<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Баба рухына тағзым жасау, өткенді өшірмей тарихты қайта тірілтіп, ұрпаққа аманат етіп қалдыру – қасиетті міндет. Осындай үндестікті жаңғыртқан Жаңақорған халқы туған жерімізде мәңгі тыныстаған һисамиддин Сығнақи баба басында тарихты тірілтуге арналған тағылымды шара өткізді.Қалашықтағы ежелгі қорған төбешіктері көрген көзге ой салып бір сәтке болса да 5-6 ғасыр бұрынғы заман тынысын сезіндіреді.&nbsp;Ақ Орда мемлекеті мен Қазақ хандығының астанасы болған, Ұлы Жібек Жолы бойында орналасқан ортағасырлық Сығанақ қалашығы қойнына қаншама сырды бүгіп жатыр. 2000 жылдық тарихы бар мәдениет пен руханияттың, білім мен ілімнің, өркениет пен өнердің және діннің орталығына айналған киелі шаһар сұлбасы санада жаңғырып, тәбәріктен сақталған төбешіктер өткен мен бүгінгі байланыстырып, тарихты қаттап жазып жатқандай көрінеді. Билік пен байлық, ел мен жер үшін талай соғыс алауы тұтанған киелі шаңырақтың шырғаын сөндірмеу қазақ баласының басты міндеті.Рухани шараға жиналғандар алдында сөз алған аудан әкімінің орынбасары Бектас Нұрдинов:<blockquote>– Тағылымды кешке елдің әр өңірінен арнайы қонақтар қатысып, тарихи оқиғалардың бір сәттік көрінісіне куә болуда. Бұл қаланың тарихы тым тереңде жатыр, әлі де ашылмаған құпиялары аз емес. Бұл шаһар ұлттың ұлы істері мен ислам дінінің таралуына себепкер болған киелі шаңырақ. Сондай-ақ, асыл дініміздің өркен жаюы жолында еңбек еткен Һисамиддин Сығнақи бабамыздың кіндік қаны тамған бұл мекеннен қаншама ғұламалар, ұстаздар шықты. Бүгінгі шараның өтуіне ықпал жасап, демеу болып жүрген азаматтарға алғыс айтамыз. Тарихты тірілтіп, өткеннен өнеге алуды парыз санаған қазақ елінің болашағы баянды болғай, – деп ізгі тілегін білдірді.</blockquote>Одан әрі көп жылдан бері баба туралы зерттеп, Орда-Сығанақ қалашығының тарихын кейінгі буынға насихаттауда көптеген бастамалардың ұйытқысы болып жүрген «Сығанақ тарихы» музейінің негізін қалаушы, мәдениет саласының үздігі Рысбек Асқарұлына облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының «Алғыс хатын» табыстады. Шараға қатысушылар келесі кезекте&nbsp;«Мирас» антеприза театрының «Сығанақ сыры» аспан астындағы театрландырылған қойылымын тамашалады.Ежелгі Сығанақ шаһарындағы тыныс-тіршілік бейнеленген көріністе азаттық үшін күрестің ақ туын көтерген һиссамидин бабамыздың үстемтап өкілдерінің, бай-бағландардың басынуына иманикемелділік арқылы тосқауыл болуын көрдік. Жас ұрпақты азат етіп, ел ішіндегі жауыздықты жоюдағы ілім жолы насихатталды. Бір көріністе базардағы қыж-қыж қайнаған тіршілікті көрдік. Сауда-саттықтан нәпақа тапқан адал бұқараның қоғамдағы өзгерістерге өгейленіп қарауы да бейнеленді.Жалпы қазақ тарихында хорезм-қыпшақ қақтығысы, жылдарға созылған соғыс туралы дерек аз емес. Қадыр бөке хан мен Текеш патшаның арасындағы ұлы майдан тарих бетінде қаттаулы тұр. Текеш сұлтанның ислам дінін сылтауратып бір тудың астына бірігіп, шексіз билік құруына қарсы шығуға қауқар танытқан қазақтың қайсарлығы да тарихта таңбаланды. Осы қақтығысты тоқтату, ислам дінін ел арасында өркендеуіне Һисамиддин Сығнақи бабамыздың еңбегі ұшан-теңіз. Хақ жолына бастап, елді ислам ілімімен нұрландырған һисамиддин бабаны ұстаз деп танып, жарлық шығарған Қадыр бөке хан бейнесімен де сахнада жүздестік.Сығанақ қаласының тарихи маңыздылығын кейінгі ұрпаққа насихаттау мақсатында өтіп жатқан шараға Астана, Алматы, Шымкент, Түркістан, Қызылорда, басқа да өңірлерден келген қатысушылар режиссер Дінмұхаммед Әбжаппаров дайындаған қойылымға риза болып, алғысын жеткізді.Сығнақи баба туралы ғұламалар: «Даңқты ғалым, имам, мұсылман фиқһының білгірі, араб грамматикасын жақсы білген, зеректігімен ерекшеленген», – деп сипаттаған. Ал ибн Тағриберди: «Ірі дін ғалымы, тәпсірші, ғылымды жүйелеуші, «әл Һидаяның» түсіндірушісі», – деп жазады. Айта берсек, ол кісі туралы айтылар құнды дректер жетерлік. Һисаммидин Сығнақи – ұлан-ғайыр қазақ даласында ислам дінінің кең таралуы жолында еңбек еткен ұлы ғұламалардың көшінде тұрған ғалым.Рухни жаңғырудың бір саласы туған жердің тарихын біліп, оның мол мұрасын кейінгі ұрпаққа аманаттау. Осы үрдіспен ел тарихына терең бойлап, сыры ашылмаған шаһарлар туралы тың деректерді көпшілікке ұсынуды құп көрдік. Сұлу Сырдың бойында ғажайыпқа толы, өркениетке бай көне қалалардың бірі Сығанақ қаласы туралы түрлі тарихи мәліметтер кездеседі. Осы қала туралы кең көлемді мақала жазу үшін тарихи орынға атбасын тіріп, құнды деректерді білдік. Сан ғасырларды қойнына сыйдырып, қазақ хандығы дәуірінің түпқазығына айналған, тұңғыш тарихи астананың ауасы да ерекше тынысымызды ашқан еді.Көне түрік тілінен аударғанда қорған немесе қамал деген ұғымды білдіретін Сығанақ қаласы жәй көзге қарабайыр қала көрінгенімен, оның өзіне тән ерекше архитектурасы мен бай тарихы бар.&nbsp;Қала 1219 жылы моңғол шапқыншылығына ұшырйды. Жошының қалың &nbsp;әскеріне төтеп бере алмай, бір апта ішінде моңғолдардың билігіне өтіп, ХІІІ ғасырдан бастап тіршілік қайта жанданып, сауда-саттық қарқындап дамиды.Ұлық Ұлыс билеушілері Сығанақты астанаға айналдырып, күмістен ақша соғылады. Осы дәуірден бастап, оқымыстылар Сыр бойын ағылып, ел билеген асыл текті тұлғалар осы маңға жерленіп, үлкен мазар пайда болған. Эрзен ханның ұлы Мүбәрәк қожаның есімі мен хижра жыл санағы бойынша 768 жыл таңбаланған 5 тиын Петербургтағы Эрмитаж мұражайында сақталған. Осы жәдігер Сығанақтың астана болғанын, әрі үлкен сауда орталығына айналғанына дәлел. Эрзен осы өңірде 25 жыл билік етіп, халық саны қарқынды өсіп, көлемі ұлғая түскен. Мұны Мұхаммед Шайбани ханның жылнамашысы Фазлалах Исфарханидің «Михманнаме Бұқар» атты жазбасында «күн сайын қалада 500 түйенің еті қуырылып, кешке қарай бір түйір де қалмайды» деп жазған. Сондай-ақ қаланың сырты қалың тоғайда жабайы қой мен ешкі, аң-құс мол болған. Құстың еті өте арзан болғаны баяндалады. Осыдан-ақ, тіршілігі қайнаған шаһар болғанын бағамдай беріңіз.Отырардан кейінгі екінші маңызға ие қала болғанын ғалымдар дәлелдеп, оның пішімі туралы қызықты мәлімдеме жасауда.&nbsp;Экспедиция жұмысының нәтижесінде қала тұрғындары екі бөлікке бөлініп, шаһиристан және оған үш жағынан жанасып жатқан рабаттан тұрған. Шахиристан бес бұрышқа ұқсайтын мықты қамал болған.Солтүстігі 275 метр, солтүстік-батысы 175 метр, оңтүстік-батысы 190 метр, оңтүстігі 175 метр, оңтүстік-шығысы 320 метр көлемде. Мұнара биіктігі 1,5 метр. Қала 6-7 метр шығыңқы 15 төбешікке айналған. Қасында Сунақ ата кесенесі бар.«Қаланың шығыс жағындағы қаспасының алдынан 100 метр қашықтыққа күйдірілген кірпіштен (25х25х5см) жасалған ХІІІ ғасырдың аяғында сағана салынып, оның жанына табынантын ғимарат кейінен ХІV ғасырдың аяғымен ХV ғасырдың басында мешітке айналдырылған.&nbsp;Оған басты дәлел ғимараттың оңтүстік қабырғасын тесіп михрап жасалған. Оны айналдыра кіші бөлмелер соғылған. Осыған қарап мұнда мешіт медресе болғанын аңғаруға болады» деген қортындыға келген. «Сығанақ тарихи-мәдени қорық мұражайы» қоғамдық бірлестігінің төрағасы Рысбек Асқарұлы:<blockquote>– Қазақ мемлекетінің маңызды астанасы болған Сығанақты жер астына тастамай, ерекше зерттеп, келер ұрпаққа алып әрі алпауыт ел болғанымызды, сондай-ақ, мәдениет пен өркениеті мықты елдің ұрпағы екенімізді насихаттап, ашық аспан астында музей ұйымдастырып, туристтер тартып, тарихқа жанашырлық таныту керек.&nbsp;Ел болып, елдің өткеніне мән беріп, айтулы ақиқатты ақтару маңызды. Астананың бір көшесіне Сығанақ атауын беріп, орта ғасырдағы тарихты түбегейлі зерттеуге мемлекет басшысы тарапынан қолдау көруі тарихшыларға тың ізденіске жол ашты, – деді музейтанушы ғалым.</blockquote>Сыр бойындағы Сығанақ, Сауран секілді қалалар сол кездегі өркениеттен хабар беретін тарихи таптырмас жәдігер. Сол дәуірде гүлденген қалалардың архитектурасынан-ақ, Алтын Орданың айбарын сеземіз. Демек тарихшылар көне шаһарды зерттеуді әлі де жүйелей түсу қажетЖалпы Сыр өңірі қашанда өркениеттің ордасы. Осынау киелі өлкенің топырағында қаншама тағдырлар, елдің ғасырлар бойғы тарихы тұнып тұр. Алаштың анасы атанған өлке төрі төрт бірдей астанаға қоныс болды. &nbsp;Солардың бірі – оғыздарға отан болып, Қазақ хандығының алғашқы астанасы саналған Сығанақ қаласы.&nbsp;Ортағасырлық Сығанақ қалашығының тарихымен таныстыру (экскурсия) жалғасып, баба рухына Құран бағышталды. Заң ғылымдарының докторы, профессор, ҚР Ұлттық ғылым академиясының академигі Сұлтан Сартаевтың рухына арналып ас берілді. Бауыры Дастан ағамыз бен Есенжол Алияров атамыз арнайы ақ дастархан жайып, алыс-жақыннан келген меймандарға төрін ұсынды.Ас кезінде елдің құрметті ардагерлері, ел ағалары мен баба ұрпақтары және Сұлтан Сартаевтың көзін көрген жандар, шәкірттері мен әріптестері өнегесін өрбітті. Тәуелсіз ел болғанда ауданның алғашқы әкімі болған Ибрагим Абибуллаев ағамыз бастап, Жаңақорғанның жайсаңдары жылы лебізіндерін білдірді. 20 жылға жалғасын ас беру дәстүріне көпшілік риза болып, ниеттерінің қабыл болуына қол жайды. Ата-ананы, аға буынды сыйлап, өмірден өткенге шапағатшыл болуға жайылған ақ дастарханға ниеттесі бауыр-туыстар тілекші екендерін жеткізді.Түстен кейін «Сығанақ тарихы» музейін тамашалау үшін «Орда Сығанақ» шипажайына жол жүрдік. Музейдің тарихы туралы кітап тарқатылып, музей жөнінде келушілер мен ем алушыларға таныстырылды. Ал, кешқұрым аудандық мәдниет үйінде ҚР мәдениет қайраткері, жазушы, драматург Сая Қасымбектің «Нұрнама» драмасы қойылды.Міне, бір күндік рухани кеш осылай түйінделді. Тарихтан сыр шертілді, баба басына тағзым етіліп, ел азаматтарына Құран бағышталып, ас берілді. Бұл дәстүр жалғасын табатынын жеткізді.&nbsp;Әлібек ЖАРЫҚБАЕВ

Аспан астындағы қойылым көпшілікке қуаныш сыйлады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бүгін "AMANAT"&nbsp;партиясының қалалық филиалының мәжіліс залында медицина қызметкерлерінің кәсіби мерекесіне орай марапаттау шарасы өтті.Медицина қызметкерлерінің күні - бұл мереке барлық ғұмырын алғысқа лайықты істерге – өзге адамдардың денсаулығы мен өмірлеріне қамқор болуға арнаған жандардың еңбектері еленетін күн. Бұл күні дәрігерлер қауымына ерекше құрмет көрсетіліп, алғыс хаттармен марапатталып, ыстық тілектер арналады.Бүгінде партияның қалалық филиалы жанында 40 бастауыш партия ұйымы жұмыс атқарса, соның ішінде 9-ы медицина саласымен тікелей байланысты.Шара барысында ақ халатты абзал жандарды кәсіби мерекесімен құттықтаған партияның қалалық филиалының Атқарушы хатшысы Гүлшат Исақызы медицина саласында еңбек етіп жүрген белсенді партия мүшелерінің қоғамдық жұмысқа атсалысып, партия бастамаларын әрі қарай дамытуға қосқан үлестері үшін алғысын білдірді.Басқосуда белсенді партия мүшелеріне «AMANAT» партиясының Атқарушы хатшысы Дәулет Кәрібектің және партияның қалалық филиалының Атқарушы хатшысы Гүлшат Мұсаеваның &nbsp;«Алғыс хаты» мен арнайы сыйлықтар табыстап, мерекеге орай жылы лебіздерін&nbsp;жеткізді.

Медицина саласының белсенді өкілдері марапатталды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Жақында аудан әкімі Берік Сәрменбаевтың өкімімен аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы болып Анар Қалдыбаева тағайындалған болатын. Бүгін жаңа қызметтке кіріскен бөлім басшысы Анар Сраждинқызы мәдениет саласы ардагерлерімен кездесіп, ақ батасын алды. Мән-мағынасы зор кездесуге кәсіпорын басшылары мен сала ардагерлері қатысты.Келелі жиынды аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Анар Қалдыбаева ашып, басқосудың маңыздылығына тоқталды.<blockquote>– Мәдениет – ұлт өмірінің айнасы. Ғасырлар бойы үзілмей келе жатқан халықтың рухани келбеті. Өзіндік биігі, пайымы мен парасаты. Мәдениетте мәнді, өнерде өрлі істер болуы тиіс. Қазақта «Ел іші – өнер кеніші» деген аталы сөз бар. Бүгінде барлық елді мекен мен Тереңөзек кентінде мәдениет ошағы халық игілігі үшін қызмет етуде. «Адал адам» мәдени-тәрбие орталығы тұжырымдамасы негізінде 7 бағыт бойынша сала мамандары кешенді іс-шараға иек артады. Аудандық орталықтандырылған кітапханалар жүйесі мен музей жергілікті тұрғындар үшін жұмыс жасай береді. Алдағы уақытта сан саланың басын біріктіретін ауданымызда «Руханият орталығы» жұмысын бастайтын болады. Сіздермен бас қосқанымыздың басты себебі ауылдық жерлердегі мәдениет ошақтарында жұмыс жасаған тұста жинақтаған тәжірибелеріңізге барынша қанығу болатын. Өз ауылдарыңызда өткізілетін барлық іс-шараға қатысып, құнды пікірлеріңізді ортаға салғандарыңызды қалаймыз. Бұның өзі – біз үшін үлкен көмек. Мәселен, білім саласындағы ардагерлер ұдайы туындаған мәселеге үн қосып отыратынын білеміз. Біз Сіздерден барынша зор қолдау күтеміз. Ауданның мәдениет саласында елеулі еңбек еткен ардагерлер арасында бастауыш ұйым жаңғыртылса деген ұсынысым бар. Бастауыш ұйымның өзіндік жоспары жасалып, өздеріңізден кейінгі сала басшыларына, мамандарға зор көмек көрсетуге ықпал етсеңіздер, – деді бөлім басшысы.</blockquote>Кездесу барысында сала ардагерлерінің өмір жолын жан-жақты дәріптейтін арнайы бейнеролик көрсетілді. Қызылорда облысының құрметті азаматы, сазгер Рамазан Тайманов ақжарма тілегін жеткізсе, сала ардагерлері Жанібек Маханбет, Жантемір Айсин, Сансызбай Сәдуақасов, Баян Сүюбаева, Нұржамал Жүзбаева, Күләш Құдабаева, Жұмағазы Оразов, Рахима Досжанова бөлім басшысын жаңа қызметімен құттықтап, ақ батасын берді. Мәдениет саласын дамытуға байланысты өз ұсыныстарын жеткізді.Ерекше тебіреніске толы басқосуда аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Анар Қалдыбаева жиналған көпшілікке сый-құрмет көрсетті. Өткен ғасырдың бел ортасынан бастап, қажырлы еңбек еткен сала ардагерлері естелік суретке түсті.Балтабай ОРДАБЕКОВ

Анар Қалдыбаева: Мәдениет – ұлт өмірінің айнасы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;«Қазақ» сөзінің шығу тегі жайлы зерттеушілер арасында әртүрлі пікір бар. Бірі «қас-сақ» сөздерінің қосылуынан пайда болды десе, ал енді бірі «қаз-оғ» (оқ) сөздерінің бірігуінен туындаған деген деректі келтіреді. Көтергелі отырған тақырыбымыз қазақ тіліндегі кейбір сөздердің этимологиясы жайлы болмақ.Тарих беттеріне көз жүгіртсек, Сыр өзенінің атауы сан мәрте ауысқаны жайлы деректер кездеседі. Скиф тілінде «Силис», ежелгі грек тілінде «Яксарт» деп жазылған бұл өзен XIII ғасырдан бастап Сырдария атауын алған.Сырдария атауының мағынасына үңілсек, татар тілінде «дария» өзен сөзін білдірсе, «сыр» сөзі сары деген мағынаны береді екен. Яғни Сырдария «сары өзен» деген мағынаға ие.Этимология – гректің etumos «ақиқат», logos «білім» деген сөздерінің бірігуінен пайда болған. Тіл ғылымының бұл саласы жеке сөздің ғана емес, тұрақты тіркестер мен мақал-мәтелдердің де түп төркінін, шығу тегін зерттейді.Дінтанушы-филолог, PhD доктор М.Төлеген өзінің «Мұхиттың этимологиялық қойын дәптері» жазбасында «алақай» сөзіне талдау жасайды. Сіз «алақай» сөзінің араб тілінен енгенін білесіз бе? Араб тіліндегі «Алла хай» сөзіндегі «хай» – тірі деген мағынаны білдіреді екен. Яғни жария дауыспен «Алла тірі» деу арқылы жаратқанды мақтапмадақтаған адамның бойына ізгі қасиеттер ұялап, жүрек көзі ашылады деген наным бар.Ағайын сөзінің түп төркіні «аға» және «іні» деген сөздердің кірігуінен пайда болғанын бірі білсе, бірі білмес. Ал қарындас сөзі қазір тек қыз баласына қатысты қолданыста жүр. Көне түркі тілдерінде қарындаш сөзі бір құрсақтан шыққан (құрсақ – қарын) аға-іні, бауыр деген мағынаны білдірген.Туыстық атаулар этимологиясы жайлы жалғастырсақ, жиен сөзінің шығу тегі тіпті қызық. Ертеректе жат жерге ұзатылған бір елдің қызы бірнеше жылдан соң балаларымен төркіндеп келген көрінеді. Сонда нағашысы қыздың баласына мал атап, өзі таңдаған малына ен салдырады. Жаз шыға, бала нағашы жұртына келгенде нағашысы: «Балам, жи еніңді!» деп ілгеріде атаған малын жинатып алған екен. Ел аузында «жиен» сөзі осылай пайда болған деседі.Сонымен қатар қазақта күйеуі тірі әйелді ешқашан кемпір деп атамаған. Оның себебі мынада, қазақта «Пірсіздің пірі – шайтан, әйелдің пірі – күйеуі» деген мақал бар. Әйел заты өз ерін «пірім» деп құрметтеген. Сондықтан кемпір сөзі «пірі кем», «арқа сүйер азаматы жоқ» деген мағынаға саяды.Ал қазақ әдебиетіндегі қара өлең атауының этимологиясы жайлы танымал ғалым Сәбетқазы Ақатаев мынадай пікір айтады:<blockquote>– Қазақтың «қара» деген сөзі заттар мен құбылыстардың тек түсін ғана білдіріп қоймайды, «қара» атауы – байырғы, көне, ескі, мәңгі өзгермейтін деген мағынада да кеңінен мәлім. Мәселен, қара шаңырақ, қара Ертіс, Қара-хан – ортағасырлық қазақстандық хандардың лауазымы, Қара-хан – қытай жылнамаларында ғұн хандарының бабасы. Бұл атаулар «ежелгі», «ескі», «мәңгі» деген мағынаны білдіреді. Қара әлемнің әуелгі жайы (мрак, хаос), әлемнің күн түспейтін солтүстік жағы, мәселен, Қара теңіз – солтүстік теңіз мағынасында. Сондықтан «қара өлең» деген атауды біз дәстүрлі, байырғы қазаққа ертеден тән халықтық поэтикалық мәдениетті белгілеу үшін қолданамыз, – дейді.</blockquote>Апта атауларының арғы тегіне тоқталайық. Қызығы, еретеректе апта басы қазіргідей дүйсенбіден емес, жексенбіден басталған дейді кей мәліметтерде. Дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі. Байқап отырғаныңыздай жұмадан өзге алты күннің атауы бірбіріне ұқсайды. Себебі басқалары парсы тілінен енсе, жұма сөзі араб тілінен енгені жайлы мәліметтер ашық дереккөздерде жарияланған.Парсыша «шембе» сөзі «жарық шығаратын аспан денесі», яки күн, ай, жұлдыз, жалпы барлық аспан денелерін білдірсе керек. Күн сөзі шумер тілінде «шамму» атауымен берілсе, вавилонша «шамаш», ал көне Сирия тілінде «шәмші», арабша «ашШәмсі» деген атауға ие.Жоғарыда апта ертеректе жексенбіден басталғаны жайлы қозғаған болатынбыз. «Бір» сөзі санскритше «ека», көне парсы тілінде осының аздап өзгерген түрі «йек» атауына ие. Яғни аптаның алғашқы күні саналған «йек-шембе» – біздіңше аптаны қорытындылайтын жексенбіміз. Ал дүйсенбі сөзіндегі «дө» екі деген сан есімді білдіреді екен. Оған дәлел, екі – көне парсы тілінде «ду», орысша «два», ағылшынша «ту». Ал сәрсенбі атауының алғашқы «се» түбірі «үш» деген атауды білдіреді. Көне парсы тілінде «сірәй» болған дәл осы күннің атауы орысша «среда», яғни үш сан есімі орысша «три», ал ағылшынша «three». Айналып келгенде түркі тілдері ғана емес, жалпы жер бетіндегі барлық тіл туыс па дерсің?!Сонымен қатар күн аттарындағы тіркескен бес түрлі сан есім парсыша ғана емес үнді-еуропалық тілдегі сан атауларына ұқсас деген мағлұматтар бар.&nbsp;Аружан ОРАЛБАЙ Фото:old.syrboyi.kz

Сыр өзенінің атауы туралы білесіз бе?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Барша мұсылман қауымы үшін қасиетті саналатын Құрбан айт мерекесі 16-18 маусым аралығында өтеді. Осы ретте жергілікті атқарушы органдардың ұйымдастыруымен облыстағы аз қамтылған және әлеуметтік жағдайы төмен отбасылардың арнайы тізімі әзірленіп, мұқтаж жандарға қайырымдылық шаралары көрсетілетін болады. Бұл туралы Қызылорда облысының Өңірлік коммуникациялар қызметі хабарлады.&nbsp;Сонымен қатар, құрбандық шалуға ниетті азаматтарға оңтайлы болу үшін құрбан шалу оффлайн және онлайн форматта жүзеге асады. Онлайн форматта құрбандық шалу үшін Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының&nbsp;qurban2024.kz ресми сайты іске қосылды. Бұдан бөлек, мал бағасын тұрақты ұстау және барлық санитарлық талаптарды сақтау үшін жауапты сала өкілдері күнделікті түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, халыққа кеңінен насихаттауда.&nbsp;– Құрбан айт мерекесі – қайырымдылық пен жанашырлық, ізгілік пен жақсылық сияқты асыл қасиеттерді дәріптейтін ұлық мейрам. Қазіргі таңда жергілікті атқарушы органдар тарапынан ұйымдастыру жұмыстары тиісті деңгейде жүргізілуде. Құрбан айт мерекесі күндері құрбандыққа шалынатын малдарды союға арналған арнайы орындар әзірленді. Атап айтқанда, Қызылорда қаласы, Белкөл кентінде 2 қасапхана қызмет көрсететін болады. Айта кетейін, құрбандыққа арналған орындардан басқа бекітілмеген жерлерде мал союға болмайтынын ескертемін. Сонымен қатар, құрбандыққа шалынған малдың етін дер кезінде тарату мақсатында арнайы еріктілер тобы жасақталды. Бұдан бөлек, құрбан айт мерекесіне «Ақмешіт-Сырдария» орталық мешітінде спорттық сайыстар ұйымдастырылады, - деді ҚМДБ Қызылорда облысы бойынша өкілі, Ақмешіт-Сырдария мешітінің бас имамы Дастан Құрманбаев.

Құрбан айт мерекесі 16 маусымда басталады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Мәдениет – ұлт айнасы, ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан халықтың бейнесі, өткен тарихы, тағылым алар құндылығы. Мәдениетті дамыту арқылы біз келешегімізді бағдарлай аламыз. Ұлт мәдениеті жұтылса, ұлт жұтылады. Сондықтан мәйегіміз болған мәдениетті дамыту қажет қарекет. Жуырда Қуаңдария ауылына барған сапарымызда ауылдық клуб үйінің директоры Замира Қамбаровамен тілдесудің сәті түскен еді.Ауқымды іс-шараларды, концерттерді өткізу оңай емес. Қаншама еселі еңбек пен ұйымдастырушылық қабілет қажет екендігі шындық. Бір күніңізді жоспарсыз өткізбейтін талапшыл жан ретінде жақсы білеміз. Осы күні клуб үйінде қандай жұмыстар жүзеге асырылуда?– Биыл ақпан айынан бастап Сыр өңіріндегі барлық елді мекендегі клубтар мен мәдениет үйлері жанынан «Адал адам» мәдени тәрбие орталығы тұжырымдамасы аясында 7 бағыт бойынша жұмыс бастау алды. Қазіргі осы негізгі бағыттар бойынша түрлі іс-шаралар ажүзеге асырылуда. Мұның мақсаты балалардың қабілеті шыңдап, жас ұрпақты отаншылдыққа, адами құндылықтарға баулитын үйірмелер ашу, осы арқылы өскелең ұрпақтың білімді қабілетті азаматтар қалыптасып, &nbsp;патриоттардың үлгісі насихатталады.– Ізгіліктің ұясы саналатын ұлт мәдениетінің ауылдағы деңгейін қаншалықты бағалайсыз?– Күнделікті ауыл тұрғындарына қалтқысыз мәдени қызмет көрсетіп келеміз. Жұмыс жоспарымызда «Адал адам» мәдени тәрбие орталығы тұжырымдамасының жеті бағыты бойынша «Кино TIME», «Әлем BOOK», «ART уақыты», «Еріктілер тобы», «Сұхбат TIME», «Креативті НUВ», «Жанұя шуағы»&nbsp;барлығы қамтылған. Клубымызда кинопректормен түрлі кинотеатрдан көрсетілетін киноларды көрерменге ұсынып жатырмыз. Соңғы уақыта «Көшпенділер», «Махамбет», «Менің атым Қожа» секлді киноларды көрсеттік. Қазір технологияның дамыған заманы емес пе?! Телефонды аша қалсаңыз жаныңызға не керек, қай бағыттағы киноны қаласаңыз бәрін табуға болады. Тіпті бүкіл тарихи киноларды қарауға болады.– Тәжірибесі толысқан басшы ретінде өзіңіз жетекшілік ететін руханият ошағының тарихына тоқталсаңыз.– Алдыңғы ғимаратымыз 1967 жылы салынған көне клуб құлау қаупінде болғандықтан соңғы үлгідегі жаңа клуб ғимараты 2021 жылдың соңында пайдалануға берілді. Бүгінде клуб үйінде қажетті құрал-жабдықтармен музыкалық аппаратура, кино проектормен қамтамасыз етілген. Жылы, жарық ғимарат адамға керемет көңіл-күй сыйлайды ғой. Қазіргі уақытқа дейін қаншама іс-шаралар,басқа облыстан келетін әртүрлі бағдарлама мен цирк, әншілер де ауылымызға келіп өнер көрсетуде.– Бүгінде мәдениет үйінде қанша үйірме жұмыс жасап келеді? «Адал адам» мәдени орталығы тұжырымдамасы негізінде ауылдық мәдениет үйінде қандай іс-шаралар ұйымдастырылуда?–&nbsp;Мәдениет үйінде 12,5 штат жұмыс орны, 15 қызметкер бар. Бес үйірме тұраұты түрде жұмыс жасайды. Ондағы үйірме мүшелері аудандық, облыстық, республикалық жарыстарда топ жаруда. «Адал адам» мәдени тәрбие орталығы тұжырымдамасы аясында жылдың аяғына дейін 143 іс-шара өткізуді жоспарлап қойғанбыз. Ауылымыз кішкентай, оқушылар саны аз болғанымен мәдени іс-шараларды үзбей өткізудеміз.– Қалай ойлайсыз ауыл мәдениеті қайтсе дамиды?– Біздің ауылда ұлттық мәдениетіміз өте жоғары деңгейде деп айта аламыз. Қаншама аудандық, облыстық іс-шаралар толастаған емес. Облыстық халық шығармашылығын дамыту орталығынан келген әріптестеріміз қызылдың қиясында жер шалғай орналасса да (мынадай керемет мәдениет ошағы бар( деп таң қалып кетеді. Сөзіміз тірілте кетсем, жазушы, драматург Оралхан Бөкейдің 80 жылдығына арналған «Шығыстан жарқырап шыққан жұлдыз» атты облыстық клуб қызметкерлер арасында монолог оқудан байқауда төрелік жасаған облысымыздың бас режиссеры Бұрқанова Орынгүл апайымыз жоғары баға беріп кетті.Өмірде сабақ алған, сынуға шақ қалған сәттеріңіз болды ма?– Өмірден сабақ алған кезім болғанда, күнделікті өмірдің өзі сабақ қой бізге. Олай қатты бір сынатындай, өміріме налатындай жағдай болған емес. Аллаға шүкір, арқа сүйейтін, барлық кезде демеп, қолдап отыратын атпал азаматым бар, көңілге демеу мақтанатындай ұл-қыздарым бар. Қолымда барды бағалаймын.– Бүгінгінің жастарына» көңіліңіз тола ма?– Бүгінгінің жастары өмір ағымына қарай технологияның қарыштап дамыған кезіне тура келіп тұр ғой. Барлық жастар білімді, саналы соңғы технологияны меңгеруге бет қойып келеді. Сөзіме дәлел балам Еркебұлан мобилиографияны жан-жақты оқып, зерттеп меңгеріп жүр. Жақында шет ел асып білімін шыңдап жұмыс жасап келді. Сонымен қатар бірнеше шәкірт тәрбиелеп, мобилографияға қызығышылығы бар жандарды оқытты. Техниканы түсінген қазіргі жастар қор болмайды деп ойлаймын.– Қазірде дамыған заман дейміз. Сонымен ілесе жүріп өзіміздің де дамуымызға көңіл бөлгіміз келеді. Психология туралы да жиі сөз ететін болдық. Ал сіз ше? Өз жаныңызға қаншалықты үңіліп жүрсіз?– Психология деген ол үлкен ұғым. Адамның жан дүниесі, мінез-құлық пен оның қалыптасуы, ойлау, эмоция мен пейіл, адамдық тұлға, адамдар арасындағы қарым қатынас, күнделікті өзіңді тәрбиелеу. Басшы болғандықтан қарамағыңдағы қызметкерлердің өзінде түрлі қарым-қатынаста боласың. Сен туралы не ойлап тұрғанын, нендей күйде тұрғанын іштей сезесің. Бірақ бұл бір күнде бола қоятын дүние емес. Барлығы уақыттың ағынымен, тәжірибемен толысатын дүние. Әркім өз жанына үңіліп, өізін зерттеген сайын айналаға да көзқарасын өзгерте бастайды. Сол себепті үнемі ізденісте, білімге көңіл бөлге жөн.– Жұмыста басшысыз, үйде әйел-анасыз, әжесіз. Бұл рөлді қалай алып жүрмін деп ойлайсыз?– Құдайға шүкір, ұл-қыздардан тараған немерелерім бар, қылықтары тәтті. Жұмыс бабымен барлығы ауылда тұрмағандықтан, көп көре бермеймін. Тлефонда сөйлескенде «әже, біздің үйге қашан келесің?» дегенде кәдімгідей сағынып елжіреп кетесің. Немерелер тәтті болады ғой. Туған күндері жақындағанда өздері қандай сыйлық қажеттігін айтып қояды. Содан тапсырған сыйлықтарын орындауға тырысамын. Немерелерімнің үлкендері мектептегі озат оқушылардың сапында. Қосымша күрес, шахмат үйірмелеріне қатысады. Түрлі сайысқа қатысып, топ жарып жарған уақытта тағы да сыйлықтармен қуантуға тырысамын.–&nbsp;Бала тәрбиесіне қатысты нендей кеңес айтасыз?– Бала тәрбиесіне келсек, отағасым екеуміз бірлесе еңбек еттік. Біріміз спортты, біріміз – мәдениет саласында болғандықтан ұл-қыздарымызды жан-жақты етіп тәрбиелеуге тырыстық. Ауданда, облыста қандай іс-шара өтеді барлығы дерлік қатыстырыпғ өмірге деген қызығушылығын арттырдық. Соның нәтижесінде қазір әрқайсысы бір-бір саланың маманы болып, өмірден өз орындарын тапты.Ата-анамыз «ел үшін, халық үшін еңбек етіңдер. Көмек сұраған жанға шама-шарқыларың келгенше көмек қолын созыңдар. Қандай іс болса да шын көңілмен кірісіп, үйренуден жалықпаңдар. Ең бастысы – адамшылықтан айнымаңдар» деп өсірді. Біз де перзент тәрбиелеуде осыны негізге алдық. Отбасының орнықты, ұл-қыздың тәртіпті болуы берілген тәрбиеден. Әрбір әке ортасына сыйлы, ісімен үлгі болса, әрбір ананың баласына айтар ақылы болса бұл шаңырақтың іргесі берік болмақ– Арнайы уақытыңызды бөліп, сұрақтарымызға жауап бергеніңіз үшін алғыс білдіремін. Өнердің дамуы – қоғам дамуының көрінісі. Ендеше, қоғамымыз өздеріңізбен бірге өсіп-өркендей берсін деен тілек айтамыз.

Замира Қамбарова: Мәдениеті озған елдің ертеңі еңселі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Біреулерді қызмет көріктендірсе, енді біреулер қызметінің өзіне көрік береді», - деген атақты жазушы Ғабит Мүсіреповтың сөзі еске түскенде бойындағы бар адами болмысын, құдай дарытқан қасиетін қызметке арнаған азаматтар ойға оралады. Расында да, қолы тиген шаруаның шырайын келтіріп, еңбекқорлығымен елге пайдасын тигізу кез келген адамның қолынан келмейтіні анық. Жігітте де, жігіт бар, азаматы бір бөлек екенін еңбегімен айқындай алған азаматтардың бірі – Нұрлан Көпбосынов.Ол Қызылорда облысы Қазалы ауданына қарасты Бозкөл совхозының бөлімшесі Жанай ауылында дүниеге келген. Ата-бабасының тамыр жайған жерінде қазақтың ата кәсібі – шопан болған ата-анасы жеті баласының бойына қазақтың қаймағы бұзылмай тұрғанда әр отбасының қатаң қағидасы болған қазақи тәрбиені сіңірді. «Өтірік айтпа, ешкімнің ала жібін аттама, үлкенді сыйла, кішіге қамқор бол» деген қарапайым болса да, әр адамның бойындағы пендешіліктің салмағынан басым түсетін тәрбие. Ақтылы қой өргізген ата-анасы өз бабаларының аманатын әр баласының бойына осылай дарытты, перзенттерін ала-құла өмір жолына осы төрт ауыз тәрбиенің қоржынымен аттандырды. Тәрбие туралы том-том кітап ақтармай-ақ жеті баласын адам етіп тәрбиелеген ата-анасының еңбегі ақталды. Арбаның алдыңғы дөңгелегі болған Нұрланның артынан ерген іні-қарындастарының барлығы да, бүгінде жоғары білімді маман.Нұрлан 1977 жылы Алматы қаласындағы Қазақ ауылшаруашылық институтының дайындық курсына оқуға түсті. 1983 жылы аталған оқу орнын жақсы бітіріп, инженер-механик мамандығын алған жас маманның еңбек жолы Алматы облысының «Сельхозтехника» мекемесінен басталып, қатардағы маманнан бөлім басшысына дейін көтерілді. Бұл салада жүріп, Нұрлан Көпбосынұлы сырттай Халық шаруашылығы институтын бітіріп, қосымша экономист мамандығын алды. Ауыл шаруашылығының маңызды саласында инженер-механик болып біраз ысылған жас экономисті &nbsp;1988 жылы Қазақ КСР-інің Мемлекеттік Жоспарлау комитетіне бөлім басшысы лауазымына шақырады. Қай іске болса да, жауапты қарайтын қасиетінің арқасында көп ұзамай басқарма басшысы болып тағайындалды.Еліміз егемендік алғаннан кейін бұрын Жоспарлау комитеті жабылып, Экономика министрлігі болып қайта құрылды. Нұрланның Экономика министрлігіне басқарма басшысы болып тағайындалуы оған деген зор сенім екені даусыз. 1997 жылдың наурыз айында бес министрлікті біріктірген Стратегиялық жоспарлау жөніндегі агенттік құрылып, Нұрлан Көпбосынов аппарат басшысы қызметіне тағайындалады.Нұрлан Көпбосынов атқарған қызметтер қатарында 1999 жылы қайта құрылған Экономика министрлігінің департамент директоры, «Қазмұнайгаз» компаниясындағы жауапты &nbsp;қызметтер бар.2004 жылы Алматы қаласында «Инновациялық технологиялар паркі» арнайы экономикалық аймақ құрылған болатын. Нұрлан Көпбосынов сол мекеменің басшылық тізгінін де ұстады. Іскер маман 2013 жылы Арнайы экономикалық аймақты басқарушы компанияның төрағасы болып бекітілсе, 2017–2020 жылдар аралығында Дербес кластерлік қор бас директорының орынбасары болып жүргенде Арнайы экономиқалық аймақ комитетінің төрағасы қызметін қоса атқарды.Міне, қызмет жолында айтулы асулардан өткен ағамызбен әңгіме барысында «осындай адамның өмірде өкініші бар ма екен?» деген сауал тілге орала берді. «Иә, өмір ешқашан өкінішсіз болмайды ғой. Бір өкінішім – біздің әке-шешеміз ерте қайтыс болып кетті. Ақтылы қойдың арқасында абыройдан да, кенде болмаған адамдар еді. Біз бес қыз, екі ұл нағашы әжеміздің тәрбиесінде қалдық. Барлығымызды өмірге әкеліп, алақандарында аялаған ата-анамыз ешқайсымыздың қызығымызды көрмей кете берді. Сол өкініш. Екінші өкінішім – қас-қабағыма қарап, отыз алты жыл отасқан жарым Азизаның да, өмірден ерте кеткені» дейді Нұрлан.Иә, Нұрлан отбасылық өмірде де, бақыттың бақшасын дұрыс баптап, мәуесін майыстырған адам. «Мынау менің ұл-қызым» деген мақтанышын әлемге айтудан тайсалмайтын ұрпақ өрбітті. Ұлы Тимур сот саласында қызмет етсе, қызы Раушан «Болашақ» бағдарламасының жүлдегері атанып, қаржыгер мамандығын игерді.Қазалының Бозкөлінде қалған балаң күндері еске түскенде оның жадында жатталып қалған жәйттер жетерлік. Әсіресе, су тапшылығынан көрген қиындықтарын ұмыта алмайды. «Біздің ауылға қар қалың жауған күн мереке болатын. Ел қардың суын ерітіп ішеді. Ауыз суға деген зәрулік соншалықты әке-шешеміз наурыз айында тереңірек етіп ұра қазып, мұзбен толтырады да ақбас деген шөппен көміп тастайды. Оны мамыр айында бірақ ашып, тамаққа қолданады. Мамыр айының ортасынан кейін канал ашылып, ауылға су келгенше, сол мұзды ілдалдалап жеткіземіз. Ауылымның суға деген осындай зәрулігін көзбен көріп өскендіктен өзім елімізде ең алғаш жасалған «Ауыз су» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру басталғанда осы бағдарламаға Қазалы ауданын кіргізуге күш салдым. Ауданды ауыз сумен жабдықтайтын жүйелер мен құрылыстар салуға қаражат бөлу кезінде де басы-қасында болдым. Осылайша, ауданның барлық шаруашылықтарына ауыз су жетті», - дейді Нұрекең.Қарапайым болса да, еселі еңбегімен еліне еңбек сіңіріп жүрген парасатты азаматтың тағы бір қыры – туған жерге ғана емес, сол туған жерде тай құлындай тебісіп өскен сыныптастырына деген құрметі. Бозкөл ауылындағы Қарасақал Ерімбет атындағы №96 мектептің 1974 жылғы түлектерінің мектеп бітіргендеріне биыл – 50 жыл болады. Осыған орай, Нұрлан Көпбосынов өз қаражатына сыныптастарына арнап, «Бозкөл түлектері – 1974» деген кітап шығарды. Аталған кітапта Бозкөлдегі мектепте қызмет атқарған аяулы ұстаздары, осыдан – 50 жыл бұрын мектепті бітіріп, еліміздің әр қиырында жүрген және пәни өмірден ерте өткен сыныптастары жайлы деректер мен олардың бала-шағаларымен түскен суреттері жинақталған. Бұл да, Нұрланның ауылы мен ұстаздарына, құрдастарына деген махаббатының дәлелі.Иә, туған жерге деген перзенттік махаббаттан шығар кеудесі орден-медальға толы Нұрлан үшін «Қазалы ауданының құрметті азаматы» деген атақтан асқан марапат жоқ. Әртүрлі мерейтойлық медальдарды айтпағанда «Құрмет» ордені мен «Ерен еңбегі үшін» медалінің иегері Нұрлан Көпбосыновтың елге сіңірген еңбегі осындай.

Еңбегімен елге сыйлы жан

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> А.Тоқмағамбетов атындағы қалалық мәдениет үйінде «Парасат» орденінің, халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері, қоғам қайраткері, эколог-жазушы айдынды Аралдың перзенті Сайлаубай Жұбатырұлының 76 жасқа толған құрметіне және «Топансу жүзін жуған Ұлы дала» атты жаңа кітабының тұсаукесер рәсіміне арналған әдеби-сазды кеш өтті.Кеш арнайы тақырыптық прологпен басталып, онда қаламгердің жанайқайы, шиеленісті сезімдері суреттелді.Содан соң қазақ әдебиетінде өзіндік қолтаңбасы бар қаламгерді облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы басшысының орынбасары Қуаныш Жанұзақов пен қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Жағыпар Тажмаханов құттықтап, тиісті сый-құрметін білдірді.Жаңа кітаптың тұсаукесер рәсіміне қатысқан ақын, Халықаралық Алаш әдеби сыйлығының иегері, Қазақстан Жазушылар Одағы Қызылорда облыстық филиалының төрайымы Қаршыға Есімсейітова, ғалым, профессор, философия ғылымдарының докторы Баймырза Қожамберлиев және белгілі журналист, филология ғылымдарының кандидаты, «Әлімсақ» журналының редакторы Нұрлан Көбегенұлы автордың өзгеше ой орамдарына тоқталды.Сондай-ақ, әдеби-сазды кеште қаламгердің өлеңдері оқылып, толғауы орындалса, қала өнерпаздары әннен шашу шашты.

Қызылордада жаңа кітаптың тұсаукесер рәсімі өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бүгінде ауыл өмірімен біте қайнасып келе жатқан ауыл мәдениеті жылдан-жылға сан бағытта түрлену үстінде. Қазақ өнерін жоғары деңгейде насихаттап, дамуына өзіндік үлес қосып келе жатқан Қалтай Мұхамеджанов атындағы ауылдық мәдениет үйі жанындағы үйірмеден бастау алған «Халықтық» өнерпаздар ұжымының тарихы әріде жатқаны мәлім.&nbsp;Өнердің көш басында жүрген, халық көңілін ұтымды әзілдерімен баураған «Көңілашар» халық­тық әзіл-сықақ отауы 1978 жылы құрыл­ған болатын. Сол жылдардан бастап ауыл, аудан тұрғындарының сүйіспеншілігіне бөленіп, көрер­мен көзайымына айналған өнерпаздар қаншама. Алғашқыда сахнада өнер көрсете бастағанда баршамызға белгілі «Тамаша» ойын-сауық отауы­на елік­теп, шағын ұжым ретінде құрылса, кейін шығармашылық іздену нәтижесінде өзгелерге ұқсамайтын өзіндік қырымен ерекшелене бас­таған еді. Осы уақытта ауылдың талантты жастары «Көңілашардың» құрамында өнер көрсетіп, шың­далып, тәрбие алып, үлкен сахнаға бағыт алды. Өнерлі өнерпаздар қазіргі таңда Қазақстанның түкпір-түкпірінде мәдениет саласында қызмет атқарып, толағай жетістіктерге жетіп жүр. Атап айтар болсақ, М.Қозбағаров – республикалық «Күлкістан» театрынның көркемдік жетекшісі, Н.Әбусағатов – әнші, Н.Нұраддинова – Алатау әуендері концерттік ұйымының «Құлансаз» фольклорлы-этнографиялық ансамбілінің әншісі, З.Баймырзаева – Қызылорда облыстық филармониясында дәстүрлі әнші-термеші, Қазанғап атындағы Қызылорда музыкалық колледжінің оқытушысы. Ал Г.Алиханова Қызылорда облыс­тық филармониясының әншісі болып мәдениетке өзіндік үлес қосып келе жатыр. Бүгінгі таңда А.Шербатшаев жетекшілік ететін әзіл-сықақ отауында 15 өнерпаз өнер көрсетеді. Ұжым мүшелері жыл басынан 3 концерттік бағдарламасын халыққа ұсынды. Сонымен қатар «Әзіл-шыны ара­лас» атты концерттік бағдарламасымен Қоғалы­көл, Бесарық елді мекендерінде гастроль­дік сапарда болып, өз өнерлерін ортаға салды. Мұнан бөлек Қазалы ауданы, Бозкөл ауылында мәдениет саласының ардагері, киномеханик Мейрамбай Әлімбаевтың 85 жасқа толуына орай «Еңбегі ерен нар тұлға» атты киноүзінділер көрсетуден өткізілген облыстық байқауда ІІ орын алса, Жаңақорған ауданында өткен сатира жанрының әртісі Қазыбек Башаров атындағы әзіл-сықақ отауларының «Сатира садағы» атты облыстық байқауында Алғыс хатпен марапатталды.&nbsp;2000 жылы ауыл сахнасында әуелете ән салып, құлақ құрышын қандырып, көпке үлгі болған «Ақ Дариға» халықтық әжелер ансамбілі қазақ әуендерін өскелең ұрпаққа насихаттап келеді. Сол жылдары М.Сүлейменова жетекшілік жаса­ған ансамблде Х.Айдарова, Б.Балтахожаева, Б.Синаева, Ә.Әбусағатова, Т.Қожаханова, Ұ.Ережепова, Г.Қоразова, Г.Есенхожаева, К.Боранова өнер айдынында еркін қалықтай біл­ді. Ансамбль қоржынындағы халық әні «Ай сәулем», «Құрбым-ай», Ө.Байділдаевтың «Туған ел» әндерінің шоқтығы биік. Әсіресе, жеке орындаушылар Б.Балтахожаева халық әні, «күлдіргі» әуендерді, Х.Айдарова «Бөбегім» әнін, Ә.Әбусағатова Ақан сері Қорамсаұлының әні «Ләйлім Шырақты» өз нақышында орындай білді. Алғаш құрылған жылдардан-ақ аудандық, облыстық байқауларға, іс-шараларға қатысып елдің елдігін көрсетіп, аналардың ізгі жолын жалғап, ауыл мәдениетін дамытуда орасан зор іс атқарып келді. Қазіргі таңда Г.Есенхожаева жетекшілік ететін әжелер ансамблінде 10 ақ жаулықты әже өнерімен ел-халықтың қошеметіне бөлену үстінде.&nbsp;Би өнері – ғажап өнер. Мың бұрала билеп, үлкен сахнаны бағындырып, құдіретті өнерді шебер меңгерген «Шаттық» үлгілі би тобы алғаш рет 2010 жылы құрылды. Жас өнерпаздарды би өнеріне баули отырып, әдемілікке, әсемдікке тәрбиелеу мақсатында құрылған би тобында алғашында 8 биші өнер көрсетті. Олар С.Әбділдаева, Б.Орынбекова, А.Жарылқасынова, О.Әубәкірова, А.Ибрагим, Қ.Сәрсенбекова, А.Оспанова, Ж.Насраддинова биік шыңдарды бағындыруға мүмкіндік алды. Олар ең алғаш қатыс­қан «Ботақан» телевизиялық байқауында дипломант атанса, 2012 жылы облыстық «XІV Бозторғай» байқауында ІІ орын, Байқоңыр қаласында өткен «Все краски танца» би ұжымдарының байқауының лауреаты болып топ жарды. «Шаттық» үлгілі би тобының қазіргі құрамында 24 жас жеткіншек бар. Майталман маман Қ.Сәрсенбекова жетекшілік ететін бишілердің жеткен жетістіктері баршылық. Мәсе­лен, Қызылорда қаласында өткен ХХVI облыстық «Бозторғай» конкурсында хореография номинациясы бойынша І орын, «JasSTAR» ІІ рес­публикалық балалар, жасөспірімдер және жас­­тар фестиваль-конкурсында І орынды ие­ленді.<blockquote>– «Өнер ұлттың жұтамас байлығы». Мә­дениет­­тің мәйегіне айналған өнер ошағы жанын­дағы ұжымдар 2016 жылы ҚР Мәдениет және спорт министрлігінің бұйрығымен жоғарғы орын­дау шеберлігі және көркемөнерпаздар шығар­машылығының дамуына қосқан үлесі үшін «Халықтық» өнерпаздар ұжымы атағын алған. Бұл ұжымдардың барлығы мәдениет үйінде өтетін іс-шараларға қатысып, өз өнерлерін көрсетіп, халықтың ықыласына бөленіп келеді. Жылдан-жылға ұжымдар жаңа мүшелермен толығып, репертуар жаңалап, шығармашылық ізденістер ар­қы­лы жақсы жетістіктерге жетіп жүр. Дарынды өнерпаздармен толыққан сахна ғана киесін жоғалтпайды. Талантты өнерпаздарымыз еліміздің мақтанышы, мәдениетіміздің көрінісі. Ауыл­дағы мәдениеттің қарашаңырағы саналатын мәдениет ошағы өнерлілерді тәрбиелеп, өр­ге шығару орталығына айналған. Біздің білікті маман­дар ұлт мәдениетін дамытуда, өскелең ұрпақ­қа насихаттауда аянбай еңбек ете бермек,– дейді мәдениет үйінің көркемдік жетекшісі Ғайни Құлымбетова.</blockquote>Таңшолпан ШАНЖАРХАНОВА

Сырдариялық өнерпаздар толағай жетістіктерге жетуде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Ісің болса мақтаулы, есімің есте сақтаулы. Талғат Оңдалыұлы Кітабалиевтің аты Тәуелсіздік жылдарындағы Қазалыдан шыққан алғашқы кәсіпкерлер қатарында аталады. Оған әрқашан жылы лебіздер арналады.Жамбыл жеңіл және тамақ өнеркәсібі технологиялық институтынан тігін бұйымдарының технологы мамандығын алған ол, аудандық тұрмыс қажетін өтеу комбинатында технолог, «Ветерок» тігін павильонының директоры қызметін атқарған. Елімізде нарықтық реформа басталған жылдары тері өңдеу цехын басқарып, тұтынушыларды тонмен, құлақшынмен және күздік күртешелермен қамтамасыз еткен.Бұдан соң, «Қайрат» жауапкершілігі шектеулі серіктестігін құрып, мал базары мен қасапхана ұйымдастырған. Кәсіпкерлік құрылым жанынан техника жөндеу шеберханасы, вулканизация, темір дәнекерлеу ментігін цехы, шаштараз, асхана, монша, мал дәрігерлік дәріханасы ашылып, халыққа көрсетілетін қызмет түрлері көбейтілген.Осындай ізгілікті істің басынан табылған іскер азамат 2004 жылдың ақпан айында 46 жасты толтырып, қырық жетіге аяқ басқан шағында дүние салды. Жүрегі жомарт, жайсаң жанның ортамыздан алыстағанына биыл – 20 жылдың жүзі болып отыр.Осыған сәйкес, жуырда, Қызылорда қаласындағы «Тұмар» баспасынан Қазақстан Журналистер Одағының мүшесі, танымал қаламгер Сахи Қапардың «Өнегемен өрімделген жасын-өмір» атты кітабы жарық көрді. Жаңа туындыдағы жинақ атауымен аттас деректі повестте ардақты азаматтың балалық күндерінен басталған ғұмыр жолы жан-жақты суреттеліп, адамдық-адамгершілік болмысы ашылады. Оның айналасындағылармен және әріптестерімен қарым-қатынасы ашық айтылады. Сондай-ақ, кейіпкеріміз туралы ел ағаларының, ағайын -туыс пен кластас достары атынан берілген естеліктерді оқи отырып, Талғаттың белгісіз қырларына қаныға түсесіз.Аяулы азамат келбеті шынайы көркемделген кітап жаңалыққа, жасампаздыққа құштар оқырмандардың кеудесіне жарасымды ой салады. Алдағы күндерге, үлкен өмірге құштарлығын арттыра түседі деген пікірдеміз. Ардагер журналист Сахи Бахиұлының жазары көбейіп, қалам қуаты арта беретініне сенім мол.

"Өнегемен өрімделген жасын-өмір"  атты кітап жарыққа шықты 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; &nbsp;«Өнер – өміршең, мәдениет – мәңгілік» дейміз. Дегенмен, осы өнердің өміршеңдігін сақтап қалу жолында саналы ғұмырын арнап, руханиятымыздың жандануы үшін жан аямай еңбек етіп жүрген жандар арамызда жеткілікті. Шіркейлі ауылының тумасы Нұржамал Жүзбаеваның есімі аудан жұртшылығына белгілі. Отыз жылдан астам уақытын мәдениет саласына арнап, елеулі еңбегімен еліміздің мәдениет саласының үздігі атанып, бүгінде бейнетінің зейнетін көріп отырған жан &nbsp;жөнінде тарқатып жазбақпыз.&nbsp;Ақпарат жинау барысында кейіпкерім туралы Астана қала­сындағы Р.Бағланова атын­дағы Қа­­­зақ­­­­концертте қызмет іс­­тей­­­­тін апай­дың шәкірті Ержан Алдана­заров­тың әлеу­меттік парақ­шасын­дағы мына пікірі маған ерек­ше әсер еткен болатын. Сөз­бе-сөз оқырманмен бө­лісу­ді жөн көрдім. «Шіркейлі – Қалтайдай тау тұлғаны тудырған топырақ. Талай талант туған жерім деп тө­бе­сіне көтеретін де осы ауыл. Тоқыраудың тоң­мо­йын тоғышарлары тас-түнек, қа­пас­та қатігездікпен қамап тастаған азаттықтың ақ кеп­тері Алаш азаматтарының ас­па­нында қалықтай бастаған тұста қалталы қазақ қара басы­ның қамы үшін жаппай же­ке­­шелендіруден бірдеңе іліп алып қалғысы келетін. Сов­­­­хоз біткеннің бүкіл дүниесі та­лан-таражға түсіп, мал-мүлік мардымсыз тиын-тебенге сатылып кетті. Əр ауылда болатын дом быта, қонақ үй, медпункт, балабақша, клубтар мен аптекалар құрдымға кеткен кез-тін. Қайтақұрудың қақпанында тұрған мəдениет үйінің аман қалуына Шіркейліде шырылдаған бірден-бір кісі – Жүзбаева Нұржамал Əбілдақызы болды. Бала күнімізде есімізде, өкіметтен жылытуға ақша бөлінбеген соң үйіндегі көмірін күн сайын тасып, бірнеше жыл қатарынан мəдениет үйін өз күшімен жылытып жүрді. Райкоммен екі ортада шапқылап, əйтеуір жекешелендірмеу үшін жүгірген еңбегі еш кетпеді. Өнерге икемі бар баланың бəрін қанатының астына алды. Қияға қанат қақтырды. «Əу» деу­ге қабілеттінің бəрін ауылдың сахнасына шығарып, халыққа қайталанбас қуаныш сыйлауды ай сайынғы дəстүрге айналдырды. Мектептің директорынан бастап сауыншыға дейінгі шіркейліліктерді достық шаңырағына жинап, əн салдыратын мықтылығы болды бұл кісінің. Мерейі тасыған мəдениет үйін күнде мерекеге айналдырды. Осылай жүріп 33 жыл, 3 ай, 3 күннен кейін зейнетке шықты. Шыққанда да «Мəдениет саласының үздігі» болып шықты» деп жазады бүгінде мәдениет саласында елеулі еңбек етіп жүрген Е.Алданазаров. Бұл – Нұржамал апаймен қатар жүріп, тәлімін көрген жандардың шынайы, ақпейіл пікірі.Қашанда жүрген жерін нұрға бөлеп, думандатып жіберетін Нұржамал апай – аудан орталығынан шалғай жатқан Шіркейлі ауылының тумасы саналады. Небәрі 18 жасында алғашқы еңбек жолын ПМК-18 құрылыс мекемесінде сылақшы-бояушы болып бастаған. Қай жерде жүрсе де бұлбұл дау­сымен әуелете ән салып, айналасын мерекеге бөлеп жүретін бойжеткен арманына адал болды. Қызылорда қаласындағы М.Мәметова атындағы училищені «Ән сабағының мұғалімі, музыкалық жетекші» мамандығымен бітірген. Алғашқыда ауыл мектебінде бастауыш сынып мұғалімі болып тәжірибе жинап, кейін мәдениет саласына ойысқан. Отыз жылдан аса уақыт табан аудармастан Шіркейлі ауылдық мәдениет үйінің директоры қызметін абы­роймен атқарған еді. Нұржамал апайдың мәдениет саласындағы атқарған шаруасы есепсіз. Өзі басшы, өзі жезтаңдай әнші, өзі кез келген рөлді сомдаған әртіс, мың бұралған биші де өзі. Түрлі іс-шараны лайықты ұйымдастырып, руханият пен мәдениетке өлшеусіз үлес қоса жүріп, шәкірт те тәрбиелеген ұстаз. Шәкірттері де осал емес, халықаралық байқауларда топ жарып, республикалық театрларда өнер көрсетіп жүрген шәкірттердің бұл күні өз алдына шәкірт тәрбиелеп жүргендері де қаншама.<blockquote>– Үлкен аталарым Шіркейліге белгілі адамдар. Арғы атам Жүзбай кезінде ел басына күн туған шақта балық аулап, бір ауылды асыраған адам. Атам Сәрсенбай да елге белгілі азамат, тектінің тұяғы, ауылға аудан орталығынан бір пұт күріш әкеп еккен алғашқы диқан болған. Бұл кісінің атында ауылда үлкен көше бар. Ал әкем Әбілда техника тілін меңгерген, тылда еңбек еткен. Ұлы Отан соғысы басталғанда небәрі 12 жастағы балаға ауылдағы білекті әже, апалар тракторды оталдырып, мінгізіп жібереді екен. Кейін көлік жүргізуші болып 47 жыл темір тұлпарды тізгіндеген, қара еңбектің майталманы болып зейнетке шыққан. Аталарым осындай елдің қамын жеген, ел үшін туып, халық үшін қызмет қылған жандар. Ата, әкемнің ән айтқаны есімде жоқ, анам Дәмегүл әнді жақсы айтатын. Менің бойымдағы өнер анамның ақ сүтімен бойыма дарыған болса керек. Мектеп қабырғасынан бастап өнерге бір табан жақын болдым. Ән салып, би билеп, ең алғашқы сахнам – мектеп залы еді. Әрине өнер мен талантты шыңдамаса, құр қалары анық. Осы ретте менің бойымдағы талантты байқап кәсіби түрде жетілдіруге ықпал еткен ұстаздарыма әлі күнге қарыздармын, – дейді өнерпаз.</blockquote>Нұржамал апай туралы көп ой айтуға болады. Жеткен жетістіктері де жетерлік. Бүгінде бейнетінің зейнетін көріп отыр­ған кейіпкеріміздің еңбегі лайықты баға­­­ланып келеді. Құрмет грамотасы, алғыс хат, түрлі деңгейдегі дипломдармен қатар «ҚР Мәдениет саласының үздігі», «Ел ардақтысы», «Үздік ұстаз» төсбелгілерінің орны бөлек. 2500 ғана халқы бар ауыл мәдениетін жан-жақты жандандырып, сол кезде «Ақ дариға» әжелер ансамблі, «Көңілашар» әзіл-сықақ отауы, «Шаттық» би тобы – үш ұжым­ның бірдей «халықтық» атағын алуы – ауыз толтырып айтарлықтай жетіс­тік.Айтпақшы, апай өнерімен де, еңбегімен де елге сыйлы болған жан. Ауылдық мәдениет үйін сақтап қалғаны туралы жоғарыда келтірілген пікір сөзімізді дәлелдей түседі. Сонымен қатар нәзік жанды өнерпаз «басшымын» деп кеуде кермей, мәдениет үйінің гүлденуіне еңбек сіңірген. Өзі жұмыс істеген жылдары 200-ден астам құмыра гүл, аулаға нешебір ағаш өсіріп, мәдениет үйін гүл-баққа айналдырған. Тазалыққа ден қо­йып, ай сайын ақтау-сырлау жұмыс­тарына да өзі кірісіп кетеді екен. Сырттан келген қонақтар мен басшылар «қыз бала басшылық етіп отырған жер осындай болуы керек» деп жылы лебізін талай білдірген. «Бағбандық қасиет аталарымнан дарыған» деген ардақты ардагер сүйікті ісінен қазір де қол үзбегенін айтады.

Ауыл мәдениетінің майталман маманы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Сырдария ауданына қарасты Шіркейлі ауылындағы Қалтай Мұха­меджанов атындағы мәдениет үйінің өнерпаздары, талантты жастары ауыл халқына ұрпақтан-ұрпаққа келе жатқан салт-дәстүрдің құндылығын арттыру жолында қызмет етіп келе жатыр. Ауылдағы өнерпаздардың арасында талантына таңдай қақтыратын ақын да, күміс көмей әнші де, домбыраның құлағында ойнайтын күйші де бар екені мәлім.«Ауылдың алты ауызы» атан­ған өнер иелері ауыл тұрғын­дарының мәдени демалысын дұрыс ұйым­дас­тыруға бе­кінген. «Ауыл – ұлттың ұясы» деп біл­сек, ұлттық өнер­дің бастауы да сол – ауылдық мәдениет үйі.Незінен, Шіркейілі ауы­лының орта­лығын­дағы мәдениет оша­ғы 1983 жылы салы­нып, 41 жылдан бері халыққа мәдени қызмет көрсетіп келе­тін іргелі орынға айналған. Бүгінде Мәдениет үйінде 10 қызметкер жұмыс жасаса, оның төртеуі арнайы сала мамандары. Ізденіс пен жаңашылдықтың арқасында 2018 жылы арнайы «Балет және ұлттық би өнерін дамыту және қолдау қоры­ның» қаржыландыруымен би залы жабдықталды. Қазір бұл залда ауылдың атын елге танытып жүрген жас өнерпаздар би өнеріне машықтану үстінде.<blockquote>– Ауылдағы мәдениет үйіне 2019 жылы Қазақстан Республикасы мәдениет министрінің қаулысымен жазушы-драматург Қалтай Мұхамед­жановтың есімі берілген болатын. Мәдениет үйі жанында 7 үйірме жұмыс істейді. Ән, көркемсөз оқу, қобыз, «Шаттық» халықтық үлгілі би тобы, «Көңілашар» халықтық әзіл-сықақ отауы, «Ақ Дариға» халықтық әжелер ансамблі және «Сұлу-ай» шығармашылық өнер орталығы жанындағы «Домбырамен ән салу» үйірмесі. Осы үйірмелерге 93 өнерпаз тартылған. Үйірме мүшелері халықаралық, республикалық, об­лыс­тық, аудандық байқауларға қатысып, жақсы жетістіктерге қол жеткізіп келеді. Жыл басынан бері өнерпаздар 9 аудандық, 5 облыстық, 1 республикалық байқауға қатысып, жақсы нәтижеден көрінді, – дейді мәдениет үйінің директоры Мақсұт Әбсадықов.</blockquote>Ауыл орталығындағы заманауи жабдықталған мәдениет ошағы ел игілігіне берілген күннен бас­тап ел дамуына қызмет етіп, әсі­ресе, мә­дениеттің озық деңгейін қалып­тас­тыруды қолға алды. Ауылдың рухани бай құндылықтарын дамыту мәселесін алдыңғы кезекке қойып, мәдениеттің мәйегін өнер арқылы дәріптеп, халық­тың жүрегінен орын алуына жыл бойы іс-шара өткізуде.Шіркейілі ауылында көптеген та­лантты тұлғалар түлеп ұшты. Дарын­дылардың алтын бесігі саналатын ауылда қазақтың драматургиясының алыбы Қалтай Мұхамеджанов дүниеге келсе, сахна саңлағы Сәбира Майханованың кіндік қаны тамған киелі жер. Өлең-жырдың, өнердің ордасына айналған қарашаңырақ – ауылдық мәдениет үйі ұлттық құндылықтың қайнар көзі іспеттес.Мәдениет үйінің мамандары өнер­паздарды өнерге баулуда ізденісті серік етіп, жас жеткіншектердің талантын ашуда. Сахна мәдениетіне машық­тандыруды мақсат еткен еңбектің нәтижесі де жемісін беруде. Әсіресе, ұлттық өнерді насихаттауда ауыл өнерпаздары алдына жан салмайды. Аудандық байқауда бақ сынаған Диас Асылхан мен Нұрбибі Тынысбек «Ұлттық киім – ұлт ажары» атты жоғары сынып мектеп оқушылары арасында өткен байқауда ІІ орынды иеленді. Сонымен қатар жас өнерпаз Талшын Иса Қазақстанның және КСРО халық әртісі Сәбира Майқанованың туғанына 110 жыл толуына орай өткен «Сахна тарланы – Сәбира» атты аудандық мектеп оқушылары арасында өткен монолог орындаушылар байқауында бас жүлде иеленді.Облыстық байқауларға тоқталсақ, шіркейлілік өнер­паз­дар ХХVI облыстық «Бозторғай» конкурсында «Шаттық» халықтық үл­гі­лі би тобы І орын алып, ауыл мәдениетінің мәртебесін биіктетті. Шіркейліде даңғайыр диқан, Социалистік Еңбек Ері, ардақты ана Бал­дырған Мұстапаеваның туға­­нына 85 жыл толуына орай өткен «Еңбекпен даң­қы өрлеген» атты об­лыстық жазба ақындар мүшәйрасы өткізілді. Мү­шайрада шіркей­лілік жас ұстаз Биболат Опабеков дараланып, бірнеше жүлдегер қатарынан көрінді. Ауыл­дың өнерпаздары сах­на­­лық қойылым қоюда да үздіктердің көшін бастады. Сөзімізге дәлел мәдениет үйінің өнерпаздарынан құрал­ған «Көңіл­­ашар» әзіл-сықақ отауы түрлі байқауларға қатысып, өнерлеріне көрермен жақсы баға беруде. Соның бірі Қазалы ауданы, Бозкөл ауы­лында мәдениет саласының ар­да­­ге­рі, киномеханик Мейрамбай Әлімбаев­тың 85 жасқа толуына орай «Еңбегі ерен нар тұлға» атты кино­үзінділер көрсетуден өткізілген об­лыс­тық байқауда топ жаруы сөзіміз­ге дәлел болады.<blockquote>– Мәдениет үйінде жыл басынан 14 іс-шара өткізіліп, 5047 көрермен тартылды. Мәдениет үйінде әрбір іс-шара жоспарға сай өткізіліп, сапасына мән беріледі. Даталы күндерге арналып өтілетін іс-шарамен қатар, ауыл халқына жақсы демалыс сыйлайтын мәдени кеш өткізу де еш толастаған емес. Мәселен, ауыл мекемелері арасында кинорежиссер, актер Шәкен Аймановтың туғанына 110 жыл толуына орай «Кино – тарих» атты кинопародия байқауы өткен болатын. Байқауға ауылдағы №15 «Нұр-бақыт» балабақшасы, №129 Ә.Жәмішев атындағы мектеп-лицейі, ауылдық өнер мектебі және мәдениет үйі ұжымының қызметкерлері қатысты. Бай­қау өте қызық әрі тартысты өтті. «Көңілашар» халықтық әзіл-сықақ отауының «Әзіл-шыны аралас» атты концерті де көрерменге жақсы демалыс сыйлады. Ұжым мүшелері Сақтапберген Әлжіковтің «Әже­ге сыбаға» атты сықақ әңгімесінің желісіне құрылған интермедияны, Сейіт Кенжеахметұлының «Дүние кезек» атты әзіл әңгімесінің желісіне құрылған интермедияны, Қабдрахман Отарбайдың «Пара» интермедиясын сах­налады, – дейді мәдениет үйінің басшысы.</blockquote>Биылғы жылы мәдениет саласында іске асқан «Адал адам – мәдени-тәрбие беру орталығы» тұжырымдамасын жүзе­ге асыруда айтарлықтай жұмыстар атқарылғанын айту керек. «Сұхбат Time» жобасы аясында қызықты кездесулер ұйымдастырылса, «Креативті НUВ» жобасы аясында ауылдың қол­өнер шеберлері шақырылып, бесаспап шеберлердің көрмесі таныстырылды.Ауылдың даңқын асырып жүрген таланттардың ордасы саналатын мә­дениет үйінің өнерпаздары осылайша өнердің өркен жаюына кең қанат сермеп, ұйытқы болуда.Бибісара ЖАНӘЛІ

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Мәдениет