<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Қызылорда облыстық аумақтық инспекциясы азық-түлік қауіпсіздігінен бастап, фитосанитариялық қауіпсіздік шараларын да өз деңгейінде өткізіп келеді. Инспекция зиянкестермен күреске нықтап дайындалуда. Сәті түсіп, инспекцияға таяуда ғана басшы болып тағайындалған Мұхтар Оразбаевпен сұқбаттасқан едік.–&nbsp;Мұхтар Әуесұлы, инспекцияның жұмысы туралы көпшілік біле бермейді. Зиянкестермен күрес жүргізетіндеріңіз анық. Бірақ қандай зиянкестер, олардың қай салаға зияны бар? Меніңше, әңгіменің өзегін осыдан бастаған жөн секілді.– Дұрыс айтасыз. Қоғамда сан мың сала бар. Көпшілігінің жұмысы жауапты болғанымен де, көзге көріне бермейді. Солардың қатарында аумақтық инспекция да бар. Біздің алдымызда ең негізгі төрт бағыт бар. Біріншісі – өсімдік қорғау саласы. Екіншісі, өсімдік карантині. Үшіншісі, асыл тұқымды мал шаруашылығы болса, төртіншісі, астық саласы. Атап айту керек, соңғы екі сала жергілікті атқарушы органның құзыретіне берілген. Біз фитосанитариялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді мақсат ете отырып, жұмыс істейміз. Елімізге ену қаупі бар 248 карантиндік нысан тіркелген. Оның 14-і ел бойынша шектеулі тараған. Қазіргі таңда облыста 4 карантиндік нысан бар. Олардың қатарында арамсояу (мұны көбіне сары шырмауық деп атайды), жатаған у кекіре, калифорниялық қалқанша сымыры және қауын шыбыны. Жыл сайын осы зиянкестерге қарсы 66 500 гектар жер зерттеледі. Өткен жылдың өзінде аталған зиянкестердің әрбіріне тоқталып, бірнеше жүздеген гектарда жою жұмыстары жүргізілді.– Сіздердің еңбекті бір білсе, маңдайы күнге күйіп, табаны құмға тілінген ауыл еңбеккерлері, диқандар біледі. Осы еңбеккерлер қауымының жемісті нәтижеге жетуіне шегірткелер көп кедергі келтірді. Бұл бағытта сіздерде қандай жұмыстар атқарылып жатыр?– Жалпы шегіртке зиянкесі үйірлі және саяқ болып, екіге бөлінеді. Оның ішінде үйірлі шегірткенің зияны шаш етектен. Оның үш түрі аса қауіпті саналады. Морокко, азиялық және италиялық шегіртке. Соңғы екеуі біздің облысымызда кездеседі. Былтыр 53 680 гектар жерге осы зиянкестерге қарсы химиялық өңдеу жүргізілді. Ал биыл бұл көлем 49 675 гектар болып межеленуде. Былтырғы жұмыстың нәтижесі бар. Мамандардың өз жұмыстарына жауаптылықпен қарап, зиянкестермен күрестегі еңбектері нәтижесінде шегірткелерді азайттық.– Әрине, адамның күші қай жұмыста да керек-ақ. Бірақ құрал-жабдықтың болмай адам қолын байлайтын сәттерді көбірек кездестіріп жатамыз. Жалпы бұл салада қажеттіліктермен қамтылу жайы қалай?– Бұл – ең бірінші назарда болуы керек мәселе. Құрал-саймансыз, қажеттіліктерсіз ешнәрсе істей алмайсыз. Біздің тек қана шегірткемен күрестің өзіне&nbsp;үш арнайы жер агрегаттары,&nbsp;екі аса жеңіл ұшақ және&nbsp;бір көлемді ұшақ қатыстырылды. Үйірлі шегірткелердің жаппай көбейіп кетпеуін тұрақты қадағалап, көрші облыспен араға да барынша назар салдық. Көршілес Ұлытау, Ақтөбе, Түркістан облыстарымен бірлескен ынтымақтастық келісімшарттар жасалып, жұмыстар жалғасын табуда. Жерді химиялық өңдеу жұмыстарына да сол бағытта қолданылатын техникалар мен құралжабдықтар бар.– Азық-түлік қауіпсіздігі – ғаламдық проблема. Мұның сіздің салаға да тікелей қатысы бар. Мекеменің негізгі міндеттері екенін білеміз. Осы ретте мекеме қандай қызмет көрсетеді? Азық-түлік қауіпсіздігін сақтаудағы орны қаншалықты?– Дұрыс айтып отырсыз. Дәл осы бағытта алыс-жақын шетелдерге жөнелтілетін карантинге жатқызылған өнімдерге фитосанитариялық сертификат береміз. Республика аумағында карантинге жатқызылған өнімдердің де облысаралық тасымалына да дәл осындай құжатты біз береміз. Ал үшінші қызметтің түрі – аймақтан сыртқа тасымалданатын карантинге жатқызылған өндірістік өнімге есепке алу нөмерімен (маркировка) қамтамасыз етеміз.&nbsp;– Уақыт тауып, сұхбат бергеніңізге алғыс білдіреміз. Еңбектеріңіз жемісті болсын!&nbsp;

Инспекция бірнеше бағытта жұмыс істейді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Тың ой мен жаңа дизайнды үйлестірудің үрдісі үзілгенде сән саласының салтанаты кетеді. Жаңару мен жаңғырудың кезеңінде ұлттық киімнің ұмыт болмай, әшекей бұйымның да заманға сай әрленуі қандай ғажап! Аймақта қолөнердің құндылығын айшықтап жүрген Аида Керімқұлованың еңбегі зор. Ол – ұлттық нақыш пен нышанды назарға алып, тарихпен безбендеп жүрген маман.–&nbsp;Бүгінде «Sapa ka» киіміне сұраныс көп, қызығушылық жоғары. Талғам мен таңдаудан шығудың басты белгісі неде?<blockquote>–&nbsp;Жеңіл өнеркәсіп орталығы 2011 жылы құрылды. Мақсатым – ұлттық өнерді ұлықтап, қазақы нақышқа нұқсан келтірмей түрлендіру болды. Он екі жыл ішінде халықтың сұранысын қамтып, тапсырысын орындап келеміз. Сондықтан әрбір тұтынушының ықыласы мен жылы лебізі өлшеусіз еңбегімізге берілген баға деп білемін.Негізі кәсіп ашуда жүрек пен түйсікті тірек ету маңызды. Сонда ғана бастама берекелі, іс нәтижелі болады. Әйтпесе әріден пайданы ойлап, қалтаға түсетін ақшаны есептегеннен кәсіптің дөңгелеуі екіталай. Мақсаттың мүлтіксіз орындалуы үшін тер төгу керек.</blockquote>–&nbsp;Орталық «Ұлжан», «Айбике ару» сынды образдармен ерекшеленеді. Мұндай образдарды жинақтауда идея қайдан туындады?<blockquote>–&nbsp;Бұл образдар – жүректен шыққан идея. Қазақы дүниеге деген сүйіспеншілік. Болмыс бояуы бозаң тартпасы үшін туындаған тың ой. Әрбір дизайн мен образда зор ізденіс, эстетикалық талғам жатыр. Қазіргі таңда өзгенің идеясын иемденіп, «ою» екен деп әр киімге жабыстыра беру белең алған. Меніңше бұл дұрыс емес. Өзгенің еңбегін ұрламай, терең ізденісті тоқтатпау керек. Мәселен ою таңдау сауаттылығы бар. Ол үшін ою кітабымен, Әбілхан Қастеевтің және дарынды суретшілердің еңбектерімен танысу қажет. Яғни оқу мен өзіндік зерттеудің орны бөлек. Сонда ғана жетістікке жетуге мүмкіндік мол. Әйтпесе азғантай біліммен «жаңалық аштым» деу дағдарысқа ұшырататыны анық.</blockquote>–&nbsp;«Sapa ka» – халыққа түрлі қызмет көрсетеді, әр тауары да ерекше. Осы уақытқа дейін шетелден сұраныс түсті ме?<blockquote>–&nbsp;Әрине, өзге елден қызығушылық танытатындар бар. Тек көп мөлшерде тікпеймін, жеке сұраныс бойынша тапсырысын орындауға тырысамын. Сондай-ақ, ерте аяқтап, 1-2 ай бұрын салып жіберемін. Жеткізудің өзіне ұзақ уақыт кетеді. Әсіресе, Иордания қазақтары әр наурызда ұлттық киім мен киіз үй жабдықтарына тапсырыс береді. Сонымен қатар Түркия, Германия, АҚШ-та шағын орталықтарым бар. Жалпы көрме мен байқауға жиі қатысамыз, жеткен жетістігіміз де аз емес. Дегенмен оның бәрін дерлік жария еткіміз келмейді. Негізі өнеркәсіп саласын өркендетіп, өнімді экспорттау үшін кәсіпкерлерге тұрақтылық пен жұмыла жұмыс істеу керек. Сол уақытта ілгері жылжуда іркіліс байқалмайтын болады.</blockquote>–&nbsp;Қазақ даласының өмірін көз алдыңа әкелетін «этно-ауыл» мәдени кешенінің жұмысы жайында айтсаңыз…<blockquote>–&nbsp;Этно формат көріністі Досан ауылындағы 5 га жерге ұйымдастырдық. Қаланың қарбалас тірлігінен қажып, жан тыныштығын сезінуге әдемі мүмкіндік. Мұнда бас қосып жиналып, ұлттық фотосессия жасауға болады. Ең бастысы табиғаттың денсаулыққа тигізер пайдасын дәріптеу. Яғни, дцп, аутизммен ауыратын балаларға дем салу, табиғатпен емдеудің тәсілін қарастыруға көңіл бөлмекпіз. Түптеп келгенде дін мен дәстүр тамырлас ұғым. Сондықтан оған бөліп қарамай, теңгерімін сақтау маңызды. Ниетіміз – қазақша үндестікпен байланысты үзбеу.</blockquote>–&nbsp;Сән саласында жаңашылдық жайлы көп айтылады. Бір-бірімен үйлестіру, жамап-жабыстыру тәсілі көп. Бұл ұлттық киімнің негізгі үлгісін жойып жібермей ме?<blockquote>–&nbsp;«Замануи үлгімен ұштастырамын, Еуропаның стилімен коллаборация жасаймын» деп болмысты бүлдіру бекер. Қысқасы артық қылам деп тыртық қылуға болмайды. Өткеннің өнегесін сақтап, тарихты зерттеу керек. Тарихты зерделегеннен кейін ғана жаңашылдыққа иек артқан жөн. Өйткені жаңалаудың да, үйлестірудің де өз жөні бар.</blockquote>–&nbsp;Әңгімеңізге рақмет!

Аида Керімқұлова: «Ниетіміз – қазақша үндестікпен байланысты үзбеу»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Әлемдегі ең қауіпті мамандықтардың бірі – өрт сөндіруші қызметі. Ол жүректілік пен батылдықты талап ететін нағыз ер жүректерге тән мамандық. Өрт сөндірушілер күн сайын өлім мен өмірдің арасында арпалысып жүреді. Себебі, бұл іс сәл мүлт кетуді кешірмейді. Осындай жауапкершілігі мол мамандықты атқарып жүрген азаматтардың бірі – Қазалы ауданының №9 өрт сөндіру бөлімі, Қазалы қаласының №15 өрт сөндіру бекетінің бөлімше командирі, азаматтық қорғау старшинасы және бұл салаға өзінің 19 жылға жуық уақытын сарп еткен өжет өрт сөндіруші Олжас Сыдықпен сұхбаттасқан едік.– Ең алғашқы өртпен арпалысқан кезіңіз...– Есімде 2006 жылы тұрғын үйден өрт шығып, жедел жетіп, тұрғын үйде тірі жан болмаған соң, құнды заттарды алып шықтық. Артынша үйде газ балонның бар екенін естіп, тәуекелге бел буып соны алып шыққанбыз.– Оқыс жағдай кезінде көзсіз батылдыққа барған сәтіңіз болды ма?– Бұндай жағдай әрбір өрт сөндірушінің басында болған шығар, сірә... Белгілі бір орыннан қоңырау түсіп, көздеген жерге жеткенімізде ғимарат көк түтінге оранған екен. Ғимарат ішінде «бір азамат қалып қойды» деген ақпарат келгенде көп кідірмей терезені бұзып кіргенмін. Қуанышымызға орай ақпарат жалған болып шықты.– Өрт сөндірушінің айлығы шайлығына жете ме?– Әрине жеткілікті. Қазақта «Ердің тапқаны еселі» деген жақсы сөз бар.&nbsp;Сол себептен ер азамат қандай салада жұмыс жасаса да ол шайлыққа да, басқаға да жетеді.– Көбі бұл мамандыққа баруға дауаламайды. Ал сіз өз мамандығыңыздан бақыт таба алдыңыз ба?– Шыны керек, осы мамандықта қызмет ету үшін арнайы әскерге де бардым. Келген соң орналасып, дос-жаран, жақсы әріптестерге байып, тіпті осында жүріп отбасылы болдым. Мен үшін бұдан асқан бақыт жоқ. Сол үшін де мамандығымнан бақыт таба алдым деп айта аламын.– Егер сіз өрт сөндіруші болмасаңыз, қандай мамандықты таңдар едіңіз?– Менің негізгі оқып-тоқып алған көк қағазымда заңгер маманы деп жазылып тұр. Сондықтан өрт сөндіруші жолын таңдамағанда, мүмкін сол заңгер саласы бойынша жұмыс жасар ма едім?!– Сіздің мамандықта асқан жауапкершілік пен өжеттілік қажет. Сіздің ойыңызша өрт сөндірушінің бойында басқа да қандай қасиеттер болуы керек?– Әрине, ең басты екі қасиет ол – жоғары жауапкершілік пен өжеттілік. Осындай қызметте жүрген соң, түрлі жағдайлар орын алып жатады. Сондай сәттерде психологиялық және физикалық тұрғыда мықты болу да әрбір өрт сөндірушінің міндеті.– Кейбір өрт сөндірушілердің еңбегі тасада қалып қойып жатады. Жалпы сондай сәттерде іштей реніш болмай ма?– Негізгі ісіміз адам өмірін аман алып қалу мен өртті ауыздықтау болған соң, мақтау-марапатты көздеу мақсатында жасалмайды біздің жұмыс. Сол үшін ешқандай реніш те, өкініш те өзекті өртемейді.– Белгілі бір орында өртті ауыздықтау барысында жазатайым оқиға болған жағдайда сіздерге сақтандыру шаралары қолданыла ма?– Я, бар. Оның барлығы арнайы бөлімдерде мемлекет тарапынан қарастырылған.– Қызыл жалын жаулаған ғимарат ішіндегі жанның немесе сіздің өміріңіз, яғни қос таңдау тұрса қайсысын таңдар едіңіз?– Негізі кез келген жағдайда қос тарапты да сүйреп шығуға тырысамыз. Ал егер басқа амалы болмаса, әрине жоғарыда атап өткендей адам жанын аман алып қалу мен берілген антты орындау. Себебі ол әрбір өрт сөндірушінің парызы деп санаймын.– Өзіңіздің ізіңізден ерген перзентіңіздің осы &nbsp;мамандықты таңдауына кеңес берер ме едіңіз?– «Әке көрген оқ жонар» демекші, бұл саланы ұлым да таңдап отыр. Қазіргі таңда ұлымды осы мамандыққа, Көкшетау қаласындағы арнайы оқу орнына дайындап жатырмын.– Жастарға айтар ақылыңыз...– «Дені сау ұрпақ – ұлт болашағының кепілі» деген жақсы сөз бар. Сондықтан салауатты өмір салтын ұстанып, ел үмітін ақтар азамат болыңыздар. Кез келген жағдайда өрт сөндіру ережелерін сақтап жүріңіздер және қандай мамандықты таңдасаңыздар да, шын ықылас пен бар ынта-жігеріңізді салып жұмыс жасаңыздар. Сонда ғана діттегеніңізге жетесіздер.– Сұхбатыңыз үшін рахмет!

Өрт сөндіруші күніне қауіппен бетпе-бет келеді...

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Жәнібек бала күнінен теміржол саласында еңбек етуді армандады. Болашақ мамандығын оқушы күнінен таңдаған бозбала оқу бітіре салысымен Ақтөбе қаласына жол тартты. Арманы – асқақ, мақсаты – айқын Жәнібек Ілиясов Ақтөбе коммуникациялық транспорт және жаңа технологиялар колледжіне оқуға түсті. Бүгінгі таңда өз қалаған теміржол саласының ыстығына күйіп, суығына тоңып жүрген жас маман аталған саланың қыр-сырын біркісідей меңгеріп қалған.Еліміздің өзге мемлекеттермен терезесі тең дәрежеде дамуында қазақ жастары белсене қызмет атқаруда. Жастардың жалынды талпынысы мен еңбекке ынталары елдің өркендеуіне үлкен үлес қосуда. Дәл осылай, білімі мен адамгершілігі, талпынысы мен жауапкершілігі ұштасқан жастардың қатарында Жәнібек Тимурұлы да бар.Өз ісінің шебері атанған жас маман Қызылорда облысы, Арал қаласында туып өскен.&nbsp;Мектептен соң Ақтөбе коммуникациялық транспорт және жаңа технологиялар колледжінде оқыды. Отан алдындағы әскери борышын өтеп келген соң М.Тынышбаев атындағы қазақ көлік және коммуникация академиясында жоғары білім алды.Темірдей тәртіпті талап ететін теміржол саласында табандылығымен көзге түсіп жүрген Жәнібек алғашқы еңбек жолын Атбасар теміржол станциясының жол жөндеушісі болып бастаған. Жұмысқа деген жауапкершілігі мол жас маманның уақыт өте келе кәсібилігі шыңдалып, қызмет сатысымен жоғары өрлеп келеді. Жол жөндеуші болып жұмысқа кірген Жәнібек оператор, аға оператор және жол шебері операторы дәрежесіне көтерілдіТуған жердің өсіп-өркендеуіне өз үлесімді қоссам деген Жәнібек Тимурұлы бүгінде Қазалы жол дистанциясына жол диспетчері қызметін абыроймен атқарып келеді.– Шынайы талпыныс, нық қадам жасасаңыз, үздік нәтиже көресіз. Мен мамандығымды мақтан тұтамын әрі өзіме артылар жауапкершілік жүгінің салмағын сезінемін. Өзіңді жетілдіріп, жан-жақты байыту бүгінгі қоғамның басты талабы», – деген Жәнібек Тимурұлы бірнеше тренингтік орталықтар, семинарлар мен академиялық конференцияларға қатысып, біліктілігін арттырып отырады. Ол «Қазақстан Ұлттық теміржолының 100 жас есім» жеңімпазы, «Қазақстан темір жолы» ұйымдастыруымен Республикалық жастар форумының активті қатысушысы, VII сессиялық жастар лагерінің белсендісі, үздік әлеуметтік корпоративті волонтер, «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясына адал еңбегі үшін алғыс хат иегері секілді қол жеткізген жетістіктері де аз емес. Заман талабымен қатар дамып, ағылшын тілінен біліктілік курстарына да белсенді қатысып келеді. Жас болса да жан-жақтылығымен ұжымда өзіндік орны бар маман кейінгі толқынға білгенін үйретуден жалықпайды.

Қазалы: Теміржолда тер төгіп жүрген жастар көп

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің Археология және этнография ғылыми орталығының ғылыми қызметкері Жетесби Сұлтанжанов Германияның Тюбинген университетінде ғылыми тағылымдамадан өтіп, елге оралды. Осы орайда шетелде біліктілігін шыңдаған ғалыммен тағылымдаманың маңызы, археологияның даму барысы жөнінде әңгімелестік.– «500 ғалым» бағдарламасы аясында Германияда ғылыми тағылымдамадан өттіңіз. Бұл елдегі білім беру жүйесінің ерекшелігі неде? Германияны таңдауыңызға не себеп болды?<blockquote>– Германияның жоғары оқу орындары әлемдегі ең үздік, яғни ТОП – 200 университеттің қатарында. Бұл елді таңдауымның себебі білім берумен қатар, ғылым саласы, оның ішінде археологиясы жақсы дамыған. Эберхард Карл атындағы Тюбинген университеті мен Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті бірнеше жылдан бері әріптестік байланыс орнатып, археологиялық бағытта бірлескен жұмыстар атқаруда. Екі елдің ғалымдарын біріктірген жобаларға өзім де қатыстым. Сонымен қатар, бұл білім ордасынан бөлек Неміс археология институтындағы Еуразия департаментінің материалдарымен таныстым.Тағылымдама алты айға созылды. Оқу орындарының кітапхана қорымен қатар Еуразия департаментінде Өзбекстан, Қырғызстан, Ресей сияқты бізге жақын орналасқан мемлекеттер туралы мәліметтер базасы бар. Бұл тақырыпты тереңірек тануыма жол ашты. Тюбинген университетінде негізінен ғылыми жұмыс жүргізудегі еуропалық әдістерді меңгердім. Еуропалық зерттеушілердің монография, диссертацияларының өзіндік ерекшелігі болатыны рас.</blockquote>– Бұл сапардың маңызы, жинақтаған тәжірибеңіз туралы айтып берсеңіз…<blockquote>– Осы кезде Сырдың төменгі ағысындағы ортағасырлық қалалар, соның ішінде Жанкент қалашығының инфрақұрылымы, қаланың жоспарлануы, ғимараттардың орналасу реттілігі, дамуын зерделеп, сол уақыттағы өзге шаһарлармен салыстырудамын. PhD докторантурадағы бұл зерттеу жұмысымды Тюбинген университетінде жалғастырдым. Шешімін таппаған сұрақтардың жауабын іздеу барысында еуропалық ғалымдардың зерттеулеріне назар аударып, өзіміздікімен салыстырдым. Ғылым үшін әрбір жаңалық құнды. Сондықтан алдағы жұмыстарымызға серпін беретін мол материал жинақтадым. Берлиндегі музей аралы, Штутгард қаласындағы және Тюбинген университетінің археологиялық, палеонтологиялық музейлеріндегі жәдігер мен құнды деректер тағылымдаманың табысты өтуіне ықпал етті.</blockquote>– Оқу процесі қай тілде жүргізілді?<blockquote>– Оқу процесі өз таңдауыңызға қарай неміс немесе ағылшын тілінде жүргізіледі. Мен ағылшын тіліндегі деректермен танысып, ғалымдармен осы тілде байланыс орнаттым.</blockquote>– Университет ғалымдары ұзақ уақыттан бері Жанкент қалашығында, Жетіасар ескерткіштерінде зерттеу жүргізуде. Тың жаңалық бар ма?<blockquote>– Оқу орны зерттеу жұмыстарын көптен бері жүргізіп келеді. Кейінірек шетелдік ғылыми орталықтармен байланыс орнату, ғалымдарды тарту арқылы экспедиция халықаралық деңгейге жетті. Оның құрамында Қазақстаннан бөлек, Германия, Ұлыбритания, Ресей, Өзбекстан мемлекеттерінің зерттеушілері бар. Әрине, көпшілікке айтар жақсы жаңалықтарымыз жетерлік. Кеңес үкіметінің тұсында Хорезм археологиялық-этнографиялық экспедициясы біздің территорияда 80 жылға жуық жұмыс істеген. Көптеген ескерткіштерді анықтап, тек археологиялық әдістермен зерттеген. Бүгінде кешенді түрде жаңа технологиялармен, айталық радиокөміртектік талдау жүргізудеміз. Жанкент қалашығында 200-ге жуық радиокөміртектік талдау жасап, нәтижесінде төменгі қабаттарынан VІІ ғасырдың, жоғарғы қабаттарынан Х ғасырдың белгілерін көріп отырмыз. Көне шаһар әлі де зерттелуде. Соның арқасында Жанкент қалашығының VІІ – Х ғасырда өмір сүргені анықталды.Жетіасар және Жанкент ескерткіштерінде қазба және қайта қалпына келтіру жұмыстары қолға алынған. Қазір Жанкент қалашығында тұрғындардың бет әлпеті қалпына келтіріліп, сол замандағы үш үйдің орны, суфалар, ошақтар мен ыдыстардың көшірмелері қойылды. Бұл – Жанкентті аспан астындағы ашық музейге айналдыру мақсатындағы жұмыстар.Жетіасар бойынша айтар болсақ, Алтынасар қалашығының үлкен-кіші үйін, керуен сарайының қабырғалары қайта қалпына келтірілді. Бұл ескерткіштерді сақтау мақсатындағы негізгі шаралардың бірі десек болады.</blockquote>– Жуырда Мәжілісте депутаты Еркін Әбіл жыл санап тарихи-мәдени мұралар жойылып бара жатқанын атап өтті. Археология саласының маманы ретінде бұл пікірмен келісесіз бе?<blockquote>– Депутаттың айтқан сөзі орынды. Егемендік алғалы ғылымымыз жаңару процесінен өтіп, қайта басталды десек болады. Жыл өте келе ғылымда жіберген қателіктерді байқап, оның орнын толтырып, жүйелендіруге тырысудамыз. Археология саласында ескерткіштерді қорғау, экспертиза жүргізуге байланысты жаңартылған заңдар жарық көрді. Қоғамда осындай мәселелерді жиі қозғауымыз керек. Бүгінде елімізде көптеген ескерткіш жойылу үстінде. Оған табиғи факторлармен қатар антропогендік факторлар да әсер етуде. Тарих және мәдениет ескерткіштерін қолдану мен сақтау шараларын заңмен жүйелендіру арқылы мұндай жағдайдың алдын алуға болады.</blockquote>– Қазір бұл салада қандай өзекті мәселелер бар? Археолог болуға қызығатын жастар көп пе?<blockquote>– Тарих және мәдениет ескерткіштерін пайдалану мен сақтау туралы заңның өзгеруі саланың дамуына оң ықпал етуде. 2019 жыл ескерткіштерді қорғау мен пайдалану туралы заң жаңартылды. Сонымен қатар 2020 жылы ескерткіштерге ғылыми экспертиза жүргізудің әдістері жаңартылып, бекітілді. Бұл ғылымды дамыту бағытындағы ізденістердің нәтижесі деуге болады. Ел ғалымдары бас қосқан конференция, жиындар барысында өз ұсныстарымызды жеткіземіз. Саланы дамытуға қатысты ойымыз көбіне қолдау тауып жатады.Археологияға қызығатын жастар жеткілікті деп ойлаймын. Елімізде ондаған ғылыми мекеме археологтарды дайындайды. Өзім де Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің 2012 жылғы түлегімін. Магистратурада білім алып, докторантураны Еуропада жалғастырудамын.Әлемдік практика бойынша, қазір археология саласына тек кәсіби археолог мамандар емес, сонымен қатар биология, остелогия, антропология т.б. сала мамандары қажет екені белгілі. Қазір ұшқышсыз басқарылатын аппаратты археологияда пайдалану IT мамандардың да қажеттілігін көрсетуде.</blockquote>– Уақыт бөлгеніңізге рахмет!

Жетесби Сұлтанжанов: «Сырдың төменгі ағысындағы қалаларды зерттедім»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жеке дара өнер көрсету мен топ болып төбе көрсетудің айырмасы жер мен көктей. Бір ғана өнер иесі сахнада талантын танытса, оркестранттар «өзім-өзімге» салынбай, шығарманы шыңына жеткізіп орындау үшін барын салады. Бір орындықта тапжылмай отырып, екі көзін дирижер қимылына бағыттап, өзі де ырғақтан ыршып түспей, нотаны жүрегімен сезінуі шеберлік. Бұл – тәжірибемен келетін кәсібиліктің көрінісі. Музыка саласының сырына терең үңілу үшін өңірдегі камералық оркестрдің көркемдік жетекшісі Анар Жаңбырбаевамен әңгіме құрған едік.– Өңіріміз өнер өкілдерінен кенде емес. Сондықтан камералық оркестрдің құрылу тарихына тоқталсаңыз. Жалпы құрамда қанша адам бар?<blockquote>– 2014 жылы облыстық филармонияда камералық оркестр ашылды. Содан бері киелі сахнаның киесін ұғынып, өнер көрсетіп жүрміз. Қазіргі таңда құрамда 27 адам бар. Жеткен жетістігіміз де аз емес. «Әуен Фест» камералық оркестрлердің республикалық фестиваль-конкурсында екі рет лауреат атандық. Бұдан бөлек, еліміз бен Еуропада, Венгрия мен Түркия, Босния мен Герцеговинада гастрольдік сапарда болдық. Көппен бөлісетін ақжолтай жаңалығымыз – симфониялық оркестрдің құрылуы. Бас дирижер – Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, профессор – Мүсілім Әмзе. Сәрсенбінің сәтті күнінде салтанатты кешті өткізіп, концерттік маусымның ашылуын абыроймен атқардық.</blockquote>– Сазгердің сырлы әуенін орындауда талғам керек. Сахнада қай шығармалар орындалады?<blockquote>– Музыка өнерінің майталманы Ахмет Жұбановтың «Абай» сюитасы орындалды. Бұл туынды 1941 жылы жарық көрген. Десе де біраз орындалмай, архивте тұрып қалған. Көңілге түрлі ой салатын шығарманың шаң басып қалуына жол бермей, қайта жаңғырту керегін әркез қаперде сақтаймыз. Сондықтан талғам мен таңдау осы туындыға түсті. Лирикалық саз бен трагедиялық әуеннің тоғысуы тыңдарман көңілін толқытып, жүрегін тебірентетіні анық. Дирижер Мүсілім Әмзе кітапханадан оркестрге жазылған ноталарын тауып, Алматы қаласында бірінші болып орындаған. Негізі қазақстандық және шетелдік композиторлардың шығармасы көпшілік назарына ұсынылады.</blockquote>– Әуен әуезді, ырғақ пен дыбыс таза қалыпта шығу үшін аспаптың сапалы болғаны маңызды. Құрамның аспаптармен жабдықталуы қай деңгейде?<blockquote>– Филармония аспаптарды тапсырыс беріп немесе тендерге түсіп сатып алады. Бірақ тендерден алу тиімсіз. Өйткені, басты мәселе тендерге аспаптың арзаны қойылатындығы. Сондықтан, үн үздіксіз мөлдір шығу үшін аспапты ойнап, тексеріп таңдау керек. Десе де облыстық филармонияның басшысы Талғат Мақашов пен орынбасар Азиза Іздіқұлова жұмыстың жандануына жұмыла кірісіп, дамуы үшін дамыл таппай еңбек етеді. Мұның өзі оркестрді өрге сүйрейді.</blockquote>– Қазір ұлан-асыр той мен мерекелік кеште классикалық музыканың орындалуына қалай қарайсыз? Сіздің ше бұл өнердің ұлықталуына әсер ете ме?<blockquote>– Тойға шығатындарды оркестр емес, кіші ансамбль деген жөн. Себебі, оркестрде 28-30 немесе 120 адамға дейін өнер көрсетеді. Ансамбль құрамында квартет – 4 адам, арасында квинтет – 5 адам немесе сестёр – 6 адам болады. Бірақ қай-қайсысы да адамның қызығушылығын оятып, классикалық музыкаға құлақ түруге бейімдейді. Сондықтан көпшілік жиналған жерде музыканың орындалуын қолдаймын. Бұл өнерді өміршең етеді. Демек, мұны классикалық музыканың жарнамасы деп қарастыруға негіз бар.</blockquote>– «Титаник» трагедиясында өлім алдында өнерін тоқтатпаған сегіз музыкант жайында айтылады. Жалпы оркестр мен музыканың құдіреті жайында не дейсіз?<blockquote>– Иә, кеме суға кетіп, адам жанын мұң кемірген сәтте музыканың үнін үзбегендер жұрт жадында. Өмір мен өлім арасындағы қыл көпірде көптің қайғысын әуенмен ұмыттырғысы келуі ерекше, әрине. Кейбірі аман қалудың амалын іздегенде, аспабын тастамай әуелетуі әсерлі. Бәлкім, бұл өнерге деген құрмет! Сайып келгенде, классикалық музыка – адам жанының емі. Музыка – мәселені ұмытуға, тыныштық табуға, сананы серпілтуге ықпал етеді. Сондықтан оның құдіретіне күмән келтіруге болмас.</blockquote>– Үнде үйлесім болғаны маңызды. Сонда туынды тыңдарман құлағыңа жетеді. Орындау кезінде оркестрдгі өнер өкілдері бір-біріңізді қалай ұғынасыздар?<blockquote>– Орындауда іркіліс байқалмасы үшін әрбір маман бір-бірін сөзсіз түсіну керек. Ол жерде дабырлап сөйлеп, белгі беріп, ым-ишара жасалмайды. Әркім өзінің түйсігіне, сосын дирижердің қол қимылына мән береді. Яғни, шатасу мен жаңылуға мүмкіндік бермейтін математика деп айтар едім. Оркестранттар секунд сайын санап отырады, соның нәтижесін дирижер көрсетіп тұрады. Дирижердің басты рөлде болатыны да сол. Демек, оркестранттар бір сәтте тұтас ағзаға айналады.</blockquote>– Біразы ән айтуға құмар, әнші болуға әуес. Қалай ойлайсыз, жастар оркестр музыканты болуға қаншалықты қызығады?<blockquote>– Өмірінің өзегін музыка деп білетін жас өнер өлкесіне енуге асығады. Талант пен талаптың үдесінен шыққан шын өнерлінің өрге жүзетіні де ақиқат. Егер оркестрге қызықпайтын адам болса, біз бүгінгі жетістікке жете алмас едік. Тек өнер мектебін жандандырып, жастарды тартуға атсалысу керек. Алғашқыда аймақта камералық оркестр Қырымбек Көшербаевтың қолдауымен ашылды. Бүгінде жұмыс жүйесіз емес. Бірақ, штатты толықтырып, қадр мәселесін реттеу маңызды. Мәселен, музыка мектебінде скрипкада оқығысы келетіндер көп. Дегенмен дәріс беретін мұғалім аз. Өңірдегі музыкалық колледж бен өнер мектебі, филармония берік байланыстамыз. Енді штат пен кадр ісін жолға қойсақ, талай дарынды өнерпаз дайындауға қауқарымыз жетеді.</blockquote>– Мамандар қай жақтан жиналған?<blockquote>– Бір қызығы, кейде дайындық жұмысын желіге жүктейміз. Сонда кері байланыстың болатыны бізді қуантады. Яғни шебер музыканттар оркестрімізде өнер көрсеткісі келетінін айтып, жылы лебізін білдіреді. Сондықтан үй мәселесі шешімін тапса, олар өңірде өнер көрсетуге дайын. Біз тарапымыздан аймақ басшысына осы жайында ұсыныс айтып жатырмыз. Облыстық мәдениет және спорт басқармасының басшысы Мира Қазбекова да бұл ойды құптап отыр. Жалпы атқарылған ауқымды істер оң нәтиже беруде. Аймақ басшының қолдауы мен қамқорлығы өнер саласын ілгерітуде.</blockquote>– Әдемі әңгімеңізге рақмет! &nbsp;

Анар Жаңбырбаева: «Герцеговинаға да гастрольдік сапармен бардық»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;Тамырсыз тасында да шежіре тұнып тұратын аймақтың әрбір түкпірінде сан ғасырлық тарихты бойына сыйдырған жәдігерлер жетерлік. Ұлт мұрасын жинақтап, ұрпақ санасына сіңіріп жүрген музей қызметкері Әйгерім Бекқұлиевамен сұхбаттасудың сәті түскен еді.– Әңгіменің әлқиссасын музей ұғымынан бастасақ... Өзі қайдан, қалай шыққан сөз?&nbsp;– Музей грек тілінен аударғанда «муза сарайы» деген мағынаны білдіреді. Өнер адамдарының іздейтін музасы музейде жатыр. Музей алғаш пайда болған Грецияда арнайы үлкен зал болған. Халық сол залда жиналып, өздерінің өнерін көрсететін болған. Бірі ән шырқайды, бірі өлең оқиды. Кейін сол залда бір орын пайда болады. Сол орынға халық үйіндегі көне дүниелерін әкеліп қоя бастайды. Заттар жиналып, қоймаға айналған кезде оны ашып, келген халыққа көрсететін экспозициялық құрылым жасақтайды.&nbsp;Оны таныстыратын экскурсовод қажет болады. Орталарынан оны баяндайтын адам сайлайды. Осылай музей құрыла бастайды. Бүгін де музей – тарихи эскпонаттарды, жәдігерлерді сақтайтын ғана орын емес, түрлі іс-шаралар өткізетін де мәдени мекеме.&nbsp;– Үнемі ел аралап жүресіз. Жәдігерлерді ел аралап, үйді-үйге соғып, ұлт мұрасының қорын толтырып жүрген еңбегіңіз көзі қарақты оқырманға таныс. Осы экспедиция туралы айтсаңыз...&nbsp;– «Сыр өңірі бойынша далалық экспедиция және империкалық зерттеулер» атты музей экспедициясы ұйымдастырылып келе жатқанына 5 жыл болды. Музейдің мүмкіндігі бойынша ауыл-ауылды аралап, халықтың қолындағы жәдігерлерді жинап жүрміз. Негізгі миссия – өңірдің тарихын баяндайтын, халықтың тұрмыс-тіршілігінен мәлімет беретін жәдігерлер жинақтау және ұмыт қалып бара жатқан халық ауыз әдебиеті туындыларын жинау. Бір қызығы, ел аралап жүріп, ұсталардың дүкендері болғанын біліп, бағытымыз күрт өзгерді. Биыл «Сыр өңірі – ұсталар ұстаханасы» атты бөлек экспедиция ұйымдастыруды жөн көрдік. Өйткені Сыр өңірінде ұсталар көп. Бұл тақырып мен үшін өте қызық. Халықтың ұсталарға деген құрметі ерекше, олардың дүкендері болмаса да, орнын қоршап, әлі күнге дейін жоғалтпай, ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп отыр.&nbsp;– Ұсталар туралы арнайы тақырып бөліп, жеке-дара қарастырып көрдіңіз бе?&nbsp;– Өзім өте қатты қызыққан осы тақырыпқа кейін арнайы бет бұрдық. Экспедиция тақырыбы жалпыдан жалқыға өтті. Ұсталар тақырыбына ауысып кеттік. Ұстаның ұстаханасын дүкен деп атағаны, дүкен сөзінің тарихы ұстаханада жатқаны біз үшін өте қызықты болды. Мені ұсталардың қызықтырғаны, ұста тек ұста болмаған, ол міндетті түрде сынықшы, емші, бақсы, көріпкел болған. Осы емшілік қызмет ұсталықпен қатар жүрген. Зерттей келе сол емшіліктің отпен тікелей байланысты екенін түсіндім. Қолөнер шеберлері көп: етікші де, кілем тоқушы, ши тоқушы, киіз басушы, ағаш ұстасы да бар. Емшілік қасиет олардың бірде біреуінде жоқ, тек темірден түйін түйіп, отпен жұмыс істейтін ұстада ғана болады екен. Оттың киелі культ екенін түсіндім. Оттың қасиеті ерекше екенін сезіндім. Отпен байланыстыра отырып, ұсталарды зерттеуді қолға алдым.&nbsp;– Экспедиция барысында табылған жәдігерлерге байланысты айтып өтсеңіз...&nbsp;– Ғасырлық тарихы бар бесік табылды. Одан бөлек, дәрі үгіткіш немесе тағы біреулер насыбай езетін құрылғы дейді, сол біздің назарымызға ілікті. Түрлі елеуіш, жылдар бойы сарайда жатқан сандық, келі, келсап, күбі, піспек, диірмен де табылып, музей қорына тапсырылды. Әрбірінің өз тарихы бар. Үш әженің қолынан өткен келі де біздің қолымызға түсті. Зерттеген сайын тың тақырыптар табылуда. Этнографиялық жәдігерлерді жинақтауда шеберлердің жасаған асыл дүниелерін көрдік. Ал экспедицияның мақсатына сай сол шеберлердің құрал-саймандарымен таныстық. Көздің майын тауысатын зергерлердің білезік, сырғаларын, әшекей бұйымдарын көріп қызыққанымызбен, оның артындағы орасан зор еңбекті, қандай саймандармен жасағанын біле бермейміз. Біз сол құралсаймандарды жинақтап жатырмыз. Көбісі сақталмаған, бірақ мүмкіндігінше қарап жатырмыз. Мысалы, Қазалы ауданының Бекарыстан би ауылында Файзулла Тілеуқұлұлы деген ұста болған. Базарқожаның ұрпағы. Әшекей бұйымдарды жасайтын қалыпты өзі істеген. Әкесінен ұсталық дарыған ұлы Мейірімхан музей қорына әкесінің құрал-саймандарын үлкен құрметпен табыс етті. Ұсталардың құрал-саймандарына тіл бітсе, талай сырды ақтарар еді-ау...&nbsp;– Сұхбат барысында сіздің мамандығыңызды ерекше жақсы көретініңізді, әрбір ісіңізді жан-тәніңізбен беріле мұқият орындайтыныңызды байқап отырмын. Негізі бітірген мамандығыңыз осы салаға жата ма?&nbsp;– Мамандығым – қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі. Оқу бітіріп, жұмыс іздеген сәтімде музейден экскурсовод қызметі бұйырды. Осылай үш ай экскурсовод болдым, одан кейін ғылыми қызметкер болып еңбек еттім. Өзіме әсер еткен қызықты мағлұматтарды «көрген-баққаның музей болса» деген хэштегпен әлеуметтік желіде де жариялаймын. Білесіз бе, менде қазір үлкен бір мақсат бар. Ол – музей қызметкерлерінің мәртебесін көтеру. Жұмысынан шаршаған таныстарым «музейде жұмыс бар ма? Оңай жерге ауысқым келіп еді, мына жер қиындап кетті. Музейге барып демалсам деп едім» деп жатады. Осы сөз менің жаныма батады. Музей ісін оңай көреді. 2020 жылы «Асыл мұра» деген бағдарлама ашып, музей қорындағы жәдігерлерді музей қызметкерлерінің өзі таныстыратынын айтып, басты талапқа айналдырдым. Бұл жоба Қазақстан музейлерінің арасында өтетін дәстүрлі фестивальде «Үздік музейлік жоба» номинациясын жеңіп алды. Биылдан бастап облыстық «Қызылорда» телеарнасында «Жәдігер баян» деген жобамыз жарық көруде. Жобада музей қорына жаңадан түсіп жатқан жәдігерлерді музей қызметкерлері таныстырады. Әсіресе жеті ауданның қызметкерлеріне біраз мүмкіндік беріп отырмыз. Мұның барлығының ар жағында музей қызметкерлерінің мәртебесін көтеру мақсаты тұр.&nbsp;– Халықты музейге тартуға қандай қадам жасалуда?&nbsp;– Әлемдік тенденцияда музейдің үш түрі қалыптасып келеді. Алғашқы топты дәстүрлі музей деп алсақ, екіншісі – заманауи бағытта. Үшіншісі – аралас музей. Қызылорда облыстық тарихи өлкетану музейі үшінші бағытқа жатады. Бүгінгі қоғам дәстүрлі музейден заманауи музейге жайлап көшуде. Біз дәстүрлі музей құрылымдарын заманауи музейге бағыттап, сенсорлық киоскілер, лед экрандар, аудиогидтер пайдаланамыз. Сол себепті аралас музей құрылымына жатады. Музей экспонаттары да уақытпен үйлесе отырып, жаңарып келеді. Меніңше, экспонат емес, сол экспонат арқылы экскурсантқа берілетін сезім маңызды. Мұны өзімнің тәжірибемде жиі пайдаланамын. Мәселен, монолог емес, диалогқа негіздеймін, экспонатқа арнап өлең шығарамыз. Халыққа жәдігерлерді айтып көрсету мен қолмен ұстатып, ұғындыру екі бөлек нәрсе. Сондықтан біз қолмен ұстауға болатын жәдігерлерді қайта жаңғыртудамыз. Мәселен, музей қорында сақталмаған, бірақ ата-бабамыз тұтынған бір затты ел аузынан суретін сөзбен салдырып алып, оны қайта жасатып шығардық. Әрине, мұның артында үлкен қаражат тұр. Сол мәселені шешіп берген музей басшысы Сапар Көзейбаевқа алғысымыз зор. Мысалы, бұл қатарда жастық ағашы, неке кесесі, кір шомбал, шаш қап, малшылар пайдаланған тұяқ тақа, шоқпардың бір түрі бос мойын қайта жаңғырды. Тұсаукесер әшекейі ерте кезде көп қолданылған. Осындай дүниелер арқылы біз музей қорын толықтырдық.&nbsp;– Сұхбатыңызға рахмет.&nbsp;

Сыр елі – ұлттық құндылықтардың мекені

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Корея мемлекетіне қызықпайтын адам кемдекем. Таңғы шық елінің әр ғажайыбы таңданыс тудыратыны рас. Тіпті тарихқа тұнған алып шаһардың өз шындығы бар. Бұл туралы аудармашы, “Хангук” кәріс тілі оқу орталығының директоры Іңкәр Абдраимовамен әңгіме өрбіткен едік.– Шет мемлекетте оқыдыңыз. Осы аралықта не түйдіңіз? Жалпы санада немесе өміріңізде өзгеріс болды ма?<blockquote>– Кангнам университетінде кәріс тілі-ағылшын мәдениетін меңгеру мақсатында 3,5 жыл оқып, Йонгин қаласында тұрдым. Танымым кеңейіп, санада өзгеріс болды. Өмірде дүние-мүлік жинау, жұртпен жанталаса жарысу, әсемденуден әлдеқайда маңызды іс барын ұқтым. Саяхат пен оқу – дамудың кілті. Сондай-ақ қиыншылықты қабылдауды, сабырлы қалпымда қалуды үйрендім. Шыңдалдым. Алдағы 10 жылдық Қазақстандағы өмірімді көріп, болашаққа барғандай әсер алдым. Уақыт пен ақша, жалпы өмірге қатысты көп нәрсені ой елегінен өткіздім. Қажетті тәжірибе жинақтадым десем артық емес.</blockquote>–&nbsp;Кәріс тілін үйренуге сөздік жасадыңыз. Тіпті мейрамхана мен демалатын орынға дейін бағыт бар. Авторлық кітап шығаруға идея қалай туындады?<blockquote>– Өткен жылы қыркүйек айында кәріс тілі бойынша оқу орталығын аштым. Қазір 40 оқушы қатысып, білім алуда. Курсты онлайн және офлайн форматта да өткіземіз. Оқу орталығымыз Сеул қыздар университетімен байланыс орнатты. Енді аталмыш университетке оқуға жіберуге мүмкіндік қарастырылған. Жастардың тіл үйренуге қызығушылығы зор. Алдағы уақытта оқушы саны артады деген ойдамын. Сондай-ақ сұраныс бойынша арнайы кітап әзірледім. 100 беттен тұратын жинақта сөздік, базалық кәріс тілі бойынша видео сабақтар бар. Кореяға барған жағдайда қажет болатын ақпаратты да ұсындым. Яғни дорама түсірілген орын мен аймақтың мекенжайы белгіленіп, карта үлгісінде жасалды. Сонымен қатар халал мейрамхананы да атап көрсеттім. Қазақ тіліндегі мәліметтің аздығы кітап шығаруға себеп болды. Оқушы кезімде Корея туралы зерттесем дереккөздің барлығы орыс тілінде берілді. Оны түсіну үшін ата-анамнан аударып беруін сұрайтынмын. Бұл қазірде мәселе. Кітапты жастар игілігіне пайдаланады деп сенемін. Алдымен әлеуметтік желіде тұрақты оқырмандарыма жарнамалаймын. Таралымы 1000 данадан басталады.&nbsp;</blockquote>–&nbsp;Дораманың жанкүйері көп. Қиялмен қабысатын сюжетке сүйсінген жас Кореяны көргісі келеді. Кәріске тұрмысқа шығатындар да жоқ емес. Айтыңызшы, мұның ажырасуға ықпалы бар ма?<blockquote>– Дорамада сюжетке сендіру әртістің шеберлігі. Шынайы өмір сериал секілді емес. Кореяның тыныстіршілігін экраннан көріп, баруға қызығу заңдылық. Өйткені әдебі келіскен әдемі мемлекет. Десе де Кәріс жігітіне тұрмысқа шығу сынды ойлар опық жегізуі мүмкін. Иә, жаңа ортаға сіңісіп, тіл табысатындар жоқ емес. Дегенмен екі мемлекет болған соң екі түрлі дәстүр, мәдениеті де бөлек. Тіпті үйренісе алмай, қиындық та кездесетіні анық. Оның ақыры ажырасумен аяқталады. Бұдан бөлек жастар Кореяға нәпақасын тауып, жұмыс істеуге заңсыз жолмен барады. Айына 800 мың теңгеден 1,5 млн теңгеге дейін табуға мүмкіндік бар. Қаржылай тапшылық болған соң ер адамдар Кореяға барып, жары елде қалып қояды. Тіпті ұзақ жыл бір-бірін көрмей, бөлек отбасын құрып кететіндер бар. Ол жақта заңсыз жүргендіктен елге қайтудың да амалы қалмайды. Сонымен қатар, Кореядағы өмірден соң елдегі тіршілікке қайта үйрену депрессияға ұшыратады.</blockquote>–&nbsp;Екі ел арасындағы визасыз режимді кәдеге асырған адам көп. Заңсыз жұмыс істеген қандастар айыппұл арқалады. Бұл жайында не дейсіз? Жалпы виза алудың қиындығы қандай?<blockquote>– Иә, мұндай жағдай көп кездеседі. Саяхатқа келдім деп, Корея шекарасынан өтіп, заңсыз жолмен жұмыс істеуге қалады. Сөйтіп, өкінішке қарай, қара тізімге енеді. Бұл Қазақстан халқына кері әсер етері белгілі. Визасы бар студенттердің Кореяға баруы қиындағаны содан. Тіпті білім алғысы келетін студентке оқу визасын алуды қиындатып жатыр. Қара тізімнен шығудың жолы – заңды сақтау. Айыппұл салуда да екі нұсқа бар. Оның бірі белгілі мөлшерде айыппұл төлеу немесе Корей мемлекетіне баруын шектеу. Тіпті өмір бойы Кореяға бара алмауы ықтимал, бұл отбасына да қатысты. Енді екі ел арасында жұмыс визасы қарастырылуда. Соңғы жаңалықтарға сүйенсек, ол мемлекетке жұмыс істеуге жылына 3 мың қазақстандықты жібере алады екен. Белгілі бір деңгейде кәріс тілін білу міндетті. Яғни, арнайы тестілеуден өтіп, медициналық сараптамадағы оң көрсеткішімен сол жақта жұмыс істеуге рұқсат етіледі. Жұмыс істеу мерзімі – 3 жыл. Жұмыс визасының тиімділігі осы уақыт аралығында емін-еркін елге келе алады. Өйткені бәрі заңды түрде болмақ.</blockquote>– «Интернет жылдамдығымен Токионы артта қалдырдық» деген әңгіме қоғамда қызу талқыға түсті. Ал Корея толық тегін интернетпен қамтамасыз етілген. Сіздіңше, бұл жүйе бойынша қандай кемшін&nbsp;тұсымыз бар?<blockquote>– Кореяда мобильді тариф пен 5G интернеті бөлек. Мобильді тариф елімізге қарағанда қымбат. Мұндағы айырмашылық ұялы телефонға ай сайын бірлік салсақ, ол мемлекетте бір тарифті аласыз да, ай сайын картадан ақша шешіп отырады. Қанша бірлік қалғаны көрінбейді. Тек 30 мың, 10 мың және 5 мың теңгелік тариф бар. Соның бірін сатып алып, пайдаланады. Қоңырау шектен тыс асқан жағдайда келесі айда картадан көлемді ақша ұстайды. Ал интернет жүйесі жақсы дамыған. Автобуста, автобус аялдамасында, кафеде, кез келген ғимаратта 5G ұстайды. 2018 жылдың өзінде сондай жайлы жағдай болды. Демек бізден ілгері екені сөзсіз.</blockquote>–&nbsp;«Кореяда өмір сүру деңгейі жоғары болғанымен, өмірдің өзі жоқ» дейді. Қалай ойлайсыз, қарбалас тіршіліктен бас алмайтын халық әдемі сәттерді сезініп үлгере ме?<blockquote>– Кәрістер – нәзік халық. Олардың сөзге илануы мен сенуі оңай. Уақыт және жоспармен жүретін еңбекқор адамдар. Қызылорда облысынан Корея Республикасының жері екі есе кішкентай. Соған қарамастан 52 млн халқы бар. Бәсекелестік жоғары. Сол үшін олар үздіксіз білім алып, тынбай еңбек етуге ұмтылады. Мектепте бестік бағаны да бәріне қоймайды. Бір сыныпта тек 3 оқушыға қойылады. Шектеу мен тәртіп болған соң күндізтүні тынымсыз тіршілік етеді. Бірақ содан стресске түсіп, суицид жасайтындар бар. Ал біздің қоғамда мұндай нәрсені елемеуге, сынаққа сынбауға үйретеді. Олар көп жұмыстан соң жақсы тынығады. Сенбі және жексенбі күндері еркін демалады. 3 ай сайын шетелде саяхаттауды жоспарлайды.</blockquote>– Әңгімеңізге рақмет! &nbsp;

Қызылордада жүз беттік жинақ жарық көрмек

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Тәуелсіздік ұрпақтары» грантын иелену оңай емес. Оған озық ой мен тың идея керек. Жеңіске жеткеннің өзінде жобаның тамырына қан жүгірту маңызды. Мақсат мардымды, нәтиже нанымды болмаса құр қисаптан түк шықпайды. Ал сырбойылық жас Нұрлан Биімбет дарынын дәлелдеді. Жоба-жоспары да жүйелі.– «Ақпараттық технология» бағыты бойынша Qmed бағдарламасын әзірледіңіз. Мұның мақсаты мен медицинаға ықпалы жайында сөз қозғасаңыз…<blockquote>– Адамның денсаулығы – қоғам байлығы. Сондықтан жоба науқастың жағдайын жақсарту, саулығын қадағалау мақсатында жасалды. Qmed – созылмалы ауруларды өзін-өзі бақылауға арналған мобильді платформа. Салмақ, қан қысымы өлшеміне байланысты сауалнама жүргізіледі. Берілген жауап бойынша науқастар аурулар мен аймақтарға автоматты түрде бөлінеді. Ол жасыл, қызыл және сары аймақ. Жағдайға байланысты уақытылы дәрі-дәрмек қабылдау бойынша да нұсқаулық беріледі. Бұл мәліметпен медбике де хабардар болып, сол бойынша ем тағайындайды. Сондықтан медицина үшін пайдалы платформа екені анық.Күйбең тірлікпен көбі денсаулыққа мән бермейтіні рас. Ал, бұл соның алдын алады. Яғни смартфоннан жағдайын бақылап, өмір сапасын жақсартуға мол мүмкіндік. Күтілетін нәтиже де жаман емес. Асқынуларды ерте болжау арқылы науқастың ауруханаға жатуы мен өлім-жітім деңгейін азайтады.</blockquote>– Көптеген байқауда қомақты қаржы бөлінеді. Дегенмен «Тәуелсіздік ұрпақтары» байқауының артықшылығы қандай?<blockquote>– Байқаудың басталатынын интернеттен көрдім. ІТ саласында 4 жыл жүргеннен кейін, жеңіске жететініме сенімді болдым. Сондай-ақ, бұл мемлекет басшысы тағайындаған грант, республикалық деңгейде өтетін байқау болғаннан кейін әділ өтетініне үміт арттым. Негізгі артықшылығы да осы деп білемін. Осы уақытқа дейін іс-шараларға қатысып, көптеген жобаны жүзеге асырдым. Қабілетімді шыңдап, тәжірибе жинап келемін.Елімізде дарынды, білімді жас көп. Қарсыластар да осал еместігін байқатты. Қателеспесем, жобаға 3 мыңнан аса өтініш түскен. Жалпы грант саны 30. Бес бағыт бойынша 6 гранттан бөлінді. Кіл мықтының арасында көш бастап, жеңіс тұғырынан көрінгеніме қуаныштымын. Осы жобаның басы-қасында жүріп, қолдау көрсеткен әріптестер, команда бар. Сондықтан, бұл – ортақ жеңіс.Иә, қомақты қаржы бөлінеді. Маңдай тер мен еңбек ақталып, бұған да қол жеткіздік. Әрі мұны орнымен пайдаланбақшымыз. Стартап компания болған соң команданы жалақымен қамтамасыз ету керек. Сонымен қатар қаржы техникалық құралдарға да жұмсалмақ. Алдағы уақытта әлем деңгейінде жұмыс істейтін алып компания болсақ деген ниет бар. Ел дамуына үлес қоссақ басты жетістік осы.</blockquote>– «Болашақ» халықаралық стипендиясының түлегісіз. Негізгі мамандығыңыз қандай? Ал «qBots» компаниясының негізін қалаушы ретінде не айтасыз?<blockquote>– Иә, Ресейде мемлекеттік қызмет және корпоративтік персоналды басқару мамандығы бойынша білім алдым. Осылайша 2018 жылы магистратураны тәмамдадым. Елге оралған соң мамандығыммен Алматы қаласының әкімдігінде 1 жыл қызмет атқардым. Жұмыс істеп жүріп, жобамен қосымша айналыстым. 2020 жылдан бастап ІТ саласына қызығушылық танытып, бірқатар жобаны қолға алдым. Соның бірі – «qBots». Қазіргі таңда 10 шақты қызметкер бар. Бірлесе отырып, 70-тен аса жоба әзірледік. Нарыққа енгеннен 30-35 компаниямен байланыс орнаттық. Техникалық қызмет көрсетіп, тиісті төлемді аламыз. Алғашында телеграм ботты жасақтасақ, қазір бірнеше бағдарламаны іске қосу жоспарда бар.</blockquote>– Сұхбатыңызға рақмет! &nbsp;

Нұрлан Биімбет: «Нарықта 35 компаниямен байланыс орнаттық»

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Сырдария ауданының орталығы Тереңөзек кентінде соңғы уақытта құрылыс жұмыстары жандана түскен. Қазіргі уақытта кенттің іші көркейіп, абаттандыру жұмысы жүргізіліп келеді. Бүгінде жаңа үйлер бой көтеріп, халық игілігіне берілуде. Өз кезегінде жыл көлемінде атқарылған жұмыстар Тереңөзек кентінің әкімі Ержан Бақтияровпен сұхбаттасқан болатынбыз.– Ержан Бақтиярұлы, Тереңөзек кентінің халқының саны қанша? Халық игілігі үшін жасап жатқан жұмыстар кеңінен ақпарат берсеңіз.– 2023 жылдың қорытындысымен Тереңөзек кенті бойынша барлығы 11&nbsp;515 тұрғын және 2510 үй-жай тіркелген.Кенттің жалпы жер көлемі 11 116 гектарды құрап, онда 76 көше орналастырылған. Оның асфальтанғаны 57, жарықтандырылғаны 48. Тұрғын жайлар 100 пайыз ауыз сумен қамтылса, көгілдір отынға 90 &nbsp;пайызы қосылған.Тереңөзек кентінде 300 орындық «Жайлы мектеп» жобасы аясында салынатын мектеп құрылысына 2,6 га&nbsp;жер учаскесін бөлу мақсатында аудан әкімдігінің қаулысына сәйкес&nbsp;44 жеке меншік жер учаскелері мен жылжымайтын мүліктері мемлекет мұқтажы үшін сатып алу жұмыстары атқарылуда.– Жаңа тұрғын үйлер салу үшін қандай жұмыстар атқарылды?– Тереңөзек кентіндегі жаңа шағын ауданында (135 га) жеке тұрғын үй құрылысы үшін алаңға электрмен ауыз су жүйелері толығымен тартылған. Бүгінгі күнге көшелерінің орындары ашылып, қиыршық тас төсеу және табиғи газ жүйесін тарту жұмыстары атқарылуда. Аталған жоба аясында 693 жер учаскелері пайдалануға берілетін болады. Бүгінгі күнге «Тереңөзек кенті әкімінің аппараты» мемлекеттік мекемесінің теңгеріміне барлығы 180 мемлекеттік тұрғын үй қорындағы үйлер мен пәтерлер алынған. Атап айтқанда, Қ.Бөдеев және Н.Бердіқұлов көшелері бойында 58 жер үй, Ғ.Мұратбаев және Н.Ергешбаев көшелерінде 6 көппәтерлі тұрғын үйлерде 122 пәтерлер орналасқан. Аталған тұрғын жайлар ҰОС-ардагері мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, Халықтың әлеуметтік жағынан осал топтары, Жалғыз тұрғын үйі ҚР заңнамасында белгіленген тәртіппен авариялық жағдайда деп танылған отбасылар, бюджеттік ұйымдардың қызметкерлері және көпбалалы аналар тұрып жатыр. Көпқабатты тұрғын үйлер тұрғындарымен кездесу жүргізіліп, нәтижесінде бірқатар азаматтар кіреберістеріне ағымдағы жөндеу жұмыстарын жүргізілді. Қажетті материалдары кент әкімі аппаратымен қамтылды. Сонымен қатар, аудандық бюджет есебінен аталған тұрғын үйлердің бу қазандықтарына ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді.– Тереңөзек кентінде кәсіпкерлік бағытында нендей мәселе бар?–Тереңөзек кенті бойынша барлығы 971 кәсіпкерлік субьектілер тіркелген. Оның ішінде, уақытша тоқтап тұрғаны 29.&nbsp;Жұмыс жасап тұрған кәсіпкерлердің үлесі 97,8 пайызды (942)&nbsp;құрайды.Жыл бойына барлығы 224&nbsp;тұлға &nbsp;жеке кәсіпкер ретінде тіркелген.Оның ішінде,18 &nbsp;қайтарымсыз грант алғандар, 10 &nbsp; кәсіпкер қайта жабылды, 12 &nbsp; кәсіпкер зейнеткер, 6 &nbsp; &nbsp;кәсіпкер басқа ауылдық округтерінің тұрғындары,2 &nbsp; &nbsp; мүмкіндігі шектеулі жан, 12 &nbsp; міндетті зейнетақы жарнасын төлеп жаңа жұмыс орнын қалыптастырды.Қалған &nbsp;182&nbsp;жеке кәсіпкерге міндетті зейнетақы жарнасына төлем жасату жұмыстары жүргізіліп жатыр.Есепті мерзімде кент бойынша 572 млн теңгеге 85 жоба қаржыландырылды. «Іскер» бағдарламасы арқылы &nbsp;13 жоба, –&nbsp;54,7 млн.теңге. «Бизнестің жол картасы бағдарламасы арқылы» &nbsp;4 жоба, &nbsp;176,0 млн.теңге. «Агробизнес» арқылы &nbsp;1 жоба, &nbsp;50 млн.теңге «Лизинг» бойынша &nbsp;5 &nbsp;ауыл шаруашылық техникасы 120,8 млн. теңгеге алынды.&nbsp;«Өңірлік инвестициялық орталығы» МҚҰ арқылы (РИЦ)&nbsp;3-жоба, 30,0 млн.теңге. 21-35 жас аралығындағы жастарға арналған 2,5 пайыз несие 5 жоба, &nbsp;21,1 млн. теңге.&nbsp;«Ауыл аманаты» бойынша &nbsp;2,5 пайыз несие 5 &nbsp;жоба, 51,8 млн.Теңге.&nbsp;«Бизнес Бастау» курсын оқып, &nbsp;2023 жылға грант тетігі &nbsp;49 жоба, &nbsp;67,6 млн.теңге.&nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp; &nbsp;– Жаңадан ашылған көшелерге атау беру мәселесі жолға қойылған болар…– Облыстық ономастика комиссиясының 2017 жылғы, 2018 және 2019 жылғы қорытындысы негізінде, 2023 жылы кент әкімінің Тереңөзек кентінің көшелеріне атау беру туралы 2 шешімі қабылданып, жаңа қоныстану аймағынан барлығы 18 көшеге тұлғалардың есімдері берілді. Қазіргі уақытта көше атауына байланысты қосымша10 өтініш келіп түсіп, қаралуда.«Жалғызілікті қарттар мен мүгедектерге үйден арнаулы әлеуметтік қызмет көрсету» қызметі бойынша жыл басынан бері 53 - жалғызілікті қарттарға, 18 жастан асқан 17 - мүмкіндігі шектеулі азаматтарға және 18 жасқа дейінгі 15 -мүмкіндігі шектеулі балаларға 17 маман үйден арнаулы әлеуметтік қызметті көрсетіп келеді.Жыл басынан бері 97 отбасыға 2,3 млн теңге көлемінде қаржылай және азық -түлік түрінде қайырымдылық көмектер көрсетілсе, кент әкімі аппаратының қызметкерлермен 23 отбасына 353 мың теңге көлемінде азық түлік түрінде қайырымдылық көмектері көрсетілді.– Бюджет қаржысы қалай игерілуде?Есепті мерзімде 72 отбасындағы 407 адамға 19,5 млн теңгеге атаулы әлеуметтік көмек тағайындалды.Майжарма каналын абаттандыру үшін 159,1 млн&nbsp;теңге бөлініп, каналдың жақтаулары мен табаны бетондалып, каналдың үстіңгі қабатына арнайы жаяу жүргіншілер жолымен велосипедшілер жолы орнатылды. Жобаға сәйкес демалыс орындықтарымен жарықшамдар қарастырылған.И.Тоқтыбаев көшесін (1,68 км) орташа жөндеу жұмыстары іске асырылып, жаяу жүргіншілер жолы мен темір бетонды лоток орнатылып, пайдалануға берілді. Сонымен қатар, аталған көшеге және жанама көшелерге аяқ су беру мақсатында электр желісі тартылып насос орнатылды. Жоба құны171,6 млн теңге..&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Су тасқынын алдын алу мақсатында Сырдария бойындағы бөгетті нығайту үшін 5,9 млн теңгеге жұмыстар атқарылды.Аудан әкімінің тұрғындармен кездесу барысында Мұратбаев көшесінің бас жағына түнгі жарықшамдар орнатуға өтініш білдірілуіне орай, аудандық бюджеттен 2,7 млн теңгеге жарықтандыру жұмыстары жүргізілді.Сонымен қатар, аталған кездесулер барысында тұрғындардан келіп түскен өтініштер бойынша Бөдеев көшесінің аяқ жағына, Нұрсейтов көшесінің бір бөлігіне түнгі жарықшамдар орнатылды. Тереңөзек кенті әкімі аппаратының теңгеріміндегі бу қазандықтарды ағымдағы жөндеу үшін 1,8 млн теңгеге жұмыстар атқарылып, қазандықтар "Сырдария Нұрдаулет" ЖШС нің теңгеріміне өткізілді.&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; – Жастарды әскерге жіберу бойынша атқарылған жұмыстарды айтып кетесіз бе?2023 жылғы көктемгі әскер қатарына 13 сарбаз, күзгі маусымда &nbsp;5 сарбаз жолданды. Азаматтарымыз Отан алдыңдағы борышын өтуге мүдделі.– Аудан орталығын абаттандыруға байланысты жұмыстар жүйелі түрде жасалып келе ме?Сонымен қатар, А.Иманов көшесі №36 мектеп-лицейге қарсы бетте орналасқан жасыл белдеуге жалпы аумағы 8500 метрқоршауы ауыстырылып, сырланды және қосымша көшеттер отырғызылды.«Қызылорда-Жалағаш» автожолы бойындағы «Рассойл» АЗС - «Кіші қалған» каналы аралығында 850 метр құрайтын аумақ қоршаланып, 3000 көшет отырғызылды, Оның 80 пайызы көгерді.Тереңөзек кентіне кіре беріс аумағындағы Бұхарбай батыр көшесі бойындағы «Жасыл белдеу» қоршаулары түзетіліп, сырланды. Қоршау ішіне сыр талы, терек, үйеңкі, қараағаш сынды көшет түрлері отырғызылды.Тереңөзек кентінде абаттандыру, санитарлық жағдайын жақсарту, көгалдандыру жұмыстарын оңтайландыру мақсатында сенбіліктер тұрақты түрде ұйымдастырылып отыр. Сенбілікте арықтар тазаланып, күл-қоқыстар шығарылып, талдарды әктеу, арам шөптерді шабу жұмыстары жүргізілді. Көптен көтеріліп жүрген «Айтбай арық» каналынан аяқ су пайдаланатын тұрғындардың өтініштеріне сәйкес каналға арнайы трансформатор және электр насосы орнатылды.Кентке кіре беріс аумағында орналасқан «Тереңөзек» паспорты жаңартылып (сылау, сырлау) және әріптеріне жарықшамдар орнатылды.Сондай ақ,О.Мәлібаев көшесі бойындағы «Тағзым алаңы» жөнделіп, қалыпқа келтірілді.Орталық алаң аумағындағы арканың жарық шамдары қайта жаңартылып, іске қосылды. «Парасат» алаңы ішіндегі жарықшамдар жаңартылып, қоршаулары сырланды.Барлық ойын және спорт алаңдары, демалыс орындары қайта сырланып, қалыпқа келтірілді. Тереңөзек кенті Б.Момышұлы көшесі тұрғындарының өтініштеріне сәйкес &nbsp;көше бойындағы көпірге темір бетонды бағана мен қоршау орнатылды.&nbsp; &nbsp; &nbsp;&nbsp; &nbsp;– Демеушілік есебінен жасалған жұмыстарды тізбектеп айтып бересіз бе?&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; –&nbsp;Демеушілік есебіненде бірқатар жұмыстар атқарылды. Атап айтқанда, облыс әкімдігінің тапсырмасына сәйкес Тереңөзек кентінде «Қалған дария» көлінен тиісті санитарлық нормаларға сәйкес келетін жағажай ашылды. «Сыр сұлуы» монументін абаттандыру жұмыстары демеушілік есебінен атқарылып, топырақпен жері көтеріліп, қоршаулары сырланды. Жаңа типте брусчаткалар төселіп, орындықтармен жарықшамдар орнатылды.А.Иманов көшесіндегі 3 көпқабатты тұрғын үйлердің қасбеттері жаңартылды. Бұл жұмыстар "УниверсалСтрой Сервис", "Real Stroy Invest", "Алтын Айдарлы" серіктестіктерінің есебінен жүргізілді.&nbsp;Демеушілік есебінен Д.Керейтбаев көшесі бойындағы балалар ойын алаңы қайта қалпына келтірілді.&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; – Биыл жоспар бойына бірша қатар жобалар жүзеге аса ма?–Тереңөзек кентінде тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигон құрылысы саланыды деп күтілуде. Жоба құны – 475,5 млн теңге.Тереңөзек кентінің орталық көшелерінде жаяу жүргіншілерге арналған жол құрылысы жүргізіледі деп жоспарлануда. Жоба құны –382 млн теңге.Аманкелді Иманов көшесіндегі көпқабаттытұрғынүйлердің аула аумақтарын қайта жаңғыртуға 170,6 млн теңге жұмсалады деп күтілуде.&nbsp;Жоба құны – 7 млн теңге болатын «Бұхарбай батыр көшесінен жаяу жүргіншілер жолын А.Иманов көшесіне қосу жобасы бар. Қ.Бөдеев көшесіне тротуар мен науа салу ға 236,7 млн теңге жұмсалады деген жоспар бар. Н.Ергешбаев көшесін қайта жаңарту үшін 128,5 млн теңге жұмсалады деп жоспар жасалған. Тереңөзек кенті О.Мәлібаев көшесі бойындағы "Тағзым" алаңын абаттандыру қолға алынбақ.&nbsp;Сонымен қатар, Тереңөзек кенті бойынша электр қондырғылары мен электр желілерінің тозығы жетуіне байланысты арнайы ЖСҚ әзірленіп, сараптамаға ұсынылды.Тереңөзек кенті бойынша 10 көшеге, иғни, Қ.Бөдеев, Тоқтыбаев тұйығы, Б.Момышұлы 7,8 көшелері, Жастар, Таңсықбаев, Оразбаев, Тоқтыбаев, Айтбай арық, Ақтам, Достық көшелеріне күрделі жөңдеу жұмыстары бойынша жобалар әзірлену үстінде.– Сұхбатыңызға рақмет!

Тереңөзек кентінде тұрғындарға 693 жер учаскесі беріледі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; &nbsp;Бүгінде Қазалы ауданы спорт саласында жақсы көрсеткіштерге қол жеткізіп келеді. Себебі, спорттың адам өмірінде алатын орны ерек. Денешынықтырумен шұғылданғандардың денсаулығы мықты, шыдамды, әрі шымыр болады. Бұл орайда Қазалы ауданының мәдениет және спорт бөлімі басшысының орынбасары Орысбек Жамшейітовпен сұқбаттасу сәті түскен болатын.– Қазалы ауданында дене шынықтыру мен спортты дамытудың негізгі көрсеткіші ол тұрақты дене шынықтыру және спортпен шұғылданушылар санын ұлғайту болып табылады.Қазір Қазалы ауданы бойынша дене шынықтыру және спортпен жүйелі түрде шұғылданушылар қатары көп пе?– Негізінде, денешынықтыру және спортпен үзбей айналысатындар баршылық. Дегенмен, күнделікті қимыл-қозғалысты серік еткендердің арасында 39,0 процентке көтеріліп, 30069 адамға жетіп отыр. Бұқаралық спортты дамытудың негізгі жолы жарыстарды көптеп өткізіп, халықты спортқа тарту. Бұл мақсатта аудан аумағында осы кезге дейін халықаралық, республикалық, облыстық, аудандық 139 бұқаралық спорттық іс-шара өткізілді. Оған 10000-ға жуық адам қатысты. Оның ішінде, халықаралық турнир – 1, облыстық турнир – 24 және 114-і аудандық турнир мен жарыс болып ұйымдастырылды.Бүгінде мемлекеттік-әлеуметтік тапсырыс шеңберінде бюджеттен 10,565,3 теңге бөлінді. Сала мамандары 29 спорт нұсқаушысы кент, қала және 19 елді мекенді қамтып, 5220 адамды тұрақты дене шынықтырумен шұғылдануға баулып келеді.– Өткен жыл аудан спортшылары үшін жемісті болды деуге әбден болады. Қанша жүлдегер Қазалының атын асқақтатты?– Әрине, ауыз толтырып, кеудеміз мақтаныш сезіміне кенелетіндей-ақ себеп бар. Бангок қаласында өткен бокстан Азия чемпионатында Гүлсая Ержан чемпион атанса, Таисия Алексеева ауыр атлетикадан Әлем чемпионатында күміс жүлдегер атанды.Алматы қаласында ауыр атлетикадан ерлер мен әйелдер арасында Қазақстан Республикасының VІ жазғы Спартакидасында қазалылық Алтынай Тәңірбергенова 59 келі салмақта жеңіс тұғырынан көрінді. Астанада грэпплинг күресінен өткен Азия чемпионатында екі споршы алтын иеленсе, үш спортшы күміс жүлдеге қол жеткізді.Қытай елінің Ханчжоу қаласында ХІХ Жазғы Азия ойындарында қазалылық Абылайхан Жұбаназар дзюдодан қола жүлдені иемденді.Греция елінің Лутраки қаласында өткен грэпплинг және грэпплинг гиден өткен Әлем чемпионатында Қазалы ауданының спортшылары Аружан Алматбаева және Айкүнім Русланқызы жеңімпаз болса, Греция елінің Лутраки қаласында өткен грек-рим және еркін күрестен ардагерлер арасында Әлем чемпионатында ардагер спортшы Самат Оспан жүлделі үшінші орынды қанжығасына байлады.Былтыр Шиелі ауданында өткен ауыл спортшыларының «Алтын күз – 2023» ХХХVІ облыстық спартакиадасында Қазалы ауданының құрама командасы 98 ұпаймен жалпы командалық есепте төртінші орынға шықты.Сонымен бірге, 2023 жылдың 29 мамыр – 10 маусым күндері мемлекеттік қызметшілер күні мерекесіне орай облыс әкімінің жүлдесіне арналған жиырма сегізінші дәстүрлі спартакиада ойындарында Қазалы ауданының құрама командасы жалпы командалық есепте екінші орын иеленіп, күміс жүлдені жеңіп алды.Жалпы, 2023 жылы Қазалы ауданының спортшылары Әлем чемпионатында үш алтын, тоғыз күміс, бір қола, Азия чемпионатында алты алтын, тоғыз күміс медаль жеңіп алды. Халықаралық турнирлерде үш алтын, он үш күміс, он екі қола медаль иеленді. Әр спорт түрінен Қазақстан Республикасының чемпионаттарында 23 алтын, 32 күміс, 36 қола медаль дорбаға түсті.Бұдан бөлек 1 спортшы Халықаралық дәрежедегі спорт шебері атанды. Ал 4 спортшы Қазақстан Республикасының спорт шебері нормативін орындаса, Қазақстан Республикасының спорт шеберіне үміткер 96 спортшы атанып, 10 спортшы спорт түрлері бойынша Қазақстан құрама командасына енді.– Қазір қандай жұмыстар атқарылуда?– Бұл күні бұқаралық спортты дамытумен қатар бәсекеге қабілетті біліктілігі жоғары спортшыларды әзірлеу жұмыстары жүргізілуде. Жоғарғы білікті спортшылар және спорт резервін әзірлеу бағытында №17 Қазалы ауданының олимпиадалық резервтің мамандандырылған балалар-жасөспірімдер мектебінде 1484 оқушы 13 спорт түрімен жаттығады.№18 Қазалы ауданының балалар-жасөспірімдер спорт мектебінде 758 оқушы 9 спорт түрімен жаттығады. Қазалы спорт клубы бойынша 554 оқушы 8 спорт түрі бойынша тұрақты жаттығады.– Біздің аудан көлемі ауқымды, әрі халық саны да артып келеді. Денешынықтырумен айналысатындар үшін спорт алаңдары көптеп салынуда. Осы ретте халықты спорттық инфрақұрылымымен қамтамасыз ету қалай іске асуда?– Жылда жоспарға сай бекітілген ереже төңірегінде атқарылатын жұмыстарды нақтылап отырамыз. Осыған орай халықты спорттық инфрақұрылымымен қамтамасыз ету бағытында 2022 жылдың өзінде Әйтеке би кенті, Қазалы қаласы, Байқожа елді мекенінен 6 спорт алаңы ашылды. Сонымен бірге, Қашақбай Пірімов ауылында спорт кешені пайдалануға берілді.2023 жылы Жанқожа батыр, Майдакөл, Бекарыстан би, Қашақбай Пірімов, Басықара, Ақсуат, Жанкент ауылдарындағы спорт алаңдары жөндеуден өткізілді. Барлығы – 47 жасанды алаң бар. Үрмәш Түктібаев ауылында спорт кешені халық игілігіне ұсынылды.Әйтеке би кенті, Қазалы қаласы, Жалаңтөс батыр, Бекарыстан би, Ғ.Мұратбаев, Қожабақы ауылдарынан да, спорт кешендерінің құрылысына жоба-сметалық құжаттамасын әзірлеп, облыстық бюджетке ұсынғанбыз. Әйтеке би кентіндегі Жеңіс саябағындағы, Бекарыстан би және Қожабақы ауылдарындағы спорт кешендерінің құрылысына қаржысы бөлінді. Амандық болса, 2024 жылы құрылыстары басталатын болады.– Ұлу жылының да басталғанына көп болмады. Жалпы, бұл жылға қандай жоспарларыңыз бар?– Биыл жоспарымыз өте көп. Жоғарыда атап өткендей, 10 спортшымыз спорт түрлері бойынша Қазақстан Республикасының құрама командаларында өнер көрсетіп жүр. Осы спортшыларды 2024 жылдың 26 шілде – 11 тамыз күндері Париж қаласында өтетін ХХХІІІ Жазғы Олимпиада ойындарына қатысуға мүмкіндігінше қолдау білдіру. Оған қоса, Әлем Кубогіне және Азия ойындарына спортшыларды тыңғылықты дайындықпен жолдау. Волейболдан аудан құрамасын Қазақстан Республикасының чемпионаттарына, гандболдан (қол добы) &nbsp;аудан құрамасын Қазақстан Республикасының Бірінші Лигасының ойындарына жіберу. Кіші футболдан Әуесқойлар футбол лигасының аудан жеңімпаздарын Қазақстан Республикасының ХІІ Чемпионатына қатыстыруды көздейміз.Одан бөлек, кенжелеп қалған ұлттық спорт түрлерін дамытуды ойлап отырмыз. Оның ішінде, 2023 жылы демеушілердің қолдауымен ат спортына қызығушы жастардың қатысуымен бес рет жаппай көкпар ұйымдастырылды. Биыл да, Қазақ күресінен, ат спортынан және тоғызқұмалақ спорт түрлерінен аудандық, облыстық жарыстар өткізуді қолға алмақпыз.№18 Қазалы ауданының балалар-жасөспірімдер спорт мектебіне ішкі жөндеу жұмыстары жүргізілді. Атап айтқанда, ішкі сыртқы есіктер толықтай ауыстырылды. Еден толығымен кафельденді, төбесі толықтай жаңартылды. Спорттық құрал жабдықтар толығымен алынды. Жаттығу аппараты үш дана алынды. Гир тасынан әртүрлі салмақта қырық данасына қол жеткіздік. Штанга және гантельмен жабдықталды. Татами – 72, үстел теннисі – 1, грек-рим күресінің кілемі – 1, канат – 1 дана иемдендік.– Сүбелі сұхбатыңызға рахмет.

Орысбек Жамшейітов: Спортпен үзбей айналысатындар қатары көбеюде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Биыл 8-15 қыркүйек аралығында Астанада V Дүниежүзілік көшпенділер ойыны өтеді. Оған 100-ден астам мемлекеттен 4000-ға жуық спортшы қатысады деп күтілуде. Елімізде бұл спорттық шараға дайындық қызу екені белгілі. Ал облыстан кімдер қатысады, спортшылар қалай жаттығуда? Мұны білмек үшін ұлттық ат спорты түрлерінің облыстағы жетекшісі Исламхан Боранбаевпен әңгімелестік.– Түркі әлемі көз тіккен көшпенділер ойынына іріктеу қалай жүргізілуде? Қызылорда облысының спортшылары қандай спорт түрінен қатысады?<blockquote>– Көшпенділер ойынына қатысатын спортшылар ҚР Ұлттық ат спорты түрлері қауымдастығының бекіткен ережесіне сәйкес үздік спортшылардың ішінен іріктелуде. Қазір Астанадағы Ұлттық ат спорты түрлері орталығы бұл жұмыстармен айналысуда. Көкпарда бір құрамада 12 шабандоз өнер көрсетеді. Аймақтардан жиналған 36 спортшының ішінен сайдың тасындай мықтылары таңдалып, бір командаға жиналады. Өткен жылы жақсы нәтиже көрсеткен Қызылорда облысының 6 спортшысы әзірге оқу-жаттығу жиынына қатысуда. Осы кезге дейін көкпардан ұлттық құраманы Қуанышбек Құрамаев жаттықтырса, қазір Түркістан облысының тумасы Ақылбай Макеев атқаруда. Ал аударыспақ бойынша әр салмақтан 3 спортшыдан таңдалды. Оқу-жаттығу жиынында бақ сынап, өзара іріктелуде. Біздің облыстан осы спорт түрі бойынша 2 жігіт ересектер құрамасында өнер көрсетуі мүмкін. Жамбы атуға келсек, облыс құрамасын жаттықтырып жүрген Ғалымжан Өміртай ересектер сапында, оның екі оқушысы жастар құрамасында бақ сынайды. Теңге алу бойынша көшпенділер ойынына облыстан ешкім қатыспайды. Себебі теңге ілушілеріміз республикада былтыр үшінші, төртінші орыннан көрінген болатын.</blockquote>– Ұлттық ат спортын дамыту үшін мемлекеттен қолдау бар ма?&nbsp;Облыста осы салаға қатысты мамандар қайда жаттығады?<blockquote>– Ұлттық ат спорты қауымдастығы және ұлттық ат спорты орталығы жарыстарды ұйымдастырумен айналысады, бірақ қаржылық жағынан немесе ат жарату бойынша көмектеспейді. Тек ойынның өткізілу тәртібі мен ережелерін қадағалайды. Әр облыста осы салаға жауапты басқармалар бар. Өңірдегі денешынықтыру, спорт және туризм басқармасы өзге аймаққа іс-сапарға шығатын болсақ, қаржылық жағынан қолдау көрсетеді. Жаңақорған ауданында №7 балалар мен жасөспірімдерге арналған мамандандырылған олимпиадалық спорт мектебі бар. Мектепте ұлттық спорт түрлері – көкпар, аударыспақ, жамбы ату, теңге ілу бойынша спортшыларды жаттықтырып, жарыстарға қатысудамыз.Айта кетерлігі, Қызылорда қаласында 2024 жылы көкпардан ересектер арасындағы чемпионат өтеді. Жалпы көкпарға қатысатын шабандоздар үш категорияға бөлініп жаттығады. Атап айтсақ, 14-17 жасқа дейінгілер жасөспірімдер, 17-21 жас аралығындағылар жастар санаты бойынша, 21 жастан кейін спортшылар ересектер арасындағы көкпарға қатысады.Дүбірлі дода Қызылордада алғаш рет өткелі тұр. Осыған дейін жасөсіпірімдер және жастар санаты бойынша Жаңақорған ауданында бес рет ҚР чемпионатын қабылдаған едік.</blockquote>– Алғаш рет елімізде өтетін көшпенділер ойынының ерекшелігі неде? Осы жолы арқан тартыс сынды ұлттық ойындарымыз да бағдарламада бар екен…<blockquote>– Қырғызстан Республикасында Бүкіләлемдік көшпенділер ойыны үш мәрте ұйымдастырылды. Алғашқы ойын 2014 жылы өтіп, оған 18 елден 300-ге жуық спортшы қатысқан болатын. Екінші ойын 2016 жылы ұйымдастырылып, 53 елден мыңнан аса спортшы қатысты.Үшінші көшпенділер ойыны да 2018 жылы Қырғызстанда Шолпан ата қаласында өтті. Бұдан кейін төртінші ойындарды өткізу құқығын 2022 жылы Түркия алып, жарысты Изник қаласында ұйымдастырды. Дүниежүзілік көшпенділер ойындары – этникалық, дәстүрлі спорт түрлері бойынша өтетін халықаралық жарыс. Көшпенділер ойынының авторы қырғыздар десек болады, сондықтан ұлттық ойындарға көбінесе қырғыздардың ережесі енгізілген. Сондай-ақ өзбектердің, моңғол, татарлардың да ережесін байқауға болады. Көшпенділер ойынының бағдарламасында алыш, кураш секілді өзге ұлт ойындары, ат үстінде садақ ату, яғни біздің жамбы атуымыз, кәдімгі садақ ату, арқан тартыс сынды бірқатар спорт түрі бар.</blockquote>– Көшпенділер ойынының маңыздылығына тоқталсақ…<blockquote>– Байрақты бәсекеде әр мемлекет атадан балаға мирас болған этноспорт түрлерін жоғары деңгейде танытуға мүмкіндік алады. Сондай-ақ түркі, тарихи көшпенді халықтардың мәдени және рухани жақындасуына септесіп, ынтымақтастығын арттырады. Батырларымыз ұлы даланы дүбірге бөлеп, ат үстінде күн-түн демей ел қорғаса, Ақан сері, Біржан сал, Балуан шолақ, Мәди сынды палуан, сал-серілеріміз ұлттық құндылығымызды бізге жеткізді. Біздің бар мәдениетіміз ат үстінде. Жылқы мен қазақты бөліп жаруға болмайды. Сондықтан көшпенділер ойынының күллі қазақ үшін маңызы зор деп білемін.</blockquote>– Сұқбаттасқаныңызға рақмет!&nbsp;Фото: <a href="https://ru.qamshy.kz/">qamshy.kz</a>

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат