<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> «Әзілің жарасса, атаңмен ойна» деген қазақтың қағытпа қалжыңға құрметі ерекше. Әзіл арқылы қоғамның «жарасын» жалпыға көрсетіп, емдеп алуға да, ақтарылып, айқайлай күлуге де, сырың мен шыныңды бөлісуге мүмкіндік бар. Махаббат Сәрсәмбаева – алматылық «Желтоқсан» стендап клубының стендап комигі. Әзілді терапия деп танитын кейіпкерімізбен қазақстандық стендап индустриясының бүгіні, қыздардың «қалжыңы» мен жеке шығармашылығы жөнінде тілдескен едік.– Махаббат, әзілге деген қызығушылығыңыз қалай басталды? Балалық шаққа оралсақ…– Кішкентай кезіме келер болсақ, мектептен тыс кезде бос уақыты болмаған баламын. Музыкалық мектепте скрипка аспабы бойынша 7 жыл оқыдым. Жалпы 1 сыныптан 11 сыныпқа дейін менде үздіксіз үйірмелер, қосымша айналысатын хоббилар болды. Скрипка, сурет өнері сынды қосымшаларға неге көп қатысқанымды білмеймін. Бірақ соның арқасында өзіме не ұнайтынын түсіндім.9 сынып оқып жүргенде маған сыныптастарым «Сен күлкілісің, күшті әзілдейсің» деп айта бастады. «Мүмкін, комеди клабқа барарсың» деп әзілдейтін. Олардың сөзін шынайы қабылдамаппын. Осылай уақыт өте берді. 9 сынып оқып жүргенімде анам: «Дизайнерлікке тапсырып көрерсің? ЖОО-да жүріп қосымша «КВН» ойнауға да мүмкіндік болады» деді. Ол кезде әлі де суретпен айналысатынмын. Осылайша архитектор мамандығына тапсырдым. Маған әзілдеу де, әзіл өнері де қатты ұнайтын. Сондықтан университетте қосымша «КВН» ойындарына қатысып жүріп, командадан бөлек жеке өнер көрсеткім келетінін түсіндім. Осылайша стендапқа келдім.Үйде әкем мен әжем үнемі әзілдесіп, қалжыңдасып отырады. Әкем – көпті аузына қаратып сөйлейтін, үнемі көпшілікті күлдіріп отыратын адам. Қонаққа барсақ та, бірдеңені әңгімелегенді, әзілдескенді жақсы көреді. Әзілге деген қызығушылығым әкем мен әжемнен келген шығар. Менің ойымша, әр адам әзілдей алуы керек.– Әзіл әйелдердің ісі емес… Алайда стендап комик әйелдер қатары көбеюде. Сонда әзіл әлеміндегі қыздарды қоғам мойындамай ма?– Мен осы жаттанды, таптаурын түсінікке қарсымын. Дұрысы әр стендап комиктің өз көрермені бар. «Әйелдер әзілдей алмайды, әзіл жаза алмайды» деген жаттанды ойды қоғамға кім таңып қойғанын білмеймін. Алайда команданың әзілін жазатын мен едім. Байқап қарасаңыз, квн командаларында бірнеше ұл мен бір қыз болады. Онда да не ерекше сұлу, не артық салмақтағы, денесі ірілеу, не өзін ұлдар сияқты ұстайтын қызды таңдап алатын. Басқа рөлдерге қыздарды алмайды. Себебі қыздарға сенбейтін. Неге екенін білмеймін. Тек қана қыздардан құралған команда болса, оның әзілдерін өткізбейтін.Меніңше, әзілдеу адам табиғатына байланысты. Әзілді түсінбейтін қыздар да, жігіттер де бар. Сондықтан жалпылама баға берудің қажеті жоқ. Бірақ қазір қазақстандық стендапта қыздардың саны да, сапасы да көбеюде. Көрермен де артып келеді. Мәселен, менің көрерменім тек қыздар дей алмаймын. Арасында жігіттер де бар. Ресейлік стендап индустриясын қарасаңыз, көрерменді ұстап тұрған қыздардың әзілі десек болады.– Қалай ойлайсыз, әзіл өнері өміріңіздің соңына дейін сүйікті ісіңіз болып қала ма?– Әрине, әзіл мен үшін бірінші орында. Өмірімнің соңына дейін сүйікті ісім боп қалады. Оған ешқандай күмәнім жоқ. Өйткені әзілсіз өткен күнім жоқ. Адамдар әзілдесе алуы қажет. Қалжыңды қабылдай білуі керек. Яғни, әзіл өмір сүруі керек. Себебі сөз арқылы өмірдегі ең қиын сәттерді де әзілдеуге мүмкіндік бар. Мен стендапта әзілдің бәрін өз өмірімнен аламын. Басымнан өткен қандайда бір жағдай, шарасыз сәттер, іштегі уайымымды әзілге айналдырып, сахнада көрерменмен бөліскеннен кейін рахаттанып қаламын. Сол болған оқиғаға жеңіл қарай бастаймын. Яғни, әзіл – менің жанымның терапиясы.– Стендап форматы жағынан квн ойындары мен «Жайдарманды» алмастыра бастағандай…– Жайдарманды білмеймін, бірақ «КВН» ойындарына ешкім бармайтын сияқты. Ол жерде алдын ала дайындалады, командамен шығады, сценарий бар. Яғни сахнада ойын ойнайды, кішкене шынайылық жетіспейтін секілді. Ал стендапта дәл сол сәттегі ішкі күйді, адамның жанын сезінуге болады. Шынайылық бар. Неге стендапқа келетіндер көбеюде? Себебі комиктердің әңгімесі, әзілдерінен өз өмірін, өзін көреді.Алматының өзінде бір жыл бұрын стендаптың даму жағдайы басқаша еді. Қазір ай сайын жаңаруда. Менің ойымша әзіл өлмейді. Қазақстандық стендап енді ғана өз өмірін бастады. Болашағы да, өзгерістер де әлі алда. Тіпті, жақын арада шетелдерге шығып, сұранысқа ие болады деп ойлаймын. ТМД елдерінде танымал болуға мүмкіндігі бар.– Сұқбат үшін рақмет, Махаббат!

Махаббат Сәрсәмбаева: Әзіл мен үшін бірінші орында

Қызылордалықтарға интеллектуалды мектеп артық болмайды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Жұмыртқа десе, елдің есіне нарықтағы қымбат баға түседі. Құс тұмауының салдары, жылда қайталанатын баға өсімі деп көңілді бірлесек те, құр сөздің көпке жұбату болмайтыны анық. Бірақ бұл мәселенің де шешімі табылар күн алыс емес. Осыдан 1-2 жыл бұрын Назарбаев зияткерлік мектебінің оқушысы Жангерей Зинелов бағасы қолжетімді инкубатор жобасын ұсынған болатын.&nbsp; &nbsp; ‒ Жангерей, Пекинде өтетін IESO ‒ 2021 халықаралық олимпиадасына жолдама алғаныңыз. Мектепте озат оқумен қатар, жан-жақты жобалармен де айналысасыз. Осы орайда әңгімемізді инкубатор құрастыру идеясынан бастасақ…‒ &nbsp;Мен отбасыммен бірге бірнеше жыл бойы тауық асыраумен айналысып, үй құстарының өмір сүру жағдайын зерттедім. Тауықтардың құрыққа жатып, балапандарды басып шығару үрдісі менің қызығушылығымды тудырды. Уақыт өте келе жұмыртқаның барлығынан балапан шыға бермейтінін, кейбір балапандардың толықтай жетіле алмайтынын аңғардым. Осы мәселені жетекшім, биология пәнінің мұғалімі Салтанат Сұлтанғазықызымен талдап, өңірдегі құс шаруашылығы туралы статистикалық мәліметтерді іздестіре бастадым. Нәтижесінде Қызылорда облысында жұмыртқа өндірісінің деңгейі төмен екенін білдік. Нақтырақ айтсам, 2020 жылдың 10 айында жұмыртқа өндірісі ұлттық нормадан 18,2 есе, ал дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының бекіткен физиологиялық нормасынан 31,1 есе төмен. Жұмыртқа өндірісін арттыру және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін біз мектеп жағдайында инкубатор жасау туралы идеяны ойластырып, жүзеге асырдық. Жетекшіммен бірге инкубатордың құрылысын жоспарлап, әртүрлі әдебиеттерден материалдардың қасиеттері және бағалары туралы ақпарат жинақтадық. Ғаламтор желісі арқылы қажетті материалдарға тапсырыс беріп, бір ай көлемінде инкубаторды құрастырып шықтық.‒ Құрылғының жұмыс істеу механизмі қандай? Тәжірибеден кейінгі нәтиже өзіңіз күткендей болды ма?‒ Инкубатордың құрылысына тоқталсам, корпусы пеноплэкс материалынан жасалған. Сонымен қатар 40 ватт, 220 вольтты құрайтын 2 шам, компьютерлік кулер (вентилятор), автоматты жұмыртқа айналдыратын лоток, сандық таймер, термореттегіш және су құюға арналған ыдыс (лоток) орналасқан. Жұмыртқаның жұмыс істеу механизмі балапандардың шығуы үшін оптимальды жағдайлар қалыптастыруға негізделген. Автоматты жұмыртқа айналдыратын лоток жұмыртқалардың дұрыс орналасуы үшін және ішіндегі ағзалық заттардың бір бетке жабысып қалмауы мақсатында екі сағат сайын айналып тұрады. Автоматты лотоктың астында су құюға арналған ыдыс қойылған, ол балапандарға суды буландыру арқылы жеткізу үшін қажет. Инкубатордың ішкі жоғары бөлігінде компьютерлік кулер әрбір 10 минут сайын 20 секундқа іске қосылып, артық көмірқышқыл газын сыртқа шығарады. Сандық таймер барлық жүйемен байланысып, желдеткіш пен автоматты лотоктың белгілі уақыт бойынша жұмыс істеуін қамтамасыз етеді. Ал термореттегіш балапандардың дамуы үшін шамнан бөлінетін жылуды оптимальді 38,8 С температурада сақтайды. Біз тәжірибені 2 жыл бойы жалғастырдық. Алдымен жақсы жетілген эмбрионы бар жұмыртқаларды овоскоп құралы арқылы анықтап, іріктеу жасадық. Сонымен қатар ғылыми тәжірибе жүргізу мақсатында кальций дұрыс таралмаған жұмыртқаларды да алдық. Тауық балапандары 21 күнде шыға бастады. Инкубаторға салынған 19 жұмыртқадан 12 балапан жұмыртқаны жарып шықты.‒ Балапанды жұмыртқадан жасанды жолмен шығаруға арналған аппарат бұрыннан қолданыста бар. Ал сіз ұсынған жобаның басты артықшылығы неде? &nbsp;Кемшін тұстары жайында не айтар едіңіз?‒ Жоба экономикалық тұрғыдан тиімді, себебі қажетті материалдар қолжетімді және бағасы арзан. Жоғарыда айтып өткен пеноплэкс материалының артықшылығы, ол тоқ көзіне қосылмаған жағдайда да 2 сағатқа дейін жылуды инкубатор ішінде сақтап қалады. Бұл құрылыстағы ең жақсы жылуоқшаулағыш материал болып есептеледі. Сонымен қатар оның салмағы айтарлықтай жеңіл, мектеп немесе үй жағдайында оңай тасып жүруге болады. Осы арқылы экономикалық шығынның алдын алып, өнімділікті арттыра аламыз. Ал өндірістегі инкубатор бағасы шамамен 60 000 теңгеге бағаланады, себебі корпусы металдан жасалған. Сәйкесінше ол ауыр әрі алып жүруге қолайсыз. Ал біздегі инкубатордың бір кемшілігі, автоматты жұмыртқа айналдыратын лотокқа 42 жұмыртқа ғана сыяды.‒ Мектебіңіз жайлы ой бөліссеңіз…‒ Біздің мектепте жыл сайын дәстүрлі түрде мектеп президенті сайланады және оған әр сыныптан үміткер өз сайлауалды бағдарламасын ұсынады. Сайлауда мұғалімдер мен оқушылар дауыс беру құқығына ие. Қазан айында мен де өз бағдарламамды оқушыларға таныстырдым, нәтижесінде ең жоғары дауыс жинап, мектеп президенті атандым.Президент ретінде мен сайлауалды бағдарламада көрсетілген жобаларды жүзеге асыруға талпыну үстіндемін. &nbsp;Әр ай сайын іс-шаралар тізімін жасап, өзін-өзі басқару кеңесіне орындалу жоспарын тапсырамын. Жобалардың ережелерін құрастырып, мұғалімдермен бірге сайыс пен білім байқауын өткіземін. Өзге НЗМ мектеп президенттерімен келіссөздер жүргізіп, ортақ идеяларды жүзеге асырамын. Оқушылардың оқу жөніндегі мәселелерін шешуге көмектесемін. Бір сөзбен айтқанда, мектеп әкімшілігі мен оқушылар арасындағы байланысты жақсарту үшін оқушылар бірлестігі атынан жұмыс атқарамын.Жалпы өзім мектептен тыс іс-шаралармен де айналысып, академиялық және ғылыми табыстарға қол жеткізуді қалаймын. Осы бағытта жиі ізденіп, білім алуға тырысып жүрмін. Нәтижесінде Назарбаев Зияткерлік мектептер желісінде дәстүрлі түрде өтетін пәндік олимпиадада Қазақстан тарихы пәнінен &nbsp;ІІ орын иелендім, сонымен қатар «Дарын» республикалық ғылыми-практикалық орталығының ұйымдастыруымен өткен олимпиадада химия, биология, Қазақстан және дүниежүзі тарихы пәндерінен жүлделі орынды иелендім. «DOSTYK KZ» жастар саясатын дамытуға бағытталған әлеуметтік жобалар байқауында әріптесім Әбілқайыр Ерғалиев екеуміз бірігіп жасаған «Диабет мектебі» жобасын қорғап, бас жүлдені жеңіп алдық. Сондай-ақ Гете институты мен неміс театры ұйымдастырған VI жасөспірімдер театралды фестивалінде мектеп командасымен қатысып, «Үздік видео-концепт» номинациясына қол жеткіздік.‒ Сұхбатыңызға рақмет!

Қызылордалық Жангерей Зейнелов инкубатор ойлап тапты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Баспана туралы естігенде есімізге журналист Қали Сәрсенбайдың баспаналы болған сәті еріксіз еске түседі. Оны Ержан Байтілес әдемі суреттеген.&nbsp;«Қали Сәрсенбай төрт баласымен Алматының төрт бұрышынан пәтер жалдаған «көшпенділердің» қатарынан қалмады. «Алматыда мен алдын көрмеген орыс кемпір қалмады ғой. Отызға жуық пәтер ауыстырыппын», – деп отыратын Қалағаңның өзі. Тәуелсіздік келгеннен Қали Сәрсенбай «Егемен Қазақстан» газетінен пәтер алады. Қаншама жыл зарығып жеткен қуанышы ғой, сол сәттегі оның сезімін бір сөзбен айтып жеткізе алмаспыз. «Ақсайдағы» төрт бөлмелі үйге кіріп, балалары бір бұрышта тып-тыныш көздері бақырайып отыр дейді. Балаларының үрпиіп отырған түрін көрген әке олардың жанына жақындап неге үнсіз отырғанын сұрамай ма?! Сөйтсе, үлкен қызы Мөлдір: «Қожайын ұрсады ғой», – деп жауап беріпті…&nbsp;Ойын баласының қожайыннан сескеніп, именіп, ойындағысын айта алмай, әрі-беріден соң бала болып алаңсыз ойнамайтынын естігенде Қалағаңның көзіне жас келіп, төрт баласын құшағына қыса беріпті», – дейді. Осыдан келе баспананың өзектілігіне көз жеткізуге болады. Пәтерден-пәтер жағалап қанша жылдан бері қиналған адам ғана пәтер кілтін иеленудің қандай бақыт екенін сезеді. Оның үстіне көп қабатты үйлер көптеп салынуда. Сол жағалауда да жаңа үйлер бой көтеріп, халық игілігіне берілуде. Биыл ғана баспана кілтін алған Наурызбайдан пәтер алудың тиімді тұстарын сұрадық. Наурызбай Мирамханұлы – «Ана мен бала» орталығы облыстық перзентханада невропатолог дәрігер. Жары Жансая Мұхтарқызы Тереңөзек кентіндегі №210 орта мектепте информатика және математика пәнінің мұғалімі.– Қоныс құтты болсын! Бүгінде баспанаға мұқтаж отбасы көп қой…– Иә, пәтерден-пәтерге көшіп жүргендерді аз кездестірмейсіз. Бүгінде екінің бірі баспанаға мұқтаж десек артық емес. Себебі, баспана алғысы келетіндер қатары көп. Оны өзім баспана кезегіне тұрған кезде аңғардым. Десе де баспаналы боламын дегендерге қарастырылатын жеңілдіктер жетерлік. Мәселен, «Нұрлы жер», «Шаңырақ», «Бақытты отбасы», «Орда», «Баспана хит» жақында шыққан «Ұмай» бағдарламасы да тұрғын үй кезегінде тұрғандарға септігін тигізбек. Өзіме келер болсақ, оқуымды 2018 жылы Қарағанды қаласында аяқтаған соң, отбасы жағдайыма байланысты, туған жеріме оралдым. Сұраныс бойынша ОПО «Ана мен бала» орталығына невропатолог дәрігер болып жұмысқа тұрдым. Сол уақыттан бері үй алғанға дейін ауданнан қалаға қатынап жұмыс істедім. Шыны керек, 50 шақырым жолмен қатынау қиынға соқты. Қаншама рет облыстық денсаулық сақтау басқармасынан көмек сұрадым. Бірақ олар ешқандай көмек көрсете алмады. Сол себептен ТҰЖБ-дан &nbsp;есепшот ашып, өзім қаржы салып, жинай бастадым. 2020 жылы ТҰЖБ сол жағалаудан «Нұрлы жер» бағдарламасы бойынша бюджет қызметкері ретінде конкурс жариялады. Бірақ менде 20 пайыз алғашқы жарна жеткіліксіз болды. Туған туысқандарым көмек көрсетіп, 1600000 теңге алғашқы жарнасын бердік. Осылайша конкурстан &nbsp;жеңіп шықтым. Сол арқылы 2 бөлмелі пәтерге ие болдым. Міне, сол жағалаудан бой көтерген, жаңа баспанада тұрып жатқан жайымыз бар. Үйіміздің іші кең, әрі әдемі.– Баспана кезегінде тұрғаныңызға қанша уақыт болды?&nbsp;– Баспана кезегіне ертерек тұрып қойғанның артығы жоқ екен. Мен Қызылордаға келген кезде баспанадан қиналдым ғой, сондықтан да баспана алуға ұмтылдым. Бірден кезекке тұруды, есеп ашуды қолға алдым. Кезекке тұрғаныма 2 жылдан асыпты. Осы уақыт ішінде баспанаға қол жеткізгенімізге қуаныштымын.– Қай бағдарлама арқылы үй алдыңыз, сіз үшін ол бағдарлама несімен тиімді болды?– &nbsp;Тұрғын үй саласында бұған дейін болған барлық механизмдер “Нұрлы жер” бағдарламасына енгізілді. Отбасы банк ипотекадан бөлек, жеке тұрғын үйді салу жүйесі де бар. Бағдарламаның негізгі мақсаты – осы саланы нарыққа барынша бейімдеу. Мемлекет оған көп араласпауға тиіс. Себебі халықтың өз жинақтары бар, табысы да жоқ емес. Ал әлеуметтік жағынан аз қамтылған азаматтар үшін арнайы баспаналар салынады.Мәселен, I топтағы мүгедектер мен жетім балалар арендалық үйді ала алады. Бірақ оны жеке өз атыңа аударуға рұқсат жоқ. Тұрғын үй жинақ жүйесі арқылы жеке баспананы алуға болады. Оған табысы мен жинақтары бар азаматтар қатысады. Мемлекеттік қызметшілер, дәрігерлер, мұғалімдер сияқты бюджет саласының мамандары, әскери азаматтар және тағы басқа тұрақты жалақысы бар адамдар дәл сол кредиттік баспананы алса да болады. Бұдан бөлек, екінші деңгейлі банктерді субсидиялау арқылы жекеменшік компаниялардан пәтер сатып алуға мүмкіндік бар екен. Ал өзім «Нұрлы жер» бағдарламасы арқылы үйлі болдым. Тиімділігі, әр санат бойынша конкурстар бөлек өткізілді. Соның арқасында конкурстан өттім. Оның алдында жалпылама конкурстарға қатысып, өте алмайтынмын.– Үйдің дизайны маңызды. Интерьер кеңесіне жүгіндіңіз бе?– Кімге болсын үйдің дизайны маңызды. Өзі жаңадан салынған баспана болған соң да ерекше ықылас болды. Көркемдеп, әсемдеп қоюға талпынасың. Үйге шамалы өзгеріс енгізілсе қызығасың. Жалпы интерьерден келіншегімнің хабары көп. Ғаламтордан қарап өзінің қалаған жерін өзгертіп жатады. Үйді өзі реттеп, өзі өзгертеді. Ал мен оның талғамына сендім.– Бағдарлама арқылы үй алғанда нені ескерген жөн. Жас отбасыға қандай кеңес берер едіңіз?– Бір айта кетерлігі, мемлекеттің көмегін пайдаланып, баспана алуға ұмтылу керек. Кім болса да пәтер жағалап жүргеннен, баспаналы болуға ұмтылған жөн. Қазір нақты ақшаға, сол мезетте үй алу оңай емес. Сондықтан да кезекке тұрып, тіркеліп қойғанның артығы жоқ екен. Жылды ойнатып отырсаңыз да тигізер тиімділігі көп. Сондай-ақ конкурста алғашқылардың бірі болып тұрса, қабаттарды таңдау еркіндігі болады. Егер ол маңызды болса, ұпайыңыз жоғары болғаны жақсы.– Үйдің кілтін қолыңызға ұстап, алғаш табалдырық аттаған сәтке оралайықшы. Қандай сезімде болдыңыз?– Тереңөзектен орталыққа қатынау оңайға соқпады. Сондықтан да баспананың болғанын асыға күттік. Аймақ басшысы Гүлшара Әбдіқалықова салтанатты түрде табыстады. Қолыма көптен күткен баспананың кілті тигенде ерекше сезімде болғанымды жасыра алмаймын. Ал үйге кіргендегі сезім мүлдем бөлек. «Бұл енді менің үйім» деп терең тыныстадым. Анам екеуміз бірге бардық, ол кісінің қуанышы өз алдына. Ұлының баспаналы болғанына қай ана қуанбайды дейсіз. Міне, енді бүгінде жаңа үйде жаңа өмір бастап жатқан жайымыз бар. Алла қаласа арман, мақсатымыз көп. Болашақта отбасымызбен, бала-шағамызбен қызықты күндерді осында өткізгіміз келеді.– Сол жағалаудағы &nbsp;тұрғын үйді бәрі мақтайды. Бірақ тұрып жатқан адам ғана қандай екенін біледі. Айтыңызшы, баспана ойыңыздан шықты ма?– Бақсаңыз, бүгінде сол жағалауда бәрі бар. Дүкен дерсіз, оқу орны мен мектепті де қарастырған. Жастар орталығы да сонда орналасқан. Ойын алаңдары да жаңадан салынған. Болашақта балаларымызды алып емін-еркін қыдыра аламыз. Әлі де біршама үйлер мен басқа құрылымдық мекемелер салынып жатыр. Барлық үйлер бір жобамен салынған. Әзірге үй айналасында толық аяқталмаған жұмыстар бар. Бірақ басты мұқтаждықтар реттелген. Қалғаны уақыт еншісінде. Баламыз өсіп жетілемін дегенше барлығы сәтті аяқталып, пайдалануға беріледі деп сенемін.– Жақында шаңырақ көтеріпсіз, құттықтаймын! Бақытты қалай түсінесіз?– Иә, рақмет. Биыл шаңырақ көтерген жайымыз бар. Келіншегім өте жақсы, қазақтың қарапайым қызы. Алла нәсіп етсе, кішкентайымыз дүниеге келмек. Алдымен ата-анаңның, отбасыңның амандығынан артық қандай бақыт болсын! Шын бақытты сезіне білу де бақытқа жатады. Кейде болғанның үстіне бола берсін деп қанағатсыздыққа бой алдырып жатамыз. Жалпы мен үшін байлық емес, отбасым маңызды. Солардың жағдайын жасап, көңілін табу – менің басты арманым. Солар күлімдеп, күлімсіреп жүрсе сол маған бақыт. Алланың берері таусылмасын.– Ұстанымыңыз қандай?– «Әкелгенің қуаныш болса, есікті қақпай кіре бер» деген сөзді ерекше бағалаймын. Күлкі бар жерде құт пен берекеде болады. Сондықтан күлімдеп, жайнап жүрген адамдарды ұнатамын. Бір нәрсеге көңілі толмай, қабағы түсіп кеткен сәттерді ұнатпаймын. «Күліп жүр, бұл сүннет» деген сөз өмірлік ұстанымым.– Сұхбатыңызға рақмет!

Сырбойылық жас отбасы баспаналы болды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Жастармен жұмыс, олардың қоғамға араласуын бақылауда ұстау, қылмыс пен құқықбұзушылықтың алдын алуда қылмысқа қарсы ұйымдардың еңбегі зор. Осы орайда облыстық қылмыстық-атқару жүйесі ЗК-169/1 мекемесінің басшысы, әділет подполковнигі Алмат Тасқараевпен сұқбаттасқан едік.– Алмат Жұманұлы, сіз басқарып отырған мекеменің ашылғанына 20 жылдан асыпты. Мекеме тарихы мен бүгінгі тыныс-тіршілігіне тоқталсаңыз…– Тарихқа үңілсек, ЗК-169/1 мекесінің негізі 1810 жылы атқора есебінде қамыстан салынған үйден басталады. Сол кезеңнен бастап екінші мыңжылдыққа дейін қызметін мінсіз атқарған. Бұрынғы тергеу абақтысы заман талабына сай келмеуіне байланысты 2000 жылы бұрынғы 4 қабатты Теміржол ғимаратына өңдеу, жөндеу жұмыстары жүргізіліп,14 қазан күні пайдаланылуға берілді. Алғаш ашылғанда халықаралық стандартқа сай келетін 4 қабатты режимдік корпусы, дәрігерлік бөлім, кір жуу, ас дайындау, суға түсіру бөлмелері бар ғимаратта жұмысын бастаған. Одан кейін 2019 жылы мекеменің негізгі қоршауына күрделі құрылыс жасалды. Бүгінде 468 метрді алып жатқан дуал қорған заң мекемесінің еңсесін асқақтатып тұр. Сонымен қатар республикадағы тергеу изоляторлары арасында алғаш болып, мекеменің БӨБ ғимаратында азаматтарды қабылдауға арналған мамандандырылған үй-жай (фронт-офис) ашылды. Бұл фронт-кеңсеге жұмыс жасайтын тиісті қызметкер бекітіліп, азаматтарды қабылдау жұмыстары деңгейін жақсарту мақсатында, электронды кезек жүйесі орнатылған. Тергеу изоляторы, қауіпсіздігі аралас уақытша ұстау мекемесі. Мұнда сот үкімі заңды күшіне енгенге дейінгі айыптаушылар мен күдіктілер және шаруашылық бөліміне қалдырылған сотталғандар отырады.– Уақытша ұстау изоляторына кімдер қамалады?– Уақытша ұстау изоляторына кез келген заңбұзушылық жасаған адам жеткізіледі. Қылмыс жасады деген күдіктілер де бірінші кезекте уақытша ұстау изоляторына қамалады. Бірақ заң бойынша оларға қатысты қамауда ұстау туралы сот үкімі шығуы керек.Уақытша ұстау изоляторының басқа жаза өтеу мекемелерінен ерекшелігі, жазаланған адам изолятор аумағында немесе аулада жүре алмайды. Олар камераға орналастырылады және сыртқа шығуға тыйым салынады.– Денсаулық – зор байлық дегендей, мекеме қамауын-дағылардың денсаулығын қамтамасыз ету үшін қандай жағдай жасалған?– Медициналық қамту жағынан айтатын болсам, мекемеде 14 төсек орындық яғни 7 палаталық медициналық санитарлық бөлім бар. Оның бір палатасы ана мен балаға арналған. Жақында жаза үкімін күтіп отырған аяғы ауыр әйел босанып, жазасын өтеу мекемесіне кеткенше, медицина бөлімі дәрігерлерінің жіті бақылауында болды. Мекеменің медицина қызметкерлері мен жеке құрам және ерікті жалдамалы қызметкерлері жас нәрестеге керекті барлық материалдық жағдайына көмек береді. Жалпы мекеменің медицина бөлімінде 12 дәрігер жұмыс жасайды. Бөлімде рентгенография және флюрография, стоматология және стрелизация кабинеттері мен клиника диагностикалық зертхана, ординаторлық таңу бөлмелері және дәріхана бар. Бұл бөлім бойынша қорытындылай келе айтатыным, мекеменің ішінде қандай да бір аурудың жұғуы және өлім оқиғасы болған жоқ.– Жастар арасындағы қылмыс туралы айтып өтсеңіз?– Соңғы жылдармен салыстырғанда жағдай түзелді. Бұрын төбелес, бұзақылық әрекеттер жиі болатын. Қылмыстың табиғаты тереңде жатыр. Бұл әлеуметтік, экономикалық жағдаймен байланысты. Жастар арасындағы қылмысқа әсер фактор – әлеуметтік теңсіздік. Мысалы, нақты бір аймақты алсақ, ондағы бай және кедей топтар арасында едәуір айырмашылықтың болуы қылмыстық жағдайға алып келеді. Яғни, бұл әлеуметтік араздық пен қызғаныш тудырады. Тағы бір айта кететін нәрсе, ол – интернет. Баланы жұбату үшін кішкентай кезінен ұялы телефонға әуес етіп, ойын ойнатып қоямыз. Ол виртуалдық әлемде өзін «герой» образында көреді. Шын мәнінде, ата-ана мен бала арасында жүрекжарды қарым-қатынас азайды. Баланы жақсы көру деген материалдық тұрғыда қамтамасыз ету емес. Біз баланы өзімшілдікке, агрессияға тәрбиелеп жүрміз. Баланың әрекетін ақтау, жақтау опа әкелмейді. Қазір қыз балалар арасында да қылмыс көп. Мұның өзі үлкен мәселе.– Алмат мырза, айыпталушыларға барлық жағдай жасалған. Бірақ, туыстары тарапынан сәлемдеме беріледі. Тергеу изоляторына тыйым салынған заттарды өткізбекші болғандар аз емес шығар?– Тергеу тұтқынындағыларға тыйым салынған заттарды өткізуге тырысатындар түрлі айла-шарғы ойлап табады. Мысалы жуырда біздің мекемеде қамауда отырған азаматқа танысы алып келген сәлем-сауқатты тексеру кезінде мекеме қызметкерлері палауға жасырылған ұля телефонды тауып тәркіледі. Тізе берсе мұндай фактілер көп, ал әр фактінің ар жағында бақылаушылардың қырағы еңбегі бар.– Осы күндері қоғамда әр салада кадр тапшылығы байқалады. Бұл қатарда полиция өкілдері де бар шығар? Қызметкерлеріңіздің дене шынықтыру дайындығы қалай?– Мекеме қызметкерлерінің штаттық саны – 165 адам, оның ішінде жеке құрам–127. Жеке құрамның жауынгерлік әзірлігін сақтап тұру мақсатында мекеменің кәсіби қызметтік және денешынықтыру даярлығы жөніндегі инспекторы арнайы жаттығу залында аптасына екі рет сабақ өткізеді. Соның нәтежиесінде шыныққан шымыр жігіттер арасында чемпиондар мен спорт шеберлері де бар. Қызметін жаңа ғасырда жаңа мекемеде бастаған ЗК-169/1 мекемесінің бүгінгі қызметкерлерінің он пайызы ғана қырықтан асқандар болса, қалған тоқсан пайыз жеке құрам қызметкерлері –жастар. Осы қазан айында мекеменің жеке құрамы, 19 жас маманмен толықтырылды. Егемендіктің елең алаңында туып, тәуелсіз елдің тәлімді тәрбиесін алып өскен мекеме жастарының бойында патриоттық рух басым.– Жұмысыңыздағы ұстанымыңыз қандай?&nbsp;– Полиция қызметкері болу үшін білім де, білік те, білек те керек. Сабыр, төзім және қажыр-қайрат қажет. Шапшаңдық пен жылдамдық, тез шешім қабылдап, жылдам әрекет ете білу қабілеті полицейге қажетті басты қасиеттердің қатарында. Ұстамды болуы, азаматтармен тіл табыса білуі, сыпайы болуы да аса маңызды.Бүгінгі таңда полиция қызметкерлерінің тек мінездемесі, кәсіби біліктілігі ғана емес, сыртқы сымбаты назарға алынған. Ішкі істер департаментінде полиция қызметкерінің жағымды имиджін қалыптастыру тұрғысында тыңғылықты жұмыс атқарылуда. Полиция қызметкерінің жұмысын оңай деп ойлайтындар жаңылысады. Себебі, полиция қызмкеткерінің басты ұстанымы – өз ар-ожданының алдында таза болу, қандай қиындықтар, кедергілер болса да шыдау.Сондай-ақ қазіргі жаһандық тұрақсыздық уақытында халықтың полицейге сенім білдіруі аса маңызды. Бір айта кетерлігі, полиция мамандары қызметтік парызын мүлтіксіз атқарғанда ғана қоғам мен мемлекеттің жаңғыруы жүзеге асады. Заңдылықтың, азаматтардың құқығы мен бостандығының сақталуын қатаң бақылауға алу қажет. Бұл – еліміздің орнықты әрі тұрақты дамуының басты факторының бірі. Сонымен қатар заманауи тұрғыда тиімді полиция қызметі мемлекет пен халықтың бәсекеге қабілеттілігін арттыруға септігін тигізеді.– Дін мен криминалды не байланыстырады?– Жалпы діннің теріс талқылануы және әсіресе діни пиғылды ұстанушылар санының өсуі қылмыстық атқару жүйесі мекемелерінде 2007-2008 жылдан бастап сезіле бастады. Ал одан кейінгі елді шулатқан оқиғалар теологияның өзектілігін айшықтай түскендей. 2009-2012 жылдары бас бостандығынан айыру орындарында діни теріс көзқарастағы тәртіпсіздіктер жиіледі. Соның ең бір ушыққан шағы бәріміз білетін 2010 жылы Маңғыстау облысында орын алған болатын. Тергеу іс-шаралары бұл әрекетті діни теріс жолдағы сотталғандардың қылмыстық субмәдениетті ұстанушы топ пен олардың бостандықтағы сыбайластары бірге жоспарлап жасағанын анықтады. Біздің мекемеде әрбір айыпталушымен теолог мамандар жұмыс жасайды. Теолог мамандарымыз айыпталушылар арасында «теріс діннен қайт» деп үгіт-насихат жүргізбейді. Олар әрбірінің психологиялық портретін жасайтын тыңшы десе де болады. Оның берген мәліметтері бойынша жазасын өтеушімен тәрбие бөлімі айналысады. &nbsp;

Жастар арасындағы қылмыс деңгейі қалыпты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Спорт – сан түрлі сайыстан тұрса, соның ішінде сұлулығымен таңқалдыратыны – көркем гимнастика. Әдемі қимыл, ерекше киім үлгісі, ырғақты қозғалысты қажет ететін көркем гимнастиканың көпшілік білмейтін сиқыры бар. Нәзіктіктің символы саналатын спорттың Сыр өңіріндегі бет алысын білу үшін «Мұз айдынындағы» дайындық залына барып, жаттықтырушы Диана Қанатбекпен тілдестік.– Диана, бүгінде көркем гимнастикамен шұғылданғысы келетіндер үшін қиындық жоқ. Жалпы біздің өңірде бұл спорт түріне сұраныс қандай?– Иә, дұрыс айтасыз. Көркем гимнастикамен айналысушыларға барлық жағдай бар. Спортқа қызығушығы мен икемділігі болса жеткілікті. Қызылордада бұл спорт түріне қызығушылық жоғары деп айтуға болады. Күн санап келушілердің қатары қалың. Бүгінде 100-ден аса шәкірт тәрбилеп жатырмыз. Барлығын бір аумақта қамту мүмкін емес. Сондықтан жаттығуды үш топқа бөліп жүргіземіз. Кіші топ – 4-8 жасты құраса, орта топта – 9-13 жас аралығындағы тәрбиеленушілер жаттығу жасайды. Ал үлкен топта – 13 жастан жоғары қатысушыларымыз дайындық жұмыстарын жүргізеді.- Қатысушыларға қандай талап қоясыздар?– Біз ең алдымен жас балғындардың дене бітіміне, «мостик» пен «шпагат» жасай алатынына және иілгіштігіне назар аударамыз. Егер баланың бойында көркем гимнастиканың алғышарттары жоқ болса, оны шаршатып қайтеміз? Әсіресе, толық қыздарды көп әкеледі. Олар гимнастиканың бір-екі жаттығуын жасай алғанымен, ертең кәсіби шеберлігі өспейді. Уақытын жоғалтпас үшін оларға спорттың өзге түрімен шұғылдануына кеңес береміз. Ал кейбірі жаттығудың қиындығына шыдай алмай кетіп қалады. Әрине, күн сайын үш сағаттан жаттығудың оңай соқпасы анық. Кейде ата-аналар қызын бүгін әкеліп, ертең чемпион болып шығуын қалайды. Ол мүмкін емес жайт. Биікті бағындыру үшін көп дайындық қажет.– Шәкірттің шыңға шығуына бапкердің қызметі маңызды. Өзіңізден бөлек бұл спорттың көкжиегін кеңейтуде қандай мамандар қызмет істейді?– Қазір дарынды қыздарды облысымыздың бас жаттықтырушысы Гүлмира Апсұлтанқызы жаттықтыруда. Гүлмира апайдың еңбегі ұшан теңіз. Қызылордаға көркем гимнастиканы алып келді деуге болады. Бас жаттықтырушының арқасында көптеген жетістікке қол жеткіздік. Гүлмира Апсұлтанқызынан бөлек, Толқын Абдиева, Айсұлу Мадиева, Бану Абенова секілді мықты ұстаздар балаларды гимнастикаға баулиды.– Шәкірттеріңіздің жетістіктеріне тоқталайықшы. Сыр өңірі қандай көркем гимнастшылармен &nbsp;мақтанады?– Қызылордалық спортшылардың республикадағы көрсеткіші жыл санап жақсарып келеді. Шәкірттер арасынан бірнеше жеңімпаз бен жүлдегерлер шықты. Әлемдік бәсекеде бақ сынап, ел намысын қорғап жүр. Соның бірі – Сингапурдағы топтық эстетикалық гимнастикадан «Aesthetic Group Gymnastics World Cup II &amp; Challenge Cup II 2 Singapore» халықаралық жарысы. Байрақты бәсекеге Австралия, Малайзия, Сингапур, АҚШ, Канада, Таиланд, Жаңа Зеландия, Тайвань және Жапония секілді мықты елдердің спортшылары қатысты. Сол бәсекеде 8-10 және 10-12 жас санатында «Сейхун 2» командасы қолаға қол созды. Дана Садықова, Ақбота Өтеген, Әсел Марат, Ақерке Шілдебаева, Раушан Асфендиярова, Надира Сражадин сынды шәкірттер мықтылар қатарына ілігуде.– Байқасақ, өзге спорт түрлерінде саңлақтар 37 тіпті 40 жасқа дейін өнер көрсетеді. Өкінішке қарай көркем гимнастикада спортшылар мансабын ерте аяқтайды. Мұның сыры неде?– Көркем гимнастикаға спортшылар ерте бейімделеді. 3 жастан бастап қатысатындары да бар. Көбіне спортшылар 22-23-ке дейін ғана қатысып, мансабын аяқтайды. Өйткені жас ұлғайған сайын салмақ өседі. Артық салмақ гимнастшыларға кедергі болады. Оның үстіне бұлшық еттері қатайып, жарақат жиі алады. Соның салдарынан көркем гимнастикадағы спортшылар мансабын ерте аяқтайды.– Әлемдік додаларда ел құрамасының ауыз толтырып айтатындай жетістігі жоқ. Ең үлкен дәрежеміз Әлия Юсупованың ғана олимпиададағы үздік төрттікке енуі. Неліктен?– Ең алдымен білікті кадрлардың тапшылығынан десек болады. Мысалы, біздің өңірдің өзінде тәжірибелі жалғыз маман бар. Ол барлығына бірдей жетпейді. Сондықтан кадр біліктілігін арттыру қажет. Әлем чемпионатының жүлдесі тек бізге ғана емес дамушы мемлекеттерге де тәуелді. Сараптап қарасақ осы уақытқа дейін тек 17 мемлекеттің спортшылары ғана әлем біріншілігінің жүлдесін еншілеген.– Әңгімеңізге рақмет!

Өңірде көркем гимнастиканың көкжиегі кең

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Киберспортқа жастар арасында қызығушылық артып, командалардың саны ұлғайды. Бұл спорт түрінің елімізде дамуы екі мыңыншы жылдарда басталды. Алғашында аталған индустрия «андеграунд» саласында ғана, яғни ойыншылардың, ынтагер-инвесторлардың және шағын компьютерлік клубтардың қаражаты есебінен ғана әрекет етті. Қазақстандық киберспорттың негізін кәсіпкер Мұрат Жұмашұлы қалады. Ол әлі толық қалыптаспаған саланың келешегінен үміттеніп, «K23» деп аталатын ұйым құрды. Міне, біздегі киберспорттың бастауы осылай. Жалпы бұл спортқа елдің көзқарасы қандай? Болашағынан қандай үміт күтуге болады деген сауалдардың жауабын білу мақсатында Қазақстан киберспорт федерациясының бас хатшысы Әлібек Ахановпен тілдескен едік.– Әлеке, елімізде киберспорт кеңінен танылды. Бұл күнге жету үшін біршама жұмыс атқарылғаны белгілі…– Киберспорт – Қазақстанда 15-20 жыл көлемінде, бірте-бірте дамып келе жатқан сала. Тоқсаныншы жылдардың аяғында киберспорт компьютерлік клубтағы әуесқой топ арасындағы жарыс түрінде өтіп келсе, осыдан он жылдай бұрын онымен кәсіби түрде айналысатын топтар құрылды. Мысал үшін көпшілік жастарға танымал «Gambit Esports» тобын атап өтсек болады. Қазақстаннан шыққан киберспортшылар дүниежүзілік деңгейде жүлделі орындарды иелене бастады. Осы үрдіспен қатар Қазақстанда киберспортты дамытуға ұмтылған ұйымдар да ашыла бастады. Кем дегенде 6-7 ұйым өздерін киберспорт федерациясы ретінде жариялады. Алайда олардың қызметі тек өз елді-мекендерінің шеңберінде ғана, сол федерацияны құрған компьютерлік клубтардың негізінде ғана жүргізілді. Сондықтан Қазақстанда киберспортты жүйелі түрде дамытумен айналысатын ұйымның құрылуы көптен күткен жаңалық болды. 2017 жылдың желтоқсанында киберспортқа жанашыр жас азаматтармен құрылған «Qazaq Cybersport Federation» республикалық қоғамдық бірлестігі қысқа мерзімнің ішінде еліміздің басым бөлігінде өз өкілдіктерін ашып, дүниежүзілік киберспорт ұйымдарында мүшелікке ие болып, Мәдениет және спорт министрлігінің ресми акредиттеуінен өткені қуантты. Өйткені кез келген спорт түрінің дамуы үшін тиянақты, әрі жүйелі жұмыс істеу керек. Енді киберспорт саласында шынайы федерацияның құрылуы осы салаға үлкен мүмкіндіктер ашты. Мемлекет осы «Qazaq Cybersport Federation» бірлестігін жауапты серіктес ретінде қарастыруының нәтижесінде киберспортты ресми спорт түрлерінің қатарына қосу мүмкін болды.– Бүгінде киберспортпен қанша қазақстандық айналысады?– Еліміздегі 14 пен 29 жас аралығындағы жастардың кем дегенде 70% компьютерлік ойындарға қызығатындығы сөзсіз. Статистикалық мәліметтерге сүйенсек, Қазақстандағы 19 миллион халықтың кемінде 30% жастарға жатады, яғни 5 миллионға жуық. Жобалап алғанда, киберспорт мәселелері 2-3 миллион жасқа өте қызықты тақырып. Әрине, қазіргі таңда киберспортпен кәсіби түрде айналысатын адамдардың саны едәуір аз. Әртүрлі салалық сарапшылардың есебінше 600-700 адамға жетіп қалуы мүмкін. Тағы да айта кету керек, аталған сандардың барлығы тек болжам.– Киберспорт барлық облыста бар екенін білдік. Қай өңір белсенді?– Киберспорттың дамуы экономикалық-әлеуметтік дамуы жоғары аймақтарға ғана тән. Өйткені онымен шұғылдану үшін өте күшті компьютерлер қажет, интернет желісінің жылдамдығы жоғары болуы керек. Сондықтан бүгінгі таңда киберспорт тек Алматы, Нұр-Сұлтан және өзге ірі қалаларда ғана дамып жатыр. Федерация бұл жағдайды өзгертіп, барлық өңірлерге тең мүмкіндк береді деген үміттеміз. Болашақта ауылдан шыққан жастардың дүниежүзілік ареналарға шығуын күтеміз.– Көпшілік үшін бұл аздап түсініксіз спорт саналады, яғни киберспортқа қызығатындар ғана түсінуі мүмкін. Мұндағы басты принцип қандай?– Кейбір спорт түрлері онымен қызықпайтындарға түсініксіздеу болып көрінуі рас. Мысалы, американдық футбол, керлинг секілді спорт түрлері де біздің көрермендердің басым көпшілігіне бейтаныс, алайда дүниежүзінде олардың миллиондаған жанкүйері бар. Сол секілді киберспорт та, жасы қырықтан асқан кісілерге тек баланың ойыны ретінде көрінуі мүмкін. Алайда дүниежүзінде киберспорт жарыстарын 300 миллионнан астам адам тамашалайды. Киберспорттың негізгі қағидалары мынандай – спортшылардың бастапқы мүмкіндіктері тең, ешқандай кездейсоқтықтар әсер етпейді, жеңіске тек киберспортшының ойлау қабілеті және реакция жылдамдығы әсер етеді. Киберспорттың ең негізгі тірегі – бұл стратегиялық ой, топ ішіндегі жұмысты дұрыс ұйымдастыра білу. Өйткені көп жағдайда клавиатура мен компьютерлік тышқанды тез баса алатын қатысушылар емес, өздерінің стратегиясын дұрыс нықтай білген қатысушылар жеңіп шығады. Сондықтан жастайынан киберспортпен қызыққан бала болашақта стратегиялық ойлауға қабілеті өте жоғары болады. Бұл қабілет кейін олардың жұмысында, бизнеспен айналысқан кезде қажет болатыны сөзсіз.– Киберспортты Қазақстанда дамыту үшін қандай шаралар қолға алынып жатыр?– Киберспорт айтарлықтай күрделі спорт түрі. Оны кейде тіпті классикалық спорт түрлерінен де күрделірек деуге болады. Сондықтан федерацияны қалыптастырмас бұрын біз әлемдік киберспорт нарығына, сондай-ақ жекелеген елдердің – АҚШ-тан бастап, Еуропаның дамыған елдерінің, Қытай мен Кореяның киберспорт нарығына талдау жүргіздік. Инфрақұрылымды нөлден бастап құру тәжірибесін, жарыс нормалары мен талаптарын қалыптастыру үдерісін зерделедік, кәсіптік киберспортшыларды тарттық. Небәрі үш жыл ішінде біз 15-тен артық кибердисциплина бойынша ішкі жарыстар желісін құрастырдық. Егер турнирлік инфрақұрылымды құрастыруға кіріскен 2020 жылдың тоғыз айы ішінде елімізде небәрі 38 жарыс өткізілсе, өткен жылы қазақстандықтар 268 турнирге онлайн қатысуға мүмкіндік алды. Платформамыздағы жаңа пайдаланушылардың саны жыл сайын ондаған мың адамға ұлғаюда. Мысалы, 2021 жылғы өсім 96,9 мың адамды құрады, ал жүлде қорының жалпы көлемі шамамен 126 млн теңгеге жетті.Бұл жай ғана ойын емес қой…– Әрине, жай ойын емес. Негізінде халлықтың консервативтік бөлігінің пікірінше, киберспорт бұрынғысынша гейминг болып қалуда, ал киберспортшы спортшы емес, ойынқұмар деп есептеледі. Алайда шын мәнісінде жағдай мүлдем басқаша. Киберспорт федерациясы да осы бағытта жұмыстар жүргізуде және аталған спорт түрінің құндылықтарын дәріптеу қажет деп есептейді. Мысалы, өткен жылдың көктемінде Қазақстанда республикалық деңгейдегі 1xbet Qazaqstan Respublikasynyŋ Kubogi киберспорттық турнирі өтті, жүлде қоры 1,5 млн теңгені құрады.Бұл тұрғыда жүлде қоры маңызды емес, себебі ол үнемі ұлғая түседі (мысалы, жазғы кубоктың жүлде қоры 3,5 млн теңгені құрады). Маңыздысы – турнирдегі жеңісі үшін қазақстандық киберспортшылар ресми спорттық разрядтармен – спорт шеберлігінен үміткер және спорт шебері разрядтарымен алғаш рет марапатталды. «Мұндай спорт разряды – сіздің ұлыңыздың немесе қызыңыздың жай ғана ойын ойнап жүрмегенінің, шынымен де ұлтымыздың мақтанышына айналатынының ресми дәлелі. Бүгінгі таңда киберспорт – өскелең ұрпақ үшін нағыз әлеуметтік жеделсаты.&nbsp;

Қызылордада киберспорттың көрінісі байқала ма?

Мемлекеттік бағдарламаның барлығы аймақтағы жастарға жете бермейді

Қызылордалық дәрігер денсаулыққа салғырт қарамау керегін айтты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Концерттердің бірінде виолончельмен сахнаға шыққан өнерпазға таңырқай қараған жастарды байқағанымыз бар. Олар бір-біріне «бұл неғылған аспап?» деген сұрақ қойып жатты. Шынында, бұрын-соңды виолончельді көзбен көріп, қолмен ұстамаған, әуенін тыңдап көрмеген жан түрлі ойда қалады. Бүгін біз Балқан түбегіндегі Босния, Герцеговина, Сербия, Венгрия мемлекеттерінде өнерін паш еткен талант, облыстық филармонияның камералық оркестр артисі Махаббат Нұрғалиевамен осы виолончель аспабының қыр-сыры мен классиканың қоғамға әсері жайында әңгіме өрбітіп, сан түрлі сауалға жауап алған едік.– Махаббат, виолончель болмағанда таңдауыңыз басқа қай аспапқа түсер еді?– Отбасым өнер саласына жақын. Менің де шығармашылықта шыңдалуым соның әсері. Виолончельді өз аспабым деп білемін. Бала кездегі қызығушылығым осыған ауды. Классикалық музыкада есту қабілеті мен ырғаққа көп мән беріледі. Әсіресе, виолончельші мен скрипкашылардың есту қабілетіне мұқият назар аударылады. Өйткені бұл аспаптарда перне жоқ. Нотаны тек құлақпен тауып аламыз. Менде бұл қасиет болды, тез үйреніп алдым. Сондай-ақ, виолончель – музыканың кез келген саласына сіңісті &nbsp;аспап. Онымен жеке солист болуға да, оркестр мен ансамбльде ойнауға да болады. Менің жаңа қырымды ашып, өнер әлемінде өзгеше өрнек салуыма мүмкіндік берген – виолончель. Таңдауым да тек осы аспап.– Сізге шабыт сыйлайтын не нәрсе? Музыка әлемінде үлгі тұтар ұстаздарыңыз кімдер?– Виолончель ішкі сезіміңді сөзсіз жайып салады. Ақын Марина Цветаева «Виолончель &nbsp;жаныңның жарты бөлшегі, оның нәзік үні адамға күш береді» деп бекер айтпаған.Бірақ, қазір классикадан гөрі ырғақты әуендерді құп көретіндер көп. Мән-мағынасы жоқ, даңғырлаған музыкадан гөрі классикалық композициялар әлдеқайда артық. Классиканың құнын білетін және оны жоғары бағалайтын жандар шабытты еселей түседі. Қазанғап атындағы Қызылорда музыкалық колледжінде білім алған кезімде ұстаздарымыз да осылай дейтін. Оның мағынасын қазір терең түсініп жатырмыз. Есімін ел білетін музыка маэстрі, өмірін музыка өнерімен сабақтастырған дара талант иесі Кеулімжай Ботабаев, Мәдениет саласының үздігі Гүлдәрі Ізбанова секілді ұстаздарымыздан нәр алып, мектебінен өттік. Шалқар шабыт иелерінің өнерсүйер қауымға, өнер әлеміне қадам басқан жастарға берері мол. Бізді алға жетелеген күш – музыка құдіреті және осы ұстаздарымыздың қолдауы.– Әдетте виолончельшілер өзіндік тарихы бар аспаптарда ойнайды. Бұдан бөлек, бұл аспаптың бағасы біз ойлағаннан да жоғары екен…– Бүгінде әлем бойынша Антонио Страдивари жасаған виолончельдердің бағасы қымбат. 3 миллион долларға дейін бағаланғандары бар. Олардың тарихын жиі парақтап отырамын. Мәселен, ХVII ғасырда Страдиваридің сүйікті шәкірті Карло Бергонци жасаған аспапты алайық. Революцияға дейін ұлы американдық Григорий Пятигорский ойнаған, содан соң танымал кеңестік музыкант Станислав Кнушевицкий. Мұндай виолончельді сатып алу мүмкін емес, олар мемлекеттік коллекцияға жатады. Ал, бізде қазақтан шыққан виолончельші, Қазақстанның халық артисі Жамбыл Баспаевтың есімі өнерсүйер қауымға кеңінен танымал, ойнаған аспабы да көптің қызығушылығын тудырады. Жалпы, жақсысының бағасы соған сай және осындай тарихи аспапта ойнап көру әрбір шығармашыл жанға арман. Мен алғаш аспабымды Сыр өңіріндегі күйшілік мектептің қалыптасуына зор үлес қосқан Тасболат Ысқақовтан алдым. Қызы Құралай кезінде виолончельде ойнаған, алайда басқа саланы таңдауына байланысты маған берді. Қазір осы виолончельде өнер көрсетіп жүрмін, мен үшін ол кәсіби композитордың көзіндей.– Классиканы насихаттаудың жолы көп. Мәселен, үлкен қалалардың көшелерінде, орталық алаңдарында, тіпті халық серуендейтін жағалауларда музыканттар кештің көркін қыздырып жатады. Ал, біздің өңірде мұндай үрдіс жоқтың қасы. Себебі неде?– Классикада шектеу жоқ. Оны еңбектеген баладан еңкейген қарияға дейін тыңдай береді. Бірақ, қазір сіз айтып отырған насихатты күшейту керек. Үлкен қалаларда сұраныс жоғары, сондықтан кешкілік көпшілік классикамен сусындап, жан рахатына бөленеді. Ал, бізде олай емес. Оны мойындауымыз керек. Біріншіден, сұранысты арттыру маңызды. Мен әдетте шәкірттерімнен қазір не тыңдап жүрсің деп сұраймын. Ол кино музыкасы болсын, джаз, рок болсын, оларға нотасын жазып беріп, соны үйретуге тырысамын. Жастар, мектеп оқушылары музыканы қиын сабақ ретінде емес, жан қалауы ретінде қабылдауы керек. Өйткені, ол біздің болашақ тыңдармандарымыз. Біз музыканы үйрету арқылы оқушыларға сол әсем әлемге деген талғам қалыптастырамыз. Көп жағдайда классикалық музыканы ешкім түсінбейді, концерттерге ешкім бармайды деп жатады. Егер аудиторияны тәрбиелемесе, оған жоғарыда айтқан сұраныс болмайды. Өнер адамы ретінде әр орта мектепте жақсы музыка үйірмелерінің болғанын қалар едім. Себебі, оқушылар ертең музыкант болмаса да, оны түсінеді. Болашақта тыңдарман бола алады. Бұдан бөлек, виолончельді қабына салып, арқалап жүргенімізде «Домбыра ма, әлде гитара ма?» деп сұрайтындар бар.Бізге виоленчельді білетін, оның үнін сүйетін үлкен аудитория қалыптастыру үшін танымал поп-музыка, халық әндерін аспапқа салу да артық етпейді.– Классикалық музыканы түсіну үшін қарапайым тыңдарманға неден бастау керек?– Біздің концерттерге келетін тыңдарман көп. Жай ғана тамашаласақ болды деген ниеттегі адамдар аз. Ал, оның қатарын арттыру алдағы күннің еншісінде. Аудиторияның классикалық музыканы тыңдап үйренуі одан ләззат ала білуіне байланысты. Шығарманың тарихымен таныс болуы да қажет . Мысалы, Лондонда тек музыкаға емес, өзіңді презентациялауға күш салынады. Сахнада көрерменмен байланыс жасау, қалай жүріп-тұру бәрі маңызды.– Шетелде қазақ музыкасын орындадыңыздар, ол жақтағы аудиторияның әсері қандай болды?– Осыдан бірер жыл бұрын ұжыммен Балқан түбегіндегі Босния, Герцеговина, Сербия, Венгрия мемлекеттерінде түркітілдес елдердің қатысуымен өткен камералық оркестрлер фестивалінде өнер көрсеттік. Әлемге әйгілі шығармалармен бірге Құрманғазы, Дәулеткерейдің күйлерін орындадық. Жиылған жұртшылық концертте бір сәт оркестердің мың құбылған иірімді, қарқынға толы әуенінен шабыт алды, нәзік те мөлдір лирикаға елти кетті. Ауқымы кең фестивальдан мол тәжірибемен оралғанымыз рас. Ең бастысы, шетелде классиканың, қазақ музыкасының жоғары бағаланатынын біліп, марқайып қалдық.– Музыка әлемінде қол жеткізсем деген қандай арман-мақсатыңыз бар?– Хамза Әділ, Жасұлан Сағындық секілді болашағынан көп үміт күттіретін, өнерде шыңдалып жүрген шәкірттерім бар. Алдағы уақытта солардың биіктен көрініп, қазақтың атын шығарса, қазақ музыкасын әлемге танытса деймін. Талғамы биік тыңдаушылардың қатарын арттыруға күш салу да жоспарымда.– Сұхбатыңызға рахмет!

Облыстық филармонияның камералық оркестр артисі виолончель аспабының қыр-сырын айтты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Дарындылардың барлығы балалық шақта өз жолын адаспай таңдаған. Олар кездейсоқтыққа сенбейді. Жүре келе адал еңбек, маңдай тердің арқасында шыңдалып, қалаған биігіне самғайды. Бойынан нәзіктікпен қатар қайсар рух есетін жерлесіміз Аида Тасымбетова солардың қатарында. Көл бетінде жүзген аққудай аяқтың ұшымен ғана билеп, елді тамсандырған балетмейстер Т.Жүргенов атындағы Қазақ Ұлттық өнер академиясын тәмамдаған. Туған жерге оралып, балалардың өнердің осы түріне терең бойлауына жол ашуда. Жақында жас талантпен тілдесіп, балет бишілерінің өнер көрсету үшін неден бас тартып, қандай жанкештілікке баратыны жайлы білген едік.– Аида, алдымен сауалымызды мынадан бастасақ. Өнердің бұл түрімен айналысуыңызға ата-анаңыз ықыласты болды ма әлде болмысыңызда балетке деген ерекше бейім бар ма еді?– Баламын, кез келген жаңа дүние, беймәлім өнер тамсандыратын. Теледидардан сұлулығы келіскен, құс қанатындай қолы қалықтаған балериналарды көріп, балетке деген ынтам күшейді. Алайда, біздің өңірде ол кездері балет студиясы болмады. Тек Оқушылар сарайына барып, би үйірмесінде шыңдалатынбыз. Мұнан соң Қазанғап атындағы Қызылорда музыкалық колледжіне оқуға түсіп, хореография саласын таңдадым. Мұнда арманымдағы балетпен айналысуыма, классикалық биге деген құштарлығымның оянуына ұстазым, Сыр елінің өнер майталманы, балетмейстер Болат Қаржаубаев түрткі болды. Талантты биші өзі өмірден ерте кетсе де, өнері еш уақыт санамыздан өшкен жоқ. Тәжірибелі маман бар білгенін бойымызға сіңірді. Соның нәтижесінде Т.Жүргенов атындағы Қазақ Ұлттық өнер академиясында режиссер-хореограф мамандығы бойынша білім алдым. Айтпағым, балетке деген сүйіспеншілігім еш кеміген емес. Жақындарым жаныма жақын өнерді қолдады. «Таста» деп, шорт кескен кезі болған жоқ.– Қатаң тәртіп, жоғары талап пен зор жауапкершілік. Балерина осы үдеден шығуы тиіс. Сіздің күн тәртібіңіз қандай болды?– Балерина болуды әрбір қыз баласы армандайды. Бірақ, оның өз қиындығы бар. Бұл – екінің біріне бұйырмайтын бақ. Оған қол жеткізу үшін белгіленген шектеуге көніп, талаптан аттамауың қажет. Спорттағы секілді жаттығудан қол үзуге болмайды. Өзіме келер болсам, балет мені еңбекқорлыққа үйретті. Көп жаттықтым, 2 сағат үзбей дайындалған сәттер болды. Академияда жүргенде кейде ұстаздарымыз жаттығуларды қайталауды сұрағанда күшім сарқылып, шама жетпейтіндей көрінетін. Алайда, осы қатал талап кәсіби қалыптасуыма ықпалын тигізді.– Сырт келбет қаншалықты маңызды? Артық салмаққа, дене бітімге байланысты шектеу бар ма және майтабан диагнозы анықталғандарға балетпен айналысуға мүмкіндік қарастырылған ба?– Балетте икемге, музыканы тыңдай білу қабілетіне, ең бастысы, денсаулыққа мән беріледі. Көру қабілеті, фактура, яғни сырт келбет маңызды. Салмақ роль ойнайды, дегенмен дұрыс тамақтануға көңіл бөлінеді. Жаттыққан сайын жүктеме көп, бұл тұста артық салмақ жайлы ойлап, уайымға салынбауға болады. Жаттықса да салмақтан арылу қиынға соғатындар үшін диетаға отыруға кеңес беріледі. Ағзада дәрумен тез тарайтындықтан, дәрумен ішіп жүру қажет. Ал, майтабан диагнозы тіркелгендерге балетпен айналысу қиын. Аяққа артық күш түседі, мұны ескеру керек. Еңбекқорлық, талпыныс, жігер, жарақаттарға қарамай, өз-өзіңді аямай жұмыс істеу – балеттегі басты талап екенін ұмытпаған жөн.– Балет аяқ киімі – пуантенің аяққа әсері қандай?– Балеринаның аяқ киімін көріп, көбісі мұнымен қалай қозғалуға болады деп таңданады. Бірақ, біз оны кимес бұрын аяқты дайындап, бұлшықеттерді босатамыз. Алғаш кигенде қорқыныш билейтіні жасырын емес. Алайда, уақыт өте қалыптасып кетесің. Бірақ, аяққа әсері айтарлықтай. Кейде қажау, қандай да бір ауырсыну болуы мүмкін. Мұндай кезде зақымдалған жерді таңып, әрі қарай жаттығуды жалғастыру біз үшін үйреншікті жайт. Сондықтан көбінде өзімен бірге дәрі-дәрмек қобдишасы жүреді.– Өзіңіздің жетекшілігіңізбен Сыр өңірінде балалар балет студиясы жұмысын бастады. Естуімізше, балалардың қуанышында шек жоқ. Шынында, бізде баласын балеттен көргісі келетін ата-ана көп пе?– Жоғарыда айтқанымдай, біздің бала кезімізде Сыр өңірінде балет студиясы жабылып қалды. Ойымыздағы дүниеге қол жеткізе алмадық, арман алыстағандай көрінді. Академияда алған білімнен кейін мен Алматыдағы спорттық гимнастика мектебінде, «Coppelia» балалар балет мектебінде дәріс беріп, қажетті тәжірибе жинақтаған едім. Содан соң карантин уақытында елге оралдым, сол сәтте «Өзім кезінде қол жеткізе алмаған балет студиясын неге туған жерде ашпасқа?» деген ой келді. Бар білгенімді балаларға үйретуім керек деп шештім. Алайда, өз күшіммен жалға ғимарат алып, бастаманы жүзеге асыруға қанша тырысқаныммен, карантиннің кері әсері тиді. Жақында облыстық халық шығармашылығын дамыту және мәдени-продюсерлік орталығы жанынан көптен күткен балалар балет студиясын ашып, жұмысты жандандырудамын. Басты жауапкершілік – ата-анада. Қазір 12 бала балеттің қыр-сырын үйренуде, дарынды оқушылардың болашақта жетістік төрінен табылардай қабілеті қалыптасып келеді. 4 жастан бастап қабылдаймыз, өйткені ерте жастан жан-жақты дамыту балалардың физикалық дамуы мен талантын анықтауға көмектеседі. Мұнда балалар арқасын тік ұстауға қалыптасады, икемі артады, тәртіпке үйренеді. Ой-өрісінің кеңеюіне, балеттің сиқырлы әлемімен, классикалық музыкамен танысуына мүмкіндік мол. Бір сөзбен айтқанда, балет – бекзат өнер, мәдениеттің, эстетикалық тәрбиенің көзі.– Балет өнерінің негізін қалаушылар ретінде кімдердің есімін атай аласыз? Сондай-ақ, қазір көрермен сұранысы қандай деңгейде? Соның ішінде қазақы ортаның…– Қазақ балетінің тарихында өшпес ізі бар, ҚР Мемлекеттік академиялық би театрының негізін қалаушы әрі тұрақты жетекшісі, ҚР Халық артисі, әйгілі хореограф Болат Аюхановтың есімін ерекше атар едім. Өткен жылы Джузеппе Вердидің музыкасына орындалған бір актілі балетті Қазақстанның Мемлекеттік академиялық би театрының артистері сахналаған еді. Соған жетекшілік етіп, хореографиясын қойған 83 жастағы Болат Аюханов. Сондықтан да жұртшылық бұл аңыз адамды үлкен өнер иесі ғана емес, танымал тұлға ретінде құрметтейді, әдемі қартаюдың, өз ісіне шын берілген азаматтың үлгісі деп біледі. Бұдан бөлек, олардың қатарында би падишаһы Дәурен Әбіров, ұлттық балет репертуарын байытып, қазақ сахнасын салтанатқа бөлеуге атсалысқан Рамазан Бапов бар. Абай атындағы Қазақ Мемлекеттік академиялық Опера және балет театрында еңбек ететін ұстазым Гүлжан Асанбекқызының да мен үшін орны бөлек.Көрермен сұранысына қатысты сауалға тоқталсам, батыс елдерінде балетке бару рухани демалысқа баланады. Ал, бізде балет театрына билет алу енді қалыптасып келе жатыр. Астана, Алматы секілді үлкен қалаларда балетсүйер қауымның қатары қалың. Бұл – артистердің көрермен мәдениетін қалыптастырып, балетті мойындауына әсер ете білгенінің арқасы. Олардың бас киім шешіп, классикалық өнер ошағына сай киініп, балет солистерін үздіге күтіп отыруы қанаттандырады, шабыт сыйлайды. Әлемдік жауһарларды қазақ баласының билегенін көріп, марқайғанда келген шетелдіктердің де бізге деген құрметі еселене түседі. Балетті түсінудің бір ғана жолы бар. Ол – театр табалдырығын аттап, қойылымдарды көзбен көру.– Медицина мамандары бұл өнермен шұғылданушылардың 40 жасқа қарай денсаулығында әсері байқалатынын айтады. Сондықтан болар, балет артисінің карьерасы қысқа. Бұл пікірмен қаншалықты келісесіз және сіздің ойыңызша елімізде мәдениетке, балет секілді бекзат өнердің дамуына қолдау жеткілікті ме?– Карьера қашан бітетіні артистің өзіне қандай күтіммен қарайтынына байланысты. Бұған дейін балет бишілерін зейнет демалысына ерте жіберу туралы мәселені өнер майталманы Болат Аюханов көтерген болатын. Ол «Қырық бес жасымда соңғы рет Гамлетті алқынып, әрең билеп шыққанмын. Ал, 45 жастағы әйел қандай кәсіби биші болсын? Бұл – үлкен сұрақ» деген еді. Соңғы мәліметке сүйенсем, бишілерге 20 жыл еңбек өтілінен соң айлығына белгілі бір процент көлемінде қосылады деген жаңа заң шыққан. Бишілердің шамасы келгенше сахнадан түспеуге, зейнетке басқа ел қатарлы шығуға құқығы бар. Негізі, бишілер физикалық құрылымы жағынан, өмірлік ұстанымы, жеке денсаулығы тұрғысынан әртүрлі. Мәселен, аты әлемге әйгілі Майя Плисецкая 90 жасқа келгенше билеген. Қытайдың атақты бишісі Янь Ли Пин 58 жаста, әлі де сахнада жүр. Табиғат адамзатты әртүрлі етіп жаратқан, дегенмен гимнастика үлкен салмақ түсіретіні белгілі. Сондықтан бұл ойлантатын мәселе болып қала бермек және оның шешім табуы уақыт еншісінде. Ал, жалпы елімізде мәдениетті дамытуға деген қолдау зор. Президенттің жақында жариялаған Жолдауын оқып шықтым, мұнда жас таланттарды қолдау мәселесі қолға алынатыны мені қуантты. Қолға алған үйірмем – балет студиясы да Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың «Балалар үйірмесі» қызметін жандандыру тапсырмасы негізінде сәтті жүзеге асып отыр.– Бір жылдары «Мисс Қызылорда» сұлулық байқауында топ жарып, республикада аймақ абыройын қорғағаныңызды білдік. Бұл сіздің жан-жақтылығыңызды көрсетеді. Әмбебап Аиданың болашаққа жоспары қандай? Балетті басқа салаға айырбастауыңыз мүмкін бе?– Кейде менен «Жаттығу залына барып, күнде бір нәрсені қайталай бергеннен жалықпайсың ба?» деп сұрайтындар кездеседі. Шын мәнінде балаға бір нәрсе үйретуім үшін өзім күні-түні жаттығуым қажет. Балет бүгін келіп, ертең кете салатын нәрсе емес, балетке келдің бе, тұтастай өміріңді соған арнау қажет деген ойдамын. Бұған қоса бала кезден бойымда қалыптасқан жан-жақтылықтың арқасында басқа бастамаларымды шет қалдырған емеспін. Бос уақытымда театрда режиссерлік етемін, фитнес орталықта жаттықтырушы қызметін атқарамын. «Жастық шақта жалында!» – менің ұраным осы.– Сұхбатыңызға рахмет!

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат