<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Интернет-сауданың дамуымен алаяқтар сенгіш сатып алушыларды алдаудың жаңа жолдарын табуда. Олар пайдаланушылардың ақшасы мен жеке деректерін алдау үшін психологиялық трюктерді, жалған сайттарды және тіпті жасанды интеллектті пайдаланады.Интернет-дүкендердегі ең көп таралған алаяқтық схемалар туралы, сондай-ақ өзіңізді және жақындарыңызды алаяқтардың айла-амалдарынан қалай қорғауға болады Fingramota.kz Datastar басқарушы директоры, QAZTECH Альянсының ақпараттық қауіпсіздік комитетінің төрағасы Евгений Питолин айтты.Интернет-дүкендердегі алаяқтықтың ең көп таралған түрлеріКеремет жеңілдіктерМысалы, жаңа iPhone шыққаннан кейін бірден 50% жеңілдікпен ұсыныстар пайда болады, бірақ «тек бүгін және қазір» хабары бар. Алаяқтар мерекелерді де белсенді пайдаланады: 8 наурызда олар Dyson-ды жарты бағамен, ал ерлер мерекелерінде - үлкен жеңілдіктері бар гаджеттер ұсынады. Сенімді азаматтар жалған хаттың сілтемесі бойынша, мыс базардан келіп, карта деректерін енгізеді, ал ақша есептен шығарылады, бірақ сатып алушылар күткен жерге емес. Оның үстіне, бұл бірден бола бермеуі мүмкін, өйткені алаяқтар 3DSecure арқылы растаусыз есептен шығаруға болатын сомаларды сынап жатыр. Кейде бұл күдік тудырмайтын шағын сомалар, бірақ сіз бәрібір ақша жоғалтасыз.Платформаның ішіндегі алдауБұған жалған курьерлер мен жеткізу қызметтері кіреді. Мысалы, сізге жеткізу реттеліп қойғанын айтып, SMS-тен кодты жіберуді сұрайды. Бұл код платформадағы шотыңыздан немесе банкіңізден болуы мүмкін. Кодты бергеннен кейін сіз деректеріңізге қол жеткізе алмайсыз және сіздің атыңызға несие алу қаупі бар. Тағы бір жолы: мессенджерлерге арналған интернет-дүкен платформасын қалдыру. Алаяқтар платформаның комиссиясын айналып өтіп, «ақшаны үнемдеуді» және тікелей келіссөздер жүргізуді ұсынады. Жеңілдік беруге уәде беріп, картаға ақша аударуды сұрайды, содан кейін жоғалады.Жалған техникалық қолдауАлаяқтар: «Тыңдаңыз, сіз қате жібердіңіз, біз кездейсоқ ақшаны есептен шығардық, қазір бәрін қайтарамыз, маған кодты жіберіңіз» деп жазады. Немесе: «Олар сіздің парольдеріңізді ұрлады, міне хат, құпия сөзіңізді тез өзгертіңіз, әйтпесе барлығын ұрлайды, мына сілтеме, маған кодты жіберіңіз». Мұндай хабарламаларды алған кезде ешқандай қолдау қызметі сізбен әлеуметтік желілерде немесе мессенджерлерде хабарласпайды, ешқандай жағдайда әңгімені жалғастырмаңыз, өйткені сіз алаяқтармен айналысасыз.Шоттарды бұзуПайдаланушылар нарықтан жалған электрондық хаттарды алады және мәселе адамдар әрқашан мекенжайларға мұқият қарай бермейді. Евгений Питолиннің айтуынша, соңғы екі айда жаңа схема пайда болды: қазақстандықтар Ozon.kz сияқты банктермен ынтымақтасатын базарлардан жалған хаттар алуда. Алаяқтар мұны пайдаланып, былай деп жазады: «Сіздің нарықта шотыңыз бар, біздің банктен карта алуға өтініш жасағыңыз келе ме? «Тамаша жеңілдіктер, ең жақсы баға, жылдам төлем».Маркетплейстердегі жалған жұмыс орындарыАлаяқтар адамдарға білімсіз оңай ақшаны уәде ететін жұмыс ұсыныстарын жібереді. Алаяқтардың болашақ құрбандары тек тіркеліп, SMS жіберуі керек, содан кейін кірісті бастау үшін шағын салымды жасаңыз. Әрине, жәбірленушілер жұмысты да, ақшаны да көрмейді.«Алаяқтықтың техникалық схемалары да бар. Мысалы, Apple өнімдерінің қайталама нарығында сұраныс жоғары. Менің досымның Apple құрылғыларын сатумен тарихы болды. Схема әрқашан қарапайым: қылмыскер аңғал адамды қосады және құрылғының жұмыс істейтінін түсінбейтінін айтады және тексеру үшін өз құрылғысына Apple идентификаторын енгізуді сұрайды. Көптеген адамдар мәселенің не екенін түсінбейді және деректерді енгізеді. Apple ID идентификаторын енгізгеннен кейін, сіздің құрылғыңыз енді сізге тиесілі емес. Бір секундтан кейін&nbsp;«телефоныңыз құлыптаулы, құлпын ашу үшін осында жазыңыз»&nbsp;деген хабарлама пайда болады және бопсалау басталады»,&nbsp;- деп түсіндірді Евгений Питолин. &nbsp;Сарапшы: сіз мүмкіндігінше қырағы болуыңыз керек, өйткені алаяқтық сценарийлерінің саны артып келеді. Киберқылмыскерлер жасанды интеллектті игерді және оны алаяқтық схемалар жасау үшін пайдаланады. Барлық қызықты сценарийлердің 50% - дан астамы жасанды интеллект арқылы алаяқтарға арналған.Интернет-дүкеннің шынайы екенін қалай түсінуге боладыӨкінішке орай, алаяқтарды танудың 100% кепілдендірілген әдісі жоқ және тек параметрлер жиынтығы көмектеседі. Назар аударатын бірінші нәрсе-ассортименттің бағасы. Егер барлық сатушылар үшін жаңа iPhone миллион теңге, ал "сұр" сатушылар үшін — 850 мың болса, мұны негізінен түсінуге болады. Бірақ егер барлық дүкендерде жаңа iPhone 850 мың теңге, ал нақты сатушыда — 500 теңге болса, онда смартфон бұзылған немесе сіз алаяқтарға тап болдыңыз.Екіншісі-пікірлерді қадағалаңыз. Егер сіз бір күнде тауарға немесе сатушыға бірдей тілде жазылған 50 шолуды көрсеңіз,бұл боттар. Егер сатушы кері байланыс үшін боттарды қолданса, онда ол алаяқ немесе қабілетсіз. Сондай — ақ, әртүрлі пікірлер айтатын адамдар бар, бірақ олардың барлығы оң-содан кейін түсіну керек: егер бірде-бір жаман пікір болмаса, бұл жалған, ал алаяқтар жаман пікірлерді алып тастауы мүмкін. Ең жақсы нұсқа-50-ден 50-ге дейінгі комбинация, мұнда 40% жаман пікірлер бар, мысалы, кеш жеткізу немесе дөрекілік. Бұл кем дегенде түсінікті нәрсе, егер дүкен жауап берсе және қателерді түзетсе, бұл барабар процесс.Үшіншісі - заңды тұлға туралы мәліметтерді тексеру. Жалқау болмаңыз, сатушының атын іздеу жүйесіне енгізіп, не жазғанын көріңіз. Әдетте алғашқы сілтемелерде мемлекеттік көздерден алынған мәліметтер болады. Егер сіз арнайы қызметтерде тексеру үшін ақы төлегіңіз келмесе де, ақысыз нұсқада сатушыға қатысты сот иск немесе қылмыстық істер бар-жоғын көруге болады. Сондай-ақ, әлеуметтік желілерге назар аударған жөн. Егер сатушының әлеуметтік желілерде тиісті өкілі болмаса, онда ол кез-келген уақытта жоғалып кетуі мүмкін.Өзіңізді және жақындарыңызды алаяқтардан қалай қорғауға боладыӨзіңізді қорғаудың жалғыз жолы-сыни тұрғыдан ойлау, бәріне сенімсіздік қалыптастыру. Мұның бәрі тек өзімізге байланысты. Осылайша, қауіпсіздіктің негізгі компоненттері сыни тұрғыдан ойлау, максималды күдік және барлық келіп түскен ақпаратты тексеру болып табылады. Сонымен қатар, сіз оқып, ойыңызды кеңейтіп, біліміңізбен бөлісуіңіз керек: көбінесе адамдар алданып қалғаны туралы айтуға ұялады және бұл басқалардың да алаяқтардың құрбаны болуына әкеледі.Евгений Питолин ешқандай қаржылық және құқықтық мәселелер телефон арқылы немесе мессенджерлерде шешілмейтінін атап өтті — банктер мен мемлекеттік органдардың өздерінің ресми алгоритмдері бар. Егер сізге көмектесу үшін полиция қызметкері қоңырау шалса, бұл тек күмән тудыруы керек, өйткені құқық қорғау органдарының нақты өкілдері сізге қоңырау шалудың орнына келеді. Мемлекет сіздің қайда екеніңізді біледі, егер сізге қажет болса, ол сізді табады.Сонымен қатар, алаяқтардан тамаша қорғаныс сандық іздің қысқаруы болады. Мысалы, форумдарда, адалдық қызметтерінде және т.б. тіркелу үшін бөлек e-mail орнатыңыз. Сондай-ақ, сіз осы платформаларда бүркеншік атты пайдалана аласыз және оның арқасында сіз алаяқтардың сізге қоңырау шалып жатқанын түсінесіз. Егер сізге қоңырау келіп түссе және сымның сол жағындағы адам: «Сәлеметсіз бе, Гүлсум» десе, сіз олардың алаяқтар екенін бірден түсінесіз, өйткені қарапайым адамдар сіздің Әлия екеніңізді біледі. Бұл деректердің қай жерде бұзылғанын және құпия сөзді қай жерде өзгерту керектігін түсінуге көмектеседі.Әрі қарай, интернет-дүкендер, курьерлер, жеткізу және Форумдар үшін бөлек SIM картасын алыңыз. Егер сіз курьер күтпесеңіз, онда сіз бейтаныс нөмірден телефонды көтермейсіз, алаяқтар сізге жетіп, алдай алмайды.Қорғаудың тағы бір жақсы тәсілі-виртуалды карта, оны құлыптау және өзгерту оңай. Ол сіздің негізгі банкіңізде болмауы керек және сіз жоғалтқаныңызға өкінбейтіндей көп ақша салуыңыз керек. Оны онлайн сатып алу үшін пайдаланыңыз және жинақтарыңыз үшін алаңдамаңыз.«Стоп кредит» қызметін қосыңыз eGov.kz. ол сізді бұзылған жағдайда да алаяқтардан қорғайды. Егер сіз осы қызметті белсендірсеңіз және алаяқтар сіздің атыңызға банктік қарызды немесе микрокредитті заңсыз ресімдеген болса, онда банк немесе МҚҰ оны есептен шығаруға міндетті болады. &nbsp;<blockquote>«Соңғы кеңес: дауыстық хабарламаларды жазбауға тырысыңыз. Сіз көлік жүргізетін және жазуға ыңғайсыз жағдайлар бар, бірақ бұл сирек кездеседі. Кез келген нейрондық желі Сіздің атыңыздан сапалы аудио терең фейк жасау үшін он хабарлама жеткілікті. Содан кейін сіздің шотыңызды бұзғаннан кейін алаяқтар достарыңызға қоңырау шалып, ақша сұрай алады», - деп түйіндеді Евгений Питолин.</blockquote>Фото: fingramota.kz

Интернет-дүкендердегі алаяқтық: Өзіңізді және жақындарыңызды қалай қорғауға болады?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> QR төлемдері - қолма-қол ақшасыз төлем әдісі, онда ақша аудару үшін QR коды немесе Quick Response code қолданылады, бұл "жылдам жауап беру коды"дегенді білдіреді. Қазақстанда бұл технология кеңінен қолданылады-адамдар ыңғайлылық пен жылдамдыққа байланысты QR арқылы тауарлар мен қызметтерге ақы төлеуді жөн көреді. Алайда, мұндай алаяқтардан қорғалған төлем әдісі де 100% қауіпсіздік кепілдігін бермейді. Fingramоta.kz бұл технологияның не екенін және оны пайдалану кезінде зиянкестердің өздерін алдауына жол бермеуді түсінеді.QR төлемдері қалай өтедіБірінші қадам: сатушы төлем туралы ақпаратты-сатып алушының сомасы мен деректемелерін қамтитын бірегей QR кодын жасайды. Айта кету керек, QR-статикалық болуы мүмкін (барлық төлемдер үшін бірдей, оларды үйдегі дүкендер жиі пайдаланады) және динамикалық (әр транзакцияға ғана тән, олар кафелерде, бутиктерде, ірі дүкендерде және т.б. қолданылады).Екінші қадам: Сатып алушы QR кодын смартфон камерасы мен банктік қосымшаның көмегімен сканерлейді.Үшінші қадам: сканерлеуден кейін Сатып алушы төлемді тиісті қосымшада растайды және қаражат сатушының шотына аударылады.QR төлемдерінің оң және теріс жақтарыКөріп отырғаныңыздай, бұл технология өте жылдам және ыңғайлы, бірақ, өкінішке орай, оның оң және теріс жақтары бар. QR төлемдерінің артықшылықтары кемшіліктерге қарағанда әлдеқайда көп екенін ескеріңіз.Артықшылықтары:ақша бірден сатушының шотына түседі-картамен Төлегенге қарағанда әлдеқайда жылдам; қауіпсіз, өйткені қолма-қол ақшаны немесе карталарды алып жүрудің қажеті жоқ және Қолданба оңай бұзылмайтын пин-кодпен қорғалған;&nbsp; төлем Басқа төлем әдістерімен салыстырғанда төмен; асығыс және тауарды бірден сатып алғысы келетін немесе қызмет алғысы келетін сатып алушылар үшін ыңғайлы;&nbsp; төлемдер рұқсатсыз кіруден сенімді қорғалған; қателерді болдырмайды-қолмен жасалатын әдіске қарағанда, QR төлемдері кезінде барлық деректер автоматты түрде толтырылады Кемшіліктері:интернет немесе байланыс болмаған жағдайда тауар мен қызметке ақы төлеу мүмкін болмайды, ал банктердің қосымшасында техникалық ақаулар орын алады, бұл төлемдердің сапасына да әсер етеді;&nbsp; кэшбек есептелмейді;&nbsp; алаяқтар сіздің сенімділігіңізді пайдаланып, кодты ауыстыра алады. Қазақстанда QR-төлемдердің қауіпсіздігін қалай қамтамасыз етеді Ол үшін елімізде өзінің тиімділігін дәлелдеген бірқатар шаралар қабылдануда – бұл төлемдердің халық арасында танымалдығы өзі үшін айтылады.Қауіпсіздік шаралары:деректерді шифрлау-QR кодындағы ақпарат шифрланған, бұл деректерге рұқсатсыз кіруге жол бермейді.;пайдаланушының аутентификациясы-банктік қосымшалар төлем жасамас бұрын пайдаланушының жеке басын растауды талап етеді, бұл алаяқтық қаупін азайтады;транзакцияны қадағалау-барлық QR төлем операциялары жазылады және қадағаланады, бұл төлемдердің ашықтығы мен бақылауын қамтамасыз етеді. Ал алаяқтық жағдайында оны оңай дәлелдеуге болады. QR төлемдері бойынша алаяқтықтың жалпы схемаларыҚазір QR-төлемдер әрбір қазақстандықтың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігі болып табылады, алайда олардың танымалдығы алаяқтықтың түрлі схемаларының пайда болуына әкелді. Олардың ішіндегі ең танымалын қарастырайық.Қоғамдық орындардағы жалған QR кодтары: алаяқтар өздерінің кодтарын кафелерде, дүкендерде немесе паркоматтарда түпнұсқалардың үстіне қояды. Мұндай кодты сканерлеу кезінде пайдаланушы фишингтік сайтқа бағытталады, онда ол жеке деректерді енгізеді немесе шабуылдаушыларға түсетін төлемді жасайды.Электрондық пошта және әлеуметтік медиа арқылы Фишинг: шабуылдаушылар деректерді растау немесе акциялар мен сатылымдарға қатысу үшін ресми сайттарға апаратын QR кодтары бар хабарламалар жібереді. Мұндай кодтарды сканерлеу зиянды бағдарламаны орнатуға, жеке ақпарат пен ақшаны ұрлауға, сондай – ақ Сізге үлкен несие, кейде бірнеше несие алуға әкелуі мүмкін.Cryptocurrency инвестициялық алаяқтық: мүмкін, біздің әрқайсымыз ерік-жігерімізбен сауатты инвестициялаудың болашағы туралы естіген шығармыз. Мұны жарнама, әлеуметтік желілер және тіпті тікелей әңгіме арқылы пайдалы инвестицияларды ұсынатын алаяқтар бірден пайдаланды. Әрі қарай, алаяқтар қаражат аудару үшін QR кодын жібереді, ал төлем жасалғаннан кейін "компаниямен" немесе "инвестормен" байланыс жоғалады және ақша жоғалады деп күтілуде.Жоқ сәлемдемелерді қайтару арқылы алдау: маркетплейстер мен жеткізу дәуірінде алаяқтар алаяқтықтың стандартты емес түрін игерді. Олар жәбірленушіге тапсырыс бермеген затты жеткізеді және оны қайтару үшін QR коды бар нұсқаулықты қоса береді. Кодты сканерлеу құпия деректерді жинайтын және ақша ұрлайтын фишингтік сайтқа әкеледі.&nbsp;QR төлемдеріндегі алаяқтықтан қалай қорғануға боладыӘдеттегідей, ұсыныстар мүмкіндігінше қарапайым, бірақ күнделікті өмірде біз, өкінішке орай, кейде қырағылықты жоғалтамыз. Сондықтан біз сізге негізгі ережелерді еске саламыз.Сканерлеуден бұрын QR кодтарын мұқият тексеріңіз - кодтың екіншісінің үстіне жабыстырылмағанына және қауіпсіз жерге қойылғанына көз жеткізіңіз.Антивирустық бағдарламаларды қолданыңыз, себебі олар зиянды сілтемелерді анықтауға және банктік қосымшасы бар құрылғыны инфекциядан қорғауға көмектеседі.Белгісіз жіберушілерден сақ болыңыз және күмәнді электрондық пошталардан немесе хабарламалардан QR кодтарын сканерлемеңіз, әсіресе олар жеке деректерді енгізуді қажет етсе.Күдікті есептен шығаруға дереу жауап беріңіз - Егер рұқсат етілмеген транзакциялар анықталса, шотты бұғаттау үшін Банкке дереу хабарласыңыз және оқиға туралы полицияға хабарлаңыз.Төлемді растамас бұрын телефон экранындағы сандарды нақты сатып алу бағасымен тексеріңіз.Қоғамдық Wi-Fi желісіне қосылмаңыз, өйткені зиянкестер олар сізді сол жерде "күзетіп", деректеріңізді ұстап алады.Пин-кодты немесе банк картасының нөмірін енгізбеңіз - QR-төлемдер кезінде олар қажет емес, тек алаяқтар сізден сұрай алады.Банк қолданбасын үнемі жаңартып отырыңыз, құпия сөздерді өзгертіңіз және смартфонды қараусыз қалдырмаңыз. Қаржылық сауаттылығыңызды бірге арттырыңыз Fingramota.kz!Фото: fingramota.kz

QR төлемдері: ол қалай жұмыс істейді және қауіпсіз бе?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Мемлекет басшысының халықтың қарыз жүктемесінің өсуіне жол бермеу жөніндегі тапсырмасын орындау мақсатында Қаржылық мониторинг агенттігі заңсыз несие беру схемаларын анықтау бойынша жұмыс жүргізуде.Алматы қаласы бойынша ҚМА департаменті алты микрофинанстық ұйымның заңсыз әрекеттерін әшкереледі.“Creditum” МҚҰ, “Sofi Finance” МҚҰ, “Hava Finance” МҚҰ, “SF Offline” МҚҰ, “POS Credit” МҚҰ, “Сәлем Кредит” МҚҰ басшылығына қатысты алаяқтық және заңсыз кәсіпкерлік қызмет бойынша тергеу амалдары жүргізілуде.Төлемдері кешіктірілген қарыз алушыларды «KOKE.KZ», «TENGO.KZ», «HAVA.KZ» платформалары арқылы серіктес компаниялармен кепілдік шарттарын жасауға мәжбүрлеген.Бұл ретте кепіл берушінің жауапкершілігі тек қарыз алушы қайтыс болған жағдайда ғана күшіне енген.Аталған қызмет үшін бастапқы несие сомасынан бірнеше есе асып түсетін төлемдер алынған, бұл азаматтарды қарызға батырады.Нәтижесінде қарыз алушылар несиенің бастапқы сомасынан 3-5 есе көп төлем жасауға мәжбүр болған. Мысалы, қарыз алушы Ш. 120 мың теңге несие алып, тек кепілдік үшін 446 мың теңге төлеген, бұл сома негізгі қарыз бен есептелген, пайыздарды қоспағандағы көрсеткіш.Осылайша, микроқаржы ұйымдарының негізгі табысы жалған кепілдік шарттары бойынша төлемдерден жасалған.Аталған заңсыз әрекеттерденжалпы сомасы 30 миллиард теңге көлемінде шығын келген.Тергеу жалғасуда.ҚР ҚМА Баспасөз қызметі

Алматыда 30 млрд шығын келтірген микроқаржы ұйымдарының алаяқтық схемасы әшкереленді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «AMANAT» партиясының қаржылық сауаттылықты арттыруға бағытталған «Қарызсыз қоғам» жобасы аясында оқу курстары осыған дейін өңірде Қызылорда қаласы және Шиелі аудандарында жүргізілсе, оған ағымдағы аптада Жаңақорған ауданы қосылды.Оқу курстарына банктер мен микроқаржы ұйымдары алдында 90 күнен астам берешегі бар азаматтар оқытылады. Оларға қарызды реттеуге, қаржылық қиындықтан шығуға жан – жақты көмек көрсетіледі. Сонымен қатар, қаржылық сауаттылық негіздерін, үнемдеу мен табысыңызды арттыруды, алаяқтық әдістерін анықтау жолдары тегін үйретіледі. Заңгерлер көмегі көрсетіледі.Фото: Аманат партиясы

«Қарызсыз қоғам» жобасы аясында оқу курсы жалғасуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Наурыз – жаңару мен жасампаздықтың символы. Мерекелік демалыс күндері жақындарымызға көңіл бөліп, сыйлықтар тартқымыз келеді, бұл қаржылық шығындарды талап етеді. Барлық осы шығындарды бюджетке салмақ түсірмей қалай реттеуге болады?Fingramota.kz сіздер үшін әр айға арналған пайдалы ұсыныстар дайындады, осылайша белсенді мерекелер кезінде қаржыларыңыз бақылауда болады.Наурыз: Әмиян бос қалмауы үшін не істеу керекНаурыз – дәстүрлермен, отбасылық кездесулермен және, әрине, сыйлықтармен байланысты басты мерекелердің бірі. Сондықтан шығындардың кірістен асып кетпеуіне ерекше назар аудару қажет.Пайдалы кеңестер:мерекелік сатып алуларды алдын ала жоспарлаңыз, баға шарықтауын болдырмау үшін;сыйлықтар мен дастарханға арналған бюджетті анықтап, артық шығынға ұшырамау;наурыздағы арнайы жеңілдіктер мен акцияларды қадағалаңыз.Сәуір: шығындарды оңтайландыруНаурыз мерекелерінен кейін ірі шығындардан үзіліс алып, қаржылық тұрақтануға назар аудару жақсы. Өткен айларда қанша табыс тапқаныңызды және қанша жұмсағаныңызды есептеңіз. Шығындарыңызды қайта қарап, қаржылық жоспарыңызды жаңартыңыз.Пайдалы кеңестер:бюджетті қайта қараңыз: наурыз айында қанша жұмсағаныңызды анықтап, қай жерден үнемдеуге болатынын қарастырыңыз;импульсивті сатып алуларды шектеңіз;коммуналдық төлемдерді тексеріңіз: жылыту маусымы аяқталып келеді, тұрғын үй-коммуналдық қызметтерге жұмсалатын шығындар азаяды.Мамыр: мерекелер мен табиғат аясындағы демалысМамыр мерекелерінде қосымша шығындар болуы мүмкін: біз табиғатқа жиі шығамыз, мерекелермен байланысты сыйлықтар жасаймыз. Сонымен қатар, жазғы демалыс маусымы жақындап келеді, сондықтан осы шығындарды да ескерген жөн.Пайдалы кеңестер:пикниктер, сапарлар мен басқа да іс-шараларға арналған бюджетті жоспарлаңыз;мерекелік жеңілдіктер мен акцияларды қадағалаңыз, бұл үнемдеуге көмектеседі;жазғы демалысты алдын ала жоспарлап, оған қатысты шығындарды есептеңіз.Маусым–тамыз: жазғы демалыс пен тынығуЖаз – демалыс пен саяхат кезеңі. Сонымен қатар, көшедегі дәмханалар мен мейрамханаларда кешкі ас ішу де тартымды көрінеді. Алайда, қаржылық қорыңызды пайдаланбай, демалысты ақылмен жоспарлау маңызды.Пайдалы кеңестер:демалысқа арналған бюджетті алдын ала анықтап, соған сүйеніңіз;турлар, әуе және пойыз билеттері, ойын-сауық іс-шараларына жеңілдіктер мен акцияларды іздеңіз;ойын-сауық пен сапарларға жұмсалатын шығындарды бақылаңыз;мектепке дайындық үшін ақша жинай бастаңыз.Қыркүйек: жаңа оқу жылына дайындықЕгер сізде балалар болса, мектепке дайындық айтарлықтай шығын талап етеді. Керемет шешім – қажетті заттарды жазда сатып алу, өйткені баға әлі өспеген, ал сіз кезекте тұрмайсыз. Егер жазда сатып алмасаңыз да, қаражатты ақылмен жұмсауға болады.Пайдалы кеңестер:қажет тауарлар мен киімдердің тізімін жасап, қажетсіз шығындардан аулақ болыңыз;сатып алуды кейінге қалдырмаңыз, өйткені уақыт жақындаған сайын бағалар өседі;дүкендердің жеңілдіктерін бақылаңыз.Қазан: қаржылық үзілісБұл айда қысқы мерекелерге дайындалу үшін шағын үзіліс алуға болады.Пайдалы кеңестер:шығындарыңызды оңтайландырып, желтоқсан мерекелеріне дайындалыңыз;қысқы киім мен аяқ киімді тексеріңіз: қажет болса, баға шарықтамай тұрып сатып алыңыз;жаңа жыл мен басқа да қысқы мерекелерге қаражат жинауды бастаңыз.Қараша: қысқа дайындықҚыста шығындар дәстүрлі түрде артады: коммуналдық төлемдер, киім-кешек, азық-түлік қымбаттайды. Сонымен қатар, жаңа жылдық мерекелер жақындап келеді, сондықтан дүкендердің ерте жеңілдіктерін пайдалану тиімді.Пайдалы кеңестер:жаңа жыл мен қысқы мерекелерге қаражат жинаңыз;жаңа жылды қайда және қалай қарсы алатыныңызды алдын ала ойластырыңыз;егер корпоративтік кешке қатысуды жоспарласаңыз, мерекелік киімді ертерек алыңыз;желтоқсандағы баға өсімінен аулақ болу үшін жаңа жылдық сыйлықтарды алдын ала сатып алыңыз.Желтоқсан: жаңа жылдық үлкен шығындарЖыл соңына қарай мерекелік дайындықтар қыза түседі: сыйлықтар, дастархан мәзірі, безендіру. Сонымен қатар, корпоративтік кештер, "Құпия Аяз ата", балалар таңертеңгіліктері бар – шығындар тізімі ұлғаяды.Пайдалы кеңестер:мерекелік шығындарға шектеу қойып, оны асырмаңыз;үнемдеу үшін жеңілдіктер мен акцияларды пайдаланыңыз;қаңтар айына қаржы бөліңіз, мерекеден кейінгі қиындықтарды болдырмау үшін.Қаңтар: мерекеден кейінгі қалпына келуЖаңа жылдық шығындар бюджетке ауыртпалық түсіруі мүмкін, сондықтан шығындарды қайта қарау маңызды.Пайдалы кеңестер:желтоқсандағы шығындарды талдап, қай жерде үнемдеуге болатынын анықтаңыз;бюджетіңізді толтыру үшін шағын қосымша табыс көздерін іздеңіз;ірі сатып алулар үшін несие алудан бас тартыңыз, алдымен қаржылық жағдайыңызды жақсартыңыз.Ақпан: ақшаны үнемдеу және жинақтауБұл айда ауқымды мерекелер жоқ, тек Әулие Валентин күні ғана бар. Сондықтан ақпан – қаражат жинауға және үнемдеуге ең қолайлы уақыт.Пайдалы кеңестер:көктемгі мерекелерге қаражат жинауды бастаңыз;жазылымдар мен тұрақты төлемдерді қайта қарап, оңтайландырыңыз;қаржылық қауіпсіздік жастығын ұмытпаңыз – әр табыс көзінен аздап ақша жинаңыз.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/20_03_infographics_kaz_567a5d42c3.png" alt="20.03 infographics каз.png"> Құрметті Fingramota.kz оқырмандары!Наурыз – көктемнің жаңаруы мен табиғаттың оянуының тамаша мерекесі. Біз сіздерге мықты денсаулық, барлық бастамаларыңызға сәттілік, отбасыңызға амандық, сондай-ақ қаржылық тұрақтылық пен табысты тілейміз. Бізбен бірге болыңыздар, қаржылық сауаттылықты бірге жетілдірейік!

Қаржылық күнтізбе: жыл бойы шығындарды ақылмен жоспарлау және шектен шықпау?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Экономист Бауыржан Ысқақ еліміздегі ең төменгі жалақыны көтеру керек деп есептейді, деп хабарлайды&nbsp;<a href="http://skifnews.kz/">Skifnews.kz</a>&nbsp;ақпарат порталы.Тілшіміз сарапшыдан “Елімізде ең төменгі жалақыны көбейту керек пе?” деп сұрады.<blockquote>«Көбейту керек. Оны үнемі айтып жүрмін. Қазір еліміздегі ең төменгі жалақы халықтың төлем қабілетіне жауап бере алмайды. Ең төменгі жалақы – 85 000 теңге. Ал орташа жалақы – 400 000 теңге. Әлемдік тәжірибеде орташа жалақының үштен бір бөлігі ең төменгі жалақы болуы керек. Сонда жаңағы 400 000 теңгенің үштен бір бөлігі 130 000-140 000 теңге болады. Ал біздегі 85 мың тіпті әлемдік стандарттың өзіне сәйкес келмей отыр», – деп айтты Бауыржан Ысқақ.</blockquote>Сарапшының пікірінше, еліміз ең төменгі жалақыны 85 000 теңгеден кем дегенде 130 000-140 000 теңгеге дейін көтерсе, ол 3,5-4 млн азаматтың жалақысының қазіргіден жоғары болуына әсер етеді. Ол азаматтардың төлем қабілетіне әсер етіп, айлық шығындарының жартысын жалақымен жаба алатындай жағдайға жеткізеді.<blockquote>«Ал бізде жалақының 85-90%-ы біздің бір айлық шығындарымыздан асып кетіп жатыр. Яғни коммуналдық шығын, несие, киім-кешек, тамақ, азық-түлікке жұмсалады. Тіпті кей жағдайда тапқанымыз шайлығымыздан да асып кетеді. Сол себепті орташа жалақыны есептей отырып, төменгі жалақыны көтерсек, кем дегенде 3 млн-ға жуық азаматтың төлем қабілетін арттыруға мүмкіндік алар едік. Ал ол үлкен әлеуметтік сұрақ. Ал оған Қазақстандағы кәсіпорындардың санын көбейту, салық салынатын базаны арттыру, отандық тауар өндірушілерді көбейту арқылы ғана қол жеткізе аламыз», – деп санайды экономист Бауыржан Ысқақ.</blockquote>Фото: pixabay.com

Экономист ең төменгі жалақыны 140 мың теңгеге дейін өсіруді ұсынды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Кейбір адамдар кредиттің қолжетімді екеніне қуанса, енді біреулер артық төлем мен жоғары пайыздар үшін оны мүлдем ұнатпайды, алайда сіз кредит жайлы қалай ойласаңыз да – ол жай ғана қаржы құралы.&nbsp;Және осы құралды сауатты пайдалануды үйренген жөн.Fingramota.kz өзіңіздің нақты мүмкіндіктеріңізді қалай дұрыс бағалауға және қалтаңызға салмақ тудырмайтын етіп ресімдеу керектігі туралы айтып береді.&nbsp;Мақсат және нақты мүмкіндіктерКредит – сіздің өміріңізді тез арада жақсартуға, мысалы, қандай да бір қажетті техника, автокөлік немесе тіпті пәтер сатып алуға мүмкіндік беретін өнім. Және ең бастысы, сіз алдағы уақытта кредитті өтеу үшін төлейтін ақша сіздің өміріңізді қиындатып жібермеуі керек.Кредит ресімдейтін уақытта оның мақсатын түсіну өте маңызды. Яғни, біз қарыз қаражатын не үшін алып жатқанымызды және оны қайда жұмсайтынымызды түсінуіміз қажет. Сіздің нақты не сатып алатыныңызға қарай мақсаттар қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді болады. Сондай-ақ, мақсаттар орынды, демек қаржылық тұрғыдан сауатты және асығыс шешім қабылданған, яғни орынсыз болады. Бірақ ең бастысы, мақсатсыз кредит – бұл қиын салдарларға әкеп соқтыратын қарыз.Мысалы, ақша қажет болып, сіз бір миллион теңге сұрадыңыз делік, ал банк сізге екі миллион бере алатыны хабарлайды! Әрине, сіз қосымша бір миллионды қайда жұмсауға болатынын табасыз. Алайда, егер сіз асығыс шешім қабылдап, осы ақшаны бірден алып алатын болсаңыз, бұл әрекетіңіз мүлдем тиімсіз болады.Ал егер сізге қосымша қаражаты расымен де қажет болып қалса, қаржы ұйымына қайтадан жүгінгеніңіз жөн болады. Әдетте, сізге белгілі бір соманы алдын ала мақұлдаған болса, оны кейінірек пайдалана аласыз. Оған дейін барлығын мұқият жоспарлап алуға уақытыңыз болады!Әсіресе жастар арасында ең көп тараған мақсат – соңғы үлгідегі смартфон сатып алу. Трендтен қалмау жиі жағдайда &nbsp;қаржылық жағдайға теріс әсер етеді. Бұл жерде мәселе тіпті кредит сатып алу фактісінде де емес, мәселе адамдардың басым көпшілігінің соңғы модельдегі смартфондар мүмкіндігінің тек 30%-ын ғана пайдалануында. Бұл кез келген техникаға да қатысты: компьютерлер мен ноутбуктер, камералар және тіпті тұрмыстық техника. Егер сіз оны қолдансаңыз және ол сізге көмектесіп, өміріңізді жеңілдететін, жақсырақ, тиімдірек ететін болса ғана мұндай затты кредитке алу ақылға сыйымды. Егер сіз мәртебе үшін, бренд қуып, айналаңызды мойындату үшін болса – бұл, әрине, біреулер үшін өте маңызды. Бірақ мұндай заттарды кредитке алмаған абзал.Келесі талданатын нәрсе – өз мүмкіндіктеріңіз. Біріншіден, заң бойынша сіз барлық кредит бойынша ай сайынғы табысыңыздың 50%-дан аспайтын бөлігін ғана беруге құқылысыз. Егер сіздің кредит жүктемеңіз өте жоғары және кірісіңіздің жартысына жақын болса, кредиторлар, қаржы ұйымдары сізге жаңа кредит бермеуі керек.Екіншіден, сіз қандай да бір қажеттілікті кредитпен өтеген кезде, біраз уақытқа дейін басқа бір нәрседен бас тартуға тура келетінін есте ұстаған жөн. Бұл сіздің әл-ауқатыңызға әсер етпеуі үшін, сіз отырып, жеке немесе отбасылық бюджетті есепке алуыңыз қажет, әрине онда ай сайынғы кредит төлемі міндетті түрде ескерілуі керек. Ең бастысы –кредиттің не үшін төленетінін, яғни неден бас тартатыныңызды түсіну. Бұл жерде қосымша, әсіресе тұрақты келіп түспейтін кірісті кредитті өтейтін ақша ретінде қарастырудың қажеті жоқ. Ол кенеттен жоғалып кететін жағдайды елестетіп, жоспарды ең жағымсыз сценарийге сүйене отырып жасаңыз. Содан кейін, егер бәрі жақсы болса, кенеттен жоспарланбаған қиындықтар туындайтын жағдайға қарағанда, сізге әлдеқайда оңай болады.Кредиттің мақсаты туралы тағы бір ереже бар. Ешбір жағдайда қарыз қаражатын тысқары жобаларға, бағалы қағаздарға, криптовалюталарға инвестициялауға болмайды. Ондай құралдар жоғары кіріс түсіреді деп уәде еткенмен, оған кепілдік бермейді. Қарыз қаражаты тәуекелге ұшырамауы керек. Яғни, «қазір кредит алып, инвестицияға саламын, 2 есе пайда табамын» деген жағдай жұмыс істемейді. Егер кредит бизнесті дамыту үшін алынса, ол сіздің бизнесіңіз болуы керек және алған ақшаның сізге одан да көп ақша әкелетінін және оның қалай болатынын нақты түсінуіңіз керек.Кредитті қалай таңдауға болады?Fingramota.kz әрқашан зерттеу жүргізуді және бірінші кездескен кредитті ала салмауды ұсынады. Әр түрлі нұсқаларды зерттеп, қайсысы сізге сәйкес келетінін біліп алыңыз. Мұны істеу оп-оңай. Егер сіз кәсіпкер болсаңыз, онда сізге арналған жалақы жобасы немесе дара кәсіпкерге арналған жобасы бар өз Банкіңізге барыңыз. Менеджерден сізге мысал ретінде 1 миллион теңгені есептеп беруді сұраңыз. Алдымен 12, 15 және 18 айға есептеу жасаңыз. Нәтижесінде, бұл мерзімдердің әрқайсысының шарттары мүлдем басқа болып шығады. Айтпақшы, сіз аннуитет кестесін жасауды өтіне аласыз – бұл ай сайын тең төлемдер мен сараланған төлемдер жасау дегенді білдіреді, бұл ретте сіз алдымен сәл көп, содан кейін аз төлейсіз. Біріншісі қысқа мерзімге, екіншісі – ұзақ мерзімге алғанда тиімді болады. Қалай болғанда да, екі тәсілді де зерттеп алғаныңыз жөн.Дәл осыны тағы басқа екі банкте жасап көріңіз. Сонымен сізде 1 млн теңге мөлшеріндегі бірдей сомаға кредит алудың жиырмаға жуық түрлі нұсқалары болады. Және олардың ішінен ең тиімдісін таңдауға болады. Кейбір нұсқа сізге тиімсіз, себебі артық төлемі көп, оны алып тастаймыз. Екіншісінде ай сайынғы төлем өте үлкен, ол да сәйкес келмейді.Нәтижесінде алып тастау әдісімен сіз бірнеше қолайлы нұсқаларды таңдай аласыз. Кредиттің төлеуге ыңғайлы, қауіпсіз және тиімді болуы маңызды – ақша алу немесе ақша салу не банктер арасында аударымдар жасау, комиссияларды төлеу үшін кассаға барудың қажеті болмағаны жақсы. Қысқасы, талдау жасаңыз және бірінші нұсқаны емес, ең жақсысын таңдаңыз.Бұл ретте ең шешуші фактор – жалпы артық төлем. Бұл көп жағдайда кредиттің мерзіміне байланысты, өйткені сіз кредит берушіге ақшаны пайдалану уақыты үшін төлейсіз. Ақшаны неғұрлым ұзақ пайдалансаңыз, соғұрлым артық төлейсіз. Әрине, мөлшерлеме де әсер етеді, кредит мерзімі ұзақ болған сайын, артық төлемді көбірек төлеуге тура келеді. Дәл сол миллион теңгені номиналды мөлшерлеме бойынша &nbsp;30 немесе 32 пайызбен алсаңыз, айырмасы шамалы болады. Бірақ бір жылға емес, екі жылға алсаңыз, артық төлем әлдеқайда көбірек болады. Екінші жағынан, мерзім неғұрлым қысқа болса, ай сайынғы төлем соғұрлым көп болады. Сондықтан зерттеу жүргізіп, бір жағынан көп төлегіңіз келмейтінін, ал екінші жағынан ай сайын көп төлегіңіз келмейтінін түсінуіңіз керек. Қай жағынан да қолайлы шарттарды табу маңызды.Айтпақшы, мынадай лайфхак бар. Бірден кредит алудың қажеті жоқ. Көптеген елдерде қағидалар бойынша кредит өтінім берілген күні берілмейді. Қарыз алушы осы уақыт аралығында өз ойына талдау жүргізіп, барлық жағдайды әбден зерделеп, кредит алу қажеттілігінің қаншалықты маңызды екенін саралайды. Өз ойының дұрыс екеніне әбден көзі жеткен соң ғана шартқа қол қояды.Маңызды! Бөліп төлеу – бұл да кредит!&nbsp;Бөліп төлеу, кредиттік карталар, ипотека, автокредит те, тіпті 3-4 айға өнімдерден бастап билеттерге дейін кез келген нәрсені бөліп алуға мүмкіндік беретін банктік өнімдер де - бәрі кредит ретінде есептеледі. Айтпақшы, олар да кредиттік тарихына әсер етеді. Ал, олар міндетті түрде БЖК есептеу кезінде, яғни борыш жүктемесі кезінде ескеріледі.&nbsp;Егер Сіздің атыңызда бірнеше бөліп төлеу болса, мысалы, сізге ипотека немесе ақшалай кредит берілмеуі мүмкін. Айтпақшы, мұндай жағдайлар жиі кездеседі. Әсіресе жастардың кіріс көзі болғанымен, ипотека бағдарламаларына қатыса &nbsp;алмау жағдайлары жиі кездесіп отырады, себебі олар әртүрлі техникаларға (әдетте смартфондар мен компьютерлерге) бөліп төлеуді өз аттарына ресімдеген болып шығады, осыдан оларда кредиттік жүктеме орын алады. Бөліп төлеуді жауып, келесі кезекті күтуге тура келді. Бұл факторларды да ескеру қажет.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Infog_1203_ee1c0a159f.png" alt="Infog_1203.png">Кредиттік шартқа қол қоймас бұрын нені тексеру керек?Қосымша факторлар - әр түрлі комиссиялар, тараптардың құқықтары мен міндеттері, мерзімінен бұрын өтеу мүмкіндігі және бұл ретте комиссияның болуы.Төлем күні. Оны жалақы алғаннан кейін екі-үш күннен кейін қоюға тырысыңыз. Сіз осы уақыт аралығында ақша табуға мүмкіндігіңіз &nbsp;болатындай және техникалық іркілістер болған жағдайда төлем жасап үлгеретіндей болуыңыз керек. Айтпақшы, төлем күнін өзіңіз белгілей аласы, бірақ, әдетте, бұл шартқа қол қойылғанға дейін жасалуы керек, себебі келешекте банктер мен МҚҰ төлем күнін өзгертуге байланысты өтініміңізді бірден орындай қоймайды. &nbsp;Тараптардың құқықтары мен міндеттері. Олар шартқа қол қойылғанға дейін оны оқып, танысып алғаны жөн. Шартқа қол қою, оның барлық шарттарымен келісетініңізді білдіреді.Fingramota.kz-пен&nbsp;бірге қаржылық сауаттылығыңызды арттырыңыз!Фото: fingramota.kz

Несиеге өтініш беру кезіндегі қателіктер мен лайфхактар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;ҚР &nbsp;ҚМА-ның хабарлауынша ол тұтынушылық кооператив ретінде жасырынып жұмыс істеген. Тергеу барысында Н. Туғанбаев бастаған пирамида ұйымдастырушылары, 86 мыңнан астам азаматтан 12,4 млрд теңге тартқан,&nbsp;есесіне ай сайын 30%-ға дейін табыс уәде еткен. Шын мәнінде, нақты бизнес болмаған, төлемдер жаңа қатысушылардың салымдары есебінен жүзеге асырылған. &nbsp;Нәтижесінде Туғанбаев пен оның серіктестері 3,8 млрд теңге қаражатты заңсыз иеленген.Күдіктілер салымшыларды адастырып, Алматы қаласында құрылыс материалдарын өндіру, тігін цехы мен тұрмыстық және медициналық техника зауыты жұмыс істеп жатқандығын мәлімдеген. Шындығында, өнімдер үшінші тарап жеткізушілерінен сатып алынып«Asar Baspana» логотипімен таңбаланған.2024 жылы желтоқсан айынан бастап, пирамидаға деген сенім азая бастаған кезде, ұйымдастырушылар автосалон ашып, ресми дилерлермен әріптестік орнаттық деген жалған ақпарат таратқан. Шын мәнінде, автокөліктер салымшылардың ақшасына сатып алынып Туғанбаевтың туыстарына рәсімделген.&nbsp;Пирамиданы әшкере қылатын жағдайлар туындаған тұста, Туғанбаев Н.М. 8 ақпан күні «Asar Baspana» сайтын техникалық режимге ауыстырған. Бұл қылмыстық әрекетті жасыру мақсатында жасалды. Алайда, тергеу барысында серверлік деректер қалпына келтірілді. Сайт деректеріне сәйкес, «Gold» деңгейіне жеткен 15,5 мың салымшының тек біреуіне ғана пәтер берілген. «Platina» бағдарламасы бойынша 15 мың үміткердің арасынан тек бір салымшыға ғана&nbsp;көлік берілген. &nbsp;Еске салайық, 2025 жылғы 9 ақпанда 49 кеңседе және 81 күдіктінің тұрғылықты жерінде тінту жүргізілді. Оның нәтижесінде 1,1 млрд теңге, Toyota Land Cruiser 300 және Lexus 570 сияқты 10 премиум-класстағы автокөліктер тәркіленді, олар Туғанбаев пен оның жақындарына рәсімделген.Сонымен қатар, Ақтау қаласында Н. Туғанбаевтың бауырының үйінен кооперативтің есепшоттарында болуы тиіс 945 млн теңге қолма-қол ақша табылды. &nbsp;1,2 млрд теңгеден астам сомаға шоттар бұғатталып, тыйым салынған. &nbsp;2025 жылғы 11 ақпанда Туғанбаев Н.М. мен Байтасов Н-ға қатысты 2 айға қамауға алу түріндегі бұлтартпау шарасы қабылданды.Сотқа дейінгі тергеу жалғасуда.

 «Asar Baspana» қаржы пирамидасы қызметін тоқтатты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Әлеуметтік сақтандыру қоры заңсыз жолмен көп мөлшерде декреттік төлем алған әйелдерге қатысты қылмыстық істің барысы туралы айтты. Бұл туралы <a href="https://stan.kz/">Stan.kz</a> ақпарат агенттігі <a href="https://www.youtube.com/watch?v=zDSXPRkrNIw">Жетінші арнаға</a> сілтеме жасап хабарлайды.&nbsp;Бұған дейін 113 қазақстандық әйелдің үстінен декреттік төлемдерге байланысты алаяқтық әрекеттері үшін <a href="https://stan.kz/aleumettik-tolemderdi-koldan-kobeytip-algan-kazakstandi-414460/">қылмыстық іс қозғалған еді.&nbsp;</a>Әлеуметтік сақтандыру қорының мәліметінше, 2024 жылы жүкті әйелдер арасында бірнеше жұмыс беруші&nbsp;табу үрдісі көбейген. Схема қарапайым: болашақ аналар ресми табыстарын күрт көбейтіп, үлкен жәрдемақы&nbsp;алуға әрекет еткен. Мысалы, бір кәсіпкер 30 жүкті әйелге&nbsp;құжат жасап&nbsp;берген.&nbsp;“Сот барысында егер бұл іске қатысы бар адамдар, яғни осы әрекеттерді жүзеге асырған жеке кәсіпкерлер немесе ауыл шаруашылығы қожалықтары анықталса, және олардың арасында жалған еңбек келісімшарттарын жасағандар болса, онда барлығы заңды бұзғаны үшін өз жазасын алады”, –&nbsp;дейді&nbsp;әлеуметтік сақтандыру қорының өкілі Гүлбағила Болатбекова.Әлеуметтік сақтандыру қорының мәліметі бойынша, әйелдер көбінесе осындай алаяқтық әрекеттермен миллион теңге көлемінде табыс туралы құжаттар ұсынған, ал кейін төрт жарым миллион теңгеге жуық төлем алған.&nbsp;Ал 1500 әйел, төлемдерді тағайындау кезінде, табысын жасанды түрде көтергендерін мойындаған. Осылайша, бюджеттің үш миллиард теңгеден астам қаражаты үнемделген.“Бұл азаматшалардың әрекеттері қылмыстық кодекстің 190-бабының екінші бөлігі бойынша саралануы мүмкін. Неліктен? Себебі, жалған анықтамалар мен құжаттар, негізсіз ақша аударымдары жасалған. Бұл бап бойынша 400 АЕК дейін айыппұл салу, бостандығын шектеу,&nbsp;сондай-ақ төрт жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы да бар”, –&nbsp;дейді адвокат Жандос Тұяқов.&nbsp;Адвокаттың айтуынша,&nbsp;егер әйелдер өз кінәсін мойындап, келтірілген зиянды өтесе, сондай-ақ, кішкентай балаларының бар екенін&nbsp;сот жазаны&nbsp;жеңілдетуі мүмкін.&nbsp; &nbsp;

Заңсыз жолмен жоғары декреттік төлем алған 113 әйел: Әлеуметтік сақтандыру қоры қылмыстық істің барысы туралы айтты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> МБА және ХЖШТ үшін қаржылық қызметтердің қаржылық қолжетімділігі мен сапасын арттыру жөніндегі жұмыс тобының қызметі шеңберінде ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі МБА және ХЖШТ үшін жеке және қашықтан қызмет көрсету бойынша ұсынымдар жобасын әзірледі, оған сондай-ақ қаржы ұйымдарында сенім білдірілген адамды тағайындау қағидалары кіреді.Ұсынымдар жобасы «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне қаржы нарығын дамыту және қаржылық көрсетілетін қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасына (бұдан әрі – Заң жобасы) заңды бастамалар шеңберінде әзірленді. Қазіргі уақытта Заң жобасы Парламент Мәжілісінде қаралуда.Ұсынымдар жобасында МБА және ХЖШТ үшін қаржы ұйымдарының нақты және ақпараттық қолжетімділігін жетілдіру, «Мүгедектігі бар адамдарға және халықтың жүріп-тұруы шектелген басқа да топтарына қызмет көрсету жөніндегі қаржы ұйымдары бөлімшелерінің қолжетімділігіне қойылатын талаптар» ҚР СТ-3844-2023 ұлттық стандартына сәйкес МБА және ХЖШТ клиенттерімен өзара іс-қимыл бойынша қызметкерлерді оқыту, сондай-ақ алаяқтық әрекеттер салдарынан қаржылық шығындар тәуекелдеріне әкеп соғатын операцияларды болдырмау мақсатында МБА санатындағы клиенттің сенім білдірілген адамды тағайындауы көзделеді.Ұсынымдар жобасымен мынадай &nbsp;сілтеме арқылы танысуға болады:&nbsp; https://fingramota.kz/ru/post/rekomendacii-po-lichnomu-i-distancionnomu-obsluzhivaniyu-lyudej-s-invalidnostyu-i-malomobilnyh-grupp-naseleniya-v-finansovyh-organizaciyahҰсынымдар жобасы бойынша ұсыныстарды komek@finreg.kz электрондық мекенжайына 2025 жылғы 20 наурызға дейінгі мерзімде жіберуді сұраймыз. Фото: <a href="https://www.fingramota.kz/kk/news/post/mgedektigi-bar-adamdar-men-halyty-zhrip-truy-shektelgen-toptary-shin-arzhyly-olzhetimdilikti-arttyru-zhnindegi-synymdar-zhobasyn-talylau">fingramota.kz</a>

Мүгедектер мен қимыл-қозғалысы төмен топтарды қаржылық қамтуды арттыру бойынша ұсынымдар жобасын талқылау

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қазіргі күні қаскүнемдер айлаларын асырғаны соншалық, зардап шегушілер ерікті түрде кепілсіз кредиттер ресімдейді және ақшаны үшінші адамдардың шотына өз еркімен аударады.&nbsp;Fingramota.kz алаяқтықтық мұндай түрі жөнінде &nbsp;айтып береді және өз ақшаңыздан айырылып қалмаудың, сондай-ақ басқаның кредитімен қалмаудың жолдары жөнінде ұсынымдар береді. &nbsp;Мысалы, алаяқтар фишингті немесе вишингті, сондай-ақ әртүрлі ұйымдардың, коммуналдық қызметтердің қызметкерлері, курьерлер, сатушылар және т.б. ұсынатын дипфейктерді белсенді пайдаланады. Олардың басты мақсаты – &nbsp;басқа адамдардың дербес деректерін, сондай-ақ SMS-кодты және шоттардың толық деректемелерін қолға түсіру.Егер құпия ақпарат қылмыскерлердің қолына түссе, онда олар мобильді банкингті бұзып, өз құрбандарының шоттарын иемденіп, ақшаларын дроперлердің карталарына аудара алады. Алайда, одан зорғысы да болуы – ақшадан айырылып қана қоймай, жәбірленушіге кредит ресімделуі мүмкін.Бұл схема алаяқтар қарыз алушыны банктің мобильдік қосымшасында немесе микроқаржы ұйымының сайтында өз еркімен тексеруден өтуге мәжбүрлеуді көздейді.&nbsp;Әрі қарай оқиға екі сценарий бойынша дамуы мүмкін. Бірінші сценарийде &nbsp;жәбірленушіні қорқыту немесе сендіру арқылы ақшалай кредит алдырып, кейіннен картаға немесе шотқа дербес аударуға мәжбүр етеді, картаның деректемелерін (дропперлер картасы) оған қаскүнем хабарлайды. Бұл ретте, барлық операциялар мен аудармаларды зардап шеккен адам бір реттік парольдер мен смс енгізу арқылы дербес растайды.Екінші нұсқа зиянды бағдарламалық қамтылымды және қашықтан қол жеткізу бағдарламаларын орнатуды қамтиды. Алаяқтар үшін ең бастысы – жәбірленушінің биометриялық идентификаттаудан өтуі. Барлық басқа операциялар қашықтан қосылу арқылы жүзеге асырылады.Ақша аударылғаннан кейін алаяқтар жәбірленушімен қарым-қатынасты тоқтатады, нөмірлерді бұғаттайды және жоқ болып кетеді.Егер банк күмәнді операцияларды байқаса, бұл әр түрлі банктік карталарға қатарынан бірнеше аударымдардың жасалуы, банкоматтардан немесе банк бөлімшелерінен қолма-қол ақша алу болуы мүмкін, онда банк &nbsp;карталар мен клиенттің қосымшасын бұғаттайтынын атап өткен жөн. Қаржы институттарының қауіпсіздік жүйесі осылай жұмыс істейді.Азаматтардың өтініштері негізінде кредит беру кезіндегі алаяқтықтың әрбір фактісі бойынша Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі (ҚНРДА) банктер мен МҚҰ тексерулеріне бастамашылық жасайды. Тексеру аясында көптеген сұрақтар зерделенуде:- төлем қабілеттілігін бағалау;- қарыз алуға өтінімді қарау кезінде клиентті идентификаттау рәсімінің дұрыстығы;- борыш жүктемесі коэффициентін (БЖК) есептеудің дұрыстығы және басқа да көптеген факторлар.&nbsp;Алаяқтық қылмыстық құқық бұзушылық екенін және құқық қорғау органдарының сотқа дейінгі тергеуінің мәні екенін есте ұстаған жөн. Белгісіз адамдар тарапынан алаяқтық жасау фактісін анықтау және қатысы бар адамдарды анықтау құқық қорғау органдарының құзыретіне жатады. Және операцияларды не қарыз шартын жарамсыз деп тану сот тәртібімен жүргізілуі тиіс.Кредиттік алаяқтардан қорғану үшін не істеу қажет?Жалпы, азаматтар кредитті рәсімдеу мәселесіне жауапты қарап, өздеріне маңызды сұрақ қоюы керек: маған қарыз қажет па, егер қажет болса, онда қандай мақсаттар мен не үшін қажет. Жақын таныстарыңыз немесе достарыңыз сұраса да, үшінші тұлғалардың өтініші бойынша ешбір жағдайда өз атыңызға кредит ресімдеуге болмайды.Сондай-ақ, қазақстандықтар қаржылық және құқықтық мәселелерді ешқашан телефон арқылы немесе мессенджерлерде шешілмейтінін - барлық операциялар тек мобильді қосымшалар арқылы немесе жеке қатысуымен жүргізілетінін есте ұстауы қажет.Сондай-ақ бейтаныс адамдардың, үшінші тұлғалардың сендіруіне немесе қорқытуларына берілмеу керектігін білу маңызды. Барлығын мұқият талдай отырып, әсіресе егер мәселе кредитке немесе жалпы ақшаға қатысты болса салқынқанды шешім қабылдаған дұрыс.Алаяқтар өздерін кез-келген адам ретінде көрсетуі мүмкін екендігін қайталап айтамыз. Олар сізге жөнелтілімді жеткізіп, оны алу үшін SMS-тен код сұрауға қоңырау шалуы мүмкін. Қаскүнемдер телефонға сілтеме көрсетілген құттықтау ашықхатын жіберуі мүмкін, сілтемеге кірген уақытта дербес деректеріңізді жоғалтып алуыңыз ықтимал.&nbsp;Сондай-ақ, олар өздерін ХҚКО-ның, салық қызметтерінің немесе egov.kz, платформасының, 1414 сервисінің қызметкерлері ретінде таныстырып, «Стоп-кредит» қызметін іске қосуға көмектесетіндерін алға тартып, оларға конфиденциалды деректеріңізді беруге итермелеуі мүмкін.Алаяқтық схемаларының нұсқалары көп және оларға алданып қалмау үшін сын көзбен қарап пайымдау және мүмкіндігінше жақындарыңызбен ақылдасу керек.Егер сіз алаяқтар үшін кредитті ерікті түрде ресімдемейтініңізді сенімді болсаңыз, абай болыңыз, өйткені қаскүнемдер сіз хабарламасаңыз да, сіздің деректеріңізге қол жеткізе алады.Бұған жол бермеу үшін мынадай қарапайым кеңестерді орындаңыз:- SMS-кодтар мен басқа да құпия ақпаратты ешкімге айтпаңыз;- үшінші тұлғаларға, тіпті таныстарыңыз бен жақындарыңызға банк картасының CVV-кодын, яғни картаның артындағы құпия үш таңбалы цифрларды бермеңіз;- құрылғыңызға екі факторлы аутентификацияны орнатыңыз және мессенджерлерде қосылған құрылғыларды үнемі тексеріп отырыңыз;&nbsp;- өз құрылғыларыңызда вирусқа қарсы бағдарламалық қамтылымды қолдануды ұмытпаңыз.«Стоп-кредит» сервисі туралы не білу керек?Банктік қарыздарды немесе микрокредиттерді ресімдеуге тыйым салуға («Стоп-кредит» сервисі) болады. «Банктік қарыздар, микрокредиттер алудан ерікті түрде бас тарту» қызметін egov.kz сайтында және e-GOV mobile қосымшасында тегін ресімдеуге болады. Оны іске қосу үшін тек электрондық цифрлық қолтаңба қажет.e-GOV mobile мобильді қосымшасында қызмет «Танымал қызметтер» бөлімінде қол жетімді, одан әрі сіз «Салықтар мен қаржы» бөліміне өтуіңіз керек. Ал eGov.kz порталында қызметті басты беттегі «Қызметтер» бөлімінен табуға болады. Есіңізде болсын, «Стоп-кредитті» кез келген уақытта өшіруге болады, сондықтан ешкімге және ешқашан ЭЦҚ кілтін бермеу өте маңызды.Қызметті іске қосқаннан кейін қарыз алушының кредиттік тарихында азамат уақытша кредит алудан бас тартуға шешім қабылдағанын көрсететін арнайы белгі пайда болады. Бұл белгіні кредиттік бюролардан деректерді сұрау кезінде кредиттік ұйым көреді. Кредитор үшін бұл клиент автоматты түрде несие беруден бас тартуы керек деген сигнал.2024 жылғы 1 қыркүйектен бастап кредитті ресімдеуден ерікті бас тарту болған кезде қарыз алушыны банк немесе МҚҰ берген кредитті өтеуден босату туралы норма заңнамалық түрде енгізілді. Осылайша, егер қарыз алушы кредит алудан ерікті түрде бас тартса, бірақ осы кезеңде оған кредит заңсыз ресімделсе, онда банк немесе МҚҰ қарызды есептен шығаруға міндетті болады. Өзіңізді және жақындарыңызды қорғаңыз және қаржылық сауаттылығыңызды арттырыңыз!Фото: fingramota.kz

Кредиттермен жасалатын алаяқтық схемалар: өзіңізді алдауға қалайша жол бермеуге болады? 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> 2023 жылғы 3 наурыздан бастап Қазақстанда азаматтарға ресми түрде өздерін банкрот деп тану мүмкіндігін беретін «Қазақстан Республикасы азаматтарының төлем қабілеттілігін қалпына келтіру және банкроттығы туралы»&nbsp;Қазақстан Республикасының Заңы&nbsp;қолданылады. Аталған заң азаматтарға борыш жүктемесін төмендетуге мүмкіндік беріп, олардың төлем қабілеттілігі мәселесін реттеудегі маңызды қадам болды.&nbsp;Заңнамаға қандай өзгерістер енгізілгені, банкроттық рәсімі қалай өтіп жатқаны және азаматтарға нелерді білу маңызды екені жөнінде &nbsp;Fingramota.kz-ке &nbsp;Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің Дәрменсіз борышкерлермен жұмыс басқармасының басшысы Меруерт Сисембаева айтып берді. Заңда банкроттықтың қандай түрлері қарастырылған және оған қандай өзгерістер енгізілді?Азаматтардың банкроттығы туралы заң үш негізгі рәсімді көздейді: соттан тыс банкроттық, сот банкроттығы және төлем қабілеттілігін қалпына келтіру.Соттан тыс банкроттық, егер борыш сомасы 1600 АЕК-тен аспаса (2025 жылы — 6,3 млн теңге) қолданылады.Егер бұрын қарыз алушы-жеке тұлға банктер, микроқаржы ұйымдары және коллекторлық агенттіктер алдында берешегі болған кезінде банкроттық рәсімін қарастыра алған болса, бүгінгі күні бұл процесс айтарлықтай жеңілдетілген.&nbsp;Ендігі жерде азаматтар тек банктер мен микроқаржы ұйымдары алдындағы қарыздары бойынша ғана емес, сондай-ақ бүгінгі күнге &nbsp;қаржы ұйымдары болып табылмайтын, алайда банктік қарыздар мен микроқаржы ұйымдарынан алынған қарыздар бойынша талап қоюға құқығы бар мекемелер алдындағы қарыздары бойынша өтініш бере алады. Өтінішті ХҚО, eGov порталы немесе e-Salyq Azamat мобильдік қосымшасы арқылы беруге болады.Басты жаңалық «Qoldau» платформасында «Tazalau» автоматтандырылған жүйесін енгізу болды. Бұл жүйе өтініш берушінің өлшемшарттарға сәйкестігін адамның қатысуынсыз тексеруге мүмкіндік береді.Соттан тыс банкроттық кезінде не өзгерді?&nbsp;&nbsp;&nbsp;• &nbsp; енді қарызды өтеу әрекеттері туралы құжаттарды ұсыну талап етілмейді, себебі барлық ақпарат кредиттік бюролардың базасынан автоматты түрде жүктеледі;&nbsp;&nbsp;• &nbsp; 1 АЕК-тен аз төлемдер енді қарызды өтеу ретінде есепке алынбайды (яғни, азғантай сомалар үшін рәсімді қолданудан бас тартылмайды);&nbsp;&nbsp;• &nbsp; соттан тыс банкроттыққа жататын кредиторлардың тізбесі кеңейтілді (таратылған және тізілімнен шығарылған ұйымдар енгізілген).&nbsp;Заң күшіне енген сәттен бастап соттан тыс банкроттықты 21 000-нан астам азамат пайдаланды, 50,4 млрд теңге сомаға&nbsp;қарыздар есептен шығарылды.Сот банкроттығы кезінде не өзгерді?&nbsp;Сот банкроттығын азаматтар 1600&nbsp;АЕК-тен астам (2025 жылы – 6,3 млн теңге) борышы болған кезде қолдана алады.Меруерт Сисембаева сот банкроттығы рәсімі, егер ол кепілде болмаса және сот пен қаржы басқарушысының қатысуын талап етсе, жалғыз баспанасын қоспағанда, борышкердің мүлкін сатуды қамтитынын еске салды.Қаржылық басқарушы борышкердің активтерін бағалайды және егер оның мүлкі болса, оны борышты өтеу есебінен сатуға болады. Алайда, егер ол кепіл болмаса, борышкердің&nbsp;жалғыз&nbsp;баспанасы&nbsp;алынбайды.Мыналар қаржылық басқарушылар бола алады:&nbsp;&nbsp;• &nbsp; заңды тұлғалардың банкроттық әкімшілері,&nbsp;&nbsp;• &nbsp; аудиторлар,&nbsp;&nbsp;• &nbsp;&nbsp;кәсіби&nbsp;бухгалтерлер,&nbsp;&nbsp;• &nbsp;&nbsp;заңгерлер.Қаржылық басқарушының қызметтері ақылы. 2025 жылы олардың құны айына 85&nbsp;000 теңгені құрайды. Алайда, мүлкі жоқ халықтың әлеуметтік осал топтары үшін қызметтер тегін&nbsp;көрсетіледі.Бұл рәсім 6 айға созылады, содан кейін борышкердің міндеттемелерінің күші жойылады. Алайда, маңызды шектеу бар: банкроттықтан кейінгі 3 жыл ішінде борышкер қаржылық мониторинг аясында болады.Бүгінгі&nbsp;күні сот тәртібімен 120 азамат банкрот деп танылды, ал есептен шығарылған сома 65,1&nbsp;млрд теңгені құрады.Кредиторлар&nbsp;борышкердің&nbsp;банкроттығына өз бетінше өтініш бере ала ма?&nbsp;Жоқ, банкроттық рәсімін азаматтың өзі ғана бастай алады. Кредиторлардың немесе басқа үшінші тұлғалардың мұндай құқығы жоқ. Бұл норма қарыз алушыларды мәжбүрлі банкроттықтан қорғауға бағытталған.Банкроттық&nbsp;қарыз алушының&nbsp;кредиттік&nbsp;тарихына&nbsp;әсер ете ме?&nbsp;Иә, банкрот деп танылғаннан кейін азамат 5 жыл ішінде кредит ала алмайды (ломбардтағы қарыздарды қоспағанда). Сонымен қатар, әр банктің өзінің кредиттік саясаты бар, осыған байланысты 5 жылдық мерзім өткеннен кейін де банк қарыз беруден бас тарта алады.Банкроттық рәсімінен өткен азаматтар үшін қандай шектеулер қолданылады?&nbsp;1) 5 жылға кредиттер алуға тыйым салынады (ломбардтардағы шағын қарыздарды қоспағанда).2) қайта банкроттық 7 жылдан кейін ғана мүмкін болады.3) банкроттықтан кейін 3 жыл бойы қаржылық мониторинг жүргізіледі (жылжымалы және жылжымайтын мүлікті тіркеу фактісі тексеріледі). &nbsp;Банкроттыққа балама бар ма? &nbsp; Егер борышкердің кірісі немесе мүлкі болса, ол төлем қабілеттілігін қалпына келтіру рәсімін пайдалана алады. Бұл оған 5 жылға дейін бөліп төлеуге және банкроттықтың салдарын болдырмауға мүмкіндік береді. Бұл рәсімнің тетігі мынадай: сот қаржы басқарушысымен бірлесіп әзірленетін берешекті өтеу кестесін бекітеді және бұдан әрі азамат төлемді осы кесте бойынша уақтылы енгізуі қажет.Бұл опция ыңғайлы, себебі адам банкрот мәртебесін алмайды және кредиттік тарихы бұзылмайды.&nbsp;Жақын арада заңда қандай жаңа өзгерістер күтілуде?2025 жылы:&nbsp;&nbsp;• &nbsp; 2025 жылғы 1 қаңтарға дейін берілген кредиттер үшін борышты реттеу туралы талапты алып тастау;&nbsp;&nbsp;&nbsp;• &nbsp; барлық кредит берушілерді борыштарды есептен шығару туралы есеп беруге міндеттеу (қазіргі уақытта кейбір ұйымдар борышкерлердің құқықтарына нұқсан келтіре отырып, мұны жасамай отыр);&nbsp;&nbsp;• &nbsp; борышкерге себебін көрсетпей, өз қалауы бойынша соттан тыс банкроттық рәсімін тоқтату құқығын беру жоспарлануда.Банкроттыққа өтініш бермес бұрын азаматтар нені білуі керек?&nbsp;Банкроттық туралы шешім қабылдамас бұрын, азаматтар барлық салдарды ескеруі керек:&nbsp;&nbsp;• &nbsp; 5 жылға кредит алуға тыйым салынады.&nbsp;&nbsp;• &nbsp; 3 жыл бойы қаржылық жағдай мониторингтен өтеді.&nbsp;&nbsp;• &nbsp; қайта банкроттық тек 7 жылдан кейін мүмкін болады.Қосымша ақпаратты қайдан алуға болады?&nbsp;Толық консультацияны:&nbsp;&nbsp;• &nbsp; 1414 байланыс орталығында (қосымша 3-ті теру керек),&nbsp;&nbsp;• https://t.me/SalyqBot Telegram чатында,&nbsp;&nbsp;• &nbsp; ҚР Қаржы министрлігі мен Мемлекеттік кірістер комитетінің ресми сайттарында алуға болады. Қаржылық сауаттылығыңызды Fingramota.kz-пен бірге арттырыңыз!Фото: fingramota.kz

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Қаржы