Жалағаш ауданында 6 айда 317 тұрақты жұмыс орны ашылған

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Қамшыбек Қоңқабаев – Әлем чемпионатының күміс жүлдегері, ҚР бокстан ұлттық құрама капитаны. Осы орайда Танымал спортшымен &nbsp;сұхбаттасудың сәті түсті.– Бүгінгі боксшы Қамшыбекке қарасақ, бала күнінде де бірінші атаман болған тәрізді. Алғашында футболға қызыққан атаман не үшін боксты таңдады?– Өмірде ұл баланың идеялы әкесі, ал қыз баланың үлгі етер тұлғасы анасы ғой. Менде кішкентай кезімде мемлекеттік қызметте жұмыс істейтін әкем тәрізді форма киіп, еңсесін биік ұстайтын үлкен азамат болғым келді. Одан бөлек футболшы немесе атақты спортшы болсам деген биік мақсатым бар еді. Шынымды айтсам бала күнімде боксқа қарағанда, футболды жақсы көрдім. Ал боксқа келуіме туған ағам Асқар Қоңқабаевтың ықпалы болды. Ол да былғары қолғап шебері еді. Асқар әскерге аттанып бара жатып маған: «Бір доптың артынан жүгіре бермей, боксқа бар» деп ақыл қосқаны әлі есімде (күліп). Содан бері спортты серік етіп келемін әрі бұл таңдауыма өкінген емеспін.– Бәсекеде топ жару үшін бірнеше белестерден өткеніңіз белгілі. Ең алғашқы шаршы алаңдағы кездесу, қарсылас есіңізде ме?– Алғаш рет шаршы алаңға Қазалыда өткен турнирде шыққаным есімде. Енді тәжірибе жинап жүрген маған сол жердегі барлық оқиға қызық көрінді.– Екі жыл қатарынан «Астана арландары» сапында да жұдырықтасқан екенсіз…– Иә бұл жерде де біршама өнер көрсеттім. Олимпиада болатын жылы сол кездегі бас бапкеріміз Мырзағали &nbsp;Айтжанов ұлттық құрамада жүргенімде «Астана арланға» барып, екі кезең тәжірибе жина» деп кеңес берді. «Астана арлан» мен үшін үлкен мектеп болды десем қателеспеймін. Осыдан кейін тез арада ширай түстім. Әрі өзімді техникалық және физикалық тұрғыда жетілдірдім деп толық айта аламын.– Шарша алаңға қанша рет шықтыңыз?– Нақты есептеген емеспін, бірақ үш жүз қырықтай жекпе-жек өткізген шығармын. Осы &nbsp;әуесқой бокстың отыз-қырқында жеңілген болуым керек.– «Қазақта батыр аңғал» деген сөз бар ғой. Өзіңіздің осал тұсым деп қай қасиетіңізді айтар едіңіз? Әдетте өз тарапына айтылған сынды көпшілік ауыр қабылдайды. Ал сіз сәтсіздікке сынып кетпейтіндер қатарынансыз ба?– Шаршы алаңда қателесу қалыпты дүние. Ер адамы сын ширатады. Егер ақиқат болса, сынның айтылғаны дұрыс деп есептеймін. Алайда кейде сынды қатты немесе дәлелсіз айтатындар да кездеседі. Ол кезде түсіністік танытып, кейін шаршы алаңда мықтылығыңды дәлелдеуге тырысасың. Сын орынсыз айтылған жағдайда айтушымен арпалысып, сөз таластырған кезім болған емес. Көп жағдайды үнсіз қалуды дұрыс деп санаймын. Өйткені барлық адамда түрлі пікір бар. Бәріне бірдей жақпайтының &nbsp;тағы белгілі.– Ал жеңіліс кезінде көңіл күйді қалай басқарасыз?– Жеңіліс кезінде Аллаға шүкірлік айтып, бұдан да көбірек еңбек етуім керек екенін еске алып, &nbsp;көңілімді көтеруге тырысамын.&nbsp;– Бір сұхбатыңызда «Әлем біріншілігінің ақтық сынында сәл ашуға бой алдырғаным да кері әсерін тигізген сияқты» деген екенсіз. Демек бокста да эмоция маңызды болғаны ғой…– Иә, ақтық сында біраз ашуға ерік бергенім рас. Менің тарапымнан тактикалық қателіктер кетті. Мұның өзі бокста адамның көңіл күйі маңызды екенінің дәлелі. Сондықтан Олимпиадаға жолдама алсақ, бұл қателікті қайталамауға тырысамын.– Қазіргі уақытта бокстан ұлттық құраманың деңгейі қандай? Осы орайда Қызылорда облысының даму бағытына тоқталсаңыз…– Қазақ боксы әрдайым мықты болған және алдағы уақытта да осы деңгейде болады деген сенімдемін. Өйткені ұлттық құрама әлемдік деңгейде үнемі үздік үштіктің қатарынан көрінеді. Сондықтан да қазақ боксының абыройы биік деп нақты айта аламын. Аймақта да бокстың даму бағыты қарқынды. 2017 жылы облыс атынан шығып тұңғыш рет әлем чемпионатынан медаль алып келгенімді білесіз. Мақтанғаным емес, бұл жеңіс ‒ халқымның дұғасы, жаттықтырушыларың еңбегі. Чемпионат араға екі жыл салып өтіп тұрады. Биыл сол бәсекеде екі қызылордалық өнер көрсетіп, мен қайтадан екінші орынға тұрақтасам, Тұрсынбай Құлахмет атты жерлес інім үшінші орынды қанжығасына байлады. Мұның өзі оң өзгерістің, дамудың белгісі деп түсінемін. Өз басым өңірден екі жыл ішінде тағы бір қызылордалық боксшының сапқа қосылғанын өте үлкен жетістік деп есептеймін. Қазір бас тренер Жәмил Жүсіпов ағайымыз боксты дамытуда көп еңбек етуде. Бұл кісі облыстағы жұмысынан бөлек, ұлттық құрамадағы бас бапкердің көмекшісі қызметін қоса &nbsp;атқарады. Алдағы уақытта Олимпидада топ жарып, ағайымызды, Сыр елін қуантсақ екен деген тілегім бар. &nbsp;– Еліміздегі әйелдер боксы жөнінде не айтар едіңіз? Бұл бағытты дамытуға сіздің көзқарасыңыз қандай?– Қарап отырсаңыз, бұрын әйелдер үш салмақ бойынша сынға түсетін, ал қазір бес салмақ бойынша өнер көрсетеді. Әйелдер боксын дамытамыз деп, ерлер боксының екі салмағын қысқартты. Бір жағынан өте өкінішті. Қазақстандағы жеңіл салмақтағы боксшылардың көбісі бокс нағыз кәсібі болған соң, тауып отырған табыс көзінен айырылып қалды. Бұл тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл әлемде енгізілген жаңа жүйе. Негізінде әйелдер боксы үш салмақта тұра берсе, ал ерлерде он салмақтағы жүйе қайтып оралғаны дұрыс деп ойлаймын. Ал жеке көзқарасым бойынша қыз баланың бокспен шұғылданғанын құптамаймын. &nbsp;– Шаршы алаңға шықпас бұрын қарсыласқа қалай зерттеу жүргізесіз?– Кейбір бейтаныс адамдар болмаса, біраз қарсыласымды танимын. Ең бастысы қарсылас қандай болса да өзіңе сенімді болуың керек. Көп жағдайда қарсыласты ғаламтор арқылы зерттеп, оң немесе сол жақтан шығатынын, шапшаң немесе бір орында қимылдайтынын анықтап аламын. Содан кейін ойша бокстасып, қарсыласыңды көз алдыңа елесте отырып, жаттықтырушымен ақылдасып, тактикаларды әзірлей бастайсың.&nbsp;– Мансап жолында беделіңіз өсіп, мемлекеттік қызметке шақырса барар ма едіңіз?– Құдай қаласа, Олимпиададан үлкен нәтижемен оралған соң, мемлекеттік қызметке шақырса ойланатын шығармын. Кім біледі мемлекеттік сала да елге, ұлтқа пайдамыз тисе, нұр үстіне нұр емес пе?! Болашақта көк байрағымызды әлем алдында биікке көтеретін келер буынға пайдамыз тиер болса қуанамын. Сондықтан мемлекеттік қызметке баруға қарсы емеспін.– Спортта да төрешілер тарапынан қателік кететінін естиміз. Бокста да әділетсіздік бола ма?– Бокста өздеріңіз білесіздер әділетсіздік ара-тұра болып тұрды, бірақ бұл олқылық алдағы уақытта түбегейлі жойылады деген сенімдемін. Осы Олимпидада жаңадан төрешілер тағайындалатын болады, себебі Рио Олимпиадасында қазы болған төрешінің бәрі орнынан алынды. Әділетсіздік әсіресе Рио Олимпиадасына Әділбек Ниязымбетов, Василий Левитке жасалды. Бірақ ол тек төрешінің ғана кінәсі емес, себебі оларды осындай қадамға апарып отырған адамдардың да ықпалы болуы мүмкін. Сондықтан Токио Олимпиадасы әділетті өтеді деп ойлаймын.– Ұлттық құраманың капитаны ретінде Токио Олимпиадасында кімнің топ жару мүмкіндігі жоғары деп ойлайсыз?– Кеше өздеріңіз куә болғандай әлем чемпионатында сегіз салмақтағы боксшы бақ сынадық. Сол арада &nbsp;Бекзат чемпион болады деп кім ойлады?! Өйткені ол салмақта одан өзге өте мықты боксшылар бар еді. Сондықтан олимпиадаға сегіз боксшы барсақ, бәрінің де чемпион болуға мүмкіндігі бар. Бағы мен мен бабы қатар шапса, неге бәрі топ жарамасқа?! Әрине мұның бәрі ниетімізге, еңбегімізге байланысты.– Болашақта ұлдарыңыздың спортқа баруына рұқсат берер ме едіңіз?– Ұлдарым спортшы болсын деп қатты армандамаймын. Ең бастысы, адами қасиетін биік ұстап, еліне адал қызмет ететін тұлға болып өссе екен деп тілеймін. Егер спортқа ден қойса, білгенімізді үйретіп, жақсыға баулитынымыз айдан анық.– Сұхбаттасқаныңызға рақмет!

Қамшыбек Қоңқабаев: Ер адамы сын ширатады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Әлмұхаммед Алдажаров – талантты режиссері, аймақтағы белсенді жастың бірі. ұзақ жыл «Жастар» театрының режиссері, труппа жетекшісі қызметін атқарды. Бүгін сала маманымен түрлі тақырыпта әңгіме қозғап, жаңалық сұрадық.‒ Әлмұхаммед, жақында ғана «Қызылорданың қыздары» атты қойылыммен жастар театрының жаңа маусымы ашылды. Осы орайда әңгімемізді театрға алғаш қабылданған сәттен бастасақ…‒ &nbsp;Жастар театрының 2016 жылы құрылғаны бәріңізге белгілі. Мен сол сәттен бастап осы ұжымда актер және режиссер ретінде қызмет етемін. Негізі мектеп қабырғасында, университетте түрлі шараларды ұйымдастырып, үлкен сахнада өнер көрсетіп жүрсем де әртіс болуды армандаған емеспін. Бірақ театрдың ашылғанын естіген бойда кастингке келіп, бағымды сынап көрдім. Кәсіби мамандығым актер болған соң кастингтен кедергісіз өтіп, ортаға тез бейімделдім. Сахнада ең алғаш «Алғашқы махаббат» қойылымындағы &nbsp;Қанат рөлін сомдадым, одан кейін &nbsp;«Қыз қасқыр» спектакльінде &nbsp;Қаражалды ойнадым. Ал «Неге?» спектакльінде қоюшы режиссер болумен қатар актерлік шеберлігімді тағы бір сынап көрдім.‒ Осы уақытқа дейін театрда «Алғашқы махаббат», «Қыз қасқыр», «Неге?», «Қызылорданың қыздары» атты төрт пьеса сахналанғанын білдік. Жалпы қойылымға дайындық барысы қалай жүргізіледі? Бір спектакльге қанша уақыт жұмсалады?‒ Театрдың өзге өнер ордасынан ең басты &nbsp;айырмашылығы толықтай жастардан құралған, яғни мұнда &nbsp;18-25 жас аралығындағы жастар қызмет етеді. Тағы бір ерекшелігі ‒ қойылым көп жағдайда бимен, пластикалық элементтер және &nbsp;сахна қозғалысынан құрылады. Спектакль барысында сөзге қарағанда қозғалыстың үлесі басым түседі. Осылайша заманауи көркемдік әдістермен көрермен талғамына сай дүние жасауға тырысамыз. Сондықтан әртістердің дайындық уақыты толықтай дерлік тренаж, спорттық қимылдарды қамтиды. Сондай-ақ спектакльдің &nbsp;жанры мен мазмұнына қарай дайындыққа әртүрлі уақыт бөлінеді. Мысалы, кейбір спектакльге бір-екі ай, ал келесі біріне алты-жеті ай уақыт жұмсалуы мүмкін.‒ Сонда ең ұзақ уақыт дайындық жүргізілген қойылым қайсы?‒ Сахнада 1,5 сағатқа созылған «Неге?» спектакльі алты ай бойы дайындалды. Байқасаңыз қойылым баяу әрі ұзақ, бірақ ол режиссерлік шешіммен біршама қысқартылған нұсқасы болатын. Бастапқы сценарий бойынша спектакль бұл уақыттан да әріге созылушы еді. Себебі спектакль &nbsp;барысында &nbsp;айтылатын түйткіл көп, мәселенің маңыздылығы да жоғары. Қойылым біздің деңгейімізге де ауырлау келді, әрі жастарға негізгі ойды жеткізу қиын болды. Сол үшін актерлерге жеке-жеке психологиялық сабақтар өтілді.‒ «Қызылорданың қыздары» атты қойылым да біраз уақытты қажет еткен болар…‒ Бұл &nbsp;‒ бірнеше жыл бойы жоспарға бекітіліп, тыңғылықты дайындалған қойылым. Осыдан тура бір жыл бұрын сценарий авторы &nbsp;Сұлтанәлі Балғабаев бізге осындай жақсы туындыны жазып беремін деп уәде еткен еді. Қойылымның сценарийі қолымызға тие сала, біз үш-төрт ай бойы үздіксіз дайындалдық. Қойылымның негізгі мазмұны бойынша Сыр өңірінің қазақылықты сақтаған, қазақ тілін және салт-дәстүрді берік ұстанатын аймақ екенін көрерменге барынша шынайы жеткізуге тырыстық. Спектакльде өзге этнос өкілдерінің де образы бар.&nbsp;‒ Ал көрерменнің ерекше ықыласына бөленген шоқтығы биік туынды деп қайсы қойылымды айтар едіңіз?‒ Негізі режиссеріміз Оңталап Нұрмаханов спектакльді кездейсоқ немесе арнайы тапсырма арқылы таңдаған емес. Алдымен қойылым сценарийінің мазмұнын терең зерделеп, жастар аудиториясына лайықты туындыны кеңінен зерттеп алады. Қорымыздағы мағынасы терең, көрерменнің көңілінен шыққан қойылым деп жазушы Шерхан Мұртазаның әңгімесі негізінде жазылған Айжан Атымтаеваның «Қыз қасқыр» трагедиялық спектакльін айта аламын. Бұл спектакль адалдықты арқау етіп, ардан аттамаған қыз тағдырын суреттейді. Қасқырлар ортасында қалған қыз өмірі түз тағыларының адамнан көрген қиянатқа қарсы тартысымен бірге өріледі. Сондай-ақ спектакльде аң атаулының адалдығы мен адам пенделігінің әшкере әлемі қатар көрініс табады. Осы туынды арқылы біз республика бойынша бірнеше қалаға барып, фестивальдерге қатыстық.‒ Жастар театрының труппасы қалай қалыптасты? Актерлар кастинг арқылы қабылданады ма?‒ Бастапқыда &nbsp;әртістердің кастинг арқылы қабылданғаны рас. Бірақ кейінгі уақытта актерлардың кәсіби біліктілігіне ерекше мән беріле &nbsp;бастады. Ендігі жерде әртістердің актер мамандығы бойынша білім алуын жіті қадағалаймыз. Қазір театрда 15-ке жуық әртіс бар.‒ Театрдың негізгі аудиториясы жастар екені белгілі. &nbsp;Қойылым жайлы олардың пікірі қандай?‒ Үш жыл ішінде театр студенттер мен оқушылардан құралған тұрақты көрерменін қалыптастырып үлгерді. Олар әр қойылымның жарыққа шығуын асыға күтіп, алған әсерін жеткізіп отырады. Олардың саны көп болмаса да, біз жастарға рухани азық, ерекше әсер сыйлай алғанымызды жетістік деп санаймыз.‒ Біздегі көрермен мәдениетінің төмендігін жиі айтамыз ғой. Бұл жөнінде не айтар едіңіз?‒ Оқушының немесе студенттің қай ортада болмасын өзін-өзі мәдениетті ұстауы ата-ана тәрбиесі мен ұстаз өнегесінен хабар береді. Бізге келетін көрерменнің бәрін бірдей бағалауға болмайды. Мысалы, былтыр біз арнайы мектеп оқушылары үшін балалар қойылымын дайындадық. Сол кезде қаламыздағы бірнеше мектептен оқушылар келді. Бір қызығы кейбір мектеп оқушыларын қойылым барысында тыныштандыру қиынға соқса, ал келесі бір мектептің оқушылары өздерін үлкен адамша мәдениетті ұстады.‒ Өзіңіз сомдаған рөлдерді толығымен көрерменге жеткізе алдым деп ойлайсыз ба?‒ &nbsp;Актер ешқашан өзі сомдаған рөлді толығымен шынайы ойнадым деп айта алмайды ғой. Әр қойылым сайын кемшілігіңді көріп, сабақ алуға тырысасың және келесі ойында қосымша идея қосасың. Жалпы осы кезге дейін тапсырылған кейіпкер бейнесін өз деңгейінде сомдап шықтым деп ойлаймын. Сахнадағы ең алғашқы рөлім мектептегі бала сезімді бейнелейтін «Алғашқы махаббат» қойылымы екенін жоғарыда &nbsp;айттым. Бұл комедияда Қанат өзінің мұғаліміне ғашық болып, сезімін жеткізе алмай әбігерге түседі. Спектакль барысында Қанаттың ішкі сезімі толықтай суреттеледі, бірақ соңында Қанат ғашық болған мұғалима алыс туысқанының атастырылған қызы болып шығады.‒ Белгілі бір кейіпкерді сомдау барысында актер психологиясына әсер ететіні рас. Қойылымнан соң кейіпкердің аурасынан шығу ұзақ алатын болар…‒ Режиссер актерге рөлді тапсырмас бұрын алдын-ала сұхбат жүргізеді. Психологиялық немесе физикалық тұрғыдан болсын барлық жағдайға дайын болу керегін айтып, дайындайды. Ал актердің міндеті сол рөлді шынайы қабылдап, өзінің ішкі болмысына енгізе алу керек. Ал қойылымнан соң &nbsp;психологиялық ауырпалықты қайта өз өміріне қабылдап, күйзелістен шыға алмау актердің әлсіздігі деп ойлаймын. Шыны керек, спектакльден кейінгі бірер сәтте ішкі әлеміңді түсінбестік, &nbsp;толқу сезімі билейді. Бірақ сол сәтте актер өз кәсібилігін дәлелдеп, эмоциясын уақытында тоқтата алу керек.‒ Кәсіби біліктілікті жетілдіру үшін кімнен сабақ аласыз?‒ Театрға республикамызға белгілі Т. Жүргенов академиясының ұстаздары арнайы келіп, шеберлік сағатын өткізіп тұрады. Мысалы, сахна тілі маманы Дариға Тұранқұлова, Мұрат Әбзелбаев, сахна қозғалысының маманы Аман Бекенұлының дәрісі бізді нағыз маман болуға бейімдейді.‒ Мәдениет ордасында қандай қиындықтар бар?‒ Актерларға белгілі бір деңгейде жағдай жасалмауы осы кезге дейін үлкен мәселе болып келді. Бірақ соңғы уақытта мәдениет саласы қызметкерінің материалдық жағдайын жақсарту жөніндегі қуанышты жаңалықты естіп жатырмыз. Одан бөлек ғимарттың жетіспеушілігі, екі-үш &nbsp;мекеменің бір жерде орналасып, сахнаның бізге уақытында берілмеуі, дайындықты аядай бөлмеде жүргізу &nbsp;сынды мәселелер жұмыс барысында &nbsp;қиындық тудырады.‒ Әдетте сахнадағы спектакльді көргенімізбен, театрдың ішкі кухниясын біле бермейміз. Қойылым барысында қызықты сәттер жиі кездесетін болар…‒ Жаңа айтып өткенімдей, &nbsp;театрдағы қойылым көп жағдайда би және сахна шайқастарынан тұрады. Кейде осындай қозғалысты қайталау барысында актерлар жарақаттанып қалады. Бірде қойылым барысында жас әртісіміз иығын шығарып алды, бірақ спектакль соңына дейін шыдап, бәрі біткен соң ғана жедел-жәрдем шақырттық. Жас болған соң актерлар қойылым барысында Сөзден жаңылып немесе әдейі импровизациялық сөздерді күтпеген жерден айтып қалады. Театрда осындай қызықты әрі тосын сәттер жиі болып тұрады.‒ Ал театрдағы ең жас өнер адамы кім?‒Ұжымның ең кенжесі &nbsp;‒ Ілияс Өтетілеу. Жасы небәрі 19-да болғанмен жақында өткен «Қызылорданың қыздары» спектакльінде қоюшы режиссер қызметін абыроймен атқарды. Оңталап Нұрмахан &nbsp;ағайымыз оның режиссерлік қабілеті бар екенін айтып, &nbsp;кәсіби тұрғыда тәрбиелеуде.‒ Болашақта өзіңізді қандай тұлғаның бейнесінде &nbsp;көргіңіз келеді?‒ Алдағы уақытта өзімді психологиялық жанрдағы рөлмен сынасам деймін. Біздің театрда әлі күнге дейін тарихи драмалар сахналанған жоқ, бірақ жоспарда бар. Бұйырса осы жылы «Томирис» спектакльін көрерменге ұсынатын боламыз. Онда патша мен батырлардың әсерлі рөлдері бар, мен өзімді батыр бейнесінде көргім келеді.‒ Сұхбаттасқаныңызға рақмет!

Әлмұхаммед Алдажаров: Күйзелістен шыға алмау ‒ актердің әлсіздігі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Кезінде Жайдарманның да, қазақша «КВН»-ның да чемпионы атанған «Арал-Ас» командасын жастар жазбай таниды. Әсіресе «Гәлөк 88» образымен талай жанды күлкіге қарық қылған Ғалым Махамбетовтің телеарнадағы бейнесі көпке таныс. Жуырда ғана «Сыр үміті» облыстық жастар форумында «Талант» номинациясын иеленген жерлесімізбен осы аптада емен-жарқын әңгімелестік.− Ғалым, әңгімемізді команда мүшелерінің қызметінен бастасақ... Әзілді кім даярлайды? Кім сүзгіден өткізеді?− Біздің команданың әрбір мүшесі − сценарист, бәрі де әзілді сахнаға лайықты етіп жаза алады. Дегенмен сценарийдің көп бөлігі Даниярдың қолынан шығады. Арамызда тың идеямен әзіл ойлап табатын − сол. Ал әзілді саралап, сүзгіден өткізуші − жетекшіміз Төребек. Сахнаға дейін де, кейін де редакторлық жұмыстарға қарап, тәрбиелік мәні мен мазмұнын өзі бір талқылап алады. Ал Ақылбек екеуміз әзілдердің идеясын толықтырып, түрлендіріп жіберетін адамдармыз (күліп).− Жайдарманшының арнайы дипломы болмайтыны белгілі. Сіз актер болмағанда, &nbsp;қазір қай салада жүрер едіңіз?− Менің онсызда арнайы мамандыққа берілген дипломым жоқ, бірақ қазір &nbsp;актер болып жүрмін. Негізі бұл бала кезімдегі арманым еді. Дегенмен КТА &nbsp;(Көңілді тапқырлар алаңы – ред.) арқылы сахнаға келіп, телеарнада танымал актерге айналамын деп ойламаппын.− «Әзілдің астарында зіл жатады» дейді үлкендер. Көрерменді күлкімен көмкергенде зілді оймен шешімін тапқан мәселе бар ма?− Біз әзілді ауыл арасынан, халықтың ортасынан іздейтінбіз. Әрине елдегі әзілдің түгелдей бәрін емес, тек ерекше образды, адамдардың қызықты қылығын, күнделікті &nbsp;күлкілі әдеттерді бақылап жүріп, өз ортамызда соны қайталап көретінбіз. Әзіл өзімізге өтімді болып, ұнаса әрі қарай дамытып, диалог құрастырып, түрлі оқиғалар өрбітуші едік. Ал әзіл арқылы шешімін тапқан мәселеге келсек, менің Гәлөк 88 деген образым көпке таныс. Сол рөлді сахнаға алып шыққан кезде тек залды күлкіге қарық қылдық деп ойладық. Алайда сол сәтте сахнадағы біраз адамды тәрбиелеген екенбіз. Гәлөк тәрізді қиқар сөйлеуді шынайы өмірде де әдетке айналдырған көп адам өзін сахнадан көріп, жинақталған кезі болыпты. Сондай-ақ біздің команда &nbsp;Жайдарманда Арал мәселесін жиі көтерді. Өзімізге келіп «сендер осы мәселені сахнада қозғаған соң, қолға алдық» деген әңгімені естімесек те, әзілдің «зілімен» Аралдың көркейіп келе жатқанын &nbsp;жақсы нәтиже деп түсіндік.− Қожанасырдың тарихта қалған қалжыңдарын ел әлі күнге айтады. Ал сіздің &nbsp;көрермен есінде қалған әзіліңіз немесе кейіпкеріңіз қандай?&nbsp;− Халықтың көп есінде қалғаны − ауылдың бұзық жігіті Гәлөк 88 образы. &nbsp;«Ее, квн» деген сахнадағы сөзімді көпшілік күнделікті өмірде әзілдеп айтып жүргенін көргем. Жалпы әр ойындағы бір сөзіңді іліп алып, қайталап жүретіндер баршылық. Дәл қазір есіме түспей отыр, бірақ зиялы қауымның жоғары бағалағаны − «Сендерде су бар ма, бізде су жоқ» деп басталатын әзіл еді. Сондай-ақ әскерден келген жігіт туралы үздік үй тапсырмасын да жастар жиі еске түсіріп айтып жатады.− Қазір әртістердің ойшылдығынан тойшылдығы басым екенін көпшілік сынап жатады. Бұл күнкөріс қамы ма, әлде…− Әртістің көбі тойда жүргені рас, менде соның бірімін. Жігітке жеті өнер де аз. Тойды жоғары деңгейде жүргізе білу де шеберлікті қажет етеді. Сұранысқа ие болып тұрғанда неге шықпасқа?! Қазір асаба көп, бірақ таңдау ‒ халықта. Басында мені тойда шақырған кезде келіспеуші едім. Кейін жаймендеп тойды толық басқаруды үйрендім. Халықтың ортасында әңгімең мен әзіліңді айтып, елдің батасын алып жүргенге не жетсін?! Бірақ мен тойды өзімнің жұмысымнан алдыңғы орынға қойған емеспін.&nbsp;− Қоғамда, әлеуметтік желіде жастармен тығыз байланыстасыз. Қалай ойлайсыз, &nbsp;қазіргі жастарға не жетіспейді?− Жастарға ең алдымен «внимание» жетіспейді. Иә, олар кәдімгідей өздеріне басқаның назар аударғанын қалайды. Әрине жастардың бәрі деп айта алмаймын, бірақ басым көпшілігінің еңбектенуге талпынысы аз. Барлығы бірден жұлдыз болғысы келеді, бәрі бірдей атақты болып, ақшаны аспаннан «асағысы» келеді. Мысалы, бұрын әлеуметтік желінің жоқтығы әсер еткен шығар, біз тек қана Жайдарманды көретінбіз. Күні бойы дайындықта жүріп, ақша да таппасақ та сахнаның нағыз еріктісі болдық қой. Қанша жыл осылай Жайдарманның ізінде жүрдік. Алланың қалауымен қазір соның жемісін көріп жүрміз. Қазір көзінде оты бар, жалындап тұрған жасты аз көремін. Өзімізді ғана мақтан етіп айтып отырған жоқпын, кезіндегі біз сияқты қаншама жасты бүгінгіге үлгі еткенім деп түсініңіз.− Ең маңызды шешімді кімнің кеңесімен қабылдайсыз?− Көбіне достарыммен ақылдасамын. Сосын жарыммен, кейде Расулмен. Расулмен ақылдасатын себебім, оның ойы мен үшін &nbsp;аса қажет болмаса да оның қазірден тұлға сезінуі әке ретінде маған өте маңызды. Баланың ойын сұрасаң, ол өзін үлкендерше сезініп, «кішкентай» миын қозғап, көмектесуге талпынады. Сондай-ақ кейде мәселенің ыңғайына қарай жақындарымның да пікірін білуге тырысамын. Мысалы, діни сұрақ болса ұстаздың, есеп-қисап жөнінде бухгалтер досымның ақылын тыңдаймын.− Бүгінгі өнер саласына сын көзбен қарап көріңізші... Шоу көбейген тұста қателікті неден бастап түзету керек?− Жалпы өнер саласын сынап жүрген адам емеспін. Тек өзімнің қолымнен келетінді жасап, ешкіммен жарыспай еңбектенетін актермін. Бір айтарым, бізді көретін көрерменнің басым көпшілігі қазақ болғандықтан сахнада нағыз қазаққа керек нәрсені айту керек тәрізді. Ол ән болсын, мүмкін кино, сериал, әзіл болсын. Қазір барлығы жаңалық жасағысы келіп, шетелден жоба ұрлап, соларға еліктеп жатады. Бірақ мұның бәрі уақыт өте қалады деп ойлаймын. Өйткені қазақы дүние ғана шынайы бағаланады және оның ғұмыры ұзақ болады. Мысалы, Тұрсынбектің әзілдерін халық жақсы көреді. Неге? Себебі ол қазаққа керек нәрсені айтып отыр. «Өнер қырандары» да осының дәлелі.− Бүгінде төрт баланың әкесісіз. Отбасындағы ең үлкен құндылық деп нені айтар едіңіз?− Ең басты құндылық − иман. Екіншіден, сыйластық, бірін-бірі түсіну. Әке баланы, бала әкені, отағасы жарын, отанасы ерін түсініп тұрса «шағын мемлекетте» ешқандай қиындық болмайды. Сенімділікпен бірге құрған мақсат, үміт отбасы бірлігін нығайта түседі.− Қазақ «көз, сұқ» деген ұғымды жиі айтады. Ұлыңыз Расулды эфирге шығармас бұрын сізде де осындай қорқыныш бола ма? Осы орайда Расулдың «Күлдір-бүлдір» бағдарламасына келуі, дайындық барысы жөнінде де кеңінен айтып берсеңіз…− Көз тиіп кету деген өмірде бар нәрсе. Бірақ оны көңіліме алмайды екенмін, елдің сөзі өтеді дегенге де мән бермеймін. Мысалы, қатты жұқпалы аурумен ауыратын адамның қасында отырсам да маған жұғады деп ойламаймын. Дегенмен кейде Расулға көз тиюден сақтайтын дұғаларды оқып жүреміз.Телеарнадағы жоба басталғанда Расулмен жұмыс жасау оңай болған жоқ. Кішкентай төрт жастағы бала. Оның сценарийді оқымақ түгілі, айтқан сөзіңді қайталап беруі қиын еді. Бірақ сонда да Расулмен бірге жетпістен аса серия түсірдік. Эфир жұмысы Расулға да жеңіл тимеді, біз солай үлкен шаруаны атқардық. Бастапқыда Расул икемге келмей жатқан кезде «енді не істейміз, үлкен жауапкершілікті мойнымызға алдық, бітіре аламыз ба?» деген қорқыныш болды. Әйтеуір Алланың қалауымен бәрі ойдағыдай шығып, рейтинг біз жоспарлағаннан да керемет болды.&nbsp;− «Бос күлкі жүректі қарайтады» делінген дінде. Сахнадағы әзілдерді «пайдалы» деп ақтап алуға бола ма?− Сахнада пайдалы да, &nbsp;пайдасыз да әзіл бар. Мен оның бәріне толық жауап бере алмаймын. Негізі әзіл адамның жас шамасы мен сол кездегі деңгейіне қарай айтылады. Қазір бұрынғыдай бос күлуге біздің уақытымыз аз. Отбасы, бала тәрбиесі, жұмыс деген сияқты қарбалас тірлік бар. Бұрын жас болдық, болмайтын әзілге де күлдік. Қазір де әзіліміз таусылып қалған жоқ, бірақ орынсыз күле беретіндей жаста емеспіз.− Өмірде минусты плюске қаншалықты айналдыра аласыз?− Өте қызық сұрақ. Өмірде минусты плюске айналдырған адамның бірі − менмін. Оған оқымай-ақ өзім армандаған актер атануым дәлел. Сол сияқты өмірдегі көп келеңсіздікті күліп жеңген жайттар жетерлік. Оның қайсысы оң, қайсысы сол екенінін өзіңнен басқа ешкім аңғармайды ғой. Сондықтан өмірге позитивпен, күліп қарасаң &nbsp;соңында қайырлы қуаныш күтері анық.‒ Сіз үшін 24 сағаттың қайсысы маңызды?‒ Түскі ас уақыты (күліп). Өйткені, осы кезде қарным қатты ашады. Ойнап айтам, мен үшін әр тәуліктің имандылыққа шақырар бес уақыты бәрінен маңызды.− Жайдармандағы бүгінгі буынның деңгейі қандай? Жас әзілкештерге қандай кеңес айтар едіңіз?− Қазіргі қазақша КВН-нің деңгейі өте тамаша, керемет. Өткенде финалда болдым. Шынымды айтсам ондай финалды көптен бері көрмеген едім. Мен Астанадағы жоғары лиганы айтып отырмын, ал аймақтағы деңгейден хабарсызбын. Қазір халықтың көңілінен шығу өте қиын, өйткені әлеуметтік желі дамыған, ал керісінше адамдар сабырсыздана түскен. 5-15 секундтың ішінде көрерменді күлдірмесең, іші пысып телефонға үңіледі. Сондықтан осындай өтпелі тұста көптің назарын өзіне қаратқан командалардың деңгейін жоғары бағалаймын. Ал жақсы жайдарманшы болып, халықты көз алмай командаға қарату үшін көп іздену керек.− 10 жылдан кейінгі Ғалымды қалай елестетесіз? Қазір немен айналысып жүрсіз?− Он жыл бұрын мен осы деңгейге жететінімді білген жоқпын. Сондықтан алдағы он жылдықты да тек Алла біледі. Әрине болашағымнан тек жақсылық күтемін.Дәл қазір Расул екеуміз 7 арнаның «бет-бейнесіміз». Қазір басқа арналардан да ұсыныс жиі түсуде. Сондықтан түсірілім барысын жоспарлап, ұсыныстарға таңдау жасап жатырмыз. Алла қаласа, эфирден, You tube-тан &nbsp;тың жобаны көретін боласыздар. Биылға жоспар өте көп. &nbsp;Оған қосымша той, концерт жүргізумен айналысамын. Одан қалса &nbsp;Instagram парақшасындағы 1 миллионнан астам тіркелуші халықты «асыраудың» өзі оңай жұмыс емес... (күліп)&nbsp;− Сұхбаттасқаныңызға рахмет!

Ғалым Махамбетов: Жастарға «внимание» жетіспейді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Сыр саңлағы Мақсат Исағабыловтың есімі көпке таныс. Спортшы байрақты бәсекеде облыс мерейіін өсіріп, аймақ атын әйгілеп келеді. Жуырда жампоз балуанмен жолығып, алдағы жоспар мен спорттық әлеует тақырыбында әңгіме қозғадық.− Мақсат, бүгінгі болмысыңызға қарасақ, бала күніңізде де бірінші атаман атанып, талай мықтының жауырынын жерге тигізген тәріздісіз…‒ Спортқа бала күнімнен әуес болғаным рас. Үй маңында достарыммен күресіп, алысып жүретінімді байқаған әкем бесінші сыныбымда мені қазіргі жаттықтырушым Болатбек Кенеевке тапсырды. Бірақ мектепте өз күшімді көп көрсете бермейтінмін, өйткені сол кезеңде балаға тән ұялшақтық мінез басым болды. Жалпы мен ғана емес, отбасымызбен спортқа жақын, жанкүйер адамдармыз деп айта аламын.‒ &nbsp;Кілемдегі ең алғашқы кездесу де есіңізде болар…– Әрине. Ең алғашқы бәсеке оқушы кезімде өзім туып-өскен Қармақшы ауданында өткен. Әр аптаның соңына қарай дәстүрлі түрде аудандық жарыс ұйымдастырылатын. Ең бірінші сондай бір жарыста үшінші орын алғаным есімде. Бірақ сол кездегі қарсыластың барлығы мектеп кезінде ғана спортпен айналысып жүрді де, кейін жоғары спортта көріне қоймады.– «Әлем барысында» Айбек Нұғымаровқа жол бердіңіз. Сәттілік жетіспеді ме, әлде дайындық кемшін болды ма?— Айбек Нұғымаровтың менен он жас үлкендігі бар. Жас айырмашылығынан бөлек ол кісі екі дүркін «Қазақстан барысы», екі мәрте «Әлем барысы» атанған мықты палуан. Шынымды айтсам, аламанда маған тәжірибе жетіспеді, қазір сол қателіктерден ой түйіп, жұмыс жасап жатырмын. Биыл өтетін «Қазақстан барысында», «Әлем барысында» кемшіліктерді түзеп, жеңіске жетемін деп үміттенемін. Одан бөлек осы жылы Азия чемпионаты, Әлем чемпионатына да дайындық жүргіземіз. Алғашқы оқу-жаттығу жиыны ақпан айының жиырмасында Алматыда басталады. Осылайша жыл бойы ұлттық құрамамен бірге оқу жаттығу жиындарына қатысып, тәжірибемді толықтырамын.– Әлем мықтылары мен біздің палуандарды салыстырсақ, қай тараптың мүмкіндігі жоғары?Кешегі өткен «Әлем барысына» шет мемлекеттен елуге жуық палуан қатысты. Қазір шетелде де қазақ күресінің федерациясы жұмыс жасайды, соның нәтижесінде Өзбекстан, Моңғолия, Грузия, Тәжікстан &nbsp;палуандары да алдыңғы орыннан көрініп жүр. Бірақ төл күресіміз болған соң, өзге палуандарға біздің жігіттер есе жіберген емес.– Жеңіске апарар жолдың кедергісіз болмайтыны белгілі. Сіз де бұла күштің бәсекесінде біршама қиындықты еңсерген боларсыз... &nbsp;&nbsp;– Оныңыз рас, негізі байрақты бәсекенің жауапкершілігі бәрінен басым болады. Мысалы, кешегі «Әлем барысына» қатысушылардың тізімінде әуел баста мен жоқ болатынмын. Ол жерде біздің елдің намысын қорғайды деп төрт палуан белгіленген еді. Алайда Айбат Сетен есімді палуан жарысқа бір апта қалғанда аяқ астынан сырқаттанып қалды. Ұлттық құраманың бас бапкерлері ойласа келе маған сенім артып, жауапкершілік жүктейтінін айтты. Мұндай жаңалықты жарысқа екі күн қалғанда естідім, шынымды айтсам қатты қуандым, өйткені әлемдік додаға қатысудың өзі үлкен жетістік қой. Ол кезде мен де тамағыма суық тигізіп, сәл ауырып жүрген болатынмын, бірақ мұны жаттықтырушыма айтпадым. Өз-өзіммен күресіп, «маған елім осындай үлкен үміт артып отырғанда, әлсіздік танытуға болмайды» деп қобалжуды жеңдім. Ал кілемде жеңіске жеткенімде көзімнен еріксіз жас шыққанын жасырмаймын.– Қазақта «батыр аңғал» деген сөз бар. Палуанның біз білмейтін осал тұсы қандай?– Менің кілемдегі ең бірінші қателігім қарсыласыма көп аяушылық танытамын. «Қарсыласқа қатігездік көрсетпейсің» дегенді жаттықтырушыдан да, жанкүйерден де жиі естимін, алайда сол мінезді әлі күнге жеңе алмай келемін. Менде үнемі «денсаулығына зақым келтіріп алмаймын ба, оқыс қимылдап қалып бір жері ауырып қалмай ма?» деген ой тұрады. Негізі кілемдегі қарсылас өмірде досың болу керек. Бірақ қарсыласты белдесуде аяу дұрыс емес, өйткені сен жылы қабақ танытқаныңмен ол сені жығып кететіні белгілі ғой. Сондықтан ең үлкен кемшілігім деп осы қасиетімді айтар едім.– Қазақ күресінің облыстағы деңгейі мен даму бағытына тоқталсаңыз…– Аймағымызда қазақ күресінің дамуы жоғары деңгейде деп айта аламын. Ізімізден білегі құрыш, жігері қылыш палуан інілеріміз өсіп келеді. Одан бөлек облыс әкімдігі, спорт басқармасы да осы салаға ерекше мән беруде. Соның нәтижесінде Сыр палуандарының есімін ел танып, қолдау көрсететін жанкүйердің саны артуда. Сондай-ақ бізден кейінгі буын арасында Еңбек Сақтағанов, Айдын Жыланбасов, Нұрдәулет Жақсылық ініміз ел чемпионатында топ жарып жүр.– Осы орайда өз салмағыңызда бірге шығатын палуан бар ма?– Нұрым Сәлімгерей атты палуан бауырымды көпшілік таниды. Біз бала кезден бірге өстік, тіпті отбасымызбен жақын араласамыз. Анам сұрағандарға «Менің егіз балам бар. Нұрымды түнде, Мақсатты күндіз босанғам» деп әзілдейді. Себебі, Нұрым қара, ал мен сарғыштаумын ғой (күліп). Айта кетейін, Нұрым желтоқсан айында Ақтөбеде өткен әлем чемпионатында 100 келі салмақ бойынша «Әлем чемпионы» атанды.– Спортта да төрешілер тарапынан қателік кететінін естиміз. Күресте де әділетсіздік бола ма?– Иә, төрешілер де кейде қателеседі. Ара-тұра бұрмалаушылықтар да болып тұрады. Дегенмен оларға шағымданғаннан гөрі, келесі жарыста мықтылығымды дәлелдеп, жеңуді &nbsp;дұрыс санаймын.&nbsp;– Ал сіз үшін ең басты қарсылас кім? &nbsp; &nbsp;– Қарсыласты мықты немесе әлсіз деп бөлген емеспін. Дегенмен Айбек Нұғымаров, Руслан Әбдіразақов, Ерасыл Қажыбаев сынды палуандарды талайдың жауырынын жерге тигізген, жұдырығы жуан спортшылар деп айта аламын. Негізі қарсыластың осалы болмайды, сондықтан бәріне бірдей үлкен дайындықпен баруға тырысамын.– Қазақ «ер-азамат сегіз қырлы, бір сырлы» болу керек дегенді жиі айтады. Ал сіз спорттан өзге қандай салаға қызығасыз? – Аптаның әр тәулігінде екі мезгіл, таңертең және кешкі уақытты жаттығуға арнаймын. Ал бос уақытта атқа мініп, саятшылыққа шығып қайтатын жақсы әдетім бар. Әкем үнемі ер жігіт атқа мініп, мылтық ата білу керек деп айтып отырады. Спорттан бөлек Қорқыт ата атындағы ҚМУ-да бастапқы әскери дайындық және заңгер мамандығы бойынша білім алғанмын.– Болашақ палуандарда қандай қасиет болу керек? Олар осы сәттен бастап нені ескергені дұрыс?– Дәл қазіргі қоғамда жастар уақыттың қадірін түсіну керек. Болашағың үшін еңбек етіп, жастық жігеріңді жақсы дүние үйренуге жұмсасаң, ертеңгі күнге нық сеніммен қарай аласың. Ал палуанға тән қасиеттерге келсек, ер-азаматта бірінші намыс, ұлтшыл мінез, еңбекқор ұстаным болу қажет.– Сұхбаттасқаныңызға рақмет!

Мақсат Исағабылов : Төрешілер де қателеседі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Ақнұр Бекназар – Сырдағы беделді мекеме «Құрылыс комплексі және ТКШ қызметкерлерінің салалық кәсіподағының» жастар кеңесінің төрайымы, Ол №3 мектеп-лицейде білім алды. «Өнер мектебінің» хореография сыныбын тәмамдады. Қазақ технология және бизнес университетінде дизайн м,амандығын оқыды. Университетте «Жастар ісі жөніндегі комитет» төрағасы, Nur Otan партиясы Jas Otan ЖҚ жастар мәслихатының депутаты, Астана қаласы әкімдігінің «Астана жастары» жастар ресурстық орталығының ұйымдастыру бөлімінің маманы, сонымен бірге Астана қаласының 35 колледжінің жастар ісі бойынша төрағаларынан құралған А35 ұйымының кураторы болды. Ол Жасыл ел «Үздік жетекші» номинациясының жеңімпазы атанған. Бүгінде «Құрылыс комплексі және ТКШ қызметкерлерінің салалық кәсіподағының» жастар кеңесінің төрайымы.– Дизайн мамандығында білім алдыңыз. Қазір дизайнерлікпен айналысасыз ба?– Дизайн мамандығын таңдар кезде той үйі салонын &nbsp;ашамын деген арман болды. Осы мақсатта бұл мамандықты таңдадым. Бұл салада еңбек етпесем де қателестім деп есептемеймін. Себебі дизайнерлік білімім ұйымдастыру жұмыстарына септігін тигізді. Заманға сай мамандық болғандықтан бес жыл уақытым зая кетпеді. Бүгінде «Менеджмент» мамандығы бойынша магистратураның 2 курс студентімін.– Жастардың бел ортасында жүрсіз. Жас адам қандай жаңашылдықтар әкелу керек деп ойлайсыз?– Жастар саясатын жүргізу ісінде күніне жүздеген жоба келеді. Жастар ресурстық орталығында жұмыс істеген кезде көзімнің жеткені. Күнделікті проблемаларды сараптай отырып, бір маман кемінде 10 шақты жобаны ұсынады. Сондықтан бұл тек уақыт мәселесі. Жастар саясаты ешқашан тоқтап тұрмайды, сол себепті жаңашылдық күнделікті енгізілуде. Тек оның іске асуына уақыт қажет деп ойлаймын.– Жастар кәсіподақ қызметін қалай бағалайсыз?– Кәсіподақтағы жастардың рөлі жоғары. Қазір инновация мен модернизацияның заманы. Ал кәсіподақ бұл қадамды батыл жасап келеді. Кәсіподақ бір орында тұрмай, жаңашылдыққа, ашықтыққа жұмыс істейді. Жақында кәсіподақта «Smart kasipodaq» жобасы өз жұмысын бастады. Бұл жоба арқылы кәсіподақ мүшелері, кез келген смартфонға бағдарламаны жүктеу арқылы барлық ақпаратты электронды түрде алады. &nbsp;Сонымен қатар Жастар жылы аясында 2019 жылы жұмысшы жастарға арналған «Jana esim» жобасын іске асырып, сәтті аяқтадық. Жоба аясында кәсіподақ жастары жұмыс орнында жобаларды іске асырып, жақсы нәтижелер көрсете білді. Сонымен қатар салалық кәсіподақтың жастар кеңесі тынбай еңбек етуде.&nbsp;– Астана жастарының А35 тобы не мақсатта құрылды? Немен айналысты?– А 35 жобасы – Астана қаласының 35 колледжінің жас көшбасшыларынан құралған болатын. Мақсаты: азаматтық пен қазақстандық патриотизмді қалыптастыру, &nbsp;қалалық колледж студенттерін біріктіру. Жас көшбасшылар – коллледж арасында түрлі іс-шаралар өткізіп, бір-бірімен тәжірибе алмасады.– Елордада жастардың жұмыссыздық деңгейі қандай?– Елордада жұмыссыздық деңгейі орташа деп есептеймін. Жоғарғы оқу орнын бітірген студенттерді оқу орындары өздері жұмысқа орналастырады, қалған бөлігі өздері жұмыс іздеп табады. Нұр-Сұлтан қаласы болашақтың қаласы болғандықтан, жұмыс істеймін деген адамға іс міндетті түрде табылады. Қарапайым сатушыдан бастағанның өзінде, 1 жыл ішінде мансап бойынша көтерілуге мүмкіндіктер бар. Бірақ, жеке менің пікірім, менің замандастарымның арасында еріншектер аз емес. Өз-өзін көрсетпей, еңбек етпей, тез әрі оңай бәрі бола салғанын қалайды. Олай болмағаны үшін басқа біреулерді кінәлап жатады. Жеңілдің астымен, ауырдың үстімен жүруге жол іздемей, еңбек пен тәжірибе арқылы келген қызметке ұмтылса деген тілегім бар.– Үш тілді еркін меңгерген екенсіз…– Мектеп қабырғасында қатал талаппен оқытқан мұғаліміміз Қазына апайдың арқасы. Университетке түскенде деңгейім жоғарылардың қатарында болды деп айта аламын. Сонымен қатар ағылшынша &nbsp;сериал, киноларды субтитрмен көруім, аудио тыңдау арқылы шыңдалдым. Жалпы үш тіл білу қиынға соқпайды. Тек адамның бойында "мен осыны үйренуім керек" деген талап болу керек. Жалқау адамға тіл үйрену қиынның қиыны. Курстарға бармай, бәрін ертеңге қалдыра берген де жарамайды. Адам болашаққа ұмтылу керек, әр күнің жаңа идеямен басталу қажет.– Туған жерді сағындыңыз ба?– Елордаға келгеніме біраз уақыт болды, осы жақтан өмірлік серігімді кездестіріп, тұрмыс құрдым. Дегенмен Сыр өңіріне атбасын тіреп тұрамыз. Қашанда туған жер ыстық болады ғой. Туған жердің топырағына аунағанға не жетсін?!– Арманыңыз қандай?– Арманым өте көп. Қазірде мен үшін бірінші орында отбасымның бақыты. Бүгінде өмірлік жарыммен ортақ арман-мақсаттарымыз бар. Сол арманға қол ұстасып бірге жетуімізді армандаймын. Жазира Байырбекованың әнінде шырқағандай, «алаңсыз күліп жүрсем де, армансыз күнім болмайды»…– Қазір билейсіз бе? Әлде билеуді тоқтатыңыз ба?– Иә, өнер мектебінде оқып жүргенде би жолын ары қарай жалғастырам деп ойлағанмын. Бірақ ата-анам &nbsp;ол қосымша &nbsp;хоббиің болсын, басқа мамандықты таңда деп кеңес берді. Соңғы рет өнерімді «Астана жастары» ресурстық орталығында жүргенде корпоративтік кеште арнайы сайыс барысында көрсеткенмін. &nbsp;Үш жыл шамасында билеген жоқ екенмін. Бірақ бидің арқасында сахнадан қорықпаймын. Еркін, баяндама оқып, жиналыстарда пікірімді білдіре аламын.– «Студенттік бес жылым мен үшін табысты жыл болды» дедіңіз. Айтыңызшы несімен табысты?– Студенттік шақта, Елорданың қызу, әрі белсенді өміріне қатыстым. Бір күн болсын, ішім пысып үйде отырған кезім болмапты. Соның арқасында бүгінде керемет ортам бар. &nbsp;Сол кезде бірге өскен достарым – қазір лауазымды қызметтерде. &nbsp;Студенттік шақта алған алғыс хаттар, қатысқан іс-шаралар, таныстық бәрі мені табысқа жетеледі. Қазіргі жеткен, білгенімнің бәрі студенттік шақтың арқасы деп білемін. Рас, кімге болмасын студенттік шақ қызық болады. Естен кетпес сәттер өте көп кездеседі. Мен студент кезде көптеген жетістіктерге жеттім, жоғарыда атап өткендей марапаттарым да көп болды. Біршама қызметтерде бой көрсеттім. Көптеген достар таптым. Әр жыл сайын ортам ауысып тұрды. Бәлкім сол үшін де табысты болған шығар.– «Заманауи стандарттарға сәйкес жаңа жобалар ұсынамын» дедіңіз. Сонда ол қандай жоба? Біреуін атаңызшы?– Жобаны ұсыну оңай, ал сол жобаны іске асыру қиын. Көп жас жобасын әрі қарай дамытпай, жүзеге асырмай жатады. Оған кім, не себеп деген сұрақ болады ғой. Айтайын, бастысы, жалқаулық. Жастар арасында еріншектікке бой алдыратындар көп. Ол менің өмірімде де кездесіп жатады. Жастық шақты пайдаланып, болашағына септігін тигізетін бір пайдалы іс ұйымдастырса болмай ма деген ой келеді. Сосын әттең дейсің. Ал менің жобаларыма келсем, әр кезде әр түрлі жоба ұсынамын. Қашан да басшымның талабын, ойын зерделей келе жобаны құрастырамын.– Бас қала сізге несімен ерекше?– Нұр-Сұлтан қаласы – жастардың қаласы. Бұл қаланың ауасы да таза, аурасы да ерекше. Жастарға шабыт беретін де, алға жетелейтін де осы қала деп ойлаймын. Себебі қаланы аралап жүрсеңіз, жастардың көңілді жүргенін аңғаруға болады. Сосын бұл қалада "қайда барамын" деген сұрақ болмайды. Бәрі бар, барлық жағдай жасалған. Серуендеймін десеңіз де, кемеге мініп қала аралаймын десеңіз де, ерік өзіңізде. Сондай-ақ елорда заманауи стандартқа сай, үлкен әрі әдемі қала. &nbsp;Әрі жастар саны жыл санап артуда. Жалпы мүмкіндіктерге толы қала деп білемін.– Адамның қандай қасиетін бағалайсыз?– Абай атамыздың сөзімен жауап берейін: «Тірі адамның жүректен аяулы жері бар ма? Рақымдылық, Мейірбандылық, әртүрлі істе адам баласын өз бауырым деп, өзіне ойлағандай оларға да болса игі еді демек – бұлар жүрек ісі. Асықтық та – жүрек ісі». Сондықтан жүрегі таза, иманды, әрі пиғылы таза адам баласының қасиеті мен үшін бағалы.

Ақнұр Бекназар: Кәсіподақтағы жастардың рөлі жоғары

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Аймақтың су шаруашылығы саласында талай жыл еңбек етіп, қоршаған ортаның экологиясын жақсартуға үлес қосқан ғалым Төрехан Қарлыхановтың есімі көпке аян. Арал &nbsp;теңізінің гидроэкологиялық проблемасын шешу жолын зерттеуді өткен ғасырдың 80-ші жылдары қолға алған тұлғаның бүгінде еңбек жолын шәкірттері мен балалары жалғап келеді. Осы аптада сушылар отбасынан шыққан ұстаздың қызы, «Су шаруашылығы және жерге орналастыру» кафедрасының оқытушысы, техника ғылымдарының кандидаты Гүлнұр Далдабаевамен аз-кем тілдескен едік.‒ Осы кезге дейін университет студенттеріне экология пәнінен дәріс бердіңіз. Жастардың бұл салаға қызығушылығы қандай?‒ Бүгінгі таңда экологиялық жағдайдың нашарлауы ‒ адамзат алдында тұрған ең маңызды мәселенің бірі. Ауа мен су көздерінің ластануы, табиғи ресурстардың азаюы кедейлікті арттырып, мәжбүрлі көші-қонға, адамдардың тұрмыс деңгейіне кері әсерін тигізетіні анық.Экологиялық аймақта орналасқан біз үшін, соның ішінде жастардың экология саласына аландауы заңдылық деп есептеймін. Оны университет қабырғасында жыл сайын өтетін дәстүрлі студенттік конференцияға ұсынылатын студенттердің ғылыми-зерттеу жұмысынан байқауға болады.Ғылыми-зерттеу жұмысының басым бөлігі аймақты көгертіп-көркейтуге, жақсартуға, су, энергия үнемдейтін жаңаша инновациялық технологияларды кеңінен қолдануға, суармалы ауылшаруашылық алқаптарының экологиялық-мелиоративтік жағдайын жақсартуға, сонымен қатар Сырдария өзенін ластанудан қорғауға бағытталған. Айта кетейін, студенттердің еңбегі жыл сайын республикалық деңгейде жүлделі орынға ие болуда.‒ Қазір Арал экологиясы жайлы жиі айтылады. Осы орайда әкеңіздің теңіздің қайта толысуы үшін атқарған еңбегіне тоқталып өтсеңіз... Ол кісінің қолға алған ғылыми жұмыстарын қазір кім жалғастыруда? &nbsp; &nbsp; &nbsp;‒ Арал аймағының экологиялық дағдарысы әлемдегі күрделі мәселелердің қатарында ерекше орын алады. Теңіздің құрғаған табаны шаңды борандар көзіне айналып, топырақ құрылымының бұзылуын күшейтуде, егіншілікте өнімін бәсеңдетіп, ауыл шаруашылығы өндірісінің төмендеуіне ықпал етуде. &nbsp;Арал теңізінің мәселесін көптеген отандық және шетелдік ғалымдар зерттеп, қалпына келтіруге зор үлес қосып келеді. Солардың бірі менің әкем, Төрехан Қарлыханұлы еліміздің экологиялық жағдайына, оның ішінде Арал мәселесін шешу жұмыстарына бар өмірін арнаған кісі. Арал теңізі проблемаларына байланысты 1995 жылы Халықаралық &nbsp;экология және табиғатты пайдалану академиясының академигі болып сайланды. 2009-2011 жылдары «Голос Арала» газетінің бас редакторы болып, Арал теңізінің проблемаларына еліміздің ғана емес алыс-жақын шетелдің ғалымдарының да назарын аударып, бірнеше ірі халықаралық жобалардың іске асуына ықпалын тигізді.Сырдария өзенінің су ресурстарын тиімді пайдалануға және Солтүстік Арал теңізін қалпына келтіруге бағытталған «Сырдария өзенінің арнасын және Солтүстік Арал теңізін реттеу» халықаралық жобасының шешімін ғылыми негіздеуге және сараптауға көп көңіл бөлді. Қазақстандық Арал теңізінің гидроэкологиялық проблемасын, Кіші Арал және Барсакелмес қорығы аймағында су ресурсарын сатылы жүйе бойынша реттеу және басқару технологиясын, Арал теңізінің құрғап қалған аумағын фитомелиорация әдісі арқылы жақсарту шараларын, атыраулық көлдер жүйесін сақтап қалудың маңыздылығын және т.б. су шаруашылық проблемаларды шешу жолын қарастырды, халықаралық деңгейдегі ғылыми конференциялар ұйымдастырды, Арал проблемасына Миклин Филипп (АҚШ), Гуннила Бьеркланд (Швеция), Михаэл Томан (Словения), Аладин Н.В. (РФ) және т.б. шетелдік ғалымдарды тарта білді. Өңірді сумен қамтамасыз ету проблемасын Орта Азиядағы өзендер суын тиімді пайдалану және суармалы жерлерді су үнемдеу технологиясына көшіру арқылы шешпесе болашақта үлкен мәселеге айналатынын дәлелдеді.2002-2007 жылдар аралығында «Көксарай» қарсы реттегішін салудың маңызын, оның Сырдария өзенінің суын қысқа мерзімде реттеу қажеттілігін беделді ғалым ретінде табанды қолдай білді, жобаның іске асуына тікелей ат салысты. Әр жылдары экология мәселелері бойынша тәуелсіз халықаралық сарапшы болды. Әкемнің көзі тірісінде экология саласы бойынша атқарған еңбегі көп. Биыл ғалымның 70-жылдығына орай Қорқыт ата атындағы ҚМУ-дың 5-інші оқу ғимаратында профессор Т.Қарлыханов атындағы дәрісхана ашылды. Бүгінде әкемнің шәкірттері түрлі салада қызмет етеді, ал ол кісінің еңбектерін алдағы уақытта өзім жаңа жобалармен толықтыратын боламын.‒ Сұхбатыңызға рахмет!

Гүлнұр Далдабаева: Жастардың экологияға алаңдауы ‒ заңдылық

Агроөнеркәсіп кешенін дамыту – маңызды іс

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Жақында медицина ғылымдарының докторы, академик Төрегелді Шарманов кез келген қауіпті індеттің ең басты емі сабыр екенін айтты. «Індетпен күресу нәтижелі болу үшін ең әуелі адамға сабыр, төзім керек. Өйткені дәл осы кеселдің психологиялық салдары – өте ауыр» дейді ғалым отандық басылымға берген сұхбатында. Расында ел арасындағы дау мен дақпырттың, қорқыныш пен қауіптің үмітті үрей жеңуінен болғаны анық. «Ауырып қаламын-ау» деген ой, «енді не болады» деген күдіктің өзі дертті жұқтырғаннан бетер екені белгілі. Осы орайда пандемия кезіндегі психологиялық көңіл-күй тақырыбында БҰҰ-ның ұлттық тренері, психолог Жұлдыз Төрәліқызымен әңгімелестік. &nbsp;‒ Қазір қоғамда қауіпті індет жайлы "қорқынышты" ақпарат көп. Бұл тұрғындардың психологиясына едәуір деңгейде әсер ететіні сөзсіз. Мұндай қарбалас жағдайда жағымсыз ой мен күмәннан қалай арылуға болады? Үрейді сабырға жеңдірудің жолдары қандай?‒ Қазіргі төтенше жағдай кезеңінде үрей, паника, мазасыздық, қорқыныш сынды эмоциялардың көбірек белең алып кеткені рас. Алайда бұл қалыпты құбылыс. Себебі біздің &nbsp;әрбір іс-әрекетіміз миға берілетін сигналға тікелей байланысты. Ал, &nbsp;біздің ерте ми, &nbsp;яғни рептильді ми алдымен қорғаныш пен қауіпсіздік мәселесіне жауап береді. Мұндай жағдайда не істеу керек? Ең тиімдісі, кез келген адам жасай алатын тәсіл, &nbsp;су техникасы және өте әмбебап тыныс алу техникалары қай уақытта болмасын қозу деңгейін төмендетіп, ширығуды азайтуға мүмкіндік береді.‒ Не себепті адамдар жақсы жаңалыққа қарағанда жағымсыз ақпаратты тез қабылдайды?‒ Алдымен қазір айналамызда қандай ақпараттың көп екеніне назар аударайықшы. Әрине негатив көп. Ал, бұл негатив немесе жаман жаңалықтарды кім тез қабылдайды? Көбіне айналысатын белгілі ісі жоқ адамдар негативті өзіне сіңіріп, өзгелерге таратады. Белгілі бір дәрежеде өздеріне осы арқылы қанағаттану сезімін алады. Жалпы, адамдардың қалыптасу деңгейінде біреудің соңынан еру, біреуге бағыну қалыпты дүние. Бұл ‒ &nbsp;жалпы тірі ағзаларға тән. Күштіге бағыну мәселесі. Осы орайда "тобыр эффектісі" деген ұғымды атап өтуге болады. Яғни, бір жаңалықтың не белгілі бір нәрсенің артынан біліп-білмей еріп кету. Сонымен қатар, екінші себеп, бүгінгі күні БАҚ немесе әлеуметтік желілерде позитивтен көрі негатив көп. Бұл да өз кезегінде кері әсерін тигізбей қоймайды.‒ Позитивті ойдың арқасында иммунитеттің күшейетіні рас. Күні бойы көтеріңкі көңіл-күйді қалыптастыру үшін не істеу керек?‒ Ия дұрыс айтасыз, біздің физикалық денсаулығымыз психикалық денсаулықпен тікелей байланысты. Сол себепті &nbsp;көңіл-күйдің дұрыстығы, стресске төзімділік ол міндетті түрде иммунитетке, яғни физикалық иммунитетке әсер етеді. Қазіргі кезеңде көпшіліктің көңіл-күйі құбылмалы. Бұл да қалыпты құбылыс. Сол себепті, алдымен байбалам салмай тұрып, дәл қазіргі сәтте айналысатын іс табу &nbsp;бірден-бір көмекші бола алады. Ол іс сізге рухани азық бере алса, тіпті керемет. Егер өзіңізге сүйікті іс таба алмаған жағдайда, басқаларға қамқорлық көрсету жұмыстарымен айналысу, саламатты өмір салтын ұстану, жақындарыңызға қамқор болу, бүгінгі күннің өтпелі екеніне сену және ең бақытты, көңілді сәтті еске түсіріп визуализация жасау көңіл-күйді қалыпты ұстап тұруға көмектеседі.‒ Кішкентай балалардың санасында індет жайлы қорқыныш орнамас үшін қазіргі жағдайды қалай түсіндірген дұрыс? Жалпы отбасындағы жайлылық тұрақты болу үшін ата-ана не істеу керек?‒ Кішкентай балалар кез келген жағдайды дәл ересектер сияқты қабылдамайды. Егер &nbsp;осы карантин кезіндегі қорқынышты алатын болсақ, бұл жерде ата-аналарының адекватты болуы өте маңызды. Себебі бала не көреді, не естиді соны жасайды. Егер балаңыздың жүрегіне негізсіз қорқыныш дәнін еккіңіз келмесе, олардың бос уақытының қызықты өтуіне уақытыңызды арнаңыз. Қазіргі кезде тегін отбасылық марафондар бар, балаңызбен бірге қатысып көруге болады. Бұл өз кезегінде баланың ойын жақсылыққа, сенімге итермелеуге көмектеседі. Балалардың позитивті жаңалықтармен сусындауына назар аудару маңызды. Егер қорқыныш, үрей пайда болған жағдайда, &nbsp;не болғанын сұрап, дұрыс түсіндіру, ақпарат беру қажет. Отбасындағы тұрақтылық ерлі-зайыптылардың екеуіне де тікелей байланысты. Жанұяны еш стрессіз ұстап қалу үшін екеуіне де бірдей күш жұмсауға тура келеді. Бастысы, түсіністікке келу және истерикаға, байбаламға салмай дұрыс сұрақтармен бір шешімге келу жолдарын қарастырған жөн. Қатты ашу қысып тұрса, алдымен тәтті, жылылау су ішіп, &nbsp;тыныс алу техникаларын орындап, &nbsp;бойыңызда қозу деңгейі жоқ екенін байқағаннан кейін әңгімелескен дұрыс. Себебі ашу дұшпан және осының әсерінен өкінішке ұрындырар дүниелер орын алуы мүмкін …‒ Бірнеше жыл бұрын Жастар ресурстық орталығы ұйымдастырған вебинар барысына тоқталып өтсеңіз…‒ Вебинар "Covid 19: психологиялық қолдау мен күйзелістен сақтанудың жолдары" тақырыбында облыстың жастарын карантин кезінде қолдау және қажетті, маңызды сұрақтарына жауап беру мақсатында еркін форматта ұйымдастырылды. Шараға Қызылорда, Байқоңыр қалалары және аудан жастары қатысты. Вебинар барысында әртүрлі сұрақтар қойылды. Дегенмен басымдық үрей мен қорқынышты жеңу жолдары, отбасындағы тұрақтылық жағдайларына берілді. Еркін форматта болған соң &nbsp;жасөспірімдер жеке өміріне қатысты сұрақтарға да жауап алды. Ақысыз өткізілген вебинар жастардың сұрақтарын қанағаттандыра отырып, өз ойларымен бөлісуге мүмкіндік берді.‒ Сұхбаттасқаныңызға рақмет!

Жұлдыз Төрәліқызы: Негативке бос адам ғана әуес келеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Бақытжан Сапарғалиұлы Қызылорда қаласында дүниеге келген. Қ.Мұхамеджанов атындағы № 1 мектеп-гимназияның түлегі. М.Мәметова атындағы Қызылорда педагогикалық жоғары колледжінде ағылшын тілі мамандығы, «Ақмешіт» институтында мұнай-газ ісі мамандығы, Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінде орыс тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі мамандығында білім алған.Бүгінде Абылайхан атындағы №140 қазақ орта мектебінде директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары қызметін атқарады. «Волонтерлар фронт офисінің» sabaqtastyq бағытының үйлестірушісі.– Білуімізше мектепте директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасарысыз…– Иә, қазіргі таңда Абылай хан атындағы № 140 мектепте директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары қызметін атқарамын. 2010 жылы М.Мәметова атындағы педагогикалық колледжді тәмамдадым. Шынымды айтсам, колледжді бітіре сала мұғалім болуға асықпадым. Себебі мұғалім тек білім ғана емес әр балаға тәлім-тәрбие беріп, ақыл айта білу керек. Ал мен нендей ақыл айтамын, қандай тәрбие беремін &nbsp;деп ойладым. Осылайша ақыл-ойымды толықтырып, жоғарғы оқу орнымды бітіріп, мектепке тек 2017 жылы тәлімгер ретінде қабылдандым.– &nbsp;Біршама жетістігіңіз бар. Алған марапат пен алғыс хаттарыңыз да көп. Сіз үшін марапат маңызды ма?‒ Мен үшін марапаттың маңызы жоқ. Осы уақытқа дейін алған алғыс хаттарым жетерлік. Қай кезде де айтатыным, халықтың марапатына бөленіп, елдің алғысын алғаннан артығы жоқ. Себебі айналаң немен айналысып жүргеніңді және қаншалықты дұрыс екеніңді біледі, оң бағасын береді. Дегенмен пендешілікке салынып, елеп берген алғыс хатқа марқайып қаламыз. Оны тек келесі бір белесті бағындыруға мотивация ретінде қабылдаймын.– Ағылшын тілінен білім алдыңыз. Бүгінде тіл үйренгісі келетін жастар көп. Тілді үйренудің оңай әрі тиімді жолы қандай?– Тіл үйренудің оңай әрі тиімді жолы ‒ мектепте мұғалімнің берген тегін білімін толық игеру. Көбі дер кезінде оқымай, кейін сан соғып қалады. Қазіргі таңда қайда, қай жұмыс орны болмасын, ағылшын тілін жетік меңгеруді талап етеді. Сол себепті мектеп қабырғасында ден қойып оқыған жөн. Ағылшын тілін үйрететін курстардың көп екенін білесіздер. Бастысы, тіл үйренуге деген ынта болса жеткілікті.– &nbsp;Бала тәрбиесі жөнінде жиі айтылады. Ата-ана балаға жеткілікті түрде тәрбие беріп жүр ме? Тәрбиелі, патриот азамат тәрбиелеу үшін не істеуге болады?– Бүгінгі күні бала үш жақты тәрбие алады дер едім. Ол ата-ана, мектеп, әлеуметтік желі тәрбиесі. Өзім ата-ана болғасын бұл сұрақ мені де мазалайды. Біз баланың киімі бүтін, тамағы тоқ болсын деп бар уақытымызды жұмысқа бөлеміз. Материалдық сұранысын қанағаттандырсақ, екінші жағы ақсап жатады. Бала ең әуелгі тәрбиені отбасынан алу қажет. Бала біздің айнамыз іспеттес қой, біз &nbsp;не істесек, соны қайталайды. Яғни бала тәрбиелі болу үшін ата-ана өзін түзеу қажет.– Осы уақытқа дейін мұғалімдерге көңіл толмаушылық орын алды. Оқушылар қашықтан оқытыла бастағаннан кейін ата-ана мұғалімнің қадірін түсінді. Енді оқу маусымын қайта қашықтан бастағалы жатырмыз. Осыған дайынбыз ба?– Жаңа оқу жылы қашықтан оқытумен басталады. Өткен жолғы қателіктер мен кемшіліктерді ескере отырып, пысықталып жатыр. Дайын емеспіз деп бейқам отыруға болмайды. Қолдағы бар ресурстарды толыққанды пайдаланамыз. Осы ретте ата-ана мен мұғалім бірлесе жұмыс істеп, түсіністік танытады деп сенемін.– &nbsp;Мұғалімдердің жұмысы көбейді. WhatsApp арқылы әр ата-анамен тілдесіп, әр оқушыны қадағалайды. «Келесі жолы мынаны қайталамау керек» деген нәрселер болды ма?– &nbsp;Ауыз толтырып жұмыс көбейді деп айтуға келе қоймайды. Мұғалім өзі жан-жақты, сондықтан түрлі платформаларды пайдалана отырып білім берді. Өзім видеоредакторлар арқылы жұмыс істеуді меңгердім. Өзіңіз айтқандай, ата-анамен күнделікті тілдесіп отырдық, кем тұстарды бірге ақылдасып, жөндедік десем болады.– &nbsp;Тіл мәселесі қашанда өзекті. Қарапайым мысал келтірейікші, жастар бір-бірімен хабарлама арқылы тілдескеннің өзінде «қ», «ұ», «ң» әріптерін пайдалалануы екіталай. Баяндама оқыған басшылардың да қазақ тілінде бастағанын көрсек қуанамыз. Сіздіңше қазақ тілінің мәртебесін қайтсек көтереміз?– Тілі жоғалған ұлттың өзі де жоғалады деген. Тіл мен үшін қастерлі, құдіретті. Тіл мәртебесі – ел мәртебесі. Демек тіліміздің болашағына ел болып атсалысуымыз қажет. Қазір жастардан мекен-жайын сұрасаңыз, “Абая 101” немесе “Сейфуллина 50” деп жауап береді. Хәкім Абайды Абая деу қаншалықты дұрыс? Міне, осындай олқылықтарды қоғам жөндеу қажет. Біздің ана тіліміз өте көркем, әдемі тілдердің бірі ғой. Бірақ осы күні теледидардан түспейтін түрлі өнер иелері жергілікті диалектпен сөйлеп, кері әсер етуде. Ал оларды көретін, еліктейтін жастар соларды қайталайды. Ұлттық арнадан, бірінші арнадан айтылатын әр сөз сүзгіден өту қажет емес пе? Осындай тұстарды ескерсек, бәрі жақсы болады деп ойлаймын.– Әлеуметтік желіде белсендісіз. Күніне қанша уақытыңызды бөлесіз?– Әлеуметтік желіге қажетті ақпарат алуға, өзімнің керек деген дүниелеріммен бөлісуге кіремін. Әлеуметтік желі арқылы көптеген азаматтармен таныстым. Нақты қанша уақыт екенін білмеймін бірақ көп уақытымды алатынын мойындаймын. Тағылымды дүниелерді оқып, соны өзгемен бөліскенді ұнатамын. Кей сәттері іштегі шердің бәрін де ақтарамын. Қоғамда туып жатқан мәселелерді талқылауға атсалысамын. Өз ойымды ортаға сала отырып, өзгенің де ойымен санасамын.– Жазбаларыңыздан шығармашылықтан алыс емес екеніңізді байқаймыз. Өлең шығарасыз ба?– Арасында қалам алып шимақтаған болатынымыз бар. Мектеп қабырғасында жүргенде «Ақындықтың ауылы алыс десек те, Ақын жанды ұлың бар деп есепте» &nbsp;деп жазғаным есіме түсіп отыр. Мүмкін сол мектептегі ұстаздарымның мықтылығы осы қырымды ашқан шығар. Өзім кіші жүз кетенің баласы болғасын қанда да бар ғой деймін. Осы күні шабытты ұлымнан аламын. Есімін Шерхан деп Шерхан Мұртаза ағамыздың құрметіне өзім қойғанмын. Шүкір сол бала ақылды болып өсіп келеді.– Мұғалім қалай ерікті болды? Сіздіңше ерікті болудың мақсаты қандай?– Әдеттегідей әлеуметтік желіде отырып, облыстық Жастар ресурстық орталығы парақшасынан еріктілер штабы құрылып, 7 бағыт бойынша қатарлары толықтырылып жатқанын көріп тіркелдім. Алғашқы жиналысына ұлымды ертіп барғаным есімде. Волонтерлік жұмыстың ауқымы өте кең, ал ең басты мақсаты ақысыз көмек беру, пайда алып келу деп ойлаймын.– Сабақтастық бағытында жетекшісіз. Қандай жұмыстар атқарылуда?– &nbsp;Жақында еріктілер штабы атауы «Волонтерлер фронт-офисі» болып өзгеріп, мен Сабақтастық бағытының жетекшісі болып бекітілдім. Бұған дейін бұл бағытқа Болатбек Айтбенбетов жетекшілік еткен болатын. Атқарылған жұмыстар жетерлік. &nbsp;Соңғыларының бірі Саулық бағытымен бірігіп, «Донор бол» акциясын өткіздік. Бұл акция екі мақсатта ұйымдастырылды. Біріншіден, қан орталығының қан қорын көбейту, екіншіден қайырымдылыққа түскен қаражатқа көп балалы отбасыларға азық-түлікпен көмек көрсету.– Жақында еріктілер атқарылған жұмыстарын саралап, алты айға жоспар құрды. Маңыздысына тоқталсаңыз…– Алдағы жарты жылдыққа жоспар құрылды. Айта кететін жайт, жоспарланған &nbsp;көп шаралар төтенше жағдайға байланысты іске аспай қалды. Дегенмен тың дүниелер, қызықты ұсыныстар болды. Алдағы уақытта барлығына куә боласыздар деп ойлаймын. Біздің негізгі ой волонтерлік қозғалысты келер жылда да жалғастыру. Сондықтан қатарымызды көбейтіп жатырмыз. Қосыламын деген достарға әрдайым ашықпыз.– Апта сайын сенбі-жексенбі күндері ТЖД-мен бірлесіп рейд ұйымдастырасыздар. Нәтиже қандай? Суға шомылушылар саны азайды &nbsp;ма?– Суға түсу маусымы басталғалы суға кету фактілері тіркеліп, қайғылы жағдайға әкеліп жатыр. Біздің мақсат ‒ осының алдын алу. Рейдтік шаралар Қызылорда облысының төтенше жағдай департаменті, Қызылорда облысы бойынша экология департаменті қызметкерлерімен бірлесе атқарылуда. Нәтиже бар, ПМК 29 деп аталатын су айдындарындағы суға түсушілер саны едәуір азайды. «Сақтансаң сақтаймын» демекші, қала тұрғындарын сақтық шараларын бұзбауға шақырамын.– Республикалық «Мың алғыс» акциясына Сыр өңірінің еріктілері де атсалысты. Айтыңызшы, облыстағы бұл шара қалай жүзеге асты, кімдер атсалысты?– Қазақстан халқы Ассамблеясының бастамасымен өткен бұл акцияда 60 медицина қызметкерінің отбасына азық-түлік, мерекелік себет және құрбандыққа шалынған мал еттері таратылды. Бұл акцияға Сыр волонтерлары, фронт-офис волонтерлер және автоволонтерлер атсалысты. «Достық» үйінен тиелген азық-түліктерді мекен-жайға дейін жеткізуді толықтай волонтерлер атқарды. Қолында қомақты қаржысы болмаса да медицина қызметкерлеріне деген алғыстарын волонтерлер осылай да жеткізуге болатынын көрсетті деп ойлаймын. Дәрігерлердің еңбегі ұшан теңіз, алғыстың барлық түріне лайықты деп білемін.– &nbsp;Бір жазбаңызда «Шын досың қайсы» депсіз. Жауабын таптыңыз ба? Жалпы досқа сенесіз бе?– Біз осы күні достықтың парқына жетпей жүргендейміз. Бір-екі көріп дидарласқанға дос деп айта салатын болғанбыз. Досқа әрине сенемін, қасымнан табылар достарым да бар. Осы жазбамнан кейін сыйлайтын бір ағам хабарласып, осы тақырыпта ұзақ сөйлестік. Кейіннен «менімен жүр шын досымды көрсетейін» деп Шымкентке апарып, досымен таныстырған. Екеуінің арасындағы достыққа ешқашан сызат түспейтінін байқап, нағыз достың қалай боларын сезгенмін.– Көбіне қандай кітап оқу керегі туралы кеңес беріп отырасыз. Бір айда қанша кітап оқисыз? Қай жазушының кітабы жаныңызға жақын?– “Кітап оқығандар компьютер қарағандарды басқарады” дегенді естіп едім. Әрбір оқыған кітап оқырманға жаңа білім береді. Мен қатты шаршасам кітап оқимын. Кітапты оқи отырып сюжетті елестетіп отырамын, кейіпкерлердің қасында жүргендей боламын. Электронды кітаптарды оқи алмаймын, ол керісінше шаршатады. Бір айда бір кітаптан артық оқуға мүмкіндік болмай жүр. Соңғы оқыған Бауыржан Момышұлының «Ұшқан ұя» кітабы қатты әсерлендірді. Тәрбиелік мәні мол кітап дер едім. Қазақ жазушыларының барлығын оқуға ұсыныс беремін. Абайдан артық жазған ешкім жоқ, әр сөзін өмірмен ұштастыруға болады. Сондықтан жаныма Абай жақын.– Сұхбатыңызға рақмет!

Бақытжан Сапарғалиұлы: Халық алғысынан артығы жоқ

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Дәурен Жолдыбек – сырбойылық жас, «Болашақ» бағдарламасының түлегі, Ұлыбританиядағы Norwich Business School магистрі, «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қоры» Акционерлік Қоғамы және Ұлттық банкте қызмет еткен, қаржыгер сарапшы:Әлемдік ахуалдың салдарынан ел экономикасы да, халықтың әлеуметік жағдайы да төмендеді. Ал статистика көрсеткіші ел экономикасында өсім байқалатынына сендіруде. Мұның қаншалықты рас екенін, алдағы уақытта экономикамызда қандай өзгерістер болатыны жайында белгілі экономист Дәурен Жолдыбекпен әңгімелескен едік.– Еліміздегі жас отбасыларға, ата-аналарға қаржылық сауаттылығын арттыру үшін қандай пайдалы кеңес берер едіңіз?– Әр отбасы өз қаржысын үнемдеу үшін ең бастысы сауатты болу керек. Неге десеңіз, қазір қаржы алаяқтарының түрі көбейді. Олардың құйтұрқы әрекетіне төтеп беруде сауатты болудың маңызы жоғары. Мысалы, Оңтүстік Қазақстан аумағында белең алған «Индиго-24» деген қаржы компаниясы 1 млн берсең, 5 айдан соң 2 млн аласың деп халықты тақырға отырғызған. Осы тұста әр адам ескеруі керек нәрсе, еліміздегі қай қаржы ұйымы болса да, 50 пайыздан жоғары өсім бере алмайды. Беремін десе де сенбеу қажет. Өйткені еліміздегі екінші деңгейлі банктердің тұтынушылық несиеге үстемақысы 30 пайыз. Яғни біздің банктер осы үстемақымен күн көруде. Нарықтық қатынасты ел болғандықтан біздегі барлық тұрғындардың қаржылық сауаттылығы қалыпты деңгейде болу керек. Біздің халық көбінесе қаржылық сауаттылықтың аздығынан несие рәсімдеу кезінде, басқа да қаржылық шарттар жасағанда олқылықтар жібереді. Сондықтан барлық ата-ана үйінде балаларына ақшаның қадірін, ысырапсыздыққа жол бермеуді, оны тиімді жұмсауды толықтай айтып отыру керек. Егер қаржылық сауаттылығы жоғары болса, ел тұрғындарының басында проблемалық несие мәселесі деген болмас еді.– Теңгенің құнсыздануы мұнай бағасына тәуелді. Бұдан бөлек, теңгенің әлсіреуіне әсер ететін қандай факторлар бар?– Мұнай бағасының көтеріліп түсуі әлемдік экономикаға қатты әсер етпейді. Мысалы, Сыр өңірінің экономикасы да әрқилы. Тек ғана мұнайы тапшы елдерге әсер етеді. Мысалы, мұнай бағасы түссе, мұнайды импорттайтын Еуропа, Қытай, Үндістан бұдан тек пайда көреді. Ал мұнайды шығарушы Қазақстан, Ресей, Таяу Шығыс елдерінің экономикасы, валютасы құнсызданады. Яғни бұл елдердің экономикасының шикізатқа тәуелді деген сөз. Сондықтан мұнай бағасы түссе, теңгенің құнсыздануы заңдылық. Мұнайға деген тәуелділіктен арылмайынша, теңгенің құнын арттыра алмаймыз.– Ұлттық банктің теңгені еркін айналымға жібермеуінің себебі неде?– Себебі, Н.Назарбаевтың өзі: «Еркін айналымға жіберуіміз керек, себебі теңгемізді ұстап тұру үшін 28 миллиард доллар жұмсалды» деген болатын. Ал 28 миллиард доллар аз қаражат емес. Салыстырмалы түрде айтар болсақ, «ЭКСПО-2017» көрмесінің өзіне 3,5 миллиард доллар жұмсалған. Ал сол көрмені өткізу үшін біз әлеуметтік бағыттағы қаншама шығындарды тежедік. Сондағы қаржы – 3,5 миллиард доллар. Ал теңгемізді 1-2 жылдың көлемінде ұстап тұру үшін кеткен қаражат – 28 миллиард доллар. Ол ақшаға қаншама әлеуметтік жобаларды шешуге болатын еді.– Қазіргідей тұрақсыз уақытта ақшаны қай валютада сақтаған жөн?– Ақшаны төрт валютада сақтаған абзал. Атап айтар болсақ, АҚШ доллары, евро, теңге, юань. Неге бір ғана валюта емес деген сұрақ туындайды. Себебі, барлық валютаның бірден құлдырауы мүмкін емес. Бір валюта екінші бір валютаға құнсыздануы мүмкін. Мысалы, теңгенің АҚШ долларына деген сияқты. Сол кезде сіздің теңге әлсіреген жағдайда, өзге валютадағы қаржыңыз арқылы оның орнын толықтыра аласыз. Ал кәсіпкер болсаңыз, қай елдің тауарымен жұмыс жасасаңыз, сол елдің валютасында сақтаған абзал. Қазір халықтың банкте ақша жинауға деген ықыласы артқан. Мәселен ҚР банктерінде халықтың жинаған 10.400.000.000.000 теңге ақшасы депозитте жатыр. Қысқасы 10,4 триллион теңге. Сол ақшаның: Халық банкте – 33.4%, Каспий банкте – 18.1%, Жилстройда – 9%, Сбербанкте - 8.4%, Банк Центр Кредитте - 5.9. Елдегі үздік 5 банк осылар. Қалғаны өзге банктерде жатыр.– Жалпы пандемияның әсерінен ел экономикасы біршама әлсіреді. Бұл олқылықты қалпына келтіруде неден бастаған жөн?– Ішкі нарықты өзіміз толтырып, мемлекеттендіру процестерін жүргізу керек. Мұны мұнай қоры орындарынан бастаған дұрыс. Себебі мұнай бюджетке түсетін пайданың басым бөлігін құрайды. Біздегі мұнай саласында инвесторлар неге көп? Себебі мұнайдан түскен пайданың 90 пайызы солардың қалтасында кетеді. Тек 10 пайызы ғана бюджетке түседі. Бұл өте тиімсіз. Егер біз мұнай қорларының кем дегенде 50 пайызын мемлекеттендіретін болсақ, бюджетке келетін табыс көбейер еді. Бірақ бұл жұмысты жолға қою үшін үкіметке бір неше бастама көтерген абзал.– Жуырда Әлеуметтік қорғау министрі ең төменгі жалақы мөлшерінің артпайтының, ал күнкөріс минимумы 32 668 теңгені құрайтынын мәлімдеді. Бұл дегеніміз 32668 теңгеге 1 ай өмір сүруге болады деген сөз. Бұл көрсеткіш қайдан алынған? Дамушы елдермен салыстырып айта аласыз ба?– Еліміздегі ең төменгі жалақы 42500 теңге болса, минималды күнкөріс деңгейі 32668 теңге. Енді осы қаржыны 55/45 пайыз көлемінде 2-ге бөлеміз. Себебі дәл осы ақшаның 55% (17968тг) тамаққа кетеді. Ал 45% (14700тг) коммуналдық төлемге, киім-кешек, жолпұл, мәдени орындарды аралауға жұмсау керек. Сонда 1 адамға 1 айға деп бағана министр айтқандай, 43 затты грамдап алуға болады. Дәл осыны минималды тұтыну себеті деп атайды. Бұл қаражатқа күн көру мүмкін емес. Сондықтан үкімет әлеуметтік көмек беруді жолға қойған. Әлеуметтік көмек барлық елдің тәжірибесінде бар нәрсе. Егер әлеуметтік көмектің көлемі тым көп болып кетсе, онда ол халықты масылдыққа итермелейді. Мәселен, батыс елдерінде әлеуметтік көмек көлемі өте жоғары. Ондайда жұмыс істеп тағы біраз ақша тапқанша, істемей-ақ осы ақшаға өмір сүре берейін деген ой қалыптасады. Қазақстанды бұл дәрежемен салыстыру әлі ерте. Қоғам әлеуметтік көмекке зәру. Мемлекеттен көмек алатын адамдардың тізімі ең төменгі күнкөріс шегі бойынша есептелетіні отырғаны белгілі. Бірақ төменгі күнкөріс деңгейі қазіргі таңдағы өмір сүру дәрежемізге сәйкес емес. Бұл жәрдемақымен әлеуметтік проблема шешілмейді. Неге? Себебі әлі де болсын төменгі күнкөріс деңгейі нақты есептелмей жатыр.Мұның екінші жағы бар. Күнкөріс деңгейі өскен сайын айлық есептік көрсеткіш те өзгереді. Сол арқылы салық есептелетіндіктен, оны да ұлғайтады. Ертең ол тағы халықтың мойнына жүк болып түседі. Сондықтан бұл бірден шешіле салатын мәселе емес. Таяқтың екі ұшы барын ескерген жөн.– Әңгімеңізге рақмет.

Дәурен Жолдыбек: Сыр өңірінің экономикасы әрқилы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a> Білімнің дамуына атсалысып жүрген мамандардың көбі жастар болғанмен, ерте жасында басшылық лауазымға отырғандарды саусақпен санауға болады. Солардың бірі Абылай хан атындағы жоғарғы колледж директорының орынбасары – Берікол Әбдібеков. Берікбол қазір жастармен жұмыс жасап, оларға тәлімгерлік жол көрсетуде. Білім беру саласында жас та болса, бас болып жүрген Берікболдың сұхбатын назарларыңызға ұсынамыз.– Бүгінде ата-ана жұмысы еселенді. Мұғалімге қойылатын талап та баршылық. Әйтеуір ата-ана мұғалімнің жұмысының қиын екенін сезді. Сіздіңше қалай?– Қазіргі оқыту формасының талабы бойынша ата-аналармен бірігіп, тығыз жұмыс жасау қажеттілігі туындауда. Сондықтан әрбір топ жетекшілері баланың уақытын сапалы өткізу мақсатында ата-аналармен бірлескен түрде жұмыс жасауда. Мұғалімнің жұмысы қиын деп жатамыз, бала тәрбиелеу ата-ана мен мұғалімнің тығыз жұмыс жасауының арқасында жүзеге асатын ауқымды процесс екенін естен шығармаған жөн.– Колледжде ауданнан оқитын студенттер бар. Оларда онлайн емтихан тапсырарда қиындықтар болмады ма?– «Абылай хан» атындағы жоғары колледжінде ауданның білім алушылары көп, дегенмен олардың білім алуына барынша мүмкіндік жасалуда. Интернет желісінің мүмкіндігі төмен аудандарда оқитын студенттердің ата-анасымен байланыса отырып, оң шешім қабылдау жұмыстарын жүргізіп жатырмыз. Сондықтан онлайн емтихан тапсыруда қиындықтар орын алған жоқ.– Жасыратыны жоқ, «мұғалімннің жалақысы көбейді» деп мұғалім болуға асығатындар қатары артып барады. Кәсіби маман қандай болу керек?– Мұғалім болу – екінің бірінің қолынан келе бермейтін мамандық. Сондықтан оның қиындығы мен қуанышы қатар жүретіні сөзсіз. Бүгінде педагог мәртебесі артып, қоғамда өзіндік жақсы жаңалықтар орын алып, жалақылары өсіп, мүмкіндік жасалуда. Дегенмен, сәйкесінше талап та күшейтілуде. Сондықтан кәсіби тұрғыда үнемі білімін жетілдіріп, заман ағымына сәйкес әдіс-тәсілдерді пайдалану арқылы үнемі ізденіс үстінде жүруді талап ететін маман ғана жақсы мұғалім бола алады.– Әр колледжде кітапхана бар. Студенттердің кітап оқуға қызығушылығы қандай?– Жасыратыны жоқ, қазіргі интернеттің дамыған заманында кітап оқитын жастар өте аз. Сондықтан олардың кітапқа деген қызығушылығын арттыру мақсатында &nbsp;оқытушылардың ұсынысымен әртүрлі бағытта 100 оқулық колледж кітапханасына алынды. Бұл жастардың кітап оқуға деген қызығушылығын арттыратыны сөзсіз. Әрине, ол бағытта колледж оқытушылары жан-жақты бағыт-бағдар беру арқылы нәтижелі жұмыс жасауда.– Тіл мәселесі қашанда өзекті. Қайтсек қазақ тілінің мәртебесін көтереміз?– Қай ұлттың болмасын баға жетпес құндылығы ол – тіл мәртебесі. Сондықтан тілге деген құрмет, ана тіліне деген махаббат отбасынан басталуы тиіс деп ойлаймын. «Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте», деген сөзді үнемі өскелең ұрпақтың бойына сіңіруге тырысамын. Жүрегі қазақ деп соққан әрбір сәулелі жас бұл тақырыпта өзіндік жауапкершілікті сезінуі қажет.– Білуімізше колледж директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасарысыз…– «Абылай хан» атындағы жоғары колледж директорының тәрбие жұмыстары жөніндегі орынбасары қызметін атқарып жүрмін. Іс-тәжірибем аз болса да, жасап жатқан жұмысыма деген жауапкершілігім өте жоғары. Әрбір маман өз ісіне жауапкершілікпен қараған жағдайда ғана нәтижеге жетеді. Сондықтан &nbsp;жауапты қызметке лайықты болып, әрбір баланың жүрегінен жол табу – мен үшін басты мақсат!– Берікбол сізді мұғалім ретінде танимыз. Ал еріктілікке қалай келдіңіз?– Ерікті жастармен тығыз жұмыс жасайтындықтан, бұл бағыт мен үшін таңсық емес. Сондықтан колледж директорының қолдауымен үнемі қайырымдылық шараларын ұйымдастырып, еріктілер қатарынан көрініп жүргеніміз біз үшін – азаматтық міндетіміз деп білемін.– Автоволонтерлікте қандай қиындықтар бар?– Айтарлықтай қиындық бар деп айта алмаймын, «сабақты ине –сәтімен» дегендей, әрбір бастама жауапкершіліктің арқасында жақсы нәтижемен аяқталып жатады. Ол үшін қоғамды, адамдарды үлкен жүрекпен қабылдап, жақсылық жасауға ықылас болса жеткілікті дер едім!– Сұқбатыңызға рақмет!

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат