Ардақ Аймырзаев:  Қуаңдария ауылында дәрігерлік амбулатория құрылысы басталады

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;&nbsp; Жаңақорған мал шаруашылығы бойынша Сыр өңіріндегі іргелі аудан. Яғни, аймақтағы төрт-түліктің үштен бірі біздің ауданға тиесілі. Сондықтан мал басын асылдандыру, бордақылау, ет бағытындағы атқарылып жатқан жұмыстар жыл сайын жандана түсуде. Әсіресе мүйізді ірі қараның шаруасы ширай бастады. Бүгін ауданда тағы бір жоба жүзеге асты. Асыл тұқымды репродуктор шаруашылығы саналатын «BarysAgro» ЖШС-де модульді мал сою пункті іске қосылды.&nbsp;Қазір «BarysAgro» ЖШС-де отандық 50 бас ет бағытындағы «қалмақ» және ет пен сүт бағытындағы 50 бас асыл тұқымды «әулиеата» қашарлары байлаулы тұр.Ал бүгінгі іске қосылған мол сою пунктің құны – 33,4 млн теңгені құрайды.<blockquote>– Қазір қожалық меншігінде 200 бас МІҚ бар. Алдағы уақытта «Байқоңыр ӘКК» АҚ бірлесіп, 100 бас асыл тұқымды ет бағытындағы МІҚ сатып алу жоспарлануда. Сондай-ақ, вакуумды және консервленген сиыр етін өндіруді қолға алатын боламыз, – деді «BarysAgro» ЖШС басшысы. Айта кетейік, ашылу салтанатына «Байқоңыр ӘКК» Ұлттық компаниясы АҚ-ның төраға орынбасары Мұхтар Жансейітов және бөлім басшылары мен аудандағы ірі-ірі шаруашылық төрағалары қатысты. Жалпы цехтың мүмкіншілігі қандай, басқа да тұрғындар мүйізді ірі қараларын союға бола ма? Жалпы заманауи техникамен жабдықталған мал сою пункті туралы мақаланың толық нұсқасы газеттің алдағы санынан оқи аласыздар. Жаңақорған ауданындағы берекесі дарыған Сүттіқұдық – бағзыдан атакәсіпті арқау еткен берекелі аймақ. Дала дидарының тұмса табиғаты бақташы қауымға қарасып тұр. Осы тұста, ауылдағы ағайынға бабадан қалған атакәсіпті дамытуда мемлекеттік бағдарламалардың алар орны айрықша. Осы тұста, мемлекет қолдауын сезініп, қарекет жасап отырған шаруашылықтың бірі Сүттіқұдық аулының тұрғыны – Махсатхан Раманқұлов. Ол – отбасылық кәсіпті өрістетіп, жылқы мал бордақылауды кәсіп еткеніне бірнеше жылдың жүзі болды. «Бүгінгі таңда «қимылдағанның қыр асатынын» елдің бәрі біледі. Сондықтан да тірліктің көзін тауып, шаруаның тетігін тапса жұмыс жүйелі жүреді. Өзімде мемлекет қамқорлығын сезінбек ниетте осыдан үш жыл бұрын «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ Қызылорда облыстық филиалы арқылы «Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы» аясында 3 миллион теңге несиеге қол жеткіздім. Әуелі «Атамекен» кәсіпкерлер палатасының аудандық филиалы арқылы «Бизнес-кеңесші» оқыту курсынан өттім. Осы мекеме арқылы қаржы институттарына бардым. Одан әрі ауылда атакәсіпті өрістету ісіне ден қойдық. Мал бордақылау кәсібі ауылдағы ағайынға таптырмас тірлік. Әрі үйреншікті жұмысы. Бұқараның жанынан табылған мемлекет қолдауына біз қашанда ризамыз», – дейді Махсатхан Раманқұлов.</blockquote>Расында шағын және орта бизнесті дамытуға мемлекет айрықша басымдық беруде. Нәтижесінде, ауыл-аймақта кәсіпкерлік кең қанат жайып, бизнеске ынталы азаматтардың қатары күн санап артуда. Бұл өз кезегінде аудан экономикасының өркендеуіне өзіндік үлесін қосады. Әсіресе, «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ Қызылорда облыстық филиалы сынды қолдау қорының демеуіне ел риза. Отбасылық кәсіпті талғажау еткен сүттіқұдықтық Махсатханның жары Гүлжахан Төрехожаева биыл тағы да аталмыш қолдау қоры арқылы 4 млн. теңге несие алды. Осылайша, 10 бас жылқыны бордақылаумен айналысып отырған отбасы ауыл-аймақтан бөлек Қызылорда қаласы мен Шалқия кентін ет өнімімен қамтамасыз етіп отыр. Жылқы етіне сұраныс қашанда жоғары екенін жасырмады. Отбасылық бизнес болғандықтан отағасына қашанда жары көмектеседі. Олар кәсіпкер ретінде тіркеліп, уақытылы мемлекеттік аударымдарымды аударып отқанын тілге тиек етті. Бұл да болса, салық базасының ұлғайып, ауыл әлеуетінің артуына үлкен септігін тигізері сөзсіз.Иә, Мемлекет басшысы сайын халыққа арнаған Жолдауында ет өнімдері экспорты әлеуетін арттыруды жүктеуде. Әзірге Махсатхан Раманқұлов ішкі нарықты игеріп, мал бордақылау кәсібіне әбден маманданып алғанша ауыл-аймақ пен аудан орталығын ет өнімдерімен қамтамасыз етуді жоспарға қойған. Соңыра, кәсібін кеңейтіп, көрші облыстарға ет экспорттау жоспары бар. Десе де, бұл отбасының мақсаты айқын. Ол – атакәсіпті арқау еткен ауылдағы ағайынның ахуалын тіктеу. Яғни, қолдау қаржы арқылы «екі қолға бір күрек тауып», ауыл әлеуетінің артуына ықпал ету. Межелі мақсатта кезең-кезеңімен орындалу үстінде. Тек, маңдай терді төгіп, адал еңбек ету керектігін сүттіқұдықтық шаруа естен шығарған емес. Керсінше, оны өмірлік ұстанымға айналдырып, қарекетін жасауда.Осы тұста Аққорған ауылы – бағзыдан атакәсіпті арқау еткен берекелі аймақ. Жазиралы жайылымы төрт түлікті түлетіп һәм төлдетуге таптырмайтын жер. Содан болса керек, аққорғандық Сәдірқожа Атымтаев ауыл азаматтарының басын қосып, «Сәдір ата» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативін қолға алды. «Біріккен істе береке бар» демекші, мал бордақылау кәсібін дөңгелетіп отырған қожалық әлі де мемлекет қолдауына үміт артады.<blockquote>– Шүкір, бүгінде іріленудің нәтижесінде мемлекет тарапынан үлкен қолдауға ие болдық. Мемлекеттің «50 ауыл» бағдарламасы аясында мүйізді ірі қара малын бордақылау алаңдарын ашуға кооперативтің 24 мүшесіне 46 млн. теңге қаржы алдық. Несие алып, несібін арттырған кәсіпкерлер бүгінде мал бордақылау ісіне әбден бейімделген. Биылғы жылға да кооперативтің 20 мүшесі қаржылай қолдау алуға құжаттарын дайындап, өтінім беріп қойды. Сәтін салса, демеу қаржы қолға тисе, атакәсіпті одан әрі жандандырамыз – дейді «Сәдір ата» ауыл шаруашылығы өндірістік коопертивінің төрағасы Сәдірқожа Атымтаев.</blockquote>Расында ұсақ шаруалардың өндірістік кооперативтерге бірігудің маңызы зор. Өйткені, ет өнімдеріне деген сұраныс қашанда жоғары. Мәселен, «Сәдір ата» кооперативі өткен жылдың қазан айынан бастап, бүгінгі таңға дейін 35 тонна ет өнімдерін пұлдаған. Ең алғашқы ет өнімдерін облыс орталығында өткен «Алтын күз» мерекесінде қызылордалық тұрғындарға саудалаған қожалықтың шаруасы ширақ. Оған қоса, Елбасы жыл сайын халыққа арнаған Жолдауында ет және сүт өнімдері экспорты әлеуетін арттыруды жүктеуде. Әзірге бұл қожалық ішкі нарықты игеріп, мал бордақылау кәсібіне әбден маманданып алғанша ауыл-аймақ пен аудан орталығын ет өнімдерімен қамтамасыз етуді жоспарға қойған. Қазірде 200-ге жуық ірі қара малын байлап отырған кооператив мүшелері өз кәсіптеріне дән риза.<blockquote>– Жасыратыны жоқ, ұсақ қожалықтардың аты бар да, заты жоқ. Бірігуде береке барын бабалар ертеректе айтып кеткен. Осы тұста, мұны шешудің қандай жолы бар деген орынды сауал туындайды. Мал бордақылау кәсібі ауылдағы ағайынға таптырмас тірлік. Әрі үйреншікті жұмысы. Бұқараның жанынан табылған мемлекет қолдауына біз қашанда ризамыз – дейді кооператив мүшесі Бауыржан Үсенов.</blockquote>Осы тұста, аймақ халқының 60 пайызы ауылдық жерде тұратынын ескерсек, кооперативке бірігіп, тындырымды тірлік жасау бұл үлкен қолдау. Яғни, кооперативтерге бірігу арқылы кірістердің артуына, бәсекелестік қабілетін жоғарылатуға, бірлесіп өнім өндіруге, өңдеу және оны тиімді сатуға қол жеткізеді. Әрине, ауылда қорасындағы азын-аулақ малымен күнелтіп отырған жандар жетерлік. Алайда төрт түліктің өнімін өткізу оңай шаруа емес. Бұл тұрғыда өндірістік тұрғыда іріленуден ұтарымыз көп. Мемлекеттің діттеген мақсаты – отандық экономиканың, оның ішінде агроөнеркәсіп кешенінің өзекті мәселесі – осы саланы дамытып, ауылдағы еңбек өнімділігін арттыру. Десе де, аудандағы ұсақ шаруа қожалықтардың ауызбіршілік танытып, өндірістік кооперивтерге бірігіп, аймақ бойынша көш бастауы қуантарлық жайт. Бұл бағытта аққорғандық Сәдірқожа Атымтаев басшылық ететін «Сәдір ата» ауыл шаруашылығы өндірістік коопертивінің мақсаты айқын. Ол – атакәсіпті арқау еткен ауылдағы ағайынның ахуалын тіктеу. Яғни, қолдау қаржы арқылы «екі қолға бір күрек тауып», ауыл әлеуетінің артуына ықпал ету. Межелі мақсатта кезең-кезеңімен орындалу үстінде.Аудандағы атакәсіптің көкжиегі мал шаруасынан көрінеді. Ауылдағы ағайын ежелден айналысып келе жатқан мал шаруашылығы жыл сайын жанданып келеді. Күн сайын мал азығын даярлап, қиындығы мен қияметі көп жұмысты тындырып, кәсіп көзіне айналдырғалы көп болды. Соның қайтарымы жыл сайын төрт түлік төлдеп, бүгінде облыста мал басынан үздік аудан атансақ, аймақтағы жалпы есептің үштен бірін біздің аудан құрайды. Қыста қыстауда, жазда жайлауда жүретін шопандардың да еңбегі елеусіз емес. Жылда озат атанып келеді.<blockquote>– Жалпы ауданда мүйізді ірі қараның саны 80 мыңға жуықтады, қой 350 мыңға, жылқы 26 мыңға, ал, құс саны 22 мыңнан асты. Бұл облыс көлемінде үлкен көрсеткіш. Нақты цифр жыл соңында анықталады. Одан бөлек, төрт түлік азығын дайындаудан да алда келеміз. Былтыр Түркістан облысына экспорт жасасақ, биыл Сыр өңірінің өзге аудандарына тасымалдадық. Баға да қолжетімді, әсіресе, шөптің құны былтырғымен салыстырғанда екі есе төмен түсті. Осы жағдайлардың жүгінен, шаруалардың берекелі кәсібінен үздіктер көшінен түспей келеміз, – деді ауылшаруашылығы бөлімінің басшысы Талғат Зейдалиев.</blockquote>Бізде бұл кәсіптен тек мал басын көбейтіп қана қоймай, ет бағытында да жұмыстар жүйелі жүргізілуде. Соның бірі Қыркеңседегі «Бекарыс – Агрофуд» ЖШС.<blockquote>– Қазір егін науқаны аяқталды, ерте көктеммен ала жаздай төккен тердің жемісін жеп, нәпақаны тауып отырмыз. Енді қыс бойы малдың қоңын келтіріп, төрт түлікті түгендеп, төлдетіп, көктемде жайылымға немесе тауға жөнелтеміз. Мал басын асылдандырумен қатар ет бағытында шаруаны ширатып, өзге өңірлерге экспорттаймыз. Әсіресе, қыста сұраныс көп болады. Ең бастысы, берекелі кәсіптің адал нанын жеп отырған жайымыз бар, – деді қожалық төрағасы Серік Мырзабаев.&nbsp;</blockquote>Міне, мал бағытындағы ата кәсібіміз осылай жалғасып келеді. Сұраныс та өте жоғары, өйткені, тау мен Сырдың бойынан нәр алған жануардың қоңын өздеріңіз бағамдай беріңіздер. Тек субсидия деген ұғымды ырыққа көндіріп, пайдасын далаға жібергеніміз рас. Осыны тыю керек немесе жеке қалтаға емес, жалпы қоғамға пайдасы тиетіндей ету аса маңызды. &nbsp;Фото: Нұрболат Нұржаубай

Жаңақорған ауданы мал бордақылау кәсібін жолға қойған

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Жалағаш ауданына қарасты Жаңадария ауылы бақша дақылдарын егуге &nbsp;өте қолайлы, топырағы құнарлы, аяқсу жолдары жүйелі. Әсіресе, қауын-қарбыз табиғи ауа райымен, яғни, &nbsp;жаздайғы күннің ыстығымен ерекше пісіп-жетіледі.Айталық, 2016 жылы KX «AGRIKO» шаруа қожалығы алғаш рет осында қауын егіп, жоғары сапалы өнім алған. Сол жылы Жаңадария қауыны ел асып, Ресейге экспортталған еді. Бүгінде осы шаруашылық Жаңадария ауылының аумағындағы «Атжайған» деп аталатын учаскеде 12 гектар қарбыз егуде. Бұған қосымша қауын егуді де жоспарлап отыр.Жоба жетекшілерінің айтуынша, бұл қарбыздың сорты бөлек, егу жұмысы да бұрынғыдан өзгеше. Мысалы, арнайы техниканың көмегімен қарбыз тұқымы жерге біркелкі себіліп, артынша пленкамен жабылады. Бақшалық суды аса көп қажет етпейді, өйткені пленка ылғалды сақтайды. Бұл – америкалық «GLOBAL» компаниясының тасымалдауға тиімді, яғни, экспортқа шығаратын қарбыз сорты.Жаңадария ауылының әкімі Рауан Ақпанбетовтың сөзінше, KX «AGRIKO» шаруа қожалығының жетекшісі Иса Арман &nbsp;ауылда қолға алынып жатқан өзге де бастамаларға қаржылай қолдау танытып келеді.Айта кетейік, аудан орталығынан шалғай жатқан Жаңадария ауылы кешегі кеңестік кезеңде қой совхозы болды. Қызылқұмның қойнауында отар-отар қой өріп, берекесі шалқып жататын. Ауыл шаруашылығының бекіткен межесі бойынша қой түлігінен ет өндірумен қатар, жүн, тері өндірісі де өз алдына қарқынды болатын.Біле білсек, тіршіліктің түп-тамыры ауылда жатыр. Бүгінде жаңадариялықтар да «жұмыс жоқ» дегенді желеу етпей, егінін егіп, малын бағып, өз-өздерін қажетті азық-түлікпен қамтамасыз етуге дағдыланған. Фото: nz1.ru

Жалағашта қарбыздың жаңа сорты егіліп жатыр

Егінді әртараптандыру – су тапшылығын шешеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Жүйеге енгізілген ақпаратқа сүйеніп, тапсырманы жылдам әрі оңай орындайтын жасанды интеллектінің зияны туралы айтпаған, жазбаған адам жоқ. Кері әсерімен қатар пайдасын көріп жатқанымызды негізге алсақ, айтарымыз көп. Мәселен, сырбойылық 16 жастағы жас өнертапқыш QazaqGPT жобасы арқылы жасанды интеллектіні қазақша сөйлетті. Бұйрық берсең, сурет салады, дыбыстама жасайды. Бағдарламаға 300 мыңнан астам сөз бен 220 миллиардқа жуық ақпар енгізген. Бүгінде қолданушылар саны артуда. Бұл да бір белес. Алайда Асылжан Абдуллаев бұнымен тоқтамады. Ол «KazHydroTech» жобасын қолға алуда. Бұл жоба аймақтағы су ресурстарын басқару мен ауыл шаруашылығының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған.<blockquote>– Жыл сайын су жетіспеушілігі Орта Азияда геосаяси және геоэкологиялық мәселелерді туындатады. Барлығы судың тапшылығына әкелетін үлкен нонсенс. Проблеманы шешу мақсатында Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің базасында жаңа AI жасауға кірістік. ЖИ орнатылған датчиктер судың мөлшері мен құрамына қарай мониторинг жүргізу арқылы 92% суды үнемдейді, – деді Асылжан Абдуллаев.</blockquote>Жобада Израиль тәжірибесінен алынған тамшылатып суару әдісі қолданылады. Бұл тәсіл өсімдіктерді қажетті ылғалмен қамтамасыз ету арқылы суды пайдалануды оңтайландырады. Жасанды интеллект қосылған сенсорлар топырақ пен атмосфера жағдайын бақылайды, арнайы орнатылған параметрлерге сүйеніп жиналған деректер арқылы тиімді суару уақыты мен көлемі туралы шешім қабылдайды. Сонымен қатар технология тұрғысынан «KazHydroTech» жобасы ауыл шаруашылығының тұрақты дамуы мен қоршаған ортаны қорғауда маңызды қадам.

Ауыл шаруашылығында жаңа жоба

Құс өсіру – табыстың көзі

&nbsp;<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Жаңақорған ауданы мал шаруашылығы саласы бойынша үздіктер қатарынан көрінді. Қазақтың дархан даласында шаруашылықтың қай саласы болсын берекелі дамыған. Егістікпен қатар көшпенділіктің көркі болған мал шаруашылығының өркен жайған өңірі – Жаңақорған жері десек болады. Қазақстанның әр өңірінде шаруашылықтың белгілі бір бөлігі өркен жайған, төрт түлік малы берекелі егістігі қаншанда жомарттығын аямаған.Жаңақорғандық ағайынның мал шаруашылығының көкжиегін көркейтіп, атакәсіпті кеңейткені көрінеді. Ауылдағы ағайын ежелден айналысып келе жатқан мал шаруашылығы жыл сайын жанданып келеді. Күн сайын мал азығын даярлап, қиындығы мен қияметі көп жұмысты тындырып, кәсіп көзіне айналдырғалы көп болды. Соның қайтарымы жыл сайын төрт түлік төлдеп, бүгінде облыста мал басынан үздік аудан атансақ, аймақтағы жалпы есептің үштен бірін біздің аудан құрайды. Қыста қыстауда, жазда жайлауда жүретін шопандардың да еңбегі елеусіз емес. Жылда озат атанып келеді.<blockquote>«Жалпы ауданда мүйізді ірі қараның саны 80 мыңға жуықтады, қой 350 мыңға, жылқы 26 мыңға, ал, құс саны 22 мыңнан асты. Бұл облыс көлемінде үлкен көрсеткіш. Нақты цифр жыл соңында анықталады. Одан бөлек, төрт түлік азығын дайындаудан да алда келеміз. Былтыр Түркістан облысына экспорт жасасақ, биыл Сыр өңірінің өзге аудандарына тасымалдадық. Баға да қолжетімді, әсіресе, шөптің құны былтырғымен салыстырғанда екі есе төмен түсті. Осы жағдайлардың жүгінен, шаруалардың берекелі кәсібінен үздіктер көшінен түспей келеміз», – деді ауылшаруашылығы бөлімінің басшысы Талғат Зейдалиев.</blockquote>Бізде бұл кәсіптен тек мал басын көбейтіп қана қоймай, ет бағытында да жұмыстар жүйелі жүргізілуде. Соның бірі Қыркеңседегі «Бекарыс – Агрофуд» ЖШС.<blockquote>«Қазір егін науқаны аяқталды, ерте көктеммен ала жаздай төккен тердің жемісін жеп, нәпақаны тауып отырмыз. Енді қыс бойы малдың қоңын келтіріп, төрт түлікті түгендеп, төлдетіп, көктемде жайылымға немесе тауға жөнелтеміз. Мал басын асылдандырумен қатар ет бағытында шаруаны ширатып, өзге өңірлерге экспорттаймыз. Әсіресе, қыста сұраныс көп болады. Ең бастысы, берекелі кәсіптің адал нанын жеп отырған жайымыз бар», – деді қожалық төрағасы Серік Мырзабаев.&nbsp;</blockquote>Міне, мал бағытындағы ата кәсібіміз осылай жалғасып келеді. Сұраныс та өте жоғары, өйткені, тау мен Сырдың бойынан нәр алған жануардың қоңын өздеріңіз бағамдай беріңіздер. Тек субсидия деген ұғымды ырыққа көндіріп, пайдасын далаға жібергеніміз рас. Осыны тыю керек немесе жеке қалтаға емес, жалпы қоғамға пайдасы тиетіндей ету аса маңызды.Агроөнеркәсіп кешенін дамытуды одан сайын күшейтуге басымдық берудегі қаржыландырудың бұл бір түрі. Бұл жүйе тоқтап немесе кеміген емес. Тек мемлекеттік қолдау тәсілінің мүлтіксіз орындалуын, яғни бөлінген қаражаттың тиімді жұмсалуын аса ыждағаттылықпен қадағалауды талап етеді. Осы ретте аудан әкімі әрбір кәсіп иесіне талап қойып келеді. Субсидияны алуға көмектесіп, есесіне халыққа нарықтан арзан өнім беруді міндеттеді. Әсіресе, ет бағасы ырыққа бағынбай тұр. Басқа ауданмен салыстырған баға бірдей шығар, бірақ, аграрлы ауданда тұрып, еттің бұлай шарықтауы ұят жағдай. Иә, әр істің қайтарымы болады. Мемлекеттен алғанды мемлекетке емес, қара халыққа қайтару парыз. Жалғыз жолы бағаны базардан төмен пұлдау. Мүмкін болса әлеуметтік дүкендерге демеу болу керек. Бірақ, біз субсидияны алуын аламыз, бірақ қайтарымы жоқ. Бір сөзбен айтқанда, кіріс бар, шығыс жоқ. Оны уақыттың еншісіне қалдырайық. Бұл тақырып әлі талай таразыдан өткізіледі. Біз бүгін биылғы жылдағы субсидияға байланысты жаңалықты жүйелеп алайық.Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметінше, қаражаттың бөлінуіне қатысты субсидиялаудың барлық бағыты өзгеріссіз қалады. Ал, аграрлық-өнеркәсіптік кешенді субсидиялау жүйесінде аздаған өзгеріс бар. Өсімдік шаруашылығынан бастайық. Бұл саладағы бағыттар мен нормативтер сақталды. Қант қызылшасын өсіруге одан сайын дем беру субсидиялау нормативі тоннасына 15 мың теңгеден 25 мың теңгеге дейін ұлғайтылады. Бұл ретте сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін болдырмау және әкімшілендіруді оңайлату үшін аударым өтінімдерінің күші жойылады. Ауыл шаруашылығы дақылдарын, минералды тыңайтқыштарды, пестицидтерді субсидиялау бағыттары мен нормативтері бойынша әкімдіктердің қаулыларын келісу рәсімі министрлікке субсидиялаудың ұсынылатын көлемін электрондық форматта беру рәсімімен ауыстырылады. Сондай-ақ тұқымдардың қозға-лысын бақылаудың ақпараттық жүйесі енгізіледі.Енді біз күткен мал шаруашылығы. Бұл бағытта асыл тұқымды мал басын сатып алу кезінде шошқа шаруашылығын қоспағанда, барлық қолданыстағы субсидиялау нормативі тағы да өзгеріссіз қалады. Селекциялық – асыл тұқымдық жұмыс саласындағы сыбайлас жемқорлық тәуекелдерінің жоғары болуына байланысты бұқалар мен қошқарларды жалға беруді субсидиялау жойылады.Ал тауар-спецификалық субсидиялар өзгеріссіз қалады. Бірақ күшін жоятын бөліктері бар. Айталық, әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларына жатпайтындықтан, күркетауық еті мен суда жүзетін құстарға субсидия берілмейді. Сондай-ақ меншікті аналық басы жоқ кооперативтерге дистрибьюторлық орталықтар көрсеткен қолдан ұрықтандыру жөніндегі қызметтер субсидияланбайды және асыл тұқымды мал импорты кезінде екінші деңгейлі банктегі қаржы институтының арнайы шотына субсидиялар аудару мүмкін болмайды.Жұмыртқа шаруашылығы бойынша норматив бір жұмыртқа үшін 3 теңге болып қалады. Бұл ретте 1-санаттағы жұмыртқаларды сатудың шекті бағалары әкімдіктермен жасалған меморандумдар негізінде белгіленеді. Бұқашықтар мен тоқтыларды бордақылауға және ет комбинаттарына тапсыру бойынша субсидиялау нормативтері өзгеріссіз қалады. Алайда малды өздерінің бордақылау алаңдарына көшіретін шаруашылықтар үшін орын ауыстыру нормасы жойылады. Жем-шөп бойынша субсидияларды алудың нормативтері мен критерийлері ғылыми ұйымдардың ұсынымдары негізінде әкімдіктердің қаулысымен бекітіледі.Инвестициялық субсидиялау. Бұл субсидиялаудың барлық түрі мен бағыты жүйеленген. Құрылыс-монтаждау жұмыстарын субсидиялау облыстық құрылыс және сәулет басқармаларының қызметкерлерін салынған объектілерді қарау жөніндегі мамандар тобына қосу туралы міндетті талаппен сақталады. Еріген суларды жинауға арналған жасанды су айдындарын салу үшін вагондардың құнын субсидиялау жойылады. Жайылымдарды суландыру үшін ұңғымалар мен құдықтар қазу кезінде бұрғылау жөніндегі материалдар мен қызметтердің құны ғана субсидияланатын болды. Бұл ретте жабдықтың құнын субсидиялау жойылады. Өйткені оның нарықтық құны өндіруші елге байланысты ондаған есе өзгеріп тұрады.Міне, осы күнге дейін аталған жүйеге қатысты мәселелер барынша ескеріліп, субсидиялаудың осындай жаңа қағидалары енгізілді. Түйінін айтқанда, бұл өзгерістердің негізгі мақсаты мемлекеттік қолдаудың тиімділігі мен нәтижелігін арттыру, қарсы міндеттемелердің орындалуына бақылауды күшейту, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша жою және цифрландыру есебінен субсидиялар алу рәсімін оңайлату болып тұр. Бұл тиісті мекемелердің құзырындағы шаруа. Бастысы, субсидияны өнімді өркендету үшін жұмсай білсек болғаны.

Жаңақорған ауданында мал басының өсімі байқалады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Өндірістік және қайта өңдеу компанияларының кешені болып табылатын Қазақстандағы ірі агроөнеркәсіптік холдингтің бірі – Olzha Agro.&nbsp;Жалпы жер көлемі 960 000 гектарды құрайтын өндірісте өсімдік, ауыл, мал шаруашылығы жұмыстары жүргізіледі. Тақырыпқа арқау болсын деп Olzha Agro холдингінің бас агроном маманы Бағдат Талғатұлымен сұхбаттастық.–&nbsp;Бағдат&nbsp;мырза,&nbsp;қоғам&nbsp;арасында&nbsp;ауыл&nbsp;шаруашылығын&nbsp;тек&nbsp;трактор&nbsp;жұмысымен&nbsp;теңестіретін&nbsp;пікір&nbsp;қалыптасқан.&nbsp;Сіз үшін ауыл шаруашылығы нені білдіреді?<blockquote>– Ауыл шаруашылығында жұмыс істейтін маман немесе кәсіпкер жауапкершілікті сезінеді. Бұл салада тек ақша табу емес, елдің астық бөлігін қамтамасыз ету мақсатында үлкен жұмыстар атқарылуда. Иә, дұрыс айтасыз. Шаруашылықтан алыс жандар саланы тек трактормен байланыстырады. Бұл – қате пікір. Мысалы, Olzha Agro холдингінде техникадан бөлек жеті мың қызметкер бар. Егіннің топыраққа егіліп, өнім ретінде толыққанды өсуі, қайта өңделуіне дейін арнайы мамандар атсалысады. Трактор – ол техника, ауыр жұмыс жасайтын құрал. Ал техниканың әр бөлшегін жинайтын, жұмыс барысында трактордың алқапқа кіруі, дұрыс бағытта жүргізілуі, жылдамдығы – адамның жауапкершілігінде. Жауапкершілік дегенім, егер алқап аумағында трактордың жылдамдығы сағатына 8 шақырым емес, 11-12 шақырымды құраса сапасыз өнімнің өсуіне алып келеді. Ауыл шаруашылығы – үлкен білім, еңбек және тәжірибе.</blockquote>– Olzha Agro холдингінің негізгі бағыты – өсімдік шаруашылығы. Сапалы дәнді дақыл алу үшін қандай инновациялық әдіс немесе технология қолданылады?<blockquote>– Компанияда «үздіксіз даму» қағидасы қалыптасқан. Жылдан жылға, айдан айға даму жолдарын іздейтін, жұмыс сапасын жақсарту бағытында құрылған арнайы бөлімдер бар. Біріккен жұмыстың нәтижесінде біздің әр қадамымыз цифрландырумен байланыстырылған. Жоғарыда айтқан тракторды алайық. Әр тракторға gps орнатылған. Ұялы телефон немесе компьютердің көмегімен техниканың қай алқапқа барып, қандай жолмен жүргенін бақылай аламыз. Жұмыс 1C бағдарламасымен жүргізіледі Дәнді дақылдарға келсек, ауыл шаруашылығында қандай инновациялық өзгерістер бар, холдингта барлығы қолданылады. Бүгінде егілген егіннен бастап, себу, жинау барысында жаңа жобалар қолданылуда.</blockquote>– Сыр өңірінде су тапшылығы мәселесі жиі кездеседі. Қостанай облысында су жағдайы қандай?<blockquote>– Иә, Қызылорда облысында су тапшылығы мәселесі бар. Бізде егін саласы болғандықтан дәнді, майлы дақылдар үлкен аумаққа егіледі. Егін өсіру кезінде біз табиғи жолды қолданамыз. Яғни, жауын-шашынның көмегімен өседі. Алайда соңғы 3 жылда жаңбыр мөлшерінің азаюы салдарынан құрғақшылық мәселесімен бетпе-бет келдік. Жауынның пайдасы мен зияны қатар жүреді. Әр өсімдіктің фазасы бар. Сол кезеңде жауған жаңбыр өсімдіктің өсуіне ықпал етсе, артық ылғал немесе басқа фаза кезіндегі су дақылды жоюы мүмкін. Компания 10 жыл бұрын 30-40 центнер өнім алса, бүгінде өнімнің орташа көлемі 15 центнерді құрайды. Бұл мәселемен күресу мақсатында жаңа тәсілдерді жүзеге асыруымыз қажет. Қар тоқтату техникасы арқылы жағдайды жақсартуға болады. Қыс мезгілінде жауған қарды толығымен алқаптың басында ұстап қалу жұмысы дұрыс жасалса, топырақтың ылғалдануына мүмкіндік беріледі.</blockquote>– Өнім сапасының жоғары болуы жер құнарлылығына тікелей байланысты. Егіске берілген нысан қанша мәрте қолданылады?<blockquote>– Холдингтегі алқаптар үш мәрте қолданылады. Үш-төрт жыл жерге егін егіледі және бір жыл демалады. Егін саласында нысанды қолдануға байланысты ұғымдар бар. Біз 3 жылдық әдісті қолданудамыз. Алдағы уақытқа 7 жылдық әдісті қарастырудамыз.</blockquote>–&nbsp;Егін егу мен егін жинау процесінің арасы қанша уақыт? Өнім жинауға қандай техника ұжымдастырылған?<blockquote>– Егу мен жинауда көптеген фактор әсер етеді. Теория жағынан бидайдың жетілуі 92-93 күнде жүзеге асады, майлы дақылдарға келетін болсақ, зығырдың жетілуіне 70-100, жасымыққа 80-100 күн қажет болады. Практика барысындағы басты фактор – ауа-райы. Жазда егілетін бір жылдық дақылдарға температура маңызды рөл атқарады. Мамыр айында егін басталса, шілде айында ауа-райы ысиды. Ондай жағдайда кей дақыл ерте піседі. Теория мен практикада айырмашылық бар.</blockquote>–&nbsp;Ауыл шаруашылығы маусымдық жұмыс. Әр мезгілде атқарылатын жұмыстарды сипаттап берсеңіз.<blockquote>– Маусымдық жұмыс ол қате пікір. Мамыр айының бесінен бастап күнбағыс, ал он бесінен бастап барлық дақылдар егіледі. Егіннен кейін химиялық жұмыстарға кезек келеді. Сол уақытта жерді демалдыру процесі жүреді. Бұл жұмыстар қатарынан жасалып, тамыз-қыркүйек айына дейін жалғасады. Бір жақта трактор жұмысы, екінші бөлікте “авагро” бүріккіштердің жұмысы жүреді. Алқаптың көлемі ауқымды болғандықтан химиялық процесс үздіксіз атқарылады. Әр “авагро” күніне 300 гектар жерде жұмыс істейді. Жер жырту процесі кезеңдер бойынша өтеді. Жерді дискілеу, культивациялау, терең қопсыту, арамшөптерден тазарту және тағы басқалары. Егін жинау тамыз- қыркүйек айының соңына дейін жүреді. Әр дақыл түрлі уақытта жиналады. Қазан айында келесі жылдық жоспар құрылады. Қыс мезгілінде қар тоқтату жүреді. Осылайша көктем айының басында ылғалды жабу жұмыстары атқарылады. Сондықтан шаруашылықты мезгілдік жұмыс деуге келмейді. Жұмыс циклі үздіксіз, жыл бойы жүреді.</blockquote>–&nbsp;Ауыл шаруашылығында қандай үлкен мәселе кездеседі?<blockquote>– Бұл саладағы еңбек өтілім – 5 жыл. Әр жылдың мәселесі келесіге ұқсамайды. 5 жылда 5 түрлі жағдайға жолықтым. Алғашқы мәселені шешіп, тиімді жолдарын қарастырғанда, келесі жылы мүлдем басқа қиындық келеді. Бір жағынан бұл жақсы. Себебі мәселелердің шегі тоқтағанда біз барлық шешімге дайын боламыз. Негізгі қиындықтар қатарына жауынның мөлшері, құрғақшылық, 2023 жылы көбейген шегіртке мен алқапты таптап өтетін сайғақтарды айтуға болады.</blockquote>–&nbsp;Бүгінде қандай агрономды жақсы маман деп санауға болады? Бұл салаға жастарды көбірек қызықтыру үшін не істеу керек?<blockquote>– Агрономия саласында білім мен практика қатар жүруі тиіс. Химияның мөлшерін қате есептеудің өзі миллиондаған шығынға әкеледі. Сондықтан әр қадамыңды соңғы шешім секілді қабылдаған абзал. Жақсы агроном жерді сезе білуі және мамандығын құлшыныспен жасай алуы қажет. Олжа Агро – өз саласында көшбасшы компаниялардың бірі. Ұдайы дамудың нәтижесінде холдинг жылдам өсуде. Сол себепті мамандар тапшылығы да бар. Бірақ агро саладағы бүгінгі жастардың мәселесі ауылдық аймақта жүргенді қаламауы. Компанияда жас мамандардың тәжірибе жинауы үшін қарастырылған жастар практикасы бағдарламасы бар. Бағдарлама арқылы практикалық дағдысын арттыруды қалайтын жастарды күтеміз!</blockquote>– Сұхбатыңызға рақмет!

Сырбойылық жас агроном: білім мен практика қатар жүруі тиіс

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қызылордалық Ақерке Кеңесбайқызы 23 жылдан бері жылыжай шаруашылығымен айналысады. Кейінгі үш жылда ол тропикалық жеміс ағаштарын егуді қолға алған.Ақерке Кеңесбайқызы Қызылордадағы «Болашақ» университетінде аға оқытушы болып қызмет атқарады, ауыл шаруашылығы ғылымдарының магистрі. Бағбан жылыжайда негізінен қияр, қызанақ, қырыққабат өсіреді. Сондай-ақ олардың қатарында лимон мен банан да алыстан менмұндалап тұр.<blockquote>– Сыр өңірінде жылыжай шаруашылығы кеңінен дамымай тұр. Оның бірнеше себебі бар. Ұзақ жыл бойы даладағы егіс алқабында еңбек еткен агроном жылыжайда жұмыс істеп кете алмайды. Өйткені, жылыжай – басқа әлем. Сондықтан бұл саланың қыр-сырын жақсы білетін тәжірибелі мамандар жетіспейді. Бұл іспен айналысқысы келген азаматтар мамандардың көмегіне жүгінгені дұрыс, – дейді ол.</blockquote>Оның айтуынша, жылыжайдың жұмыс жасап тұрғанына бес-алты жылдың жүзі болған. Әрбір жеміс түріне айрықша қамқорлық қажет.<blockquote>– Қияр мен қызанақтың 5-6 түрін өсіреміз. Сондай-ақ құлпынайдың да қыр-сырын білеміз. Үш жыл бұрын лимон өсіруге қызығушылық пайда болды. Өзбекстаннан лимон көшеттерін алып келдік. Алайда оны өсіруге мүмкіндік болған жоқ. Одан кейін Сарыағашта осы тірлікпен айналысып жүрген бағбанға барып, тәжірибе алмастық. Осыдан кейін маған «Неге Сарығашта өскен өсімдік Қызылордада өспейді?» деген ой келді. Сөйтіп, ол жақтан 40 түп көшет алып келдік. Оны «Болашақ» университетінің жылыжайына отырғыздық. Қазір барлығы алып тұр. Оны күтіп-баптауды толық зерттедік. Бұған байланысты бізден ақыл-кеңес алып жүргендер бар, – дейді ол.</blockquote>Сондай-ақ аталған жылыжайда өсіп жатқан банан да көздің жауын алады.<blockquote>– Менің ойымша, тиісті талабын сақтай алсаңыз, жылыжайда барлығын өсіруге болады. Ол үшін қажетті жағдайды жасауың керек. Мәселен, бананды 2-3 ай бұрын еккен едік. Ол да бойын тіктеп, жылыжайда өсетінін дәлелдей түсті. Енді үш айдан кейін гүлдей бастайды деген болжам бар. Банан алдымен гүлдеп, 8-9 айдан кейін толық піседі, – деді Ақерке Кеңесбайқызы. &nbsp;</blockquote>

Жылыжайда банан өсуде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бүгінде ауыл халқының әлеуметтік-тұрмыстық жағдайын жақсарту мен мал шаруашылығының әлеуетін арттыруда дәстүрлі сала – қой шаруашылығын өркендетудің маңызы ерекше. Шопан ата түлігінің шаруашылыққа пайдалы тұсы – тез жетілгіштігі және өсімталдығы. Оның үстіне басқа түлікке қарағанда қой өсіруге шығын аз кетеді. Ал қой шаруашылығынан түсетін кірістің аз-көптігі оның тұқымына байланысты.Қармақшы ауданы, ІІІ Интернационал ауылының тұрғыны Бірлік Оралбаев ауылда ұсақ мал өсіруден кәсібін түлетіп отыр. Ол осыдан бір жыл бұрын қой шаруашылығын дамытуға деп қайтарымсыз грант ұтып, қазақтың еділбай тұқымынан 34 бас қой алған. Қазақстанда жиырма шақты қой тұқымы бар болса, етті бағыттағы тұқымның кең көп таралғаны – осы еділбай қойы. Жас кәсіпкер осы саланы таңдарда ет өнімін де көбейтуді көздеген.<blockquote>– Қойды байлықтың бастауы десек артық болмас. Жалпы мал шаруашылығында Шопан атаның түлігі берекелі келеді. Оны отбасымның ата кәсіптен танбай айналысуынан білемін. Қазір осы істі өзім де жалғастырып жатырмын. Қой – жесең тағам, ауырсаң шипа, кисең киім болатын жануар. Оның құны ешқашан жойылмайды. Сондықтан екі қолға бір күрек таппай жұмыс іздегендер ата кәсіпке бет бұрса болады. Тіпті пайдасын білген адамға бейнеті зейнетіне танитын қой шаруашылығы кәсіптің төресі дер едім, – дейді Бірлік Мейрамбекұлы.</blockquote>Қойды көбейтіп, шаруасын ширатамын дегенге төрт түлік малы тез жетілгіш. Бағу-күту жағдайы келіссе болды. Кәсіпкердің өзі де қораңда 136 бас қойыңыз болса, оның сексен пайызға жақыны төлдейді дейді.<blockquote>– Еділбай қойы суыққа төзімді, әрі етті келеді. Жеке асханаларға, одан бөлек сұранысы бар жерлерге ет мақсатында өткіземіз. Көбейту үшін бордақылап, аналық қойды алып қалып отырамыз. Асыл тұқымды қойының төлі тоқты кезінде 30 келіге дейін тартады. Кейде одан да жоғары салмақ береді. Алдағы уақытта гисар тұқымын көбейту жоспарда бар. Ол да біздің аймаққа төзімді, асырауға жақсы жерсінеді, – дейді ол.</blockquote>Қазақстанда қазіргі кезде қой малы өнімдерінің ең пайдалысы – ет. Оны халықаралық деңгейге көтеру үшін қойды бағып-күтіп, өсіру, алған өнімді өңдеу технологияларын жақсарту маңызды. Халықаралық деңгейде қой шаруашылығын озық технологиямен жүргізетін Англия, Аргентина, Аустралия, Еуропа елдері өз өнімдерін өте жоғары бағамен шығаруда. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Жолдауларының бірінде «Ауыл шаруашылығын дамытпай бәсекеге қабілетті экономика құру мүмкін емес» деген-ді. Біздің де мүмкіндіктеріміз зор. Ол үшін шаруа жүргізу мәдениетін меңгеріп, өтімді тауар деңгейін көтеруіміз керек шығар.Фото: Нұрболат Нұржаубай

Қой бағуды дөңгелеткен қармақшылық жас кәсіпкер

Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың төрағалығымен өткен&nbsp; мәжілісте тұрғындарды сапалы ауызсумен қамту, су бұру мәселелері талқыланды.Аймақ басшысы ауызсумен қамтамасыз ету және су бұру мәселелері өңір жұртшылығы үшін зор маңызға ие екенін атап өтті.– Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы 2021 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында Өңірлерді дамытудың ұлттық жобасы аясында бес жылда халықты 100 пайыз таза ауызсумен қамтамасыз етуді тапсырды. Қазір облыс аумағында 4 қала және 230 ауылдық елді мекен бар. Қалалардың барлығы ауызсумен толық қамтылған. Өткен жылы Арал ауданы «Көктем» елді мекеніне ішкі су жүйесі салынды, «Құландыға» су тұшытқыш қондырғы орнатылды, «Мойнаққа» шахталық құдық қазылды. Шиелі ауданы «Қосүйеңкі» және «Қызылқайың» елді мекендеріне ішкі су жүйесі жүргізілді, «Жуантөбеге» су тұшытқыш қондырғы қойылды. Осылайша халықты орталықтандырылған ауызсумен қамту үлесі 98,4 пайызға жетті. Қазіргі таңда облыс аумағында орталықтандырылған ауызсумен қамтылмаған адам аз қоныстанған 26 елді мекен бар. Ендігі кезекте алдымызға Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес осы елді мекендерді 2025 жылдың соңына дейін орталықтандырылған сапалы ауызсумен қамту міндеті қойылды. Бүгінде бұл бағыттағы жұмыстар қарқынды атқарылуда, – деді Нұрлыбек Машбекұлы.Тұрғындарды ауызсумен қамту мәселелеріне орай облыстық энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық басқармасының басшысы Медет Усаин, «ОДСП Арал» мекемесі басшысының міндетін атқарушы Серікбай Жәлелұлы, қала, аудан әкімдері баяндама жасады. Мұнан бөлек, орталықтандырылған ауызсуды пайдаланушы нысандарды есепке алу, қызмет сапасы, су ресурстарын үнемді әрі мақсатты пайдалану жолдары талқыланды. Жауапты мекеме басшыларына тиісті тапсырмалар берілді.&nbsp;

Ауызсумен қамту 98,4 пайызға жетті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Егін саласын әртараптандыру бағытында былтыр жаңақорғандық диқандар жақсы нәтиже көрсете білді. Биыл да осы бағытта жүйелі жұмыс жасауды жоспарлап, нақты межені айқындауда. Әсіресе, суды аз қажет ететін дақыл түріне басымдық беріп, өнім көлемін көбейтуді көздеп отыр. Ерте көктемнен дала жұмысына білек сыбана кірісетін шаруалардың дайындығын пысықтап алуды жөн көрдік.Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев биылғы Жолдауында «Егемендік дегеніміз – жалаң ұран мен жалынды сөз емес» деп жұмыстың барысы емес, нәтижесі болуға тиіс екенін ескертіп, ертеңгі болашаққа еркін жол ашуды мақсат тұтты. Расында өңірдің өркендеуі үшін, ортақ мүдде орайы алға озу үшін іс пен сөздің үйлесімі артып, тиімділігі табысты болуы керек. Бүгінгі байыпты бастамалардың, бағыт-бағдардың басты бетбұрысы – халықтың игілігіне сай ілкімді істер пайдалы әрекетке айналғаны жөн. Сондықтан аудан әкімдігінің мәжілісі өткір, әрі өзектілігімен маңызды, мәнді, әлеуетті. Аудан әкімі Мұрат Жолкелдіұлының төрағалығымен өткен бұған дейінгі де, бүгінгі де мәжілістер ауданның дамуы мен жаңаруы жолына бар күш- жігерімізді сарқа жұмсауға үндеумен қатар жауапкершілікті жіті сезінуге жетелеп отырады. Халық қызметшілерін ширата түсіп, ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының «Білімді болуға оқу керек. Бай болуға кәсіп керек. Күшті болуға бірлік керек. Осы керектердің жолында жұмыс істеу керек» деген даналық сөзін дәріптеп берді.Күткендегідей, күн тәртібі көтерген келелі талаптың бірі бойынша алдымен ауылшаруашылығы бөлімінің басшысы Талғат Зейдалиев мінбеге шықты. Ол аграрлы аймақтың күзгі жиыны мен биылғы болжамның орындалу барысын негіздеп:<blockquote>«Биыл су тапшылығына байланысты 1346 гектарға күріш кем егіліп, жалпы 6998 гектарды құрады. Егін жаман болмады. Науқандық жұмыстар бірқалыпты жағдайда жүргізіліп келеді. Негізі 27 тамыз бен 29 қыркүйек аралығына дәнді дақылды ору және бастыру графигі бекітіліп, сол бағыттағы серпінді іс нәтижесіз емес. Бүгінде 5700 гектар күріш орылып, 5100 гектары бастырылды. Әр гектарынан 55 центнерден өнім алынуда. Көктемде Шардара су қоймасынан Сырдария өзеніне су кеш түсіп, соның салдарынан 22 сәуірден 31 мамырға дейін диқандар күріштікті суға бастырды. Бұл біршама кедергі келтірді. Әсіресе, ауыспалы егіс танабындағы жоңышқалықтар өз дәрежесінде суарылмай қалды», – деді.</blockquote>Жаңақорған жұрты егін шаруашылығына бейімделген. Оның ішінде Сыр беткей тұрғындары ризық-несібесін жерден айыруға дағдылы. Әуелден көктемнен кетпен-күрегін сайлап, күзгі егін жинау кезеңіне дейін дала кезеді. Ал, сол шаруаларға бағыт беріп, бүгіннің бағдарын ерте бастан ескертіп отыру керек еді. Аудан басшысы ауылшаруашылығы бөлімінің басшысын сұрақтың астына алуының бір сыры осыдан көрінді.<blockquote>– Орын алған аяқ су тапшылығы бүгін-ертең шешіле қоймайды. Бұл – мемлекетаралық мәселе. Әлі де қиындықтар еселеп туындауы мүмкін. Сол себепті суды аз қажет ететін дақыл түрлеріне басымдық беріп, оның көлемін ұлғайту керек. Бұл бағытта қандай жоспар түзілді? Ғылымға негізделген нақты ұсынысыңыз бар ма? – деп сұрақты төтесінен қойды аудан әкімі.</blockquote>«Тапсырмаға сәйкес жыл сайын суды аз қажет ететін дақыл түрлеріне басымдық берудеміз. Биыл 45 гектар күнбағыс, 553 гектар картоп, 610 гектар көкөніс, 2009 гектар мақсары, 1914 гектар бақша дақылы егілсе, алдағы жылы да оның көлемін кемітпей, арттыру жолында жұмыс істеудеміз», – деді сала басшысы.Қазір Шардара су қоймасынан Сырдария өзеніне секундына 30 текше метр су жіберілуде. Мұндай деңгейдегі су көлемі бұрын-соңды болған емес. Мәселенің ұшы – Орта Азияның таулы аймағына қардың аз түсуі мен су көздеріндегі су деңгейі алаңтарлық жағдайда. Бұлай жалғаса берсе Сыр диқандары шұғыл түрде егінді әрта-раптандыруға бірыңғай бетбұрыс жасауы тиіс болады. Басқа амал жоқ. Күрішсіз де күн жоқ. Ол егілмесе топырақ тұзданып, сорлану қаупі бар. Қалай болғанда да тығырықтан шығатын жолды табу керек-ақ.Сондай-ақ, ауылдық округ әкімдері шаруа қожалық төрағаларымен бірлесіп, Қызылқұмның етегіне, одан әрі тереңдей көшуге қамданып, ондағы ескі құдықтарды анықтап, жай-күйін білуге міндеттеймін. Бұл бастаманы жүзеге асыруға көнекөз қариялардың ақыл-кеңесін пайдалана отырып, құм ішіндегі ескі қыстау құдықтарының санын анықтап, түгендеуді қолға алуымыз тиіс» деген болатын.&nbsp;Әкім осы бағыттағы жұмыстардың жай-жапсарын сұрады.<blockquote>– Аудан бойынша 8482 жеке қожалық пен 682 шаруа қожалығындағы 335 мыңнан асатын уақ мал мен 100 мыңға жуық ірі қара малдың Сыр беткейдегі егістік алқабына орналасқан малшыларды түгендеу, мал суаттарының орнын айқындау бойынша құрылған жұмысшы топтардың анықтамасымен 22 құдық қазылу керек деген тоқтамға келдіңіздер. Қазіргі қолданыстағы құдықтар саны 30 екен.&nbsp;Ауылшаруашылығы саласы экономиканың негізгі драйвері екені сөзсіз. Егін шаруашылығы мен төрт түліктен түсетін табыс шағын және орта бизнестің бірегей бастамасы бола алады. Бұл біздің ауданның кәсіпкерлік саласында әлдеқашан дәлелденген. Өйткені, Жаңақорған ауданының негізгі кіріс көзі аграрлы саланың дамуында жатыр. Әсіресе, Сыр беткейдегі ауылдар ерте көктем мен ала жаздай егін шаруасын ширатса, күз бен қыста төрт түлігін түгендейді. Сондықтан жыл сайын егіс көлемін ұлғайтып, мал шаруашылығына дем беру ісі қолға алынуда. Ендігі мақсат инвестиция тарту мәселесі.Сыр елі күріш көлемін кемітпей, қайта көсегесін кеңейтіп, мол өнім алуға жақсы жұмыс жасауда. Одан бөлек, әртараптандыру бағытына да басымдық берілуде. Қазір бақша өнімдеріне сұраныс артып, базар нарығында баға да қомақты болып тұр. Осыны ескерген дала диқандары дән себуді биыл ерте бастап, жақын күндері өнімдерін экспорттауға кіріседі. Бүгінге дейін Сырдың 15 мың тоннадан астам өнімі әлемнің 18 еліне экспортталып үлгеріпті. Оның басым бөлігі күріш өнімі екеніне дауа жоқ. Дегенмен қой шаруасына да сұраныс аз емес. Қой демекші, қойдың жүнінен, өзге малдың терісінен шикізат ғана, дайын өнім өңдеу идеясы қайта көтерілуде. Аудан кәсіпкерлері осы мәселені қолға алуда.</blockquote>Жалпы биылғы жылы облыс бойынша барлығы 195,6 мың гектарға ауыл шаруашылығы дақылдарын орналастыру болжануда. Оның ішінде: дәндi дақылдар – 96,4 мың гектар, майлы дақылдар – 5,7 мың гектар, мал азықтық дақылдар – 73,7 мың гектар, картоп, көкөнiс, бақша – 19,8 мың гектар. Негізгі дақыл күрiштің көлемі 83,9 мың гектарды құрайды. Біздің ауданда мал азық дақылдары, әсіресе, шөп өнімі көбірек егіледі. Нарықтағы саудасы көңіл қуантады, өзге өңірлерге экспорт та қомақты. Сондықтан егіс көлемін кеңейту күн тәртібінен түспейді.<blockquote>– Азық-түлік қауіпсіздігін сақтау мақсатында қосымша жерлер ашылып ұжымдық түрде 295 гектарға картоп, көкөніс, бақша дақылдарын орналастыру бағытында жұмыстар атқарылуда. Нақтырақ айтқанда, 845 адам отбасылық егістік¬пен айналысып, нәтижесінде әлеуметтік маңызы бар азық-түліктермен өзін-өзі қамтитын болады. Бүгінгі таңға шаруашылық жетекшілерінің демеуімен 295 гектарға жуық егістік алқаптары шеңгел, жусандардан тазартылып, қоршалануда. Бұл жұмыстар мамыр айының аяғына дейін жалғасатын болады, – деді ауданның бас агрономы Талғат Зейдалиев.</blockquote>Бір сөзбен айтқанда, аграрлы салаға инвестиция көбірек керек. Әсіресе, егін шаруасына инвесторларды тартып, аудандағы бақша, көкөніс өнімдерін импорттауды азайтып, қайта экспорт көлемін кеңейту керек. Бұл оңай шаруа емес, дегенмен, шағын кәсіптің көсегесін кеңейтудің бұл да бір тетігі. Қазақта «Мал ашуы – жан ашуы» деген, отарға, табынға, үйірге ие кісі қиындықтан именбей еңбектенеді. Қол жайып отыратын жаймашуақ мизамды уақыт кешірмейді. Осыны түсіністікпен қабылдаған бірнеше кәсіпкер тік скважина қазуды қолға алды. Оның бағасы да қол жетімді, қазір мал суы оңды шешіліп жатыр.Фото: Нұрболат Нұржаубай

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Ауыл шаруашылығы

Ардақ Аймырзаев: Қуаңдария ауылында дәрігерлік амбулатория құрылысы басталады