<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жаңақорған ауданында арнайы сала мамандарының қатысуымен &nbsp;кәсіпкерлікті қодау мақсатында арнайы басқосу өтіп, осы тұрғыда бірқатар ақпараттар берілді. Жалпы Жаңақорғанда шағын кәсіпкерлікке мемлекеттік қолдау тетіктерінің саны артпаса кеміген емес. Мамандар жеңілдетілген пайыздық несие, қайтарымсыз қаржы және субсидия биыл да жалғасын табады дейді. Елдегі төтенше жағдайға байланысты сәл кешеуілдеген бағдарламалар араға көп уақыт салмай қайта жанданбақ.Мемлекеттік жобаларды жүзеге асыруда облыс бойынша Жаңақорған ауданы алдыңғы қатарда. Яғни несие алу мен грантқа ие болуда аймақта көш бастап тұрмыз. Әрине қуанатын жағдай, бірақ келелі іске көлеңке түсіріп тұрған кемшіліктер де жоқ емес. Аз пайызбен несие және грант алғандар қатарында мақсатсыз қаржы жұмсағандар анықталып, сотпен өндірілуге шешім шыққан деректер де бар. Мұндай жағдайларды аймақ басшысы да тікелей назарында ұстап келеді.Басқосуда Қызылорда облысы кәсіпкерлер палатасы және өңірлік кеңес мүшелері аудандағы бизнес өкілдеріне түсіндірме жұмыстарын жүргізіп, ұсыныстарын тыңдады. Аудан әкімінің орынбасары Бектас Нұрдиновтің қатысуымен өткен жиында облыстық кәсіпкерлер палатасының директоры Пірмұхаммед Сыздықов модераторлық етті.Жиынға қатысушылар алдымен жергілікті кәсіпкерлердің қолынан шыққан бұйымдарынан жасақталған көрмені тамшалады. Онда тігін және қолдан тоқылған тұрмыстық бұйымдардан бөлек бисер және сәндік әшекейлер мен қолдан пісірілген дәмге толы дастархан мәзірі, құрылысқа қажетті жабдықтардан құралған бұйым өзіндік сән-салтанатымен көз тартты. Басқосуда сөз алған Бектас Балғабайұлы жиынның мән-мақсатын түсіндірді. Өз кезегінде палата директоры аймақта кәсіпкерлік саласында нәтижелі жұмыс бар екенін атап өтті.<blockquote>– Сыр өңірі соңғы жылдары кәсіпкерлік саласында жақсы нәтиже көрсетуде. Отандық өнім өндіруде бәсіміз артып, шағын кәсіптің шырайы кіріп келеді. Бұл нәтижеге қол жеткізуде мемлекеттен көрсетілетін қолдауды тиімді ұйымдастырып отырған кәсіпкерлер палатасын іске ынталы азаматтардың ортақ шаңырағы деуге болады. Кәсіпкерлермен тығыз қарым-қатынас орнатып, консультативті кеңес, бағыт-бағдар беруге тырысамыз. Бүгінде өңірлік кеңестің құрамында жиырмаға жуық маман бар. Қолымызға келіп түскен жобаларды жан-жақты сараптап, болашағы бар бизнестің түріне барынша қолдау көрсетеміз. Екіншіден, олардың құқығын қорғауға мүдделіміз. Сайып келгенде, жергілікті өнім көлемін көбейтіп, экспортқа кең жол ашуға тиіспіз, – дейді палата директоры.</blockquote>Ол одан әрі экспортқа жол тартқан бренд тауарлар жөнінде тоқталды. Осы орайда Жаңақорғанда өндіріліп өңіріміздің дүкендері сөрелеріне жайғасқан кір сабын, әжетхана қағазы, гипс өнімдеріне жоғары бағасын берді. Аграрлы саланың ауқымы кең, мал өнімдері мен егіндік дақылдардың шет ел асып жатқанына қуанамыз. Енді үлкен сұранысты ұлғайту мақсатында шағын кәсіпті кеңейту аса маңызды. Бұл іске демеу болатын бағдарламалар жөнінде «Қазпошта» АҚ Қызылорда облыстық филиалы директорының орынбасары Айзат Ізтілеуова баяндады. Бұл бағытта негізінен онлайн платформасы аса маңызды, яғни онлайн дүкендерде электронды сауда қызып тұр. Түрлі мекемелер, тіпті брендтегі компаниялар тауарларын пошта қызметі арқылы алуға толық мүмкіндік бар. Тасымалдау құны да қолжетімді.– Онлайн сауда тек өңіраралық қана емес, әлемдік нарықта да ыңғайлы екенін көрсетті. Осыған орай Астана қаласында үлкен логистикалық хаб ашылды. Бұл бастамасы, тағы үш-төрт аймақтан ашу жоспарда бар. Біздің тарапымыздан саудагерлерге де, тұтынушыларға да тиімді бағдарламалар, жаңа жобалар енгізілуде. Соның бірі – маркетплейс қосымшасы. Бұл арқылы сатушы да, сатып алушы да қосымша қаражат жұмсап шығындалмайды. Түйіндей айтқанда, электронды саудаға қазір алтын көпір дерліктей деңгейде қызмет жасап отырмыз, – деген «Қазпошта» АҚ Қызылорда облыстық филиалы директорының орынбасары Айзат Өмірзаққызының айтуынша, тұтынушыға тауар ұнамай қалған жағдайда кері қайтару қызметін үйлестіруді де мекеме өз жауапкершілігіне алып отыр екен.Облыстық кәсіпкерлік және өнеркәсіп басқармасының кәсіпкерлікті дамыту және қолдау бөлімінің бас маманы Алуа Есіркеп әлеуметтік кәсіпкерлік санаттар бойынша түсінік берді. Бұл тақырыпта әлеуметтік деңгейге көбірек мән беріледі. «Әлеуметтік кәсіпкерлік санат төрт топқа бөлінеді. Бірінші кезекте мүмкіндігі шектеулі азаматтарға қолдау білдіруге бағытталған. Осал топтарға жататын тұлғаларды жұмыспен қамту, олар өндіретін өнімге қолдау көрсету, демеу болу, олардың жеке бастарына жәрдемші болу және психикалық-педагогикалық қолдау көрсетуге бағытталған. Осы санаттар ішінде алғашқысы сәл жеңілірек. Өйткені жарымжан жандар, көпбалалы аналар, тұрғылықты жері жоқ немесе пробациядағы азаматтарды жұмысқа орналастыру өзге санаттарға қарағанда жылдам жүзеге асады. Қалай дегенде де кәсіпкер төрт санаттың біреуі бойынша өтінім білдіруі керек. Егер комис¬сия мақұлдаса онда кәсіпкер қажетті қолдауын ала алады» дейді жауапты маман. Иә, бұл кәсіп бастауға ынталылар үшін табыс көзі, қарапайым халық үшін жұмыссыздықты шешудің тетігі болмақ.«Ауыл аманаты» кімдерге тиімді?Келесі кезекте ауылшаруашылығы кооперациясы және экспорт бөлімінің басшысы Гүлмира Исабергенова «Ауыл аманаты» жобасы аясында ақпаратқа қанықтырды. Қазіргі кәсіп бастаушылар мен шағын ісін ілгерілетушілерге бұл бағдарламаның берері көп. Аталмыш бағдарлама арқылы қызылордалықтар былтыр 3 млрд теңгеге қол жеткізіп, 700-ден аса жұмыс орны ашылған. Берілген рұқсат бойынша 406 жоба қаржыландырылыпты. Оның ішінде басым бөлігі мал шаруашылығына бағытталған. 216 жоба агроөнім өңдеу, егіншілік, ауылшаруашылығы техникасын алу және мал шаруашылығына бағытталған. Сондай-ақ, ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативтер жал¬пы 716 млн теңге несиеге ие болған екен. 51 өндірістік кооператив құрылып, соның 31-і ғана төмендетілген пайыздық несие алыпты. Ал, биылғы меже қандай?<blockquote>– Биыл Сыр өңіріне 4 млрд 596 млн несие беру көзделіп отыр. Бұл қаржыға 575 жоба мақұлданады. Оның ішінде ауылдарға басымдық беріледі. Былтыр 106 жоба елді мекен кәсіпкерлерне берілсе, биыл олардың саны 146-ға жетті. 600-ден аса жұмыс орны құрылып, шағын кәсіпкерлікке үлкен қолдау болады деген үміттеміз, – деді Гүлмира Рахымжанқызы.</blockquote>Жауапты маман аудандардағы мәліметті салыстырып берді. Биыл қорғалатын жобалардың көбі Жаңақорған мен Шиелі ауданына тиесілі екен. Қос ауданға бөлінгелі тұрған қаржы көлемі 1,5 млрд теңгеге жуық. Жобаның саны 200-ден асады. Осы орайда аудандағы жауапты өкілдер, сала мамандары қорғалуға ұсынылатын 305 жобаның құжаты дайын екенін айтты. Жалпы «Ауыл аманаты» бағдарламасы өте тиімді жоба. Жобаға байланысты аймақ басшысы да қатаң талабын қойған болатын. Әсіресе, мал басын көбейтуге байланысты қатаң тексеруді талап етті. Оның себебі де жоқ емес, несие болсын, қайтарымсыз қаржы болсын мал басын көбейтуге берілген ақша өзге мақсатқа бұрылып кетпеуі керек. Ауданға берілетін 100 жобаның тең жартысынан көбі мал бағытына ойысуы мүмкін. Аграрлы салаға бет бұрсақ ұтылмаймыз.Қызылорда облысы бойынша мемлекеттік кірістер департаментінің түсіндіру жұмыстары мен байланыс орталығы басқармасының басшысы Гүлсара Қарымсақова салық жүйесі бойынша ережелерге тоқталды. «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры АҚ бағдарламаларды жылжыту бойынша бас менеджері Салтанат Абдуллаева «Бірыңғай кешенді бағдарлама» бағытында субсидия, шағын несие мен әлеуметтік кәсіпкерлікке қолдау туралы жан-жақты түсіндірді.Аграрлы сала қолдау күтеді«Аграрлық несие копорациясы» АҚ Қызылорда филиалының несиелендіру бөлімінің бас маманы Айбек Дүйсенов өнімдік бағдарламаларға тоқталды. Өнімдік бағдарламалар ішінде 4 бағыт қарастырылған. «Кең дала», «Агробизнес», «Іскер» және «Жастарды микроқаржыландыру».<blockquote>– «Кең дала» қолдау қоры көктемгі дала жұмысы мен егін жинау науқанына арналған. «Агробизнес» жобасы аграрлы саланың барлық бағытына, атап айтқанда құрал-жабдық сатып алуға, айналым қаражатын толтыру мен құрылыс монтаждауға беріледі. «Іскер» қаржылай қоры Еңбек және жұмыспен қамту бағдарламасының 2021-2025 жылдарға арналған жол картасы аясында өнім өндіруге қолдау білдіреді. Жастарды қаржыландыру бағытына 21-мен 34 жас аралығындағы барлық кәсіп иелері тартылады, тек бағыты айқын, құжаты түгел болуы керек, – деді Айбек Малкайдарұлы.</blockquote>Бұл бағдарлама ауылшаруашылығы саласына арналған барлық кәсіп түрлерін қамтиды. Бұл бағытта жаңақорғандықтардың талапты бастамалары көңіл қуантады. Жиын соңында аудандық полиция бөлімінің көші-қон қызмет тобының инспекторы Бақтияр Нұрманов қысқаша түсіндірме жасады.Кәсіпкерлік саласындағы мемлекеттің қолдауы осылай көрініс тапты. Басты міндеті – отандық өнімнің көлемін арттырып, әлеуметтік мәселенің оң шешілуін толық қанағаттандырып, жұмыссыздықты азайту. Кәсіп бастауға ынталы және мемлекеттік бағдарламаны жіті меңгергісі келетін тұлғалар «Атамекен» ұлттық кәсіпкер¬лер палатасы директоры Асылжан Жолдасбаевқа жолығуына болады.&nbsp;Әлібек ЖАРЫҚБАЕВ &nbsp;

Кәсіпкерлікке қолдау қашан да бар 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Сайыпжамал Әшімқызы – қазақ қоғамында ұзақ жылдар бойы ұстаздық қызмет атқарып, білім беру саласына зор үлес қосқан құрметті ұстаз. Оның өмірі мен қызметі жас ұрпаққа білім мен тәрбие беру ісіне арналған. Сайыпжамал Әшімқызы білім жолында талмай еңбек етіп, өз ісіне деген шынайы сүйіспеншілігімен ерекшеленген. Ұстаздық қызметін ауыл мектебінен бастаған Сайыпдамал Әшімқызы сол кезден-ақ оқушыларының жүрегіне жол тауып, оларға терең білім берумен қатар, адамгершілік қасиеттерді дарытты. Ол балалардың бойына патриоттық сезім, еңбекқорлық, жауапкершілік, достық секілді құндылықтарды сіңіруде үлкен еңбек сіңірді. Жаңақорғандағы Құттықожа ауылының халқы жарты ғасырдан астам бұрын ауыл мектебіне мұғалім болып келіп, жас талаптың көкірегіне білімнің жарық нұрын жаққан аяулы ұстаздары – Сайыпжамал Әшімқызын еске алуға арналған ұлағатты шараның куәсі болды.Бар ғұмырын елдің баласының етекте қалмай, еңсесін биік түзеуіне арнап келген үлкен жүректі тұлғаны көпшілік шараларда көріп қалушы едік, қарапайымдылығы мен қоса қаталдығы, тәкаппар талапшылдығы, бірақ сонымен қатар тұла бойынан кіршіксіз тазалығы аңғарылып тұратын кісілік болмысы біздің де есімізде сақтаулы.Сайыпжамал Әшімқызы 1937 жылы 15 қыркүйекте Жаңақорған ауданында дүниеге келген. 1953 жылы Қызылорда мемлекеттік педагогикалық институтына оқуға түсіп, физика және математика пәнінің мұғалімі мамандығын бітірген. Еңбек жолын 1957 жылы Құттықожа ауылындағы №164 орта мектебінде математика пәні мұғалімі болып бастады. 1961-1967 жылға дейін осы мектепке басшылық еткен. 1967-1981 жылдары оқу-тәрбие ісінің меңгерушісі, 1981 жылдан зейнетке шыққанға дейін осы мектептің директоры қызметін атқарған. Еңбегі бағаланып, бірнеше рет саланың Құрмет грамоталарын, «Еңбек ардагері» медалін, «Қазақ ССР оқу ісінің үздігі» төсбелгісін иеленген.Бүгінгі кеште Сайыпжамал Әшімқызының алдымен мықты математик ретінде есепке жүйрік шәкірттер тәрбиелеп, мектеп атын алысқа шығарған еңбегі ерекше айтылды. Бұл туралы ыстық ықыласты лебізін жеткізген өзінің шәкірті, ізбасары, мектеп директорының міндетін атқарушы Әділ Әбужүсіп арнайы тоқталып, атаулы күні ұстаз құрметі¬не математика пәнінен мектепішілік байқау ұйымдастырылғанын тілге тиек етті. Математика пәні бойынша ұйымдастырылған сынаққа қатысқан 5-9 сынып оқушыларының ішінен топ жарған шәкірттер осы күні көп алдында марапатталып, оларға ұстаздың перзенттері атынан ынталандыру сыйлықтары табыс етілді. Осынау білімге ынтық талапткерлерді шыңдаған ұстаздары Орынкүл Дулатова мен Гүлжаухар Исаева да ұмыт қалмай, лайықты сый-құрметке ие болды.Ұстаз-ана ері Ізбасар екеуі 4 перзентті дүниеге әкелді. Қыздары Рзуан, Маржан, Балжан үшеуі де анасының жолымен ұстаздықты таңдаса, ұлы Орынбасар музыка маманы. Өкініштісі, Рзуан мен Балжанға бұл күнді көру жазбады. Екеуі де мезгілсіз жарық дүниені тәрк етті.Тіршілігінде тәрбиелі отбасынан алған тағылымын ақтап, екеуі де ағарту саласында лайықты орындарын алып үлгерді. Рзуан Қорқыт атындағы университетте аға оқытушы болса, Балжанның аудандық оқушылар үйін басқарған кездегі қоғамдық өмірге қолтаңбасы көптің есінде қалды.Сайыпжамал Әшімқызын еске алу кешінде ауыл халқының ұстаздың өзіне ғана емес, оның отбасына деген қалтқысыз пейілдері аңғарылып тұрды. Көп алдына шығып сөз алған көзкөрген жандардың ықыласты жүрек сөзі бізге осыны ұқтырды.<blockquote>– Бізге Жайпанов Жүндібай және Бегайдар ағай, Сайыпжамал апай үшеуі математикадан сабақ берді. Үшеуі де ауданда математикадан аты озық мұғалімдер болуы ауыл балаларының маңдайын ашты деуге болады. Ауыл мектебі түлектері арасында білімімен тас жарып, ел экономикасы мен элеуеті¬нің қарыштап дамуына лайықты үлесін қосып келе жатқан тұлғалар қатарының көптігі осының дәлелі. Бүгінгі мектепіші¬лік математика пәні олимпиадасында озық шыққан Қожанбек Айғаным, Қал-дар Камила, Камила Мейрамбекқызы болашағынан көп үміт күттіреді, – деді Маржан Синаева.</blockquote>Еске алу кешінде сөз алған ардагер-ұстаз Махан Қошқаровтың сөзі көптің көңілін елжіретті.<blockquote>– Мен 1957 жылы Сайыпжамал Әшімқызы біздің мектепке мұғалім болып келгендегі алғашқы шәкіртінің бірімін. Оспанова Күләш апай екеуі еңбек жолын бірге бастады. Ол кезде оқушы атаулы мұғалімді тік тұрып қарсы алып, алдынан кесе өтпейтінбіз. Төбесі көрінгеннен тастай қатып, артық-ауыс қимыл жасауды әдепсіздіктің көкесі деп түсіндік. Ауылда мұғалімнен артық, мқғалімнен ардақты адам бар деп білмеппіз.Сайыпжамал апай бір жылдан соң ауыл азаматы Ізбасар Синаевпен бас қосты. Ізбасар ағай бізге музыкадан дәріс берді. Күндіз сабақ берсе, кешке ауыл клубында түрлі мәдени шараларды ұйымдастырып жастардың қоғам өмірімен етене араласуына жол ашты.Ізбасар ағайымыздың өмірден ерте озуы төрт баланы өсіріп-жетілдіру тау-қыметін асыл жардың нәзік иығына артып, енді апайға мектеп басшылығы бір бөлек, отбасында да ер адамның орнын басатын апайтөс қайрат, қажырлы мінезді серік етуге тура келді.Балаларының барлығына тастай талап қойып, тәртібін көзден таса етпеді. Барлығын оқытты. Жаны асыл ұстаз өз баласына берген тәрбиесін халықтың баласына екі есе беруге құмбыл. Ал, біз, білімгерлер, жақсы баға алсақ соны мақтан тұттық, – деді ол.&nbsp;</blockquote>Одан әрі ел ағалары Сәулебек Қалыбаев, Мұзаффар Тойымбетовтер сөз алып, ықыласты лебіздерімен бөлісті.Еске алу кешінде Ізбасар мен Сайыпжамал апайдың перзенті, Синаева Маржан сөз алып, әсіресе осы кештің ұйымдастырылуына мұрындық болған аудан білім қызметкерлері ардагерлер кеңесінің төрағасы Аллаберген Ахметовке арнайы алғысын жеткізді. Анасына құрмет көрсетіп жатқан көпшілікке рахметін айтты.Сайыпжамал Әшімқызының ұзақ жылғы тәжірибесі мен терең білімі қазіргі жас мұғалімдер үшін үлгі болып табылады. Ол білім беру саласында ғана емес, сондай-ақ қоғамдық жұмыстарда да белсенділік танытып, ұстаздық қызметінің аясын кеңейтіп, туған өлкесіне үлкен үлес қосты.Осындай ұстаздардың өмірі мен еңбегі болашақ ұрпаққа өнеге болып қалатыны сөзсіз.&nbsp;Баян ҮСЕЙІНОВА &nbsp;

Үздік ұстазды ұлағаттау шарасы өтті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> 2012 жылдың 28 шілдесі. Көгілдір экраннан көз алмай қараған қазақстандықтар дәл осы күні өздерін жеңіп күтіп тұр дегенге сенбеді. Себебі "сайтанарбаның" талай саңлақтары бәсекеге түскен веложарыста Александр Винокуровтың мүмкіндігі жоғары емес еді. Бірақ мәре сызығын 5 сағат 45 минут 57 секундта алғашқы болып кесіп, төбемізді көкке жеткізді. Қазақ елі бұл сәтті естен шығармақ емес.Алайда осыдан кейін бұл спорт түрінен олимпиадада олжа салған ешкім болмады. Десек те болашақта велоспорттан талай жеңімпаз шығарына сенеміз. Себебі бүгінде Аралда бірнеше жас спорттың осы түрін жанына серік етіп, кәсіби тұрғыда шынығып жүр.Балғын спортшылардың бапкері Олжас Ідірісов:<blockquote>– Қызылорда велоспорт кәсіпқой клубы аудандарда балалардың спортпен айналысуына мүмкіндік жасап жатыр. Осыған дейін көршілес Қазалы ауданында бала дайындадым. Ал Аралға былтыр күзде келдім. Нақтырақ 2023 жылдың 3 қазаны күні ауданда Қызылорда велоспорт кәсіпқой клубының бөлімшесі ашылды. Алғашында қыстың қолайсыздығына, арнайы залдың болмауына байланысты аздаған кедергілер болды. Бірақ қазір Рәміздер алаңында балаларды жаттықтырып жатырмын, – дейді.</blockquote>Бапкер қос дөңгелекке қызығатын жастар көп екенін айтып, олармен жұмыс істеу шабыт беретінін жеткізді. Осыған дейін жастарды спортқа баулуды жете меңгерген Олжастың өзі 1995 жылы Арал қаласында дүниеге келген. Денешынықтыру және спорт мамандығы бойынша білім алып, оқу бітіріп келген соң қаладағы №62 мектеп-лицейде ұстаздық еткен. Кейіннен біз айтып өткен Қызылорда велоспорт кәсіпқой клубына жұмысқа орналып, велоспорттың қыр-сырын терең меңгерген. Білгенін балғындарға үйретуді көздеген ол қазіргі жұмысы жайлы толыққанды айтып берді.<blockquote>– 2010-2014 жылдары туған жастарды қабылдап жатырмын. 15-тей бала күнделікті жаттығып, жетіліп қалды. Тіпті жарыстарға барып жүр. Ашылғанына жыл толмаса да жетістіктері көңіл қуантады. Қыстық жаттығу түрлерінен сынға түскен Азамат Батуханұлы күміс, Дінислам Қуанышұлы қола жүлде еншілеп үлгерді, – дейді.</blockquote>Алдағы жоспарымен бөліскен Олжастың мақсаты айқын. Тек санаулы баламен шектеліп қалғысы келмеген бапкер жақында 2015 жылы туған балаларды да топқа қосып, олармен де жетістікке жетуді көздейді.Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев "Халықтың денсаулығын жақсарту мәселесі айрықша назар аударуды қажет етеді. Барлық жастағы ел азаматтары арасында бұқаралық спортты дамыту маңызды. Спорт инфрақұрылдарының балалар үшін барынша қолжетімді болуын қамтамасыз ету керек. Бұқаралық денешынықтыруды өркендету ісі жаңа чемпиондар шыңына шығатын пирамидаға айналуы тиіс. Бұл салауатты әрі белсенді жастардың, түптеп келгенде, қуатты ұлттың негізін қалыптастырады" деген болатын.&nbsp;Бұқаралық спортты дамытуды алдыңғы кезекке қойған елімізде қолдау мен мүмкіндік бар. Ал спортқа жаны жақын жастар тіпті көп. Тек осы екеуін ұштастырып, балалардың қызығушылығы мен жасалған жағдайды тиімді пайдаланса талай әлемдік додада көк Туымыз желбірейтіні анық. Оңталап ЖОЛДАСОВ

Аралда велоспортшылар бар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Цифрлық дәуірдің шапшаң дамуымен білім беру саласы да елеулі өзгерістерді бастан кешуде. Әсіресе, жасанды интеллект &nbsp;технологияларының енгізілуі оқу процесін мүлде жаңа деңгейге көтеруде. Білім беру сапасын жақсарту жолдарын іздеген кезде, ЖИ-дің білім саласына ықпал етуі аса маңызды тақырыпқа айналып та үлгергені байқалады. Сол себепті біз бұл мақалада ЖИ-дің білім сапасын жақсарту жолдарын, мүмкіндіктерін және онымен байланысты жаңа трендтерді талқылап көрмекпіз.Жасанды интеллект және &nbsp;ЖОО-дағы дербестендірілген оқытуБілім берудегі басты мәселелердің бірі – студенттердің түрлі деңгейдегі қабілеттері мен қажеттіліктерін ескеретін жеке оқу траекториясын құру. ЖИ-дің көмегімен білім алушының жеке қажеттіліктеріне бейімделген оқыту процесі жүзеге аса алады. ЖИ-дің алгоритмдері оқушының бұрынғы білімін, оқу стилін және оның жылдамдығын талдау арқылы оқу мазмұнын сәйкесінше бейімдеп береді. Мұндай әдіс оқушының мүмкіндігін барынша пайдаланып, оның білімін тереңдетуге көмектеседі.&nbsp;Яғни, ә дегеннен-ақ айтқаныңды екі еткізбей, іздегеніңді ұсынатын ЖИ алгоритмдері қай деңгейдегі болмасын оқушының ыңғайына ойысып, ойындағы дүниені оңай тауып береді. Бұл жаңа әдіс оқимын, үйренемін дегеннің ықыласына ынта, біліміне біліктілік қосатыны айтпаса да белгілі. Бірақ, дайын асқа тік қасық сұғатын студенттер қатары көбейіп кетпей ме деген сұрақ туындауы әбден мүмкін. Десе де, қажет болған жағдайда ЖИ деректерді терең талдай отырып, плагиатты болдырмауға ықпал жасай алады. &nbsp;Мысалы, плагиатқа қарсы жүйелер мәтіндерді зерттеп, ұқсас материалдарды анықтап, оқушылардың түпнұсқалық жұмыс жазуын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, ЖИ деректерді терең талдай отырып, білім беру мекемелеріне оқушылардың оқу жетістіктерін бағалауға және оқу бағдарламаларын жетілдіруге мүмкіндік береді.Сонымен қатар, студент дағдысындағы компьтерлік слайдтар мен презентациялық тақырыптарға жасанды интеллект көмегімен оңай қол жеткізудің өзі компьютерлік сауаттылықты талап етіп, &nbsp;сыни ойлауға үйретері сөзсіз. Демек, ЖИ-ні &nbsp;игеруге тура келген жастардың &nbsp;үздіксіз ізденісі жаңа технологияларды жетік меңгеруді көздейтін бүгінгі қоғамның талабын қанағаттандыратындығы тағы бір олжа.Жасанды интеллектінің жаңа мүмкіндіктері білім беруде қолданыла бастағаннан-ақ ең алдымен студенттер мен жалпы жас буын оны оңай-ақ игеріп кетті. Оған себеп бүгінгі қоғамның қозғаушы күшіне айналған – әлеуметтік желілер. Үздіксіз ақпарат айдынындағы тоқтаусыз түрленіп жатқан тренд – жаңа технологиялар мен жасанды интеллектіге келіп табан тіреді десек те жарасады. Тренд демекші, тек оқушы мен студенттің қызуғушылығын оятып қоймаған бұл технологиялар жалпы ұстаздар қауымы мен жас тәлімгерлердің де таңданысын туғызып үлгерді. &nbsp;Сағаттап сабақ ұйымдастыратын, һәм, компьютерден көз алмай таң атыратын білім беру саласы мамандарының қолын ұзартып, жүгін жеңілдетуге желеу бола алған-ды.Жаңақорғанда жаңа технологиялардың жай күйі қандай?Жасанды интеллектіні білім беруде қолдану тақырыбы қазіргі кезде өте өзекті және маңызды болып отыр. Білім саласындағы жаңашылдықтардың бірқатар көріністерін аудан мектептерінен де анық байқауға болады. Білім беруде жаңа технологияларды енгізуге қатысты &nbsp;ауданымыздағы бірқатар сала мамандарымен ой бөлістік: Айдос Арасат 286 мектептің информатика пәнінің мұғалімі&nbsp;Жасанды интеллектіні сабақта қолдану ең алдымыт уақыт үнемдеудің ең қолайлы мүмкіндіктеріне жол ашуда. Ұзын сонар дәрістерді баяндауда виртуалды ассистенттердің, ашық сабақтар ұйымдастыруда оқушылардың қабылдауына жеңіл презентациялық сабақтарды түрлі диззайнда әрі аз уақыт ішінде ұйымдастырып беретін &nbsp;ЖИ алгоритімдердің көмегі орасан. Сонымен қатар, жаңа жүйелер жасөспірімдердің компьютерлік білімін арттыруға да айтарлықтай үлескер болуда. Қазіргі таңда оқушылар арасында кеңінен қолданылып жүрген ЖИ алгоритмдері қатарына &nbsp;Chat GPT(ақпараттық чат бот) &nbsp;Gamma (креативті презентациялар ошағы) &nbsp;Grammarly (мәтіндердегі қатені түзетуші ЖИ) &nbsp;Slidesgo (тегін шаблондар ұсынатын ЖИ) сынды алгоритімдерді атар едім.&nbsp;Оқытудағы тың тәсілдер мен мұғалімдердің көмекші құралыМұғалімдер үшін ЖИ уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Жасанды интеллект тесттерді автоматты түрде бағалап, оқушылардың үлгерімін қадағалап, жеке оқыту бағдарламаларын ұсынып, мұғалімнің әкімшілік міндеттерін жеңілдетеді. Сонымен қатар, ЖИ-мен басқарылатын виртуалды ассистенттер оқушылардың сұрақтарына нақты уақытта жауап беріп, мұғалімдердің жұмыс жүктемесін азайтуы мүмкін. Бұл мұғалімдерге шығармашылық және педагогикалық жағынан көбірек уақыт бөлуге мүмкіндік береді.ЖИ-дің арқасында білім беруде көптеген инновациялық әдіс-тәсілдер қолданыс табуда. Виртуалды шынайылық &nbsp;пен қосымша шынайылық &nbsp;технологияларын қолдана отырып, оқушылар күрделі ұғымдарды нақты көріністер арқылы игере алады. Мысалы, тарих сабағында оқушылар ежелгі қалалардың 3D модельдерін зерттеп, географияда планетарлық жүйелердің құрылымын көре алады. ЖИ сондай-ақ табиғи тілді өңдеу технологияларын пайдалану арқылы тіл үйрену процесін жеңілдетіп, интерактивті диалогтық жүйелерді қолдану арқылы білім беру тәжірибесін жақсартады.Жасанды интеллект тек оқыту процесін оңтайландырып қана қоймай, білім беру жүйесіне жаһандық әсер етіп жатыр. Мысалы, цифрлық платформалар арқылы білім беру географиялық шекараларды жойып, оқытушылар мен оқушыларды әлемнің түкпір-түкпірінен біріктіреді. ЖИ-дің көмегімен жасалған онлайн курстар мен оқу платформалары көпшілікке қолжетімді және икемді білім беру формаларын ұсынады. Бұл әсіресе шалғай аймақтардағы, білім беру ресурстарынан шектеулі жандар үшін жаңа мүмкіндіктер алаңына айналуда.&nbsp; P/S: Әлем алпауыттары талас-тартыста қол жеткізіп отырған өнертабыстар мен жаңа технологияларды жат санамай, жаңа дүниені игеруге үйрену де керек-ақ. &nbsp;&nbsp;Жәмила Ермахан &nbsp;

Жасанды интеллект: Білім сапасын жақсартудың жаңа мүмкіндігі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Футболдан Қазақстан ұлттық құрамасы соңғы жылдары жоғары деңгейде ойын көрсетіп келеді. Ұлттар лигасында өз тобының үздігі атанып, В лигасына көтерілсе, биыл Германия төріндегі ЕУРО-2024-ке іріктеу кезінде төртжылдықтың басты турниріне бір қадам қалды. Бұл – үлкен жетістік. Барша қазақстандықтың есінде қалатын нәтиже. Міне, осы құрамада доп теуіп, әр ойын сайын жанкүйерге керемет эмоция сыйлаған ойыншылардың бірі – Абат Айымбетов. Әсіресе ЕУРО-ның 1/8 финалында алаң иелеріне жол берген, осы турнирдің 1992 жылғы чемпиондары Дания қақпасына жеңісті гол соққан сәті мен Солтүстік Ирландиямен сырт алаңда өткен ойында қарсылас команда қорғаушыларынан қиналмай өтіп, соңғы минуттарда соққан жеңіс голы футболсүйер жандардың есінен ұмытылмақ емес.&nbsp;Міне, осы Абаттың Аралдық екенін сұхбаттарынан естіген болатынбыз. Жақында ұлттық құрама мен Түркия премьер лигасының Адана Демирспор клубында өнер көрсететін жерлесіміздің әкесі Қайрат Сабашұлы Айымбетовпен сұхбаттасқан едік.– Қайрат аға, амансыз ба?! Қазірде әрбір қазақ баласы Абатқа еліктеп өсіп келеді, оның спорттағы жолын жақсы таниды. Бірақ Абаттың осы жолға қалай келгенін, қандай сынақтардан өткенін өзіңізден артық ешкім білмейді. Сол жайында айтып өтсеңіз.– Көп рақмет! Шынында спортқа қызықпайтын ер азамат жоқ шығар. Оның үстіне футбол әлемдегі ең танымал спорт. Абаттың осы спортқа қызығуы да заңдылық.Менің өзім жас кезімнен доп тептім. Әлі күнге дейін Арал қаласында «Водник» футбол клубы болғанын ересек буындар жақсы біледі. Мен сол «Водник» - 2 жасөспірімдер командасының құрамында болдым. Сол «Водник» - 2 жасөспірімдер командасынан бастау алып, үлкен деңгейде танымал боп көптеген ойыншылар шықты. Олар, Аралда Бақтыбай Ордабаев, Байқоңырда Теміржан Атағұлов, Серік Жанұзақұлы, Марс Сәдуақасов, Алматыда Болат Есмағанбетов және т.б. Осы азаматтар қазіргі таңда елімізде футболдың дамуына көп үлестерін қосып келеді.&nbsp;Маған да кезінде Қызылорданың "Мелиоратор" клубынан шақырту келген. Бірақ отбаслық жағдайыма байланысты, жоғарғы деңгейде спортты жалғастыруға &nbsp;бара алмадым. Оның үстіне ауыр жарақат алып, жасыл алаңда өнер көрсетуді қойып кеттім. Бірақ теледидардан үнемі футбол көретінмін. Сол кезден-ақ Абаттың футболға деген қызығушылығын байқадым. Кішкентай кезінен түнімен жанымда отырып, ойын көретін. Мейлі үйде болсын, қонаққа барсын балалармен ойнағаннан көрі доп теуіп кететін.&nbsp;Бірде Атырауда ұлттық құрама ойыншыларымен кездестім. Сол кезде ол 3-4 жасар бала еді. Қазақ футболының аңыздары Самат Смаков, Әли Әлиев сынды танымал ойыншылармен сәлемдесіп, батасын алған еді. Кейін Ақтөбе қаласына көшіп келіп, баламның қызығушылығын байқағасын футболға алып бардым. 2-3 рет ғана өзім апарып-әкеліп жүрдім. Кейін өзі қатынайтын болды. Салқынға, ыстыққа, жаңбыр, қар демей бір күн дайындықты бос жібермеді.– Абат сол уақыттың өзінде ерекше көзге түсті деп естіп жатамыз. Ең алғаш футбол әлеміне қадамы жайлы айтып берсеңіз.– Барлық бала осы жолды армандайды ғой. Бірақ шын мықтыға кедергі болмайтынын ол дәлелдеп шықты. Ай сайын ата-аналарды шақырып, бапкерлері жиналыс жасайды. Сол кезде Абатты ауызынан тастамай мақтайтын. Бірде жұмыстан келсем, Абат жаттығудан көңілсіз келіп, "мен енді футбол ойнамаймын" деді. Себебін сұрадым. Өзі қатарлас балалардың арасында құрамаға іріктеу өтіп, солардың қатарына ілікпей қалыпты. Сол кездегі жастар футболын басқаратын Прихноға қоңырау соғып себебін сұрадым. Сөйтіп ол іріктеу соңғы мүмкіндік екенін естідім. Бірақ барынша жағдай жасайтынын айтты. Қателеспесем 2010 жыл еді. 7 наурыз күні олар хабарласып, бүгіннен қалмай Шымкентке жолға шығу керегін жеткізді. Сол жақта Президент кубогына іріктеу өтеді екен.Шымкентке бардық, бапкер неміс екен. Барлық ойыншылар іріктеліп қойған. Бірақ қосымша іріктеуге жер-жерден тағы бір топ бала жиналған. Бапкер кірген бойда Абатқа бастан аяқ қарады да, "Балаңызды тастап кетіңіз. Өзімізден хабар болады" деді. Екі күн іріктеу өтті. Үшінші күн дегенде балам телефон соғып "Әке, келіп кетіңізші, мен іріктеуден өттім" деп сүйінші сұрады. Әкеге мұнан асқан бақыт бар ма?! Төбем көкке жеткендей болды. Сол іріктеуден кейін-ақ құраманың негізгі ойыншысы атанып, Түркіменстанмен өткен ойыннан бастап гол соқты. Сол турнирдің үздік бомбардирі атанды. Кейін Каспий кубогына қатысып, бір ойында төрт гол соғып, үздік шабуылшы атанды. Осылайша "Ақтөбе" ФК-ның дубліне ілікті.– Бала кезден көзге түсіп, кейін футболдан қол үзіп кететіндер жайлы да көп айталады. Оған да белгілі бір себептер болатынын да естіп жатамыз. Абатта ондай кедіргілер болмады ма?– "Ақтөбе" ФК-ның дублінде ол небары 3 ай ғана ойнады. Кейін ешқандай қиындықсыз негізгі құрамына ауысты. Ол уақытта елімізге белгілі, өзі баптаған клубтармен премьер лига чемпионы атанған Владимир Муканов баптайтын. Бірде дайын кезінде дубль мен негізгі құрам бір-біріне қарсы ойнады. Өзім сол ойынды тамашаладым. Жалпы Абаттың Ақтөбедегі бір де бір ойынын қалт жібермедім. Сол ойында І тайм дубльдің жеңісімен аяқталды. Есеп 1:0. Үзілісте бас бапкер Абатты шақырып алып, сөйлесті де, ІІ таймда негізгі құрамның қатарында ойнады. Ойын 1:1 есебімен тең аяқталды. Есепті теңестірген де Абат болды. Осылайша негізгі шабуылшы атанып шыға келді.&nbsp; Премьер лигадағы алғашқы ойынын Атыраумен сырт алаңда өтікізіп, 70 минут жасыл алаңда өнер көрсетті. Оқушы баланың осындай ерлігі жайлы жарыса жазылды. Ал ең алғаш голын қарағандылық Шахтер қақпасына салды. Өзі абдырап қалғаны әлі көз алдымда. Команда капитаны Петр Бадло алғашқы болып құттықтағанда ғана өзінің гол соққанына сенімді болған еді.Бірақ спорт кедергісіз болмайды ғой. Оны жеңу үшін шыдам мен сабыр керек. Абаттың ең ауыр кезеңі жарақатта жатқан уақыты еді. Тізе жарақаты футболшылар үшін ең ауыры. Сол жарақаттан 8 айдан аса уақыт емделді. Бірақ футболды тастамады. Осы ретте сол уақытта "Ақтөбе" ФК-ның бас директоры болған марқұм Шарипа Бихамбетованың қолдауын ерекше айтып өткім келеді. Ол Абатқа футболшы емес, баласындай қарайтын. Ерекше жақсы көрді. Сол кісінің қолдауымен футболға қайта оралды. Мұнан кейін де талай жарақат алды. Астанамен ойында кебеже сүйегі сынып, әлі күнге дейін темірмен ойнап келеді.– Абаттың аралдық екенін баршамыз білеміз. Аралдық жастар республикалық турнирлерде бақ сынаған кезде арнайы барып қолдау білдіргенін естіп жүрміз. Алайда оның "Ақтөбенің алтын баласы" деп аталуында себеп бар ма?– Иә, Абат Аралды ешқашан ұмытқан емес. Жақында демалысқа келген уақытында да жерлестеріміз түрлі жобалармен шақыртып, кездесулер өткізгісі келді. Бірақ уақыт ыңғайға келмей жатады. Ал Ақтөбеде "Алтын бала" атануына чемпиондық маусымдағы өнері себепші болды. Жалпы ФК "Ақтөбе" ел чемпионатын бес мәрте жеңген. Соның соңғысы 2013 жылы еді. Шешуші ойын шымкенттік "Ордабасы" клубымен өтті. Дәл сол ойында Абат жеңіс голын соығып, алтын медаль сыйлады. Сол ойыннан кейін осы атаққа ие болды.– Әдетте спортты жанына серік еткен жандар аса білімді болмайды деген түсінік бар ғой. Абат мектепте қалай оқыды?– Абат мектепте өте жақсы оқыды. Үлгірімі өте жоғары, қай жағынан да мектептің мақтанышына айналды. Мектепті бітірген соң Қ.Жұбанов университетінің спорт факультетін үздік аяқтап шықты. Алайда көп уақыты алаңда өтті.– Табысты, үздік ойыншыларға сұраныс, шақырту көп болады. Абаттың үнемі қастарыңыздан алыста жүргені сіздерге қиындық тудырмайды ма?– Жоғарыда айттым ғой. "Балаң жақсы болса – екі көздің шырағы" деген қазақпыз ғой. Бастысы әкесі жетпеген биікті бағындырды. Бүгінде құрамадағы ең белді ойыншы. Алайда ата-ана болғасын уайымдайтын кездеріміз болады. Анасы Айгүл, апасы Мөлдір, қарындасы Айкенже, бәріміздің тілеуіміз сол – Абат. Бірақ өз саласында өсіп, дамып, жетілу үшін оған біздің қолдауымыз маңызды. Абаттың сыртта жүргеніне биыл бес жыл. Алматыда, Астанада доп тепті. Бүгінде Түркияда "Адана Демирспор" сабында жүр.Баламыздың осындай жемісті жолынан асқан бақыт бар ма?! Бір жағынан бұл үлкен мақтаныш. Өйткені Абат Түркия премьер лигасында ойнауға мүмкіндік алған алғашқы қазақ. Бұл тек біздің емес, елдің мақтанышы деп ойлаймын.– Әрине, елдің абыройын арқалап, көк Туымызды көкте желбіреткен әрбір қандамысызға бәріміз тілекшіміз, солармен мақтанып отырамыз. Осы ретте танымал адамдар жайлы халық арасында түрлі әңгімелер айтылады. Сондай сөздердің арасында көңіліңізге тигені болды ма?– Оның рас. Түрлі әңгімелерді естіп жатамыз. Кім-кімнің де жақсыға жақын жүргісі келеді ғой. Оған ренжіп, көңілді түсіру орынсыз болар. Десе де Абатты руы жайлы айтылған сөздерді көп естіп жатамын. Шындығында Абат Кіші жүзден тараған Жақайымның Торжынбайы. Бірақ өз басым жүзшілдікке, рушылдыққа қарсымын. Сондықтан Абатты барша қазақтың баласы деп қабылдаса екен деймін.– Әңгімеңізге көп рақмет! Біз Абатпен, қазақ футболымен мақтанатын күнге жетейік, аға! Сұқбаттасқан Оңталап ЖОЛДАСОВ

Аралдан Аданаға дейін

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Теңге – тиыннан, ынтымақ – ұйымнан» деген қазақ мәтелі тегін айтылмаса керек. Мағынасына келсек, әрбір үлкен істің бастауындағы ниет бірлігіне саяды. Яғни тиыннан тау тұрғызып, мол табысқа кенелуге болады деген сөз. Мәселен, балықты көбейтуді мақсат еткен кәсіп иелері шабақ өсіруге аса мән беруге міндетті. Әсіресе, күріш суы тартылғанда қараусыз қалған майшабақтар аң-құсқа жем болып, құрт-құмырсқаның азығына айналғанын талай көз көрді. Сондықтан осы салаға жауапты мамандар көл иелері жаздың соңына қарай шабақты құтқару науқанына білек сыбана кіріседі. Биыл да «Балық шабақтарын құтқару акциясы – 2024» дәстүрлі жалғасуда.Облыс әкімдігінің хатымен бекітілген «2024 жылға облыс көлеміндегі күріштік алқаптарда қалған балық шабақтарын құтқару жұмыстарының іс-шаралар жоспарын» орындау мақсатында Жаңақорған ауданы әкімінің орынбасарымен бекітілген жоспар аясында 700 000 дана балық шабақтарын құтқару тапсырылған. Кезекті шабақ құтқару шарасы барысында облыстан арнайы мамандар келіп, күріштіктерді аралап, көлдерге шабақ салу жұмыстарына қатысты.Акцияға Арал-Сырдария облысаралық бассейндік балық шаруашылығы инспекциясының бас мамандары Б.Белгібаев, Б.Балжанов, Жаңақорған орман және жануарлар дүниесін қорғау жөніндегі аумақтық инспекциясы директорының орынбасары Е.Баязитов, ауданның ауыл шаруашылығы мен жер қатынастары бөлімінің бас маманы Ж.Тұраповтар қатысып, дәстүрлі науқанға серпін берді. Сондай-ақ, табиғат пайдаланушылар арасынан «Кіржуған», «Қойлақы-Ата», «Имаш», «Жыңғылдысай», «Тынысбек», «Қалғандария-1», «Қалғандария-2», «Баспақкөл» және «Мырзакөл» көлінің иелері де ортақмақсаттан тыс қалмады.<blockquote>– Жыл сайын шабақ құтқару жұмысына жұмыла кірісіп, мүмкіндігінше көл байлығының шығын болмауын қадағалаймыз. Биыл жұмыс берекелі ұйымдастырылып, құтқарылған шабақтар келесі жылдың көктеміне дейін өсіп, кәсіптің керегесін кеңейтеді деген ниетіміз бар. Ең бастысы, табиғат байлығы талан-таражға түспей, көптің игілігіне жаратылуы керек, – деді «Кіржуған» көлінің иесі Н.Жұманов.</blockquote>Арнайы топ «Р-11» каналы бойынан шабақ құтқаруға қатысып, Кіржуған көліне – 50 000 дана, Жыңғылдысай көліне – 60 000 дана, «Р-16» каналы бойынан Қойлақы-Атаға – 40 000 дана, Тынысбекке – 40 000 дана, Имаш көліне – 10 000 дана, Қалғандария-1-ге – 30 000 дана, Қалғандария-2-ге – 20 000 дана, Баспақкөлге – 15 000 дана, Мырзакөлге – 15 000 дана, барлығы 280 000 дана балық шабақтарын тиісті су айдындарына жөнелтті.<blockquote>– Акцияны орындау барысында ағымдағы жылдың 12-13 тамыз күндері «Борықты» көлінің иесі және 3 жұмысшысы, 1 дана УАЗ техникасы, 1 дана су сорғыш насос қондырғысы, 3 дана шелек, 1 дана балық сақтайтын бөшке көмегімен Жаңақорған ауданының шипажайына баратын «Тұздыкөл» көліне құятын арнаның бөлектенген бөлігінен 60 мың дана (карас – 48 мың, сазан – 9 мың, тұқы – 3 мың) балық шабақтары құтқарылып, «Борықты» көліне жіберілді. Одан бөлек, Аққорған ауылдық округінде күріштік алқаптарын сумен қамтамасыз ететін «Р-11, Р-16» каналдарынан балық шабақтарын құтқару акциясы ұйымдастырылды. Акцияға 6 техника, 20 адам, балық тасығыш систерна, бөшке, шелек, аулағыш торлар, өзге де құралдар қатыстырылды. Алдағы күндері акция Сунақата, Екпінді, Қыркеңсе, М.Нәлібаев, Өзгент, Жаңарық ауылдық округтерінде жалғасын табатын болады, – деді жауапты маман Жасұлан Тұрапов.</blockquote>Шыны керек, шабақтың шығынын көргенде «әттеген-ай» деген ой келеді. Неге? Өйткені бізде балық шаруашылығы дами қойған жоқ. Шабақ деген дайын өнім ғой, соны өсіріп-өндірсек, не болмаса сол дайын күйде иігілігімізге идірсек деген ой ғой. Өткенде де айтқн болатынбыз, біздің күнделікті тіршілікте тұтынып жүрген майшабақ консервілері, балық паштеттері немесе қазір кез-келген дүкеннен табылатын кептірілген майда балықтар біз әлгінде ғана атап өткен күріш алқабында күз келсе қырылып қалатын шабақтардан жасалған. Оның дүкендегі орташа бағасы – 500-600 теңге. Көзге түскен консервідегі балықтардың басым бөлігі Орал өңірінде дайындалса, қалтадағы кептірілген балықтар Алматы облысынан шығарылады.Осы жерде балық бизнесіне бет бұратындарға құлаққағыс болсын, балық шаруашылығын субсидиялау да әжептеуір көңілге демеу. «Балық шаруашылығы өнімінің өнімділігі мен сапасын арттыруды субсидиялау» 034 бағдарламасы бойынша бекіре, арқан және тұқы балықтарының түрлері мен олардың будандарын өсіру кезінде пайдаланылатын жемді сатып алуға жұмсалған шығыстардың 30%-ын, өзге де шығыстардың 50%-ын өтеу облыстық бюджеттен қаралатын қаражат арқылы жүргізіледі.Биыл ауданда күріш өсіру межелі орындалды, өнім де көңіл қуантарлық. Диқандар төккен термен еңбекті ақтады деп қуануда. Енді шабақтар шығын болмаса болғаны. Өйткені балық та табиғаттың бір байлығы, әрі табыс көзі. Тілін түсініп, істің көзін тапқан адамға балық бизнесі қыруар пайда әкеледі. Десе де Жаңақорғанда балық шаруашылығы аяғынан тік тұрып кете қойған жоқ.Қорыта айтқанда, жасалынып жатқан игі іс – Сыр балығына деген қамқорлық. Табиғат сыйы – тіршілік иесін құтқару әрбір азамат алдындағы үлкен жауапкершілік. Табиғат өзі жүктеп отырған маңызды міндет дер едік. Сондықтан бұл тіршілік иесіне де мейірімділік танытқан абзал.&nbsp;Әли ТЕМІРБЕК &nbsp;

Жаңақорғандағы балық шаруашылығының жай-күй қалай?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> 17 жылдан бері құрылыс саласында табанды еңбек етіп аудандық маңызы бар және қалаішілік жолдарды салумен айналысып келе жатқан құрышқол құрылысшы Мейрамбек Құлмырзаев аудан көлемінде елеулі ісімен танылып келеді. Әке жолын жалғаған құрылысшының бүгінгі жеткен жетістіктері мен салада қалдырған қолтаңбасы туралы ел жақсы біледі.&nbsp;Кейіпкеріміз 1983 жылы Арал қаласында өмірге келген. Әкесі Оразғали ауданға белгілі құрылысшы. Ал анасы Балзира медицина саласында абыройлы еңбек еткен абзал жан. Отбасындағы 4 баланың ішінде әке жолын жалғанан тек Мейрамбек ғана. Жоғары оқу орнын «инженер экономис» және «заңгер» мамандықтар бойынша тәмамдаған ол бар білім, білігін өзі басшылық жасайтын «Арал құрылысы» ЖШС-нің жұмысын ілгерілетуге арнап келеді.&nbsp;<blockquote>– 2007 жылдан бері құрылыс саласына бетбұрыс жасап, ауданда бірқатар жобаларды жүзеге асырып келемін. Әсіресе, жол жөндеу, асфальт салу жұмыстарын жүйелі атқардық. «Арал құрылысы» мекемесінде 50 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Тендерлік жобаларға байланысты кейде 100 адамды маусымдық жұмысқа алып отырамыз. «Ер ел үшін туады» деген қазақта жақсы сөз бар. Менің де басты мақсатым елдің дамуына өз үлесімді қосу. Құрылысшы болу қажырлы еңбекті талап етеді. Сондай-ақ халықтың қажетін өтеу үшін басталған жобаларды қолға алғанда асқан жауапкершілік қажет. Қарапайым еңбек адамына тындырымды тірліктен соң елдің батасын алғаннан артық бақыт жоқ, – дейді Мейрамбек Оразғалиұлы.&nbsp;</blockquote>Экономикның негізгі күретамыры құрылыс саласы. Сол үшін атаулы саланың дамуы мемлекеттің экономикалық күш-қуаты мен әлеуметтік жағдайының дамуына тікелей байланысты. Бүгінде заман талабына сай етіп салынған құрылыс кешендері аймақтың айбынын арттырып, өңірдің өсіп-өркендеуіне үлес қосуда. Саланың серпінді дамуына септігін тигізіп жүрген ол «Құрметті жолшы» төсбелгісінің иегері. Аудандық мәслихат депутаты ретінде де ел мәселесіне мән беріп жүрген азамат.&nbsp;<blockquote>– Осы өңірде туып, өсіп, болашағымды қалыптастырған соң мені есейткен еліме қызмет ету міндетім деп білемін. Депутаттық мандатқа халық арасындағы көкейкесті мәселені оң шешуге ықпал жасап, тұрғындар талабын мінбелерде көтеру мақсатында келдім. Өзіме артылған сенімді абыроймен атқару үшін бар күш жігерімді салудамын. Әрине, кейде көп қаржыны талап ететін үлкен мәселелер болады. Оның бәрі уақыт талабына сай шешімін тауып жатады, – дейді кейіпкеріміз.&nbsp;</blockquote>Жастық жалыны мен күш-қайратын ауданның маңызды саласы құрылыс саласының қарқынды дамуына арнаған М. Құлмырзаев бүгінде өзінің айшықты келбетін қалыптастырып халықтың ұлына айналып отыр. Еңбекте табысты болумен қатар отбасылық бақытқа бөленіп, 5 баланың қамқоршы әкесіне айналған жанның табанды тірлігі мен тындырымды ісі көпке үлгі.&nbsp; Назерке БАҚЫРАН&nbsp;

Арал: Құрылыс саласының саңлағы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Дипломмен ауылға» мемлекеттік бағдарламасы ҚР Үкіметінің 2009 жылғы 18 ақпандағы №183 қау¬лысы және ҚР Ұлттық экономи¬ка министрлігінің 2014 жылғы 6 қа¬ра¬шадағы №72 бұйрығы негізінде жүзе¬ге &nbsp;асырылуда. Бұл бағдарламаның негізгі мақсаты ауылдық округтер мен кенттердегі тіршілікті және де сол аумақтың әлеуетінің өсуін қамтамасыз ету. сонымен бірге, ауыл тұрғындары үшін әлеуметтік саланың сапалы қызметін көрсету, ауыл аумақтарын тұрақты дамыту, ауылдық елді мекенге жұмыс істеуге және тұруға келген сала мамандарын ынталандыру болып табылады."Дені саудың – жаны сау"-демекші, кент балаларының денсаулығын қалыптастырып, спортпен айналысуларына ықпал ету мақсатында Ербақыт Сүлейменов Сексеуіл кентінде атаулы бағдарлама арқылы еңбек жолын бастайды. Ербақыт Рахатұлы 1989 жылы айдынды Арал өлкесінде дүниеге келген.<blockquote>–Бала кезде спорт саласына деген қызығушылығым жоғары болды. Сонымен бала кезден алғаш боксқа қатысқан болатынмын. Сол кезде Жолдыбай Бақзалбайұлы деген жаттықтырушы ағайым болды. Міне, осы арқылы спортқа деген қызығушылығым артып, болашақ осы саланы өзімнен кейінгілерге үлгі ететін боламын деп мақсат қойдым. Кейін Сексеуіл кентінде 2-3 жылдай уақыт бокстан жаттықтырушы болып істедім,–деп бастады Ербақыт Сүлейменов еңбек жолын.</blockquote><blockquote>–Алғаш жұмыс іздеп жүрген кезімде аудандық білім бөлімінен "Дипломмен ауылға" бағдарламасы бар екенін және соған байланысты кеңес алдым. Сол кезде "неге ауыл балаларын дамытпасқа?" деген ой келді. Елімізде «Дипломмен ауылға» деген бағдарламаның қарқынды түрде қолға алынып жатқандығынан да хабардар болдым. Оның тиімді тұстарымен таныса бастадым. Бағдарлама расымен біз секілді жандарға тиімді екен. Жұмысқа сіңісіп, елдегі ақ ниетті жандардың жайдары ортасына оңай еніп, Сексеуіл кентінің бір баласындай болып кеттім,–деді.</blockquote>Алғашында ауылға, өзге орта мен үлкен білім ошағына үйіренісіп кету оңай болмағанын айтты маман. Міне, қазір сол елдің бір тұрғыны. Бүгінде &nbsp;Ербақыт Рахатұлы атаулы бағдарлама арқылы 2010 жылдан бастап Сексеуіл кентінде еңбек етіп келеді.<blockquote>– Осылайша, 21 жасымнан бастап осы бағдарлама арқылы Сексеуіл кентіндегі №177 білім ордасында дене шынықтыру пәнінің мұғалімі қызметін атқарамын. Мемлекетіміздің қолдауымен осыдан 3 жыл бұрын осы бағдараламамен кенттен үйді де алдым. Бұл бағдарламаға айтар алғысым шексіз. Себебі жалғыз менің емес, қаншама жастарды жұмыспен қамтып, ауылды өркендетуіне септігін тигізіп жатыр. Кент балаларын да спортпен жүйелі түрде айналысуына ықпал етіп, үлгілі тәрбие беруге тырысудамын, –деді Ербақыт Сүлейменов.</blockquote>Жалпы аудан бойынша «Дипломмен ауылға!» жобасы аясында осы 2024 жылы 18 маманға тұрғын үй сатып алуға бюджеттік кредит рәсімдеу үшін 18 маманға 132912,0 мың теңге және 30 маманға бір жолғы көтерме жәрдемақы алуға 11 760 мың теңге бөлінді.2024 жылдың 6 ай қорытындысымен 30 маманға 11760,0 мың теңге көлемінде көтерме жәрдемақы берілген. Оңталап ЖОЛДАСОВ

Арал: ауыл спортына серпін берді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Халық саны 80 мыңға жуық Арал аудан орталығында жол жүру мәдениеті әлі қалыптаса қоймаған. Оған себеп кей көше бойында жол-көлік оқиғасының көптеп орын алуы. Кей кездері көшедегі асфальт жолда адамдардың қатарласа жүруі барлық көлік тізгініндегілердің ашуын келтірері анық. Тіпті жаяу жүргінші өтетін арнайы жолдан темір тұлпарлардың жоғары жылдамдықпен өте шығатытын да көріп жүрміз. Осы сынды әрекеттер соңы оқыс оқиғаға әкеліп жатады.Соңғы жылдары өзектілігін жоғалтпаған атаулы мәселеге Президент Қасым-Жомарт Тоқаев ерекше назар аударып, заң бұзушыларды қатаң жазалауды тапсырған болатын. Сонымен бірге мемлекет басшысы мас күйінде автокөлік жүргізгендерді қатаң жазалау керектігін де тапсырды. Қалаларды дамыту мәселелері жөніндегі кеңесте Президент: «Елімізде жол-көлік оқиғаларының көп тіркелетіні алаңдатады. Адамдар қаза тауып, жарақаттанып жатыр. Жол апатынан зардап шеккендер саны басқа елдердегі қарулы қақтығыстардан қаза табатындардың санынан кем емес. Жол қозғалысы мәдениеті айтарлықтай төмендеп кетті» &nbsp;деген еді.Көлік құралына деген сұраныстың жоғарылығы апатты жағдайлардың артуына да әкеліп отыр. Тәртіп сақшыларының жол қауіпсіздігі жөнінде айтқандарына мән беріп жатқан жан жоқ секілді. Керсінше, жоғары жылдамдықпен жолдың қарсы жолағына шығып кетіп, кайғылы оқиғаға тап болады. Осыдан келіп жолдың сапасыздығы мен қараусыз жүрген малды кінәлайтыны тағы бар.<blockquote>– Аудан тұрғындарына арнайы жол қауіпсіздігі жөнінде көптеген ескертпе жұмыстары жүргізіліп жүр. Таяуда «Автобус», «Тасмалдаушы», «Қауіпсіз жол», «Мотоцикл» сынды көптеген іс-шара өткізілді. Көпшілік көкейінде жүрген сауалдарына құқықтық көмек берілді. Атаулы шараның басты мақсаты – жолда жүру қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Қазақстан Республикасы азаматтарының тіркелген жекелеген көлік құралдарын Қазақстан Республикасына әкелуі мен пайдалануының кейбір мәселесі туралы 2020 жылғы 20 мамырдағы Үкіметтің №306 қаулысына сәйкес ішкі істер органдары көрсетілген санаттағы автомобильдерді тіркеу бойынша халық арасында құқықтық түсіндіру жұмыстарын жүргізу болып табылады. Сондай-ақ жүргізушілердің шамадан тыс жұмыс істеуі нәтижесінде рульде ұйықтап кетуі себебінен орын алатын жол-көлік оқиғаларының алдын алу және жол қауіпсіздігін арттыру мақсатында жедел профилактикалық шаралар өткізіліп келеді, – деді Арал Апб-нің әкімшілік полиция бөлімшесінің бастығы полиция капитаны Еркебұлан Ғарифуллаұлы.</blockquote>Тағы бір мәселе, кәмелет жасқа толмаған жасөспірімдердің көлік жүргізуі. Түнгі уақытта көлік тізгінін бермейтін жасөспірімдер арасындағы бір-бірімен жарыса айдауы жол көлік оқиғасының басты себебі екені &nbsp;белгілі. Жол бермей «мен бірінші жүруім керек» немесе «менің жолыма түсіп, алдыма шығып кетті» деп ерегесіп жарысатын жасөспірімдер өз өмірлерін қиып келе жатқандығын сезбейді. Салдарынан қателік орын алып, жазықсыз бөтен көлікке соғылып жатады. Бұл мәселенің алдын алу алдымен ата-ананың қолында. Сол себепті кәмелет жасқа толмаған балаға көлік айдауға рұқсат бермей, баласының саулығын ойлаған дұрыс.<blockquote>– Жол жөнделген. Тіпті қаланың көптеген көшелеріне асфальт түскен. Оның сапасы да жақсы. Дегенмен балаларымызды көше бойына ойнатуға қорқамыз. Кей адамдар тегіс әрі тура жол бойында көліктердің жоғары жылдамдықпен жүргенінің нәтижесінде оқыс оқиғаға ұшырап жатады. Көбіне балалар жол жүрісі қағидаларын біл¬меген соң немесе оларға немқұрайлы қарау салдарынан жолдың бойында ойнап жүрген, белгіленбеген жерлерден көшені кесіп өтуінің салдарынан жол апатына себепші болып жатады, – деді қала тұрғыны Марат Рысбекұлы.</blockquote>Тағы бір мәселе, 18 &nbsp;жасқа толмаған жасөспірімнің мопед, скутер сынды тұлпар мінуі. Олар жол ережесін білмеуінің кесірінен оқыс оқиғаға тап болады. Атаулы көлік тізгініндегі кішкентай балаларды көріп «байқап жүрсе екен» дейсің де, жандарынан өтіп кете береміз. Бұл мәселеге заң да үнсіз қарап қалмады. Өткен жылы мамыр айында Мәжілісте «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне жол жүрісін ұйымдастыру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Заң қабылданды.Кешкілік серуенге шыға қалсақ, түрлі электросамокат, мопед түрлерін кездестіреміз. Оны тіпті балалардың үлкені де, кішісі де айдап жүреді. Ал мұндай көлік құрылғысын жалға беріп те кәсібін айналдырып отырғандар жетерлік.<blockquote>– Бүгінде жаяу жүргіншілер қатары азайды десек қате болмас. Себебі технология күн санап дамыған заманда түрлі көлік құрылғылары пайда болып жатыр. Мәселен, мектепке немесе жұмысқа күнделікті қатынауға электросамокат, мопед секілді түрлі көлік құрылғыларын тізгіндеген жандар қатары көбейіп келеді. Дегенмен жол ережесін білмейтін жандардың салдарынан оқыс оқиғалар болып жататыны көңілге қаяу салады. Сол үшін мұндай құрылғы түрлерін айдауға шектеу қойылғаны жөн секілді. Яғни жол ережесін білетін, жүргізуші куəлігі бар адамдар айдағаны дұрыс. Бұл барлығымыздың қауіпсіздігіміз үшін тиімді болар еді, – дейді қала тұрғыны Ж.Әбденова.</blockquote>Соңғы кездері жол көлік оқиғасы орын алғандығы туралы жиі құлағымыз шалатын болды. Әрине, бұл жаңалыққа көңіліміз құлазып қалады. Жауапты мамандар да барынша ескерту жұмыстарын жүргізіп, қауіпсіздік шараларын ұйымдастыруда. Дегенмен мұны тыңдайтын құлақ болмағанның салдарынан қаншама адам өмірі қиылды десеңізші?!. Жетер жерімізге асықпай-ақ жетуге болады. Осыны есте сақтап, көлік тізгінін ережеге бағына отырып басқарғанымыз дұрыс-ақ.&nbsp;А.НҰРЛАНОВА Фото: ашық көздерден

«Соқыр» жолда сақтық керек

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> Онлайн-алаяқтар күн сайын алдау әдістерін жетілдіріп жатыр, егер бұрын,&nbsp;цифрландыруға&nbsp;дейінгі кезеңде, олардың әдістері қарапайым болса, қазір олар соңғы технологияларды – нейрондық желілерді, виртуалды нөмірлерді, танымал банктердің сайттары мен қызметтерінің имитациясын қолдануда. Жаңа технология пайда болғаннан кейін көп ұзамай қаскүнемдер оны өз мақсатында пайдаланатыны сөзсіз.Киберқылмысқа&nbsp;қарсы күрес орталығының аса маңызды істер жөніндегі аға жедел уәкілі Ерлан Асанов Fingramota.kz-ке&nbsp;алаяқтық шабуылдардан қалай қорғануға болатынын айтып берді.Ішкі істер министрлігінің деректеріне сәйкес, 2024 жылдың тоғыз айында Қазақстанда интернет-алаяқтықтың 15,9 мыңнан&nbsp;астам оқиғасы тіркелген, бұл барлық алаяқтық түрлерінің (33 832) шамамен 47%-ын құрайды. Жалпы шығын шамамен 26 миллиард теңгені құрады. Қаскүнемдерден зардап шеккендердің қатарында болмас үшін, сергектікті жоғалтпау және алаяқтықты тани білу маңызды.Алаяқтар қандай әдістерді қолданады?Интернет-алаяқтықтың ең кең тараған түрі фишинг деп аталады. Жыл сайын фишинг әдістері одан әрі жетілдіріліп келеді, бірақ оның басты мақсаты өзгеріссіз қалады – азаматтардың жеке және банк деректерін алу.«Фишерлер белгілі бір компанияның сайтын жасап, оның атынан хабарламалар, сілтемелер жіберіп, қандай да бір жобаға қаржы салуды немесе мұқтаж жандарға көмек көрсетуді сұрай алады. Азаматтар осыған сеніп, өздерінің жеке деректерін, оның ішінде банк картасы&nbsp;және шот туралы ақпараттарын береді.Телефонияның дамуымен вишинг пайда болды, мұнда алаяқтар телефон арқылы байланысқа шығады. Схемалардың бірі – SIP-телефонияны қолдану, ол компаниялар немесе қарапайым азаматтардың нөмірлерін қайталауға және солардың атынан құпия төлем ақпаратын беруді сұрауға мүмкіндік береді», – деп түсіндірді Ерлан Асанов.Кейде қаскүнемдер банк қызметкері ретінде көрініп, несие рәсімдеуді немесе банктік шотқа шабуыл жасалып жатқанын айтады. Олар қашықтан қол жеткізу&nbsp;бағдарламаларын пайдалана отырып, азаматтарды оларды телефонына орнатуға итермелейді, бұл күдіктіні анықтау үшін қажет деп сендіреді. Аталған нұсқауларды орындағаннан кейін азаматтар автоматты түрде алаяқтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді, олар телефонды бақылауға алып, жәбірленушінің атынан әрекет етеді.Соңғы уақытта алаяқтар салық және коммуналдық қызметтердің, ювеналды полицияның, курьерлік жеткізу қызметінің, дүкендердің қызметкері ретінде де көрінеді.Банктік жүйе дами бастаған кезде QR-код арқылы төлем жасауға арналған қосымшалар пайда болды, алаяқтар бұл технологияны тез игерді. Мысалы, маркетплейстерде қаскүнемдер сатушыларды да, сатып алушыларды да алдайды. Кейбір жеке кәсіпкерлер өз аккаунттарына немқұрайлы қарайды, оларды адал емес адамдарға береді. Нәтижесінде олар тауарсыз және сатып алушылар алданып қалады, олар тауарды төлегенімен, қолына алмаған. Кейде алаяқтыққа назар аудармаған сатушыны сотқа беріп жатады және ол өзінің кінәсіздігін дәлелдеу қиынға соғады, себебі операциялар оның аккаунты арқылы жүргізілген.Тағы бір «сұр» схема – алаяқтардың сәлемдемені төлеу туралы өтінішпен хаттары. Адам ештеңе тапсырыс бермегенін айтады, және одан бас тартуды автоматты түрде рәсімдеу үшін QR-кодты сканерлеуді сұрайды. Сканерлеуді өткізгеннен кейін жәбірленуші автоматты түрде қаскүнемдерге деректерін береді, олар әрі қарай қалағанын істей алады.Дипфейк деп аталатын жаңа технологияны қылмыскерлер ақша немесе банктік деректерді алдау мақсатында пайдалануда. Олар белгілі тұлғалардың немесе шынайы өмірде жоқ адамдардың бейнелерін жасайды. Әдетте, дипфейк фишингтік сайтқа сілтемемен бірге жүреді, оны алаяқтар жеке деректерді ұрлау үшін алдын ала жасайды.Мессенджерлер де интернет-алаяқтар арасында танымал, әсіресе WhatsApp. Мессенджердегі аккаунт – адамның телефонына кірудің ең оңай жолы. Бұл үшін алаяқтар кездейсоқ құрбанның нөміріне қауіпсіздікті жақсарту үшін авторизация кодымен SMS жіберіп, осы кодты айтуды сұрайды. Адам мұны жасаса, алаяқтар оның аккаунтына автоматты түрде қосылады және барлық контактілерден қарызға ақша сұрайды немесе құпия ақпаратты алдап алады.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fingramota_kaz_98b98d7138.jpeg" alt="финграмота каз.jpeg"></figure>Интернет-алаяқтардың құрбаны болмау үшін не істеу керек?Алаяқтықтан ешкім сақтандырылмаған. Сондықтан, егер сіз алаяқтардың құрбаны болғаныңызды түсінсеңіз, ең алдымен, шоттар мен карталарды бұғаттау үшін банкке хабарласыңыз. Тек содан кейін полицияға шағым беріңіз. Кез келген қаржылық операцияларды мүмкіндігінше тезірек тоқтату маңызды, бұл шығынды азайтуға мүмкіндік береді. Енді қауіпсіздік бойынша негізгі ережелерді қарастырайық.«Ең алдымен, ешқашан жеке деректеріңізді, соның ішінде банк реквизиттерін интернет немесе телефон арқылы бермеңіз. Тіпті сізге таныс нөмірден қоңырау шалса да, басқа жақта кімнің шын мәнінде отырғанын әрдайым тексеріңіз. Банк және басқа қаржы ұйымдарының қызметкерлері, сондай-ақ салық органдары, ҰҚК сізден SMS-тен&nbsp;кодтарды немесе басқа құпия деректерді сұрамайды және сізден күмәнді мобильді қосымшаны жүктеуді өтінбейді.Сондай-ақ телефонға екі факторлы аутентификация бағдарламаларын орнату және мессенджерлерде, әсіресе WhatsApp-та қосылған құрылғыларды үнемі тексеріп тұру ұсынылады», – деп атап өтті Ерлан Асанов.Ол күмәнді хабарламалардан немесе хаттардан сілтемелерге ешқашан өтпеу керек екенін еске салды, тіпті олар ресми көрінсе де. Алаяқтар жиі ірі компаниялардың сайттары мен қосымшаларын қолдан жасайды. Егер күмәндансаңыз, әрдайым ұйымның ресми сайтында көрсетілген нөмір бойынша өзіңіз қоңырау шалыңыз.Тағы бір маңызды ереже – жеке деректеріңізге мұқият қарау. Құжаттарыңыздың немесе банктік карталарыңыздың фотосуреттерін мессенджерлер арқылы ешқашан жібермеңіз. Туыстар мен жақын достар арасында да деректердің таралу қаупі болуы мүмкін.Ақпарат көздерін тексеріңіз, әсіресе ол қаржылық операцияларыңызға қатысты болса. Егер сізден құпия деректерді беру сұралса, әңгімені тоқтатып, ақшамен байланысты бейтаныс адамдарға сенбеңіз. Антивирустық бағдарламаларды ұмытпаңыз. Осы шаралардың барлығы қарапайым, бірақ деректеріңізді қорғауда өте тиімді.&nbsp;Өзіңізді және жақындарыңызды қорғаңыз, Fingramota.kz-пен бірге қаржылық сауаттылығыңызды арттырыңыз!Фото: Fingramota.kz

Фишинг, дипфейктер және QR-код: интернет-алаяқтар арасында қандай схемалар кең тараған 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Заманның өзгергені ме, әлде қоғамның дамуға бет бұрғаны ма қазір темір тұлпар тізгіндегендер көп. Бұрындары ер азаматтар ғана руль ұстаса, бүгін қыз-келіншектер де көлік басқарып, жүйткіп бара жатқанын көргенде таң қалмайтын болдық. Көлік тұрмысқа қажетілігімен қоса, бәсекеге де айналып бара жатқан сыңайлы. «Бір үйге бір көлік керек-ақ» дегенді қанатты сөздей құлақ шалатын. Ал қазір жағдай жеткендердің үйінде адам басына бір көлік бар. Әр нәрсенің жақсы, жаман жағы болатын секілді темір тұлпардың да төңірегінде мәселе жоқ емес. Жол - көлік оқиғаларын күнде құлақ естіп, көз көріп, үйреншікті құбылысқа айналып кетті. Көбіне мұндай жағдайлар жол ережесін білмейтін жүргізуші себебінен болып жатады. Ақшасы бардың айы оңынан туған заманда жүргізуші куәлігін еншілеу де оңайлаған.&nbsp;Жүргізуші куәлігін алуға байланысты өзгеріс көп. Тіпті тест тапсыру кезінде шикілік шығып, түк білмейтін адамдар да рөлде отыратын болды. Сондықтан куәлік алу жеңіл жолмен келмейді. Алғашқы сыннан өтпесе, меселі қайтпай қайта тапсыратындар бар. Ол үшін талап пен тәртіпке бағыну керек. Биылдың өзінде жүргізуші құжатын алудың жаңа заңдылығы енгізілді. Бұрындары біліктілікті анықтайтын теориялық тестті облыс орталықтарына барып тапсыратын. Қазір ол оңтайландырылды. Аудандық халыққа қызмет көрсету орталықтарында сынақтан өтсеңіз, тәжірибелік сынаққа ғана барасыз.&nbsp;<blockquote>– Жүргізуші куәлігін алу үшін теориялық сынақ тапсыруға жеке басыңызды анықтайитын куәлік, 73 формалы медициналық анықтама, оқығаны туралы куәлік және 4615 теңге жүргізуші куәлігі үшін жарнапұл төлейсіз. Биылғы жылдың сәуір айында жүргізуші куәлігін алуға арналған №862 бұйырыққа өзгерістер енгізілді. Бұған дейін А және В санаты үшін куәлік алушыларға оқу куәлігі талап етілмеген болса, бұдан былай барлық санат бойынша құжат алушыларға оқу міндеттеліп отыр. 4 айға жуық уақыт ішінде &nbsp;ауданда 3 адам жүргізуші куәлігін алу үшін сынақтан өтіп, құжатты болды. Тестілеуде 40 сұрақтың 32-сіне дұрыс жауап беру керек. Тапсырушыны екі жақтан камера түсіріп отырады. Бұған қоса дыбыс жазғыш аппарат орнатылған. Сондықтан заңсыздықтың орын алмауы үшін бақылау қатаң – дейді аудандық халыққа қызмет көрсету орталғының маманы Азамат Мұратұлы. &nbsp;</blockquote>Мұндай сынақты алғаш құжат алар кезде және өрескел заң бұзушылық жасап, жүргізуші куәлігінен айырылған жағдайда қайта тапсырады.&nbsp;Жаңа заңдылыққа сәйкес, оқу куәлігіннің міндетті болуы автомектептердің жұмысының жүруіне оң ықпалын тигізуде. Ауданда 3 жылдан бері жұмыс істеп тұрған «Отан-Арал» ЖШС-нің қарқыны артқан.<blockquote>– Біз теориялық білім береміз. Сондай-ақ тестте келетін сұрақтар бойынша дайындаймыз. Курс 3 апта жүреді. Осы кезде 13 адам курстан өтуде. Олардың арасында 60 жасқа таяған егде кісілер де, жастар мен әйелдер де бар. Көбі көлікті практика жүзінде үйренгендер. Бірақ жол ережесінің кейбір тұстарынан бейхабар, – дейді оқу бөлімінің жауапты маманы Анар Сәбитқызы.</blockquote>Әрине автомектепте оқу ақылы. Әлеуметтік желіде өздерінің қызметін жарнамалаған мұндай мектептерден көз сүрінеді. Олар онлайн, офлайн негізде даярлықтан өткізіп, куәлік береді. Желідегі жарнама бойынша автомектеп деп көрсетіліп, өз қызметін ұсынған нөмірге хабарласып көрдім. Әрбі-бері сөйлескен соң «оқуға қатыспай-ақ куәлік алуға бола ма?» және «қомақты қаржы төлесем теориялық, практикалық сынақтан өткізіп бере аласыз ба?» деп сұрадым. Өздерін Шымкент қаласынанбыз деп таныстырған телефонның арғы жағындағы жарнама иесі ол үшін мені аталған қалаға келуге шақырды. Оңай куәлікті болу да бірнеше жүзмыңдықты санап берумен тынатын шаруа екен.&nbsp;Жоғарыда айтылған қаптаған камера мен бақылаудан соң «бұл мүмкін бе?» деуіңіз заңды. Мұның бәрі алдын-ала келісіліп, сіздің төлқұжатыңызбен өзгенің сынақ тапсырып шығуына, ал соңында құжаттың сізге жазылуына мүмкіндік береді.&nbsp;Бұл заңды белден басу болса, құжатсыз да емін-еркін көлік рөліне отыратындар да бар арамызда. Жыл басынан бері ауданда құжатсыз көлік тізгіндеген 377 адамға Қазақстан Республикасы Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің 612-бабына сәйкес хаттама толтырылған. Мұндай келеңсіздік жастар мен әйелдер арасында көп кездеседі.&nbsp;Қазақстан Республикасының заңдарына сай жүргізуші кәлігі тек кәмелетке жасы толғандарға ғана беріледі. Сәйкесінше көлік рөліне де жүргізуші куәлігін алмай тұрып, он сегіз жасқа толмай отыруға рұқсат жоқ. Бірақ шалғай елді мекендерді былай қойғанда, жолдағы көлігі сапырылысқан ірі қалалардың өзінде құжатсыз көлік жүргізетін балалар азаймай келеді.Олардың көпшілігі әке-шешесінің рұқсатынсыз, ата-анасы үйінде жоқ кезде көлікті рұқсатсыз мініп кетеді. Ал кей жағдайда үлкендер жағы баласын еркелетіп, өтінішін аяқсыз қалдыра алмай көлігінің кілтін өз қолымен табыстап жатады. Мұндай азаматтар «Балаға пышақты бермесең, бір жылайды, пышақты берсең екі жылайды», «Балаңды аясаң аяма» деген бағзыдан келе жатқан ата-бабамыздың даналық сөздерін қаперіне ала бермейді.Өйткені, көліктің кілтін құжатсыз балаға өз қолымен ұсынып тұрған ата-ана өз ұл-қызын ғана емес, жолдағы жүргізушілер мен жүргіншілердің басын да қауіпке тігіп тұр. Бүгінде тәжірибесі бар, жол ережесін жетік білетін жүргізушілердің өзі жол апатына ұшырап жатады. Ал көлікте тосыннан техникалық ақау пайда болса, жолда аяқ асты апаттық жағдай туындаса, ешқандай тәжірибесі жоқ баланың тез шешім қабылдай алмайтыны түсінікті. Бұл баланың өзіне ғана емес, айналасына төнген қауіп.Осы ретте 8 сыныптан бері көлік тізгіндеп үйренген 32 жастағы қала тұрғыны Гүлназ Қайырбекқызы былай дейді:<blockquote>– Отбасында төрт қыз болдық. Ер бала болмаған соң әкем мені ер балаша тәрбиеледі. 8 сыныптан бастап көлік жүргізуді үйрендім. Біз ауылда тұратын болғандықтан бұл кезде менің құжатсыз көлік басқауыма еш кедергі болған жоқ. Кейін 18 жасқа толғанда жүргізуші куәлігін әкем өзі алып берді. Ол кезде қазіргідей заң күшті емес болатын. Бірақ мен практика &nbsp;жүзінде өз бетіммен барлық жол ережесін меңгеріп, көліктің автоматты, механика түрін басқаруды меңгеріп алғандықтан осы кезге дейін ешқандай өрескел заң бұзушылық жасап немесе жол апатына себепші болған емеспін. Қазір Астана қаласында тұрамын. Нәпақа табу үшін жалдамалы көлік алып, такси қызметін атқардым. Ерте жастан көлік айдаудың, құжатты сатып алудың дұрыс емес екендігін білемін. Бірақ жылдар бойғы тәжірибенің арқасында көліктің ақауын оңай тауып, өз бетімше жөндей де аламын. Нәзік болмысым бұған кереғарлық келтірген &nbsp;емес.</blockquote>Ал Ерлан Бержанұлы өзінің 3 жылдан бері жүргізуші куәлігін ала-алмай сенделіп жүргендігін айтады.&nbsp;<blockquote>– Көлік жүргізуді жақсы білемін. Жалған айтпай-ақ қояйын ең бірінші көлік айдап үйрендім. Құжатсыз да басқардым. Бірақ ол қылығым әшкере болып, айыппұл арқалаған соң көлік айдауды доғарып, құжат алудың қамына кірістім. Алғашқы барғанымда теориялық тесттен оңай өтіп, &nbsp;практикалық сынақтан сүрініп қайттым. Кейін тест сұрақтары өзгеріп, қиындай түскендігін байқадым. Практика алаңының да жол белгілері жаңартылған. Сондықтан бұл жолы тағы да жүргінші жолғанына 5 сантиметр жақын тоқтағаным үшін маған куәлік бермей қойды. Шынымды айтсам қайта-қайта сынақ тапсыру менің қалтама салмақ салды. Оның үстіне облыс орталғына барып тапсыру керек. Сондықтан көбінің бұған шамасы жете бермеген соң амалдың жоғынан тәуекелге бел буып, қажеттіліктен құжатсыз көлік айдап жүрмін. Менің ойымша, құжат алудың жолдарын қиындату тек қарапайым халыққа ғана әсерін тигізіп жатыр. Қалталылар үшін мұның да оңай шешімі табылған. Сол себепті, әр ауданда сынақ тапсыруға мүмкіндік жасалса,– дейді ол.&nbsp;</blockquote>Оңтүстік Кореяның Чха есімді тұрғыны жүргізуші куәлігін алу үшін 2005 жылдан бастап 950 рет теориялық, 10 рет тәжірибелік сынақ тапсырған екен. Емтиханның бәрінен сүрінбей өтіп, куәлік қолына тигенде оның жасы 70-ке таяп қалған. Кейуананың табандылығына тәнті болған полиция қызметкерлері «Чха жүргізуші куәлігін қолына ал¬ған күні өз қолымызбен ескерткіш қойып береміз» деген екен. Алайда бұл қарияның қажырлығына қойылған белгі ме, әлде осы елдегі жем¬қорлықтан ада жүйесінің тазалығын мойындатқаны ма... мұны өзіңіз таразылай жатарсыз.Түйін. Көлік – алысты жақындатып, діттеген жеріңе тез жеткізудің құралы. Бұл – техника. Сондықтан оның сан алуан қыры мен сыры бар. Жол үсті сан мың адамның қозғалысын қамтамасыз етіп отырғандықтан онда өмір бар. Сол өмірдің өлшеуі жол үстінде таусылмас үшін темір тұлпарды тақымдар алдында жауапкершілікті сезіне біру керек. Құжат алу үшін заң күшейсе де айлалының көк қағазы түйткілді оңай шешуде. Ал құжатсыз көлік басқарғанның айыппұлмен құтылуы &nbsp;жеңіл жаза секілді. &nbsp;Иә, ақша жүргізуші куәлігін сатып алған адам мен сатқан адамның мәселесін шешер. Бірақ оның арты қанша адамның өліміне ұласып, қанша отбасы қара жамылуы мүмкін. Назерке МАРАТҚЫЗЫ Фото: ашық көздерден

Көлік жүргізу жауапкершілікті қажет етеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Өткен күнімізге көз тастап, ой елегінен өткізіп қарайық. Әріге бармай-ақ, кейінгі жылдардың өзінде елімізде қаншама игі істер атқарылды. Осындай толымды тірлік Арал ауданынан шалғай, яғни 165 шақырым қашықтықта орналасқан Жаңақұрылыс елді мекенінде де бар. Бұл туралы Жаңақұрылыс ауылдық ардагерлер кеңесінің төрағасы Сердалы Шалбаев хабарлады.– Негізгі тақырыпқа көшпей тұрып, өткенді тізбелесек. Әрине, халықтың тілегі бір күнде орындала бермейді. Бірақ билік халықты ескерусіз қалдырған емес. Тұрғындардың сұрауындағы қажеттіліктер кезең-кезеңімен жүзеге асуда. Солардың қатарында екі қабатты жаңа мектеп, фельдшерлік-акушерлік пункт, мал дәрігерлік пункт, ұялы байланыс мұнарасы, сондай-ақ әр шаңыраққа тартылған таза ауыз су. Ал ел болашағына баланған жастардың игілігіне демалатын, жазда ойын-сауық кештерін өткізетін жастар алаңы салынды. Өткенін ұмытпай Ұлы Отан соғысынан оралмаған боздақтарға арнап «Тағзым алаңы» ашылса, Ақбасты көлдерін суландыру үшін Сырдария өзенінің бойындағы «Нұралы» жарнасына үш қақпалы шлюз салынды. Ал Аманөткел елді мекенінің тұсынан, Сырдария өзенінен бастау алатын «Ералы» каналы қазірде бірнеше көлді, мал жайылымдарын, шабындық жерлерді суландыруға, егіс егуге және де балық өсіретін тоғандар жасауға өте тиімді болып отыр. Бұл каналдың да арнасы кеңейіп, жиегі биіктеді.Міне, осының барлығы ел басқарған азаматтардың іскерлігі мен ауыл халқының ауызбіршілігінде. Осындай бірліктің тағы бір көрінісі жаңадан салынған "Өтеш ахун" шаңына қарамай 14 шақарым жолда жұмыс жасаған &nbsp;мешіті мен жанынан салынған 100 орындық асхана десек болады.Бұл тек тілге тиек етілгені ғана. Жемісті жұмыс жайында айта берсек таусылмайды. Алайда ауыл халқына ерекше қуаныш сыйлаған жаңалық көршілес қос ауданды жалғап жатқан автожол құрылысы болды. Қазалыға қарасты Бекарыстан би мен Жаңақұрылыс ауылын жалғап тұрған 35 шақырым жолдың азабын мұндағы ел жақсы біледі. 30 жылдам астам уақыт бойы жөндеу көрмеген қара жолда қаншама қиындық болғанын білетін халық жылдар бойы айтып та, жазып жүрді.Осы жолдың 13 шақырымы Қазалыға қарайтын. Мұхтар Оразбаев Қазалының әкімі болып тұрған тұста өздеріне қарасты бөлігі асфальтталып, халық игілігіне берліген. Ал ауданға қарасты 22 шақырымның 8 шақырымы 2018 жылы жөнделіп, құрылысы жұмысы тоқтап қалған еді. Бұл халықтың үмітін оятқанымен "қалғаны не болады?" деген сұрақ мазалады. Жиі айтылып, аудандағы атқарушы билікке әркез сауал ретінде қойылып келді.Міне, бүгін сол жұмыстың жемісін көріп отырмыз. Жаңақұрылыстырдың арманындай болған тақтайдай түзу жол толық аяқталды. «Нұрас и Компания» ЖШС жауапкершілігіне алған міндетті тиянақты түрде тындырып, ауыл тұрғындарының ақ батасын алып отыр. «Нұрас и Компания» ЖШС басшысы Нұркен Ботабаев сөз арасында "2022 жылы Қазалы ауданына қарасты 13 шақырым жолды біз асфальттап едік. Енді міне, сәтін салып 14 шақырым жолдарыңызды ойдағыдай сапалы түрде аяқтап, ел игілігіне бердік. Рахаттарыңызға пайдаланыңыздар. Сәтті жол болсын" деп ойын түйіндеді.Осы аталған автожолмен жүру халық үшін өте қиындық туғызды. Жолдың жөнделуі жөнінде ауыл тұрғындары облыстық мәслихаттың депутаты Ібайдулла Тілеп мырзаға өтініш айтып, аманат етіп тапсырған. Елдің аманатын орындау мақсатында халық қалаулысы жоғарғы орындарға талап қойып, жолды жөндеуге қаражат бөлу жөнінде көптеген жұмыстар атқарып, жолдың сапалы істелуіне бір кісідей атсалысты.&nbsp;Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы өз Жолдауында елдегі автожол &nbsp;құрылысына, оның ішінде жергілікті жолдардың сапасына мән беру керектігін айтқан болатын. Тапсырма орындалуымен құнды деген осы емес пе?! Расында облыс, аудан, ауыл аралық автомобиль жолдарының талапқа сайлығы, ауылдық жерлерде тұратын халықтардың әлеуметтік-тұрмысының жақсаруына бірден-бір көзі деген. Жолдың жақсысы ауылдың дамуына, кәсіп көздерінің жаңадан ашылуына ықпал жасайды.&nbsp;Ел үшін, халық үшін осындай игі істер жалғасын таба берсе, халықтың әлеуметтік-тұрмыстық жағдайы жақсартары сөзсіз, – деді Сердалы Шалбаев.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары