&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; &nbsp;Сырдария ауданына қарасты Ақжарма аулының тұрғыны Айжан Сүлейменова дәмі тіл үйіретін торттарды пісіре бастағанына 3-4 жыл болды. Бастапқы да&nbsp;қызығушылықпен үйінен самса, пицца, кондитер өнімдерін пісіріп бастаған келіншек аз уақыт ішінде оны кәсіп көзіне айналдырды. Қолынан келетін іспен айналысып, ауыл тұрғындарының сұранысына сай түрлі тәттілерді дайындайтын кейіпкеріміз көз жауын алатын торттарды пісіреді.Замандасымыз Айжан жас кәсіпкер ретінде кәсіпкерлерді қолдау бағдарламасына бірнеше рет қатысқанымен, қорғаған жобасы комиссиядан өтпей қалған. Сонда да сағы сынбаған келіншек өткен жылы «Бастау Бизнес» курсын оқып, сертификат алып, жобасын бұл жолы сәтті қорғап шығады. Қайтарымсыз грантқа қол жеткізген кондитер кәсіпкер атанып, кондитер өнімін дайындауға кіріседі. Жас кәсіпкердің бастамасы осы күні өз табысын бере бастады. Күн сайын тапсырыс саны да артып, оны уақытылы пісіріп үлгеру үшін есік алдынан шағын кондитер цехын да ашып алады. Негізгі мамандығы бастауыш сынып мұғалімі болғанымен мамандығы бойынша жұмыс табылмайды. Ауыл мектебінде орын болмағандықтан қаладағы мектепте жұмыс істеп, еңбек жолын бастайды. Тұрмыс құрғаннан кейін кішкентайлары дүниеге келіп, декреттік демалыстан соң қалаға қатынап жұмыс істеуді біржолата қояды.<blockquote>– Әрбір декреттік демалыста отырған келіншекке жақсы таныс жағдай деп ойлаймын. Үйде баламен отырғандықтан бос уақытымда сүйікті ісіммен айналыса бастадым. Пісірген кондитер өнімдеріме тапсырыс түсе бастады. Өзімді дамыту мақсатында түрлі шеберлік сыныптарға қатыстым. Үйрене келе дәмді торттың бірнеше түрін пісіре бастадым. Пісірген тәттілерім өзіме ұнады, алғашқы тапсырыс берушілерім де дән риза болды. Қазір «Айжан» жеке кәсіпкер ретінде тіркеліп, кәсібіммен толық айналысуыма мүмкіндік алдым, – дейді бесаспап шебер.</blockquote>Жаңа бизнес идеяларды іске асыру үшін қайтарымсыз 1 380 000 теңге грант алған Айжан қаражатқа цехына қажетті құрал-жабдықтарды сатып алған. Арнайы үлкен пештен бастап, түрлі қалыптар мен асхана жабдығын, дайын өнім қоятын үстел т.б. кәсіпкерге алаңсыз жұмыс істеуіне әрі табыс табуына үлкен көмек болды. Яғни грант қаражаты ісін жаңа бастаған кәсіпкер ретінде өзінің бизнес-әлеуетін ашуына, өндірісті жолға қоюына және дамытуға, сол арқылы өзін тұрақты табыспен қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.Ауыл тұрғындарын табиғи өнімдерден жасалатын торттардың сан алуан түрімен қуантып отырған Айжан күн сайын білімін де жетілдіріп отыруды мақсат етеді. Облыс орталығында өтетін кондитерлердің шеберлік сыныптарына қатысып, жаңашылдықты үйренуден жалықпайды. Тұрақты тұтынушыларын да қалыптастырып үлгерген кондитердің шеберлігіне ризашылығын білдіргендердің қарасы қалың. Бұл оның жұмысына серпін береді.– Қазір дәмді торт алу үшін қалаға бармаймыз. Өзіміздің ауылдан қолы шебер Айжанға тапсырыс береміз. Түрлі отбасылық мерекелік кештерге тортты керемет етіп дайындап береді. Торттан басқа қолынан келетін түрлі бәліш, самса, пиццаны да әзірлейді. Айжанның ізденімпаздығына, еңбексүйгіштігіне риза боламыз. Кәсібін де дөңгелетіп, бала-шағасының да қамын жасап, үлгеріп отыр, – дейді тұрақты тұтынушысы Шара Сейтмаханова. Мұндай пікірді ауылдастары Ханым Нұрпейісқызы, Алма Балабайқызы да қуаттай түсті. Ауылдастары ауылдан шағын цехтың ашылғанына қуанышты. Олар кез келген уақытта тапсырыс береді және торттың керемет болып шығатынына тәнті екенін де жасырмайды.<blockquote>– Барлық қыз-келіншектің қолынан келетін іс деп ойлаймын. Торт жасаудың ешқандай сыры жоқ. Үйренемін деушілерге бәрі әлеуметтік желіде дайын тұр. Ең бастысы ынта болу керек. Бастаған ісіңді шынайы көңілмен, ерекше махаббатпен жасасаң, одан асқан сұлулық болмайды. Тұтынушыларымды қуантып, ойларынан шығу үшін барымды салып пісірген тортқа қаншама адам қуанса, еңбегімнің қайтқаны. Ал бағасы онша қымбат емес, кез келген адамның қалтасы көтеретіндей етіп сатамын. Негізінен тортты сәндеу үшін көп уақыт кетеді. Әрі оған пайдаланатын заттарды да сырттан әкелемін, – дейді торт пісіруші Айжан Асылханқызы.</blockquote>Ауыл кондитері дайындаған торттың сан алуан түрін көріп, шын мәнінде таңданысымызды жасыра алмадық. Үлкен қалада дүкенде көретін торттың барлық түрін Айжан өз қолымен пісіріп дайындайды. Мұндай жетістікке жету көп уақытты, шыдамдылықты талап етеді әрі отбасының қолдауы аса қажет. Айжанға қолдау білдіріп, кәсібіне демеу болып отырған жұбайы Тимур мен 3 перзенті әрдайым жанынан табылады. Қара жұмыста шыңдалып, ауыл шаруашылығы саласында өзіндік орнын қалыптастырған жұбайы «Ақжарма және К» шаруа қожалығында механизатор болып еңбек етеді. Жас отбасыға шаруашылық басшысы 2019 жылы үй берген. Бүгінде Тимур мен Айжан өз жайларында өсіп-өніп, берекелі кәсіппен айналысып отырған жайы бар.Ауылда отырып ғажайып торттар дайындайтын жас кәсіпкер алдағы уақытта кәсібін кеңейтіп, қасына көмекшілер алуды жоспарлап отыр. Ал Айжанға көмекші болуды, өздері де үйреніп, табыс табуды қалайтын қыз-келіншектер Ақжарма ауылында жеткілікті.

Айжан Сүлейменова: Өзімді дамыту мақсатында түрлі шеберлік сыныптарға қатыстым 

Жаңақорғанда жаңа зауыт іске қосылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Кәсіптің көзін тауып ерінбеген адамға Құдайдың сыйы болады. Бүгінде қалада жылыжай жасап, көкөніс егуді кәсіп қылғандар көп. Әсіресе қыстың көзі қырауда көкөністер сырттан келіп, өзіміздің өнім тапшы болады.&nbsp;Мұндай олқылықтың орнын толтыруда жылыжай кәсібін жүргізгендерді қолдау маңызды. Солардың жеке кәсіпкер Дөңес Күншығаров. Ол жылыжайда құлпынай мен қияр өсіреді.Құлпынай дүкен сөрелерінен, базардан оқта-текте көз қызықтырып көрінгенмен қымбат бағада сатылады. Себебі құлпынай өзге өңірден тасымалданады және үлкен бапты қажет етеді.Жылы жақта өсіруге бейім құлпынайдың бабын тапса, біздің Қызылордада да жеміс береді екен. Осы жемісті егудің құпиясын зерттеп білген Талсуат ауылының тұрғыны Дөңес Күншығаров ауласына жылыжай орнатып, құлпынай мен қияр өсіріп, жемісін жеп, бейнетінің зейнетін көріп отыр. Ол жемістерді өсірудің, оны зиянкестерден қорғаудың жолын үйрететін көмекші құралдарды сатып алып, маманданған бағбандардан ақыл-кеңес сұрауға ерінбейді. Ауласынан табиғаттың тамаша жемісін баладай баптап, өсіріп отырғаны Қызылордада жеміс өсіру қиын деген жерлестерімізге сабақ боларлықтай.<blockquote>– Алғашында қобалжығаным рас. Кейіннен «нар тәуекел» деп кәсіпті бастау үшін 2021 – 2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі ұлттық жоба аясында «Микробизнес – Қызылорда» өңірлік инвестициялық орталығы» микро қаржылық ұйымынан 5 жылға 6 пайызбен 7 500 000 теңге несие алдым. Әрине, қияр өсіру оңай болғанмен құлпынай өсіру, біздің өңірге жерсіндіру оңайға түскен жоқ. Көп бапты керек ететінін байқадым. Алайда бастаған істі аяқсыз қалдыруға болмайды. Жан-жақтағы мамандардан кеңес алдым, «Болашақ» университетінің жылыжай өсірумен айналысатын мамандарынан көмекші құрал алдым. Кітапта жемістің түрлі ауруымен күрес жолдары айтылған. Алғашқы тәжірибем жаман емес. Бірақ бұл жемістерді көктемде еккен тиімді болып шықты. Ал мен оларды күзде еккен болатынмын. Алайда жеміс беріп тұр. Екі мәрте жинап алып төмен бағада сатушыларға өткіздім. Әлі де қателіктер болса келер жылы еккенде ескеремін деп ойлаймын. Жарық сөнген жағдайда күннің қызуын беретін жарық шамдар алып орнаттым. Құдай қаласа жылыжайды кеңейтіп, жемістерді көбірек ексем деп ойлаймын. Өйткені жерім жеткілікті, – дейді кәсіп иесі.</blockquote>Кейпкеріміз жерді тыңайтудың да жолын тапқан. Қоршаған ортаға еш зияны жоқ әрі шығыны аз болғандықтан қазақстандық жас ғалым Дәулет Егембердиев ұсынған биомелиорант тыңайтқышын пайдаланып жүр. Өзінің айтуынша, дәстүрлі әдіс бойынша қолданылатын 40 тоннаға дейінгі фосфогипс пен қиды 500 келі биомелиорант алмастыра алады екен. «Ізденген жетер мұратқа» деп дана халқымыз айтқандай бағбан ізденісі мен еңбек етуге ерінбегенінің арқасында ауласындағы жылыжайда дәмі тіл үйірер құлпынай мен қияр өсіріп, елге үлгі көрсетуде. Кәсіпкердің бақшасынан жергілікті жерді жерсінген қызылорданың құлпынайының дәмін таттық. Базардағы өзге өңірден тасымалмен келген құлпынайдан дәмді екенін байқадық. Туған жердің топырағында жайқалып жеміс берген құлпынай да, қияр да әрине дәмді.

Кәсіптің көзін тапқан 

Қазір кәсіпкерлік саласы жылдан жылға дамып келеді. Мемлекеттік қолдаудың көмегімен әркім өзіне қолайлы кәсіппен айналысуға мүмкіндік бар. Ол үшін ізденіп адамдардың сұранысына қарай бейімделіп, кәсіп қылсаң болғаны.&nbsp;Қала тұрғыны Айбархан Тойманов2015 жылдан бері жеке кәсіппен айналысып келеді. Осы уақыт арасында ол тұрақты және табысты бизнестің негізін қалауға қол жеткізді. &nbsp;Бүгінде кәсіпкердің металл бұйым жасайтын өндірістік цехы бар.<blockquote>– Тауар түрін кеңейту, нарықта бәсекелестерден ат оздыру мақсатында мен мемлекеттің қолдауына жүгіндім. Ол үшін «Ұлттық жоба» бағдарламасы аясында «Қазақстан халық банкінен» жеңіл несие алдым. Қаражат металл кесетін талшықты-оптикалы лазер станок сатып алуға жұмсалды. Облыс тұрғындары үшін металл профильді есіктер, тент, қалқа, торлы дәнекерленген қоршау сияқты сан алуан тауар шығаруға мүмкіндігіміз бар. Қазір цехта 15 адам жұмыс істейді. Өнімге сұраныс күн санап артып келеді, тек жеке адамдар ғана емес, түрлі кәсіпорын мен мекемелер де тапсырыс береді. Тіпті алыс ауылдардан арнайы келіп цехтың қызметіне жүгінетіндер бар, – дейді кейіпкеріміз.</blockquote>Дәнекерлеу цехының бір артықшылығы – заманауи құрал-жабдықтармен жабдықталған болса, екінші ерекшелігі – өндірген өнімдері &nbsp;нарықтан төмен бағада. Кәсіпкер тауар бағасын халыққа қолжетімді етуге тырысады.<blockquote>– Мамандығым дәнекерлеуші. Осы салада 10 жылдан астам жұмыс істеп келемін. Металды лазермен кесуді қолдану металл өңдеудің ең жоғары технологиясы және заманауи әдісі деуге болады. Қазір металл бұйымына сұраныс өте жоғары. Көптеген тұтынушы сәнді металл қақпаларға, өрнектелген әткеншектерге тапсырыс береді. Айына 20-25 қақпаға дейін шығарамыз, – дейді кәсіпорын дәнекерлеушісі Айбархан Тойманов.</blockquote>Шынында цех алаңында жұмыс қызып жатыр. Ыстық күнде темір дәнекерлеу оңай емес. Бірақ азаннан кешке дейін бұл жерде жұмыс толастамайтынын көрдік. Темірден түйін түйген жігіттер тапсырысты мезгілінде орындау үшін бел жазбай еңбек етуде. Ел қажетін өтеп жатқан алтын қолды жігіттерге риза болдық. Олар тауып жатқан табыстарына да риза. «Адал еңбек еткенге бақыт басын иеді» деген осы.

 Темірден түйін түйген Айбархан

&nbsp;&nbsp; <a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp; Көкте қалықтағанда көңілге қуаныш ұялататын көгершінге деген көптің қызығушылығы жоғары. Қанаттылардың бұл түрін қолға үйретіп, күтіп-баққандардың бірі – Қазалы қаласының тұрғыны Әсет Әзілханов. Оның құс баптауға деген қызығушылығы 13 жасынан басталыпты. Қиялына ерік беріп, көкте қалықтаған құстарға таңданыспен қарайтын Әсет бала арманын бүгін орындаған жан. Қызығушылығын өмір салтына айналдырған жігіт осынау 5-6 жылдың ішінде құс күтудің қыр-сырына қанығып үлгерген.&nbsp;Бүгінде адал құс, адалдықтың символына баланатын аққанаттыларды жұбайлар бас қосқанда, түлектер білім ұясымен қоштасқанда тілек тілеп, көкке ұшыру үрдісі қалыптасқан. Қызығы сол, бір-біріне бауыр басатын кептер біткен өзінің қожайынынан айырылмайтын көрінеді. Онысы, адамзат баласына адалдық деген құндылықты ұялататындай. Кейбіреулері сатып алған жаңа иесіне үйрене алмай, өз мекеніне қайта оралады. Мұндай кезде сатып алушы көгершінді қожайынына кері табыстайтын көрінеді.&nbsp;Әсеттің айтуынша, өте сезімтал, еске сақтау қабілеті жоғары құсты бақылау қызықты әрі керемет.&nbsp;Түрлері тұмсығының көлемі, кекілінің ауқымдылығы және табанының қауырсындалғандығына қарай бөлінеді. Біз кездестірген жылтырбасты, мұрнында кекілі бар, қоскекілді, ұзын, орташа, қысқа тұмсықты секілді әрбірінің өз ерекшеліктері бар. Қауырсындарының түсі де әралуан.&nbsp;Құстардың иесі жеке кәсіппен айналысады. Құрылыс жұмыстарына қажетті газоблок шығаратын арнайы цехы бар. Бұл өнім ұзаққа төзімді, өртке қауіпсіз, экологиялық таза, жылуды сақтайтын, аз ғана үлес салмағы бар, түрлі өңдеулерге ыңғайлы құрылыс материалы. Ал, көгершін ұстау, хоббиі десе болады.&nbsp;– Әсемдікті, әдемілікті, тазалықты қалаймын. Сондықтан да болар, құстар ішінде көгершінге деген қызығушылығым басым. Олардың көкте қалықтағаны әсерлі. Оны сезіне білу керек. Тіпті, көгершіндер туралы қызықты деректер жетерлік. Мәселен, көгершін – ауыл-аймақты жақсы тани алатын құс. Туған жерін, ұя салған орнын жазбай таниды. Көгершінді ұстап алып, алысқа апарып тастаса да, ұясын іздеп табатын киелі құс. Мұны ежелгі адамдар да байқаған. Содан көгершінді пошташы «қызметіне» алып, қарым-қатынас құралына айналдырған деседі.&nbsp;Пошта тасуға басқа құстарды да үйретуге болады. Бірақ хатшылық көгершіннің қанында бар қасиет. Оны үйретіп қажет емес. Қанатына хатты байлап, ұшырып жіберсең болды туған жерін айнымай табады. Көгершіннің кемшілігі, тек, бір бағытта ғана, яғни, үйіне қарай ұшатыны ғана. Көгерешіндер туралы мынадай жайтты да көз шалғаны бар.&nbsp;– Француздар шағаланы, орыстар сұңқарды, ағылшындар қарлығашты пошта тасуға үйретіп көрген. Алайда, олар көгершіндей көрсеткіш көрсете алмады. Көгершін жылдам, ауа райына қарамайды екен, – дейді. Бейбіт күнді сүйетін, өмірдің сақшысына айналған құсты баптаған Әсет.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/f592603d_5e1d_4811_8588_e9937fc21e17_53e371c01d.jpg" alt="f592603d-5e1d-4811-8588-e9937fc21e17.jpg">

Қазалыда құс баптайтындар саны артуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Ит жүгіртіп, құс салған халқымыз үшін саятшылықтың орны бөлек. Аңшылық – күнкөріс көзі ғана емес, ер азаматтың табиғат аясында демалуына, ептілік қасиетін шыңдауына септігі тигізетін өнер. Бүгінде аңшылық шаруашылығын дамытуда бірқатар өзекті мәселе бар. Соның бірі – ұлттық асыл тұқымды ит түрлерінің, яғни, қазақы тазы мен төбеттің күрт азаюы болып отыр.Қазір Қазалы ауданының көшелерінен, қаңғыбас иттердің арасынан жеті қазынаның бірі, әрі, адам баласының адал серігі қазақы төбет пен тазыны кезіктіру қиын. Еліміздегі ит асыраушыларды алаңдататыны да осы.Ит тұқымдастарының арасында ең ақылдысы – қазақы төбет пен тазы. Асыл тұқымды итті көз жанарынан және құлағынан байқауға болады.«Аттың жақсысы – бозы, иттің жақсысы – тазы» деп бекер айтылмаса керек. Қазақ тазысының алғырлығы, тектілігі және ерекше жаратылыс екені талай аңыз-әңгімеге арқау болды. Қашқан аңды қалт жібермейтін, тіпті қасқырдан да тайсалмайтын құмай тазыға қашан да сұраныс көп. Төбеттер де адамның сенімді досы әрі қорғаушысы. Болмысының салмақтылығымен ерекшеленетін олар бейберекетсіз үріп, айналадағылардың мазасын алмайды, үйренген ауласына өте адал. Сырттан келген қауіпке батыл тойтарыс береді. Қазақы төбеттен туған күшік бір жылдың ішінде өсіп жетіледі. Бір төбеттің ас-суы мен жағдайын жасауға айына орта есеппен 30 мың теңге кетеді екен. Мемлекет тарапынан тиісті қолдау болмаса, төбет пен тазы тұқымын сақтап қалу қиын дейді ит асыраушылар. Халқымыздың қанына біткен құсбегілік пен аңшылық кәсіпті қайта жандандырмасақ, ұлттық құндылығымыздың бірін жоғалтып алуымыз әбден мүмкін.Қазалы ауданында бірнеше жылдан бері ата кәсіппен айналысып келе жатқан Әділет Хасеннің айтуынша, олардың тұқымын асылдандыру, баяғы асылтұқымды тазылардың тегін қалпына келтіру бүгінгі күннің басты мәселесі екенін айтады.– Арғы аталарымның бәрі бүркіт пен тазы ұстаған. Дәстүрді жалғастырып келеміз. Қазір 5 тазым бар. Үйде асыраймын. Тазыны байлап, қамап қоюға болмайды, жаттықтырып тұру қажет. Сол үшін жүгіртемін, күнделікті тамағын беріп, баптаймын. Мал қараудан бөлек, қыстыгүні аңға шығамыз. Бір тазыдан төрт, сегіз ұрпақтан қалуға болады. Жеті ата сияқты олардың да арғы тегі болады. Әрбір тазының төрт-бес атаға дейін таралуына алты-жеті жылдай уақыт кетеді. Осыны қолға алып, көбейтуіміз керек. Тазы ұстау үшін оның жағдайын жасау маңызды. Сондықтан, аңшылық өнерге қызығатын жандарға үкімет тарапынан қолдау болса, бұл шаруашылық жандана түсер еді, – дейді ол.Тазы ит ұстау арқылы ата дәстүрді аласартпай отырған Амандық Қани ұлттық спортқа жанашыр жандардың санатында. Жиырма&nbsp;бес жасар жігіттің ит асырауға деген қызығушылығы ел астанасында білім алып жүргенде басталған. Бұған дейін отбасында аңшылықпен айналысқан адам да болмапты. Қазіргі таңда 9 тазының бабын келтіріп отырған азамат Оңтүстік пен Арқаның иттерінен артық тазы көрмегенін айтады.<blockquote>– Аудан орталығы Әйтеке би кентінде тұрсам да, ауылдағы ағайынның хәлін жақсы білемін. Ара-тұра 4 арлан, 5 ұрғашы тазымды далалыққа апарып, аңға саламын. Барлығы шашаққұлақты қазақ тазылары. Ерекшелігі, ұшқыр, жеңіл әрі тазайын келеді. Аңшылыққа шыққанда із кеседі, шибөрімен жекпе-жек шықса жанын алады. Сол үшін ата бабамыз осы тұқымға көңіл бөлді. Сабырлы, оғаш мінез көрсетпейді.&nbsp;Дегенмен, кейбірінің қасқыр алатын қасиеті бар. Дейтұрғанмен, қазір бұлардың азайып бара жатқаны қынжылтады, – дейді.</blockquote>Зерттеулерге сенсек, 1940 жылғы санақ бойынша Қазақстанда 19 мыңдай төбет болған. Қазір небәрі 1 000-ның айналасында десек, оның 170-і ғана таза қанды көрінеді. Себебі, олар 1966 жылы Қытайдағы, 70-жылдары Қазақстандағы мәдениет төңкерісі кезінде «ескіліктің сарқыншағы» ретінде жоғала бастаған. Тіпті, Қытайдың жаңа жыл мерекесінде ит сою дәстүріне сәйкес, «қазақ төбетінің еті тәтті» деген желеумен қытайлар қорадағы итті қоймайтын болыпты. Кейін тәуелсіздік алып, жоғымызды түгендей бастадық. Осылайша, үркіншілік жылдары қазақ байларымен бірге шекара асып кетіп, Қытай, Моңғолия жеріндегі Алтай қазақтарында және Түркиядағы қандастарда сақталған төбеттер жеткізіле бастаған.– Бұл ретте түрікмен алабайының атасы да, біздің қазақы төбет екенін ескерте кеткен жөн. Олардың өзі алып иттерін бертінге дейін «алабай» демей, «қазақы төбет» деп атап келген. Өйткені төбеттер Түрікменстанға большевиктер қуғындаған адайлармен бірге жеткен. Алайда, атасы қазақы төбет болғанымен, түрікмен алабайы әбден қаны бұзылған ит. Сондықтан олар ызақор, қабаған болып келеді. Тіпті, алдындағы тамағын қызғанып, өзінің иесін де жеп қоюға даяр тұрады. Қазақы төбет болса, керісінше, көрінгенге шабаланып үрмейді, байлаусыз жүрсе де адам қаппайды. Тек бөтен адам келсе ғана үріп, дыбыстайды. Балалар онымен ойнап, үстіне де мініп алып жүре береді. Әдетте, еріншек көрінетін тайыншадай төбеттер қасқыр көрсе, көзі жанып, ширығып шыға келеді. Алайда, қалыпты психикасы бұзылмаса, ит таласына түспейді.&nbsp;<blockquote>«Егер ит таластырудан қазақ төбетін көрсеңіз, бұл – таза қанды төбет емес. Ит төбелестіргіштер төбеттен ызақор, шапшаң ит шығару үшін, оны қазір неше түрлі шетелдік тұқымдармен будандастырып әлек. Таза қанды төбеттің күн санап азайып бара жатуының негізгі себебі осы», – дейді ит өсіруші Асылбек Әбдіқанұлы.</blockquote>Қазақы төбет пен тазыны қорғауды қолға алатын кез баяғыда жеткен. Ештен кеш жақсы. Бұл мақсатта зерттеу жұмыстарын жүргізіп, оларды баптап, өсіретін арнайы орындар ашу қажет-ақ. Әйтпесе, енді біраз жылдан соң онсыз да аз қалған қазақы тұқымды итті сирек кезіктіруіміз әбден мүмкін.Фото: e-history.kz/kz

Әділет Хасен: Арғы аталарым бүркіт пен тазы ұстаған

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> Қазақ ықылымнан негізінен мал шаруашылығымен айналысқан.&nbsp;Табиғатынан көшпелі халық. Сонымен қатар егіншілік, балықшылық, аңшылық, орман шаруашылығы секілді кәсіптерді де қоса меңгерген. Әсіресе, табиғатпен етене жақын өскен қазақ халқы үшін аңшылықтың орны ерекше болған. Ит жүгіртіп, құс салып саятшылық жасаған.Біздің кейіпкеріміз Қазалы ауданына қарасты Бекарыстан би ауылының тұрғыны Нағашыбай Ақтасов та аңшылыққа бала кезден бет бұрған.&nbsp;Сұр мергеннің жасы егде тартқандығына қарамастан тың, қимылы ширақ. Ол алпыс жылдан астам уақыт құс пен қоянды қосауыз мылтығымен көздеп, атып түсіруге әбден машыққан.<blockquote>– Аңға шығарда арнайы рұқсат берілген жолдама аламыз. Заңды аңшылықпен айналысуға арналған лицензиям бар. Құс атуға қыркүйек айынан қаңтарға дейін мұрсат береді. Бұл ерекше құмарлықтан туындайды. Әкем қой баққан. Жанында жүріп, қыста қансонарда аңға шығамыз. Кейін ауылдың айналасына жалғыз өзім бара беретінмін. Қазір аңшы замандастарыммен бірге шығып тұрамыз. Қасқыр, киік, қабан аулауға қызығушылық танытпадым.</blockquote>Құс пен қоянның ізін кесіп, атып алсаң ерекше рахатқа бөленесің. Бұл азыққа деген мұқтаждықтан туындамайды. Ер азамат болған соң табиғатқа шығып, аңшылықтан айрықша күш-қуат аласың. Қазір қоян ұстауға келесі күзге дейін рұқсат жоқ, – дейді Нағашыбай Ақтасов.Аңшының айтуынша, қоянның өзіне жетерлік айласы болады. Ізін жан-жаққа жүгіріп қалдырады да, сол жерден төрт метр қашықтыққа дейін секіріп, бұта арасына тығылады. Ал, қырғауылдарда айлакерлік болмайды. Бұл қысты байқау оңай. Өйткені өзінің иісі арқылы сол маңайды жүргенін білдіріп қояды. Дегенмен балапан басқан кезінде мұндай иісі мүлдем жойылып кетеді. Ондайда түлкі де, өзге де жыртқыш пен жыландар сезбей жанынан өтіп кетеді-мыс.<blockquote>– Бірақ аңдардың арасындағы ең айлакері қасқыр. Басқа аңшылармен кезігіп қалғанда еститініміз көп. Таңғалдыратын оқиғаларды бастан өткеріп, көздерімен көргендерін айтқанда апырмай десеміз. Оларды нағыз әккі деген аңшының өзі кейде нысанадан жоғалтып алатын көрінеді. Сөйтсе, ол жарықтық қуғыншыдан тығылудың түрлі әдісін қолданады екен. Тіптен, ағашқа немесе бағанға жабысып тұрып алады-деседі. Оны дәл солай жасайды деп ойыңа келмейді. Дала түзі мылтық ата алмайтын адамды да жазбай біледі. Оның жанынан еш қорықпастан жортып өтеді. Қасқыр жыртқыштардың ең қуаттысы. Кейбірі ішіндегі мықтылары болуы керек. Бар пәрменімен атылғанда екі метрдей биіктікке дейін секіре алатын қасиетке ие өте күшті аң санатында. Сұсы да адамның үрейін ұшырады. Дегенмен, халық арасында сондай қасқырды жалаң қолымен қылғындырып, өлтірген әйел жайлы естігенмін. Оны өз көзіммен де көрдім. Ойлағанмын, ірі денелі келіншек болар деп, ал ол арықша келген кәдуілгі қара әйел. Таңғалысымды жасырмай, қалайша, қасқырды буындырып, мерт қылғанын сұрағанымда: "Түн ортасында тысқа шыққан бойым еді. Оқыстан қасқырдың маған қарай жүгіріп, атылғанын көргенімде екі қолымды созып, тамағынан шап бердім. Зәрем қалмады. Маған да жан керек, қаттырақ қыса бастадым. Қайта алдыңғы аяғы кеуде тұсыма жетпеді. Жеткенінде бүріп, осып алар ма еді. Ал, артқы аяқтарының тырнақтары саныма батса да шыдадым. Тыртық іздері қалып қойды, дегенде жағамды ұстағанмын, – дейді&nbsp;бекарыстанбилік&nbsp;Нағашыбай Ақтасов.</blockquote>"Жалпы, ер азамат түздің адамы ғой. Мауқымымды басу үшін біруақ таңнан кеш батқанға дейін ен даланы кезіп, құс пен қоян атып келемін. Аңшы үшін нағыз бақыт осы", – дейді&nbsp;Нағашыбай қария.Бүгінде ата жолын жалғастырған кәсіпкер ұлы ат бегілікпен шұғылданып, аңшылықты қызығушылығына айналдырған.Фото: top-news.kz

Нағашыбай Ақтасов: Табиғатпен етене өстім

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Ауылда да кәсіпті гүлдендіруге болады. Мемлекеттік бағдар­ламалардың басты бағыты осы төңіректі дамытуға негізделген. Сырдариялық жас кәсіпкер Гүлзат Құдайбергенқызы ізденім­паздығының арқасында «Өрлеу» жастар сыйлығын жеңіп алды. Жалынды жас бүгінгі кәсіпке жаңа көзқарас пен еңбекқорлық керек екенін айтады.<blockquote>«Кез келген кәсіпті ауылда, ел ішінде дамытуға мүмкіндік мол. Ол үшін еңбектену керек, іздену керек. Шаршадым демеңіз. Елде жоқ нәрсені жасауға ұмтылыңыз. Халықтың қажетіне жарау үшін ең алдымен мұқым елдің мұқтажын өтеуге атсалысу керек. Маған әкем үнемі елге пайдаң тисін деп айтып отыратын. Әрине, әр адамның өзінің дамуына өмірлік ұстанымы, қабілеті және адами қасиеттері сеп болады», – дейді жас кәсіпкер.</blockquote>Өзгелер жүрген жолмен жүруді емес, өзінің жолын қалыптастыруды дағдысына айналдырған Гүлзат бұрын да кәсіптің бірнеше түрімен айналысқан.&nbsp;Жақында ғана ол мақтаны қайта өңдеу ісін бастады. Аталған кәсіп көнені жаңғыртуға, үнемдеуге және қолда барды ұқсатуға үйретеді. Ел ішіндегі халықтың пайдаға асар дүниелерді ысырап етіп лақтырмай, қайта қолданысқа енгізілуіне атсалысып жүр.<blockquote>«Қалада болсын, ауылда болсын қолданыстағы көрпе-төсектің реңі қашса, оны қоқысқа лақтыруға асығамыз.&nbsp;Үнемдеуге, жақсы нәрсені тастамауға дағдылану керек. Өйткені ысырапқа шариғатта да жол берілмейді. Осыны ойлана келе халық арасында сұранысы жоғары кәсіпті бастап кеттік. Ауыл халқына тиімді бағада, жеткізіп беру қызметімен жұмыс істеп жүрміз. Алдағы уақытта ауқымын арттырып, мұнан да жақсы жобаларды қолға алғым келеді», – дейді ынталы кәсіпкер.</blockquote>Гүлзаттың қолөнер ісіне ертеден бейімі бар. Кішкентайынан анасының жанында отырып, тігін тігуді меңгерді. Он саусағынан өнер тамып, талантын кәсіпке де айналдырғалы қашан. Қазақтың бас ақыны ұлы Абайдың «Еңбек етсең, ерінбей, тояды қарның тіленбей» деген сөзін өмірлік ұстанымына айналдырып, табандылықпен тер төгіп келеді. Таяуда ғана алған «Өрлеу» жастар сыйлығы осы ізденімпаздығының жемісі болса керек-ті.<blockquote>«Бұл сыйлықты алу үшін екі жыл қатарынан қатысып, біраз еңбектендім.&nbsp;Еңбектің нәтижесі деп ойлаймын. Қазір жас кәсіпкерлерге қолдаудың қарасы қалың. Бастысы, тиімді тетігін тауып, бағдарламаны өзіңнің кәдеңе асыра білуің керек. Иә, сол өз кәдеңнің ар жағында міндетті түрде елге қызмет көрсету ұғымы тұрғаны ләзім. Елдің батасынан артық ешнәрсе жоқ. Сонымен көгересің, сонымен көктейсің. Осы тігін саласын анамнан үйрендім. Ол маған «Білгенге маржан» деп, білген бар жақсысын үйретіп отырады. Анам – өмірлік ұстазым. Өне­ріңді кә­сіпке айнал­дырып, өмірлік табысыңа айналдыр деп ең бірінші ақыл айтқан адам», – дейді Гүлзат.</blockquote>Әрине, бүгінде ауданда жеке кәсіпкерлік саласы қарқын алған. Олардың қатарына жыл сайын Гүлзат тәрізді өзіндік көзқарасы бар, ұстанымына сай ұлтқа қызмет етуді ой­лай­тын та­банды жастар қосылып келеді. Бойдағы қажыр-қайратын тәуелсіз елдің ертеңі жо­лын­да жұмсай алатын болсаңыз, өмірге босқа келмегеніңіз. Гүлзат бүгінгі өзі қатарлас кәсіпкерлерге еңбекқорлық жетіспейтінін айтады. Әлбетте, оған бастаған ісін аяғына дейін жеткізу қасиеті де болу керек.<blockquote>«Кәсіпкер дегеніңіз бұрынғы түсініктегі коммерсант деңгейі емес.&nbsp;Кәсіпке жаңа көзқарас керек. Кәсіпкер – ең алдымен еңбек етуге қабілетті, тәуекел ете алатын, алдына мақсат қоя білетін жан. Егер де кәсіп бастасаңыз, осы қасиеттер бойыңызда болу керек. Өз маңдай теріңмен жасалған жұмыс қана қашан да берекелі болады. Жеке кәсіпке жеңіл қарауға болмайды. Жеке деп аты айтып тұрға­нымен, елдік мүдде тұр­ғы­сынд­а еңбек ет­пе­сеңіз бәрі бекер. Тек кәсіп­керлік қана емес, елдегі барлық са­ладағы жастардың бойында ұлттық иммунитет болса екен деймін. Егер ұлттық иммунитет болса, өзгенің қаңсығын таңсық деп қабылдамас едік», – дейді&nbsp;ол.</blockquote>Бүгінде Гүлзат кәсіптің бірнеше түрімен айналысады. Алақандай ауылдың қажетіне жарап, тігін шеберханасының ісін жүргізіп жүр. Халыққа компьютерлік сауаттылық қызметтерін көрсетіп те ауқымын арттыруда. Оған іске қосылған мақта өңдеу шеберханасын қосыңыз. Бар өнерді бойына сыйдырған дарынды жастың таңдайына бұлбұл ұя салған әншілік қабілеті де бар. Ол өнерімен көпшілікке танылып, талай өнер додаларында топ жарып келеді.<blockquote>«Көпшілік менен мұның бәріне қалай уақыт табасыз деп сұрап жатады.&nbsp;Жұмысқа барып-келіп, күнделікті күйбеңмен шектелетін стереотипті бұзу керек. Уақыт – жүйрік. Оның жалына жармасып, барлық іске үлгеріп қалу – ең бірінші адамның ниетінен. Мен әрбір ісімді тиянақтап, ұқыптап, ерекше махаббатпен жасағанды жақсы көремін. Өз ісіңді ерекше сүю, әрбір жасаған ісіңді ең ұлы жұмыс ретінде қабылдау, бірақ оған тоқмейілсімеу, өзіңе сын көзбен қарап, қателіктеріңді түзету – адамды өсіретін дағды. Мінсіз адам – ол ешқашан қателеспейтін адам емес, қатесін түсініп, оны жөндеген адам. Кейде қаншалықты тыраштанып, тер төгіп, еңбектенсең де бір жағыңнан тартып тұратын қиыншылықтар болады. Ол сәтте шаршамау керек, өзіңді шыңдай түсуің қажет, өмірлік сабақ ретінде қабылдаған жөн. Өмір тек қана сәтті қадамнан тұрмайды, кей сәтсіздіктер жаныңды жабырқатса да, сағыңды сындырмағаны дұрыс. Өйткені, біз, қазақ деген ұлы елдің перзентіміз», – дейді Гүлзат Құдайбергенқызы.</blockquote>Қазір әлем алақаныңызда тұр.&nbsp;Өзіңізді дамытамын десеңіз де, шағын зауыт, кәсіпорын ашқыңыз келсе де құрал-жабдықтарды дүние жүзінің қай түкпірінен де алдыра аласыз. ХХІ ғасыр – мүмкіндіктер алаңы. Тек осы мүмкіндіктерді өзіңді, айналаңды, еліңді дамытуға қолдана білу керек.&nbsp;&nbsp;

Гүлзат Құдайбергенқызы: "Кәсіпкер дегеніңіз коммерсант деңгейі емес"

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгінде қап шығаратын зауыт өніміне сұраныс жоғары. Отандық өнімнің әлеуетін арттырғысы келетін кәсіп иелерінің басты мақсаты – сырттан келетін тауарларды ығыстырып, өнімнің қолданыс аясын кеңейту.Жергілікті кәсіпкер Рүстем Құдабай “Ауыл аманаты” жоба аясында “Құдабай” ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативін құрып, өндіріс саласымен жеңілдетілген 2.5 пайызбен несие алып, өз жұмысын бастады.Қазіргі таңда зауыт негізгі ауыл шаруашылығы өндірушілердің сұранысына сәйкес әр түрлі пішінде қаптарын дайындауда. Өндіріс ошағы күніне 10 мың қап тоқиды. Аталған цех қазіргі таңда 4 адамды тұрақты жұмыспен қамтуда.Жалпы ауданда &nbsp;қаржы институттары арқылы 4,8 млрд. теңге тартылып, 206 жоба қаржыландырылды.Қолдау шараларының негізінде 207 жаңа жұмыс орны ашылды.&nbsp;Жалағаш кентінен жалпы құны 200,0 млн. теңгені құрайтын 120 орындықтиптік жобадағы «Жеті-қазына» жеке балабақшасы пайдалануға беріліп, 18 жаңа жұмыс орны ашылған болатын. &nbsp;Құны 200 млн. теңгені құрайтын жеке кәсіпкерлік«Далида», «Мега планета» сауда орталықтары да &nbsp;аудан экономикасына үлкен үлес қосып тұр. Өңірде өндірістік жобаларға да басымдық беріліп келеді. Атап айтқанда, 2023 жылы өңдеу өнеркәсібіне бағытталған инвестициялық жобалар пулы аясында 1 млрд. теңгені құрайтын екі жоба іске асырылды.Біріншісі: «Бағдаулет-57» фермер қожалығының жалпы құны 530,0 млн. теңгені құрайтын «100 бас ірі қара малына арналған сүт фермасы». Қазіргі таңда ферма құрылысы толық аяқталып, Чехия мемлекетінен 96 бас «Симентал» тұқымды сүтті ірі қара малдары алынды. Жоба тәулігіне 3000 литр сүт өңдеп, өнім шығарады. Жоба аясында 10 жаңа жұмыс орны ашылатын болады.Екіншісі: «АВ-AGRO» ЖШС-нің құны 500,0 млн. тенгені құрайтын тәулігіне 30 тонна күріш ақтау және жем өндіру зауыты. Жоба толықтай іске қосылды. Тәулігіне 30 тонна ақ күріш шығарып, 5 тонна жем өндіруде.

Жалағаш ауданында қап шығаратын зауыт іске қосылды

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> "Өзен жағалағанның өзегі талмайды" деген даналық тәмсіл бар. Бүгіндері бұл кәсіп көзін дөңгелеткендер арасында өзен-көлдерді жағалап, балық аулаумен айналысатын қазалылықтар да баршылық. Аудан бойынша жергілікті маңыздағы 20 балық өсіруге арналған су айдыны және учаскесі бар. Балық өнімдерін ұқсататын 2 зауыт жұмыс істейді. Аталған сала мамандарының айтуынша, су маржанын сүзуге сәуір мен маусым аралығы және қыркүйек пен қазан айының бірінші жартысы ыңғайлы. Балықтың уылдырық шашар кезі су жылыған маусым-шілде айларына тұспа-тұс келеді. Өзендер арнасынан асқан жағдайда жайылма суларға да ұрық тастайды. Бұл кезде балық ауланбайды. Осы өндірістің өзегін арнайы зерттеушілердің деректері бойынша 1930 жылдары Аралда көктем мен күзде құрма, тоспа аулар арқылы бекіре мен аққайран, сазан, торта, шортан, көксерке, ақмарқа, жайын ауланған. Қаяз бен бекіреге ақан аулар қолданылған. Сүзгі аулармен өзен суларынан ұсақ қаяз, тісті және ақмарқа ұсталынған. Мұны кәнігі балықшы Темірхан Нағашыбайұлы қоштауда."Балықшының еңбегі – етек-жеңі кепкенше" демекші, адал еңбекпен нан тауып, күн-түн демей күйбең тіршіліктің қамымен жүретін балықшылар қауымының еңбегі ерен десек артық айтқандық емес. Тасарық ауылының байырғы тұрғыны Темірхан Мақсатбаев 30 жылға жуық балық шаруашылығымен айналысып келе жатқан нағыз өз ісінің маманы. Оның Лақалы ауылынан 20-25 шақырым қашықтықта орналасқан "Ақкөл" және "Жанай" көлдері бар. Алғашқысы – 352 гектарды құраса, кейінгісі – 130 гектар жерді қамтуда. Мұнда сазан, дөңмаңдай, ақ амур, табан, шортан, торта, ақ балық, тісті, қызыл қанат, тран, жайын, алабұға сынды балықтың түрлері мекендейді. Көл айдындарына су көктемде мамыр айынан бастап, маусым айына дейін және күзгі уақытта мезгілімен құйылып тұрады. Мәселен, Жанайға Ақсай арнасынан құйылса, Ақкөлге Қуаңдариядан жіберіледі. Дегенмен соңғы кездері су тапшылығына байланысты бірнеше мәселе туындауда.<blockquote>– Ақкөлге кеш құйылып тұр. Су деңгейі төмендегеннен шалаң көбеюде. Бұл көл жағдайының нашарлауына, сасуына, балықты аздырып, өлуіне себепкер болады. Арам шөпті шамамыз жеткенше, профилактикалық тазарту жұмыстарын жүргізіп, жағалаудағыларын жұлуға тырысамыз. Балықтарға кері әсері туындар деген оймен зиянкестерді жоятын тыңайтқыштарды қолдануға дауаламаймыз. Егер су деңгейі бір қалпынан өзгермесе, уақытылы су жіберілсе, бұндай қиындықтар кездеспес еді, – дейді Темірхан Нағашыбайұлы.</blockquote>Балықшының айтуынша, көл-су айдындарының даму жоспары бойынша балық қорын сақтау мақсатында күріш алқаптарынан бөлініп қалған шабақтарды салуға тиісті. Биыл "Жанай-1" көліне 16200 балық жіберілді. Бұл шабақ құтқару жұмыстарына жатады. Жылдың 10 айында балық аулап, 1 айын күздің кезінде осындай шараларға арналады. Арнайы құралдармен 52000 данасы Ақкөлге жіберілді.Бүгінге дейін Темірхан Нағашыбайұлы бұл салада Қызылорда облысының табиғи ресурстарды пайдалану басқармасы арқылы біліктілігін арттырып келеді.<blockquote>– Балық шаруашылығын дамыту мақсатында тәжірибе алмасуға Атырауға да бардық. Ол жақта тоған суды қалай жүзеге асыру қажеттігінен мол мәлімет алдым. Бар мақсатым – балықтың санын көбейтіп, жойылмауының алдын алу үшін тоған су жүргізу. Дегенмен бұл жобағы қомақты қаржы қажет. Кемі 30 миллион теңге керек. Барлық мүмкіндіктерді қарастырдым. Қаржы жағынан қиындықтар туындауда. "Ауыл аманаты" бойынша бағымды сынап көрдім. Бірақ іске аспады, – дейді балықшы.</blockquote>Оның мәлімдеуінше, жергілікті жерге тоған суды қолға алса, балық өсіміне жақсы әсер етеді. Қазір Темірхан Мақсатбаев 3 қорықшы мен 5 балықшыны жұмыспен қамтып отыр. Арнайы бригадирлермен бірлесе, көл-су айдындарын күтіп-баптау нәтижесінде жылына қос көлдің берген несібесінен 12 тонна өнімді қазалылықтарға ұсынады.&nbsp;&nbsp;

Еңбегі елеулі балықшы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/ru">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Отбасы – адам ғұмырының тірегі ғана емес, қоғамның да басты негізі. Оның басты қазығы, алтын тіреу діңгегі – бала. Баланың тәрбиелі болып өсуіне берекелі отбасының әсері мол. Қазір қарап отырсаңыз, көп жағдайда отбасы құндылықтарын насихаттап, ата-ана мен бала арасында ізгі қарым-қатынастың орнауына ықпал ету кеміп бара жатқандай.«Отан отбасынан басталады» деген дана сөз бар. Ата-ананың бір біріне қарым қатынасы, жүріс тұрысы, сөйлеу мәдениеті барлық іс-қимылдары баланың бойына тәрбие болып қалыптасады. «Күн сайын ертеден кешке дейін, отбасында ата-ана, ағайындары тарапынан бала алдында мінез-құлықтың сан алуан үлгілері өтіп жатады. Осының барлығын жас бала бойына сіңіріп өседі. Ал, баланың қоғамға, айналасындағыларға қарым-қатынасының қалыптасуы, туған-туыстарына деген қатынасынан байқалады. «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген ата-бабамыздан қалған асыл сөз текке айтылмаған. Бала тәрбиесі-ортақ іс.<blockquote>– Баланың болашағы жарқын, келешегі кемел болсын деген мақсатта балаларды ата-дәстүр салтымен, рухы асқақ азамат, ибалы да инбатты қыз етіп тәрбиелеуге мән береміз. Жалпы, біздің елде жанұяға маңызды орын берілген. Себебі, адамзат пен мәдени құндылықтардың бұлжымас ұясы отбасы саналады. Отан – ортақ үйіміз. Ортақ үйіміздің шаңырағын шайқалтпай, уығын тіктеп, керегесін кеңейтіп, береке-бірлігін ұйыта ұстау – басты міндетіміз. Отбасымызда ұлдарымыз ержетіп, қалаған мамандықтары бойынша білім алды. Аллаға шүкір, балаларымнан тараған немерелерім мен шөберелерім баршылық. Оларды жастайынан еңбекке баулудамыз. Бәрі де әркез үй мен аула шаруасында қолғабыс беруден аянып қалмайды. Мектеп қабырғасында сабақ үлгерімдері де, өте жақсы барлық іс-шаралардан қалыс қалмай, бізді қуантып келеді, – деді ағынан жарылған Шынар Қожақова.</blockquote>Қазалы ауданына қарасты Бекарыстан би ауылының тұрғыны Шынар Мұғырқызы ерекше жан. Құдай қосқан жары Төребай ағамен бірге 9 баланы тәрбиелеп өсірген. Бүгінде Болат, Қуат, Талғат, Айнұр, Айша, Гүлнар, Самал, Даража мен Лағыл есімді ұл-қыздарын ақжарқын көңілмен демеп отырады. Шынар апа өмірдің қиындығына төзіп, көпті көңіліне түйген ана. Ауылдастарының арасында сыйлы. Саусағынан өнері тамған шебер жанның мінезі де жайлы. Күйбең тірліктегі барлық ауыртпалықты еңбекпен әрі ақылмен еңсереді. Содан да болар, шаңырақта бір емес, екі келін ұстап отыр.<blockquote>– Қолымдағы Болатымның 5 баласы бар. Келінім Айзада жанымда үй шаруасына көмектеседі. Біз отағасы Төребай екеуміз 20 жылдай ауыл шаруашылығына араласып, егін ектік. Бақшалықпен айналыстық. Бірге иық тірісе, үкіметтің бар жұмысын істедік. Жасымда екі ененің тәрбиесін көрдім. Ақыл-кеңесін санаға сіңірдім. Жас болған соң қателік жасаған тұстарым да болған шығар. Қазір соларды ой елегінен өткізіп, шаңырақтағы екі келініме дарытып отырмын. Жуырда немере келінді болдым. Ауламызда 20 сотық жеріміз бар. Көктем басталғаннан сонда қияр, картоп пен жеміс-жидектер егеміз. Оны жаз бойы баптап қараймыз. Піскен уақытында базарға апарып, саудалаймыз. Көшеттер мен тұқымдарды да сатуға шығарамын. Қалайда ұл-қыздарым мен немерелеріме қолдауды беріп тұруымды үзбеймін, – дейді Шынар Мұғырқызы.</blockquote>Бәйтеректей тамыры тереңге жайылған өнегелі отбасын басқарып отырған анадан осыншама әулеттің басын біріктіріп отырудың сырын сұрағанымызда:<blockquote>– Қай келініме де, табалдырық аттап келгенінде өзге жерден келген жас ретінде қараймын. Оның да білмейтін тұстары болады. Оған көз жұма қараймын. Өз ыңғайыма қарай тәрбиелей бастаймын. Бірақ, бәрін еңбекке баулимын. Шаруамен алаңдаған адамның ұрысқа да, әңгімеге де шамасы болмайды. Қариямыз демей, біз де балалармен бірге бау-бақшаға білек сыбана кірісеміз. Күзде жемісін көреміз. Азын-аулақ қаражат болады. Ұлым Болаттың өз шаруа қожалығы бар. Жылқы өсіреді. Өзіміз де, аулада түйеден басқасының бәрін &nbsp;ұстаймыз. Сондықтан, дастарханнан табиғи таза өнімдер үзілмейді, – дейді Шынар Қожақова.</blockquote>Көпбалалы кейуананың шеберлігі де бөлек әңгіме. Оның айтуынша, бала кезінде анасынан ерте айрылғандықтан әжесі Айшаның тәрбиесін алған. Соның жанында жүріп, қолөнерге бет бұрған. Көп біліп, үйренуді қалаған. Соның нәтижесінде, алаша тоқу, киіз басу, жүн түтіп, иіруді меңгерген. Жүннен тоқыма бұйымдарын тоқу келеді. Тігіншілікті де, бір кісідей үйренген. Барлық қыздарының жасауын өзі әзірлеген. Қолы қалт еткенде құрақ көрпелер мен киім пішіп тігуді үрдіске айналдырып келеді.

Он саусағынан өнер тамған шебер

<img src="http://degdar-news.kz/wp-content/uploads/2024/03/64DFC43E-6A55-4365-BAB8-F09842E9E636-920x425.jpeg" alt="" loading="lazy"><a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Бүгінде шағын және орта бизнесті дамытуға мемлекет айрықша назар аударуда. Жергілікті жерлерде кәсіпкерлік кең қанат жайып, бизнеске ынталы азаматтардың қатары күн санап артып келеді. Бұл дегеніміз – өңір экономикасының өркендеуіне мол септігін тигізеді. Аудан бойынша жеке кәсібін ашып, ісін дөңгелетіп отырған жандар жетерлік. Басым бөлігі мемлекет тарапынан қаржылай қолдау алса, бірқатары барын салып бизнесін бастауда.Осы тұста, баршаға мәлім, бал өнімі – мың бір дертке ем. Алайда омарташылық кәсібі біздің елде кенжелеп тұр. Қазақстанда бал арасы өнімінің 70 пайызын Шығыс Қазақстан облысы өндіреді екен. Десе де, осы омарташылық шаруашылығын ауданда дамытып отырған әулет бар. Анығырағы, олар Жаңарық ауылында тұрады. Мейірбек Исмайловтың осы кәсіп түрін күнделікті табыс көзіне айналдырғанына сегіз жыл болыпты. Шиеліде тұратын жездесі Нариман Бекбаевтан бал арасын баптаудың қыр-сырына әбден қанығып алады.<blockquote>– Өзім жастайымнан еңбекке құмар болдым. Омарташылыққа дейін ауылда сай-саладан қамыс орып, сатуды кәсіп еттім. Ешқашан еңбектен қашпадым. Содан бір күні жездем Нариманға бұйымтаймен барған едім. Сол барысымда ол кісінің кәсібімен жете танысып, бұрыннан омарташылық шаруашылығымен айналысатын жездеме осы кәсібіңізді біздің ауылға барып жасасаңыз қайтеді деп ұсыныс айттым. Ол қолдады. Ауылда бір жыл бойы көмекшісі болып, бал арасын өсірудің біз біле бермейтін құпияларына қанықтым. Кейіннен өзім бал араларын сатып алып, бизнестің осы түріне ден қойдым – дейді Мейірбек Исмайлов.</blockquote>Көктем шыға ауыр жүк көлігін оталдырып, шеңгелі көп аумаққа шығады екен. Одан жантақ пен жоңышқа гүлдеген тұста көшіп-қонып жүретінін жеткізген жаңарықтық омарташы бұл кәсіптің құпиясымен бөлісті. Бала кезімізде ара шағып алса: «Қыста ауырмайсың» деп жұбататын еді. Бұл сөздің жаны бар екен. Мейірбек бал арасын асырағанға дейін әрбір алты ай сайын екпе егіп, дәрі-дәрмек қолданған екен. Ал, омарташылықпен айналысқалы екпе егуден құтылыпты. Себебі, қазіргі таңда 800 киллограмға жуық бал алатын омартасы бар. Оның әр қайсысында жаздың күндері 35-40 мыңға дейін ара болады. Яғни, бал арасы жиі шағатынын да жасырмайды. Содан болса керек, саулығы нығайып, иммунитеті артқан. Қазірде тұмауратып қалса, оншақты бал арасына шақтыртып, сонымен емделетінін жасырмады.<blockquote>– Ерте көктемде жеміс ағаштары гүлдеп, төңірекке ерекше жұпар иісін шашқан тұста жәшіктерден құжынай ұшқан бал араларының гүлге қонғаны тамаша көрініс. Шынында демаласың бұл шаруадан. Тіпті, тынымсыз кішкентай тіршілік иесінің еңбекқорлығына таңданасың. Ертелі-кеш ұясына ризығын әкеліп, тыным таппайды. Бұл бір жағынан біздерге үлкен дәріс – дейді жаңарықтық омарташы.</blockquote>Кәсібінен нәсібін тапқан жаңарықтық омарташы салық органына тіркеліп, «Амина» дара кәсіпкерлігін ашыпты. Болашағын ойлаған Мейірбек зейнетақы қорына да қаржы салып тұруды ұмытпапты. Дейтұрғанмен, қыс ауасында бал өнімінен сұраныс артқанымен жаз маусымында төмендеп кететінін білдік. Әзірге ауыл-аймақ пен Жаңақорған кентін бал өнімімен қамтамасыз етіп отырған омарташы кәсібінің кеңейгенін қалайды. Дұрысы – экологиялық тұрғыдан табиғи таза әрі сапалы өнім халықтың дастарқанынан табылса игі. Бұл бүкіл әлемге танылатын «Қазақстанда жасалған» табиғи азық-түлік брендін қалыптастырып, кәсіпті ілгерілетуге мүмкіндік береді» дейді.Ауданда омарташылықпен айналысып, оны кәсіп еткен отбасылар кемде-кем. Ал, негізінде, омарташылық жай ғана кәсіп емес, онымен айналысқан адамды өзіне тартып, өмірлік ісіне айналдыратын қасиеті бар. Содан да болса керек, бұл шаруаның ақыры отбасылық бизнеске айналып жатады.

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Кәсіпкерлік