықтыратын күшке айналуы әбден мүмкін.Анти-инфлюенсерлер туралы айтпастан бұрын, инфлюенсер дегеннің өзіне тоқталсақ. Бұл ұғым бізге батыстан келген. «Ықпал ету» деген мағынаны білдіреді. Іс жүзінде бүгінде жарнама арқылы ақша тауып жүрген кез келген блогер инфлюенсер саналады. Сонымен инфлюенсер дегеніміз – өзіндік пікірі мен таңдауы адамдардың қызығушылығын оятатын ықпалды адам. Түсінікті сөзбен айтқанда, біздің кумиріміз. Ал анти-инфлюенсерлер – әлеуметтік медиадағы осы ықпалды адамдармен проблемалық қарым-қатынасқа қарсы адамдар. Себебі, олар желі қолданушыларының өміріне, белгілі бір қоғам назарын аударған жайттарға деген жұртшылық көзқарасына әсер етеді. Әлеуметтік медиа мен пайдаланушы мінез-құлқы саласында әзірге бұл мәселе бойынша нақты зерттеулер жоқ. Бірақ, әлемде инфлюенсерлер жыл сайын 14 млрд долларға жуық табыс табады және бұл көрсеткіш жыл санап өсуде. Сондықтан бұл салаға да мән беру маңызды.Әлеуметтік желі әсеріӘлеуметтік медиа ғасырында желідегі қарым-қатынас көптеген проблемаларға әкелуі мүмкін. Мысалы, «Сonversation» журналы жүргізген зерттеуге сәйкес, парасоциалды қарым-қатынас, яғни, ықпалды адаммен біржақты байланыс желі қолданушыларының әл-ауқатына да әсер етеді.Мемлекет басшысы әлеуметтік желідегі жұмыстың маңыздылығы туралы бұған дейін де бірнеше рет айтқан болатын. «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» тұжырымдамасы – Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2019 жылы Қазақстан халқына арнаған Жолдауына арқау болған бағыттардың бірі.<blockquote>– Қазір адамдар үшін дәстүрлі бұқаралық ақпарат құралдары емес, әлеуметтік желі негізгі ақпарат көзіне айналған. Салдарынан адамдар жалған мәліметке жиі тап болып, шынайы ақпарат жетіспей қалады. Сол себептен «тыңдай алатын мемлекет» тұжырымдасына көшу, яғни халықпен тікелей онлайн байланыс орнату қажет, – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.</blockquote>Дегенмен, әзірге билік органдарында халықпен және бизнеспен тиімді коммуникация жүйесі енді қалыптасып келеді. Азаматтармен тікелей және кері байланыс орнату үшін тұрақты алаңдар жұмысы толық жолға қойылмай отыр. Атқарушы органдар онлайн режимде желідегі пікірталастарға қатысып, халық пен қоғамның сұрақтарына жауап берудің орнына, жекелеген танымал блогерлермен жұмыс жасауға бейім. Ал танымал блогерлер белгілі бір мағынасында инфлюенсерлер десек те болады.Жалпы, инфлюенсерлердің теріс ықпалы қоғам өмірінің барлық саласында бар. Айталық, блогерлер талай жылдан бері ұмыт болған қаржылық пирамиданың жандануына себеп болды. Желі арқылы елдегі түрлі әлеуметтік жағдайларды өз ыңғайына бұрмалап, оған ұлтаралық рең беріп, елге жалған ақпарат таратқан блогерлердің іс-әрекеті үлкен трагедияларға әкелген жағдайлар да бар. Соның бір дәлелі – Қордай оқиғасы.2020 жылдың ақпанында бүкіл елді Жамбыл облысының Қордай ауданында болған оқиға дүр сілкіндірген еді. Тұрмыстық кикілжің жаппай тәртіпсіздікке ұласып, он бір адам көз жұмды. Жағдайдың бұлай ушығуына бірден-бір себеп расталмаған ақпараттың желі арқылы тез тарауы болатын.Саяси өзгерістер құралыFacebook-тің негізін қалаушы Марк Цукерберг 2010 жылы «Құпиялылық енді әлеуметтік норма емес» деген екен. Себебі, әлеуметтік медиа көптеген адамдар туралы жеке ақпаратты қолжетімді етті. Бірақ, бұл Үкімет жұмысын жүйелеуге, азаматтық қоғамды дамытуға қалай әсер етеді?Бір жағынан, әлеуметтік медиа мемлекеттік істерге қоғамның қатысуы үшін тегін платформа ұсынады. Сондықтан технологиялардың дамуы азаматтарға ел саясатына араласуына мүмкіндік береді деген пікір басым. Әлеуметтік желілер пайдаланушыларды бір-бірімен байланыстырады, әртүрлі қауымдастықтар құруға көмектеседі. Азаматтарға мемлекеттік қызметтердің маңыздылығын жеткізуде шешуші рөл атқара отырып, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар арқылы процестерді неғұрлым түсінікті қылады.Әлемдегі бес елдің төртеуі азаматтармен қарым-қатынасты ілгерілету үшін әлеуметтік медиа мүмкіндіктерін пайдаланады. Мұндай құралдардың тиімділігі туралы ешқандай статистика болмаса да, азаматтардың желідегі жаппай наразылығы биліктің жаңа саяси шешімдер қабылдауына әсер етеді.Мысалы, елімізде биліктің 2017 жылдың қаңтарында уақытша тіркеуге байланысты бастамасы сынға ұшыраған еді. Көші-қон заңнамасына түзетулер күшіне еніп, жылжымайтын мүлік иелерін өз үйлерінде тұрып жатқан адамдарды дереу тіркеуге міндеттеді. Ал бір айдың ішінде тұрғылықты мекен-жайға уақытша тіркеліп үлгермеген азаматқа 10 айлық есептік көрсеткіш, яғни 23 мың теңге көлемінде айыппұл салынатын болды.Азаматтар бұл талапқа дайын болмағандықтан, көпшілік әлеуметтік желіде наразылық танытты. Алғашында Үкімет бұл реакцияны елемеді. Алайда ашу-ыза күшейген соң, шара қолданып, уақытша тіркеуді жеңілдету үшін жаңа қызметті енгізді.Әлеуметтік медиа дұрыс пайдаланылған жағдайда мемлекеттік саясаттағы осындай оң өзгерістерді бастаудың тиімді құралы бола алады. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу үшін пайдаланылуы мүмкін. Қазақстан сияқты дамушы елдерде сыбайлас жемқорлық көбінесе төлемдердің ашықтығы жоқ мемлекеттік қызметтермен байланысты.Бұл мәселеде Ұлыбритания тәжірибесі назар аударуға тұрарлық. Ұлыбританияның сыбайлас жемқорлыққа қарсы инновациялық орталығы бірнеше мүдделі тараптарды, соның ішінде азаматтық қоғамды, құқық қорғау органдары мен технология сарапшыларын біріктіріп, олардың неғұрлым ашық қоғам құру үшін жұмыс істеуіне жағдай жасаған.Таяқтың бір ұшыБірақ, таяқтың екі ұшы болатыны секілді, мұндай сөз бостандығының қоғам үшін де, мемлекет үшін де қауіпті тұстары жетерлік. Айталық, әлемде Дональд Трамп секілді өзінің Twitter аккаунтын саяси ахуалға әсер ету тәсілі ретінде пайдаланатын саясаткерлер көп. Бүгінде әлеуметтік медиа стратегиялық саясат үшін жаңа мәселелер тудырып отыр.Цифрлық қызметтердің кеңеюі жұртшылықтың әлеуметтік жауапкершілігі мен саяси белсенділігін арттырады. Бірақ көптеген мемлекеттер технологиялардың, атап айтқанда, ақылды медианың азаматтардың саяси көзқарасына әсер етуінен қорқады. Кейбір елдерде Facebook, Twitter және WhatsApp сияқты танымал әлеуметтік желілер цензураға ұшырайды. Қытай, Оңтүстік Африка және басқа да елдер әлеуметтік медианы реттейтін заңдар қабылдауда.Себебі, желі арқылы азаматтар мемлекеттік саясатқа қатысты заңдылығы расталмауы мүмкін ақпаратқа жылдам қол жеткізеді. Мысалы, бұдан бірнеше жыл бұрын австралиялық интернет-журналист, WikiLeaks сайтының негізін қалаушы Джулиан Ассанж АҚШ дипломатиясына қатысты құпия материалдар жариялаған болатын. Онда АҚШ-тың барлау қызметінің жеке адамдарға тыңшылық жасауы, биліктің жоғары эшелонындағы жемқорлық, әскери қылмыстар секілді құпиялар қызу талқыланды.2011 жылы әлеуметтік медиа Мысыр, Тунис және Ливиядағы «араб көктемінде» маңызды рөл атқарып, сол елдердегі наразылық білдірушілерге ақпарат алмасуға және өз үкіметтері жасаған заңсыздықтарды әшкерелеуге мүмкіндік берді. Бұның аяғы жаппай көтерілістерге әкелді. Дегенмен, халық демократия жолындағы күресте жеңіп шықты деп айту қиын. Мысыр мен Ливия соңғы жылдары саяси тұрақсыздық, ішкі лаңкестік, басқа да ірі дағдарыстармен бетпе-бет келуде. Араб көктемін тудырған әлеуметтік медианың әсері бұл саяси жүйелердің автократиядан демократияға айналуына мүмкіндік бере алмады. Қалай десек те, Таяу Шығыс пен Араб түбегі жаһандағы тұрақсыздықтың мекеніне айналды.Әлеуметтік желідегі жаппай наразылық толқынын елемеудің тағы мысалы – Бразилия. Елде 2013 жылдың маусымында халық көшелерге шығып, қоғамдық көліктегі жол жүру ақысының қымбаттауына наразылық білдірді. «Тропикалық көктем» деп аталған бұл толқулар бірнеше айда басылса да, Бразилияның саяси билігіне ауыр және жойқын әсер етті. 2016 жылдың аяғында президент Руссефке импичмент жарияланып, Бразилия өз тарихындағы ең ауыр рецессияны бастан кешірді.«Араб көктемі» елдеріндегідей, Бразилияда да әлеуметтік желілерді пайдалану экономикалық жағдайдың жақсаруына әкелмеді. Ел депрессияға түсіп, жұмыссыздық 12,6%-ке дейін өсті.Цифрлық дезинформация арқылы сайлау нәтижелерін өзгерту, саяси жүйені шайқау сияқты әлеуметтік медианы бүтін бір елді тұрақсыздандыру үшін жалған жаңалықтар таратуға қолданудың мұндай жағдайлары өте көп. Бірақ әлеуметтік желі үкіметтің өз азаматтарының қажеттіліктерін анықтау, мемлекеттік қызметтерді дамыту үшін пайдалана алатын қуатты технологиялық құрал болып қала береді. Сондықтан билік әлеуметтік медианы электрондық қызметтерді жетілдіріп, халықпен ынтымақтастықта саясат жүргізу үшін пайдаланылуы керек.

Анти-инфлюенсер: Президент әлемде болып жатқан осы жаңа үрдіске назар аударған дұрыс екенін айтты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Таяуда Ұлттық банк базалық пайыздық мөлшерлеменің 16,75 пайыз деңгейінде сақталатынын жария етті. Себебі инфляция айтарлықтай азаймай отыр. Шыны керек, былтыр желтоқсанда Ұлттық банк күтпеген жерден мөлшерлемені көтергенде қаржы мамандары тарапынан көп сын айтылған еді. Айналдырған бір жылдың ішінде «қымбатшылықпен күрес» деген желеумен ставка алты рет көтерілді. Биыл сол межені ұстап тұрмыз. Алайда нәтиже бар ма? Алдағы уақытта қалай құбылуы мүмкін?Салада жүрген экономистердің біразы қаржы реттеушінің бұл әрекетін ұнатпағаны рас. Ұлттық банктің уәжі баяғыдай, бар мәселені былтыр 19,6 пайызға жеткен инфляция үрдісіне сілтеп, амалдың жоғын алға тартты. Ең әуелі бұл жаңалық халықтың көңіл күйіне әсер етеді. Жұрт хабарға елеңдеп, «алда не болады екен?» деген ойда отыр. Пайыздық мөлшермеленің жоғары болуын екі түрлі көзқараспен сараласақ болады. Оң һәм теріс жақтары да көп екенін айтуымыз керек.Қымбатшылыққа қарсы күрес қалай өрбуде?Ақыры Ұлттық банк базалық пайыздық мөлшерлемені жоғары күйінде сақтап қалды. тағы біраз уақыт қымбатшылықты бәсеңдетуге жұмыс істеуі тиіс. Бір қуанарлығы, жыл басында 20 пайызға жеткен инфляция қазір 14,6 пайызға түсті. Осылайша Ұлттық банктің саясаты аздаған нәтиже берді. Бірқатар сарапшылар талап етіп отырғандай, осы азғантай жетістікке бола базалық мөлшерлемені қайта құлата салу қисынсыз көрінеді. Өйткені инфляцияның қай уақытта қанша пайыз қымбаттап кетерін ешкім де тап басып болжай алмайды. Оның үстіне ішкі сұранысты отандық өндіріс толық қанағаттандыра алмайтыны аян.Сондықтан жоғары мөлшерлеменің бола тұрғаны қажет. Базалық мөлшерлеме деңгейін кез келген уақытта қолдан түсіруге болады, ал қымбатшылықты олай тоқтата алмайсыз. Экономист Бауыржан Ысқақов та бұл сөзімізді растап отыр.<blockquote>– Ұлттық банктің базалық мөлшерлемені 16,75 пайыз етіп ұстауы экономикадағы ахуалдың қиын екенін көрсетеді. Кейінгі кездегі валюта бағамының тұрақсыздығы, инфляциялық толқындар Ұлттық банкті осындай шешім шығаруға мәжбүр етті. Бұндай кезде несиелер қымбаттайтыны анық. Сондықтан адамдар ақшаны аз жұмсап, инфляцияны тоқтатамыз деген теорияға сүйенеді. Іс жүзінде бұның бәрі – ел экономикасының импортқа тәуелділігінің салдары. Мен себеп ретінде халыққа қажетті азық-түліктен бастап, тұрмыстық заттарға дейін сырттан келуін айтамын. Үкімет пен Ұлттық банк бірлесе кешенді жоспар құрып, импорт мөлшерін азайтуға тырыспайынша, инфляция жалғаса береді. Қазір бізге бәрінен бұрын отандық өндірушілердің үлесі көбейгені қажет, – дейді маман.</blockquote>Базалық мөлшерлемені төмендетуге Ұлттық банк басшылары қарсы емес екенін талай айтқан. Тек ахуал мұрсат бермейді. Биыл инфляция төмендеп келе жатыр, дегенмен тым жоғары қарқынмен емес. Тауарлар мен қызметтер бағасының қалай құбылғаны жайлы нақты дерек жыл соңына қарай шығады. Айтпақшы, күзде коммуналдық қызмет ақысы да көтеріле бастайды. Себебі, былтыр Президент Жолдауында айтылғандай, коммуналдық нысан иелері жөндеу жұмыстарын істеуі тиіс, ол үшін мемлекет коммуналдық қызметтің құнын көтеруге рұқсат етті. Коммуналдық қызмет бағасының да инфляцияға әжептәуір үлес қосатыны белгілі. Осы факторды ескермейінше базалық мөлшерлемені түсірудің ауылы алыс секілді. Жыл соңында инфляцияның деңгейі белгілі болғанда ғана базалық мөлшерлеме туралы шешім қабылдауы мүмкін.Ұлттық банк төрағасы Ғалымжан Пірматов екінші жартыжылдықта базалық ставканы төмендету мәселесін қарастыратынын өзі де айтып жүр. Бас банкирдің таяудағы сөздерінен түйгеніміз, төмендетуге қатысты аздаған ықтималдылық бар. Мәселен, 2023 жылдың мамырында жарияланған Ұлттық банк талдауына қарасақ, бағаның біртіндеп төмендей бастағаны байқалады. Биыл мамырда тамақ өнімдері бағасының өсімін атап өткен респонденттер үлесі төмендеген, бірақ өзге тауарлар бағасының өсімін айтқандардың үлесі шамалы артыпты. Негізінен жанармай және байланыс, жолаушылар көлігі бағасының қымбаттағаны аңғарылған. Жалпы айтқанда, тұтынушылық көңіл-күй көтерілген.Дегенмен қымбатшылыққа қарсы күресуді Үкімет пен Ұлттық банк алдына міндет етіп қойып отырғанда, базалық мөлшерлемені таяуда төмендетеді дегенге сену қиын. Ғ.Пірматов осыған дейін «біздің жаңартылған болжамымыз бойынша, 2023 жылы инфляция 11-14 пайыз, 2024 жылы 9-11 пайыз және 2025 жылы 5,5-7,5 пайыз болады» деген. Сондықтан алдағы уақытта инфляция төмендей беруі тиіс, бірақ базалық ставка емес.Несие пайызы неге түспейді?Базалық мөлшерлеменің пайызын төмендету ұсынысын айтып жүргендердің дәйекті уәжі бар. Себебі аталған пайыз жоғары болған сайын, несие пайызы да жоғарылап, кредит алу қиындайды. Мәжіліс депутаттары көтеріп жүргендей, несиенің пайызын азайту бұндай жағдайда мүмкін емес. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, доллардың да базалық мөлшерлемесі көтерілуде. Еуро да былтыр осы тәсілді қайталады. Мұны ең негізгі жұмыс – инфляцияға қарсы құрал ретінде пайдалануда. Алайда бұған қарсы пікір айтушылар жетерлік. Соның бірі – экономист Мақсат Серәлі.<blockquote>– Жалпы, базалық ставканы өсіру инфляцияны тоқтататын құрал емес. Өйткені әлемдік нарықта қымбатшылық қарқын алды. Қазақстанда инфляция өршімес үшін ел өзінің ішкі нарығын толық қамтамасыз етуі керек. Өкінішке қарай, біз тек 30 пайызын қамтамасыз етеміз. Сондықтан инфляция, көрші елдердің экономикалық саясаты немесе доллар бағамының көтерілуі болсын – бәрі тікелей мемлекетімізге әсерін тигізбек. Соның ішінде баға саясатына ықпал етеді. Қазақстан ішкі нарығын ең кем дегенде 60-70 пайыз мөлшерінде қамтамасыз етуі қажет. Сол кезде ғана инфляциялық тұрақтылық пайда болар еді. Алдағы уақытта оған жетуіміз күмәнді, – дейді ол.</blockquote>Мақсат Серәлінің айтуынша, базалық мөлшерлемені көтеру бір-ақ нәрсеге ғана ықпал етпек. Шағын және орта бизнеске арналған несиелер пайызының көтерілуіне әкеп соқтырады. Одан соң экономиканы тежейді. Кәсіпкерлер мемлекет беретін субсидияны алуға ғана көшеді. Ал мемлекеттің қаражаты оның бәріне жетпейді. Мәселен, «Даму» қоры арқылы берілетін 6 пайыздық несиелерге бизнес өкілдері ағыла бастайды. Сондықтан бұл жерде ең өзекті мәселе – несие пайыздарының қымбаттауы. Жағымды жағы – депозиттердің мөлшерлемесі өседі.Ұлттық банк қатаң ақша-несие саясатын 2021 жылдың шілдесінде бастағаны есімізде. 9 пайыздан 9,25 пайызға көтерген болатын. Содан бері деңгей тек өсумен келеді. Мамырда да, осы жолы да 16,75 пайыз межесін сақтады. Базалық пайыздық мөлшерлеме бойынша келесі шешімді Ұлттық банк 25 тамызда қабылдайды. Алайда аса бір пайыздардың құбылуын көрмеуіміз мүмкін, осы қалпында тағы қалса да таңқалмаймыз. Өйткені қымбатшылыққа уақытша тежеу сол ғана болып тұр. Ал ішкі өндіріс бүгін-ертең көркейе қояр сыңай танытпай тұр.

Базалық мөлшерлеменің экономикалық ахуалға әсері

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;&nbsp; Егер сіздің жүктілігіңіздің соңғы айлары жаздың ыстық маусымына түссе, сіз ыстыққа байланысты қауіптерге алдын-ала дайындалуыңыз керек. Келесі қарапайым және тиімді кеңестерді ұстануға тырысыңыз.Сұйықтықты әдеттегідей ішіңіз (күніне 1,5 литр ішкен дұрыс). Сізге сондай-ақ газдалмаған су, салқындатылған шай, аллергенді емес жемістер мен жидектерден жасалған компот ішуге болады. Бірақ, газдалған қанты сусындар, квас, кофе, ананас және шабдалы шырындары (алма мен қайыңнан басқа барлық шырындарға өте сақ болыңыз), сыра (және басқа спирттік ішімдіктер) тұтынбаңыз. Үнемі өзіңізбен бірге бір бөтелке су алып жүріңіз.Суды ішкеннен бөлек, душ қабылдап, бетіңізді жиі жуыңыз. Бұл салқындауға көмектеседі. Тағы бір маңызды мәселе – термалды су (немесе кішкене бүріккіш бөтелке)! Оны өзіңізбен бірге алып жүріңіз және жиі-жиі бетіңізге су шашыңыз.Аяқтарыңызға абай болыңыз, себебі олар ыстықта тезірек ісінеді. Күйеуіңізден аяқтарыңызға массаж жасауды сұраңыз және демалу кезінде аяқтарыңызды арнайы жастықшаға қойыңыз.Тығыз белдіктері жоқ және табиғи материалдан жасалған ыңғайлы ашық аяқ киім киюге тырысыңыз.Дұрыс киімді таңдаңыз, табиғи маталарға, бос стильдерге, сондай-ақ күн жылуын басатын ашық реңктерге артықшылық беріңіз.Зергерлік бұйымдардан бас тартыңыз. Егер моншақтар мен сырғалар жай ғана ыңғайсыздық тудырса, жүзіктер үлкен қауіп төндіреді. Өйтккені ыстықтан саусақтар ісініп, қатты ауырады.Күндіз ыстық күнге шықпауға тырысыңыз, ал таңертең және кешке күннен қорғайтын құралдарды қолданыңыз. Есіңізде болсын, жүктілік кезінде тері әдеттегі уақытқа қарағанда тезірек тотығады.

Аптап ыстықта жүкті әйелдерге кеңес

Kyzylorda-news.kz. Бүгін ҚР Премьер-министрі Әлихан Смайыловтың төрағалығымен өткен Үкімет отырысында «Ауылда денсаулық сақтауды жаңғырту» пилоттық ұлттық жобасын іске асыру барысы талқыланды.Үкімет отырысынан соң Премьер- министр берген тапсырмаларды пысықтау мақсатында облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың төрағалығымен &nbsp;мәжіліс өтті.Ұлттық жоба аясында Сыр өңірінде 24 дәрігерлік амбулатория, 2 фельдшерлік-акушерлік бекет, 1 медициналық бекет салынады.Оның ішінде 16 нысан биылға, 11 нысан алдағы жылға жоспарланған. Қазір биылға жоспарланған 14 нысанның мердігері анықталды.Қалған 1 дәрігерлік амбулатория &nbsp;құрылысының мердігері порталдағы техникалық ақау салдарынан анықталмаған.Аймақ басшысы &nbsp;облыстық мемлекеттік сатып алу басқармасына «Электрондық қаржы орталығы» акционерлік қоғамымен бірлесіп, веб порталдағы қателіктерді жойып, шілденің 20-на дейін мердігер мекемені анықтауды тапсырды.Мердігері белгілі 14 нысандағы құрылыс жұмыстарының сапалы жүргізілуі мен мерзімінде орындалуын облыстық құрылыс, сәулет және қала құрылысы басқармасы бақылау жөніндегі басқармасымен бірлесіп &nbsp;қамтамасыз етуі тиіс.Бір медициналық пункт құрылысы бойынша&nbsp; 96,1 млн. теңгеге ҚР Денсаулық сақтау министрілігіне бюджеттік өтінім ұсынылған. Алайда бүгінге дейін қаржысы республикалық бюджеттен нақтыланбаған.Облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысына министрлікпен тиісті жұмыстар жүргізу, алдағы жылға жоспарланған 11 нысан құрылысының жоба-сметалық құжаттамасын әзірлеуді аяқтау тапсырылды.Сондай-ақ 2025 жылға қарай Арал, Қазалы, Шиелі, Жаңақорған ауданаралық ауруханаларын көпбейінді ауданаралық аурухана деңгейіне жеткізу жұмыстары бойынша мемлекеттік сараптамаға енгізілген жобалар қыркүйек айының соңына дейін аяқталуы тиіс.

Сыр өңірінде ұлттық жоба аясында 27 медициналық нысан салынады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; 10-12 шілде аралығында Түркістан қаласында өткен Халықаралық еуразиялық білім кәсіподақтарының бірлестігінің «Қазақстан – түркі әлемінің қарашаңырағы» атты XV форумы қатысушылары Қызылорда облысында болды.Шетелдік әріптестерді Сыр өңірінде облыстық кәсіподақтар орталығы төрағасы Мақсұт Нәлібаев, білім және ғылым қызметкерлері салалық кәсіподағы облыстық ұйымы төрағасы Гүлнар Есқалиева қарсы алды.<blockquote>«Еуразия білім кәсіподақтары бірлестігінің форумы қатысушыларын Қазақстанның алғашқы тарихи астанасы Қызылорда қаласында қарсы алғанымызға қуаныштымыз. Сыр еліне қош келдіңіздер! Халықаралық әріптестікті нығайтудағы, Форум жұмысы барысында қабылданған шешімдер мен бірлескен жобаларды іске асыруда баршаңызға сәттіліктер тілейміз» деп тілектестік білдірді кездесуде өңірдің кәсіподақтар бірлестігі төрағасы М.Нәлібаев.</blockquote>Түрлі елдерден келген кәсіподақ белсенділері әріптестерімен Қармақшы ауданында орналасқан «Қорқыт ата» мемориалды кешенімен, Қызылорда өлкетану тарихи мұражайымен танысты. Сонымен қатар салалық кәсіподақ төрағасы Айгүл Мұқашева бастаған форум қатысушылары Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті жұмысымен танысып, ұжым басшыларымен пікір алмасты.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/359356174_3523042308012482_8785091106191916975_n_beafff1bef.jpg" alt="359356174_3523042308012482_8785091106191916975_n.jpg"></figure>

Еуразиялық білім кәсіподақтары форумына қатысушылар Қызылордада болды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; «CHEVRON» компаниясы ұйымдастырған «Sustainability Living Lab» жобалар сайысында Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің студенттері Темірлан Абжанов пен Саят Урикбаев жобаларын таныстырып, грант иеленді.<blockquote>«Smart Bench» − университетіміздің бас оқу ғимаратының алдына күн панельдері орнатылған орындықтар қоюға бағытталған жоба. Негізгі мақсаты − кампус ландшафтарын өзгерту, экологиялық мәселелерді тұрақты шешіммен қамтамасыз ету, университетіміздің инфрақұрылымының дамуына үлес қосу», − деді Саят Урикбаев.</blockquote>Сайыстың шарты бойынша оқу орындарының кампусын дамытуға арналған 70-тен астам жоба келіп түсті. Соның ішінде 17 жоба үздік деп танылып, әрқайсысына 1млн 300теңге көлемінде арнайы грант бөлінді.Келесі грант иегері Темірлан Абжанов тұрақты жылыжайға бағытталған жоба ұсынды. Жобаның мақсаты – органикалық қалдықтарды өңдеу арқылы топырақты құнарландыруға пайдалану. Сондай-ақ топырақтың төменгі қабаты арқылы суару әдісін қолдану және суару процесін автоматтандыру арқылы су шығынын азайту.Айта кету керек, «Sustainability Living Lab» жобалар сайысына университетіміздің 6 білім алушысы қатысуға өтінім беріп, 4 жоба финалдық кезеңге өтті. Нәтижесінде 2 студент грант иегері атанды.

Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің  студенттері 2 млн 600 мың теңге грант жеңіп алды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Жеті әулие жатқан киелі мекенде Сыр өңірінде өмір сүріп, атағы қалың елге мәшһүр болған би, шешен, дана, абыз жандар мәңгілікке байыз тапқан. Мың жылдық тарихы бар орынның шындығында тарихы тереңнен тамыр тартады. Оғыз-қыпшақ дәуірінен келе жатқан түркі халықтарының пантеоны десек те ақиқаттан алыс кетпейтін секілдіміз. Себебі, көне тарих бұл жерде мыңдаған жылдар бұрын үлкен қала болған дегенді де меңзейді. Жалпы, «Оқшы Ата» әулиелер мазараты Орта Азия аумағындағы аса қасиетті орындардың бірінен саналады.Қоқан, Хиуа қандықтары кезінде ел билеген бек, датқалардың қайсы бірі Түркістан қаласындағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесіне қойылса, енді бірқатары осы Оқшы ата мазаратына жерленген. Осыдан-ақ, бұл орынның қазақ үшін киелі жер санатында болғандығын білеміз. Оқшы Ата мазаратында заманында Сыр қыпшақтарының ішіндегі көрнекті тұлғалардың бірі болған Досбол датқа Қорлыбайұлы да жерленген. Ол отызында орда бұзып, ел билігіне араласып, датқа атанған. Өзі датқа, өзі би, өзі шешен атанып, дабысы қалың қазаққа тараған. Сөз бастаған шешен, ел бастаған көсем болған. Халық арасындағы ауызекі әңгімеде Досбол би айтыпты деген де аталы сөздер көп.Оның: Жас кезімде датқа болдым, Жалпақ жатқан қазақ пен сартқа болдым. Қызметім жаққан соң, Қалың ел үшін атқа қондым,-деген сөзі шындығында қазақ пен өзбекке сіңірген еңбегі қатар жаққан кісі болғандығын меңзесе керек.Біз әңгіме арқауына айналдырып отырған Досбол бидің кесенесі қайта жаңғырудан өтті.&nbsp;Себебі, бұрынғы Алтынбек Сейілханов, Қалдыбек Айтбайұлы, Рзахмет Жұмабеков, Кеңесхан Дошпанов секілді алдыңғы толқын азаматтардың бастамасымен салынған кесене замандар өте келе мүжіліп, іргетасы отырып, қабырғалары сетіней бастаған болатын. Осы орайда, датқаның үрім-бұтағы, ағайын-туысы ақылдаса келе кесенені қайта жаңғыртуды қолға алды. Досбол датқаның Әуез деген баласынан тараған Әуезов Камил Жанысұлы деген шөпшегі қаржылай демеушілік танытты.&nbsp;Бізге белгілі деректерге сәйкес, Досболдың арғы атасы Қарабек атақты емші болған екен. Қарабектің әкесі Жылқыбай бақуатты кісі болыпты. Байлығының арқасында болса керек, Түркістан шаһарындағы қожа Тәнтей деген кісіге баласы Қарабекті шәкірт етіп беріпті. Қожа Тәнтейден көп тәлім-тәрбие һәм ілім алған Қарабек арап,парсы, түрік тілдерін жетік меңгеріп, сол замандардағы Осман халифатының қиыр шетіндегі Мысырда болып, ақырында халифат орталығы Ыстамбұлға барып білімін жетілдіріпті.Болашақта нақты дерек-дәйегі тарихшы, зерттеушілердің еңбегінен анықтала жатар біздікі сілтемесіз ауыз-екі әңгімеге сәйкес деректерден құралған. Әлқисса, Қарабек ондаған жылдар шет елдерде болып, елге келіп, Созақ шаһарында жатқан кезінде Түркістанды билеп отырған жоңғар қонтайшысы ғұламаны атшаптыртып өзіне алдыртыпты. Бұл шамамен 1727-1745 жылдардың аралығы болуы керек. Бұл кезде қазақты «Ақтабан шұбырындыға» ұшыратқан жоңғар қонтайшысы Цеван-Рабдан өліп, баласы Қалдан-Цереннің Ташкент, Сайрам, Түркістан, Сауран, Боқты өлең «Жөлек», Қорғантөбе «Айдарлы» жеріне дейін билігі жүріп тұрған кезі болса керек. Қонтайшы Қарабекке талап қойыпты. Бірнеше айдан бері ес-түссіз ауырып жатқан қызын емдеп беруін сұрапты. Егер қызы дерттен құлан-таза айықса, өзіне өмірлік жар етіп қосатындығын да білдіріпті. Содан емші жігіт Қарабек жарау ат сұрап, «Қызыл құмды» кезіп, киіктің құлжасын тірідей ұстап әкеліп, терісіне бұлаулап, сорпасын беріп емдеп, құлан таза айықтырған екен.Бұл кездері қазақ-жоңғар қарым-қатынасы жылып, соғыстың уақытша тоқтап тұрған кезі болса керек. Абылай ханның өзі Қалдан-Сереннің қандасы Хошу мергеннің қызы Топышты некелеп алып, жоңғарға күйеу атанып, қонтайшының баласы болашақ тақ мұрагері Амурсанамен анда дос болып, серттескен уақыты еді.&nbsp;Қызының ауыр дерттен айыққанын көріп, қуанған қонтайшы емші Қарабекті өзіне күйеу етіпті. Осы жоңғар әйелінен Досболдың әкесі Қорлыбай дүниеге келіпті. Қарадан шығып, ханға күйеу атанған Қарабектің шындығында тегін адам болмағанын дәлелдесе керек. Ауыз-екі деректің шындыққа сәйкес келетін жері бар. Қарабек қайтыс болғаннан кейін 1770 жылдардың шамасында Қорлыбай жоңғар шешесімен ағайыннан бөлек қалған секілді. Оның да тарихи себептері болса керек. Бұл кездері Қарабектің қайын жұрты яғни, Қорлыбайдың нағашы жұрты жоңғарлар Сыр бойынан ығысып, 1760 жылдары толық талқандалған кезі. Ал, 1760-67 жылдардың аралығында Сыр бойына Қоқан хандығының үстемдігі орнай бастаған уақыт. Бұл кездері қыпшақтың көзей және сыр өңірінің біраз руын қоқандықтар шауып, оның ішінде жоңғарға күйеу атанған Қарабектің де елін қырғынға ұшыратқан секілді. Осы кездері орын алған қырғынның әсері болса керек тарихи деректерде 1765-1767 жылдары қазақтың Абылай ханы қалың қол бастап &nbsp;Қоқан билеушісі Еркенбекпен қиян-кескі соғыс жүргізіпті. Нәтижесінде қазақтар Түркістан, Сайрам, Шымкент, Ташкент қалалары мен Сыр бойынан қоқандықтарды түре қуған екен.&nbsp;Ағайыннан қара үзді ме, әлде басқалай себептері болды ма, ол жағы әзірге белгісіз осыдан кейін Қорлыбай өзінің руластары көзейлерге емес алты атадан қыз алыспаған абыз руының Үсен деген бақуатты адамының қол астында паналап, өкіл баласы атаныпты. Тағдырдың жазуымен Үсен абыздың қызы Жамалмен бас қосқан Қорлыбай Қарабекұлы елден кетіп тыныпты. Артынан қуғыншы шығып, Ұлытауда отырған Бабан көзей Ерден бидің үйіне түсіп, одан әрі найманнан шыққан Олжабай батыр және көзейден шыққан Баспақ батырлардың қорғаумен Арқалықта тұратын Ерден бидің құдасы қыпшақ баянтаңат Естеміс батырға барып, паналап, өкіл бала атаныпты. Арқада он жылдан астам уақыт өмір сүріп, сол жақта Өтебай және Досбол атты екі ұлы дүниеге келіпті. Бұл 1800 жылдардың шамасы болса керек. Кейінірек Сыр бойына қайта келген Қарабек пен Жамал ертерек қайтыс болып, олардан қалған Өтебай мен Досбол нағашы атасы Үсен абыздың қолында өскен екен. Шежіреде Қорлыбайдың екі әйелі болған деседі. Екінші әйелі Сарадан Теректі деген бала қалған. Бұл күндері Теректіден туған Байсейіт, Ессейіт деген балаларынан тараған ұрпақтары Жезқазған төңірегінде болса керек.Біз әңгіме еткен Досбол датқаның шыққан тегі осындай. Датқаның ұрпақтары бүгінгі таңда &nbsp;Айдарлы, Ақтоған, Ақмая ауылдары мен Атырау, Алматы, Тараз қалаларында өмір сүріп жатыр. Досбол заманында Сыр халықтарының ортасында беделі, абыройы зор болған. Қара қылды қақ жарған әділ би атанған. Ел арасындағы дау-дамай, бітімгершілік мәселелерін шешіп, ел ісіне жастайынан белсене араласқан. Осындай алғыр, шешен, көсемдігіне қарап Қоқан хандығы Досбол биге, шешенге қосымша датқа атағын берген екен. Датқа-хан сарайындағы жоғарғы лауазым. Хандықтағы төртінші дәрежелі адам. Билерден жоғары. Сұлтандармен шендес. Тек қана тікелей жалғыз хан әміріне ғана бағынышты лауазым иесі.Мінекей, қарадан шығып хан болған, қара қылды қақ жарған Досбол Қорлыбайұлына арналған кесене де қайта жаңғырды.

Досбол би кесенесі қайта жаңғырды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Шиеліде қай салада болсын қарқынды өсім бар. Мемлекеттік маңызды жобалар, айтулы бағдарламалар, бастамалар кең қолдау тауып, экономикалық әлеуеттің артып келе жатқаны да жасырын емес. Бизнес, кәсіпкерлік, құрылыс, инфрақұрылымдар жаңарып, жаңғырып жатыр. Өңірге тартылған инвестиция көлеміде жыл өткен сайын артып келеді. Аудан орталығы болып саналатын Шиелі кенті қанатын кеңге жайып, жаңадан әсем ғимараттар, тұрғын үйлер, түрлі әлеуметтік нысандар бой көтеруде. Кәсіп ашып, тіршілігін дөңгелетіп жатқандарға және осы бағытта әрекет еткісі келіп жүрген жастарға жеңілдіктер де көп.&nbsp;Ауыл шаруашылығы саласы бойынша 2017 жылы облыста чемпион болғаны көпшіліктің есінде. Ал, бұдан бірнеше жыл бұрын өңдеу секторы бойынша мұқым республикада Шиелінің мерейі асып, шоқтығы биіктеп, екінші орыннан көрінгені өз алдына бөлек әңгіме.Қазақ аман-саулықты мал-жаннан бастаған халық. Малды жанның ал, жанды ардың садағасына балаған Алаш жұрты үшін төрт-түліктің тілін, ебін тауып, санын арттыру маңызды болған. Себебі, сол арқылы несібесін айырып, дәулеті мен сәулетін келістірген. Олай болса, Шиелінің осы сектордағы әлеуеті қандай, өсім, өнім деңгейі қай дәрежеде? Бұл бағытта жасалып жатқан тірліктер экономиканың қосымша тірегіне айнала алады ма? – деген сұрақтардың аясында шағын журналистік зерттеу жүргізу мақсатында аудандық ауыл шаруашылығы бөліміне бас сұғып, ақпарат алған болатынбыз.&nbsp;Көрсеткіштер көңіл қуантарлық. Ауданда өндіріс көлемі мен экспортты арттыру, жаппай нәтижелі жұмыспен қамту бағытына басымдық беріліп, ауқымды жұмыстар басталып кетіпті. Қазіргі таңда Шиелі ауданы бойынша төрт-түліктен өсім байқалады. Биыл ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру дерекқор жүйесінде мүйізді ірі қара – 93467, уақ мал – 139 483, жылқы – 25 442, түйе – 1683 басты құраған.&nbsp;Айта кету керек, бүгінде аудан бойынша қолдан ұрықтандыру пунктері жұмыс істеп тұр. Егер ауылдағы ағайын қорасындағы малын асылдандыруды көздесе, осындай пунктермен байланысса болады екен.Бағдарламалар бойынша белгіленген межені бағындырып, мал басын көбейту жұмыстары екі есе қарқынды жүргізіліп жатқанын байқаймыз.Қазір жергілікті тұрғындарға негізгі пайда етті және сүтті бағыттағы мал басын көбейтуден түспек. Бұған барлығымыздың көзіміз әбден жетті. Нарықтағы еттің бағасы да бұрынғыдай «жерге ұрылып» тұрған жоқ.Қазақ хандығының қалыптасу кезеңін¬де өмір сүріп, халқына Жерұйықты іздеген Алаштың абызы, әйгілі Асан қайғы Шиелінің жеріне келіп, кідіріп, желмаясын шалдырта отырып «Әр бұтаның түбінде бір асым ет жатыр» – деп тамсанған екен жарықтық. Қаратауды пана, Сырды ана деп таныған қазақ халқы да Арқаның аязына, түрлі саяси-әлеуметтік қысымдардан қысылғанда Сырға келіп жан шақырған екен. Ал, осынау Сырдың маржанына телінген Шиеліде кәсіп етіп, мал басын көбейтемін десеңіз табиғи тұрғыдан да, әлеуметтік көмек тұрғысынан да жан-жақты қолдау жасалып-ақ тұр. Тек тәуекел етіп, білек сыбана іске кіріссек жетіп жатыр.

Шиелі ауданында төрт түлікте түгел өсім бар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Тарихтың алыс қабаттарына көз жүгіртсек Шиелінің төңірегі небір тартысты оқиғаларға толы екенін байқаймыз. Осы өңірге аңсары ауған талай тайпа Шиелінің айналасынан пұшпақтай болсын жер иеленуге талпынып, қанын төгіп, жанын беріпті. Талай-талай жат жұрттықтардың көзінің сұғын қадатқан өңір табиғи ресурсқа бай, қамалы мен қорғаны көп, дәулетті өлке болыпты. Әлемдік тарихта бірде сақтар, ғұндар енді бірде түркілер мен оғыздар һәм қыпшақтар атауымен танылған біздің арғы-бергі бабаларымыз осы жерге ту тігіп, табан тіреп, қандай қиын нәубетті бастан кешсе де Сырдан айырылмаудың қамын жасап бағыпты.Екі жүз жылдан астам уақыт түркілердің астаналық мәртебесіне ие болған Сығанақ қаласы Шиелімен шектессе, Қорқыт ата жырында мұқым оғыз жұртына пана болған Бестам қаласы, Жөлек қамалы туралы небір құнды деректер бұл өңірдің шаруаға аса жайлы болғандығынан сыр шертеді. Жоңғар шапқыншылығы кезінде, Алаш жұрты «аһ» ұрып айтқан әйгілі «Елім-ай» әні де тап осы Шиелі жерінде дүниеге келіп, алғаш айтылып, халыққа таралыпты.&nbsp;Тарихшы, өлкетанушы ғалымдар айтпақшы жайнаған, жасыл желекті өлкеде расында бір кездері &nbsp;жүздеген қала, қорған, самсаған халық бар еді. Айта берсеңіз, жаза берсеңіз Шиелінің жері, Шиелінің елі туралы тартымды деректер көп. Айтпағымыз басқа. Ойлана қарасақ осыншама жұртты, елді, халықты қызықтырған, оларды қоныстандыруға құмбыл еткен не қасиет еді.&nbsp;Шиелі жері ежелден орманды, тоғайлы алқаптарымен ерекшеленіп, құнарлы топырағына отырғызылған көшеттері мен жеміс-жидекті ағаштары аздаған жылда көктеп, өсіп-өніп, айналаны жасыл желекпен көмкеріп, көздің жауын алып тұрыпты. Суармалы, көкорай шалғынымен көпшілікті өзіне тартып, қоныстанған жұртты аңызақты желден, ыстық күннен қорғап тұрған. Осыдан да болса керек, ертедегі жылнамашылар өз еңбектерінде Сырдың бойын өмір сүруге өте қолайлы аймақ деп таныпты. Жұрттың аңсары Сырға ауыпты. Одан бері жылдар өтіп, ғасырлар ауысып, дәуірлер алмасты. Ұлы Жібек жолы өзінің маңызды стратегиялық міндетінен айырылып, күйреуіне байланысты Орта Азия қалалары оның ішінде осы Шиелі өлкесі үшінде &nbsp;әлемдік нарыққа шығатын жол жабылғанын білеміз. Бұл халықтың қуаты мен күшінен айырылуына, қалалардың күйреуіне қуатты өңірдің басынан бағы мен дәулетінің таюына әсерін тигізген бірінші фактор еді. Содан Ресей бодандығы, коммунистік кезең, тың игеру саясаты басталды. Орманды, тоғайлы алқаптарға негіз болған Шиелінің көкжидесі аяусыз сүріліп, айнала жалаңаштанып тынды. Орынбор-Ташкент темір жолы салынып, қатты отынды қажет ететін отарбалар келіп, біркездегі жайқалған орманды, тоғайлы, сексеуілді аймақты отап, шауып, ағашы мен тал-дарағы одан әрмен азайды. Бұл енді өлкенің, жердің азып-тозуына ықпал еткен екінші фактор болатын. Үшінші фактор ғасыр апаты болып саналатын Арал теңізінің тартылуы, оның табанынан ұшқан мыңдаған тонна тұздың жер қабатын эрозияға ұшыратып, аздырып-тоздыру еді. Міне, осы үш себеп өлкеміздің, Шиелінің айналасын жалаңаштап, жұтатып тастағаны анық. Заманында қалың тоғай, жыңғыл, жиде арасында арыстаны ақырып, жолбарысы гүрілдеген жер ертегідей елес болып, көзден бұлбұл ұшыпты. Ормандар оталып, тоғайлар таусылыпты. Аң-құс безіп, жойылыпты. Халық ауыз әдебиетіндегі тоқсан үйлі тобырға тірек болған Қамбар батыр, Шақан шерілер алысқан Сыр бойының айбатты, қайратты жолбарыстары жоғалып, табиғат жұтаң тартыпты. Өткенге салауат. Енді бүгінгі заман басқа. Құдайға шүкір, еліміз аман, жұртымыз тыныш. Азатпыз. Тәуелсіз елміз. Бір кездегі тоқырап, тоқтап қалған Ұлы Жібек жолы бүгінде «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» автомагистралі деген атпен қайта түлеп, жандана бастады. Арал теңізінің табанына су барып, жеріміз бір тыныстап қалды. Шет елдермен сауда-экономикалық байланыстар, түрлі салалар бойынша әріптестік қатынастар қайта қалпына келтіріліп жатыр. Халықтың өсіп, өніп, өркендеу дәуірі қайта басталды. Тәуба дейміз.Ал, аң-құсы жыртылып айырылған, орманды-тоғайлы, жасыл-желекті алқаптарымыз ше? Олар қалай қалпына келмек. Бұл бағытта не жұмыс, не қарекет жасап жатырмыз. Бәрімізге белгілісі ит тұмсығы батпайтын ну ормандарымыз жабайы жиде арқылы бой көтеріп, өсіп жатыр. «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» автожолының Төңкеріс ауылдық округі бағытынан Шиеліге кірер тұсында жабайы жиде ағаштары самсап өсіп, қалың бұталы тоғайлар пайда болды. Басқа да ауылдардың айналасында осындай тоғайлар, жиделер қаулап өсіп шығып жатыр. Ашығын айтқанда қайтадан табиғат өзін-өзі қалпына келтіруде. Осы орайда айта кетерлік мәселе жиделі тоғайларды адамдар емес құстар, торғайлар түлетіп, тірілтіп жатқандай. Ол үшін торғайларды жаратқан тәңіріге тәуба дейміз. Жабайы жиденің бал татыған жидегін жеген торғай деген жарықтық құстар аталған ағаштың дәнегін саңғырығымен айналаға тастап, өсіріп жатыр деседі білетіндер. Әйтпесе, мақсатты түрде адам баласы бұл іспен айналысып, айналаға жабайы жиде егіп жатқанын көзіміз шалып, құлағымыз естіген емес деген пікір бар. Ендеше, бізден де бір ұсыныс. 2005 жылы Елбасының бастамасымен «Жасыл ел» мемлекеттік бағдарламасы дүниеге келді. Бүгінде ел үкіметінің 2015-2017 жылдарға арналған «Жасыл ел» бағдарламасын ілгерілету жоспары бекітілді. Аталған бағдарлама табиғатты қорғау, экологияны сақтау, жастарды еңбек сүйгіштікке баулуға бағытталған. Бұл бағдарламаның өзіндік бюджеті де бар екендігін айта кеткен жөн. Бағдарлама қабылданғаннан бері еліміз бойынша 44 млн.-ға жуық ағаш отырғызылыпты. Әр өңірде «Жасыл елдің» штабтары, жастар бригадалары бар. Жұмыссыз жастар еңбекпен қамтылып, айналаны көркейту-көгалдандыру бойынша жүйелі жұмыстар жасап жатыр. Бұл қуантарлық жайт.Бізге белгілі деректерге сәйкес Шиелі ауданының өзінде 2016 жылы «Жасыл ел» бағдарламасы аясында 3 кезең бойынша 90 жас еңбекке тартылған. Бұл жастар айналаны көркейту-көгалдандыру жұмыстарына жұмылдырылып, әрбіріне айына 45 мың теңге көлемінде жалақы жазылыпты. Биыл да бұл үрдіс жалғасын таппақ. Осы орайда, аталған жастар бригадасын жиде ағашын отырғызуға неге жұмылдырмасқа деген ой туындайды. Жабайы жиде өсімтал, сортаң топырақты жерге ексе, басқа ағаштарға қарағанда төзімді келеді. Жай-күй таңдамайды. Аудан бір кездегі жойылуға шақ қалған сексеуіл ағашын да қайта қалпына келтіріп жатыр емес пе? Мыңдаған гектар алқапқа сексеуіл ұрығы шашылып, бүгінде өсіп, өніп, шығып жатыр. Ендеше, жабайы жидені де неге екпеске? «Ағаш жемісімен де желегімен де қымбат» деген тәмсілді еске алсақ жиденің жасыл желегі одан бөлінетін оттегі қоршаған ортаға пайдасын тигізіп, залалды улы газдарды бойына жұтып, экологиямызды жақсарта түсер. Жабайы жиде бүршік атып, гүлдегенде жұпар иісі айналаның хошын келтіріп, сәні мен салтанатын арттырады. Бәлкім осы тірліктердің ықпалымен қоршаған орта қауіпті газдардан қорғалар.Бұл үшін «Жасыл ел» бригадаларындағы жастарды сонымен қатар, басқа да &nbsp;еріктілер тобын жұмылдырып, дәл осы қыс айында жабайы жиде алқаптарындағы жиде ағашының қаракүреңдетіп пісіп тұрған жидегін теріп, жинап алып, көктем шыға үлкен жолдардың бойына, жағалауына арнайы техника арқылы топырақты аударып, дәндерін шашып, бетін қайта көміп, егіп, тәжірибе жасап көрсек. Мүмкін торғайлар тіккен жиделі тоғай адам қолымен егілсе одан әрмен ұлғайып, өсіп-өнер деген ойы бар көпшіліктің. Егер бұл тәжірибе расында іске асып, өзін оң қырынан танытса, келер жылдары арнайы жобалар арқылы орман алқабын ұлғайтуды &nbsp;тұрақты түрде жүзеге асырармыз бәлкім. Көпшіліктің осы ойын арнайы мамандар зерделеп, зерттеп көрсе. Бір кездегі ну орман, қалың тоғайлы аймақ қайта қалпына келіп жатса, нұр үстіне нұр емес пе? Кім біліпті бәрі де мүмкін ғой...

Шиелі: Торғайлар тіккен тоғайлар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Жуырда өңір басшысының қолдауымен, сондай-ақ аудандық мәдениет және спорт бөлімінің ұйымдастыруымен орталық алаңда Шиелі ауданының 95 жылдық мерейтойына арналған «Туған елге тарту» атты «Ауыл күндері» фестивалінің ашылу салтанатты өтті.&nbsp;Салтанатты рәсімге Шиелі ауданының әкімі Нұржан Ахатов және бірқатар сала мамандары қатысты. Салтанатты жиынның шымылдығын Сұлутөбе мен Тартоғай елді мекендерінің өнерпаздары ашып, рәсімге жиналғандардың құрметіне әсем ән шырқап, күйден шашу шашты.Мұнан соң аудан басшысы Нұржан Сәбитұлы фестивальге келген барша халықты Шиелі ауданының 95 жылдық мерейтойымен құттықтап, өз ықыласын білдірді. Ол өз сөзінде осы өлкеден көптеген дарындылар мен мықтылардың шыққанын, сондай-ақ өңірдің жылдан-жылға дамып келе жатқанын айтып, туған жердің топырағынан нәр алып, ауасын жұтқан көптеген ауыл азаматтарымен мақтанатынын жеткізді. Шиелінің көркейіп, аудан тазалығы үшін көтеген шаралардың атқарылып жатқанын тілге тиек етті. Өз құттықтау сөзін жеткізген аудан әкімі мұнан соң «Ауыл күндері» фестиваліне қатысып, барлық тазалық шараларына атсалысқан азаматтарды марапаттады. Атап айтар болсақ, шаруа қожалықтарына, мекеме қызметкерлеріне алғыс хаттар мен соңғы үлгідегі су жаңа смарт теледидарларды табыс етті. Сондай-ақ кент әкімі Амангелді Өмірәліге жаңа техниканың кілтін тарту етті.&nbsp;Үлгілі ауданнан үміт көпӨткен жылы аймақ басшысы Нұрлыбек Нәлібаев «Тазалық – табалдырықтан» деген тәмсілді негізге ала отырып, Сыр өңіріндегі елді мекендерді дамыту, оның ішінде ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсарту және оларға жайлы орта жасау бағытындағы жұмыстарды ынталандыру әрі бағалау мақсатында тұңғыш рет аймақтық «Үлгілі елді мекен» атты облыстық байқау жариялағаны есте. Міне, сол байқаудың нәтижесінде Шиелі кенті де алдыңғы қатардан көрініп, тазалығымен талайдың таңдайын қақтырған болатын. Аудан әкімі Нұржан Сәбитұлы салтанатты рәсім барысында бұл қуанышты жаңалықты аудан халқымен бөлісіп, Шиелі кенті көптеген аудандардан басып озып, «Үлгілі елді мекен» облыстық байқауында «Үлгілі аудан орталығы» номинациясы бойынша II орынды еншілеп, «Қалдық тасымалдаушы камаз көлігі» сондай-ақ, «Жол тазалағыш трактор» құрылғысы мен «ассенизатор» көлігін жеңіп алғанын жеткізді. Шара соңында осы фестивальға қатысқан, тазалық жұмыстарына белсене атсалысқан барша азаматтарға өз алғысын білдірді.

Шиеліде шара белсенділері марапатталды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгінде өңірлердің инвестициялық әлеуетін көтеру мәселесі өзекті болып тұр. Осы тұрғыда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың халыққа арналған Жолдауынан туындайтын негізгі міндеттердің бірі – отандық және шетелдік инвестиция тарту. 2025 жылға қарай жалпы ішкі өнімнің құрамындағы инвестицияның үлесін 30%-ға жеткізу көзделген. Алайда әлемдік деңгейде қалыптасып отырған геосаяси жағдайдың шиеленісуіне байланысты бұл меже 25%-ға дейін төмендетілуде. Иә, бұл цифрды еңсеру оңайға соқпайды. Бірақ соған қарамастан жұмыс жүйелі жүргізілуі тиіс.Жалпы соңғы жылдары аудан экономикасына инвестиция тарту ісінде ілгерілеушілік бар екені байқалады. Әкімдіктің мәліметіне қарағанда, өнеркәсіп өнімдерін өндіру 102,1 процентке артып, 21,2 млрд теңгені құраған. Яғни, аудандағы кәсіпорындармен жер қойнауын пайдалану жөніндегі келісім-шарт негізінде өнім көлемі едәуір ұлғайып келеді. Ол кәсіпорындардың қатарында «Гежуба Шиелі Цемент Компаниясы» ЖШС (цемент өндірісі), «Иіркөл» ЖШС (уран өндірісі), «Ру-6» ЖШС (уран өндірісі), «Байқоңыр Солар» ЖШС (күн сәулесінен электр энерги), «Фирма Балауса» ЖШС (ваннадий өндірісі), «Кемикал» ЖШС (пластик құбыр өндірісі), «Шиелі-Жолшы» ЖШС (жол құрылысы, асфальт, бетон өнімдері) бар.Қазіргі таңда өңдеу өнеркәсібі 102,9 процентке артып, 8 млрд 549 млн теңгенің өнімдері өндіріліп үлгерген. Негізгі капиталға тартылған инвестицияның көлемі – 9,5 млрд теңгені құрап, байырғысынан 2,5 есеге артқан.<blockquote>– Өңдеу өнеркәсібіне басқа да көздерден және «Гежуба Шиелі Цемент Компаниясы» ЖШС, «Иіркөл» ЖШС, «Ру-6» ЖШС, «Байқоңыр Солар» ЖШС, «Фирма Балауса» ЖШС, «Кемикал» ЖШС, «Шиелі-Жолшы» ЖШС мекемелерінен ауыл шаруашылығы құрылымдары жаңадан 2 Комбайн, 2 жүк тиегіш және 5 трактор алынды. Инвестиция да тартылды. Жалпы Шиеліде инвестициялық мүмкіндіктер көп. Соны тиімді пайдалану керек, – деген болатын аудан әкімі Н.Ахатов кезекті бір баяндамасында.</blockquote>Таяуда аудан әкімі Нұржан Ахатов Шиелідегі өндіріс орнын арнайы жұмысшы топпен аралап, кездесу өткізді. Ең алдымен олар «КНК КЕМИКАЛ» ЖШС құбыр зауытына аялдады. Зауыттың жұмыс барысымен жіті танысып, құбыр өндірісін тікелей көзбен көрді. Тиісінше зауыт қызметкерлерінің ұсыныс-пікірлеріне де құлақ түрді. Аталған кәсіпорын қазіргі таңда 195х14,5 мм-лік полиэтилендік пластмасса өнімдерін көптеп шығаруды қолға алған. Мұнымен қоса сүзгілік қабілетті КДФ 118 құбырларының бірнеше түрін тапсырысқа сай әзірлеуде. Бұл кәсіпорын дәл қазір 100-ге жуық жанды жұмыспен қамтып отыр.Одан кейін аудан әкімі «Семізбай-U» ЖШС Иіркөл кеніші, «Шиелі тас – Оңтүстік», «Шиелі жолшы» серіктестігі қызметкерлерімен кездесті. Барлық кездесуде ашық диалог орын алып, тиісті сала басшыларына тапсырмалар берілді. Ақпарат үшін айта кетейік, «Шиелі тас – Оңтүстік» серіктестігі жылына 60 мың тонна әк, 1 млн тонна қиыршық тас өндіруге қауқарлы. Мұнда 48 адам тұрақты жұмыс істейді.Ал «Шиелі Жолшы» серіктестігі жылына 2500 дана темір-бетон өнімін шығарады. Зауыт 2018 жылдан бастап тұрақты жұмыс істеп, 30-ға жуық адамды жұмыспен камтып отыр. Жоба құны – 120 млн теңгені құрайды. Негізінен нарықтағы ең қажетті өндірістік өнімнің бірі – темір-бетон өндіреді. Сұранысқа сай зауыт тауарлы бетонның 5 түрлі маркасын және 17 түрлі жабынды плиталарды өндіруде. Айта кеткен жөн, бүгінде бөлшек сауда айналымының көлемі 3,4 млрд теңгені құрайды. Бұл 101,8 процентке орындалды деген сөз. Сонымен қатар қазіргі таңда құрылыс жұмыстарының көлемі 1,2 млрд теңгеге орындалып, 8,9 есеге артыпты. Оған бірден бір себеп – жеке тұрғын үй құрылысы есебінен және «Қызылорда-Жезқазған» автожолын салу.Иә, кәсіпкерлігі кең қанат жайып, өнеркәсібі өркендеген Шиелі өңірінде біршама кәсіпорындардың іргесі қалануда. Ел Презинденті тарапынан жарияланған әрбір маңызды құжатпен болашағына бағдар жасап алатұғын ауданнан ел дамуының көріністерін байқауға болады. Жоғарыда атап өткендей өңдеу өнеркәсібі өндірген өнімдердің көлемі ұлғайып келеді. Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері артып, тиісінше жұмыссыз адамдар саны азаюда.

Шиелі: Инвестицияда ілгерілеу бар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp; Қаржылық мониторинг агенттігінің Батыс Қазақстан облысы бойынша департаменті қаржы пирамидасын құрып, оны басқарды деген күдікпен "World Money" компаниясының өкілдеріне қатысты сотқа дейінгі тергеу жүргізіп жатыр.Агенттіктің ақпаратынша, компанияның міндетті шарттарының бірі 21 мыңнан 53 мың теңгеге дейін ақша төлеп, WhatsApp және Telegram мессенджерлері арқылы басқа қатысушыларды тарту болған.Осы жылдың басынан бері қаржы пирамидасына 130 адам тартылған.<blockquote>"Аумақтық департамент облыстық прокуратураның үйлестіруімен компанияның қызметін бастапқы кезеңде тоқтатып, алданған салымшылардың санын азайтуға мүмкіндік берді. Сотқа дейінгі тергеу жалғасуда", - делінген хабарламада.</blockquote>ҚМА қаржы пирамидасынан зардап шеккен азаматтардан тұрғылықты жері бойынша экономикалық тергеу департаментіне хабарласуды сұрады.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары