<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жаңалықтардан «алаяқтар&nbsp;қазақстандықтардың&nbsp;дербес &nbsp;деректерін&nbsp;қолға&nbsp;түсірді»&nbsp;дегенді&nbsp;жиі&nbsp;естіп, көріп жатамыз,&nbsp;алайда&nbsp;«дербес&nbsp;деректер»&nbsp;дегеннің&nbsp;нақты&nbsp;не&nbsp;екенін&nbsp;екінің&nbsp;бірі&nbsp;біле&nbsp;бермейді.&nbsp;Fingramota.kz осы&nbsp;жайлы&nbsp;толығырақ&nbsp;айтып&nbsp;береді&nbsp;және&nbsp;сізді&nbsp;және сіздің&nbsp;ақшаңызды&nbsp;алаяқтардан&nbsp;қорғау&nbsp;үшін&nbsp;пайдалы&nbsp;кеңестер&nbsp;ұсынады.Дербес деректер – бұл адамның жеке басын сәйкестендіретін ақпарат және олар түрлі тасымалдағыштарда, мысалы, қағазда немесе электрондық тасымалдағыштарда тіркелген. Дербес деректерге біздің «сауалнамалық» деректеріміз жатады: тегі, аты, әкесінің аты (бар болса), туған күні мен жері, тұрғылықты жері мен тіркеу мекен-жайлары, телефон нөмірлері, ЖСН, сондай-ақ төлқұжаттағы, жеке куәліктегі, жүргізуші куәлігіндегі ақпараттар. Одан бөлек – банк деректемелері мен карта деректері, оның ішінде картаның нөмірі, қолданыс мерзімі, сыртқы жағындағы код, сақтандыру полисінің, зейнетақы шартының деректері және тағы басқалары жатады. Қысқаша айтқанда, бізді анықтап, сипаттайтын және бізге тікелей немесе жанама түрде байланысы бар кез келген мәліметтер – бұл біздің дербес деректеріміз. Мұндай деректерді мемлекеттік ұйымдар, мысалы, ауруханалар, полиция, салық қызметі және т.б., сондай-ақ жеке ұйымдар – банктер, микроқаржы ұйымдары, туристік агенттіктер, қонақ үйлер және өзге компаниялар мен адамдар жинауы мүмкін.Алайда, мұнда ескеретін маңызды жәйт: дербес деректердің кейбірі жалпыға қолжетімді болуы мүмкін, яғни олар интернетте, баспасөзде, қағаз анықтамалықтарда және т.б. ашық түрде болады. Ал кейбір деректерге қол жеткізу шектеулі болады, заңға сәйкес мұндай дербес деректерге конфиденциалдылық талаптары қойылады. Оларды алу үшін адамның келісімі қажет. Конфиденциалды ақпарат – бұл құпия сипаттағы мәліметтер, оларды қорғап, бөгде адамдарға айтуға болмайды. Алаяқтардың «арманына» айналған қол жеткізу шектеулі деректерге картаның, банк шотының деректемелері, қаржы мобильдік қосымшаларға арналған пин-кодтар мен құпиясөздер, қаржы операцияларын растау үшін SMS немесе push-хабарламалармен келетін кодтар.Дербес деректердің маңыздылығын ескере отырып, оларды қорғау сіздің басты міндетіңіз болып табылатыны таңқалатын нәрсе емес. Егер оған немқұрайды қарайтын болсаңыз, онда сіз күн сайын жетілдіріліп отыратын әр түрлі алаяқтық схемалардың құрбаны боласыз. Гүл шоқтарын, сәлемдемелерді жеткіземіз деген желеумен, сондай-ақ өздерін қаржы ұйымдарының, Ұлттық Банктің, БЖЗҚ-ның, ҰҚК-нің, ХҚКО қызметкерлері, салық қызметкерлері, коммуналдық қызмет қызметкерлері және т.б. ретінде таныстыра отырып, алаяқтар азаматтармен байланысып, өз нөмірлерін, тіпті «1414» қысқа нөмірін де қолдан жасап, жалған құжаттарды ұсына отырып, әлеуетті құрбандардың құпия дербес деректерін біліп алуға тырысады.Алаяқтар адамдардың&nbsp;дербес &nbsp;деректерін қалай пайдаланады&nbsp;Біріншіден, шабуылдаушылар ұрланған дербес деректерді сіздің атыңыздан банктік қарыздарды, микрокредиттерді рәсімдеу үшін пайдалана алады.Екіншіден, алаяқтар дроп карталарға ақша аудару, онлайн сатып алу немесе шоттардан қолма-қол ақша алу жолын табу арқылы банк шоттарына қол жеткізе алады.Үшіншіден, қылмыскерлер зиянды бағдарламалар немесе фишингтік сілтемелер арқылы құрылғыларды бұзып, пайдаланушы туралы барлық ақпаратты қолды етеді, мысалы, танымал мессенджерлер немесе электрондық пошта арқылы сіздің атыңыздан жақын адамдарға спам жіберуі мүмкін.Төртіншіден, ұрланған дербес деректерді әлеуметтік желілерде жалған профильдер жасау үшін де пайдаланады. Алаяқтар сіздің атыңыздан достарыңыз бен жақындарыңыздан ақша алуға тырысады.Бесіншіден, алаяқтар сіздің дербес деректеріңіз сіз үшін аса құнды болып табылатынын және олардың көпшілікке жария етілуін қаламайтыныңызды білсе, бопсалау мен қоқан-лоққы көрсету тәсілін қолдануға тырысады. Қаскүнемдер сізден ақша талап етеді, тіпті сіз оларға қажетті соманы берсеңіз немесе олардың басқа нұсқауларын орындасаңыз да, олар мұнымен тоқтап қалмайды және ақшаны қайта-қайта төлеуді талап етеді.Дербес&nbsp;деректерді қалай қорғауға боладыБірінші және ең басты ереже – қол жеткізуі шектеулі дербес деректерді телефон немесе мессенджерлер арқылы бермеңіз, әсіресе, әлеуметтік желілерде жарияламаңыз. Төлқұжатыңыздың деректерін, картаңыздың толық деректемелерін немесе SMS-пен келген кодтарды бейтаныс адамдарға айтпаңыз. Тағы да естеріңізге саламыз: банктер мен басқа да қаржы ұйымдарының, құқық қорғау органдарының қызметкерлері және басқа да адал компаниялар мұндай ақпаратты бірінші болып сұрамайды және ақшаны «қауіпсіз» шотқа аударуды талап етпейді немесе құрылғыға кіруге мүмкіндік беретін мобильдік қосымшаны шұғыл жүктеп алуды сұрамайды.Егер сіз жөнелтілімдерге, гүл шоқтарына тапсырыс бермесеңіз, сыйлықтар ұтысына қатыспасаңыз, тауарды алу үшін SMS-пен келген кодты сұрайтын жалған курьерлерге сенбеңіз. Егер сіздің картаңызға белгісіз адамдардан ақша түскен болса, оны шешіп, пайдалануға асықпаңыз. Мұндай&nbsp;қателік сізге қымбатқа түсуі мүмкін, банкке өтінішпен жүгінген жөн.Қаржы институттарының қосымшаларындағы, eGov платформасындағы, маркетплейстердегі және әлеуметтік желілердегі аккаунттарыңызды қорғаңыз. Әрбір сервиске бірегей, күрделі құпиясөз орнатып, оларды үнемі өзгертіп отырыңыз. Сондай-ақ, екі факторлы аутентификаттауды қосыңыз – бұл аккаунттарыңызға кіру кезінде қосымша қорғау деңгейін қамтамасыз етеді.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Whats_App_Image_2024_10_21_at_17_03_14_4fbb15c8dc.jpeg" alt="WhatsApp Image 2024-10-21 at 17.03.14.jpeg">Дербес деректерді шифрланбаған күйде, әсіресе мессенджерлерде сақтамаңыз.Бейтаныс адамдардан келген сілтемелер мен файлдарды ашпаңыз. Тіпті жақындарыңыздан келген хаттарды да антивирус арқылы тексеріңіз – мүмкін олардың құрылғылары бұзылған шығар. Алаяқтар жиі фишингті пайдаланып, жалған сайттар немесе зиянды бағдарламалар арқылы дербес деректерді ұрлайды, олар осындай хаттар немесе SMS-хабарлар, сондай-ақ куар-кодтар арқылы таралады. Вирусқа қарсы бағдарламаларды үнемі жаңартып тұруды ұмытпаңыз.Сайттарда немесе қосымшаларда тіркелу кезінде дербес деректерді пайдалану талаптарын мұқият оқыңыз, олар сіз туралы ақпаратты қай жерде және қалай қолданатынын түсініңіз. Кейбір шетелдік фастфуд мейрамханаларының қосымшалары тапсырыс беру кезінде экранды жазып алған жағдайлар анықталған. Қосымшаларды орнатпас бұрын пікірлерді мұқият оқып, оларды тек ресми дүкендерден жүктеп алыңыз.Сіздің атыңыздан жалған қарыз алынбағанын тексеру үшін кредиттік бюролардан: Мемлекеттік кредиттік бюро немесе Бірінші кредиттік бюро немесе «электрондық үкімет» порталынан өзіңіздің кредиттік есебіңізді үнемі тексеріп отырыңыз.Алаяқтар сіздің төлем деректеріңізді қолға түсірсе, не істеу керекАлаяқтар жеке деректерді алған жағдайда, мына қадамдарды орындаңыз:Дереу банкке хабарласып, картаны немесе шотты бұғаттаңыз;Полицияға өтініш жазыңыз, әсіресе егер сіздің деректеріңіз кредиттерді немесе басқа қаржылық операцияларды ресімдеу үшін пайдаланылса;Банк қосымшаларыңыздағы, мемлекеттік қызметтердегі есептік жазбаңызды және басқа да аккаунттарыңызды тексеріңіз, олар бұзылмағанына көз жеткізіңіз. Қауіпсіздік үшін барлық құпиясөздерді өзгертіп, екі факторлы аутентификацияны қосыңыз;Егер сіздің деректеріңіз маркетплейстен немесе банктен тарап кеткеніне сенімді болсаңыз, олардың қолдау қызметіне хабарласып, деректерді қорғау үшін қандай шаралар қолданылып жатқанын сұраңыз. Полицияға өтініш бергенде деректердің тараған көзі туралы хабарлауды ұмытпаңыз. Сақ болыңыз және қаржылық сауаттылығыңызды Fingramota.kz-пен бірге арттырыңыз!Фото: fingramota.kz

Неге бейтаныс адамдарға «барлық картаны ашуға» болмайды?  

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Кредиттер бойынша мерзім өтіп кеткен жағдайда не істеу керек? Қаржы мәселелері бойынша консультациялар алу үшін қайда жүгінуге болады?&nbsp;Фишингті&nbsp;қалай анықтауға және «Стоп кредит» сервисінің көмегімен алаяқтықтан қалай қорғануға болады? Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі «Волковгеология» АҚ, «Қазатомөнеркәсіп» ҰК» АҚ ұлттық компаниясы еншілес ұйымының қызметкерлері, сондай-ақ «Русбурмаш&nbsp;– Қазақстан» БК» ЖШС ұжымы үшін ұйымдастырған қаржылық сауаттылық жөніндегі оқыту дәрістерінің барысында осы және басқа да мәселелер қозғалды.&nbsp;ҚНРДА өкілі Ғаділбек Әкім банктік қарыздар мен микрокредиттер бойынша берешекті қалай реттеуге болатыны туралы айтып, қаржылық көрсетілетін қызметтерді тұтынушылардың құқықтарын қорғау, оның ішінде алаяқтыққа қарсы іс-қимыл саласындағы заңнамалық жаңалықтарды хабарлады. Сондай-ақ, Ғ.Әкім жалған брокерлерді қалай анықтауға болатыны туралы ақпаратпен бөлісіп, аталған компаниялардың қызметкерлеріне egov.kz арқылы банктік қарыздар мен микрокредиттерді алудан ерікті түрде бас тартуды қалай орнатуға болатынын нақты көрсетіп берді.«Стоп-кредит» – бұл азаматтарды онлайн-алаяқтардың әрекеттерінен, атап айтқанда үшінші тұлғалардың сіздің атыңызға кредиттерді заңсыз рәсімдеуінен қорғаудың оңтайлы құралы. 2024 жылғы 1 қыркүйектен бастап қарыз алушының кредиттік тарихында кредиттерден ерікті түрде бас тарту туралы ақпарат болған кезде кредит берілген жағдайда, банктер мен МҚҰ-ның кредит бойынша берешекті есептен шығару міндеті бойынша заңнамалық түзетулер қолданысқа енгізілді. Яғни, егер азамат кредит алудан ерікті түрде бас тартуды белгілесе, онда осы кезеңде оның атына заңсыз кредит ресімделсе, онда кредитор – банк немесе МҚҰ кредит пен микроқаржы бойынша берешекті есептен шығаруға міндетті болады», - деп атап өтті Ғ. Әкім, ағымдағы жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша бүгінгі күннің өзінде Қазақстанның 700 мың азаматының «Стоп-кредит» қызметіне қол қойғанын қоса айтты.<blockquote>Өз кезегінде, FinGramota.kz жобасының бренд-амбассадоры Ақжүніс Брасилова мен № 1 қаржылық сауаттылық мектебінің басқарушы серіктесі Зарима Атабаева тыңдармандарды онлайн-алаяқтардың заманауи схемалары туралы ақпарат берді, сондай-ақ қаржылық жоспарлау және қаражатты инвестициялау жөнінде пайдалы ұсыныстар айтты. «Қаржылық сауаттылық - қаржылық қауіпсіздіктің кілті және өзіңнің мақсаттарыңа жеке әрі отбасылық мақсаттарға қол жеткізуге деген кепілдік», - деп қорытындылады А. Брасилова.</blockquote>Білім беру жұмысын Агенттік Fingramota.kz қаржылық сауаттылық жөніндегі жоба шеңберінде халықтың барлық нысаналы топтары үшін тегін негізде жүргізуде. Бұл іс-шара Агенттік пен «Қазатомөнеркәсіп» ҰК» АҚ арасындағы өзара түсіністік және ынтымақтастық туралы меморандум шеңберінде ұйымдастырылды.Фото: fingramota.kz

Реттеуші өндіруші компаниялардың қызметкерлері үшін қаржылық сауаттылық бойынша оқыту дәрісін ұйымдастырды 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Мәжілісте қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрайымы Мадина Әбілқасымова&nbsp;мүгедектігі бар адамдар мен әлеуметтік жағынан осал топтарға ерекше назар аударылатынын айтты. Бұл туралы <a href="https://stan.kz/kazakstanda-keybir-azamattardin-nesieleri-boyinsha-ay-s-408066/">Stan.kz</a> ақпарат агенттігі хабарлайды.Әбілқасымованың айтуынша,&nbsp;заңнамалық деңгейде қаржы ұйымдарының 1 шілдеден бастап енгізілген ұлттық стандартты ескере отырып, мүмкіндігі шектеулі жандарға қызмет көрсету міндеті енгізіледі.<blockquote>"Қаржы ұйымдары мүгедектігі бар адамдармен жұмыс істеудің ішкі тәртібін бекітуге міндетті болады. Олар қаржы ұйымдарынан қызмет алған кезде сенімді өкіл тағайындай алады", – деп мәлімдеді Мадина Әбілқасымова мәжілістің пленарлық отырысында.</blockquote>Сонымен қатар мерзімі өткен несиелер бойынша қарызды реттеу кезінде әлеуметтік осал топтар мен төтенше жағдай салдарынан зардап шеккен азаматтарды қорғауға қосымша шаралар қарастырылған.<blockquote>"Бұл санаттағы азаматтар үшін қарыздар мен микрокредиттер бойынша міндетті түрде үш айдан кем емес мерзімге кейінге қалдыру, сондай-ақ ай сайынғы төлемді 50 және одан да көп пайызға төмендету қарастырылады", – деп қосты ол.</blockquote>Шағын несиелер бойынша оны қайтармағаны үшін айыппұлдарды қоспағанда, кез келген айыппұлды есептеуге тыйым салынады. Ал қарыз алушыларға жүктемені азайту үшін банктік несие немесе шағын несие шарттары бойынша сақтандыру агентінің комиссиялық сыйақысының ең жоғары мөлшері 10 пайызға дейін белгіленеді. Заң жобасы бүгін бірінші оқылымда қаралып жатыр.Фото: Shutterstock

Қазақстанда кейбір азаматтардың ай сайынғы несие төлемі 2 есе төмендетіледі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Мәжілісте өткен пресс-брифингте журналистер қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мадина Әбілқасымова егер коллекторлар борышкерлерді демалыс күндері, түнде немесе күніне бірнеше рет мазаласа, олар жауапқа тартылатынын айтты. Бұл туралы <a href="https://stan.kz/kazakstanda-borishkerlerge-demalis-kunderi-konirau-shal-408072/">Stan.kz </a>ақпарат агенттігі хабарлайды.Мадина Әбілқасымова коллекторлық агенттіктердің қызметі заңмен реттелетінін айтты.<blockquote>"Коллекторлық агенттіктерге демалыс күндері қоңырау шалу құқығы берілмейді. Бұл тыйым салынған. Екіншіден, жұмыс күндері оларға борышкерге тек күніне үш рет қоңырау шалуға рұқсат етіледі. Одан кейін аудио және видеофиксация жүргізу қажет. Егер сізге демалыс күндері қоңырау шалса және сізді мазаласа, колл-орталыққа хабарласып, шағым түсіргеніңіз жөн. Тексеру жүргізіледі, одан кейін біз бұл коллекторлық агенттікке қатысты нақты шаралар қабылдаймыз", –&nbsp;деді Мадина Әбілқасымова.</blockquote>Ол заң коллекторлық агенттіктер, ең әуелі, айыппұл салынатынын және егер тағы да қайталанса, олардың қызметі толық тоқтатылатынын атап өтті.Еске салайық, бұған дейін&nbsp;қазақстандық банктер мен микроқаржы ұйымдары енді борышкерлерге үш реттен артық хабарласа алмайтынын жаздық.&nbsp;Жоспарланып отырған түзетулер&nbsp;мерзімі өткен несие берешегі туралы ескертіп отыратын&nbsp;банк қызметкерлерінің&nbsp;қарыз алушыға қоңырау шалу тәртібін реттейді.&nbsp;Қаулы жобасына сәйкес&nbsp;қарыз алушыларға қоңырау шалу шектеледі: Жұмыс күндері сағат 08:00-ден 21:00-ге дейін, үш реттен көп емес. Демалыс және мереке күндері сағат 09:00-ден бастап 19:00-ге дейін, екі реттен көп емес.Фото:&nbsp;rg.ru / Сергей Михеев

Қазақстанда борышкерлерге демалыс күндері қоңырау шалған коллекторлар жауапқа тартылады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мадина Әбілқасымова елде алаяқтар рәсімдеген несиелерді өтеуге банктерді міндеттеу көзделгенін айтты. Бұл туралы <a href="https://stan.kz/elimizde-bankter-alayaktar-rasimdegen-nesielerdi-oteuge-408062/">Stan.kz</a> ақпарат агенттігі хабарлайды.Мәжіліс отырысында агенттік төрағасы алаяқтар рәсімдеген несиелерді өтеу мүмкіндігі қарастырылып жатқанын мәлімдеді. Сонымен қатар&nbsp;2024 жылдың басында Қазақстанда несие алудан өз еркімен бас тартуға жол ашатын заң қабылданғанын еске салды.<blockquote>“Бұдан бөлек егер несие қарыз төлеушінің тікелей қатысуынсыз рәсімделсе, қарызды жою мүмкіндігі қарастырылған. Сәйкесінше қандай да бір жолмен азаматтың жеке деректері алаяқтардың қолына түсіп, несие алуға өзі қатыспаған жағдайда қарыз жойылады”, –&nbsp;деді Әбілқасымова.</blockquote>Қаржы нарығын реттеу агенттігінің төрағасы азаматтардың құқығын қорғау үшін алаяқтар рәсімдеген несиені кешіру негіздері мен критерийлерін кеңейту мәселесі әлі де қаралатынын айтып өтті.Айта кетейік, бұған дейін&nbsp;Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің төрағасы Мадина Әбілқасымова Қазақстан нарығына қай шетелдік банктердің келуі мүмкін екенін айтқан еді.&nbsp;Фото:&nbsp;Shutterstock

Елімізде банктер алаяқтар рәсімдеген несиелерді өтеуге міндеттелмек

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> Fingramota.kz Pay Day Loan (PDL) қарыздарын немесе «жалақыға дейінгі кредиттер» деп аталатын қарыздарды беру талаптарындағы өзгерістер туралы айтып береді. ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі нормативтік акті қабылдады, оған сәйкес микрокредит беру туралы шарт жасасу тәртібіне және шартты және оның бірінші бетін ресімдеуге қойылатын талаптарға өзгерістер енгізіледі.«Жалақыға дейінгі» кредиттердің клиенттері кім және ол қалай жұмыс істейді?&nbsp;PDL-микрокредиттер бүкіл әлемде, дамыған және дамушы елдерде жұмыс істейді. Олар шұғыл қажеттіліктерге қаражат жетіспеген, қысқа мерзімге аз ақша қажет болған, бірақ достар мен туыстардан қарызға ақша алғыңыз келмеген кезде алынады. Мұндай кредиттерді ресми түрде жалақы алатындар пайдалана бермейді. Бұған өз кірістерін заңдастыра алмай жүрген немесе оны білмейтін өзін-өзі жұмыспен қамтығандар және табысы төмен адамдар және тұрақты зейнетақы жарналарын аудармайтындар кіреді. Мысалы: такси жүргізушілері, сатушылар, жүк тасымалдаушылар, тамақ жеткізушілер, ауыл тұрғындары және т.б. Көбіне оларға ресми кірістерінің болмауына немесе кредит тарихының бұзылуына байланысты банктен кредит алу қиын.Банктердің кредиттерінен айырмашылығы – «жалақыға дейінгі» кредиттер, әдетте, қысқа мерзімге – 45 күнге дейінгі мерзімге, өтеу кестесі жасалмай беріледі. Яғни, қарыз мерзімінің соңында оны есептелген пайызымен бірге толығымен қайтару қажет.Барлығы неден басталды?PDL-микрокредиттер немесе «жалақыға дейін» онлайн-қарыздар Қазақстанда ресми және заңды түрде 2020 жылы, барлық микроқаржы ұйымдары ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің реттеу аясына кірген кезде жұмыс істей бастады.2020 жылғы шілдеден бастап халыққа кәсіби негізде кредит беруге есептік тіркеуден өткен микроқаржы ұйымдарына ғана рұқсат етілді. Бұл аяға «жалақыға дейінгі» онлайн-қарыздар секторының компаниялары да кірді. Тіркеу және есепке алу процесі 2021 жылғы наурызда аяқталды және осы сәттен бастап оларды қаржы ұйымдары ретінде ресми түрде танылды. Бірақ мұндай компаниялардың саны екі есе азайды, бірнеше жүз ойыншы бірден нарықтан кетті. Оған микроқаржы нарығындағы заңнаманың күшейтілуі және кредит мөлшерлемесін шектеу себеп болды.«Жалақыға дейінгі» онлайн-кредиттер нарығы қалай реттелді?&nbsp;2020 жылдан бастап қарыздар бойынша сыйақының шекті мөлшерлемесі біртіндеп – 30%-дан 25%-ға дейін, содан кейін 20%-ға дейін төмендеді, бірақ күніне 1%-дан аспайды. Мысалы, қарыз 20 күн мерзімге күніне 1% сыйақы мөлшерлемесімен 100 мың теңгені құрайды. Бұл жағдайда МҚҰ 20 мың теңге сыйақы алады. Бірақ егер адам қарызды 30 күнге алса, МҚҰ дәл сол 20 мың теңге болатын сыйақы алады, себебі бұл заңнамалық түрде белгіленген шек.&nbsp;2022 жылы 50 АЕК-ке дейін және 45 күнге дейін мерзімге берілетін микрокредит бойынша артық төлемнің шекті мөлшері екі есеге – микрокредит сомасынан 100%-дан 50%-ға дейін заңнамалық деңгейде төмендетілді.&nbsp;Бұл ретте ең жоғары өсімпұл немесе айыпақы күніне мерзімі өткен берешек сомасының 0,5%-ын құрады. Ал 90 күн кешіктірілгеннен кейін МҚҰ-ға пайыздарды (сыйақыны), айыпақыны және комиссияларды есептеуге тыйым салынады.&nbsp;Мысалы, егер микрокредит 153 150 теңге сомасына берілсе, онда негізгі кезең үшін сыйақы бойынша артық төлем және мерзімін ұзартуды, сондай-ақ кешіктіру себебінен есептелген өсімпұлдарды (айыппұлдарды) ескере отырып, ең көбі 76 575 теңгені &nbsp;құрайды.Қандай өзгерістер болды?&nbsp;Биыл 20 тамыздан бастап Агенттік пен Ұлттық Банк Басқармасының бірлескен қаулысы күшіне енді, онда «жалақыға дейінгі» кредиттер бойынша жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесінің шекті мәні белгіленді – күніне&nbsp;0,3%, бірақ жылдық 179%-дан аспайды. Егер бұрын ай сайынғы төлемдерді және/немесе қарыз бойынша сыйақыны бұзғаны үшін айыпақының (айыппұлдың, өсімпұлдың) мөлшері мерзімі өткен әрбір күн үшін орындалмаған міндеттеме сомасының 0,5%-ынан аспаса, енді айыпақы (айыппұлдың, өсімпұлдың) мөлшері күніне 0,3%-дан аспауы тиіс.&nbsp;Бұл норма&nbsp;45 күнге дейінгі&nbsp;мерзімге, 45 АЕК-тен (2024 жылы 166 140 теңге) аспайтын және&nbsp;2024 жылғы 20 тамыздан бастап ресімделген мөлшерде қарыз шарттарына қатысты қолданылады.&nbsp;Бұдан басқа, мұндай микрокредиттер бойынша микрокредиттерге берілген соманың 50%-ы мөлшерінде артық төлемнің жалпы сомасы бойынша талап сақталды.&nbsp;Қолданыстағы немесе жақсартатын талаптармен микрокредит шартының қолданыс мерзімін күнтізбелік 90 күннен аспайтын мерзімге ұлғайтуға жол беріледі.Микрокредит туралы шартта не болуға тиіс?&nbsp;Бірінші бетінде қорытындының күні, ұйымның атауы және қарыз алушы – жеке тұлғаның (қосалқы қарыз алушының) тегі, аты және әкесінің аты (бар болса) немесе қарыз алушы – заңды тұлғаның (қосалқы қарыз алушының) атауы, микрокредиттің жалпы сомасы, микрокредит бойынша артық төлем сомасы, микрокредитті пайдалану мақсаты туралы мәліметтер (бар болса) болуы тиіс.Әрі қарай шартта&nbsp;микрокредитті өтеу мерзімдері, ал кредит желісін ашу туралы келісімде шарттың жалпы мерзімі көрсетіледі.&nbsp;Сондай-ақ құжат жылдық пайыздар арқылы сыйақы мөлшерлемесінің көлемі туралы ақпаратты, сонымен бірге жылдық тиімді сыйақы мөлшерлемесінің&nbsp;(микрокредиттің нақты құнының) көлемін қамтуға тиіс.Шартта микрокредитті өтеу тәсілі&nbsp;(біржолғы не бірнеше бөлікпен, &nbsp;қолма-қол ақшамен - касса не электрондық терминалдар арқылы, қолма-қол ақшасыз тәсілді пайдаланған кезде - ұйымның банктік шотының деректемелерін көрсете отырып), микрокредитті өтеу әдісі (аннуитеттік, сараланған немесе микрокредит беру қағидаларына сәйкес басқа әдіс), микрокредит бойынша берешекті өтеу кезектілігі, негізгі борышты уақтылы өтемегені және сыйақыны төлемегені үшін айыпақы (айыппұл, өсімпұл) есептеу тәртібі мен мөлшері, &nbsp;шарттың қолданыс мерзімі де көрсетілуі керек.&nbsp;Сондай-ақ, шартта қарыз алушы микрокредит шарты бойынша міндеттемелерді орындамаған не тиісінше орындамаған кезде МҚҰ қабылдайтын шаралар жазып көрсетіледі.Құжат қарыз алушының құқықтарын және МҚҰ-ның міндеттерін анықтайды.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fingramota_kaz_7e20bb0007.jpeg" alt="финграмота каз.jpeg"></figure>Жалақыға дейін қалай микрокредитсіз өмір сүруге болады?&nbsp;1. Үнемдеуді үйрену қажет. Бұл жерде мәселе жаңа заттар, жаңа гаджеттер сатып алмау керек деген сөз емес, мәселе – қажеттілік болмаса, артық ақша жұмсамау жайлы.&nbsp;2. Шамаңа қарай өмір сүру. Қоғамда туындап отырған стереотиптерге сәйкес болуға тырыспаңыз. Тұтынушылар әрбір қаржы өнімінің не үшін қажет екенін ажырата алуы тиіс. Мысалы, жылжымайтын мүлікті сатып алу үшін ипотекалық кредит бар, көлік сатып алу үшін автокредитті пайдалануға болады, техниканы бөліп төлеу арқылы сатып алған дұрыс. Әрбір өнімнің белгілі бір нысаналы мақсаты болады.&nbsp;Микрокредиттер ұзақ мерзімді қажеттіліктерге арналмаған, ешқандай жағдайда бір кредит алып, оны жабу үшін тағы бір кредит ресімдеудің қажеті жоқ.&nbsp;МҚҰ таңдаған кезде алаяқтарға тап болмау үшін: &nbsp;- міндетті түрде лицензияны тексеру қажет. &nbsp;Кез келген компанияның сайтында лицензияның деректемелері, нөмірі мен берілген күні көрсетіледі.&nbsp;- &nbsp;ұйымның МҚҰ қауымдастығында бар немесе жоқ екенін тексеріп алған жөн.&nbsp;- &nbsp;клиенттердің пікірлерін тексеріңіз.&nbsp;Ең бастысы, мерзімді кешіктіргеніңіз үшін айыппұл төлемеу үшін уақтылы төлем жасап отыру қажет. &nbsp;&nbsp;Өзіңізді, жақындарыңызды қорғаңыз және қаржылық сауаттылығыңызды Fingramota.kz-пен бірге арттырыңыз!Фото: Fingramota.kz

«Жалақыға дейінгі кредит»: мұндай микроқарыздар беру жағдайында не өзгерді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Сізге қаржылық ұйымның кеңесшілері жоғары табыс туралы уәделерімен хабарласты ма? Қуануға асықпаңыз - бұл қаржылық пирамида болуы мүмкін. Алаяқтар өз қызметтерін жарнамалауда еліктіретін сөздерді қолданады және азаматтардың табысты және бай болуға деген ұмтылысын шебер.&nbsp;Қаржылық пирамидалардың тұзағына түспеу жолдарын Fingramota.kz сізге ескертеді.&nbsp;Қаржылық пирамида — бұл жаңа салымшылардың ақшасы қолданыстағы қатысушыларға төленетін, бірақ нақты табыс әкелмейтін схема. Пирамиданың шыңында ұйымдастырушы тұр, ол адамдарды ертегідей табысқа уәде беріп тартады, бірақ іс жүзінде олардың ақшасын өзіне алады. Салымшылар өз төлемдерін алу үшін жаңа қатысушыларды тартуы керек. Алайда, жаңа инвесторлардың ағымы бір кезде таусылады, сонда пирамида құлайды, ал салымшылардың ақшасын қайтару үміттері күл-талқан болады.&nbsp;Қаржы пирамидалары сіздің қырағылығыңызды қалай ұйықтатады&nbsp;Қаржылық пирамидалардың жасаушылары оларды түрлі ұйымдар ретінде жасырады. Олар қазіргі заманғы трендтерді, мысалы, инвестициялық салымдардың танымалдылығын пайдаланып, «жаңадан шыққан инвестициялық жоба», «кепілді төлемдермен перспективалы бизнес» сияқты дабыралы атаулармен салымшыларды тартады, сондай-ақ «өзіңізге тұрақты пассивті табыс қамтамасыз етіңіз» деген ұрандармен қызықтырады. Бұл тартымды болашақтар салымшыларды шатастырып, олардың сыни ойлауын өшіреді. Нәтижесінде адамдар күмәнді жобаларға және түсініксіз шарттармен қауіпті IT-стартаптарға инвестиция жасай бастайды. .&nbsp;Алаяқтар өздерін тұтынушылар кооперативтері, букмекерлік кеңселер, басқарушы компаниялар, тіпті туроператорлар ретінде де таныстыруы мүмкін. Қаржылық пирамиданың тағы бір мысалы — теңіз круиздерін ұйымдастыратын компания, ол оларды жарты бағасына ұсынады, бірақ жаңа клиенттерді тарту шартын қояды. Кейде қаржылық пирамидалар несие бойынша қарыздарды жабуға, несиелік тарихты «тазартуға», сондай-ақ өте тиімді шарттармен қарыз рәсімдеуге көмектесетін компаниялар ретінде жасырылады. Оның орнына пирамиданың жасаушылары клиенттерден бастапқы жарна төлеуді және жаңа қатысушыларды тартуды талап етеді. &nbsp;Адамдар неге алаяқтарға сенеді?&nbsp;Қаржылық пирамидалар жеңіл ақша табуды уәде етеді. Олардың танымал болуының бірнеше себебі бар:&nbsp;Олар тез байып кетудің жолдарын ұсынады, алтын тауларды – жоғары пайыздар мен сыйақыларды уәде етеді;Көбінесе инвестициялық компаниялар ретінде жасырынып, табысты ұйымның бейнесін жасайды. Алаяқтар сенімділікті арттыру үшін үлкен кеңселерді жалға алуы мүмкін;Олар қысқа мерзімде миллионер болатынына сенуге дайын адамдардың эмоцияларына әсер етеді.&nbsp;Сондай-ақ қоғамда «кәсіби салымшы» ұғымы бар. Бұл қаржылық пирамида не екенін түсінсе де, бәрібір инвестор болатын адамдар. Олар жобаға алғашқылардың қатарында кіріп, кейін ақшаларын пайдасымен сәтті шығарып алып, сол арқылы пирамиданың «тірі жарнамасына» айналады — яғни, бұл адам шынымен уәде етілген пайданы алды деген ой қалыптастырады.&nbsp;Алайда, пайданы тек ұйымдастырушылар алады. Оларға байып кеткен инвесторлар туралы қауесет тиімді. Бұл алаяқтардың кейбір азаматтарды түсіретін тұзақтарының бірі.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fingramota_kaz_22e4695c50.jpeg" alt="финграмота каз.jpeg"></figure>Қаржылық пирамидаларды қалай тануға болады&nbsp;Ұйымдастырушылар өздерінің алаяқтық қызметін жасыруға тырысқанымен, оларды жылдам анықтауға көмектесетін белгілер бар:&nbsp;• Компанияның қызмет түрін нақты анықтамаудың болмауы;• Компания істеріне қатысу үшін алдын ала төлемдерді талап ету;• Жоғары табысқа кепілдік беру (банктік салымдардағы нақты пайыздар көрсетілген жағдайлардан басқа);&nbsp;• Компанияның қаржылық есептілігінің және құрылтайшылар мен басшылар туралы ақпараттың болмауы;&nbsp;• Компанияның офшорлық юрисдикцияларда, мысалы, Кипрде немесе Сейшел аралдарында тіркелуі;&nbsp;• Әлеуметтік желілерде, интернетте және БАҚ-та үлкен пассивті табысқа уәде беретін агрессивті жарнама;&nbsp;• Алғашқы капиталды салуды талап ететін қатысу шарттары;• «Өзің тап, досыңды ертіп кел» принципі бойынша шарттар;• Ақшаны қолма-қол беру, жеке тұлғаның карточкасына аудару немесе электрондық әмиянға терминалдар арқылы төлеу;&nbsp;• Шартта компанияның салымшылар алдындағы міндеттемелерінің сипаттамасының болмауы немесе олар компаниямен қарым-қатынас тоқтаған жағдайда өз ақшаларын қайтара алмайтыны туралы шарттардың болуы.&nbsp;Сіз ынтымақтасуды жоспарлап отырған компанияның сенімділігін Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің ресми интернет-ресурсында тексеруге болады. Онда «Адал емес қызмет белгілері бар ұйымдар тізімі», сондай-ақ Қаржылық мониторинг агенттігінің сайтында «Қаржылық пирамида ретінде күдікке ілінген ұйымдардың кеңейтілген тізімі, сондай-ақ олардың кейбіреулеріне сот үкімдері шығарылған» орналастырылған. Ұйымды қаржылық пирамида және алаяқтық белгілері бойынша тексеруді ҚМА «Baiqa, piramida» Telegram-боты арқылы да жүргізуге болады.&nbsp;Өзіңізді және ақшаңызды қорғаңыз және Fingramota.kz-пен бірге қаржылық сауаттылығыңызды арттырыңыз!&nbsp;Фото: Fingramota.kz

Жеңіл ақша және үлкен пайда: неліктен алаяқтардың уәделеріне сенуге болмайды 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қылмыскерлердің ойлап тапқан тұзақтары жаңа тенденцияларға сәйкес өзгеріп отырады, бірақ олардан қорғану әдістері бірдей. Fingramota.kz олардың кейбірін мысалдар арқылы қарастырады.Вишинг және дауыстық боттар&nbsp;Телефон арқылы жасалатын алаяқтық, әлеуметтік инженерия элементтерімен бірге, вишинг деп аталады және ең кең таралған алаяқтық түрлерінің бірі болып табылады. Алаяқтар өздерін банктердің, полицияның, ҰҚК-ның, коммуналдық қызметтердің немесе басқа да беделді мекемелердің қызметкерлері ретінде таныстыруы мүмкін. Мысалы, Алматыда соңғы уақытта қылмыскерлер «АлматыЭнергосбыт» ЖШС немесе «АО Алатау Жарық Компаниясы» (АЖК) қызметкерлері болып шығып, электр есептегіштерін ауыстыру деген сылтаумен SMS-код сұрайды. &nbsp;Сонымен қатар, вишинг схемаларында алаяқтар жиі дауыстық боттарды пайдаланады, олар арқылы жалған сауалнамалар мен лотереялар өткізіп, қазақстандықтардан құпия ақпарат сұрайды.&nbsp;<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Whats_App_Image_2024_10_11_at_18_20_50_1c8060e700.jpeg" alt="WhatsApp Image 2024-10-11 at 18.20.50.jpeg">«Жақында болған жағдай: Алаяқ бір алматылықты 80 млн теңге аударуға сендірген. Ол өз басшысының қиын жағдайға тап болғанын айтып, оны қоңырау шалмай, дауыс хабарламасын тыңдауға шақырған SMS алған. Хабарламада ҰҚК-дан қоңырау шалатынын және барлық талаптарды орындау керектігі айтылған. Қылмыскерлер заң қызметкерлері болып өзін таныстырып, жалған құжаттарды көрсетіп, жәбірленушіні барлық нұсқауларды орындауға мәжбүрлеген. Кейінірек басшы WhatsApp арқылы байланысқа түсіп, қылмыскерлер оның атынан хабарламалар жіберіп, дауысы мен тұлғасын жасанды интеллектпен жасырғаны анықталды», - Stop-Piramida.kz жобасының жетекшісі Нұркен Шардарбеков айтып берді.&nbsp;Жалған заңгерлер мен брокерлер&nbsp;Әртүрлі алаяқтық схемалар нәтижесінде ақшасын жоғалтқан азаматтар жалған заңгерлермен бетпе-бет келуі мүмкін. Бұл алаяқтар әлеуметтік желілерде белсенді әрекет етеді, интернетте жарнамалар орналастырады. Олар адамдардың эмоциялық әлсіздігін пайдаланып, ақшасынан айырылғандардың стресстік күйінде көмек ұсынуға тырысады. Мұндай күйде көптеген адамдар көмек ұсынған кез келген адамға сенуге дайын болады. &nbsp;Нұркен Шардарбеков өзінің тәжірибесінен мысал келтірді. Карағандының тұрғыны жалған брокерлерге 2 миллион теңге жіберген. Алаяқтардан зардап шегіп, ақшасының қолды болғанын түсінген әйел оларды қайтарудың жолдарын іздей бастайды. Интернетте ол халықаралық заңдық компанияның жарнамасына тап болды, олар ақшаны 1-2 күнде қайтаруға кепілдік беретінін мәлімдеген. Зардап шеккен адам оларға Instagram арқылы хабарласып, олар WhatsApp арқылы байланыс нөмірін берген. Оларға жеке мәліметтерін сұраған: жеке куәлік, есеп шотының нөмірі, инвестиция сомасы, чектер мен квитанциялар. Келесі күні жалған заңгерлер оның аударымын бақылап, ақшаның Лондон биржасында екенін айтып, арест салғанын хабарлады. Бірақ ақшаны шығару үшін олар қызметтері үшін 10-15% төлеуді талап етті, бұл Ұлыбритания заңнамасына сәйкес. Қыз сеніп, қажетті соманы аударды. Кейін алаяқтар оған ақшаның шығарығанын, бірақ оны алу үшін халықаралық инкассаторлық қызметті пайдалану қажет екенін айтып, ағылшын тілінде жасалған жалған құжатты жіберді.&nbsp;«Құжат фотошопта жасалған, онда сомасы мен оның жеке ИИН-і көрсетілген. Әйел қайтадан алаяқтарға ұрынып, өз ақшасын «тасымалдау» үшін қосымша ақша жіберді. Соңында ол жалған брокерлерге 2 миллион теңге және жалған заңгерлерге тағы 1 миллион теңге жоғалтты», - деді Нұркен Шардарбеков.&nbsp;SIM-картаның мерзімі аяқталуыТағы бір кең тараған алаяқтық түрі — SIM-картаның мерзімінің аяқталғаны туралы хабарламалар. «Сізді ұялы байланыс операторы мазалайды. Сіздің SIM-картыңыздың мерзімі аяқталады. Егер ештеңе істемесеңіз, нөміріңіз бұғатталады. Қызметті ұзартқыңыз келе ме?» - алаяқтар осылайша азаматтарды телефон арқылы немесе мессенджерлер арқылы алдайды.Егер адам әңгіме жалғастырса, олар SMS-кодты және басқа да жеке мәліметтерді сұрайды. Осы ақпаратты пайдаланып, олар банк шотын бұзуы немесе жалған несие рәсімдеуі мүмкін. Алаяқтар екі схема бойынша әрекет етеді: олар виртуалды SIM-карта жасай алады немесе қоңыраулар мен SMS-хабарламаларды басқа нөмірге қайта бағыттау қызметін қосады. Осылайша олар өз құрбыларының онлайн-банкингіне қол жеткізеді.«SIM-карталармен алаяқтық — бұл нағыз қауіп, әсіресе егде адамдар үшін, және көптеген тіркелген жағдайлар бар. Мысалы, осы жылдың көктемінде алаяқтар Екібастұздың 60 жастағы тұрғынынан банк қосымшасының жеке кабинеті үшін кіру кодын алған. Олар жоғарыда сипатталған схема бойынша әрекет етіп, оған шамамен 3 миллион теңге көлемінде несие рәсімдеген.Сондықтан ешқашан жеке мәліметтеріңізді басқаларға бермеңіз», - деп ескертті Нұркен Шардарбеков.Алаяқтықтың көп оқиғалары адамның өз қорғанысында сенімді болғанымен басталады, ал кейін алданады. Бұл неге олай болады? Себеп адамның психологиясында. Қысым, қауіп-қатер немесе күйзеліс жағдайында кейбір адамдар «қатал» реакциясын таңдайды, ал алаяқтар мұны пайдаланады. Есіңізде болсын, ешкім алдаудан қорғалмаған, және алаяқтар адамдардың әлсіз және осал жерлерін оңай табады.Онлайн-алаяқтардан қалай қорғануға болады&nbsp;Әрқашан бөтен адамдарға жеке мәліметтерді бермеңіз: құпия сөздер, ПИН-кодтар, CVV/CVC-кодтар мен карталардың жарамдылық мерзімі, ЭЦП, ИИН және басқа да жеке деректер.&nbsp;Ұялы операторлар немесе қолданбалар арқылы жасырын нөмірлерден қоңыраулар қабылдауды өшіріңіз (тек Google Play мен App Store дүкендерінен жүктеңіз және пікірлерді оқыңыз).&nbsp;Егер банк қызметкерлері немесе полициядан келгендей болып, қорқытатын немесе ақша туралы айтатын болса, олармен сөйлеспеңіз және олардың нұсқауларын орындамаңыз. &nbsp;Телефон нөміріңізді әлеуметтік желілерде және форумдарда жарияламаңыз. Банк операциялары үшін тек хабарламалар мен қоңыраулар үшін пайдаланылмайтын нөмірді қолданған дұрыс. &nbsp;Хабарламалар арқылы ақша сұраған достарыңыз бен жақындарыңызға қайта қоңырау шалыңыз — мүмкін, олардың аккаунттары бұзылған.&nbsp;Бейтаныс адамдардан келген хабарламалардағы гиперсілтемелерге баспаңыз, тіпті олар таныстарыңыздан келсе де.&nbsp;Барлық құрылғыларда операциялық жүйелер мен антивирустарды үнемі жаңартып отырыңыз — телефондардан бастап компьютерлерге дейін.&nbsp;Сатып алу кезінде тек ресми сайттарды пайдаланыңыз және олардың мекенжайларын арнайы қызметтер арқылы тексеріңіз.&nbsp;Интернет-дүкендер үшін виртуалды картаны алыңыз, оны аз сомаға толтырып қойыңыз.&nbsp;Сауалнамалар, лотереялар мен конкурстар кезінде өз құпия мәліметтеріңізді бермеңіз.&nbsp;Банктік қосымшалар, пошта және интернет-дүкендер үшін бірдей пароль қолданбаңыз — оны күрделі етіңіз.&nbsp;Маңызды құжаттарды мессенджерлер арқылы тіпті жақындарыңызға да жібермеңіз.&nbsp;«Банк несиелерінен, микрокредиттерден ерікті бас тарту» қызметін тапсырыс беру кезінде оны тек өзіңіз&nbsp;e-gov.kz сайтында немесе e-gov mobile қосымшасында жасаңыз.&nbsp;Осы қарапайым кеңестерді орындасаңыз, қажетсіз қобалжулар мен қаржылық шығындардан аулақ бола аласыз. Егер қате жасаған болуыңыз мүмкін деп күмәндансаңыз, сабыр сақтап, бірден банкке және полицияға хабарласыңыз. «Көмекшілерге» сенбеңіз, өйткені олар жағдайды одан әрі ушықтырыуы мүмкін. &nbsp; Өзіңізді, ақшаңызды қорғаңыз және <a href="https://fingramota.kz/kk/post/alayatar-trendte-aldaudy-naty-zhadajlary-zhne-orau-disteri">Fingramota.kz-</a>пен қаржылық сауаттылықты арттырыңыз!&nbsp;Фото: fingramota.kz

Алаяқтар трендте: алдаудың нақты жағдайлары және одан қорғану әдістері  

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі қызметінің маңызды бағыттарының бірі мүгедектігі бар адамдар үшін қаржылық инклюзияны арттыру болып табылады.Осы басымдықты іске асыру шеңберінде Қайрат Иманәлиев атындағы мүмкіндігі шектеулі адамдардың құқықтары жөніндегі комиссиямен бірлесіп, Агенттік жанынан мүгедек адамдар үшін қаржылық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділігі мен сапасын арттыру мәселелері бойынша арнайы жұмыс тобы құрылды. Жұмыс тобының құрамына Парламент Сенатының депутаты, адам құқықтары жөніндегі сарапшылар, МБА атынан өкілдік ететін қоғамдық бірлестіктердің мүшелері, «Қазақстан қаржыгерлерінің қауымдастығы» ЗТБ &nbsp;және қаржы ұйымдары кіреді.Әлемдік тәжірибені ескере отырып, Жұмыс тобы шеңберінде мүгедектігі бар адамдар (МБА) үшін нақты және ақпараттық қолжетімділікті қамтамасыз ету бойынша әдістемелік ұсынымдар әзірленді, оларды 3 жыл ішінде екінші деңгейдегі банктер (бұдан әрі – Банктер) сынақтан өткізді. Осы ұсынымдар негізінде «Мүгедектігі бар адамдарға және халықтың басқа да жүріп-тұруы шектеулі &nbsp;топтарына қызмет көрсету бойынша қаржы ұйымдары бөлімшелерінің қолжетімділігіне қойылатын талаптар» ұлттық стандарты әзірленді және қабылданды.Ұлттық стандарт МБА-ға қызмет көрсету үшін қаржы ұйымдары бөлімшелерінің қол жетімділігіне қойылатын жалпы талаптарды көздейді, ол қаржы ұйымдары қызметкерлерінің барлық санаттағы клиенттермен өзара іс-қимыл қағидаларына, жабдықтарына және үй-жайларына қойылатын талаптарды көздейді.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fingramota_kaz_41f309883a.jpeg" alt="финграмота каз.jpeg"></figure>Сондай-ақ, банктер бөлімшелердің техникалық инфрақұрылымын жаңғырту, сайттар мен мобильді қосымшаларды бейімдеу, тұлғалардың осы санатымен жұмыс істеу бойынша білікті персоналды даярлау бойынша жеке жоспарлар әзірледі. Бүгінгі таңда елдегі банк бөлімшелерінің жалпы саны 1600-ден асады, оның ішінде 617-ге жуық банк бөлімшелері Ұлттық стандарт талаптарына толық/ішінара бейімделген. Fingramota.kz интернет-порталында бұл бөлімшелердің орналасқан жерін анықтауға мүмкіндік беретін Интерактивті қол жетімділік картасы&nbsp;орналастырылған. Осындай карта ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің порталында да орналастырылған.Қаржылық қолжетімділік пен қаржылық инклюзияны арттыру мәселесінде озық тәжірибесі бар халықаралық ұйымдармен және шет елдердің орталық банктерімен бірлесіп, қаржы ұйымдарының персоналын оқыту жүргізілді.Мемлекет тарапынан азық-түлікке қолжетімділікті қамтамасыз ету мақсатында МБА азаматтары үшін жеңілдікті кредит беру бағдарламаларына қолдау көрсетіледі және іске асырылады. «Отбасы Банк» АҚ «Бақытты отбасы», «Шаңырақ», «Отау», «Наурыз» арнайы ипотекалық бағдарламалары бойынша тұрғын үй сатып алуға мемлекет субсидиялайтын қолжетімді қарыздарды ұсынады. &nbsp;Осы бағдарламалар шеңберінде азаматтардың осал санаттары ипотекалық өнімдерді жеке қол жетімді шарттармен ала алады.МБА арасында кәсіпкерлікті дамыту үшін мемлекеттік қолдау шаралары да қабылданды. Осылайша, «әлеуметтік кәсіпкерлік субъектісі» ұғымы енгізілді, оның ішінде МБА ДК және олардың кредиттерін мемлекеттік кепілдікпен&nbsp;85%-ға дейін және жылдық 7% түпкілікті мөлшерлемемен салалық шектеулерсіз жеңілдетілген субсидиялау.&nbsp;Қазіргі уақытта МБА санатындағы азаматтар үшін шетелге шығу мақсатында көтерілмеген тарифтермен өмірді және/немесе денсаулықты сақтандыруды қоса алғанда, 57-ден астам сақтандыру өнімдері қолжетімді болып отыр:&nbsp;-ересек спортшыларды жазатайым оқиғалардан сақтандыру және жеңілдікпен төмендетілген жеке тарифпен бала-спортшыларды жазатайым оқиғалардан сақтандыру,- көтерілмеген тарифтермен шетелге шығу мақсатында &nbsp;МБА-ның &nbsp;өмірін және/немесе денсаулығын сақтандыру,&nbsp;- МБА-спортшылар үшін - стандартты сыйлықақының 50%-ы мөлшерінде жеңілдікті сақтандыру сыйлықақысымен шетелге шығатын тұлғаларды Медициналық сақтандыру өнімі,&nbsp;- стандартты сыйлықақының 50%-ы мөлшерінде жеңілдікті сақтандыру сыйлықақы бойынша 1 және 2-топтың МБА үшін көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру.Мүгедектігі бар азаматтар үшін қаржылық қолжетімділік деңгейін арттыру мақсатында Агенттік қаржылық көрсетілетін қызметтердің қолжетімділік деңгейін және оларды алу арналарын, сондай-ақ кедергілердің болуын айқындау бойынша тұрақты негізде жұмыс жүргізіп отырады. Бұл орайда, бірқатар, оның ішінде Еңбекминімен бірлесіп МБА қажеттіліктерін анықтау бойынша сауалнамалар жүргізілді. Таяу уақытта Агенттік МБА-ның қаржылық көрсетілетін қызметтерге &nbsp;қажеттіліктерін &nbsp;анықтау үшін www.fingramota.kz ақпараттық порталы арқылы МБА-ға сауалнама жүргізуді қайта бастауды жоспарлап отыр.Агенттік сондай-ақ, қаржылық қолжетімділікті арттыру үшін қосымша құралдар әзірлеуде. Мысалы, МБА санатының клиенттері мөртабан-факсимиле немесе электрондық цифрлық қолтаңба&nbsp;арқылы қаржылық құжаттарға қол қоя алады.МБА клиенттерін идентификаттау және Банктерде қаржылық қызметтер көрсету кезінде төлем қабілеттілігі бойынша өзекті мәліметтер алу мақсатында Агенттік 2023 жылы Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігімен және Еңбекминімен бірлесіп, Банктерді «Smart Bridge» интеграциялық платформаға қосу бойынша іс-шаралар өткізді. Бұл банктерге МБА клиенттерін идентификаттау рәсімдерін жетілдіруге және қаржылық көрсетілетін қызметтерді ұсынуды жеңілдетуге мүмкіндік береді.&nbsp;Қазіргі уақытта Банктер ішкі рәсімдер мен қауіпсіздік жүйелеріне сәйкес «Smart Bridge» платформасына қосылу бойынша іс-шаралар жүргізуде. Бүгінгі таңда банктердің шамамен 70%-ы осы жүйені ықпалдастыруды жүргізді және МБА санатындағы клиенттерді анықтай алады.Қаржылық инклюзия бойынша жұмыстың әдістемесі мен тәсілдері әлемдік тәжірибені зерделей келе үнемі жетілдіріліп отырады.&nbsp;Осы тақырып бойынша барлық жаңалықтарды сіздер біздің Fingramota.kz порталында&nbsp;«Қаржылық инклюзия»&nbsp;бөлімінде бақылай аласыздар. &nbsp;&nbsp;Фото: Fingramota.kz

Қаржылық инклюзияны дамыту – реттеушінің негізгі басымдықтарының бірі  

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Несиелік тарих – бұл қарыз алушының қарыздық міндеттемелері туралы ақпарат. Оның маңыздылығына қарамастан, кейбір азаматтар оған үлкен мән бермейді, тек несие рәсімдегенде банк немесе МҚҰ-нан бас тартқанға дейін қарамайды. Егер мәселе шынымен несиелік тарих бұзылған болса, онда жағдайды түзетуге тырысу керек, бұл жерде ешбір делдалдардың қызметтеріне жүгінбеу керек.Fingramota.kz жеке кредиттік есепке қатысты әрқашан есте сақталуы тиіс маңызды нюанстарды жинақтады.&nbsp;Несиелік тарих дегеніміз не?&nbsp;Сізге түсінікті болу үшін мысалмен түсіндіріп көрейік: мысалы, сіз – банксіз және сізден несие алғысы келетін адам туралы ештеңе білмейсіз. Ол сізге құжатпен келеді, ал ол кофе төгілген немесе жыртылған болуы мүмкін. Мұндай қарыз алушыға сенесіз бе? Әрине, жоқ. Екінші қарыз алушы мінсіз құжатпен келеді, онда ол бұрын қандай несиелер алғаны көрсетілген, оларды уақытында жапқаны, несие бойынша мерзімінен кешіктірмегені, сот істеріне қатыспағаны және банкроттық процедурасын қолданбағаны туралы ақпарат бар. Бұл құжат – жеке несиелік есеп, яғни несиелік тарих – барлық қарыз алушыларда болатын өзіндік қаржылық құжаттама. &nbsp;Несиелік тарихтың арқасында банктер тәуекел деңгейін бағалайды – сіздің қаржылық жауапкершілігіңізді және сенімділігіңізді анықтайды. Мысалы, сіз бұған дейін белгілі бір сомаға банк қарызын рәсімдегенсіз немесе техника алғансыз, және ай сайынғы төлемді уақытында төлеп, несиені мерзімінен бұрын жапқансыз – бұл ақпарат сіздің несиелік тарихыңызға түседі және сіз банктер үшін жауапты қарыз алушы боласыз. Біраз уақыттан кейін басқа банкте тағы бір несие алуға шешім қабылдадыңыз, ол сіздің несие тарихыңызды талдайды және үлкенірек сомаға несие беруді мақұлдайды. &nbsp;Айта кетейік, несие ұзартылғанда, пролонгация да кредиттік тарихқа әсер етеді. Биылғы қыркүйектен бастап несиелік тарихқа банктік қарыздар мен микронесиелер бойынша мерзімі өткен берешекті реттеу туралы мәліметтер де енгізіледі (соңғы төлем, сома және т.б.).&nbsp;Кредиттік тарихты қайдан алуға болады?&nbsp;Несиелік тарихты Қазақстанның Мемлекеттік кредиттік бюросынан немесе Бірінші кредиттік бюродан алуға болады, онда қазақстандықтардың жеке кредиттік есептері сақталады, сондай-ақ электрондық үкімет порталынан (eGov.kz) алуға болады. Ол үшін өтініш толтырып, оны ЭЦҚ арқылы қол қою керек. Нәтиже сіздің «Жеке кабинетіңізде» пайда болады.&nbsp;Кредиттік есепті «Қазпошта» бөлімшелерінде өтініш жазып алуға болады.&nbsp;Айта кетейік, банктер мен МҚҰ клиенттердің несие шартына өтініштері туралы ақпаратты нақты уақыт режимінде несиелік бюроға беруге міндетті. Мәліметтерде қарыз алушының ЖСН, банктік қарыздың немесе микронесиенің сомасы мен мақсаты көрсетіледі. Бұл қаржылық реттеуші қабылдаған жаңашылдықтардың бірі, ол кредиторларға азаматтардың әртүрлі банктер мен МҚҰ-ға бір уақытта өтініш бергені туралы ақпаратты алуға мүмкіндік береді.Кредиттік тарихты жоюға бола ма?&nbsp;Қазақстан Республикасындағы «Кредиттік бюролар және кредиттік тарихтарды қалыптастыру туралы» заңына сәйкес, кредиттік бюро азаматтың кредиттік тарихы туралы ақпаратты оны алған күннен бастап бес жыл бойы сақтауға кепілдік береді және қамтамасыз етеді. Бұл ретте қарыз алушылардың несиелік тарихын жоюға болмайды. Демек, несиелік есептегі кешіктірулер туралы ақпаратты жою мүмкін емес, тек несиелік тарихтағы техникалық қателерді түзетуге болады.&nbsp;Бұл қалай жасалады?&nbsp;Тіпті XXI ғасырда да техникалық қателерден ешкім қорғалмаған – кез келген жүйеде сәтсіздік орын алуы мүмкін. Қалай болғанда да, сирек болса да, кейде кредиттік есепте қате ақпарат пайда болады. Мысалы, төленген төлем бойынша ағымдағы кешіктіру немесе жабық келісімшарт бойынша берешек туралы жазба пайда болуы мүмкін. Немесе егер сіздің келісімшартыңыз «реабилитацияланған» мәртебесіне жататын болса, несиелік тарихта бұл мәртебе берілмеуі мүмкін, т.с.с.&nbsp;Егер сіз дұрыс емес ақпаратты тапсаңыз, оны дереу банкке немесе МҚҰ-ға хабарлаңыз және растайтын құжаттарды қоса беріңіз.&nbsp;Сондай-ақ, сіз Fingramota.kz сайтында «Өнімдер мен қызметтер» бөліміндегі «Кредиттік тарихтағы ақпаратты даулау» бөлімінде қате ақпаратты тегін даулай аласыз. Бұл жоба Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі мен Бірінші кредиттік бюро бірлесіп жүзеге асырады. Өтініш беру үшін ЖСН және телефон нөмірін көрсетіп, арнайы форманы толтыру қажет. Есіңізде болсын, сіз он жұмыс күнінен аспайтын мерзімдегі несие есебін ғана даулай аласыз.Кредиттік тарих жақсы болса да, банк несие беруден бас тартса не істеу керек?Несие беруден бас тартуға алименттер мен салықтар бойынша берешек және төленбеген айыппұлдар себеп болуы мүмкін. Сондықтан ақшаға қатысты барлық істеріңізде мұқият болыңыз: цифрландыру мен заманауи технологиялардың арқасында қаржы институттары барлық «қателіктерді» міндетті түрде біледі.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/whatsapp_image_2024_10_08_at_154458_1_be71d97cc9.jpeg" alt="whatsapp-image-2024-10-08-at-154458-1.jpeg">Мен нашар несиелік тарихты түзете аламын ба?&nbsp;Жақсы жаңалық: иә, несиелік тарихты жақсартуға болады, бірақ кейбір ерекшеліктер бар.Біріншіден, несиелік тарихты тез жақсартуға уәде беретін делдалдармен байланыс жасамаңыз. Сіз тек ақшаңызды бекер жұмсайсыз. Сонымен қатар, сіздің деректеріңіз алаяқтардың қолына түсуі мүмкін, олар сіздің атыңызға жалған несиелер рәсімдей алады. &nbsp;Несиелік тарихқа маманданған алаяқтардың тұзағына түспеу үшін негізгі қауіпсіздік ережелерін сақтаңыз:&nbsp;• қарыздарды тікелей банктерден немесе микроқаржы ұйымдарынан алыңыз және міндетті түрде олардың лицензиясының ҚР ҚНРДА сайтында бар-жоғын алдын ала тексеріңіз www.gov.kz;&nbsp;• кредиттік тарихты «тазалаймыз» деп уәде беретін делдалдарға сенбеңіз, оларға WhatsApp, Telegram және басқа мессенджерлер арқылы өзіңіз және картаңыз туралы ақпаратты жібермеңіз: ЖСН, жеке куәлік немесе төлқұжат нөмірі, картаның толық деректемелері, соның ішінде CVV/CVC коды, ЭЦҚ, сондай-ақ SMS-тен алынған код;&nbsp;• кредиттік тарихыңызды үнемі тексеріп отырыңыз – кем дегенде әр 3-6 ай сайын. Осылайша, сіз жеке кредиттік есептегі ақпараттың дұрыстығын қадағалай аласыз және алаяқтық несие алынса, оны уақытында байқап үлгересіз;&nbsp;• әрбір азамат өз бетінше жаңа несиелерді алуға тыйым салу туралы тетікті пайдалана алады — бұл «Стоп-кредит» қызметі. Оны делдалдарсыз, eGOV порталында және e-GOV mobile қосымшасында өзіңіз ала аласыз. Несиелерді алуға ерікті түрде бас тарту несиелік қарыз алушының рұқсатынсыз рәсімдеу жағдайларын болдырмауға көмектеседі, сондай-ақ несиелік ұйымның жауапкершілігін арттырады. Осы қызмет туралы толығырақ осында таныса аласыз. Сонымен қатар, кредиттік бюролар клиенттің несие есебінде ерікті бас тартуды белгілеу немесе жою туралы ақпаратты нақты уақыт режимінде көрсетеді. &nbsp;Екіншіден, несиелік тарихты жақсарту үшін неғұрлым тәртіпті қарыз алушы болу керек. Ол үшін несие бойынша төлем кестесін қатаң сақтаңыз. Сондай-ақ, сіз аз сомаға қарыз ала аласыз, мысалы, шағын тұрмыстық техниканы және оны уақытында жабыңыз. &nbsp;&nbsp;«Реабилитацияланған» мәртебесіне келетін болсақ, кредиттік бюро 90 күннен астам кешіктірілген қарызы бар несиеге келесі жағдайларда бұл мәртебені тағайындай алады: &nbsp;&nbsp;• &nbsp;егер соңғы 12 ай ішінде несиені қайта құрылымдау немесе қайта қаржыландырудан кейін 30 күннен астам кешіктірулер болмаса және қайта құрылымдау немесе қайта қаржыландыру кезінде болған қарыздың 50%-дан астамы өтелсе. Мысалы, егер сіздің жалпы несие сомасы 700 мың теңге болса және сіз 2024 жылдың 1 қаңтарына дейін 350 мың теңгеден астамын өтесеңіз, және сол жылы 30 күннен астам мерзімін кешіктірулер жасамасаңыз, онда 2025 жылдың 1 қаңтарында сіздің несиеңізге «реабилитацияланған» мәртебесі беріледі;• &nbsp;кредит бойынша қарыз толығымен өтелгеннен кейін 12 ай өткен соң. Мысалы, егер сіз 2024 жылдың 1 қаңтарына дейін несиені толық өтеп үлгерсеңіз, онда 2025 жылдың 1 қаңтарында сіздің несиеңізге «реабилитацияланған» мәртебесі берілуі тиіс.Дегенмен, есте сақтаңыз: «реабилитацияланған» мәртебесі жаңа несие алу кепілдігін бермейді, себебі кешіктіру күндері бәрібір кредиттік тарихта қалады. Олар жойылмайды. &nbsp;Біздің кеңестерімізді ұстана отырып, сіз кредиттік тарихыңызды жақсарта аласыз. Ең бастысы: жаңа кешіктірулерге жол бермеңіз, қаржылық міндеттемелеріңізді қадағалаңыз, импульсивті сатып алулардан аулақ болыңыз, мүмкіндіктеріңізді дұрыс бағалаңыз және ақшаны үнемдеуді ұмытпаңыз, қаржылық қауіпсіздік жастығын қалыптастырыңыз – осылайша, жиі несие алуға қажеттілік болмайды.&nbsp;Өзіңізді және кредиттік тарихыңызды сақтаңыз, қаржылық сауаттылығыңызды Fingramota.kz-пен бірге арттырыңыз!&nbsp;Fingramota.kzФото: fingramota.kz

Несие тарихына не әсер етеді және оны қалай жақсартуға болады?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Bravo Microfinance және CashCapital микроқаржы ұйымдарының&nbsp;лицензиясын 3 ай мерзімге уақытша тоқтатты.&nbsp;Бұл туралы&nbsp;<a href="https://stan.kz/karzhi-narigin-retteu-zhane-damitu-agenttigi-tagi-eki-m-407374/">Stan.kz&nbsp;</a>ақпарат агенттігі&nbsp;хабарлайды.Bravo Microfinance және CashCapital микроқаржы&nbsp;ұйымдарының лицензиясы&nbsp;нормативтерді немесе&nbsp;өзге де міндетті нормалар мен лимиттерді бұзып,&nbsp;уәкілетті органның жазбаша нұсқамасын орындамағандықтан&nbsp;уақытша тоқтатылды.Egov-тың мәліметінше,&nbsp;Microfinance MFO ұйымы&nbsp;Меруерт Хамитова мен Асылбек Әбділхайға тиесілі&nbsp;Bravo Group компаниясының басқаруында.&nbsp;Компания 2019 жылдың қыркүйегінде Астанада тіркелді. Оның алғашқы басшысы –&nbsp;Артем Котелкин.Ал&nbsp;CashCapital MFO&nbsp;Joint Logistics логистикалық компаниясына иелік ететін&nbsp;Аяз Темірғалиевке тиесілі. Бұл микроқаржы&nbsp;ұйымы елімізде&nbsp;2021 жылдан бері&nbsp;тіркелген.Ұлттық банктің дерегіне сенсек, Bravo Microfinance&nbsp;2024 жылдың 5 қыркүйегінде 732 миллион&nbsp;теңге активімен 221 ұйымның ішінде 88-орынды иеленді. Ал CashCapital құны&nbsp;200 миллион&nbsp;теңге активімен&nbsp;204-орынға тұрақтады.&nbsp;Фото:&nbsp;facebook.com/finreg.kz

Қазақстанда тағы екі микроқаржы ұйымының лицензиясы тоқтатылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Мынандай жағдайды елестетіңіз: барлық банк карталарыңызды өзіңізбен бірге алып жүрудің қажеті жоқ. Барлық ақша бір жерде – смартфоныңызда, ал ол үнемі сізбен бірге. Төлем жасау үшін мобильді интернеттің де қажеті жоқ, тіпті тарифіңіз бітіп қалса да, мобильді телефон арқылы төлем бәрібір өтеді. Ыңғайлы, солай емес пе?Мұндай мүмкіндікті NFC технологиясына негізделген байланыссыз төлемдер жүйесі береді, бірақ оны түрлі мифтер мен стереотиптер қоршап алған, Fingramota.kz оларды талдап береді.Байланыссыз төлем дегеніміз не?Жай ғана айтқанда, байланыссыз төлем – бұл қолма-қол ақша мен банк карталарын, сонымен қатар Bluetooth немесе интернетке қосылуды қажет етпей-ақ, тауарлар немесе қызметтер үшін төлем жасауға мүмкіндік беретін функция. Бұл өмірді айтарлықтай жеңілдетеді – мысалы, әмияныңызды немесе картаңызды жоғалтып аламын деп қорқудың қажеті жоқ, құжаттарды қалпына келтіру үшін ұзақ уақыт кетпейді. Сонымен қатар, байланыссыз төлемнің артықшылығы қаржылық операциялардың ашықтығында да жатыр.Байланыссыз төлемдер Near-field communication (NFC) жүйесі арқылы жүзеге асырылады, яғни «жақын қашықтықтағы байланыс» дегенді білдіреді. Бұл технология 10-20 сантиметр қашықтықта орналасқан құрылғылар арасында деректермен алмасуға мүмкіндік береді.NFC 2004 жылы NXP Semiconductors, Sony және Nokia компанияларының консорциумы арқылы құрылды. Ал NFC қолдайтын алғашқы смартфон 2006 жылы Nokia шығарған болатын. Қазіргі заманғы телефондардың барлығы дерлік бұл технологияны қолдайды.NFC үшін смартфонға электромагниттік индукция принципі бойынша жұмыс істейтін микросхемамен жабдықталған модуль орнатылады. Смартфон мен терминал арасында электромагниттік өріс және индукциялық ток түзіледі, олар ақпаратты беру үшін қолданылады.Байланыссыз төлемдер – NFC-дің ең танымал функциясы, бірақ оның басқа да пайдалы артықшылықтары бар. Мысалы, деректер алмасу. Кейбір елдерде құжаттарға NFC-таңбалар орнатылады, сонда төтенше жағдайда адамдар көмексіз қалмайды. Мысалы, көшеде адам ауырып қалса, жедел жәрдем дәрігерлері NFC-таңбада жазылған жеке ақпараттың арқасында зардап шегушінің денсаулығы туралы маңызды мәліметтерді алып, оған тезірек көмек көрсете алады. NFC технологиясы қоғамдық көлікте жол ақысын төлеу, визит карталар, автомобильдерді қорғау (телефонды кілт ретінде пайдалану) және басқа да салаларда белсенді қолданылады.Байланыссыз төлемдердің артықшылықтары мен кемшіліктеріӘрине, NFC арқылы байланыссыз төлемнің көптеген артықшылықтары бар, әйтпесе ол осыншама қарқынды дамып, танымал болмас еді.Артықшылықтардың қатарына мыналар жатады:мобильді интернетсіз де жылдам операциялар жасау;банк картасын бөтен адамға берудің қажеті жоқ;жоғары технологиялылық;сауда жасауда ыңғайлылық пен қолайлылық.Кемшіліктерге келетін болсақ, ең бастысы – NFC-ді қолдайтын жабдықтары бар сауда нүктелерінің жеткіліксіздігі, өйткені мұндай жабдықтың бағасы айтарлықтай жоғары. Дегенмен, бұл мәселе шешілуде және кәсіпорын иелері байланыссыз төлемдерді жиі таңдай бастады.QR арқылы төлем – де байланыссыз төлем бе?QR-код арқылы төлем байланыссыз төлемдердің бір түрі болып табылады және ол төлем терминалдарында көрсетілетін QR-кодтарды сканерлеуге негізделген. Бұл операция пайдаланушылар үшін жылдам және ыңғайлы, бірақ NFC технологиялары арқылы төлемдермен салыстырғанда оның да кемшіліктері бар.Олардың бірі – интернет қосылымының болуын талап етуі, өйткені кейде мобильді интернет қолжетімсіз болады, ал Wi-Fi-ға қосылу мүмкін емес.Сонымен қатар, QR-код арқылы төлеу үшін арнайы қолданбаны ашып, камераны іске қосу қажет, ал NFC бұны талап етпейді. Демек, аз уақыт пен күш жұмсалады. Дегенмен, QR арқылы бөліп төлеу арқылы ірі сатып алулар жасауға болады, бұл өте ыңғайлы. Ал NFC арқылы мұндай мүмкіндік жоқ.Қауіпсіздік тұрғысынан алғанда, алаяқтар QR төлемдерінің танымалдылығын пайдаланып, алдау схемаларын әзірлеген. Fingramota.kz олар туралы бұрын жазған. Енді NFC арқылы байланыссыз төлемдердің қауіпсіздігіне тоқталайық.Қорқыныштар мен стереотиптерNear-field communication жүйесі арқылы байланыссыз төлемдердің артықшылықтары қанша айтылғанмен, барлық азаматтар бұл технологияға деген ішкі қорқыныштарын жеңе алмайды. Телефонды ұрлап кетсе ше? Ал егер автобус ішінде біреу телефонға сканермен жақындап, барлық ақшаны шешіп алса ше? Дүкенде қосымша сома шешілсе ше, ал мен оны дәлелдей алмасам? Мұндай сұрақтар қаншалықты негізді екенін қарастырайық.«Телефонды ұрлап кетеді» – мұндайдан ешкім сақтандырылмаған. Бірден полицияға арыз жазу қажет, бейнебақылау камераларының арқасында құрылғыны табу мүмкіндігі бар. Көптеген заманауи смартфондар, әсіресе iPhone, іздеу технологияларымен жабдықталған, мысалы, соңғы модельде бұл «Локатор» деп аталады. Телефон ұрланған немесе жоғалған жағдайда әрекет ету алгоритмі туралы толығырақ мына жерден оқи аласыз.Оқиға туралы дереу ұялы байланыс операторына және банкке хабарлап, нөміріңізді және карталарыңызды бұғаттау, сондай-ақ қаржылық қолданбалардағы, әлеуметтік желілер мен электрондық поштадағы құпия сөздерді өзгерту маңызды.«Біреу телефоныма сканермен жақындайды» – сіздің рұқсатыңызсыз ақша алу үшін кәдімгі банк терминалы қажет, ал NFC сканері емес. Тіпті терминалды алып, пин-код талап етілмейтін аз мөлшердегі ақшаны шешсе де, схема тез арада жұмысын тоқтатып, ұрланған ақша шотқа қайта түседі.Сонымен қатар, терминалдың заңсыз иесі тез арада анықталып, тұтқындалады. Басқа мәселе, егер сіз өз еркіңізбен смартфоныңызды бөтен NFC сканеріне жақындатсаңыз.«Дүкен қосымша соманы шешеді» – әрбір төлемде клиентке SMS-хабарлама немесе банктың жеке кабинетінде PUSH хабарламасы келеді. Сондай-ақ, NFC кездейсоқ бір операцияға екі рет ақша алмайды. Егер тұтынушы операция жасамаған болса, оны бұғаттап, банкке шағым жіберуге болады.Әрбір өтініш банктың қауіпсіздік қызметі тарапынан қаралады, олар терминал иелерімен байланысып, ішкі тергеу жүргізеді.NFC арқылы байланыссыз төлемдерді қолданудың қауіпсіздігі:әрбір байланыссыз төлем көп деңгейлі қауіпсіздік жүйесімен қорғалған және пайдаланушының деректерін қолдан жасау мен рұқсатсыз қолжетімділіктен сақтайтын бірегей динамикалық кодқа ие;&nbsp; пайдаланушы төлем кезінде картасын немесе құрылғысын кассирлерге немесе даяшыларға бермегендіктен, олар карта нөмірін, CVV кодын және басқа да жеке деректерді көрмейді. Бұл құпиялылықты қосымша қорғайды және қаржылық мәліметтердің үшінші тұлғалардан құпия сақталуына мүмкіндік береді.Смартфонмен төлем жасаудағы қауіпсіздік ережелеріNFC жүйесіне сенуге болатынына қарамастан, негізгі қауіпсіздік ережелерін сақтау қажет:• &nbsp;NFC-ді қолданбаған кезде өшіріп қойыңыз, мысалы, дүкенге барғанда ғана қосыңыз;• &nbsp;Төлемдерді қосымша растауды — SMS немесе биометрияны қолданыңыз. Бұл функцияларды банк қосымшасынан қосуға болады;• &nbsp;Байланыссыз төлемдерді тек тексерілген орындарда қолданыңыз – сауда орталықтары, кафе, қоғамдық көлік, сұлулық салондары және т.б.;• &nbsp;Телефоныңызды қоғамдық орындардағы бейтаныс NFC-меткелерге және бөгде адамдардың құрылғыларына жақындатпаңыз;• &nbsp;Смартфоныңызға антивирус бағдарламасын орнатып, оны, сондай-ақ операциялық жүйе мен басқа қосымшаларды үнемі жаңартып отырыңыз;• &nbsp;Пин-кодсыз рұқсат етілген төлемдердің максималды шегін төмендетіңіз;• &nbsp;NFC қолданатын операциялар санын шектеңіз;• &nbsp;NFC арқылы төлем жасау үшін виртуалды картаны қолданыңыз, көптеген банктер оны бірнеше минут ішінде ашуға мүмкіндік береді. Телефон арқылы төлем жасамас бұрын, виртуалды картаға сатып алынатын тауардың немесе қызметтің құнын ғана аударыңыз.Сақ болыңыз және Fingramota.kz-пен бірге қаржылық сауаттылығыңызды арттырыңыз!<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/infografika_kaz_a60c4a4944.jpeg" alt="инфографика каз.jpeg">fingramota.kz

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Қаржы