Kyzylorda-news.kz. 31 қаңтар күні Қазақстанның басым бөлігі антициклон әсерінде болады, жауын-шашын жаумайды.
«Қазгидромет» РМК баспасөз қызметінің мәліметінше, бүгін Қазақстанның батысында және оңтүстік-батысында фронттардың әсерінен жауын-шашын жауады, көктайғақ болады.
Республиканың кей жерлерінде тұман түсіп, жел күшейеді.

Жексенбіге арналған ауа райы болжамы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Алоэ – Африкада биіктігі 4 м-ге жететін мәңгі жасыл шырынды, емдік өсімдік.
Алоэ өзінің пайдалы қасиеттеріне байланысты үй өсімдігі ретінде кең таралған. 
Алоэ іш жүргізетін дәрі ретінде қолданылатын сабурдың (қоюландырылған алоэ шырыны) негізгі көзі болып табылады. Дәрілік шикізат ретінде ұзындығы кемінде 15 см жапырақтар қолданылады. Қысқы-көктемгі кезеңде кесілген жапырақтардың емдік және пайдалы қасиеттері айқынырақ болады.
Алоэ шырыны дәрумендерге, ферменттерге, қышқылдарға бай. Алоэ жапырақтары мен сабағында аллантоин, В дәрумендері кешені түрінде табиғи антиоксиданттар, С және Е дәрумендері, сондай-ақ, ағзада А дәруменіне айналатын бета-каротин бар. Өсімдікті кесуден бір-екі апта бұрын суарылмаса және кесіп алғаннан кейін жапырақтарын тоңазытқышта 10 күн сақтаса, алоэнің пайдалы қасиеттері күшейе түседі.
Алоэ шырыны дәстүрлі медицинада кеңінен қолданылады. Оның қабынуға қарсы, бактерияға қарсы, өт айдау, күйікке қарсы және жараларды жазатын қасиеттері бар. Бұған қоса, ас қорыту бездерінің секрециясын күшейтіп, тәбетті жақсартады, иммунитетті және ағзаның қорғаныш қасиеттерін арттырады. Зақымдалған тіндердің қалпына келтіру процестерін күшейтеді.
Дәстүрлі медицинада алоэні іш жүргізетін дәрі ретінде қолданады, ол тоқ ішектің&nbsp;жиырылуын (перистальтика) күшейтеді, аз мөлшерде ас қорытуды жақсартады және тәбетті арттырады.
Алоэнің жаңа сығылған шырыны күйіктер мен сүйек майының қабынуы (остеомелит) кезінде қолданылады, жара немесе күйік үстіне шырынға малынған дәке таңғышын салады.
Темір қосылған алоэ шәрбаты (дәрілік препарат) күніне 3 рет 1 ас қасықтан қабылданады. Темір тапшылық анемиясы және сәулелену нәтижесіндегі анемия кезінде пайдалы.
Алоэ шырынын қайнатылған сумен сұйылтып, егер көз шаршаса немесе қабақ қызарса, онымен&nbsp;сүртеді немесе дәке басады.
<a href="https://stan.kz/aloenin-paydali-kasietteri-342566/">Stan.kz</a>

Алоэ шырыны дәстүрлі медицинада кеңінен қолданылады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Вакцинаның пайда болғанына 200 жыл болды. Бірақ екпенің пайдасы мен зияны жайында дау әлі біткен жоқ. Әсіресе коронавирус пандемиясы кезінде өзекті мәселеге айналды. Ендеше вакцинаға қатысты кей мәселелерді қозғап көрсек.
Вакцина деген не?
Вакцина немесе екпе – ауру тудырушы микроағзаның шағын, әлсіз бөлігі. Оның құрамында антиген болады. Антиген адам ағзасына түскенде, қатерлі ауруға қарсы иммунитет түзеді. Сол иммунитеттің арқасында адам ағзасы күшейіп, аурумен күресудің жолын табады.
Вакцина адамға қалай көмектеседі?
Адамға вакцина ретінде белгілі бір аурудың немесе микроорганизмнің ең әлсіз, адам ағзасына қабындыруға шамасы жетпейтін бөлігі ғана енгізіледі. Микроорганизмді антиген деп атауға болады, алайда адамның ағзасына енгізілетін микроағза антигеннің өзі емес, антигенді түзуге көмектесетін бағдарлама. Одан адамның иммун жүйесі зардап шекпейді. Тіпті білмей қалады десек болады.
Кейбір аурудың вакцинасы бір айда не бірнеше аптада екі-үш реттен салынады. Сонда ағза аурудың белгілерін “есте сақтап”, індет туғызушы микроағзалармен күресуді үйренеді.
Ал адам ағзасында аурумен күресетін микроағзаны – антиденешік дейді. Антиденешік – иммун жүйесінің маңызды бөлшегі. Аурумен күресетін жауынгер десек болады. Ал вакцинаның міндеті – адам ағзасына антиген жіберу арқылы антиденешік түзу.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2021/01/46e1f28b8a0a441ad9acad805d60fd9a.png" alt="" />
Адам ағзасының қасиеті
Адам ағзасының өз-өзін емдей алатын қасиеті бар. Бірақ күш-қуаты жетпегенде, ауру дендейді.
Адам ағзасына түскен кез келгенді ауруды “патоген” деп атауға болады. Патоген – ішкі ағзаны зақымдап, ауру қоздыратын бактерия не вирус, паразит не саңырауқұлақ. Өзіне түскен патогенді жеңу үшін ағза антиденешік түзе бастайды. Егер ағзаға патоген бірінші рет түскен болса, онда ағза антиденешік түзуге ұзақ уақыт жұмсайды. Ауру сондықтан асқынып кетуі мүмкін. Ал вакцина адам ағзасының қатерлі ауруларға күні бұрын дайындайды.
Бір антиденешік, әдетте, бір ауруды ғана жеңуге жарамды. Бірақ екі ауру не патоген бір-біріне ұқсас болса, онда онымен күресе алады. Егер аталмыш патоген ағзаға бір емес, бірнеше рет түсіп, ауру шақырса, онда соғұрлым ағзаның да антиденешігі тез әрекетке көшіп, ауруды бөгеп отырады.
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының дерегінше, адамзат осы күнге дейін менингит, дифтерия, сіреспе, қызылша, полиомиелит сынды аурулардың емін екпемен тапқан. Адамзат азат етілген аурулардың бірі – полиомиелит.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2021/01/cd1161d6260ba10d9adc4fba9cc7995a.jpeg" alt="" />
1900 жылдардың басында полиомиелиттен жыл сайын 100 мыңдаған адам қайтыс болған екен. 1950 жылы ауруды қайтаратын екі түрлі вакцина ойлап табылды.
Содан дүниежүзі халқы жаппай егіле бастады. 1980 жылы бүкіләлемдік екпе науқаны басталып, Африкадағы халықтарға баса назар аударылды. Миллиондаған адамға екпе салынды. Африка былтыр ғана бұл аурудан толық арылды, азат етілді. Енді Ауғанстан мен Пәкістан қалды.
Екпе зиян ба?
Қазақстанда вакцинация мәселесін қозғап жүргендердің бірі – дәрігер, профессор, имуннолог Алмаз Шарман. Ғалымның айтуынша, індет боп тараған аурудың жеңудің екі-ақ жолы бар: бірі – ұжымдық иммунитет қалыптастыру, екіншісі – вакцина салдыру.
<blockquote>
 “Екпе – бұл иммун қорғанысын қадағалау арқылы қалыптастырудың ең тиімді жолы. Вакцинасы саласындағы инновациялармен танысуды, заманауи зерттеу еңбектерін оқып білуді әдетке айналдырғам. Әсіресе, екпенің жасалу технологиясы қызықтырады. Сонда байқағаным – қазіргі вакцина саласының заманауи инновацияларға қол жеткізгені. Технологиялары әртүрлі. “Екпе пайдалы ма әлде жоқ па?” сауалға тек “иә” деп жауап беремін. Әрі менің ойымды ешкім де өзгерте алмайды. Әлемді көп араладым. Қатерлі аурудың екпесі салынбаған қаншама баланың қиналып жатқанын көзіммен көрдім. Сондықтан бірауыздан екпе қажет деймін. Қай вакцинаны алсаңыз да, емі бар. Зиян вакцина жоқ”, – дейді Алмаз Шарман.
</blockquote>
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2021/01/343b5233535bafc14113d6c776cb25b9.jpeg" alt="" />
Дәрігердің айтуынша, екпе салдыру – ең алдымен қоғам алдындағы жауапкершілік.
<blockquote>
 “Өзіме де, балаларыма да екпе салдырғанмын. COVID-19-дың екпесі шықса, оны да салдырамын”, – дейді ғалым.
</blockquote>
Ал медицина саласының белсендісі, биолог, медицина ғылымдарының докторы Ботагөз Қаукенованың айтуынша, вакцинаны ойлап табу мен өндіріске шығару – әлемде ең қатаң қадағаланатын медициналық дүние. Екпені жасау мен өндіруге ондаған жылдық зерттеу мен тәжірибе кетеді.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2021/01/41c52556dbbd28c305bdad6b449ed63b.jpeg" alt="" />
<blockquote>
 “Ең алдымен ғалымдар ауруды тоқтатуға көмектесетін биологиялық ағзаларды іздеп, содан вакцина құрамын жасақтайды. Оған 2-4 жыл уақыт кетеді. Содан кейін екпені жасуша мен тінге, зертханадағы жануарларға салып нәтижесі мен салдарын тексереді. Оған 2 жылдай уақыт кетеді. Содан кейін клиникалық зерттеу басталады. Яғни, адамға екпе салып тәжірибе жасайды. Оның өзі 4 фазадан тұрады. Алғашқы фазада 20-80 адамға тәжірибе жасалса, 2-фазада жүздеген адамға, 3-фазада мыңдаған адамға тәжірибе жасайды. Үшінші фазада екпенің жанама әсері тексеріледі, ал 4-фазада вакцинаның зиянды әсеріне толық баға беріледі. Егер зияны бар боп шықса, ДДҰ оны қайтарып жібереді”, – деп түсіндірді биолог.
</blockquote>
Covid-19-дың вакцинасы
ДДҰ ЕБ Иммундау бөлімінің аға маманы Олег Бенештің айтуынша, коронавирустың вакцинасы әлі клиникалық сынақтан өткен жоқ.
<blockquote>
 “Қазір әлем ғалымдары коронавирустың 48 екпесін дайындап, клиникалық сынақтан өткізіп жатыр. Бірнешеуі клиникалық зерттеудің соңғы фазасына жетіп қалды”, – дейді Бенеш.
</blockquote>
Алмаз Шарманның айтуынша, коронавирус пандемиясы 2021 жылдың соңына дейін аяқталуы мүмкін.
<blockquote>
 “Пандемиядан тез құтылу үшін вакцина науқанын күшейту керек. Ұжымдық иммунитет қалыптасқанда, инфекцияны жеңеміз. Қазірдің өзінде Қазақстанда белгілі бір деңгейде ұжымдық иммунитеттің қалыптасқаны байқалады. Ал КВИ-дің өзіне келсек, бұл ауру жойылып кетпейді. Екі түрлі инфекцияға айналуы мүмкін: бірі – балаға жұғатын инфекция, екіншісі – тұмау сынды маусымдық ауруға айналуы ықтимал”, – дейді профессор.
</blockquote>
Қазір Қазақстанда “Спутник V” вакцинасын салу жұмыстары басталды.
<blockquote>
 “Бұл Ресейде жасалған вакцина болғанымен, Қазақстанда өндіріледі. Ал Қазақстанның өзінің KazCovid-in отандық вакцинасы әлі клиникалық сынақтан өткізілген жоқ. Оған біздің елдің қауқары жетеді деп ойламаймын. “Спутник V” вакцинасы векторлы технология арқылы жасалған. Сондықтан тиімділігі жоғары. Мұндай вакцинаны өзгерту оңай. КВИ мутацияланған жағдайда, вакцинаны жетілдіруге мүмкіндігіміз бар”, – дейді Алмаз Шарман.
</blockquote>
Ал Алматы қаласының дәрігері Зарина Алтынбекованың айтуынша, 18-ге толған, жазбаша түрде келісім берген және екпеге қарсы реакциялары жоқ азаматтар ғана екпе салдырта алады. Созылмалы инфекциялық ауруы мен аллергиясы бар, жүкті және емшекте баласы әйелдерге, 18 жасқа толмаған тұлғаларға екпе салуға болмайды.

Вакцинаның пайдасы қандай?

<a href="https://qamshy.kz/author/6-qamshykz"></a><a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының сарапшылар тобы көптен күткен коронавирус пандемиясының шығу себептерін тергеуді бастады.
Рейтерс агенттігінің ақпаратына сәйкес, ДДСҰ өкілдері Уханьдағы бір топ қытайлық ғалымдармен бірге қаладағы ауруханаларға, зертханаларға, сонымен қатар коронавирус алғаш пайда болды делінген Хуанан базарына да барды.
<blockquote>
 “Барлық гипотезалар кестеде және команда өз жұмысында ғылымды негіз етіп, COVID-19 вирусының шығу тегі туралы түсінуге тырысады” деп жарияланды ДДСҰ-ның ресми Твиттер парақшасында.&nbsp;
</blockquote>
<a href="https://qamshy.kz/article/62826-ddsu-mamandary-qytay-ghalymdarymen-koronavirustynh-shyghu-tegin-tergeudi-bastady#">Qamshy.kz</a>

ДДСҰ мамандары Қытай ғалымдарымен коронавирустың шығу тегін тергеуді бастады

Ақсақ қыз (Әңгіме)

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Музыканы ғажайып өнер түрі ретінде көретіндер өте көп. Қазіргі кезде музыканың емдік қасиеттері бар екенін де айтады.
Ғалымдар музыканы тек өнер ретінде емес,&nbsp;біздің санамызға, ағзамызға да&nbsp;әсері бар дүние ретінде қарастырады. Нейробиолог, музыкант және жазушы Дэниел Левитин өзінің “This is your brain on music” (“Музыкадағы сенің миың”) атты&nbsp;кітабында музыканы зерттеу мен түсінудің не үшін маңызды екенін айтыпты:
<blockquote>
 “Бұл өнер түрін біз қаншалықты жақсы түсінсек, өзіміздің&nbsp;ниетімізді, қорқыныштарымызды, тілектеріміз бен&nbsp;естеліктерімізді, тіпті,&nbsp;мінез-құлқымызды да соншалықты жақсы түсінеміз”, – дейді ол.&nbsp;
</blockquote>
Музыка адамды ақылды етеді
Музыка мидың түрлі бөліктерінің белсенді қызмет етуіне ықпал етеді. Әртүрлі әуендер мен ырғақтар әр түрлі эмоцияларды тудыратыны белгілі. Сонымен қатар, музыка ми жарақаттарында оның жұмысын қалпына келтіруге көмек береді.
Әсіресе, бала кезінен белгілі бір аспапта ойнай бастаған музыканттарға музыка одан да көп әсер етеді. Осы тақырыптағы зерттеулердің бірі музыканы оқып үйрену вербалды емес ойлаудың тұрақты дамуына ықпал ететіндігін көрсетті. Гарвард медициналық мектебінің невропатологы Готфрид Шлауг “News in Health” басылымына берген сұхбатында музыканттардың жүйке жүйесі музыкаға қатысы жоқ адамдардың жүйке жүйесінен өзгеше деп тұжырымдайды. Музыкант мидың жарты шарлары арасында көптеген байланыстар болады.
<blockquote>
 “Музыка шығару кезінде мидың түрлі, соның ішінде визуалды, есту және қозғалтқыш бөліктері белсенділенеді. Сондықтан әуен жазу жүйке ауруларын емдеудің әдісі бола алады”, – дейді Шлауг.
</blockquote>
Сөзінше, математика бойынша емтиханға дайындық кезінде math metal жанрындағы музыка тыңдау пайдалы. Бұл жағдайда кейбіреулерге авангард немесе атмосфералық black metal жанры да көмектеседі.
Мұңды музыка көңіл-күйді көтереді
Бірақ Frontiers in Psychology журналында жарияланған зерттеу мұңды музыка адамға күткендей әсер етпейтінін көрсетті. Ғалымдар мұндай әуендер эмоциялардың екі түрін тудыратынын анықтады. Әуен сүйер қауым&nbsp;жан тебірентерлік музыканы&nbsp;мұңды деп қабылдағанымен, күйзеліске мүлдем ұшырамаған. Шындығында, адамдар көптеген эмоцияларды бастан кешірген, тіпті романтикалық және қуанышты сезімдерге де орын болған екен.
Музыканың емдік қасиеті бар
Дон Кент “Музыканың адам ағзасына және ақыл-ойына әсері”&nbsp;атты еңбегінде музыканың адам ағзасына әсері туралы қызықты фактілерді келтіреді. Сонымен, Платон мазасыздықты емдеу үшін музыканы қолдануды ұсынған, ал Аристотель бұл өнер түрін тұрақсыз эмоционалды фоннан арылудың құралы деп санаған.
<blockquote>
 “Музыка көптеген биологиялық процестерге айқын физиологиялық әсерін тигізеді. Ол шаршаудың әсерін азайтады, тамыр соғуын өзгертеді, тыныс алуды біркелкі етеді, қан қысымын тұрақтандырып, сонымен қатар психогалваникалық әсер етеді”, – дейді Дон Кент.
</blockquote>
Мишель Лефеврдің 2004 жылы шыққан “Дыбыспен ойнау: балалармен тікелей жұмыста музыканы терапевтік мақсатта қолдану”&nbsp;(Playing With Sound: The Therapeutic Use of Music in Direct Work With Children) атты ғылыми жұмысына сүйенсек,&nbsp;жоғары жиіліктегі дыбыстар дүрбелең тудырып, мазасыздықты күшейтуі мүмкін.
Моцарт әсері деп аталатын әуен&nbsp;Сонатаны тыңдау кейбір науқастарда, тіпті комада жүргендерде де эпилепсиялық ұстамалардың белгілерін тудырады.
Музыканың екі жұптың арақатынасына оң әсері бар
Клиникалық психолог пен отбасылық кеңесші Кёртис Леванның&nbsp;бақылауы бойынша музыка екі ғашықтың сезімдерін&nbsp;күшейтеді. Мысалы, уролог Й.Марк Хон музыка мен жыныстық қатынас бір-біріне ұқсас деп санайды: екеуі де күшті эмоционалды әсер тудырады. Музыканың көмегімен қандағы серотонин деңгейін көтеріп, кейбір ауру түрлерінде денсаулықты жақсартуға болады.
Музыка танысқысы келгендерге де&nbsp;көмектесетін көрінеді. Мәселен,&nbsp;зерттеулерге&nbsp;сәйкес, романтикалық ән тыңдаған жалғызбасты әйелдер бейтарап әуен тыңдайтындардан гөрі телефон нөмірін беруге дайын екен.
Музыка дене белсенділігін жоғарылатады
Музыка төзімділікті арттырып, жаттығу кезінде күшті тиімді жұмсауға көмектеседі. Мысалы, “Спортпен шұғылданайық: тиімді жаттығу жасауға арналған музыка психологиясы”&nbsp;(Let’s Get Physical: The Psychology of Effective Workout Music) атты зерттеу тыныштықта велосипедпен серуендеуге&nbsp;қарағанда, музыка тыңдап жүру&nbsp;оттегіні 7%-ға аз жұмсауға мүмкіндік беретінін көрсеткен.
Әндегі минуттық&nbsp;соғу жиілігі&nbsp;белгілі бір шегіне дейін мотивация сыйлай алады. Жиілік шегі минутына 145 соққыны құрайды, одан жылдам әуендер ынталандыруға қабілетсіз. Кейбір жағдайларда ән сөздерінің жылдамдығы әуенді ығыстырады: сондықтан көптеген адамдар ритмді&nbsp;мәтіндермен, мысалы, хип-хоппен музыкалық сүйемелдеуде жұмыс істегенді жөн көреді.
Жуынған кезде ән айтқан пайдалы
Мұны дәрігер Джерри Салиман растайды. Оның айтуынша, дауыстап ән айту денсаулыққа, әсіресе аға буынға пайдалы. Ән айту афазиямен (сөйлеудің толық немесе ішінара жоғалуы) немесе Паркинсон ауруымен ауыратын егде жастағы адамдарда мидың жұмысын жақсарта алады. Сонымен қатар, көптеген қарт адамдар жалғыз тұрғандықтан, артрит сияқты созылмалы аурулардың салдарынан отырықшы өмір салтын жүргізеді. Қарапайым және қол жетімді ойын-сауық олардың әл-ауқатына жағымды әсер етеді. Сонымен қатар, ән айту тыныс алу жүйесін жақсартып, ентігуді азайтуға көмектеседі.
<a href="https://stan.kz/muzikanin-densaulikka-degen-6-paydasi-342568/">Stan.kz</a>

Музыканың денсаулыққа деген 6 түрлі пайдасы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Америкалық нейрохирург, медицина ғылымдарының докторы әрі жазушы Санджай Гупта ми жұмысын жақсарту мен саулығы жайлы сұхбаттарында жиі айтады. Ол үшін арнайы 5 ережені түзіп шыққан.
<ol>
<li>Қимыл-қозғалыс</li>
</ol>
Спортпен шұғылдану ми жұмысына оң әсер етеді. Нейрохирург бір ғана спорт түрімен айналыспай, жаттығуларды алмастырып тұру керек деген кеңес береді. Мысалы ылғи жүгіретін болсаң, келер жолы велосипедпен жүру немесе суда жүзуді байқап көру керек.
Аэробты және көп күш жұмсайтын жаттығулар ми үшін өте пайдалы. Ми мен физикалық жаттығу жасау бір-бірімен тікелей байланысты, – дейді Санджай Гупта. 
Егер көп күш жұмсайтын жаттығулар жасағың келсе, онда бастапқыда қарапайым жаттығулардан бастау керек. Спортпен шұғылдануға, жаттығу жасауға уақыт табылмаса, не құлқың тартпаса, онда кей істі әдетке айналдыруды жөн санайды. Мысалы телефонмен сөйлесіп жүріп серуендеу, лифт орнына баспалдақпен шығып түсу, көлікті жұмыстан алыс тұраққа қою. Мұның бәрі көбірек қимыл-қозғалыс жасауға сеп болады.
<ol start="2">
<li>Оқу</li>
</ol>
Оқу, жана дүниені тану – миға өте пайдалы жаттығу. Нейрохирург оқуда мынадай кеңес береді:
• Жұмысың мен қызығушылығыңа қатысы жоқ кітап оқы;
• Сурет сал немесе тамақ пісіруге қатысты курстарға қатыс;
• Жазушылар ортасы немесе оқыған кітабын талқылайтын клуб құрамына қосыл;
• Жаңа тіл меңгеруді қолға алып көр;
<ol start="3">
<li>Тынығу</li>
</ol>
Тынығып босаңсу тек денеге қатысты емес. Ми да тынығу керек. Зерттеулердің көбі анықтағандай, ұйқының дұрыс болмауы, дұрыс тынықпау есте сақтауды нашарлатады. Ал ұзаққа созылған күйзеліс оқу мен жаңа ортаға бейімделуді тежейді, – дейді Санджай Гупта. 
Бір сөзбен айтқанда, &nbsp;ми тынығу үшін дұрыс ұйықтау керек. Ол кемінде 7 сағат тынығуға кеңес береді. Сонда ми жұмысы да жақсара түседі. Бұл үшін мына кеңестерін ұстануды жөн санайды:
• Ұйықтар алдында кем дегенде 3 сағат бұрын тамақтану керек;
• Сағат 14:00-ден кейін құрамында кофеин бар сусындарды ішуге болмайды;
• Уақытылы жатып, уақытылы ояну керек;
• Ұйықтар алдында ыстық ванна қабылдау керек немесе кітап оқыған пайдалы;
• Жатын бөлме тыныш және қараңғы болғаны абзал.
<ol start="4">
<li>Дұрыс тамақтану</li>
</ol>
Санджай Гупта “таңда патша, түсте ханзада, ал кешке қарапайым шаруа секілді тамақтан” деген қағиданы ұстанады. SHARP әдісін де қолданған жөн дейді.
S: қант мөлшерін азайту;
H: көбірек су ішу;
А: құрамында омега-3 мол тағамды көбірек жеу;
R: тамақ мөлшерін азайту;
P: тамақтануды алдын-ала жоспарлау;
<ol start="5">
<li>Қарым-қатынаста болу</li>
</ol>
Қарым-қатынас жасау өмірді мәнді ете түседі. Мұны ғалымдар әлдеқашан дәлелдеген. Нейрохирург өз сөзінде, өзгелермен қарым-қатынас жасау ми жұмысын жақсартатынын, когнитивті мүмкіндігі сақталатынын айтады.
Санджай Гупта біреумен қарым-қатынасты қайта қалпына келтіру, достармен жолығу, пікір алмасуға үндейді. Осы арқылы адам миы да тезірек жұмыс істеуге бейімделе бастайды.
Нейрохирург осы кеңестерді ұстануға, оларды өз жоспарыңа қосуға шақырады. Алдымен біреуіне баса мән бере бастаңыз. Миыңыз жаңа ережелерге қаншалықты тез үйреніп, өміріңіз қаншалықты өзгергеніне таң қалуыңыз мүмкін.
<a href="https://massaget.kz/layfstayl/zhadnama/64388/">Massaget.kz</a>

Ми жұмысын жақсартудың 5 ережесі

Kyzylorda-news.kz. Қазақстанда 1 370 адам коронавирус жұқтырды, деп хабарлайды coronavirus2020.kz.
Аймақтар бойынша:
Нұр-Сұлтан қаласы – 139,
Алматы қаласы – 90,
Шымкент қаласы – 17,
Ақмола облысы – 205,
Ақтөбе облысы – 6,
Алматы облысы – 83,
Атырау облысы – 31,
Шығыс Қазақстан облысы – 67,
Жамбыл облысы – 27,
Батыс Қазақстан облысы – 91,
Қарағанды облысы – 81,
Қостанай облысы – 110,
Қызылорда облысы – 11,
Маңғыстау облысы – 11,
Павлодар облысы – 267,
Солтүстік Қазақстан облысы – 115,
Түркістан облысы – 19.
Жалпы ел бойынша ауырғандар саны 185 369.

Қызылордада өткен тәулікте 11 адам коронавирус жұқтырды

Kyzylorda-news.kz. Бүгін Қазақстанның басым бөлігіне жоғары ауа қысым әсер етіп, күн жауын-шашынсыз болады, деп хабарлайды Қазгидромет.
ҚР батыс аудандарына солтүстік-батыс циклонының жырасы әсер ететін болғандықтан бұл аймақта жауын, қар жауып, көктайғақ болады. Республиканың кей жерлеріне тұман түсіп, жел күшейеді.
Маңғыстау, Атырау, Батыс Қазақстан облыстарының кей жерлеріне тұман түсіп, көктайғақ болады.
Ақтөбе облысының кей жерлеріне тұман түсіп, түнде көктайғақ болады, желдің күші секундына 16 метрге жетеді.
Жамбыл, Қарағанды облыстарының кей жерлеріне тұман түсіп, жел секундына 15-23 метр жылдамдықпен еседі.
Шығыс Қазақстан облысының кей жерлерінде жаяу бұрқасын болады, жел 15-20 м/с жылдамдықпен ұйтқиды.
Ақмола, Түркістан, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Павлодар облыстарының кей жерлеріне тұман түседі.
Алматы облысының Жалаңашкөл ауданында желдің жылдамдығы секундына 15-20 метрге жетеді.

30 қаңтарға арналған ауа райы болжамы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Биылғы жылы санитарлық талаптарды қатаң сақтай отырып, есеп беру кездесулері онлайн форматта өткізілуде.
Аудан басшысы «Zoom» бағдарламасы арқылы Жаңадария, Аламесек, Еңбек, Таң, Аққұм, Шәменов, Қаракеткен ауылдық округтерінің тұрғындарымен онлайн байланысқа шығып, өткен жылы атқарылған жұмыстар туралы есеп беріп, алдағы жоспарларымен бөлісті.
<blockquote>
 «Өткен жылы «Өңірлерді дамытудың 2020 жылға дейінгі» мемлекеттік бағдарламасына сәйкес Далдабай және Жаңақоныс елді мекендерінің ауыз су жүйесін қайта жаңғырту жұмыстары аяқталып, пайдалануға берілді. Қазіргі таңда аудан тұрғындары 100 пайыз орталықтандырылған ауыз сумен қамтамасыз етілген», – деген аудан басшысы бұдан бөлек, кәсіпкерлік, ауылшаруашылығы, жол жөндеу, құрылыс саласында көптеген жұмыс атқарылғанын тілге тиек етті.
</blockquote>
Айта кету керек, өткен жылы М.Шәменов ауылындағы құны 690 млн. теңгені құрайтын 140 орындық жаңа мектеп пайдалануға беріліп, ауданда апаттық жағдайдағы мектептердің мәселесі толық шешімін тапты.
«Жұмыспен қамтудың 2020-2021 жылдарға арналған жол картасы» аясында Қаракеткен ауылына кіре-беріс автомобиль жолына орташа жөндеу жұмыстарына 92 млн. теңгеге, Таң ауылына кіре беріс автомобиль жолын орташа жөндеу жұмыстарына 106 млн. теңге қаралып, жөндеу жұмыстары толық аяқталды. Осы бағдарлама аясында Таң ауылдық мәдениет үйі ғимаратына жөндеу жұмыстары жүргізілді.
Сонымен қатар Мәдениет, Жаңаталап, Аққұм елді мекендерінің электр жүйесі қайта жаңғыртудан өткізіліп, пайдалануға берілді. 
Сондай-ақ, Есет батыр ауылы бағытындағы Оңтүстік коллектор (ЮК-16) көпірін қайта жаңғырту, Жаңадария бағытындағы 17,1 шақырым автомобиль жолын орташа жөндеу,Таң ауылындағы №188 және Аламесек ауылындағы №124 мектеп ғимараттарына күрделі жөндеу жұмыстары алдағы жоспарда бар.
Кездесу барысында ауыл тұрғындары өздерінің көкейіндегі сауалдарын қойып, ой-пікірлерін білдірді.
Жаңадария, Аламесек, Еңбек ауылының тұрғындары ауылдың ішкі көшелерін жөндеу туралы, Аламесек ауылдық округіндегі мәдениет үйінің жылу жүйесін қайта жаңғырту туралы ұсыныс білдірсе, Аққұм ауылының тұрғындары шет аймақтардағы тұрғын үйлерге ауыз су құбырын тарту туралы ұсыныс айтты.
Қойылған әрбір сұраққа аудан әкімі Асылбек Өмірбекұлы жауап беріп, тұрғындар көтерген мәселе үнемі назарда болатынын жеткізді.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2021/01/144675279_1146290995822977_7171912423894281895_o.jpg" alt="" />

Жалағаш ауданы 100 пайыз орталықтандырылған ауыз суға қосылған

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Қызылордалықтар нысандардың (пәтерлер, жатақхана бөлмелері, жеке гараждар мен саяжайлар) техникалық паспортының электронды нұсқасын рәсімдеу қызметін пайдалана бастады. Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінің ақпарат алаңында «Азаматтарға арналған үкімет» мемлекеттік корпорациясы» КЕ АҚ Қызылорда облысы бойынша филиалының директоры Айдын Қайруллаев мәлімдеді.
Оның айтуынша, бұған дейін жылжымайтын мүліктің құжатын алу үшін ХҚО-ға барып, техникалық паспортқа қағаз жүзінде өтініш беріп, кейін мүлік иесі дайын болған құжатты алу үшін қайтадан халыққа қызмет көрсету орталығына бару керек болатын.
Енді азаматтар техникалық құжатқа онлайн өтініш беріп, дайын үлгісін <a href="http://egov.kz/">egov.kz</a> электронды үкімет порталындағы жеке кабинетіне кіру арқылы көшіріп ала алады. Бұл үшін жылжымайтын мүлік иесінің ЭЦҚ-сы мен құқық белгілейтін құжатының бірінің (сату-сатып алу келісімшарты, сыйға беру шарты, жекешелендіру шарты, сот шешімі) скан-көшірмесі болуы тиіс. Бастапқы төлем жүргізілгеннен кейін жылжымайтын мүлік иесі электронды құжаттың келгенін жеке кабинеті арқылы көре алады.
<blockquote>
 «Техникалық паспортты онлайн түрде алу мүлік иелерінің уақыты мен қаржысын үнемдеуге үлкен мүмкіндік береді. Бұл пилоттық жобаның біздің облыста жүзеге асып жатқанына бір айдай болды. Осы уақыт ішінде аталған қызмет бойынша 10-нан астам тапсырыс түсіп, орындалды», – деді филиал директоры Айдын Бөкенбайұлы.
</blockquote>
Айта кетсек, жылжымайтын мүлік төлқұжатын электронды түрде алу қызметі осы кезге дейін Нұр-Сұлтан және Шымкент қалаларының тұрғындарына ғана қолжетімді болған. Енді бұл тізімге Қызылорда қаласы да енді.

Қызылордалықтар жылжымайтын мүліктің техникалық паспортын онлайн ала алады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Өткен жылы пандемияға байланысты жүздеген қылмыстық іс тіркелді. Соның тең жартысы – дағдарысқа қарсы бюджет қаржысын жымқыру әрекеті. Бұл туралы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің төрағасы Алик Шпекбаев мәлімдеді, деп хабарлайды&nbsp;<a href="https://sputnik.kz/">Sputnik Қазақстан</a>.
<blockquote>
 “Пандемия кезінде халық билікке үміт артып, қамқорлық пен көмек күтіп отырғанда кейбір арсыз шенеуніктер мен топ-менеджерлер заңнан да, құдайдан да қорықпай, лауазымын қалтасын толтыру үшін пайдаланып, жүйелі түрде пара алды. Бюджет қаржысын жымқырды”, – деді Шпекбаев агенттіктің алқа отырысында.
</blockquote>
Оның айтуынша, өткен жылы пандемияға байланысты 100 қылмыстық іс тіркелді. Соның жартысы – дағдарысқа қарсы бөлінген бюджет қаражатын жымқыру фактілері.
<blockquote>
 “Пандемия әлі де жалғасуда. Сондықтан біздің мақсатымыз – коронавируспен күреске бөлінген бюджет қаражатын одан ары қадағалау және қоғамдық бақылауға азаматтарды бұрынғыдан да көбірек жұмылдыру”, – деп атап көрсетті Шпекбаев.
</blockquote>
Осы орайда агенттік басшысы халықтың қайғы-қасіреті арқылы баю сатқындық пен адам өлтірумен тең екенін де жеткізді.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары