<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Қаржылық сауаттылық – сенімді, қауіпсіз болашақтың кепілі. Елімізде соңғы жылдары сұранысқа ие бола түскен «өмірді сақтандыру» қызметі соны дәлелдейді. Сақтандыру мен депозитке ақша жинаудың айырмасы неде? Бізге керек пе? Аталған қызметтің артықшылықтары жөнінде «Халық-Life» АҚ Қызылорда қаласы бойынша филиалының директоры Әлімхан Абдулпаттаевтан білген едік.– Өмірді сақтандыру қызметі шетелде өте жақсы дамыған. Сақтандыру жүйесін депозитпен салыстырсақ болады. Алайда депозиттен артықшылығы не кемшілігі неде?– Өмірді сақтандыру жүйесінің негізгі әлеуметтік функциясы клиент пен оның жақындарын шарттың кез келген мерзімінде күтпеген жағдайлардың салдарынан материалдық қорғау саналады. Мысалы, жазатайым оқиға орын алып, сырқаттанған адамның жұмыс істеуге жағдайы жетпеуі мүмкін. Бұл отбасы бюджетіне үлкен соққы болып тиеді. Әдетте төтенше жағдай орын алса, асыраушы қайтыс болған кезде, отбасы өте қиын қаржылық жағдайда болып жатады. Сақтандыруды депозит жүйесімен салыстыра отырып, басымдықтарына тоқталып кетсек. Басты артықшылығы, сақтандыру сомасы сақтандыру шарты аяқталған кезде төленеді немесе қолданылу кезінде сақтандыру шарттарында көзделген жағдайы басталғанда төленеді. Сондықтан ұзақ мерзімді жинақтау полисі адамның 10-20 жылдық болашағына инвестиция жасайды.Компания жинақтары ұзақ мерзімді сақтауға есептелген. Мысалы, депозитті ұзақ мерзімді қаржы құралы ретінде қарастыруға болмайды, ал сақтандыру шарты 2 жылдан 30 жылға дейінгі мерзімге жасалады. Осы кезеңде адам тұрақты жарналар жасау арқылы тәртіпке келеді. Ол сақтандыру шартын мерзімінен бұрын бұзуы мүмкін, бірақ бұл жағдайда клиент сатып алу сомасын алады, ол әдетте сақтандырудың алғашқы жылдарында төленген сақтандыру жарналарының сомасынан аз болады. Кепілдендірілген табыс, яғни, жинақталған қаражат инфляцияның ықпалынан қорғалған. Сақтандыру шартының талаптарына байланысты кепілдендірілген табыстылықтың мөлшері түрленеді. Сақтандыру шартының тұрақты талаптары, яғни, тариф пен тәуекелдер шарт жасалған кезде нақты айқындалады және оның қолданылу мерзімі аяқталғанға дейін өзгермейді.Қауіпсіздік барда, сенім де бар. Өмірді жинақтаушы сақтандыру полисі бойынша төленетін барлық жарналарының ерекше мәртебесі бар. Уәкілетті органдарда сақтандыру шарт иесінің міндеттемелері бойынша тыйым салуға немесе сот арқылы өндіріп алуға мүмкіндігі жоқ, сондай-ақ ерлі-зайыптылар ажырасқан кезде сақтандыру жарналары бөлінбейді.Салық жеңілдігін алу мүмкіндігі шарттың мерзімі аяқталғанда сақтандыру төлемінен табыс салығы ұсталмайтынын білдіреді. Бұл сақтандырушы шартты өз пайдасына немесе жақын туыстарына, жұбайына арнаған жағдайда қолданылады. Бұдан басқа, полисті сатып алуға арналған шығындарға салық салынбайды. Ең бастысы – қауіпсіз әрі ыңғайлы, реттелген қаржы жинау жүйесі. Бір ғана сақтандыру шартының көмегімен ақшаның жинақталуы, оның сақталуы және форс-мажор, оқыс оқиғалардан қорғалуы қамтамасыз етіледі.– «Халық-Life» компаниясында қанша адам сақтандыру үшін жинақ ашты?– Бүгінгі күні «Халық-Life» нарықта мінсіз көшбасшы дей аламыз. Ол өмірді сақтандыру компаниялары арасында сақтандыру төлемдерінің көлемі, сондай-ақ активтердің, резервтерінің мөлшері мен өз капиталы бойынша топ бастап тұр. Осы жылы да біз нарықтағы үлесімізді 36%-ға дейін арттыра отырып, сақтандыру сыйақыларының көлемі мен төлемдер көлемі бойынша абсолютті көшбасшы ретінде жабамыз деп сенімді түрде айта аламыз. Бізде ең үлкен клиенттік база бар.Өткен жылдың соңында 1,4 миллионнан астам адамды құрады. 2023 жылы біз қазақстандық сақтандыру нарығында және жақын шетелдердің сақтандыру нарығында өз қатысуымызды одан әрі арттыруға ниеттіміз. Сондай-ақ халықтың қаржылық сауаттылығын арттыру және өмірді жинақ арқылы сақтандыруды дамыту бойынша жұмыс істеуге ниеттіміз. Сонымен кез келген бизнес секілді біз үшін де дамудың маңызды бағыты ретінде цифрландыруды қолға алдық. Қазірдің өзінде компанияның кейбір сақтандыру өнімдерін Halyk Homebank қосымшасы арқылы немесе компанияның сайты арқылы онлайн сатып алуға болады. Келесі қадамда біз өз клиенттерімізге онлайн қолжетімді болатын сақтандыру өнімдерінің тізбесін кеңейтуді белгіледік, бұл ел халқын өмірді сақтандыру қызметтерімен қамтуды кеңейтуге мүмкіндік береді.Заңнамаға сәйкес компанияның сақтандыру сомаларын жариялауға құқығы жоқ. Өткен жылы «Халық-Қазына» өнімі бойынша сақтандыру шартына отырған клиенттерімізге жасалған талдаудың нәтижесінде қызметімізге жүгінгендердің 49%-ін әйелдер, қалған 51%-ін ер адамдар құрап отыр. Алайда жарналардың мөлшеріне қарай ер адамдар әйелдерге қарағанда көбірек инвестиция құяды. Осылайша, әйелдер үшін сақтандыру жарнасының орташа мөлшері 20 млн теңгені көрсетсе, ерлер үшін – 44 млн теңгені құрап отыр. Компания қызметіне жүгінетіндердің көпшілігі орта жастағы, 40 жастан асқан қазақстандықтар екенін байқауға болады. Аталған дерек өмірді сақтандыру бағдарламаларына инвестиция салатын адамдар, әдетте, отбасының, балаларының және мұрагерлерінің болашағына алаңдайды деп болжам жасауға мүмкіндік береді. Олар үшін өз жинақтарын барынша тиімді инвестициялау, оларды валюта бағамдарының ауытқу қаупінен қорғау және күтпеген оқиғалар болған жағдайда өз өмірін қаржылық қамтамасыз ету маңызды. Өйткені жинақ ашатындар өз өмірі мен жақындары үшін үлкен жауапкершілікке ие. Ал белсенділігі жағынан халық саны көп Алматы, Шымкент, Астана қалалары үздік үштікті құрайды.– Мәселен, ҚР азаматы 10 жылға жеке өзінің болашағы үшін сақтандыру жинағын ашып, ақша жинай бастады делік. Алайда ажал айтып келмейді. Егер ол қайтыс болса, жинағына кім жауапты?– Әрине, алдымызда не күтіп тұрғаны ешкімге аян емес. Алайда түрлі себеппен оқыс оқиғалар орын алса, оның ішінде жинақ ашқан адам қайтыс болған жағдайда сол сәтке дейін азаматтан салынған ақшаларды және пайыздарды мұрагерлерінің, ұрпағының бөліп алуына мүмкіндік бар. Бұл ретте сақтандыру төлемі шартта көрсетілген тұлғаға бірден жүзеге асырылады. Мұрагерлік құқығын ресімдеу талап етілмейді. Сонымен қатар өмірді сақтандырудың жинақтаушы бағдарламалардың сыйақылары тәркілеуден, мүліктік даулар кезінде үшінші тұлғалардың наразылығынан қорғалады.Жинаққа тыйым салынбайды, жұбайлар арасында бөлінуге жатпайды. Осы ретте сіз бұл ақшаны жинақтап, белгілі мақсаттар үшін көбейте аласыз. Яғни, жинақтарыңызға салық салынбайды, сонымен қатар сіз салған қаражат мөлшері мен шарттың басқа талаптары туралы ресми ақпараттар ешқайда жарияланбайды.– Қазіргі жас алдыңғы буынға қарағанда қаржылай сауатты. Сақтандыру үшін ақша жинақтау – соның дәлелі. Шетелдік тәжірибе бойынша бұл қалыпты дүние. Қоғамның бұл жүйеге көзқарасы қалай?– Әрине, жоғарыда айтып кеткендей өмірді ерікті сақтандыру саласының дамуы көбінесе ел экономикасының жай-күйіне, оның даму деңгейіне, адамдардың әл-ауқаты мен сақтандыру мәдениетіне байланысты. Қазақстандықтар алдымен базалық қажеттіліктерді қамтамасыз ету үшін қаржы жұмсайды. Олар: тамақтану, киім-кешек, тұрғын үй, автокөлік, медициналық қызметтер, білім беру және несиелер. Міне, осы қажеттіліктерін қамтамасыз ете алған адам ғана өмірді алдын ала сақтандыруға байланысты шығындарға назар аудара бастайды.Өмірді сақтандырудың ұзақ мерзімді жинақтаушы шарттарын көбінде табысы ортадан жоғары қазақстандықтар жасайды. Компанияның «Халық –Қазына» бағдарламасы қаражатты валютада жинақтаумен қатар, оған 3,52 пайызы мөлшерінде кепілдендірілген инвестициялық табысты ұсынады. Сонымен қатар күніне 200 теңгелік жарнаны жасауға мүмкіндік беретін «Лайф – Персона» полисі бар. Ол бойынша шарт аяқталған соң жинақталған сома клиентке қайтарылады. Демек, біздің қызметтің түрлері түрлі санаттағы адамдарға арналған.– Сұқбат үшін рақмет!

Әлімхан Абдулпаттаев: Қызылордалықтардың қаржылық сауаты артып келеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Атақты мұрат етпеген аңыз адамдар қаншама. Сырдың сандуғашы, халқының еркесі, қазақ ән өнерінің жұлдызы, әнші Роза Бағланованың өмірі өзгелер үшін өнегеге толы үлгі болса, өнері әлі күнге дейін өлмей келеді. Шын талантқа берілген уақыт пен тарихтың бағасы шығар. Өткен жылы күзде Республика көлемінде әншінің 100 жылдық мерейтойы атап өтілді.Осы орайда аңыз тұлғаның жалғыз ұлы Тәженнің жары, келіні Марал Бағлановамен әншінің өмірі мен әдемі естеліктері жайлы әңгіме құрған едік.– Марал, қайырлы күн! Роза Бағлановаға қалай келін болдыңыз?– Мен Меркінің қарапайым ғана қызымын. Қарапайым отбасыда өсіп, тәрбиеленгенмін. Өзім бес жаста, інім тоғыз айлық кезінде анамыздан айырылып қалдық. Мені әкемнің анасы, әжем тәрбиеледі. Кейіннен оқуға тапсырып, Алматыдағы педагогикалық ущиличені бастауыш сынып мұғалімі мамандығы бойынша қызыл дипломмен аяқтадым. Әрі қарай ҚазҰҚызПУ-ға сырттай оқуға түстім. Оқимын, өз еңбегіммен ақша табамын деп жүрген кезіміз. Сол жылдары жақын құрбымның әпкесі Роза Тәжібайқызының костюмершесы болып жұмыс істейтін еді. Бір күні ол Роза апайдың үйіне хабарласып, бір жағдайды ескертуімді сұрады. Қоңырау шалғанымда тұтқаны оның ұлы Тәжен көтерді. Сол сәттен бастап таныс-біліс болып кеттік. Ұзақ уақыт бойы сөйлесіп жүрдік.Бір күні бізді Роза Тәжібайқызы үйіне түскі асқа шақырды. Апамыз үлкен үстелге дастархан жайыпты. Мен үстелдің бір басында, ол екінші басында отырдық. Байқасам, сыпайы түрде мені сұрақтың астына алып отыр. «Қайда жұмыс істейсің? Жасың нешеде? Қай жақтансың? Немен айналысасың?» деп бәрін сұрады. Сол күнгі кездесуден кейін ол ұлына қайта-қайта мен туралы қайта-қайта айтыпты. «Оған ұсыныс жасадың ба? Неге әлі жүрсің? Оны жіберіп алсаң, сені кешірмеймін» дейтін көрінеді. Оны түсінуге де болады. Апам ол кезде сексенге келіп, 30 жастағы ұлының отбасылы болғанын, ұрпақ жалғастырғанын көргісі келеді. Сонда мен жиырмадамын. Біраз сөйлесіп жүріп, 26 қыркүйек күні алғаш рет кездескеніміз есімде. Ал 29 қыркүйек менің туған күнім еді. Тәжен арнайы келіп, гүл сыйлап кеткені бар. Осылайша жарты жылдай сөйлесіп жүріп, апамыз асықтырған соң, отбасы құрдық. Мен енді ғана 21-ге толған қызбын. Жалпы мен үшін арты тойға, отбасы құруға ұласқан сол кездегі оқиғалар, кездесулер тағдырдың сыйы сияқты. Күтпеген жерден өмірімде бәрі өзгеріп кетті. Маған әсер еткені, ерекше ұнағаны – Тәженнің қарапайымдылығы, өзін ұстай білуі. Баршылықта өскен, қаланың баласы, не ішем, не жеймін деп көрмеген атақты әншінің жалғыз ұлы бола тұра өзінің қарапайым болмысын сақтап қалғаны жүрегімді жаулап алды. Өркөкіректікті ұнатпаймын. Жанымдағы адамдарды да осы қасиетіне қарап, жақын көремін.– Өзіңіз де Сырдың қасиетті топырағынан тамыр жайған екенсіз…– Иә, көбісі білмеуі мүмкін. Меркіде тұрақтап қалсақ та, ата-әжем, арғы тегім Сыр өңірінен шыққан. Атам Аралдың тумасы болса, әжем Қазалының қызы. Кіші жүзден тарадық. Балалық шаққа көз жүгіртсем, Меркідегі үйімізге Арал, Қазалыдан үнемі қонақтар келіп жататыны ойға оралады. Есімнен кетпейтіні – қауынқақ пен «Қазалы» кәмпитінің дәмі. Үйге келгеннің бәрі талқан, сөк, құрт алып келеді. Баламын ғой, тәттіден басқа ештеңе керек емес. Осылайша қауынқақ пен кәмпиттің дәмі әбден аузымда қалған. Қазір де Қазалыға, Қызылордаға келген сайын «Қазалы» кәмпитінен бірнеше қалта етіп алып кетемін.Тойымыз біткеннен кейін жақын танысып, арғы тегімізді білісе келе апам «Келінім өзімнің топырағымнан екен. Құдалар жерлестерім ғой» деп әбден қуанды. Сол кезде көз жасына ерік беріп, айналып келіп өз жерінен қыз алғанына мақтанып тұрғанын жасырмады. Сұрастыра келе өз әжемнің апаммен Қазалыда, бір мектепте оқығанын білдім. Әжем апамыздан 4 сынып төмен оқыған екен. «Роза оқушы кезінен-ақ ән айтып, елді аузына қаратушы еді. Оған қарап таңқалатынбыз. «Әртіс Роза» деп атап кеттік» дейді әжем.– Апамыз қандай адам еді?– 21 жасымда келін боп түсіп, апаммен бірге 11 жыл тұрдық. Апам бір ғасыр өмір сүрген адам ғой. Жаны да, тәні де таза кісі еді. Тіпті, ауырып қиналып жатқан кезінде де өзін таза ұстайтын, тазалықты сүйетін. Ешкімге жамандық ойламайтын. Адамдарды бір қарағаннан-ақ сканерден өткізгендей кімнің кім екенін, жақсы мен жаманды тани алатын. Апам екеуміз бірден тіл табысып кеттік дей алмаймын. Келе салып керемет болдым десем, өтірік болар. Әр адамның өзінше мінезі болады. «Бақ бергенше, сана бер» деген сөз бар. Осы сөзді ұран еттім. Өйткені баршылық та, байлық та кез келген сәтте жоқ болуы мүмкін. Ал адамда сана болса, бәрін де қайтаруға болады.Роза Бағланованың мінезі темірдей еді. Менің де өжеттігім бар. Алғашқы төрт жыл үйренісе алмай жүрдік. Қанша жыл бойы екеуі ғана өмір сүріп келген анасы мен ұлының өмірі мен келген соң түбегейлі өзгеріп кетті. Кейін балаларым дүниеге келді. Үйде балалардың күлкісі естілгенде анамыздың бақытында шек болмады.– Естеліктер ескірмейді дейсіз ғой…– Әрине, апам туралы айтылар әңгіме, бірге кешкен ерекше сәттер, оқиғалар да көп. Өткен аптада орталық алаңда ескерткіштің ашылуы кезінде туған жері Қазалыдан ата-әжелер келді. Олардың жүрекжарды тілектерін, күзде ауылда дүркіретіп тойлаймыз дегендерін естіп, дайындықтарынан хабардар болғанда, қатты толқыдым. Сол жерде өзіме уәде бердім. Не болса да, осы шаралардан кейін үйге барып, жоспар құруым керек. Апам жайлы естеліктерді жазып, біраз жыл бұрын қолға алған кітапты күзге дейін аяқтауға тиіспін. Күзде туған жерінде қарияларға тұсауын кестірсем деп жоспарлап отырмын. Ата-әжелерді көргенде сондай ой келді. Апам қайтыс болған кезде отбасылық, ана мен келін арасындағы естен кетпес естеліктерді жазып бастаған едім. Қайтқанына қырық күн болмастан жазып жүрдім. Қайтыс болған адамның рухы қырық күн ішінде үйінен кетпей, аралап жүреді деп жатады ғой. Оның бөлмесінде отырып, ойларымды теремін. Сонда апамның демі сезілгендей, өзі қасымда жүргендей болды. Жолдасыма айтсам, мен сенен қорқамын дейді. Біразға дейін апам жайлы жиі түс көріп жүрдім.Апам төсек тартып, біраз ауырды. Бірге кешкен он бір жылымыздың соңғы 4 жылында денсаулығы сыр берді. Ауруға өте шыдамды адам еді. Сонысына таңданып қарайтынмын. Бірақ артынан ойласам, соғысты, ашаршылықты, талай нәубетті көрген адамның ауруға оңайлықпен мойын бұрмауы заңды секілді. Шын мәнінде алғашқы жылдары апамның өлімін қабылдау қиын болды. Бөлмесіне кіргім келмейді, жолда, көліктерде радиодан оның дауысы естілсе, жылап жіберетінмін. Отбасымыз үшін сондай қиын кез болды. Немерелері де оның бөлмесіне кіргісі келмейтін. Бәрі апамызды еске түсіреді. Сөрелерден, қолданған заттарынан өзіне ғана жарасатын әдемі әтірінің иісі шығып тұратын. Апам қайтқан соң ол үйде тұра алмадық, кейін отбасымызбен Астанаға көшіп кеттік.– Сұқбатыңыз үшін рақмет!

Марал Бағланова: Апам жаны да, тәні де сұлу кісі еді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Соңғы кезде «садху терапиясы» немесе «шеге йогасы» деп аталатын шегеге тұру арқылы емделу түріне сұраныс артты. Аталған терапия әлемге Үндістаннан тараған. Физикалық, психологиялық денсаулыққа пайдалы екені де мойындалуда. Адамның табанында жетпіс мыңнан астам талшықтар болғандықтан, шегеге тұрудың қандай да бір маңызды әсері бар деуге болады. Оған қызығатын қызылордалық жастар да жеткілікті.Қызылордалық Жадыра Манатбекқызы садху терапиясымен айналысып жүрген маман. Жақында білікті маманмен сұқбаттасып, шеге терапиясының артықшылықтары жайлы көптің көкейінде жүрген сұрақтардың жауабын білген едік.– Жадыра, неліктен шеге терапиясын таңдадыңыз?– Өзім Қызылорда қаласында дүниеге келдім, қазір де осы қаланың тұрғынымын. 3 баланың анасымын. Кішкентай кезімде медбике болып, адамдарға көмек беруді армандайтынмын. Алайда әке-шешем медбике болуға рұқсатын бермеген соң, Алматы қаласында орналасқан Т.Рысқұлов атындағы ҚазЭУ-де білім алуға тура келді. Университет бітірісімен тағдыр жолықтырған жолдасыммен бас қосып, өнегелі отбасыға келін болып түстім.Қазіргі кезде жолдасымның жеке кәсібінде есепші болып жұмыс істеймін. Сонымен қатар «шеге терапиясымен» де айналысып жүрген жайым бар. Неге шеге терапиясы дерсіз? 2021 жылдың жаз мезгілінде қатты күйзеліске түстім. Жолдасым қолдау көрсеткенімен жаным тынышталмады. Ішімде бір кедергінің бар екенін сезгендеймін. Бірақ ол не? Сол кезде осы терапияны іздестіріп, ерекше емдеу түрімен таныса бастадым. Әлі Қазақстанға келмеген болатын, ресейлік мамандарды қарап жүрдім. Күзде Алматы қаласында бар екенін біліп, алды артыма қарамай жолға шықтым. Шыны керек, шегеде тұрғандағы сезімді айтып жеткізу мүмкін емес. Терапияны қабылдаған адамдар ғана біледі. Оңай терапия емес екеніне көзім жетті. Бірақ ерік-жігерімді жинап, жақсы жаққа өзгеруге бет бұрдым.– Шеге терапиясының ерекшелігі неде?– Адамның табанында 70 мыңнан астам жүйке нүктесі бар. Сол нүктелерді басу арқылы қан айналымы жақсарады, гормондар қалпына келеді, ұйқы, бүйрек үсті безінің жұмысы жақсарып, ол барлық сезім мүшесінің жұмысына оң әсерін тигізеді. Шегеде тұру көптеген ауруға ем. Себебі көп ауру қан айналымының дұрыс болмауынан туындайды. Шегеде тұрудың негізгі үш әсерін атап өткен жөн. Физиологиялық әсері бар, яғни, адамның салмағына байланысты акупунктура нүктелеріне шеге қысымы ағзада тазарту, қалпына келтіру және емдеу процестерін бастайды. Бұл ұзақ мерзімді, созылмалы ауруларды жеңуге мүмкіндік береді.Энергиялық әсері айтпаса да түсінікті. Қытай медицинасының көзқарасы бойынша адамдағы барлық ауру энергияның дұрыс емес ағынынан туындайды. Демек қандай да бір ауруды емдеу үшін денедегі энергия ағынын үйлестіру қажет. Сонымен бірге адамдар канша жыл өтсе де, өкпе-ренішін ішінде сақтап, кешіре алмай, энергиясын кұртады. Осындай өкпе-реніш жинала беріп, одан шаршаған адам ағзасы өзін өзі лақтырып жібереді де, түрлі ауру болып шығады. Мысалы инсульт, неврит.Психологиялық әсері бар екенін көбісі түсіне алмауы мүмкін. Алайда шегеде тұру күйзеліске төзімді бола түсуге, бір нәрсеге шоғырлануға, сананы, ерік-жігерді дамытуға мүмкіндік береді. Кез келген саналы адам үшін өзінен артық жау жоқ. Яғни ең маңызды жеңіс – Өзіңді жеңу.– Жан мен тән байланысы дейсіз ғой…– Иә, адамның ішінде не болып жатқаны физикалық денсаулығынан көрініп тұрады. Көбіне депрессияда жүрген адамдар өткен шақпен өмір сүреді. Басынан өткен небір қиындықтарды ойлап, сол кездегі ой мен сезімдерден шыға алмай жүреді. Шеге терапиясы бәрін қабылдауды, қазіргі сәтпен өмір сүруді үйретеді.Жан мен тән – бір-бірімен тығыз байланыстағы үйлесімділік. Қиналғанда жанын емдеу үшін тек психологпен сөйлесіп, қабылдауына барудың қажеті жоқ. Терапиядағы ең басты ерекшелік – ауруды сезіну. Ауыр күйзелісте жүрген адам өз денесін, жанын да сезбей қалады. Яғни, робот секілді күй кешеді.Шеге терапиясы физикалық ғана емес, психологиялық терапия. Тұрақты айналысқан адам күйзелістен алыс жүреді, әрі иммунитеті жоғарылайды, ағзада зат алмасу жақсарады. Адам өз денесін босаңсытып, шегеде тұрғанда түрлі сезімді кешуі мүмкін. Біреуі айқайлайды, біреуі жылайды, біреуі күледі. Аз уақыттан соң адам садху тақтасында тұрғанда саналы түрде эмоциясын басқаруды үйренеді. Маған әртүрлі жастағы адамдар келеді. Көпшілігі 25-45 жас аралығында, ең үлкені – 72-де.

Жадыра Манатбекқызы: Терапия түрлі ауруға ем

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. «Ақпарат кімнің қолында болса, сол әлемді басқарады» деген әйгілі сөздің салмағы күннен күнге сезіліп келеді. Дегенмен ақпараттың сапасымен бірге оны жылдам жеткізу, қабылдауға ыңғайлы, «тілге жеңіл, жүрекке жылы тиетін» форматта ұсыну маңызды. Қажетті ақпаратты бір минуттың ішінде қамтамасыз етіп, қолжетімді ететін бірден бір жол – сайт пен қосымшалар. Уақыт көші қанша алға жылжып, әр салада техно¬логиялық өзгерістер орнағанмен сайт құрастыру саласы ілгерілемесе, маңызынан айырылған емес. Осы орайда қызылордалық сайт маманы Алмагүл Айтмағамбетовамен қызықты саланың қыр-сыры жөнінде сұқбаттасқан едік.– Алмагүл Аманжолқызы, бұл саланы неге таңдадыңыз?– Мамандығым – IT саласы. Негізі қазақ-түрік лицейін бітірген соң осы салаға бет бұрып, Алматы қаласындағы Халықаралық Ақпараттық Технологиялар университетіне оқуға түстім. Университетте кәсіби білімімді жетілдіріп, күрделі саланың сан қырын көрдім десем болады. Өйткені 2012-2016 жылдары дәл осы оқу орнында жүріп көптеген жетістікке жеттім. 2016 жылы көптеген республикалық, халықаралық жобаға қатысып, жүлделі орындарға ие болдым. Олимпиадаларда топ жарып жүрдім. Өзім қатты қызыққандықтан маған бұл салада іздену, білім алу күш бере түсті. Оқуға түскенде бейімделу керек болды, өйткені дайындықпен келмедім. Ал оқып жүргенде осы саланы таңдағаныма қатты қуандым, дұрыс таңдау екенін ұғына түстім. Себебі мен сүйікті ісімді таптым.– Соңғы жылдары сайт маманы көбейгенімен сұраныс азайған жоқ. Қызылорда облысы бойынша бұл сала қаншалықты дамыған?– Шыны керек, Қызылорда бойынша ақпараттық технология саласы төмен көрсеткіште. Басқа қалалармен салыстырсақ, бізде бұл бағытта арнайы жобалар, конкурс өткізілмейді. Оқып жүргенімде Қызылорда қаласына арнап дисконттық сервис түрінде сайт жасағым келгені есімде. Жасап, енгізіп көрдім. Бірақ сұраныс болған жоқ. Себебі біздің халық оған дайын емес еді. Сайттың қолданысы аз, сондықтан сұраныс та жоқ.Дегенмен мойындау керек, жылдан жылға жұмыс бірізденіп келеді. Сервистік мекемелер, тамақтанатын орындар арнайы сайт ашып, ақсап тұрған тұсты қолға алуда. Осылай халық сайтты қолдануға бейімделеді. Бірақ сайтты қолдану, онымен жұмыс жүргізу толық дамымаған. Теңіз де тамшыдан құралады ғой. Уақыт өте бұл саланы дамытып, басқаша көзқараспен қарайтын, сайтты жандандыратын кезге жақындап келеміз.– Сайт жасаудың қиындығы неде?– Сайт жасап, бағдарлама құрудың мамандар түсінетін бірнеше тілі бар, яғни әр адам өзі қалаған, өзіне ұнайтын тілді пайдалану арқылы оны құрастырып шығады. Әр программистің өзіне байланысты. Негізі сайт жасаудың ешқандай қиындығы жоқ. Қазіргі кезде қажетті дайын платформалар да бар. Бір күннің ішінде жасап шығуға болады. Нөлден бастап, арнайы білімсіз де кез келген адамға сайт жасап шығаруға мүмкіндік бар. Бірақ көп уақыт шығындалады. Бәрі сайттың бағасына, күрделілігіне байланысты. Дегенмен маман ретінде ешқандай қиындығы жоқ дей аламын. Ал сайт жасаудың рахаты – адамдардың өмірін жеңілдетуге, уақытын үнемдеуге септігімізді тигізе алатынымызда. Біздің қаладағы бірнеше ресторан сайт арқылы жұмыс жасайды. Ол тұтынушыға да, қызмет ұсынушыға да өте ыңғайлы.– Қосымша курс өткізіп, шәкірт тәрбиелеу жоспарда бар ма?– Иә, мұндай жоспар бар. Қазір Назарбаев зияткерлік мектебінде жұмыс істеп жүрмін. Оқушыларыма сайт жасауды, программа тілін үйретудемін. Ал қосымша шәкірт тәрбиелеу, арнайы курстар жасау ойда болғанымен, әзірге уақыт тапшы. Мүмкіндік болса әрине, бұл идеяны іске асырамын. Өйткені қызылордалық жастардың ақпараттық технология саласындағы сауатын арттырып, білімін жетілдіруге аз да болса ықпал еткім келеді.– Телефонға арналған қосымша жасаумен де айналысады екенсіз…– Иә, оны да университет қабырғасында жүргенде үйреніп, android пен ios платформасына бірнеше қосымша жасадым. Ойын бағдарламаларын құрастырып, плеймаркетке енгізген едім. «Қайсар» футбол клубына да арнайы қосымша құрастырғанбыз. Телефонға арналған қосымшаларды жыл сайын техникалық тексерістен өткізіп, жаңартып отыру керек. Негізі мұндай қосымшалар сайтқа қарағанда өте ыңғайлы. Халыққа сайтты ашып, сілтемеге өткенге қарағанда қосымшаны жүктеп алып, сол арқылы ақпарат алу тиімді деп ойлаймын.– Бір ерекшелігі, сайт құрастырумен онлайн айналысуға да болады. Тапсырысқа келген бір сайтты жасап шығаруға қанша уақыт қажет?– Өзім университет бітіргеннен кейін біраз уақыт фрилансер боп жұмыс істедім.Себебі интернеттегі платформалардан онлайн түрде тапсырыс қабылдап, сайт жасау арқылы ақша табуға мүмкіндік бар. Бұл жасөспірімдер мен декреттегі қыз-келіншектер үшін тиімді дүние. Өзім де декретте отырғанда сайт, телефонға арналған қосымшалар жасау арқылы ақша таптым. Интернет арқылы, тіпті, Америка сияқты ірі мемлекеттерден де сайт жасауға тапсырыс алып, жұмыс істеуге болады. Ол жақтың төлемақысы да жоғары.Ал бір сайт жасап шығаруға кететін уақыт қолданатын тәсілге байланысты. Жоғарыда айтқанымыздай, дайын платформалар арқылы құрастырсақ, бір күнде жасап шығаруға болады. Интернет дүкендерге арналғандай бірнеше беттік, көпфункциялы, күрделі сайтты жасап шығару 2-3 күн немесе бір айға дейін созылуы мүмкін.– Сайт жасау шығармашылық жұмыс десек те артық емес…– Дұрыс айтасыз, бір сайтты жасау үшін құрылымдық жағынан бөлек оның дизайны, жазбаның тартымды шрифті, суреттер мен ұсынылатын қызметтің ақпараты дұрыс орналасуы керек. Мұның бәрі – шығармашылық жұмыс. Сондықтан сайт жасауда арнайы команда болғаны дұрыс. Үлкен қалаларда сайт жасаумен айналысатын арнайы компаниялар бар. Оларда дизайнер бөлек, менеджер бөлек, бірнеше маман құрам болып қызмет етеді. Мұндай жағдайда сайт әрі сапалы, әрі тез жасалып шығады.Өз тәжірибемде біраз уақыт бұрын бір компанияда Қызылорда қаласына қатысты портал жобасына қатыстым. Әкімшіліктің тапсырысы бойынша өңіріміздің геопорталын жасауға атсалыстым. Бұйырса, жақында қолданысқа енуі керек. Білуімше, Қызылорда қаласында да сайт жасаумен айналысатын бірнеше команда, кішігірім компаниялар бар.– Сұқбатыңыз үшін, рақмет!

Алмагүл Айтмағамбетова: Сайт жасау саласы сұраныста

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Кез келген адам туралы өзінен бұрын киіну стилі айтады. “Қонақты киіміне қарап қарсы алып, ақылына қарап шығарып салатын” деген қазақ осыны меңзеген болар. Заман өзгеріп, құндылықтар ауысқанымен, киім өндірісі, сән әлемі қоғамнан маңызын жоғалтпай, керісінше, жаңалық жасау арқылы жаңа даму жолына түсіп, қажеттілікке айналып барады. Әсіресе, жастардың арасында стильге қатысты қызығушылық жоғары.Осы орайда қызылордалық «Jadior» жеке брендінің иесі, жас киім дизайнері Жадыра Құлмырзаевамен жеке кәсібі, тігіншілік өнері жайлы сұқбаттасқанбыз.– Киім тігу кез келгеннің қолынан келе бермейді. Бұл салаға қызығушылығыңыз қашан басталды?– Баланың дарыны, қарым-қабілеті кішкентайынан білінетіні рас. Есімді білгелі сурет салуға, тігінге қызыққанның бірімін. Бала кезімнен киім дизайнері болуды армандап, осы мамандықты таңдадым. Ол кезде қолда манекен жоқ, үйде отырып үйренетін ютуб жоқ. Болмаған соң домбыраны манекен етіп, белдемше тігетінмін. Ал 7-8 сыныптарда өз қатарластарыма белдемше, көйлектер тіге бастадым. Анамның көйлектерін «бұзып», өзіме басқа нәрсе тігіп алушы едім. Яғни киім тігуге деген алғашқы қызығушылығым мектеп кезде басталды.Бір оқиға ерекше есімде қалыпты. Үйде әжемнің қол машинасы бар-тұғын. Ешкім жоқта, тығылып отырып пайдаланамын. Үйдегілер оны білмейді. Машинаның инесі сынып қала беретін. Сондай кездің біріде анам: «Осыны үнемі кім сындырады?» деп қалды. Ұялдым да, ешкім жоқта машинаны пайдаланып, киім тігетінімді, инесін мен сындырғанымды мойындап едім, анам сол ескі машинаны маған сыйлыққа берді. Қуандым. Сол күннен бастап анамның киілмей қалған көйлектерін, пальтоларын өзіме шақтап тігіп алатын болдым. Сосын дәптерге неше түрлі қыздардың суретін салып, қиялымдағы көйлектерді кигізіп қоямын. Байқасам, бала кезімнен-ақ осы салаға нақты таңдау жасап, бет бұрыппын. – Қолынан іс келгенмен, көбінің кәсіп бастауға батылы жетпейді. Өз оқиғаңызбен бөліссеңіз…– Мектепті бітірген соң Қызылорда қаласындағы Қорқыт ата университеті физика-математика факультетінің жеңіл және тоқыма өнеркәсібі деген мамандығына оқуға тапсы¬рып, игеріп шықтым. Бір жағынан инженер-педагогпын. Бұл мамандықтың ішіне барлығы кіреді. Педагог, технолог, тігінші болуға да мүмкіндік бар. 2005 жылдан бастап Қармақшы ауданындағы №2 балабақшада тәрбиеші боп жұмыс істедім. Сол кезде балабақшаның балаларына арнап киім тігіп жүрдім, үйден де қосымша тапсырыстар қабылдайтынмын. Ал 2010 жылдан бастап №105 орта мектепте технология пәнінің мұғалімі ретінде қызмет ете бастадым. Онда 3 жыл жұмыс істедім де, кейін Қызылорда қаласына көшуімізге байланысты ұстаздық қызметті аяқтадым. Осылайша өз арманыма нақты әрекет жасайтын кезең басталды. Әлі есімде. Қаладағы бір дүкеннің бұрышынан жалға орын алып, бір түйір тігін машина, бір үтікпен кәсібімді бастадым. Ол кезде мақсатым ақша тауып, байып кету емес. Өзімнің жан рақатым үшін жақсы көретін ісіммен айналысқым келді. 200 теңгеге тапсырыс қабылдап жүрсем де, уақыт өткен сайын қызығушылығым арта түсті. Нәтижесінде бүгінгі күнге дейін 3 тігін цехын ашыппын. Сондықтан ал¬ды¬мен кішкентай болса да тұрақты әрекет керек. Ең маңыздысы – ойға келген нәрсені бастау.– Жеке брендіңізді жасау идеясы қалай келді?– «Jadior» – қызылордалық бренд. Бұл брендтің пайда болуына жастарға, әйелдерге сәнді киім, ерекше дизайнерлік туындыларды ұсынсам деген ішкі қалауым әсер еткен шығар. Бізде қырғыздардың, өзбектердің киіміне сұраныс көп қой. Өзіміздің киім де сұранысқа ие болса, ұлттық киім өндірісіне өз үлесімізді қосу арқылы өзге адамдарды да жұмыспен қамти алсақ деген ой болды. Негізінен жеке брендті жасауға түрткі болған өз өмірім, тұрмыстағы жағдай десек, артық емес. Өзіме бір ерекше киім іздесем, таба алмайтынмын. Көйлек алсам, міндетті түрде өзгертіп, өзім қалағандай болу үшін реставрация жасаймын. Осындай жайттардан соң неге өз брендімізді шығармасқа деген ой туындады. Қазіргі таңда азғантай ғана коллекция шықты. Алайда барлығына ұнап жатыр екен. Тұтынушылардан жағымды пікір естіп, алғыс алып, одан сайын қанаттана түстік. Бұйырса, алдағы уақытта коллекциямыз көбейіп, жаңа сән үлгісіндегі, сапалы киімдердің саны артатын болады.– Жадыраның туындыларына қызылордалықтардың көзқарасы қалай?– Көйлектегі ең маңызды нәрсе оны киетін әйел. Тігін сән саласына жататындықтан, бізде әйелдерге арналған киімдерге тапсырыс көп. Тойларға, кешкі кездесулерге арналған, күнделікті киюге арналған көйлектер тұрақты сұраныста. Сонымен бірге стандарттан тыс дене мүсініндегі толықтау немесе тым арық келген қыз-келіншектер өзіне сай, арнайы киім тіктіріп жатады. Көбіне реставрация жасаймыз. Қысқарту, ұзарту, басқа элемент қосу деген секілді. Тапсырыспен перделер де тігеміз.Жерлестеріміздің талғамы жоғары десек болады. Біздің брендтің туындыларына қызығып жатыр. Тіпті, намаз оқуға арналған ұзын көйлектер тігуге де ұсыныс тастады. “Алдағы уақытта тағы қандай киім шығады? Мүмкін, ерлер киімін де шығарарсыздар” деген сияқты ұсыныс-пікірлер де жоқ емес. Тапсырыс беруші риза болып, басқаларға бізді ұсына бастайды. Осылайша тұрақты тұтынушыларымыз көбейіп, жарнама өзінен-өзі жүзеге асуда. Өзім 2013 жылдан бастап ателье ашып, жеке жұмыс істей бастадым. Қазір тура 10 жыл болыпты. Ал жеке брендтің жұмысы енді қыза бастады.– Кәсібіңізге береке берсін!

Жадыра Құлмырзаева: «Jadior» жеке бренді қалыптасып келеді

Аймақтағы білікті дәрігер кеңес берді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Мемлекет тарапынан қолдау ретінде берілетін қайтарымсыз грантты ұтып алған Жансая Мейрамбекқызы цитрустық жемістерді жерсіндіру арқылы өнімге қол жеткізуде. Жуырда ерекше кәсіп иесімен сұқбаттасудың сәті түскен еді.– Жансая, бұл салаға қалай келдіңіз?– Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің 4-курс студентімін. Анам осы университеттің жылыжайында 10 жылдан аса уақыт жұмыс істеп, ғылыми бағытта студенттермен тәжірибе жасауда еңбек сіңірген. Ал қазіргі таңда әкем де, анам да «Болашақ» университетінің жылыжайында қызмет етуде. Анам Ақерке Тәжекеева – Болашақ мемлекеттік университетінің жылыжайында агроном, ауыл шаруашылығы ғылымының магистрі. Отбасымызбен түгел сол жылыжайда жұмыс істейміз.Негізінен анамның жылыжай саласында 25 жылдан аса тәжірибесі бар. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген мақал бар ғой. Сондықтан ата-анам өмірде де, мамандық таңдауда да алғашқы ұстазым десем артық емес.Университеттен бөлек үйімізде де түрлі мақсаттағы жеке жылыжайымыз бар. Қаладағы бірнеше мектептің жылыжай кешендеріне осы ғылыми бағыт бойынша кеңес беріп, сабақ өтіп тұрамыз. Мәселен, № 264, № 101, «Дарын» мектептерімен үнемі байланыстамыз. Сонымен қатар жеке кәсіпкерлердің жылыжайларына да анализ жасап, бағыт-бағдар көрсетіп жүрміз.– Цитрусты жемістердің патенті – өңірде бұрын соңды қолға алынбаған дүние. Грантқа ие болатыныңызға сенімді болған шығарсыз?– Осыған дейін де басқа бизнес жобаларды қорғап, грант конкурстарына қатысқан едім. Алайда ол кезде нәтиже болмады. Бірақ бұл жолы грант ұтатыныма сенімді болдым. Бизнес идеямызды жоба ретінде дайындап, ұсынғанда сұралған қайтарымсыз қаржының көлемі 5 миллион теңге болатын. Алайда конкурс бойынша іріктеу аяқталып, нәтижесінде 2 миллион 700 мың теңгеге ие болдым. Бұйырса, бұл қаражатқа лимон ағаштары мен құлпынай көшеттерін отырғызамын.Қызылордада цитрустық жемістерді патенттеп, өсіруді қолға алып жатқан алғашқы кәсіпкерміз. Оған арнайы авторлық куәлік алдық. Бұл бизнес идея қашан, қалай туындады? Осыдан біраз бұрын «Болашақ» университетінде цитрусты жеміс, соның ішінде лимонды жерсіндіру мақсатында эксперимент жасап көргенбіз. Екінші жағынан студенттерге ғылыми тәжірибе болсын дедік. Нәтижесінде жемістерді жерсіндірдік. Енді осы эксперименттің қорытындысы ретінде әдістемелік нұсқаулық жазып жатырмыз. Кітапша түрінде жасап, осы бағытта білім алатын студенттерге ұсыну міндеті тұр.– Қызылордада лимон егудің ерекшелігі неде? Қиындық болған шығар…– Ең алдымен құлпынай өсіріп көрдік. Жаңа жеміс түрін егіп көрудегі алғашқы мақсат – жерсіндіру. Оны зерттеп, қала ішінде егіп көрдік те, өсетініне көз жеткіздік. Жалпы жылыжайда қажетті технологиясын сақтай отырып, әртүрлі өнімдерді өсіріп көруге болады. Температурасын, ылғалдылығын бақылап, қажетті дәрумендер мен қорегін уақытылы өз мөлшерімен беріп, заңдылықтарын сақтаса, нәтиже беруі мүмкін. Әрине, бұрын егілмеген жаңа жеміс түрлерін еккенде, Қызылорда облысының топырағы бойынша тәжірибе болмағандықтан түрлі қиындық кездесті. Алайда қиындықтың бәрі – тәжірибе, білім. Бүгінгі күні жылыжайда лимон түйнек салып тұр.Екі жемісті қатар егуді жөн көруіміздің өзіндік себебі бар. Лимон ағашы алғашқы 2 жылында өнім бермейді, бірден түйнектемейді. Оларды күту керек. Цитрустық жемістер ылғалсүйгіш боп келеді. Сондықтан уақытты босқа жіберіп алмау үшін қосымша құлпынай егуді жоспарладық. Құлпынай еккеннен соң 1 айда-ақ жеміс береді. Бұйырса, лимонның алғашқы өнімін жинағанға дейін жергілікті жерге құлпынай сатып, кәсіп бастаймыз.– Сұқбатыңызға рақмет!

Жансая Мейрамбекқызы: Лимоннан мол өнім алуға болады 

 Волонтер Ақбаян: Бір күнде батыр қыз атандым

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Ғаламтор желісіне бағытталған веб-сериал түсіру идеясы кең тарауда. Көптеген танымал азаматтар кәсіби деңгейде кино түсіріп, оны онлайн платформа арқылы насихаттауға көшкен. Сыр жастары да жаңа бастаманы қолға алып, «Азулы асаба» сериалын YouTube-арнасында жариялады. Жуырда идея авторы Азамат Нұрмағанбетпен тілдесудің сәті түсті.– Азамат, «Азулы асаба» сериалын түсіру идеясы қалай пайда болды?– Көп жылдан бері асабалық өнерді серік етіп келемін. Той-томалақта түрлі оқиға, қызықты жайт орын алады. Әрбірі бүтін фильмге арқау қылуға жарайтын оқиғалар десем, артық емес. Сондықтан сол оқиғаларды өнер тілімен жеткізу мақсатында «Азулы асаба» сериалын түсіруді қолға алдым. Оның үстіне Сыр жастары да кино түсіре алатынын көрсеткім келді. Алдымен сценарий, кейін «қаңқасын» қағазға түсіріп, достармен фильм барысын талқылау басталды.Сериалдың негізгі өзегі – асаба өмірі. Жасыратыны жоқ, көптің көзіне асабаның жұмысы жеңіл көрінуі ықтимал. Алайда жауапкершілік, дайындық машақаты, ұйқысыз түндер бұл жұмыстың жеңіл емесін көрсетеді. Веб-сериалдың негізгі идеясы да осы ой төңірегінде өрбіп, әзілмен астарлап жеткізу ойластырылған.– Түсірілім барысында шығармашылық ұжымның потенциалы толық ашылды ма?– Ескеретін жайт, түсірілім толықтай достардың көмегімен өтті. Техникалық топ болсын, шығармашылық топ болсын, өмірде аралас-құралас қыз-жігіттерден құралған. Барлығы дерлік өнердің құнын түсінетін, шығармашылықтың мәнін ұғатын азаматтар. Бұл ойым түсірілім барысында да үстеле түсті. Әрбірі жүктелген міндеттің үдесінен шығуға талпынып, фильм сапасының артуына септесті. Алғашқы кинотуындым болғандықтан барынша ақыл-кеңесін аямай, келіспейтін тұсын түзеп отырғанын достарға алғысым ерекше.– Өзіңіз асабалық кәсіптен алыс емессіз. Түсірілім барысында бұл ерекшеліктің көмегі болды ма?– Өмірдегі қалып пен көркем әлем, яғни фильм образы екі бөлек дүние. Күнделікті өмірде еркін сөйлеп, мінез-құлық бостандығы сезілетіні анық. Ал камера алдында қысылу, болмысың мен кәсіби жұмысыңды ашыла көрсету қиынырақ. Мүмкін өнердің басты құндылығы да осында шығар. Дегенмен, бар үрейді жиып, негізгі образды шынайы жеткізуге талпындым. Сөйлеу мәнері, көзқарастың шынайы өмірдегі Азаматқа жақын болуына күш салғанымда айта кеткенім жөн. Ал оның қаншалықты нәтижелі болғанын көрермен айта жатар.– Сериалдың интернет желісіне тарағанына айға жуық уақыт болды. Осы аралықта көрермен қандай баға берді?– Қазіргі таңда YouTube-арнаға сериалдың 2 бөлімін жарияладық. Арнада жазылған пікірлерге сүйенсек, халықтың көңілінен шығуда. Оның үстіне асаба тақырыбы елге таныс, жұртқа жақын. Әзіл барысы да ой сергітуге ықпал ететін сюжетке толы. Бұрыннан кино саласында еңбек еткен аға-әпкелердің пікірі де біршама жетілдіретін тұсты көрсетті. Сондықтан әрбір сериал сайын көрерменнің көңілінен шығуға тырысамыз.– Қазақстандағы киноиндустрия саласының дамуы туралы ой бөліссеңіз.– Мысалмен сөйлейін. 2000 жылдары қазақтілді көрерменнің тұтынатын кинотуындысының басым дені «Қазақфильм» киностудиясына тиесілі еді. Олар жылына 2-3 фильм шығаратын. Оның өзі тарихи жанрға негізделген. Ал қазіргі ахуал қалай? Кез келген адам қолдағы смартфонның көмегімен фильм түсіруіне болады. Көрерменге ұсыну мүмкіндігі де мол. Әлеуметтік желілер, ғаламтор кеңістігі – тегін аймақ. Сол себепті заманауи қазақстандық киноиндустрия саласын қарыштап дамып келе жатқан бағыт ретінде қарастырған жөн. Мұны киноөндірісіндегі қазақша кино санының артуынан-ақ аңғару қиын емес.– Әңгімеңізге рақмет!

Азамат Нұрмағанбет: Сериал көрермен көңілінен шығуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Сыр жасы Салих Қалиев – талантты әнші, «Өзіңе сен» қайырымдылық концертінің ұйымдастырушысы. Жас талант Салихтың жан-жақтылығы көпті сүйсінтіп келеді. Ол бір мезетте мәдени іс-шараларды ұйымдастырумен қатар сахнада өнер көрсетіп, елдің ықыласына бөленуде. Осы уақытқа дейін бірнеше қалада «Өзіңе сен» қайырымдылық концертін өткізіп үлгерген Салихпен жеке шығармашылығы жайында әңгіме өрбіттік.‒ Салих, өнер жолына қалай келдіңіз? Ән айтуға бала күннен қызығасыз ба?‒ Өнер жолына балалар үйінің тәрбиеленушісі кезімде қадам бастым. Бірақ ол жердің сахнасында өнер көрсетсем де, республикалық, облыстық байқауларға қатысқан емеспін. Кентау қаласындағы арнаулы кәсіптік оқу орнында оқыған тұста ғана колледждің тәрбие ісі жөніндегі орынбасары Эльмира Балтабекқызы менің ән айтып, іс-шараларды ұйымдастырып, сахна безендіретін, жалпы айтқанда бойымдағы талантымды байқап, батасын берді. Ол кісі режиссер ретінде де көп кеңес айтып, сахнада өзімді дұрыс ұстауды, ән айтуды үйретті. Сол үшін Эльмира ұстазыма және колледж басшысы Роза Мұратқызына алғысымды айтқым келеді. Негізі ән айтуға бала кезімнен қызығамын. 2000 жылдары телеарнада «SuperStar.kz» жобасы көрсетілетін. Сол жерде өнер көрсеткен Айқын Төлепберген, Қайрат Түнтеков сынды әншілерге қарап, өнерді түсіне бастадым. 2017 жылы М.Әуезов атындағы университетте «Мәдени тынығу жұмыстары» мамандығында білім алдым. Осы мамандық аясында қазір қайырымдылық іс-шаралар ұйымдастырушысы әрі фотомодель болып жұмыс істеймін. Қайырымдылық пен өнерді байланыстырғым келеді‒ Кештің атауы өзгеше екен…‒ «Өзіңе сен» қайырымдылық концертін өткізу үшін пандемия кезінде дайындалдым. Осыдан екі жыл бұрын пәтерімді сатып, балалар үйінде бірге өскен бауырыма қаражат беріп, жәрдемдестім. Содан бастап өз-өзімді дамытуды тоқтатпадым. Уақытша жатақханада тұрып, Қазақстанда гастрольдік сапар ұйымдастырып, шыңдалуды мақсат етемін. Былтыр Шымкент қаласы әкімінің орынбасары Шыңғыс Жұмабекұлы қолдап, «Өзіңе сен» атты қайырымдылық концертін ұйымдастыруға кеңес берді. Осы күнге дейін Кентау, Түркістан, Қызылорда қаласында концерт беріп үлгердім. Ендігі кезекте Ақтөбе, Ақтау, Байқоңыр және басқа қалаларда келер жылға дейін концертімді өткізгім келеді. «Өзіңе сен» атауы қандай сәтте де өзіңе деген сеніміңді жоғалтпа деген ниетпен әрі елге мотивация болсын деген мағынада қойылды.‒ Шығармашылық құрамда қанша адам жұмыс істейсіздер? Демеушілер бар шығар…‒ Қазір ұжымда өнердегі барлық достарым жиналған. Оның қатарында әлем, Азия чемпионы Ермек Қалымбетов (қоларба би жарысы бойынша), көзі нашар көрсе де өнер көрсететін Ерке Досқара сынды жанашырларым бар. Демеушілермен жұмыс істемейміз, менде продюсер, сценарист, менеджерлер жоқ. Бірақ әр қаладағы әкімдік, мәдениет басқарамасы тарапынан, жастар орталығынан көмек бар. Осы орайда бізге қолдау көрсеткен барлық қала тұрғындарына алғысымды айтқым келеді. Халықтың бізге деген ықыласы ерекше. Болашақта сахнадан демалыс алып, өзімнің авторлық кітабымды жазғым келеді.‒ Сұхбатыңызға рақмет! &nbsp;

Салих Қалиев: Қайырымдылық пен өнерді байланыстырғым келеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>. Ұлттың тарихи танымы мен дүниеге көзқарасы – заманауи қоғамда да ықылас қоятын құндылық. Әр халықтың өзіндік болмысы мен дәстүрі сол ұлттың бейнесін ашуға, мақсатын айқындауға мүмкіндік береді. Сондықтан әр қадамды жөн-жоралғы, наным-сенім, салт тұрғысында бағамдау басты қажеттілікке айналуда. Осы орайда тарихшы, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің аға оқытушысы Бақытжан Ахметбекпен қазақ ғана емес, көптеген шығыс халықтарына ортақ Наурыз мерекесі туралы ой бөлісудің сәті туды.Сұхбат барысында ғалымның дәстүрлі мерекелерге көзқарасыы мен қазақ танымының ерекшелігі туралы ой-пікір өрбіді.– Бақытжан Мұқарамұлы, әңгіменің әлқиссасын қазақ ұлтының дамуында Наурыз мерекесінің рөлі қандай деген сауалдан бастасақ…– Наурыз – рухани мереке. Діни, саяси әсерден ада, ұлттың болмысы мен табиғаттың жаңару мезгілінің тоғысқан тұсы. Сол себепті қазақ халқы Наурыз мерекесін ежелден тойлап келді. Мерекеде ұлттық тағам ұлықталып, салт-дәстүр жаңғырады. Наурыз ерекше бағаланғаны сонша мереке қарсаңында Наурыз, Наурызбек, Наурызбай, Наурызек секілді есімдер пайда болған. Бүгінде мейрамда ойын түрлері жаңғырып, спорт бойынша жарыс ұйымдастырылады. Жаңа серпін алған жастардың наурыз көже мен ән-күйді асыға күтетіні де сондықтын.Әрине, халықтың өткен тарихы сынаққа толы. Сан алуан идеологияның салдарынан Наурыз мерекесінен қол үзіп қалған шақ та болды. Өткенге көз тастасақ, 1926 жылы Кеңес үкіметі аталған мерекені тойлауға тыйым салып, көптің көңілін күпті етті. Ғасырдан-ғасырға жалғасқан мәдени мұрадан айырылу қай халыққа болмасын оңайға соқпасы аян. Қазақ халқы да амалы құрып, мерекемен қайта қауышар күнді асыға күтумен болды. Тек 1988 жылы қоғам қайраткерлерінің жәрдемімен Наурыз мейрамын қайта тойлау мүмкіндігі туған еді. Қайраткерлер үкіметке шығыс халықтары үшін наурыз мерекесінің қаншалықты маңызды екенін жеткізіп, ұсыныс білдіреді. Ұсынысты Михаил Горбачёвтың өзі қолдап, қазақ ғана емес, көптеген шығыс елдеріне мерекені атап өтуге жол ашылғанын білеміз.Алайда осы аралықта мереке ресми атап өтілмесе де үй-үйде, ауыл-аймақта атаусыз өтпейтін. Ата-әжелер салт бойынша ұлттық тағам жасау, ұлттық киім кию секілді жоралғы жасап, дәстүрдің ұмытылмауына күш салды. Мысалы, әжем Айым Жүргенбайқызы 1910 жылы өмірге келген. Сол кісі дүниеден озамын дегенше бізге Наурыздың атаусыз өтілмеу керегін үйретумен болды. Мереке қарсаңында таңертең оятып, наурыз көже беріп, тілек айтатынын естіп өстік. Сол кезде мерекенің мәнін білмесек те қуана күтуші едік. Себебі оған дейін мектепте Наурыз мерекесі, ұлттық құндылық туралы айтылмайтын. Араға 60 жыл салып қайта оралған Ұлыстың ұлы күнін тойлауды қазақтың ерекше қадірлеуінің себебі де – жоғалтып, қайта табуында.Әлемде 5 мыңға жуық ұлт бар екенін білеміз. Алайда мемлекет ретінде орныққаны 200-ге тарта. Көп халық өзге ұлтқа сіңіп, аты-жөні, түр-тұлғасы өзгеріске ұшырады. Ал қазақ халқының сан ғасыр бойы жерін, тұтастығын сақтауы салт-сананың беріктігінен болса керек. Сондықтан Наурыз мерекесі туралы айтқанда оның бізді біріктіретін ұлы күш екенін ұмытпауымыз шарт. Бүгінде ұлттық киім мен ұлттық тағамға сұраныстың молаюы, ұлттық код пен болмыс туралы зерттеу санының артуы сөзімізге дәлел бола алады.– Мерекенің қазіргі қалпы мен өткен кезеңінде қандай айырмашылық бар?– Аса бір айырмашылық орын алды деп айта алмаймын. Жоғарыда айтып өткеніміздей, ресми тойлауға тыйым салынған уақытта да әр қазақ шаңырағы атаусыз қалдырмады. Сол себепті негізгі өзегі сақталды. Ал көпшілік нұсқадағы тойлау жолында біршама өзгеріс бар. Соның бірі – би билеу.Наурыз мерекесі – көңіл-күйді көтеріп, шабыт сыйлайтын сәт. Әжелеріміз бұл мерекені би билеп, ән салып атап өткен. Ұзақ уақыт кең көлемде аталып өтілмегендіктен Наурыздағы билер ұмыт қалған. Тіпті мерекеде би билегені туралы естімеген қандастарымыз да бар. Бүгінде қазақта би өнерінің тарихи беріден басталады деген жансақ пікірге нүкте қоятын кез келді.Бидің қазақ қоғамымен бірге дамығанын дәделдеу қажет. Өйткені наурыз ұлттық би билеп, көңіл көтеретін мейрам да бола білген еді. Мерекеде «Қара жорға», «Алтынай», «Аю» билері кең танымал болды деген дерек кездеседі.– Көрісу күнінің шығу тарихы қандай? Сыр еліне бұл мерекенің жақындығы бар ма?– Орынды сауал. Көбісі көрісу салты батыс өңірде сақталған дәстүр деп біледі. Қызылорда аймағында болмаған деген пікірге жақын көзқарастар да бар. Алайда бұл – қате ой. Бұл салт батыс аймаққа ғана тән емес, біздің Сыр бойында да жүргізілген. Мәселен, шамамен XV ғасырларда Арал, Қазалы, Қармақшы, Жалағаш өңірлері Ноғайлы жеріне кірді емес пе?!Сол кезеңде облыстың аталған аймақтары көрісу күнін атап өткен. Әрине, қазір ұмыт қалды. Дегенмен аталған салт-дәстүрді алшақтатудың қажеті жоқ. Оған қоса көрісу күні адамзат бойындағы мейірімділік, ізгілік, ілтипат сезімін оятатын құндылық дер едім. Бұл дәстүрді бар қазақ ұстанса, артық етпейді.– Қазақтың жыл санау, мезгіл айқындау ісінің ерекшелігі қандай?– Қазақ – табиғатпен біте қайнасқан ұлт. Мезгілдің қалай құбыларын, қауіптің неден келерін дөп басқан. Мысалы, «Үркерлі айдың бәрі қыс» деген сөз бар. Ауа райына сенбе деген мағынаны білдіреді. «Ақ қар көп болса – ақ нан көп», «Туған ай, тураған етпен тең» деген нақыл сөздер қоршаған ортамен байланыстың ең озық үлгісі екені анық. Одан бөлек жұлдызға, табиғат белгілеріне қарап, келер күнді болжаған оқиғалар да көп кездеседі. Жан-жануардың болмысын терең тану да өз әсерін тигізді. Жыл атауын жануарлармен байланыстыру да көшпелі халықтың өмір-салтынан хабар береді.Сондай-ақ жыл санау үрдісі де бөлек. Мәселен, мүшел жас та жыл санауға байланысты. Мұндай адам жасын есептеу үлгісі басқа халықта кездеспейтін ерекшелік. Тарихы да тереңде жатыр. Сақ дәуірінен басталған есептеу жүйесі бүгінге дейін жетіп отыр. Сондықтан қазақ халқының таным-түсінігін зерттеу кезек күттірмейтін амал екені даусыз. Сонда ғана болашақ ұрпаққа өткен тарихты риязсыз қалыпта жеткізуге, өзімізді тануға жол ашылады.– Әңгімеңізге рақмет!&nbsp;

Бақытжан Ахметбек: Қазақ халқының таным-түсінігін зерттеу – кезек күттірмейтін амал

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru/">Kyzylorda-news.kz</a>.&nbsp; Жүрек-қан тамыры аурулары бей-жай қарайтын дерт емес. Әсіресе қазіргідей пандемия кезінде барынша сақтануды қажет етеді. Осы орайда "Қазақстанның 100 жаңа есімі" жобасының өткен жылғы жеңімпазы, «Болашақ» бағдарламасының түлегі, кардиохирург Бауыржан Рақышевпен &nbsp;аурудың алдын алу шаралары жөнінде &nbsp;әңгіме өрбіттік. Ол А.Н.Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми хирургия орталығының кардиохирургия бөлімінің меңгерушісі.&nbsp;‒ Жүрек ауруларының дамуына қандай факторлар әсер етеді, оның алдын-алуға бола ма?‒ Жүрек-қан тамыры жүйесінің аурулары көп жағдайда науқасты мүгедектікке алып келеді. Сонымен қатар онкологиялык аурулар да осы санатқа жатады. Мұны «XXI ғасырдың обасы» деп те атайды. Жалпы жүрек аурулары ағзадағы басқа да аурудың асқынуынан және жүрек-қантамыр жүйесі қызметінің бұзылуынан пайда болады. Соның ішінде жүректің ишемиялық, ревматикалық, дегенеративті аурулары, туа бітті пайда болған ақаулары, миокард инфаркты, артериялық қан қысымының көтерілуі, сонымен катар жүректің созылмалы &nbsp;жеткіліксіздігі, кардиомиопатия жиі кездеседі. Бұл ауру түрінің дамуына қан кысымының көтерілуі, қандағы холестерин мен триглицеридтердің көп болуы, физикалық белсенділіктің төмен болуы, артық салмақ, қант диабеті, күйзеліс әсер етеді. Сонымен қоса генетикалық бейімділік те негізгі себептің бірі болып саналады.‒ Әдетте көп дерттің шипасы дұрыс тамақтану, диета екенін айтамыз. Ал жүрек саулығы, тыныштығының басты емі қандай? Дәрі-дәрмексіз жүректі сауықтыра аламыз ба?‒ &nbsp;Әрине дұрыс тамақтану, физикалык белсенділік, саламатты өмір салтын ұстану күнделікті режимде болу керек. Өйткені осы жағдайдың бәрі аурудың алдын-алуға әсер етеді. Дегенмен жүрек ауруына шалдықсаңыз және ол белгілі бір деңгейде асқынған болса, дәрі-дәрмекті де пайдалану керек.‒ Науқасты тексеру барысында диагнозын анықтау қиын болған немесе шешім қабылдау ұзаққа созылған жағдайлар болды ма? Бір науқастың диагнозын анықтауға, анализ жүргізуге қанша уақыт жұмсалуы мүмкін?‒ Пациент дәрігерге қаралғаннан кейін белгілі бір деңгейде аспаптық немесе лабораториялық тексеруден өтеді. Қазір жүрек-қантамыр жүйесі ауруларын тексеретін қажетті кұралдар жоғары деңгейде дамыған және біздің медицинада бар.Сол үшін бұл мәселенің шешімі бар деп айта аламын. Уақытына келер болсақ, ол аурудың түріне, даму сатысына байланысты.‒ Кардиохирургия бойынша Қазақстан әлем медицинасына жаңалық енгізе ала ма? Жалпы саладағы ғылыми жетістіктер жайлы сөз қозғасаңыз…‒ Жалпы мемлекетіміз кардиология мен кардиохирургияның дамуына жіті көңіл бөлгенін білесіз. Бүгінде науқастар уақытылы кардиохирургиялық және кардиологиялық көмек ала алады. Бұл сөзімізге елімізде кардиохирургиялык операциялар санының артуы, орташа жас мөлшерінің ұлғаюы, сонымен қатар әрбір облыс орталығы мен республикалық маңызы бар қалаларда емдеу орталықтарының ашылуы дәлел. Соның нәтижесінде қазір жүрекке жасалатын жалпы операциялар, жүрек ауыстыру операциясы, жасанды оң және сол қарыншаны орнату, толыққанды жасанды жүрек орнату операциялары жасалуда.‒ Еліміздің шалғай &nbsp;аудандарында кардиохирургиялық емге мұқтаж науқастар қалай ем ала алады? Квота мәселесі толық шешілген деп айта аламыз ба?‒ Жүрекке жасалатын операцияның барлығы мемлекет есебінен каржыландырылады. Сондықтан квота мәселесі де толық шешілген.‒ &nbsp;Кардиохирургтің де жүрегі ауруы мүмкін бе?‒ Әрине дәрігердің де денсаулығы сыр беруі мүмкін ғой (күліп). Десек те барлық алдын-алу шарасын сақтаған дұрыс. Осы ретте баса назар аударатын жайт, ауырмаудың жолын іздеу керек. Барлық зиянды әдеттерден аулақ болған жөн.‒ Алдағы уақытта туған жерге келіп қызмет ету жоспарыңызда бар ма?‒ Біз қоғамға қызмет етіп жүргеннен кейін қай өлкеде, қандай да бір науқасқа көмек қажет болса, үнемі дайын екенімізді еске салғым келеді. Осы ретте облыс тұрғандары да бізге келіп емделіп жүр. Сондықтан басқа қалада немесе туған жерімізде болсын қашанда көмек көрсетуге даярмыз.‒ Сұхбатыңызға рақмет!&nbsp;

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат