<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Оқыс оқиғалар айтып келмейді. Жазатайым істер орын алған сәтте кез келген тұрғынның абдырап қалатыны анық. Мұндайда телефонға жүгіре кетіп, 112, 109 сынды жедел әрекет ететін топтарды шақыруға даяр тұрамыз. Себебі адам өмірі бәрінен қымбат.Демалыс күні орын алған оқиға да дәл солай. Астанада 2 қабаттан құлап кеткен баланың жағдайына қатысты тұрғындардың жанұшырып сall орталыққа қоңырау шалуы қоғамның назарын аудартты.Мұндайда әбжіл қимылдай кететін диспетчерлердің жұмысына қатысты пікірлер екіге жарылады. Бірі мақтайды, бір даттайды.Десе де, 109 бен 112-ге қоңырау шалатын қызылордалықтар да аз емес.Тұрғындарды қандай мәселе мазалайды? Қызылорда облысындағы 109 қызметіне күніне қанша қоңырау түседі? Осы және өзге де сауалдардың жауабын іздеу мақсатында Облыстық Жедел әрекет ету орталығының директоры Темірхан Мұқанғалиды сұқбат алаңына шақырдық.- Темірхан Талғатұлы, Сіз бен біз замандас екенбіз, сондықтан барынша еркін әрі шынайы сұқбат құрсақ?- Әлбетте, ашық пікірлесуге дайынмын.- Өзіңізжетекшілік ететін «Жедел әрекет ету орталығы»өзге мекемелер секілді жұмысын кешкі жетіде аяқтай салмайды.Қалада төтенше жағдай орын алып, су құбыры жарылып, жарық өше қалса, газ берілмей, жолдар жабылса тұрғындар тағат таппай сіздерге қоңырау шалады. Қазір мәселені әлеуметтік желіге жаза салу оңай уақытта Сall орталықтың қажеті бар ма?- Әрине, қажеті бар деп санаймын. Себебі біздің операторлар әрбір тұрғынмен тікелей байланысады. Яғни әлеуметтік желідегідей емес, бізге шынайы қоңыраулар түседі. Әрбір қоңыраудың артында халықтың мәселесі бар. Екі ауысыммен жұмыс істейтін диспетчерлер күн сайын тұрғындар өтінішіне сәйкес қала ішінде орын алатын тосын жағдайлармен бетпе-бет келеді.Біздің басты мақсатымыз – халыққа көмек көрсету. Төтенше және оқыс жағдайлар туындай қалғанда қоңырауларға жауап беру арқылы өзекті мәселелерді өз уақытында құзырлы органдардың назарына жеткіземіз.Шын мәнінде, 109 және 112 желісі қызылордалықтардың сенімді байланыс арнасына айналып келеді.5 жыл ішінде біз облыс әкімдігінің тұрақты қолдауын сезініп келеміз.Тоқтаусыз тіршілік арасында жарық өшеді, құбыр жарылады, су тоқтап, газ берілмей қалады. Ұсақ бұзушылықтар орын алып, қоғамдық тәртіптер де бұзылады. Кейде өрт оқиғасы да көрініс табады.Мұндай кезде халыққа бірінші кезекте дұрыс ақпарат жетуі керек. Сондықтан да 24/7 режимде жұмыс істейтін диспетчерлер қоңырауларды тіркеп, әрбір сауалды сала-сала бойынша жіктейді. Мұндай сәтте операторлардың жұмысы екі есе қызады.Мәселен, күніге орта есеппен бізге әртүрлі деңгейдегі 400-ге жуық қоңырау түседі.Әр жұмыстың қызығымен қатар қиындығы да бар. Кейде наразы көңілдегі азаматтар да хабарласады. Мұндайда диспетчерлер стресттік жағдайлардан шыға біліп, телефон тұтқасында тұрған тұрғындардың көңілін табуға тырысады.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Whats_App_Image_2025_04_14_at_11_38_44_116604fd63.jpeg" alt="WhatsApp Image 2025-04-14 at 11.38.44.jpeg">- Тәулігіне төрт жүз қоңырау түседідедіңіз. Қызылордалықтар 109 және 112-гекөбінесе қандай шағымдармен хабарласады?- Басым бөлігі – коммуналдық мәселелер. Ал, 112-ге оқыс оқиғалар орын алған кезде ғана хабарласады.Ауа-райының қолайсыздығынан мөлтек аудандарда жарық өшіп қалады. Жоспарлы су жөндеу шаралары кезінде де уақытша қиындықтар туындайтыны рас. Мұндай кезде біз коммуналдық мекемелердің мамандары ақауларды жөндегенше тұрғындарды сабырға шақырып, қажетті ақпаратпен хабардар етеміз.Әр апта сайын қоңырауларға талдау жүргіземіз. Ең көп шағымдарды бірнеше бағыттарға бөлдік.Мәселен, өткен жылы 112-ге 122 651 қоңырау, ал 109-ға 167 237 қоңырау түсті. Оның ішінде жарықтандыруға қатысты – 72 379, ауыз су бойынша – 31 196, жылу беру жүйесіне қатысты – 19 206, табиғи газ қызметіне қатысты – 12&nbsp;512 және тағыда басқа коммуналдық мәселелерге қатысты қоңырау шалынды.Бізге тұрақты түрде қоңырау шалатын азаматтар бар. Мысалы, Мерей мөлтек ауданында тұратын зейнеткер тұрғын 109-ға хабарласу арқылы өзінің ғана емес тұтас ықшам ауданға ортақ коммуналдық мәселелердің шешуіне ықпал етіп жүр. Мұндай мысалдар жеткілікті.Туған жерімізге жанашырлықпен қарайтын жерлестеріміз аз емес. Көше бойында үйілген қоқысты, құлаған ағашты, ашық жатқан құдықты көрсе бізге қоңырау шалып, ортақ іске үн қостын тұрғындарымыз да бар.Операторларымыз әрбір қоңырауды елеусіз қалдырмайды. Себебі бізге адамдар қолы бостықтан хабарласпайды. Мейлінше, көмек беруге, жылы сөйлеуге және нақты ақпарат беруге тырысамыз. Көптің алғысына да бөленіп жатқан сәттеріміз аз емес.- Жасыратыны жоқ, Қызылордада нөсерлі жаңбыр жауып, дауыл тұрса жарық өшетіні бар. Соңғы аптада өзіміз де көрдік, көз аштырмайтын құмды дауылдың әсерінен бірнеше мөлтек аудандардағы көпқабатты үйлер жарықсыз қалды. Бұл жағдай кезінде сіздің орталықты сынағандар да аз болмады. «109-ға хабарласу қиын, операторлар алмайды» деген пікірлерді естідік. Осы мәселенің түбін зерттеп көрдіңіздер ме?- Жұмыс бар жерде сын қатар жүреді. Біз үшін әрбір қоңырау бағалы, әрбір пікір қымбат.Біз үнемі екіжақты жұмыс жүргіземіз. Жауапты коммуналдық ұйым мамандары ақау орын алған аймаққа барып, мәселенің мән-жайын анықтап, бізге ақпарат ұсынады. Тұрғындарға ақаудың неліктен орын алғанын баяндасақ, халық өтініші арқылы жауапты мекемелерге қосымша тағы қай аумақта жарық өшкенін, су тоқтағанын жеткіземіз. Қарап тұрсаңыз, 109 халық пен коммуналдық мекеме арасын жалғайтын байланыс көпірі іспетті.Бұрынғыдай емес, аймақ басшысының қолдауымен қазір тозығы жеткен жылу және кәріз жүйелері толықтай жаңартылып жатыр. Көптеген жолдар жөңделіп, ескі құбырлар жаңаруда. Бұл өз кезегінде шағым айтып хабарласатын тұрғындардың қоңырауларын едәуір азайтты.Біз қазір коммуналдық проблемалар мен төтенше жағдайларды бөліп қарастыратын арнайы карта әзірледік. Мұнда қала ішіндегі ықшам аудан, көшелердің қайсысында жиі ақау барын түстермен белгілейміз және оны графикаға енгіземіз. Сәйкесінше, құзырлы мекемелер жоспарлы тексерістер жүргізеді. Мұндай қадам екі тарапқа да тиімді.Ал, қоңырауларға келер болсақ, операторлар 1 күнде шамамен 400-денаса жазба түсіреді.Қала аумағында үлкен ақау орын алған сәттерде 3000-ға дейін қоңыраулар келеді. Бір желіге бір уақытта бірнеше қоңырау қатар түскеннен кейін сигналдар бір-бірінің үстіне қабаттасады. Мұндай сәтте операторларымыз жауап беріп үлгермей қалады. Себебі біз жансыз автожауап қосып қоя салатын немесе робот қызметін пайдаланатын орталық емеспіз. Кезекшілікте тұратын диспетчерлер әрбір сауалды жазып, тіркеп алады.Әр қоңырауда айтылған мәселелердің өз мерзімдері бар. Операторлар бекітілген алгоритм аясында жұмыс істейді.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/112_s_hbat_3jpeg_f5f0d537a6.jpeg" alt="112 сұхбат 3jpeg">- Адамдар шынайы алғысын білдіріп жататын кездер аз емес дедіңіз. Call орталық тек қоңырауларға жауап берумен шектеледі ме?- Орталық болғаннан кейін бір функциямен отыра беруге де болмайды.Бізде «AMANAT» партиясы жанындағы «Жастар рухы» қозғалысымен екіжақты келісім бар. Ерікті жастардың әлеуетін қоғамдық игілікке тарту бағытында бірлескен жобаны жүзеге асырамыз. Яғни бізге мүгедектігі бар немесе жүріп-тұруы қиын қариялар, азаматтар түрлі көмектер сұрап хабарласады. Жас волонтерлар қариялардың үйіндегі тал кесу, үй ауласын тазалау, қоқыстарды шығару сындыжұмыстарды атқаруға ниет танытады. Бұл жұмыс бірреттік науқандармен шектелмейді.2024 жылы біздің операторлар 100-ге жуық тұрғыннан қоңырау қабылдап, игі іске дәнекер болды.Тағы бір бағыт. Орталығымыз республикада алғашқы болып «QazaqGaz «Ұлттық компаниясы» акционерлік қоғамы меморандум жасады. Бұрын тұрғындар газға қатысты шағымдарды «104» желісіне бағыттап келсе, енді «109-ға» қоңырау шалу арқылы мәселесін айтуға мүмкіндігі бар.Өткен жылы бірқатар мекемелермен меморандумға қол қойдық. Сайлау процесі кезінде де 109 негізгі оператор ретінде жұмыс істейді.Алдағы уақытта біз қызмет аясын кеңейтуді және цифрлық мүмкіндіктер шеңберінде жаңа жобалар жасауға дайынбыз.Полиция департаментіменбірге ынтымақтастық орнату жоспарымызда бар.- Сұқбатыңызға рақмет!<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/Whats_App_Image_2025_04_14_at_11_39_20_6d74765ded.jpeg" alt="WhatsApp Image 2025-04-14 at 11.39.20.jpeg"></figure>СұқбаттасқанАйдос МЫРЗАЛЫФото: автордан

Темірхан Мұқанғали: «Біз үшін әр қоңырау бағалы, әрбір пікір қымбат»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Статистика – сандар жайлы ғылым, адамзаттың тыныс-тіршілігін сандармен&nbsp; көрсету деп те айтуға болады. Мемлекеттік статистиканың қызметі оның стратегиялық даму мақсатына қол жеткізуге және халықтың әл-ауқатын көтеруге бағытталған. Осы ретте біз Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының облыс бойынша департаменті басшысының орынбасары Әсел Досжановамен сұхбаттасып, саланың жұмыс ауқымы туралы ой бөліскен едік.<blockquote>– Әсел Бақытжанқызы, статистикадағы дерек – біздің өміріміз­дің айнасы. Статистикалық көрсеткіштерді есептеуде қандай жаңашылдықтар бар?</blockquote>– «Мемлекеттік статистика туралы» заңның 7-бабы 1-тармағына сәйкес мем­лекеттік статистиканың мақсаты – пайдаланушыларды ресми статистикалық ақ­паратпен қамтамасыз ету. Осы ретте, уәкілетті орган жоспарына сәйкес жал­пымемлекеттік байқауларды, яғни&nbsp; ста­тистикалық байқау объектісі бойын­ша бастапқы деректерді ғылыми ұйым­дас­тырып жинауды жүзеге асырады. Нәти­же­сінде ресми статистикалық деректер қа­лыптастырылады. Ол көрсеткіштерді әзірлеу және қалыптастыру халықаралық стандарттарға сәйкес жүргізіледі. Қа­зақстандық және шетелдік мамандардың бірлескен жұмысы статистикалық көр­сеткіштерді есептеу алгоритмдерін жақ­сартты. Жұртшылыққа ұсынылатын ақ­парат әдіснамалық түсіндірмемен сүйе­мелденеді. Сонымен қатар, ресми ста­тис­тикалық деректерді құрайтын мәлі­меттер бір (жеке) құбылысқа жатпайды, бірақ олардың жиынтығын қамтиды.<blockquote>– Заңнамада респонденттің&nbsp; бастап­қы деректерді ұсыну кезіндегі құқық­тары мен міндеттері көзделген. Әрбір респондент өзіне тиесілі тапсырылатын статистикалық нысан түрлерін қалай біледі?</blockquote>– Бастапқы статистикалық деректер­ді ұсыну кестесін жыл сайын бюро бас­шы­сы бекітеді. 2025-2027 жыл­дарға ар­налған респонденттердің жалпы­мемлекеттік және ведомстволық статис­ти­ка­лық байқаулар бойынша бастапқы статистикалық деректерді ұсыну гра­фигі туралы бюро басшысының 2024 жыл­ғы 12 желтоқсанда № 209 бұйрығы шық­қан. Осы графикте респонденттер тобы, статистикалық нысанның атауы, ин­дек­сі,&nbsp; ұсыну кезеңі және мерзімі көр­се­тілген. Одан басқа, ұсынуға қажетті ста­тистикалық нысандар тізбесін бюро­ның www.stat.gov.kz. ресми интернет-ресурсында орналасқан «Респондент ка­­би­нетіне» кіру арқылы «Жүгіртпе» бө­лімінен алады.Қазіргі таңда «1446» Бірыңғай байланыс орталығы респонденттердің тіркелген ұялы телефондарына статистикалық нысандарды тапсыру қажеттілігі туралы SMS хабарламалар жолдайды. Сонымен қатар, «eGov mobile» қосымшасы арқылы да хабарламаларды тарату жұмысы бас­талды.<blockquote>– Электронды есепті онлайн режи­м­де тапсыру үшін не қажет?</blockquote>– «Статистикалық есептерді онлайн режимде қабылдау» АЖ енгізуге байла­нысты респонденттерге есептілікті элект­ронды түрде «Респондент кабинеті» https://cabinet.stat.gov.kz арқылы тапсыру мүмкіндігі берілді. Ол үшін респонденттер электронды цифрлық қолтаңбаны (ЭЦҚ) Халыққа қызмет көрсету орта­лық­тарынан (ХҚКО) немесе ХҚКО-на бар­май-ақ қашықтан алады.Алғашқы статистикалық деректерді электронды түрде (онлайн режимде) ұсы­­ну қатаң түрде&nbsp; белгіленген мерзімде жү­зеге асырылады. «Е-Статистика» ин­те­­гра­цияланған ақпараттық жүйесіне сәй­кес 2025 жылдың 1-тоқсанына&nbsp; облыс бойынша алғашқы статистикалық дерек­терді онлайн режимде электронды түрде тапсырған респонденттердің үлесі 98 па­йызды құрады.<blockquote>– Ұлттық статистика бюросының респонденттермен кері байланыс жүр­гізу тәртібіне тоқталып кетсеңіз…</blockquote>– Пайдаланушылар және респонденттермен әрдайым кері байланысты қолдау мақсатында бюроның фронт-офисі құ­рылды. Онда «1446» Бірыңғай байланыс орталығы, соның ішінде «Бір терезе» қыз­меті бар. Статистикалық нысандарға, оның ішінде электронды түрде тапсыруға қатысты барлық сұрақтар бойынша 1446 байланыс орталығына хабарласуға /9.00-18.30/ болады. Telegram-bot@statgovkz_bot арнасына, www.stat.gov.kz ин­тер­­нет-ресурсының «Онлайн кеңес­ші» мо­дулі арқылы статистикалық есептілік нысандарын жетілдіру бойынша ұсыныс­тарды жолдау, статистикалық нысандар бойынша қателерді сипаттайтын скрин­шот жіберу мүмкіндіктері бар. Орталық­тандырылған кіру нүктесін құру барлық өтініш көздерін біріктіруге мүмкіндік бе­реді (Бірыңғай байланыс орталығы, он­лайн кеңесші, Телеграм-бот, «бір терезе» қызметі). Осылайша, пайдаланушы­лар бю­ромен байланысудың ыңғайлы жә­не жылдам әдісін алады. Өз кезегінде бю­ро ашықтық есебінен жұртшылықтың ста­тистикалық қызмет туралы хабардар болуын арттырады.Сонымен қатар, статистикалық нысанды https://cabinet.stat.gov.kz арқылы электронды тапсыру бойынша практикалық көмек қажет болған жағдайда, Ұлттық статистика бюросының&nbsp; облыс бойынша департаменті мамандарына жүгінуге болады.<blockquote>– Cтатистикалық есептіліктердің уақытылы, әдіснамаларға сәйкес дұ­рыс толтырылуын ақпараттандыру жа­йын­да айта кетсеңіз…</blockquote>– Жыл сайын департамент бекіткен жоспарға сәйкес респонденттер үшін әр­бір сала бойынша статистикалық нысан­дардың өзгерістері, толтыру тәртібі, мем­лекеттік статистика туралы заңнамаға ен­гізілген өзгерістер мен толықтырулар бойынша түсіндіру мақсатында семинар­лар ұйымдастырылады. Сонымен қатар, жалпымемлекеттік статистикалық бай­қау­лардың нысандарын жетілдіру және респонденттерге жүктемені төмен­де­ту, қайта қарау үшін мүдделі орган­дар­мен және респонденттермен жұмыс кезде­сулерін өткізу кестесі бекітіліп, жыл сайын ақпан айында респондент­тердің, мүдделі мемлекеттік органдар мен облыстық кә­сіпкерлер палатасы өкілдерінің қаты­суы­мен дөңгелек үстел, жиналыстар өт­­кі­зіледі. Жүргізілген іс-шаралар нәти­же­сінде статистикалық нысандардың ди­зай­нына, көрсеткіштерінің өзектілігіне және оны толтыру бойынша нұсқаулыққа ұсы­ныстар енгізіліп, олар бюроға жолданады.<blockquote>– Бастапқы статистикалық дерек­тердің ұсыну тәртібін бұзған жағдайда қандай әкімшілік шара көзделген?</blockquote>– «Мемлекеттік статистика туралы» заңның 17-бабы 2-тармағы 1-тармақ­ша­­сына сәйкес респонденттер статис­тика­лық байқаулар жүргізу кезінде олардың бастапқы деректерді ұсыну кестесіне және уәкілетті орган айқындаған тәртіп­пен бекітілген анық статистикалық дерек­терді ұсынуға міндетті. Заңда көзделген міндетті орындамау, яғни бастапқы ста­тистикалық деректерді ұсыну тәртібін бұзу Әкімшілік құқықбұзушылық туралы кодексінің 497-бабына сәйкес тиісті әкімшілік жауаптылыққа әкеп соғады.Мемлекеттік статистиканың тиісті ор­гандарына анық емес бастапқы статис­тикалық деректерді ұсынғаны үшін рес­­пондентке ескерту түрінде жаза көз­делген, белгіленген мерзімде ұсынба­ғаны үшін айыппұл салынады. Жеке тұлға­ларға&nbsp; 10 айлық есептік көрсеткіш,&nbsp; лауа­зымды тұлғаларға, коммерциялық емес ұйым­дарға, шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiне 14 АЕК, орта кәсіпкерлік субъектілеріне 20 АЕК, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне 120 АЕК.Егер алғашқы заңбұзушылықтан кейін бір жыл ішінде бастапқы статистикалық деректерді тапсыру мерзімін қайта бұзу, сондай-ақ дәйексіз мәліметтерді қайта ұсыну анықталған жағдайда ҚР ӘҚБК 497-бабының 3-бөлігіне сәйкес айыппұл салынады. Жеке тұлғаларға 14, лауазымды тұлғаларға, коммерциялық емес ұйымдарға, шағын бизнес субъектілеріне&nbsp; 20, орта кәсіпкерлік субъектілеріне 40, ірі кәсіпкерлік субъектілеріне 150 АЕК белгіленген.– Әңгімеңізге рақмет!СұхбаттасқанАйсәуле ҚАРАПАЕВАФото: Автордан

Стратегиялық мақсат статистикаға сүйеніп белгіленеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Дін – қоғамдағы әлеуметтік-мәдени саланың бірі. Сондықтан діни сауаттылық пен діни танымды дамыту әрбіріміз үшін өте маңызды. Әсіресе &nbsp;жастардың деструктивті ағымдар жетегінде кетпеуі үшін не істеуге болады? Алдын алудың қандай алғы шарттары бар? Осы тақырып төңірегінде Қызылорда облысы дін істері басқармасы «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің дінтанушы маманы Олжас Нарымбетовпен сұхбаттасқан едік.– Олжас Жақыпбекұлы,&nbsp;өзіңіз білесіз діни сауаты жоқ кез келген адам жат ағымдардың жетегінде кетіп жатыр. Мұның соңы жақсылыққа апармайды. Оны алдын алу үшін не істей аламыз?– «Иә дұрыс айтасыз. Әуелгі мәселе сауаттылықпен байланысты болған соң кез келген мектеп оқушысына әуелі әліппенің үйретілгені секілді балаларға алғашқы негізгі діни негіздер мен мағлұматтардың қысқаша болса да үйретілгені маңызды деп есептеймін. Ислам діні болсын және өзге діндер болсын жастардың ақпараттандырылуы қажет. Себебі әр саланың лайықты маманы болу үшін сол саланы шығу тарихынан және негізгі деректерінен бастап зерттеу қажет болады. Діни мәселе де сол секілді. Қоғамда адамдардың жат ағымға еріп кетпесі үшін әуелі діни ақпараттарды өзінің ақыл тұрғысынан сүзгіден өткізе алуы қажет. Дін тек әр түрлі саладан ғана қамтылмаған. Дін ол адамдардың өмір сүру салты, мәдениеті, қоғамдағы адамдардың қарым-қатынасы т.б. өмірлік қажеттіліктерді қамтып жатқан дүние. Дін – ол өте нәзік. Сол себепті діни мәселеде өте жауапкершілікпен қарау маңызды. Діни проблеманың алдын алуда осы жауапкершілікті тек дін саласының мамандарымен емес жалпы қоғам болып атқаруда.– Жат ағым өкілдерінің негізгі белгілері қандай?– Жат ағым өкілдерінің бірнеше белгілері бар. Әуелі сыртқы бейнесінен, яғни киім кию үлгісі және түр сипатынан аңғаруға болады. Ер азаматтардың ұзын сақалды және шолақ балақты болуы. Әйел азаматшалардың толықтай қара жамылып киінуі секілді сипаттарынан білеміз. Екіншіден, қоғамда тек өздерін ғана ақиқат жолындамыз деп есептейді. Басқаларға адасқандар деп үкім шығарады. Қоғамдағы дінбасыларға және имамдарға бағынбайды. Оларды да адасқан және білімсіз деп санайды. Еліміздің дәстүрлі сенімі мен мәзһабтарды жоққа шығарады. Адамдарды «тура жолдағылар» мен «адасқандар» деп екі топқа бөліп қарастырады. Ұлттық құндылықтарымызды, жалпыға тән салт-дәстүрлерді мойындамайды. Зайырлы тұрғыдағы мерекелер мен шараларды тойлаудан бас тартады. Мемлекетіміздің заңдарын, басқару құрылымдары мен билік органдарын мойындамайды, бағынбайды. Азаматтық міндет болып саналатын әскерге бару немесе вакцина қабылдаудан &nbsp;бас тартады. Ең көп көзге түсетін белгілердің бірі де қоғамдағы әйелдердің құқығын таптауы. Оларға құдды бір бұйым немесе пайдаланатын зат секілді қарауы. Некелесіп, ұзақ уақыт өтпестен ажырасып абыройына нұқсан келтіру сияқты себептерін айтсақ болады. Соңғы уақыттарда жат ағым өкілдерінің белгілері жаңаша сипатқа ие боп жатқандығы байқалуда. Оған мысал ретінде әлеуметтік желілерде психологиялық дайындықтарын қолдана отырып адамдарды адастыруын айтуға болады.– Таңғалдыратыны деструктивті діни ағым ұстанушылары көзі ашық, оқыған адамдарды да өздеріне ілестіріп, топтарына қосып алады. Мұның сыры неде? Арбау сәтінде олар неге мән береді?– &nbsp;«Ол рас. Тіпті діни сауаты бар адамдардың да жат ағымға кетіп жатқандары жоқ емес. Олардың қатарында жоғары ғылыми дәрежесі бар немесе бұрын мемлекеттік құзырлы органдарда лауазымды қызмет атқарған азаматтар да жетерлік. Жалпы білімге, ғылымға құштар адамның әділдік пен тұрақтылық ұстанымының жоғары болатыны мәлім. Осы сипатқа ие адамның жат ағымның идеологиясына алдануы және сол сенімін салыстырмалы түрде барлығынан «дұрыс» деп есептеуі жат ағым арбаушыларының басты мақсаты десек болады. Шенді әскери адамның адасқан сәттегі өзгеруін мысал ретінде келтірсек болады. Яғни, әсери адам жат ағымның құрығына түскен күннен бастап нағыз «қарулы джихад» жолында өз жанын құрбан ете алатын, қару-жарақтың сырын толықтай түсінетін таптырмас соғыс құралына айналары сөзсіз. Бұның себебі де арбаушының психологиялық тұрғыдан дайындығының көрсеткіші. Ғылым жолында тер төгіп, еңбек етіп, түрлі кітаптар жазып, көпшіліктің алдында өзінің насихатын жүргізіп жүрген бір ғалымның осыншама еңбегі еленбей қалса, оның қоғамға деген өкпе-реніші жат ағым өкілдерінің назарына ілінетін қайталанбас мүмкіндік десек болады. Себебі қоғамда еленбей қалған ғалым жат діни ағымның құрығына түскен сәтте нағыз дайын радикалды уағызшыға айналары сөзсіз. Радикалдардың көздеген мақсаты да осы. Олар үшін қарапайым халыққа қарағанда, қоғамда беделді орны бар азаматты құрығына түсіру пайдалы қазба тапқанмен тең. Сауатсыз мың адамды тартқаннан, сауатты да білімді бір адамды арбауы сауаптырақ іспетті. Себебі радикалды ғалым сол сауатсыз мыңдаған адамды өз идеологиясына тартып насихаттай алатын бірден-бір адам. Бұл деген олардың миссиясының айқын жеңісі секілді.&nbsp;&nbsp; – &nbsp;Діни білім алуға ұмтылған жастарға не айтасыз?– Қазіргі кезде жастардың дінге қызығушылығының артуы қуантарлық жағдай. Дегенмен әр жақсы көрінген нәрсенің жанында жаман нәрсенің де тепе-тең жүретіні ақиқат. Егер дінді радикалдар емес, тек қана сенімді дін мамандары насихаттайтын болса діни проблема мен адасушылық мүлде болмаушы еді...Діни білім алғысы келетін немесе дін маманы болғысы келетін жастарға айтқым келетіні, қазақта керемет айтылған дүние бар «тауық сойса да, қасапшы сойсын»-деген. Дінді үйренерде ең алдымен діни мағлұматтарды білікті маманынан алыңыз. Өмірлік бағыт-бағдар беретін сенімді имам немесе ұстазыңыз болсын. Соңғы кездерде шет мемлекеттерде білім алғысы келетін жастардың қатары көбеюде. Діни білім алуға ниеттеніп шетел асып жатқан жастар да аз емес. Жалпы кез келген саланың лайықты маманы болу үшін шет елдерде өз тәжірибесін арттыру жақсы мүмкіндік. Десек те, «әр елдің салты басқа, иті қара қасқа» демекші өзге елдің ішіндегі діни тұрақтылық пен ұстану ережелері өзге бір елдің ұстанымына, дәстүріне сәйкес келе бермейтінін ұмытпаған жөн. Дінге қызығып жүрген жастарға айтарым, ең әуелі қазақтың әдебиеті мен тарихын, ондағы діннің орны және сал-дәстүрмен сабақтастығын жақсылап зерттеңіз. Себебі, жат ағымдарға ілесіп кетудегі себептердің бірі де ұлттық салт-дәстүр мен тарихты ұмыту. Елімізде діни білім алатын оқу орындары жоқ десеңіз қателесесіз. Өз кезегінде шетелде діни білім алғысы келетін жастарға діннің негіздері мен қағидаттарын әуелі еліміздегі отандық діни білім беру орындарында үйренгені абзал. Келесі кезекте сол алған діни білімін шыңдау мақсатында шет елдердегі мемлекеттік университеттерде жалғастыруға кеңес берер едім.– Мазмұнды сұхбатыңызға рахмет!Сұхбаттасқан:Балауса Қасымханқызы,журналист

Жат ағым жарылқамайды 

Қасым-Жомарт Тоқаев: «Мақсатым – экономиканы және егемендікті нығайту»

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Қызылорда қаласының тұрғыны 25 жастағы Қанат Тасберген 60-қа жуық адам тұратын үйдегі өртті сөндіріп, ерлік көрсетті. Оқыс оқиғаның алдын алып, қызыл жалынның таралуына жол бермеген оның бұл әрекеті көзсіз батырлықты талап етеді.Өзгенің өмірі үшін өз басын тәуекелге тіккен &nbsp;Қанат Төтенше жағдайлар министрлігінің «Өртте көрсеткен қайсарлығы үшін» медалімен марапатталды.<blockquote>«Мен осы тұрғын үйде жұмыс істеймін. Кезекті жұмыс күнімде сол маңнан өрт шыққанын естіп, жүгіріп бардым. Мен барғаннан кейін өрт көлемі үлкейіп кетті. Балкондағы бар заттарды төменге лақтыра бердім. Ұзамай өрт сөндірушілер келіп, төменге түс деп нұсқама берді. Бірақ бар ойым жалынды өшіріп, балкондағы тез жанатын заттардан тазарту болды. Өрт сөнгеннен кейін төменге түссем халық фото-видеоға түсіріп, қошемет көрсетіп жатыр екен. Мен бұл ісімді ерлікке баламағандықтан ол жерден тез кетіп қалуды ойладым. Менің орнымда кім болса да солай жасар еді. Қолдан келіп тұрса көмек бергенге не жетсін?!», - деді Қанат Алматұлы.</blockquote>Еске сала кетсек, оқиға 21 қыркүйекте Шұғыла мөлтек ауданындағы №15 көпқабатты үйде болған. Екінші қабаттағы пәтердің жанып жатқанын естіген 25 жастағы жігіт еш ойланбастан балкон арқылы төбеге көтеріліп, өртті өз күшімен сөндіреді. Осы арқылы қызыл жалынның таралуына жол бермей, адам өміріне төнген қауіптен сақтап, оқыс оқиғаның алдын алды. Жеке мекемеде сантехник болып еңбек ететін ол бокстан спорт шеберлігіне үміткер.<figure class="media"><div data-oembed-url="https://www.youtube.com/watch?v=b_vmhL8LXdk"><div style="position: relative; padding-bottom: 100%; height: 0; padding-bottom: 56.2493%;"><iframe src="https://www.youtube.com/embed/b_vmhL8LXdk" style="position: absolute; width: 100%; height: 100%; top: 0; left: 0;" frameborder="0" allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen=""></iframe></div></div></figure>

Қайсарлық көрсеткен Қанат тұрғындарды өрттен құтқарды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қамар Назарбекқызы Бекетова, экономика ғылымдарының кандидаты, Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университетінің "Экономика және басқару" кафедраcының қауымдастырылған профессоры. "Болашақ" халықаралық бағдарламасының "500 ғалымы" жобасының қатысушысы Қамар Бекетова Рединг университетінде (Ұлыбритания) ғылыми тағылымдамадан өтуде.– Қамар Назарбекқызы, сіздің өміріңіздің жаңа кезеңі қалай өрбіп жатыр, Ұлыбританиядан алған әсерлеріңіз қандай, ғылыми тағылымдамаңызды қайда өтіп жатырсыз?– Ең алдымен, білім беру үдерісін ұйымдастыру әдістері мен университеттің студенттеріне көрсететеін қолдауы мені таң қалдырды. Логистикадан бастап академиялық жетекшілердің қызметіне дейін егжей-тегжейге көп көңіл бөлінеді. Ұлыбритания өзінің мәдени әртүрлілігімен және сонымен бірге дәстүрге деген терең құрметімен таң-тамаша етеді. Барлық жерде қолайлы, мейірімді атмосфера сезіледі.Рединг қаласы өзінің тыныш ортасымен және заманауи жайлылығымен менің ғылыми жұмысым мен жеке дамуым үшін тамаша жағдай жасады. Қала Англияның оңтүстігінде Бристоль, Оксфорд және Лондон арасында орналасқан. Бұл өте дамыған ескі қала, оның тарихы 1000 жылдан асады. Дәл осы жерде жергілікті түрмеде Оскар Уайлд өзінің "Тереңнен" атты тәубесін жазды. Университет негізінде әйгілі ICMA экономика мектебі құрылған. Жастар мұнда Орталық Англияның көптеген қалаларынан келеді, бұл қалаға ерекше шулы және көңілді күй сыйлайды.Жергілікті академиялық мәдениетке ену, кең кітапханалар мен инновациялық ғылыми орталықтардың қол жетімділігі және әртүрлі елдердегі әріптестеріммен араласу мен үшін жаңа перспективалар ашты. Озық ғылыми қоғамдастықтың орталығында болғандығым мені одан әрі жетістіктерге жетуге шабыттандырады, ынталандырады және өте рухтандырады.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/amar_Beketova_Bizdi_bilim_sapasyna_degen_basty_nazar_biriktiredi_bd715e24b7.jpg" alt="Қамар Бекетова Бізді білім сапасына деген басты назар біріктіреді.jpg">– Сіз оқып жатқан университет туралы айтып беріңізші. Мүмкін болса, сіздің ғылыми тағылымдамаңыздың негізі болып табылатын зерттеу туралы.– Менің ғылыми тағылымдамам Ұлыбританияның жетекші оқу және зерттеу мекемелерінің бірі болып табылатын, бай тәжірибесі мен заманауи оқыту тәсілі бар Рединг университетінде жүріп жатыр. 1892 жылы негізі қаланған ол бүгінде елдегі ең үздік 30 университеттің қатарына кіреді және әлемнің жетекші білім беру және озық орталықтарымен белсенді жұмыс істейді. Университет білім беруді басқару, климатология, экономика, ғылыми технологиялар сияқты салалардағы пәнаралық зерттеулерімен танымал, әсіресе метеорология, ауыл шаруашылығы, бизнес саласындағы жетістіктерімен атағы шыққан.Менің тағылымдамам «Болашақ» халықаралық бағдарламасының "500 ғалымы" жобасы аясында өткізілуде. Зерттеу тақырыбым «Білім беру саласындағы көшбасшылық». Ғылыми жұмыстың мақсаты – жоғары оқу орындарындағы көшбасшылық стратегияларын және олардың білім сапасына әсерін зерттеу. Тәрбие жүйесіндегі көшбасшылық, басқарудың әртүрлі салаларындағы көшбасшылық, білім беру қызметтері нарығындағы ұйымдардың көшбасшылығы - тақырып өте ауқымды. Мәселе әртүрлі көзқарастардан, соның ішінде жекелеген азаматтардың және тұтастай алғанда болашақ ұрпақтың құқықтары мен даму мүмкіндіктері аясында қарастырылады. Мені басқарудың әртүрлі тәсілдері инновациялық және инклюзивті білім беру ортасы үшін мүмкіндіктерді қалай жасайтындығы қызықтырады. Көшбасшылық сапалы білім берудің негізінде болатыны сөзсіз және оқу нәтижелерін түсіндіретін маңызды фактор болып табылады.Рединг университетінде жұмыс істеу маған халықаралық әріптестермен қарым-қатынас жасауға, зерттеудің озық әдістерін қолдануға, білім беруді басқару саласындағы білімімді жүйелеуге, жақсартуға және кеңейтуге мүмкіндік береді.Редингтегі оқу ортасы студенттер мен тағылымгерлерге заманауи зертханаларға, кітапханаларға, ғылыми орталықтарға және IT инфрақұрылымына қол жеткізуге мүмкіндік беру арқылы академиялық және кәсіби дамуға қолайлы жағдай жасайды. Университет кампусы 150-ден астам елдің студенттері мен зерттеушілері оқитын көпмәдениетті кеңістіктің бір түрі, бұл оны халықаралық ынтымақтастық пен тәжірибе алмасудың нағыз орталығына айналдырады.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/amar_Beketova_Bizdi_bilim_sapasyna_degen_basty_nazar_biriktiredi_1_f344ec7b5f.jpg" alt="Қамар Бекетова Бізді білім сапасына деген басты назар біріктіреді 1.jpg">– Сіз Қазақстан мен Ұлыбританияның білім беру әдістемелерінде қандай ұқсастықтар мен айырмашылықтарды таптыңыз?– Қазақстан мен Ұлыбританияның білім беру жүйелерінде көптеген ұқсастықтар бар. Біріншісі, білім беру сапасына деген басты назар. Елдер білім беру процесінің сапасына және оқытушылардың біліктілігін арттыруға көп көңіл бөледі, жаңа білім беру технологиялары мен инновациялық тәсілдер белсенді қолданылады.Екіншісі, халықаралық бағдар. Біздің елдерімізде білім беру бағдарламалары халықаралық аренада бәсекеге қабілетті болуға ұмтылады. Екі жүйе де халықаралық тәжірибені біріктіруді және шетелдік университеттермен серіктестікті қамтиды. Үшінші ұқсастық, ғылыми зерттеулерді қолдау. Қазақстан мен Ұлыбританияда ғылыми зерттеулерді, әсіресе жоғары білім беру және басқару саласында қолдау бағдарламалары белсенді дамып келеді.Айырмашылықтар да бар. Мұнда оқытудың тәсілі басқа, Ұлыбританияда білім беру процесі студенттердің өз бетінше оқуына және сыни ойлау дағдыларын дамытуға бағытталған. Студенттер ғылыми-зерттеу және жоба тақырыптарын таңдауда академиялық еркіндік принциптерін ұстанады. Қазақстанда, керісінше, білімді оқытушылардан студенттерге беруге көп көңіл бөлінеді. Ұлыбританияда оқытушы көбінесе студенттерді бағыттайтын, бірақ оларға дайын шешімдерді міндеттемейтін, фасилитатор тәлімгер ретінде әрекет етеді. Қазақстанда оқытушының рөлі көбінесе авторитарлық сипатқа ие, қажетті білім беру мен оқу процесін бақылауға баса назар аударылады. Ұлыбританияда формативті өлшеуге үлкен мән беріледі, яғни студенттерге оқу процесінде өз нәтижелерін жақсартуға көмектесетін тұрақты кері байланыс бар.Инфрақұрылым мен ресурстарға қол жетімділікте үлкен айырмашылық бар. Ұлыбританиядағы университеттерде заманауи кітапханаларға, мәліметтер базасына және зертханаларға қол жетімділік дамыған. Қазақстанда жоғары мектептің белсенді дамуы байқалады, бірақ ресурстарға, әсіресе өңірлік жоғары оқу орындарында қолжетімділік анағұрлым шектеулі.Ұлыбританиядағы ғылыми жұмыс маған онлайн жүйелердің озық тәжірибелеріне бейімделуге және біріктіруге мүмкіндік береді. Бұл әсіресе Қазақстандағы жоғары білім беру жүйесін дамытуға өзекті.&nbsp;– Шетелдік білім тек зерттеу жоспарларын оқыту және жүзеге асыру ғана емес. Бұл сонымен қарат мәдени алмасу. Сіз басқа елдердің студенттерімен қарым-қатынас &nbsp;жасау арқылы өзіңіз үшін не жаңалық аштыңыз? Қандай тәжірибе жинадыңыз?Әр түрлі елдердің студенттерімен және ғалымдарымен қарым-қатынас жасау - бұл мәдени ерекшеліктермен, дәстүрлермен және оқыту мен зерттеу тәсілдерімен танысудың ерекше мүмкіндігі.– Әр түрлі мәдениеттер мәселелерді шешуге, білімді қабылдауға және топтық жұмысты құруға әр түрлі көзқараста болатындығы мен үшін маңызды жаңалық болды. Мысалы, кейбір студенттердің сыни ойлауды дамыту үшін ұжымдық пікірталастар мен жарыссөздерді белсенді қолданатынын байқадым, ал басқалары жеке оқу мен талдауға баса назар аударады. Мен үшін ең құнды жетістіктердің бірі мәдениетаралық қарым-қатынас тәжірибесі болды. Бұл көкжиекті кеңейтіп қана қоймайды, сонымен қатар халықаралық академиялық ортада маңызды болып саналатын, кез келген қарым-қатынас стиліне бейімделуге көмектеседі. Мен сондай-ақ әртүрлі көзқарастарды бағалауды және олардан инновациялық идеялар мен шешімдердің көздерін көруді үйрендім. Сонымен қатар, білім берудегі көшбасшылық пен басқарудың әртүрлі тәсілдері әртүрлі контексттерде қалай қолданылатынына куә болды. Бұл тәжірибе менің қазіргі зерттеу жұмысым үшін өте маңызды.– Қызықты әңгіме үшін рахмет!

Қамар Бекетова: Бізді білім сапасына деген басты назар біріктіреді

 Салық мәдениеті – өркениеттің белгісі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті Қазақстанда алғашқылардың бірі болып жасанды интеллект мен IT-технологияларды дамытуды қолға алды. Соның нәтижесінде Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің Жасанды интеллект институты ашылды. Жалпы бұл қандай институт? Немен айналысады? Аталған оқу орнына қалай түседі? Міне, осы сұрақтардың жауабын білу мақсатында Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің профессоры, Қорқыт ата &nbsp;атындағы Қызылорда университетімен бірлескен халықаралық LUPIC жобасының жетекшісі, Оңтүстік Кореяның Сеул қаласынан келген Джесу Ким мырзамен сұхбаттасқан едік. &nbsp;– Сәлеметсіз бе, Джесу Ким мырза! Қызылордада Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің Жасанды интеллект институты ашылғанын жақсы білеміз. Жалпы бұл қандай институт? Кімдерді дайындайды? Қазіргі таңда қанша студенті бар? Қай бағыт және қанша мамандық бойынша оқытып жатсыздар? – Жауапты алдымен Жасанды интелект институтынан бастайық. Шынын айту керек, бұл – бірегей жоба. Бір жағынан тәжірибе алмасуға да жақсы, екінші жағынан білікті мамандарды даярлауға сеп болады. Нақтырақ айтсам, Қорқыт ата атындағы Қызылорда университеті мен Сеул Ұлттық Ғылым және технологиялар университеті (СеулТех) арасындағы &nbsp;«Халықаралық ынтымақтастық бойынша жетекші университеттік жобасы» (LUPIC) нәтижесін көрсетіп отыр. Мен осы жобаның жетекшісімін. Жоба бойынша Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінде Жасанды интеллект институты құрылып, бірлескен 4 білім беру бағдарламасы дайындалды. Атап айтсақ, «Информатика», «Киберқауіпсіздік», «Компьютерлік бағдарламалау және бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу», «Ақпараттық жүйелер» білім беру бағдарламалары. Бір сөзбен айтқанда, бүгінгі таңдағы өзекті деген, келешекке қажетті деген мамандықтар.&nbsp; Тағы бір айта кететін дүние бар. Сеул Ұлттық ғылым және технологиялар университетінің (СеулТех) филиалына қатысты бастама Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстанда жетекші шетелдік жоғары оқу орындарының филиалдарын ашу туралы тапсырмасына орай қолға алынған. Қазірдің өзінде Қазақстанның Ғылым және жоғары білім министрлігі арқылы 100 грант бөлініп, алғашқы студенттер білім алып жатыр. Келесі оқу жылынан бастап СеулТехпен AI architect және Data management бойынша қос дипломды бағдарламалар бойынша оқыту басталады деп күтілуде. – &nbsp;LUPIC жобасының жетекшісімін дедіңіз. Осы жоба туралы айтыңызшы. Бұл қандай жоба? Оның болашағы қалай болады? – LUPIC дегеніміз – Leading University Project for International Cooperation, яғни Халықаралық ынтымақтастық бойынша жетекші университеттік жоба дегенді білдіреді. Бұл LUPIC жобасын Корея үкіметі қолдайды және оны Кореяның Білім министрлігі басқарады. LUPIC бағдарламасының негізгі мақсаты дамушы елдердің университеттеріне Корея университеттерінің тамаша ресурстары мен тәжірибесін пайдаланып, адам ресурстарын құруға, қайта құруға және жүйелі түрде оқытуға көмектесу болып табылады. LUPIC жобасы арқылы бұл университет жоғары деңгейлі кәсіби дағдылары бар көптеген талантты студенттерді шығарады және жоғары сапалы адами капиталды қалыптастыруға үлкен үлес қосады деп сенемін. Қорқыт ата университеті мен Campus Town деп аталатын жергілікті қауымдастық арасында тұрақты өзара тиімді ынтымақтастық жүйесін орнату, жаңа бизнес және әлеуметтік орталық құру да негізгі мақсатымыздың бірі саналады. – Неге Қызылорда? Алматы, Астана секілді мегаполистер тұрғанда не себепті таңдау Қызылордаға түсті? – &nbsp;Қазақстанда үлкен мегаполистер бар екенін біз де жақсы білеміз. Астана мен Алматыны да білеміз. Ол қалаларда үлкен әрі жақсы оқу орындары орналасқанынан да хабарымыз бар. Бірақ бұл қаланы біз емес, корей халқының даңқты батыры, ұлт қаһарманы генерал Хонг Бом До таңдаған. Ол өмірінің соңында осы қалада өмір сүрді. Тіпті осы қалада өмірден өтіп, Қызылордаға жерленді. Бірнеше жыл бұрын корей халқының ұлттық батырының сүйегі барлық сән-салтанатымен өз еліне қайтарылды. Сенесіз бе, Қызылорда генерал Хонг Бом Доның рухы үшін таңдалды. Жоғарыда айтылғандай, бұл жоба Генерал Хонг Бом До сүйегінің Кореяға оралуын еске алу үшін дүниеге келген. Сонымен бірге бұл университеттің тамыры Корё қауымдастығымен тығыз байланысты екенін де ұмытпау керек. Тағы бір ескеретін жайт, әлемдегі негізгі технологияларды жасайтын және басқаратын университеттерді қарастыратын болсақ, негізгі технологияларды жасайтын және дамытатын ірі мегаполистер емес екенін есте ұстаған жөн. – Жасанды интеллект институтында сабақ қалай жүргізіледі? Теория басым ба, практика басым ба? Студенттер Оңтүстік Кореяның білім стандартымен оқи ма, әлде Қазақстанның стандартына сай ма? – Өте орынды сұрақ. Төртінші өнеркәсіптік революцияның негізгі технологиясы – жасанды интеллект. Бұл саланың информатикамен, математикамен және статистикамен де терең байланысы бар. Бұл сондай-ақ қарқынды дамып келе жатқан сала. Осы өзгерістерге жақсы бейімделу үшін мұғалімдер мен студенттер сабақтарды белсенді және өз бетінше жүргізуі керек. Әртүрлі әдістердің ішінде мен PBL (Проблемалық оқыту) және BL (Аралас оқыту) әдістерін ерекше атап өткім келеді. Теория мен практиканы бөлуге болмайды. Менің ойымша, осы екі бағыт арасындағы жақсы тепе-теңдікті сақтап, PBL және BL әдістерін қолданған дұрыс болар еді. Сонымен қатар Capstone Design бағдарламасы арқылы одан да жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады деп күтілуде. Білім стандартына келсек, Кореяның бұл салада тәжірибесі мол, сондықтан біз тек бөлісіп, ұсыныстар бере аламыз. СеулТехтың тарапынан зертханалық класстар ашылып оларға қажетті жабдықтар, серверлер келіп, бизнес-инкубатор орталығы ашылып дрондар жинайтын инженерлерді даярлау басталады. Жасанды интеллект институтында студенттер орыс және қазақ тілдерінен бөлек, ағылшын, корей тілдерінде білім ала алады. Менің ойымша, бұл елдің бірегей мәдениетін құрметтемей, жасанды интеллектінің озық саласында ілгерілеуді күту қиын. Сондықтан қазақ халқының мәдениеті мен тарихына құрметпен қараймын. – Жасанды интеллект институтында оқу үшін не істеу керек? Қазақстанның ҰБТ қорытындысы жарай ма, әлде басқа талаптарыңыз бар ма? – Жасанды интеллект институтына түсу үшін осы елдің ереже-талабы &nbsp;ескеріледі. Қазақстанда ұлттық бірыңғай тестілеу бар емес пе, соның қорытындысымен оқуға қабылдаймыз. Болды, басқа ешқандай талап жоқ. – Уақыт тауып, сұхбат беруге келіскеніңізге рақмет! Білімді де білікті шәкірттеріңіз көп болсын! Сұхбаттасқан Әзиз БАТЫРБЕКОВСурет Қорқыт ата университетінің баспасөз қызметінен алынды

Джесу Ким, Сеул ұлттық ғылым және технологиялар университетінің профессоры: Қазақстанның мәдениеті мен тарихын құрметтеймін

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Білімді ұрпақ – іргелі елдің кепілі. Ел болашағына,&nbsp;өскелең жас ұрпаққа сапалы білім мен саналы тәрбие беруде білім ұяларына жүктелер міндет зор. Сырдария ауданында мақтанышпен айтар тау тұлғалардың бірі және бірегейі ақиық ақын Асқар Тоқмағамбетовтің атымен аталатын білім ошағы. Бұл мектептен талай мықты, білімді тұлғалар түлеп ұшты. Асқар Тоқмағамбетов ауылындағы ақынның аты берілген №135 орта мектебі бүгінде оқушылардың білім сапасын арттыру, шығармашылық қабілетін дамыту мақсатында нәтижелі еңбек етуде. Іргелі білім ошағының тыныс-тіршілігі, атқарылып жатқан жүйелі жұмысы, жөнінде мектеп директоры Нұрлан Құрманалиевпен сұхбаттасқан болатынбыз.– Нұрлан Маханбетжанұлы, іргелі білім ұясының құрылуы, бастау алған тарихы туралы айтып берсеңіз…– Талайларды білім нәрімен сусындатып, тәлім-тәрбие берген мектептің тарихы сонау тереңде жатыр. Алғаш 1935 жылы қамыстан үлкен қақыра жасап, оны мектеп үйіне айналдырған оқу ордасының ең алғашқы мұғалімі Тәжмағанбет Сағындықов еді. 1937 жылы бала санының көбеюіне байланысты екі бөлмелі жаңа мектеп салынды. Бұл уақыттарда көбінесе ер мұғалімдер ұстаздық еткен. Сол жылдары ер адамдардың әскер қатарына шақырылуына байланысты ұстаздар бірінен соң бірі ауыса берген. Сұрапыл соғыс кезінде Күләш Жарылқасынова, Зейнепал Есіркесінова, Насиха Уалиевалар ұстаздық еткен. Бұл кісілердің барлығы да сол кезде үш айлық курстан өткен жетінші сыныпты бітірген жастар еді. 1950 жылы қосымша класс бөлмелері салынып, көрші үш мектеп бірігіп, «Молотов» жеті жылдық мектебіне айналды. Майлықұм колхозындағы «Молотов» атындағы жеті жылдық, XVIII партсъезд колхозындағы «Н.К.Крупская» атындағы жеті жылдық және Бидайкөл колхозындағы бастауыш мектептер бірігіп, 1950-1951 оқу жылында «Молотов» атындағы жеті жылдық мектеп болып аталды. Ол кезде мектеп шағын болатын. Мектеп тарихында небір мықты, ерекше дарынды ұстаздар қызмет етіп, ауыл балаларының сауатын ашып, білім берді. Талай сындарлы сәттерде, сұрапыл соғыс кездерінде қызмет етіп, қаншама қиындыққа қарамастан ауыл балаларын білім нәрімен сусындатқан ұстаздарымыздың еңбегі әрқашан да ел есінде, ұмытылмасы хақ. Мектепке 1984 жылдан бастап Қазақ ССР-і Министрлер кабинетінің шешімімен ақын, сатирик Асқар Тоқмағамбетов есімі берілген болатын.Білімнің қайнар көзі ауыл мектебінен талай дарынды жас түлеп ұшып, елге абыройлы қызмет етіп, еселі еңбектерімен елге танылды. Атап айтқанда, республикаға еңбегі сіңген қызметкер, режиссер Хұсейін Әмір-Темір, Қазақстан суретшілер одағының мүшесі Шәкен Сәменов, Төлеген Досымов, Рүстембек Алданазаров, Абдулла Омаров, Жолшыбек Бисенбаев, қазіргі «Гүлдер» ансамблінің жетекшісі, продюссер Сәрсен Ибрашева, педагогика ғылымының кандидаты Шаһарбек Төлегенов, I-санатты дәрігер-терапевт Тәжігүл Раманқұлова. Бұдан бөлек ерен еңбектері арқылы талай шәкірттің шырағын жаққан ардагер ұстаз-дарымыз Болат Қайранбаев, Жәнібек Маханбетов, Құндызай Байзақова, Бисенкүл Қыстаубаева, Қалдаш Тойшыбекова, Назнуш Әбибуллаева, Айжамал Дәрменова, Кенжегүл Басқынбаева, математика пәнінің үздігі Қалдыгүл Алтынбекова, ағылшын тілі пәні мұғалімі Роза Тілеубаева апай-ларымыздың елеулі еңбегін атап өтпеске болмас.– Мектептің педагогикалық құрамы, сапалы білім алуға оқушыларға жасалған жағдай, жалпы білім ошағының бүгінгі жай-күйі мен тыныс-тіршілігі жөнінде не айтасыз?– Мектеп ғимараты 1982 жылы іске қосылған. Типтік жоба бойынша 624 орындық, екі қабатты. Мектеп ауыз сумен толықтай орталықтандырылған, дербес жылу орталығынан жылытылады. Мектеп ауласы талапқа сай қоршалған. Мектепте медициналық қызметке байланысты медициналық жабдықтармен қамтамасыз етілген арнайы бөлме бар. Сонымен қатар мектеп тамақтану орнымен қамсыздандырылған және 50 орындық асхана жұмыс істейді. Жалпы оқушылардың сапалы әрі жайлы білім алуына мектепте толықтай жағдай жасалған.Білім ошақтары біліктілігі жоғары маманмен ерекшелетіні белгілі. Бүгінде мектепте жалпы 56 мұғалім қызмет етуде. Оның ішінде 51 жоғары білімді, 5 арнаулы білімді, 5 педагог-зерттеуші, 15 педагог-сарапшы, 17 педагог-модератор бар. Мектеп екі ауысымда жұмыс істейді. Бүгінгі таңда мектепте жұмыс жасап жатқан мұғалімдер де тынымсыз еңбектерінің арқасында біршама марапатқа ие болған. Ауызбіршілігі мол іргелі ұжымдағы ұстаз-дар қауымының еңбегін ерекше бағалаймын. Ұстаз – үлкен жауап-кершілікті талап ететін маман иесі. Әр маманның өзінің ерекшелігі, білік-тілігі, жұмыс істеу әдісі, өзіндік орны бар. Бүгінде ұстаздарымыз білімдерін жетілдіру мақсатында түрлі курстарға қатысып, тәжірибе жинақтауда. Тәжірибелі ұстаздарымыз үнемі өзі¬нен кейінгі ізін жалғастырушы жас маман¬дарға білгенін үйретіп, жол көрсетіп келеді. Ал жастарымыз «үлкенге – құрмет, кішіге – ізет» деген тәмсілмен әркез кішілігін білдіріп, үлкендерімізді құрметтеп жүреді.– Мектептің шәкірттері жеткен жетістіктері мен үздіктері өткен оқу жылын қалай қорытындылады?– Қай уақытта да ұстаздың еңбегі шәкіртінің жетістігімен бағаланатыны анық. Жалпы мектебіміздің оқушылары үнемі ізденіс үстінде жүреді. Оқушыларымыз талай республикалық, облыстық, аудандық байқаулар мен сайыстарға қатысып, топ жарып келеді. Одан бөлек жыл сайын өтетін пән олимпиадаларына қатысып, ұстаздардың еткен еселі еңбегін ақтап, жүлделі орындарды иеленіп, жақсы нәтиже көрсетуде деп ауыз толтырып айта аламын. Мәселен, Ерлік Өтеген «Ұстаз деген жарық күні ғаламның» тақырыбындағы аудандық жас ақын¬дар мүшәйрасының бас жүлде иегері атанса, Еркежан Кеңесбайқызы «Балалар әлемі» жобасы аясында өткен «Балалар оқулары» байқауының аудандық кезеңінен ІІ орынды иеленген болатын. Бекнұр Әубәкіров жаратылыстану-математика бағытындағы пәндер бойынша 7-8 сынып оқушыларына арналған жасөспірімдер олимпиадасының аудандық кезеңінің І орын иегері атанса, Айзада Бодықова жалпы білім беретін пәндер бойынша 5-6 сынып оқушыларына арналған республикалық олимпиаданың аудандық кезеңінде І орынды қанжығасына байлады. Одан бөлек 2-7 сынып оқушыларының зерттеу жұмыстары мен шығармашылық жобаларының республикалық «Зерде» конкурсының аудандық кезеңінде бірқатар оқушы жүлделі орын иеленіп, үздіктер қатарынан көрінді.Ғасырға жуық тарихы бар, талай жарқын тұлғаларды тәрбиелеп шығарған білім ордасы бүгінде білім беру саласында өз қызметін жоғары дәрежеде атқарып жатыр. Күнде өзгерген заман талабына сай жаңа инновациялық технологияларды өз жұмысына енгізіп, бәсекеге қабілетті ұрпақ тәрбиелеуде өз үлесін қосуда. Бұл мектептен әлі де талай-талай дарынды ғалым, талантты ақын, ержүрек батыр шығатынына кәміл сенімдіміз.&nbsp;– Сұхбатыңызға рақмет!Алтынай ЖҮНІСОВА

Таланттар түлеген мектеп

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Тәуелсіз еліміздің кемел келешегі мен жарқын болашағы өскелең ұрпақтың, бүгінгі жалынды жастардың қолында. Ал жарқын болашақтың кепілі – білімді ұрпақ. Білектің күшімен емес, біліммен бағындыратын заманда сапалы білім берудің маңызы жоғары болары анық. Білімнің қайнар көзі мен іргетасы мектеп табалдырығынан басталатыны белгілі. Осы ретте Сырдария ауданы, Қалжан ахун ауылының №126 орта мектебінің тарихы, тыныс-тіршілігі, жетістіктері, атқарылып жатқан жұмыстары туралы мектеп директорымен құрған сұхбатты назарларыңызға ұсынамыз.– Бақытжан Жамалқызы, талай талантты түлектер ұшқан білім ордасының тарихы жөнінде айтып берсеңіз...– Мектебіміздің тарихы сонау ХХ ғасырдың 34-жылдарынан бастау алады. Ол кейін «Шолақарық», «Бостандық жол», В.И.Чапаев және А.Иманов атындағы бастауыш мектептердің негізінде ірілендіріліп, 1950 жылы В.И.Чапаев атындағы жетіжылдық мектеп болды. 1962 жылы сегізжылдық, 1987 жылдан бастап орта мектеп болып жұмыс істеп келеді. Мектептің іргетасын қалап, жас ұрпаққа тәрбие беруде еңбек еткен Ш.Жансымақов, М.Аюпов, Б.Оразаева, Н.Әбдібахитова, Қ.Ділдебаев, Ә.Сүйінішбаев, Ә.Ыбыраев, Қ.Нақыпов, С.Досымбетов, Қалыбай мен Нақыш Ермахановтар, М.Күндәулетов, Т.Бәшенов, Н.Әкбаров, Қ.Нұрыбаев, С.Қарамырзаев, Қ.Маханбетовалардың ұстаздық қызметі мен елеулі еңбегі әрқашан ел есінде, ұмытылмақ емес. Мектептің қазіргі ғимараты Қазақстан Республикасы Тәуелсіздігінің 10 жылдығына орай жаңадан салынып, 2002 жылы пайдалануға берілді. Кеңес үкіметінің соңғы жылдарынан бастайтын болсақ, мектеп директоры қызметін Е.Әбілов, Қ.Нұрыбаев, Б.Зинабдинов, Л.Палымбетова, Б.Сағындық, М.Төлегенов сынды білікті басшылар басқарып, мектептің өсіп-өркендеуіне, дамуына сүбелі үлестерін қосты. Ғимараттың жалпы көлемі – 1781,3 шаршы метрді құрайды.Мектеп тарихындағы жетістіктерге келетін болсақ, қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Рыскүл Құлмағанбетова 1997 жылы «ҚР Білім беру ісінің үздігі» төсбелгісімен марапатталған. Одан бөлек 2007 жылы мектеп мұғалімдері арасында өткен «Көңілді тапқыштар клубы» сайысында ауданнан бас жүлде алып, №126 орта мектебінің «Сырдария серілері» командасы облыстық сайыста бірінші орынға ие болды. Сондай-ақ 2016-2023 жылдар аралығында алғашқы әскери және технологиялық дайындық пәнінің мұғалімі Мұрат Бөдеев Президенттік көпсайыстан Қазақстан Республикасы чемпионатының 7 мәрте чемпионы атанып, аудан мерейін асырып, абыройын асқақтатқан болатын.– Білімді ұрпақ – білікті ұстаздан демекші, мектептегі ұстаздар құрамына тоқталсаңыз...– 2023-2024 оқу жылында мектепте жалпы 50 мұғалім жұмыс жасады. Оның 7-і зерттеуші, 13-і сарапшы, 17-і модератор біліктілік санаттары бар. Оқушыларға сапалы білім беруде аянбай еңбек етіп, өскелең ұрпақтың білімді әрі тәрбиелі болуына сүбелі үлес қосып жүрген білікті ұстаздарымыздың еңбегі зор, әркез бағалы. Ұстаздарымыз өткен тәжірибесін жаңамен ұштастыра алатын кәсіби қызығушылығы жоғары, танымы биік, бастаған ісінің нәтижесін көре алатын, ғылыми зерттеу жұмыстарын таңдай білетін, педагогикалық үрдісің заңдылықтарымен етене таныс, оқытудың әдістемелік жаңалықтарынан хабардар, оқыту үрдісін ізденімпаздықпен арттыратын өз ісінің шеберлері. Әр ұстазымыз шәкірт жүрегіне жол табуда, өз пәніне қызығушылық оятуда ең тиімді әдістерді іздей біледі. Бүгінгі заман талабына сай мектебіміздің тәжірибелі мұғалімдеріміз де жас мамандарымыз да қазіргі қоғамдық-әлеуметтік талаптарға жауап беретін, заманауи, білімді, жаңашыл ойлау дағдысын меңгерген, оқушының жан-жақты дамуын ұйымдастыра алатын және ата-аналармен ынтымақтастық орнатуға икемді. Бұл өз кезегінде білімді жоғары жетілдіруге септігін тигізеді. Мектебіміздің ұстаздары өз салаларының білікті мамандары қатарында АӘД жетекшісі М.Бөдеев, денешынықтыру пәнінің мұғалімі Г.Сүлеймен, бастауыш сынып мұғалімі Л.Жұмаділова, орыс тілі пәнінің мұғалімі Г.Әбдіғаппарова, математика пәнінің мұғалімі Э.Жорабекқызы, педагог-ұйымдастырушы А.Есназарова және тарих пәнінің мұғалімі Л.Сәрсенбаеваны ерекше атап өтуге болады.– Оқушылардың жеткен жетістіктері мен ҰБТ көрсеткіштеріне тоқталсақ...– 2023-2024 оқу жылы бойынша 61 оқушы «үздік», 72 оқушы «жақсы» үлгеріммен оқу жылын аяқтады. 2023-2024 оқу жылында 9 оқушы Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды МУ, Қорқыт ата атындағы Қызылорда универсиеті, Шәкәрім атындағы Семей МУ, М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан МУ жоғары білім орындарының білім гранттарын иеленсе, 1 оқушымыз «Алтын белгіге» аяқтап, Алматы қаласындағы Сүлеймен Демирел атындағы университет түлегі атанды. Жыл көлемінде аудандық пәндік олимпиададан 6 оқушы жүлделі орындармен марапатталды. Физика пәнінен 11 сынып оқушысы Б.Сейтасанов облыстық ауыл балаларының олимпиадасынан жүлделі 3-орын алды. Химия пәнінен 8 сынып оқушысы Т.Төребекова облыстық кезеңде жүлделі 3 орынмен марапатталды. Жаратылыстану пәнінен 5-сынып оқушысы Ж.Сәрсенғали облыстық кезеңнің алғыс хатымен марапатталған болатын. Ғылыми жобалар сайысының аудандық кезеңінде бірнеше оқушы жүлделі 2-3 орындармен марапатталды.– Бала тәрбиесі қай уақытта да маңызды. Осы орайда мектепте оқушыларымен қандай тәрбие жұмыстары жүргізіледі?– Иә, шынында қазіргі таңда бала мәселесі өте маңызды болып табылады. Тәртіп бар жерде ғана білім болады. Оқушылармен әркез жоспарға байланысты арнайы тәрбие сағаттары өткізіліп отырады. Өткен оқу жылында балаларды құндылықтарға баулу мақсатында 200-ден астам тәрбиелік іс-шаралар ұйымдастырылды. Сырдария ауданы мектептеріндегі тәрбие және бағдарлы оқыту саласы мамандарының қатысуымен ақпан айында «Өнеге көзі – тәрбие, ошағы – театр», наурыз айында «Мамандық таңдау және тұлғаның өз бағдарын айқындау» тақырыптарында семинарлар және наурыз айында «Ризашылық – мейірім бұлағы» тақырыбында аудандық ардагер ұстаздардың семинар жұмыстары өткізілді. Жыл көлемінде құқық бұзушылықтың алдын алу шараларына басымдықтар берілді, түнгі рейд жұмыстарына ата-аналарды тарту жобасы оң нәтижесін көрсетті. Бұдан бөлек Оқу-ағарту министрлігінің 2022 жылғы 25 тамыздағы «Орта білім беру ұйымдарындағы психологиялық қызметтің жұмыс істеу қағидаларын бекіту туралы» №377-бұйрығы бойынша психологиялық қызмет жұмыстары тәрбие мамандарымен, ата-аналармен, пән мұғалімдерімен бірлесе атқарылды. Бұл жұмыстар мектепішілік бақылауға алынған оқушылармен жүргізілетін шараларды жүйелендіріп, сынып жетекшілердің жұмысына қолдау берді. Мектебімізде «Ата-аналар академиясы» аясында «Даналық мектебі» құрылып, аталар мектебі, әжелер мектебі, әкелер мектебі, аналар мектебі жұмыстары ұйымдастырылды. Балалар мен жасөспірімдер арасындағы құқық бұзушылық пен қылмыстың алдын алу мақсатында мектеп педагогтарының ата-аналармен тығыз қарым қатынаста болуы маңызды. Осы орайда ата-аналар комитеті жұмысымен қатар «Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығы» жұмыс жасады. «Ата-аналарды педагогикалық қолдау орталығында» бастауыш, негізгі және орта буын сыныптарына лайықталған сабақ жоспарлары бойынша ата-аналармен бірлескен тренингтер, оқу сабақтары, дөңгелек үстелдер, кездесулер, т.б. іс-шаралар ұйымдастырылды. Қазіргі таңда әлеуметтік желілерде балалар арасындағы қатыгездік, зорлық-зомбылық және буллингке қатысты көп жағдайлардың куәсі болып жүрміз. Осыған байланысты «Қатыгездіксіз және зорлық-зомбылықсыз балалық шақ», республикалық ақпараттық науқаны аясында «Бақытты балалық шақ» тақырыбында бала құқығын қорғау мазмұнында сынып сағаттары өтті. Сонымен қоса «Зорлық-зомбылықсыз өмір!» тақырыбында 8-9-10 сыныптармен дөңгелек үстел өткізілді. «Буллинг және кибербуллингтен қалай сақтанамыз?» тақырыбында құқықтық сабақ, «Өз құқығыңды білесің бе?» тақырыбында дебат ойыны өткізілді. Қаңтар айында «Құқықбұзушылықтың алдын алу» тақырыбында ер балалармен жиналыс, «Әке-тәрбие тірегі» тақырыбында әкелер жиналысы, Сырдария АПБ-нің учаскелік полиция инспекторы, полиция майоры Мамыт Нұрлан, Сырдария АПБ-нің ЖПҚб ЮПт учаскелік полиция инспекторы, полиция капитаны Жұмабек Гүлстан жоғары сынып оқушыларына құқықтық түсіндірме жұмыстарын жүргізді. 2024 жылдың 30 сәуірі күні мектеп бітіруші сыныптардың ата-аналар жиналысы өтті. Негізгі мәселе – мектеп бітіру кештерін қауіпсіз өткізу. Балалар арасындағы әлімжеттікті болдырмау, шаралар ұйымдастыруда ата-аналардан, балалардан ақша жинамау мәселесі қаралды.– Мектеп тарапынан көпбалалы немесе әлеуметтік аз қамтылған отбасыларға қолдау ретінде көмек көрсетіле ме?– Балаларды әлеуметтік қолдау аясында аз қамтамасыз етілген отбасынан шыққан 49 бала оқу жылы көлемінде киім-кешекпен, ыстық тамақпен қамтамасыз етілді. 20 оқушыға демеушілер есебінен бір жолғы көмек көрсетілді. Жалпыға міндетті оқу қоры есебіне 20 бала, кәсіподақ есебінен 3 бала «Жалын» тынығу лагерінде демалды. «Нұрбек» және «БАҚ» шаруа қожалықтары демеушілігімен негізгі мектеп курсын үздік аттестатпен аяқтаған 4 оқушыға құны 520 мың теңгенің Түркістан облысындағы «Машат» лагеріне жолдама табысталды. «Қазақстан халқына» қоры есебінен 2 оқушы Түркістан облысындағы «Қуаныш» лагерінде демалды. Мектеп жанынан «Жас өркен» күндізгі тынығу лагерінде 80 оқушыға түске дейінгі демалыс ұйымдастырылды. Осы лагерь жұмысына «БАҚ» шаруа қожалығы 100 мың теңге қаржылай қолдау көрсетті. Жалпы мектепке демеушілік қолдауды «Нұрбек» ШҚ төрағасы Алдаберген Құлбаев, «БАҚ» ШҚ төрағасы Серік Әбжалиев мырзалар жасап келеді. Демеушілер қаражаты мектеп акт залының пердесін жаңарту, стенділер жасату, жазғы лагерь жолдамалары мен жұмыстарын ұйымдастыру, т.б. шығындарға жұмсалды. Демеушілік қаражатының жалпы сомасы – 1 млн 620 мың теңге.&nbsp;– Сұхбатыңызға рақмет.Сұхбаттасқан А.Қайратқызы

Білімді ұрпақ –  жарқын болашақ кепілі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Экология тақырыбы қай кезде де өзектілігін жойған емес. Жыл санап оның маңызы да артқан. Экологиялық тұрғыда өңірде өзекті мәселелер жетерлік. Бұл ретте аймақтың экология саласында арнайы «Жол картасы» әзірленіп, жолға қойылған жүйелі жұмыс істелуде.&nbsp;Осы бағытта Қызылорда облысы бойынша экология департаменті басшысы орынбасарының міндетін атқарушы Алмас Ысқақовпен сұхбаттасқан едік.– Алмас Илиясұлы, облыстың эколо­гиялық ахуалын шешу мақсатында әзірленген «Жол картасы» аясында қандай жұмыстар атқарылуда?– Аймақтың&nbsp;экологиялық мәселелерін кешенді шешу жөніндегі 2020-2025 жылдарға арналған Жол картасының орындалуы көңіл қуантады. Мемлекет басшы­сының тапсырмасына сәйкес, Экология тақырыбының әрқайсымыздың күнделікті тыныс-тіршілігімізде ерекше орын алатын бұл саланың айрықша маңыздылығын ескере отырып, 2020 жылы экологиялық мәселелерді кешенді шешу және экологиялық жағдайды одан әрі жақсарту мақсатында Қызылорда облысының әкімдігі және Экология және табиғи ресурстар министрлігі бірлесіп, 2020-2025 жылдарға арналған «Қызылорда облысының экологиялық мәселелерін кешенді шешу жөніндегі Жол картасы» бекітілді.&nbsp;Жол картасында көрсетілген іс-шаралардың іске асырылу мерзімдері «тұрақты» және 2020-2025 жылдар аралығы болып белгіленген. Маңызды іс-шаралар легі белгіленген Жол картасы 7 бөлімнен, 52 тармақтан тұрады. Әр бөлімде өзекті мәселелер қарастырылып, орындалу мерзімдері де белгіленген. Қазіргі таңда 52 іс-шараның бүгінгі күні 16 іс-шарасы орындалды. Ал қалған бағыт өз ерекшеліктеріне сәйкес кезең-кезеңімен жүзеге асуда. Аталған құжатта тұрақты көздерден атмосфераға ластау­шы заттар эмиссиясын қысқарту, жылжымалы көздерден атмосфералық ауаға ластағыш заттардың шығарындыларын азайту, қалдықтарды басқару, жасыл белдеуді дамыту, көгалдандыру және көркейту, коршаған ортаның жай-күйіне мониторинг және өзге де мәселелер қамтылған.– Тұрғындар тазалық мәселесіне қалай қарайды? Заңбұзушылықтармен қалай күресесіздер?– Экологиялық талаптарды сақтау – адамзат баласының ортақ міндеті.&nbsp;Табиғат-Ананы аялау, экологиялық ахуалды сақтау күн тәртібінде тұр. Қызылорда облысы бойынша экология департаментімен есепті кезеңде табиғат қорғау іс-шараларының орындалуына, қоршаған ортаға эмиссияларды төмендетуге, табиғат пайдаланушылардың қоршаған ортаға жауапкершілікпен қарауын қалыптастыру және Қазақстан Республикасының Экологиялық заңнамасын бұзу деректерінің алдын-алуға ерекше ден қойылды. Жыл басынан бері қоршаған ортаны қорғау саласында 23 нысанға бақылау шаралары &nbsp;ұйымдастырылды. Оның ішінде 12 бару арқылы профилактикалық бақылау және қадағалау, 10 жос­пардан тыс және 1 талаптарға сәйкестік тұрғысынан тексеру бар. Нәтижесінде, экологиялық заңнама талаптарын бұзған 47 факт анықталып, әкімшілік құқық бұзушылық жөнінде іс қозғалды. Заңдылықты бұзушылыққа жол берген жеке және заңды тұлғаларға 539,7 миллион теңге көлемінде 22 айыппұл салынды. Оның 8,6 миллион теңгеге жететін 18 әкімшілік айып­пұлы өндірілсе, сот шешімімен екі нысанның қызметі уақытша тоқтатылды. Сондай-ақ, облыс көлемінде заңсыз карьерлерді анықтау, зерттеп-қарау, мониторинг жұмыстарын жүргізу, олар бойын­ша тиісті шараларды қабылдау үшін құқық қорғау және мүдделі мемлекеттік органдардың қатысуымен бірнеше мәрте бірлескен рейд жүргіздік.&nbsp;Жоғарыда айтып өткендей, қалдықтар мәселесі өзекті болып отыр. Өкінішке орай, тұрғындар арасында белгілен­беген орындарға қоқыстарды бей-ерекет тастап кету, төгу секілді әрекеттерге жол беруде. Бұл бағытта «Қазақстан Ғарыш сапары» АҚ жүзеге асырған ғарыштық мониторинг нәтижесінде Қызылорда облысында 98 рұқсатсыз қалдық орны анықталып, оның 56-сы тазартылып, қалған 42заңсыз қалдықтар орнын тазарту, бүлінген жерлерді қайта қалпына келтіру бойынша тиісті шаралар атқарылуда. Сонымен қатар, департамент «Байқоңыр» кешенінде мем­лекеттік экологиялық бақылау жүргізіп келеді. Бақылау Ресей Федерациясының Үкіметімен «Байқоңыр» кешенінің аумағындағы қоршаған ортаны қорғау мәселелері туралы келісім құжаттары, олардан туындайтын хаттамалар мен ережелер негізінде жүзеге асырылады.– Бүгінде кәріз суын кез-келген орынға төгіп, қоршаған ортаны ластау дерегі азаймай отыр. Мұрын жаратын жағымсыз иіс алдымен адамға, содан соң тамылжыған табиғатқа зардабын тигізетіні анық қой.– Қоқыс тастау мәдениеті бізде әлі де болса кенжелеп тұр. Осыдан он жыл бұрынғы мәдениет сол деңгейде тәрізді. Баяғы жартас, сол жартас. Тіпті заң бұзушылықтың жаңа түрі – кәріз суын жеке сектордан алып, орталық кәріз жүйесіне төгіп жүрген ассенизаторлар туралы әлеуметтік желіде әңгіме желдей есіп жүр. Кейде тұрғындардың жаға ұстасқан төбелесі де мәселенің ушыққанын көрсететін сияқты… Осы бағытта мүдделі және құқық қорғау органдарымен бірлескен Қызылорда қаласы аумағында заңсыз кәріз суларды төгуге жол бермеу бойынша 2024 жылға арналған іс-шара жоспары бекітілді.&nbsp;Аталған іс-шара аясында тұрақты түрде қала аумағында ассенизатор автокөліктері­нің заңсыз кәріз суларын төгу деректерін тоқтату мақсатын­да рейд жүргізіп келеміз. Осындай кәріз суын белгіленбе­ген орындарға төгіп, ластаған 8 тұлғаға полиция органдары­мен айыппұл салынды.– Заң бұзушылықты азайтып, халықты тәрбиелеуге әкімшілік хаттама қауқарлы деп ойлайсыз ба?– Әрине, хаттама толтырып, қалтасын жұқартқанмен, оның арғы жағында жауапкершілік деген үлкен ұғым оның бойында болу керек.&nbsp;Айналаны ластап жүретін адамдардың өзінің жан дүниесі көркем деп айта алмас едім. Екі көршінің оқиғасы есіңізде болар. Бір адам үнемі көршісінің ауласына қоқыс тастай береді екен. Көршісі ол қоқысты үнсіз алып, айналаны жинап, таза ұстайды. Бір күні оған көкөніс толы себет апарып беріпті де түк түсінбеген көршісіне: «Әркім өзінде барын береді» деген екен. Иә, жан дүниеңіз қандай болса, әрекетіңіз де сондай болмақ…– Жоғарыда зерттеліп, тексерілгеннен кейін айыппұл салынған нысандарды айтып өттіңіз. Департаменттің зертханасының деңгейі қаншалықты? Талапқа сай тексеріс жүргізе алатын шамасы бар ма?– Әрине, құрал-сайман мен керек-жарақ көп маңызға ие.&nbsp;Экологиялық заң талаптарын бақылау жұмыстары сынақ зертханасымен қамтамасыз етілген. Департамент 2024 жыл­дың І жартыжылдығында барлығы 12 субъектіге бару ар­қылы профилактикалық бақылау, 4 жоспардан тыс тексеру және Байқоңыр кешені бойынша 6 нысанға зертханалық-талдамалы бақылау жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар, Департаментпен қосымша 44 объектіге мониторингтік бақылау жүзеге асырылды. Егер өзімізде осындай мүмкіндіктер болмаса, біз мұндай тексерістерді жүргізе де алмас едік.Осы зертханамыздың арқасында біз «Қызылорда облысы бойынша қоршаған ортаны сауықтыру жөніндегі кешенді &nbsp;іс-шаралар жоспарына» сәйкес «Таза ауа» іс-шарасы аясында 109 автокөлікке зертханалық бақылау жүргіздік. Осы іс-шараның нәтижесінде ластағыш заттардың белгіленген нор­мативтерден асып кеткен 6 автокөліктің иелеріне полиция департаментімен шаралар көрілді. Департаменттің зертханалық-талдамалы бақылау жұмыс­тары барысында І және ІІ санаттағы объект операторлары тарапынан тапсырылған өндірістік экологиялық бақылау есептеріне талдау жұмыстары тоқсан сайын жүргізіліп отырады. Сонымен қатар биыл есеп тапсырмаған және уақытынан кеш тапсырған субъектілер бойынша прокуратура органдарымен бірлесе 11 субъектіге ҚР ӘҚБтК-нің 325-бабымен әкімшілік іс қозғалып барлығы 1,4 млн теңге айыппұл салынды. Экологиялық кодекстің талаптарына сәйкес, I са­наттағы объектілерге қатысты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қоршаған ортаға эмиссиялардың авто­маттандырылған мониторингін жүргізу тәртібіне сәй­­кес, эмиссиялар­­дың негізгі стационарлық көздерін­де қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін орнатуға міндетті.&nbsp;Облыста қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингтің автоматтандырылған жүйесін орнатуға міндетті 3 кәсіпорын бар. Олар «СКЗ-U» ЖШС, «Гежуба Шиелі Цемент Компаниясы» ЖШС және «Orda Glass LTD» ЖШС.Қазіргі таңда, «Гежуба Шиелі Цемент Компаниясы» ЖШС-гі «Ұлттық Деректер Банкі» ақпараттық жүйесіне деректерді негізгі режимде беруде. Ал, «СКЗ-U» ЖШС мен «Orda Glass LTD» ЖШС ақпараттық жүйеге негізгі деректерді беру бойынша «Ұлттық Ақпараттық Технологиялар» АҚ-мен жұмыстар атқаруда.– Өңірде тазалық іс-шарасы күнделікті жүргізілуде.&nbsp;Тіпті, сенбі сөзін аптаның барлық күніне де телитін болдық. Тақырыптың бір ұшы экологиялық ахуалға келіп тұр. Әрине, сенбілікті экологиялық жағдайды қалыптандырудың бір бағыты десек, жарасады.– Сөзіңізбен толықтай келісемін. Мемлекет Басшысы Қ.Тоқаев былғы халыққа Жолдауында «Экологиялық ахуалды жақсарту – алдымызда тұрған негізгі міндеттің бірі. Біз қоғамда қоршаған ортаны қорғаудың мән-маңызын кеңінен дәріптеуіміз керек» деген еді. Сонымен қатар, «Таза Қазақстан» жалпыұлттық экологиялық акциясы жүріп жатыр. Бұл – тұтас халықты ұйыстырған берекелі бастама екенін де атап өтті. Биыл қоршаған ортаны қорғау және экологиялық мәдениетті қалыптастыру мақсатында облыс көлемінде үкіметтік емес ұйымдардың, мемлекеттік органдардың, қоғамның өкілдерінің, жергілікті тұрғындардың, сондай-ақ экобелсенділер мен волонтерлердің қатысуымен «Таза Қазақстан»және электр энергиясын үнемдеу мақсатында халықаралық «Жер сағаты» республикалық экологиялық акциялары өткізілді.&nbsp;«Таза Қазақстан» республикалық экологиялық акциясы аясында ұйымдастырылатын облыстық іс-шаралар жоспары облыс әкімімен бекітілді. Іс-шара жоспарына сәйкес «Таза өлке», «Киелі мекен», «Жасыл аймақ», «Өнегелі ұрпақ» және «Мөлдір бұлақ» тақырыптарында апталық шаралар ұйымдастырылуда.Облыс бойынша ұйымдастырылған сенбілік­тер мен акцияларға барлығы 400 мыңнан аса адам қатысып, іс-шараларға 500-ден аса техника жұмылдырылды, 16 мың тоннадан астам қоқыс қалдықтары шығарылды.&nbsp;Қалада &nbsp;129&nbsp;мыңнана астам ағаш көшеті егілді.&nbsp;Апта сайынғы негізде Қызылорда қаласы және аудан әкімдіктерімен бірлесіп мемлекеттік мекемелер ұжымдары, еріктілер мен волон­терлардың қатысуымен сенбілік жұмыстары атқарылуда.–&nbsp;Әңгімеңізге рахмет.Аян Спандияр

Тазалық санадан басталады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Биыл облыс бойынша «Руханият жылы» жарияланған болатын. Жыл басынан бері атаулы жылға байланысты Сырдария ауданында жоспарға сәйкес түрлі мәдени іс-шаралар өтуде. Сонымен қатарғы ауылдық округтердегі мәдениет үйлері мен клубтарының жұмысы да назардан тыс қалмады. Осы орайда оқырмандарға Нағи Ілиясов ауылдық округіндегі мәдениет ошағының атқарған жұмысы туралы арнайы сұхбатты ұсынамыз. Нағи Ілиясов ауылдық округі мәдениет үйінің директоры Нұрбол Тұранов ауыл өнерпаздарының тыңғылықты жұмысы мен жеткен жетістіктері туралы &nbsp;әңгімелейді.– Нұрбол Мұхтарұлы, ауылдағы мәденеит пен руханияттың мекені саналатын өнер ордасының іргесі қашан қаланған, алғашқы сұрағы­мызды дәстүрлі түрде мәде­ниет үйінің тарихынан баста­сақ…– Нағи Ілиясов ауылдық мәде­ниет үйі 1974 жылы тиіптік жоба­да салынып, 1976 жылы пайдалануға берілген. Мәдениет үйінің ғимараты қос қабаттан тұрады. Елу жылдан бері өзгерістер мен жаңашылдықтар орын алғаны белгілі. Мәдениет ошағы ауыл халқы мен сырттан келетін қонақтарға қалытқысыз қызмет көрсетіп келеді.– Мәдениет үйінде қызмет ететіндер мен үйірмелердің жұмысы қалай жүріп жатқанын айтсаңыз?– Қазіргі таңда ұжымда 10 үйірме жұмыс істейді. Сондай-ақ 10 қызметкер бар. Хор, домбыра, би, көркемсөз, драма, ән үйірмелерінің жұмысы жолға қойылған. Жалпы мен бұл мәдениет үйіне 2020 жылдан бастап басшылық жасап келемін. Директорлық қызметім карантин уақытымен тұспа-тұс келді. Нақтырақ айтқанда, көпшілікпен жанданған жұмысты 2022 жыл­дан бастадық деуге негіз бар. Жалпы бұған дейін ауылдық мәдениет үйінде 6 үйірме болған. Қазіргі таңда еліміздің бола­шақ өнерпаздарын даярлау жолында ауыл балаларына 10 үйір­ме қызмет көрсетіп келеді.– Мәдениет пен өнер адамдары үшін маңызды жыл аяқталуға жақын. Жыл бойына өткізіліп жатқан іс-шаралар мен жетістіктеріңізге тоқталсаңыз?– «Адал адам» мәдени-тәрбие орталығы жобасы аясында жыл басынан бері ауқымды жобалар жүзеге асырылып келеді. Атап айтар болсақ, ауылдық мәдениет үйі жанынан құрылған үйірмелер мен «Сұлу-ай» шығармашылық орталығының өнер­паздары бірлесе отырып, кең көлемде ауқымды концерттік бағдарлама өткізді. Мерекелік іс-шаралар мен жоспарлы байқауларды айтпағанда, өкізіліп жатқан ауқымды іс-шара­­лар да жеткілікті. Жақында өткен өнер фестивалі ауылы­мыздың өнерпаздарын, мәдениет саласының беталысын айшық­тап көрсетіп берді. Аталған фестивальге ауылымыздың бетке ұстар азаматтарынан бастап, аудан көлеміндегі ардагер­леріміз түгелдей қатысып, жақсы кештің куәсі болды. Облыс­тық күйшілер байқауының жоғары деңгейде өткізілуі де ауызбіршіліктің үлгісін көрсетті. Еңбек аллеясында кешкі уақытта ауыл халқының бос уақытын тиімді өткізу мақсатында поэзия кеші, концерттер өткізіледі. Ауылдық клуб үйі «Рухани қазына» республикалық байқауының облыстық кезеңінде топ жарып, республикалық кезеңде облыс намысын қорғауға дайындық үстінде. Ауқымды жобаларда озық шығып, аудан, облыс намысын үлкен сахнада қорғау біз үшін үлкен мәртебе әрі жауапкершілік.– Сіз ауылдық мәдениет үйіне төрт жылдан бері басшылық етесіз. Осы жылдар ішінде ауыл мәдениетін қаншалықты жаңалық енгізе алдыңыз? Жаңа жобалар болды ма?– Нағи Ілиясов ауылдық округіндегі мәдениет үйін сонау жылдан бері ұзақ уақыт Күләш Құдабаева апайымыз басқарған. Ол кісі мәдениет үйінің ыстығы мен суығына төзіп, негізін қалаған кісі деп айта аламыз. Жалпы өзімнің жұмысыма тоқталар болсам, соңғы жылдары ауыл өнерпаздары республикалық деңгейдегі үлкен байқауларда топ жарып, ауданның ғана емес, облыстың намысын қорғап жүрген жайы бар. Жоғарыда атап өткендей, үйірмелер санын көбейтіп, жұмысын жандандырып, ауыл балаларын руханият саласына кеңінен тартудамыз. Жаңа жобалар бастау алып, игілігін халық көріп келеді. Біздің «Ақ әжелер» ансамблі туралы да айтпай кетуге болмайды. Биыл құрылғанына 15 жыл толып отырған ансамбль республикалық деңгейдегі байқауларға қатысып жүр. Қазіргі таңда әжелермен бірге шырқап, бірнеше өлең жаздырдық. Мәдениет үйінің техникалық базасы да жаңартылып келеді. Қашан да көмегін аямайтын ел ағаларының демеушілігімен алда бірнеше жоспарлы жұмыстар атқарылады деп күтілуде. Жалпы өнер адамының бағасын беруші – халық. Еңбегіміз, қызметіміз халыққа арналады. Бағасын да көпшілік береді.– Нағи Ілиясов ауылдық мәдениет үйінің белді өнерпаздары «Ақ әжелер» ансамбілі. &nbsp;Әжелердің салған әнін тыңдап жүрміз. Керемет. Өнерлі әжелердің де бағындырған белестері қаншалықты биік болды?– Иә, «Ақ әжелер» ансамблінің құрылғанына биыл 15 жыл толып отыр. Осы орайда ауқымды іс-шаралар жоспары да бар. Ансамбль 2008 жылы ауылдық мәдениет үйінің жанынан құрылған. Халықтық атағы бар ұжым құрамында түрлі сала маман ардагерлерінен құралған күміс көмей әншілеріміз өнер көрсетеді. Жақында республикалық телевизиялық байқауда, республикалық байқауда топ жарып, жүлдемен оралған ұжымның жетістігі туралы аудандық газетте арнайы мақала жарияланған болатын. 15 жылдық мерейтой қарсаңында Абзал, Дархан Ералиевтердің қолдауымен, Ақтөре Ибрагимұлы бауырымыздың үлкен еңбек сіңіруімен «Әжелер ән салады, жұртшылық тамсанады» атты кітап жарыққа шықты. Күміс көмей, жезтаңдай әжелер аудандық көлемдегі іс-шараларда да белсенді.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/m_deniet_ji_6f3aa1ede7.jpg" alt="мәдениет үйі.jpg">– Нағи Ілиясов ауылы – республикаға белгілі, гүлденген, үлгілі ауыл. Ауылда Мемлекет басшысы да мейман болды. Мұнан басқа Үкімет басшысы мен Үкімет мүшелері, депутаттар құрметті қонақтардың көпшілігі осы ауылға ат басын бұрады. Осы ретте жауапты жұмысты үйлестіру қиындық туғызбай ма?– Өткен жылы Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев ауылымызға келіп, оң бағасын беріп кетті. Одан бөлек Министр, лауазымды азаматтар, ел ағалары ауылымызға ат басын тіресе, міндетті түрде мәдениет үйіне арнайы келеді. Жақында ауылымызда телехикая да түсірілген болатын. Бұның бәрі өз кезегінде қызық. Десек те үлкен жауапкершілікті талап етеді. Ең бастысы, халыққа, өнерге адал, жауапкершілік жүгін сезініп жұмыс істеу керек.– Алдағы жоспарларыңыздың ауқымы қандай, бөліссеңіз…– Жоспар көп. Ауыл мәдениетін жан-жақты жандандыру – басты мақсат. Ауыл негізінен өнердің ордасы ғой. Небір талант та, өнерпаз да, басқа саланың майталмандары да ауылдан нәр алып шыққан. Осы орайда осындай таланттарды та­уып, оларды шыңдап, болашақта елімізге танымал тұлғаларды шығаруды арман-мақсат етеміз. Үйірмелер жұмысын жандандыруды, жаңа үйірмелер ашуды жоспарлаудамыз. Мысалы, шешендік өнерді, ұмыт болып бара жатқан айтыс өнерін насихаттайтын, үйрететін үйірмелер болса деген мақсатымыз бар. Қазіргі таңда, қарап отырсаңыз, шешендік өнерді дамыту кенже қалып бара жатқандай. Осы мәселелерді оңтайлы шешу үшін өз үлесімізді қоссақ дейміз. Сондай-ақ үлкен мақсатымның бірі – ауылда әуез мектебінің филиалын ашу. Игі бастама біздің ауыл­да да қолға алынса, кәсіби мамандармен бірге балалардың шығармашылығын шыңдасақ, солай болашақта ауылымыздан танымал тұлғаларды шығарсақ деген үлкен жоспарымыз бар.– Нұрбол Мұхтарұлы, еліміздің мәдениеті мен өнерін, соның ішінде ауыл мәдениетін жандандырудағы әрбір бастамаңызға сәттілік тілейміз! Өнерпаздарымыздың өнері өрге жүзсін!– Әркез ақпараттық қолдау көрсетіп отыратын газет ұжымы­на алғысымды білдіремін. Биыл аудандық газеттің өз жұмысын бастағанына 85 жыл толып отыр екен.&nbsp;Шығармашылық табыс, жұмыстарыңызға жеміс тілеймін!ӘңгімелескенАружан МҰХАНБЕТҚАЛИ

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат