<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Қызылорда облысы Қармақшы ауданында екі полицей сотталды. Олар әрқайсысы екі жылдан жаза арқалады, деп хабарлайды<a href="https://kaz.zakon.kz/quqiq/6047544-yzylorda-oblysynda-para-ornyna-zhoysha-alan-os-politsey-sottaldy.html"> Zakon.kz.</a>Қылмыстық іс матриеалдарына сәйкес, аудандағы шаруа қожалықтарының бірінің территориясында Өзбекстан азаматтары жұмыс істеп жүрген.Қармақшы аудандық сотының мәліметінше, полицейлердің бірі еңбек мигранттарына жалпы қамқорлығы мен жол берушілігі үшін шаруа қожалығының төрағасының көмекшісінен заңсыз сыйақы алу ниеті туындаған. Осылайша, шаруа қожалығы басшысы полицейлердің екеуіне де 200 данадан пресстелген жоңышқа шөбін пара ретінде берген. Салдарынан жәбірленуші А.-ға 160 000 теңге мүліктік шығын келтірілген. Осылайша, Н. құқық қорғау органының қызметкері бола тұра, пара берушінің пайдасына жасалған қамқорлығы үшін пара алса, Қ. құқық қорғау органының қызметкері бола тұра, қылмыстық құқық бұзушылықтың жасалуына жәрдемдесіп, құқық қорғау органының қызметкерінің пара алуына көмектескен.<blockquote>“Сот үкімімен Н. ҚР ҚК-нің 366-бабы 1-1-бөлігі бойынша кінәлі деп танылып, белгілі бір лауазымдарды атқару құқығынан өмір бойына айырыла отырып, 2 жыл мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалды. Қ. ҚР ҚК-нің 28-бабы 5-бөлігі, 366-бабы 1-1-бөлігімен кінәлі деп танылып, белгілі бір лауазымдарды атқару құқығынан өмір бойына айыра отырып, 2 жыл мерзімге бас бостандығынан айыру жазасы тағайындалды. Сонымен қатар, Н. полиция подполковнигі шенінен және Қ,. полиция майоры шенінен айырылды”, – деді Қармақшы аудандық сот. &nbsp;</blockquote>фото: bonnefield.com

Қызылорда облысында пара орнына жоңышқа алған қос полицей сотталды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> ҚР Премьер-министрі Олжас Бектеновтің төрағалығымен егін жинау науқанына дайындық барысы талқыланған Үкімет отырысы өтті. Жиынға селекторлық режим арқылы облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев қатысты.Биыл облыста 192 700 гектарға ауыл шаруашылығы дақылдары егілді. Оның ішінде, күріш егісінің көлемі - 84 300 гектар. Бүгінде 31 800 гектары гүлдеу, 31 400 гектары сүтті пісу және 21 100 гектары балауыз пісу фазасында, 42 300 гектар (50%) егістіктің суы байланды. Ерте егілген дақылдар толық жиналып, қазір мал азықтық, майлы дақылдар, көкөніс, бақша дақылдары жиналуда. Күрішке 17 тамыздан бастап орақ түседі, қазанның бірінші онкүндігінен кешіктірмей жинап алу жоспарлануда.Егін жинауға қатысатын қолдағы 4 440 ауылшаруашылығы техникасы 100 пайыз дайын. Аймаққа 8 100 тонна арзандатылған дизель отыны бөлінді. Бекітілген кестеге сәйкес жергілікті операторлар дизель отынын жеткізіп, шаруашылықтарға литрін 247-250 теңгеден таратуда.Ауыл шаруашылығы құрылымдарының сыйымдылығы 551 мың тонна болатын 216 сақтау қоймасына алдын-ала дератизация жасалып, жаңа астықты қабылдауға дайын.Егістікті әртараптандыруда соя 135 гектарға, қант құмайы 290 гектарға, дән жүгері 1700 гектарға, сүрлем жүгері 793 гектарға жеткізілді.Күтімге алынған 48,3 мың гектар ескі жоңышқаның 2,5 мың гектары тұқымға қалдырылды, 45,8 мың гектардың бірінші орымы аяқталып, одан 121 мың тонна жоңышқа дайындалды. Орта өнім гектарына 26,4 центнерден алынды. Қазір екінші орым басталып, 34,9 мың гектары орылды. 83,9 мың тонна жоңышқа жиналды, орта өнімі 24 центнерден келуде.Егілген 3,7 мың гектар күздік бидай толығымен жиналып, 7,3 мың тонна өнім алынды. Орта өнім гектарына 19,9 центнерден келді.Айта кетейік, 14 тамыздағы жағдай бойынша, "Шардара" су қоймасына жоғарыдан секундына 122,1 текше метр су түсіп, қоймадағы су көлемі 1,3 млрд. текше метр болды. Төменге секундына 400 текше метр су тасталып, облыс шегіне 462 текше метр көлемінде кіруде.Өсімдік зиянкесі саяқ шегірткеге қарсы өңдеу жоспарланған 43,7 мың гектар алқапта жұмыс толығымен атқарылды.Егін жинау жұмыстарына дайындық барысы аймақ басшысының тікелей бақылауында.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/455470044_800976168890296_5133944087581147662_n_6d8a9ce3f5.jpg" alt="455470044_800976168890296_5133944087581147662_n.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/455399774_800976148890298_8531806505670827852_n_a8d65f9257.jpg" alt="455399774_800976148890298_8531806505670827852_n.jpg">

Қызылордада ауыл шаруашылығы дақылдары 192 700 гектар жерге  егілді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp; Қазіргі уақытта судың басым бөлігін&nbsp;диқандар шаруашылыққа пайдалануда.&nbsp; Су ресурстары және ирригация министрлігінің "Қазсушар" кәсіпорны еліміздің шаруаларына 7,58 млрд текше метрден артық су берді, деп хабарлайды<a href="http://inbusiness.kz/">&nbsp;inbusiness.kz</a>&nbsp;сайты.1. ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ – 3,36 МЛРД ТЕКШЕ МЕТР Қызылорда облысы бойынша "Қазсушар" филиалы биыл дихандарға 3,36 млрд текше метр суармалы су берді. Мекеме дихандармен 965 келісімшарт жасаған. Бүгінгі таңда филиалдың каналдары 127,4 мың гектар алқапты сумен қамтамасыз етуде.2. ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ – 2,23 МЛРД ТЕКШЕ МЕТР Түркістан облысы бойынша "Қазсушар" филиалы суару маусымында өңірдегі егіс алқаптарына 2,23 млрд текше метр су жеткізді. Вегетация кезіңіне дейін 7055 шаруамен келісімшарт жасалған болатын. Бүгінгі таңда филиал 265,1 мың гектар жерді суармалы сумен тұрақты қамтамасыз етіп отыр.&nbsp;3. ЖЕТІСУ ОБЛЫСЫ – 847 МЛН ТЕКШЕ МЕТР Сәуір айынан бері Жетісу облысы бойынша "Қазсушар" филиалы жергілікті шаруаларды 847 млн текше метр суармалы сумен қамтамасыз етті. Филиал 127,9 мың гектар егіс алқабына су беру жөнінде шаруалармен 8003 келісімшарт жасады.&nbsp;4. ЖАМБЫЛ ОБЛЫСЫ – 665 МЛН ТЕКШЕ МЕТР Биылға вегетация кезеңінде Жамбыл облысының "Қазсушар" филиалы суармалы жерлерге 665 млн текше метр су берді. Бүгінгі таңда мекеме келісімшартқа отырған 3808 шаруаны тұрақты түрде сумен қамтып отыр. Филиал каналдары арқылы облыстың 90,15 мың гектар жері суарылады.&nbsp;5. АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ – 480 МЛН ТЕКШЕ МЕТР Суару кезеңі басталғалы Д.Қонаев атындағы Үлкен Алматы каналы "Қазсушар" филиалы өңір дихандарына 480 млн текше метр су берді. Филиал шаруалармен суармалы су беру туралы 2740 келісімшарт жасады. Бүгінгі таңда 44,86 мың гектар егіс алқабына су беріледі.&nbsp;

Қызылорда облысы елімізде суды ең көп пайдаланатын өңір

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қызылорда облысында «Ауыл аманаты» жобасының екінші кезеңі 12 тамыздан бастау алады. Бұл туралы онлайн-конференцияда «Байқоңыр» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясының басқарушы директоры Мадали Әлішерұлы мәлімдеді.Тұрғындардың әл-ауқатын арттырып, табысын молайтуға негізделген биылғы жобаның аймағымызда жүзеге асырылуына 4,6 млрд. теңге қаржы қаралып отыр.&nbsp;Осыған сәйкес, 575 жоба қаржыландырылып, 610 жаңа жұмыс орындарын ашу көзделуде.Аталмыш ұлттық жобаны өңірімізде «Байқоңыр» әлеуметтік-кәсіпкерлік корпорациясы жүзеге асыратын болады. Тамыз айының 12-нен бастап жоба аясында құжаттарды amanatnesie.kz порталы арқылы қабылдау басталды.Бағдарлама щеңберінде барлық елді мекенді бірдей қатыстыру мақсатында қаралған қаржы әр аудан және Қызылорда қаласы бойынша халық санына қарай тепе-тең бөлініп, облыстың146 ауылдық округтерін қамту жоспарлануда, - деді корпорацияның басқарушы директоры.Ауылдардың мамандануын ескере келе несие қаржысы 4 бағытқа бағытталады. Ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдеу саласы бойынша 108 жоба қаржыландырылса, егіншілік саласында 81 жобаға қолдау көрсетіледі. Ал, мал шаруашылығы бойынша 123 жоба қаржыландырылса, басқа да түрлі бағыттағы 263 жоба мақұлданбақ.Мадали Әлішерұлының айтуынша микрокредиттер 5 жылға дейінгі мерзімге, ал мал шаруашылығы саласындағы жобалар үшін – 7 жылға дейін беріледі. Микрокредиттің ең жоғары сомасы - ауылдық елді мекендерде және шағын қалаларда – 2,5 мың АЕК-ке дейінгі соманы құрайды. Зәкірлік кооперацияны дамыту үшін 8,0 мың АЕК. Номиналды сыйақы мөлшерлемесі - жылдық 2,5 пайыздан аспайды.Айта кетейік, несие алушыларға бірқатар талаптар қойылады. Несие алушы жеке кәсіпкер болып тіркелуі тиіс. Басқа да несиелер бойынша мерзімі өткен жарнаның болмауы, мемлекеттік кірістер органдар алдында берешектің болмауы, несие алушының жасы зейнеткерлік жастан аспауы тиіс, несиені кепілмен қамтамасыз ету, ауыл шаруашылығын жүргізу үшін қажетті жағдайлардың болуы, құрылған ауыл шаруашылық өндірістік кооперативіне мүшелікке кіруі керек.<blockquote>Биыл кепілге қойылатын мүліктерді қабылдау тәртібіне өзгерістер енгіздік. Енді кепіл мүлікке қойылатын талаптар толығымен алынып тасталынды. Яғни, бағдарламаға қатысу үшін кепіл мүлікке тәуелсіз бағалау жасалынып қатысуға мүмкіндік беріледі, - деді Мадали Әлішерұлы.</blockquote>

«Ауыл аманаты»: Қызылорда облысында жобаның екінші кезеңі басталады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Ауылшаруашылығындағы маңызды саланың бірі – мал шаруашылығы. Бүгінде бұл сала халықты түрлі тағам өнімдерімен, өнеркәсіпті шикізатпен қамтамасыз етіп отырғаны сөзсіз. Ал малдың әртүрлі қауіпті кеселге шалдықпауын, олардан алынатын өнімдердің адам денсаулығына зиян келтірмеуін қамтамасыз ету бағытында тынымсыз еңбек ететін ветеринар мамандарының қызметі ерекше екені айтпаса да түсінікті.&nbsp;Өткен жылы республика бойынша аса қауіпті жұқпалы 16 ауру түрі бойынша 235 елді мекен қолайсыз ошақ болып тіркелді. Оның ішінде ең көп ауру ошақтары Қостанай, Абай, Ақтөбе, Қарағанды, ШҚО, Жамбыл облыстарында. Бүгінгі таңда республика бойынша 85 ошақ тіркелсе, Өңірімізде ауру ошағы тіркелмей тұрақты жағдай сақталып отыр. Өңірлік коммуникациялар қызметінің ақпарат алаңында облыстық ветеринария басқармасының басшысы Шахмардан Қойшыбаев биылғы жылдың I жартыжылдығына қорытынды жасады.<blockquote>– “Биылғы жылы, облыс көлемінде аурудыңалдын алу, эпизоотиялық тұрақтылықты сақтау мақсатында аса қауіпті 14 түрлі жұқпалы ауруларға республикалық бюджет есебінен 7468,5 мың дозаветеринариялық препараттар қаралып отыр. Облысқа бөлінген 3773,6 мың доза ветеринариялық препараттар аудандарға таратылды.</blockquote>Қазіргі күні, 6 айлық жоспарға сәйкес 3715,7мың доза препарат алдын ала егіліп, іс-шара 100%орындалды”, – деді Шахмардан Сұлтанбекұлы.Биыл ветеринария саласы жетістіктерден кенде қалмады. Атқарылып жатқан жұмыстар жоғары бағаланып, еңбек ескерілді.– “Өңірімізде сапалы жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде Дүниежүзілік жануарлар денсаулығы ұйымы арқылы облысымызға аусыл ауруынан таза аймақ мәртебесі берілді. Бұл өңіріміздің экспорттық әлеуетін арттыруға мол септігін тигізеді.Облыста соңғы жылдары ауыл шаруашылығы жануарлары арасында аса қауіпті аурулар тіркелмей, эпизоотиялық тұрақтылық сақталды”, деді Шахмардан Сұлтанбекұлы.

Шахмардан Қойшыбаев: 6 айға жоспарланған жұмыстар 100% орындалды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Бүгінде өңірдегі ауыл шаруашылығы саласы қарқынды даму үстінде. Әсіресе, мал шаруашылығын дамытуға жасалған қолдаулардың нәтижесінде облыстағы төрт түліктің саны өсіп, өнімі де ұлғайып келеді. Мәселен, биыл мүйізді ірі қара өткен жылмен салыстырғанда 7,6 пайызға өскен. Ал, қой мен ешкі басы 878,3 мыңды, жылқы басы 260,3 мыңды құрап отыр. &nbsp;Өңірлік коммуникациялар қызметінің ақпарат алаңында ауыл шаруашылығы және жер қатынастары басқармасы басшысының орынбасары Ерсұлтан Апетов саладағы өзгерістер мен жаңашылдықтарды баяндады.&nbsp;<blockquote>– Өңірдегі ауыл шаруашылығы өнімдерінің экспорттық әлеуеті жыл сайын артып келеді. Статистикалық мәліметтерге сәйкес, 2023 жылдың 1 мамырына облыстан 12,5 млн. долларды құрайтын 22,0 мың тонна ауыл шаруашылығы өнімдері, яғни күріш, балық өнімдері, күріш қалдығы, қамыс әлемнің 15 мемлекетіне экспортталды. Одан бөлек, өткен жылы «Ауыл аманаты» жобасы аясында 406 жоба несиелендіріліп, нәтижесінде 713 жаңа жұмыс орны ашылуда. Оның ішінде 275 адам жаңадан кәсібін ашқан болса, 438 қосымша жұмысқа тартылды. Биыл да республикалық бюджет есебінен 575 жоба қаржыландырылып, 610 жұмыс орнын ашу көзделіп отыр. Қазіргі таңда мемлекеттік сатып алу заңнамасына сәйкес сенім білдірілген өкіл айқындалып, келісім шарт жасалды. 2024-2026 жылдары іске асырылатын инвестициялық жобалардың жол картасы бойынша 30 инвестициялық жобаларды жүзеге асыру жоспарланған. Сондай-ақ, биыл 13 инвестициялық жобаны жүзеге асыру жоспарлануда. Қазіргі таңда 2 жоба іске қосылып, 9 адам тұрақты жұмыспен қамтамасыз етілуде,- деді Ерсұлтан Амантайұлы.</blockquote>Фото: Қызылорда облысының Өңірлік коммуникациялар қызметі

Облыста төрт түліктің саны өсіп келеді

Kyzylorda-news.kz &nbsp;Жаңақорған жұртшылығы бүгінде жылыжай шаруашылығына бейімделе бастады. Жыл он екі ай жұмыс істеп, екі маусымда өнім алатын кәсіпкерлерге де мемлекеттен көрсетілетін қолдаулар көп.Бүгінгі «Ауыл аманаты» айдарындағы біздің кейіпкеріміз Айымбетов Наурызбек те дәл осылай өткен жылы мемлекеттен қолдау тауып, жеңілдетілген несие арқылы жылыжай кәсібін бастаған.Наурызбек бұл кәсіп түрін бала кезінен ата-анасына көріп үйренген. Бүгінде өз ауласынан жылыжай соғып, отбасылық бизнеске айналдырған. Осыдан бір жыл бұрын «Ауыл аманаты» жобасы аясында 2,5 пайызбен 4 млн.теңге несие алып, шағын кәсібін ілгерілетуге мүмкіндік алған.<blockquote>Өзім жылыжайдың ісін қияр егумен бастадым. Осы кәсіптің көзін тапқан шаруалармен жиі кездесіп, пікірлестім, ой бөлістім. Жалпы осы сала жақын болды. Себебі кішкене кезімізден ата-анаммен есік алдында егін ектік. Ойлана келе осы жылыжайды бастап кеттім. Жеңілдетілген несие алып, жылыжайымды үлкейте түстім, – деді Наурызбек Жұмабайұлы.</blockquote>Ең алдымен қияр егумен бастаған Наурызбек жылыжайын кеңейткен соң қызанақ егуді де бастаған. Бүгінде алғашқы өнімнен 9 тонна қияр, 7 тонна қызанақ алып отыр. Бұл өнімдерді кенттегі шағын дүкендер мен ірі сауда орталықтарына сатуда. Наурызбектің айтуынша, алдағы уақытта осындай мемлекеттік бағдарлама арқылы қолдау болса егістік жер алып, жылыжай ісін кеңейтпекші.Фото: saq.kz

Жаңақорғанда жылыжай шаруашылығы дамуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Бүгінде ауыл халқының әлеуметтік-тұрмыстық жағдайын жақсарту мен мал шаруашылығының әлеуетін арттыруда дәстүрлі сала – қой шаруашылығын өркендетудің маңызы ерекше. Шопан ата түлігінің шаруашылыққа пайдалы тұсы – тез жетілгіштігі және өсімталдығы. Оның үстіне басқа түлікке қарағанда қой өсіруге шығын аз кетеді. Ал қой шаруашылығынан түсетін кірістің аз-көптігі оның тұқымына байланысты.ІІІ Интернационал ауылының тұрғыны Бірлік Оралбаев ауылда ұсақ мал өсіруден кәсібін түлетіп отыр. Ол осыдан екі жыл бұрын қой шаруашылығын дамытуға деп қайтарымсыз грант ұтып қазақтың еділбай тұқымынан 32 бас қой алған. Қазақстанда жиырма шақты қой тұқымы бар болса, етті бағыттағы тұқымның кең таралғаны – осы еділбай қойы. Жас кәсіпкер осы саланы таңдарда ет өнімін де көбейтуді көздеген.<blockquote>– Қойды байлықтың бастауы десек артық болмас. Жалпы мал шаруашылығында Шопан атаның түлігі берекелі келеді. Оны отбасымның ата кәсіптен танбай айналысуынан білемін. Қазір осы істі өзім де жалғастырып жатырмын. Қой – жесең тағам, ауырсаң шипа, кисең киім болатын жануар. Оның құны ешқашан жойылмайды. Сондықтан екі қолға бір күрек таппай жұмыс іздегендер ата кәсіпке бет бұрса болады. Тіпті білген адамға бейнетінен зейнеті танитын қой шаруашылығы кәсіптің төресі дер едім, – дейді Бірлік Мейрамбекұлы.</blockquote>Қойды көбейтіп, шаруасын ширатамын дегенге расымен төрт түлік малы тез жетілгіш. Бағу-күту жағдайы келіссе болды. Кәсіпкердің өзі де қораңда 136 бас қойың болса оның сексен пайызғы жақыны төлдейді дейді.<blockquote>– Еділбай қойы суыққа төзімді, әрі етті келеді. Жеке асханаларға, одан бөлек сұранысы бар жерлерге ет мақсатында өткіземіз. Көбейту үшін бордақылап, аналық қойды алып қалып отырамыз. Еділбай қойының төлі тоқты кезінде 30 келіге дейін тартады. Кейде одан да жоғары салмақ береді. Алдағы уақытта гисар тұқымын көбейту жоспарда бар. Олда біздің аймаққа төзімді, көп ауыра бермейді, – дейді ол.</blockquote>Қазақстанда қазіргі кезде қой малы өнімдерінің ең пайдалысы – ет. Оны халықаралық деңгейге көтеру үшін қойды бағып-күті, өсіру, алған өнімді өңдеу технологияларын жақсарту маңыздык. Халықаралық деңгейде қой шаруашылығын озық технологиямен жүргізетін Англия, Аргентина, Аустралия, Еуропа елдері өз өнімдерін өте жоғары бағамен шығаруда. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Жолдауларының бірінде «Ауыл шаруашылығын дамытпай бәсекеге қабілетті экономика құру мүмкін емес» деген-ді. Біздің де мүмкіндіктеріміз зор. Ол үшін шаруа жүргізу мәдениетін меңгеріп, өтімді тауар деңгейін көтеруіміз керек шығар.Ерсін ӘБЛӘКИЕВ

 Қармақшылық кәсіпкер қой өсіруді қолға алған

Қызылордалық өнертапқыштың жобасын 12 шаруа иесі қолдануда

Балық шаруалығы табыстың сөзі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Су − тіршілік көзі, әлем қажеттіліктерінің бірі. Ауыл шаруашылығы, өндіріс, тұрмыс пен экологиялық жүйелерде қолданылатын басты ресурс.&nbsp;Экологиялық жағдайды жақсарту мақсатында осы жылы Қызылорда облысына көл мен шабындық-жайылымдық жерлерді суғаруға 1,2 млрд текше метр су лимиті бөлінген. Ал ҚР Су кодексінің 82 бабы 2 тармағына сәйкес Арал-Сырдария бассейіндік инспекциясы алдағы вегетациялық кезеңге тұрақты суаруға 3,7 млрд текше метр су пайдалану лимитін белгілеген.Биыл еліміздің оңтүстігіндегі бірқатар шаруалар үшін суармалы су беру қызметінің құны арзандаған. Оның қатарында Сыр өңірі де бар. Вегетациялық кезең аясында шаруа иелерімен келісім-шарт жүргізілуде. Бүгінге дейін «Қазсушар» РМК Қызылорда филиалы 811 шаруа қожалығымен келісімшартқа отырды.Суармалы судың арзандауымен қатар су арналарын цифрландыру жүргізілуде. Жүйе Әйтек су торабы мен Әйтек каналына орнатылған. Ал қалған нысандарда автоматтандыру жүйесі енді іске қосылады. Осы бағытта ҚР Су ресурстары және ирригация министрлігі мен Қызылорда облысы әкімдігі бірлескен жоспар әзірлеген. Кешенді жоспарға 16 магистралді және шаруашылықаралық каналдарды цифрландыруға көшіру жобасы енгізіліп, қаржының бөлінуіне қарай іске асырылуы жоспарлануда. Өңірдегі су ресурстарының тиімді басқарылуы ауыл шаруашылығы мен экологиялық тұрақтылық үшін маңызды.<h2 style="text-align:justify;">Қарабура қойған қария</h2>Су шаруашылығы саласын зерттеу барысында Қазақстан Коммунистік партиясының бірінші хатшысы, қоғам қайраткері Дінмұхамед Қонаевтың «Өтті дәурен осылай» атты еңбегімен танысып, зер салдық. Кітапта 1949 жылы Қызылордадағы Бөрібай арнасының тасуы туралы жазылған. Өткен ғасырда мұндай мәселе қалай шешілген?«…Бөрібай арнасының жоғары жағындағы жойқын апат аяғымыздан тік тұрғызған. Қар еріп, сай-саланы су қаптап, арна тасыған тұста сел бөгенді жырып, төмен қарай лап қойған. Қызылорданы сел алып, Орталық Азия күре тамыры – теміржол бойын ойран- асырын шығару қаупі төніп тұрған-ды. Оған қарсы мол техника, қыруар адам күші жұмылдырылды. Ташкент пен Алматыдан гидротехниктер келіп, әскери бөлімшелер іске араласты. Аз күнгі, бірақ ауыртпалығы оңайға түспеген бұл жұмыстың бар тізгінін өз қолыма алуыма тура келді.Әрбір минут қымбат еді. Жауынгерлер мен теміржолшылар бөгеннің «тығыны ашылған» жерді бітей алмай, салымыз суға кетіп түрған кезде маңдайын әжім торлап, еңкіш тартқан қарт құдай айдап келе қалмасы бар ма. Бізге күн сала қарап тұрып:<blockquote>– Босқа арам тер болмаңдар, – деген қарияға жұрт түгел назар аударды. – Жырынды су оңайлықпен әл бермейді. Оны «қарабураламай» ауыздықтау қиын, – деді сөзін жалғап.</blockquote>Тосын сөз еріксіз елең еткізген.<blockquote>– «Қарабураңыз» қалай, түсінбедік, қария, – деп жөн сұрадым. Шал асықпай, аптықпай мән-жайды түсіндіре бастады.– Ұзындығы 15-20 құлаш келетін жуан арқанның үш-төртеуін қатар жазып, жерге тастаңдар да қамыс, сабан төсеп, үстіне шым салыңдар. Сосын киіз шиыршықтағандай тас қып орап арқанмен шандып байлаңдар да, бөгеннің кеткен жеріне қойындар. Онымен қазақ асау дарияны да тоқтатқан.– Апыр-ай, – дедім әрі қайран қалып, әрі мұны қалай бастарымды білмей.– Қарағым, мен білсем, осы жердің бастығы сен боларсың, – деді бір қайрат танытқалы оқталып. Содан соң қасына бес-он адам қосса бәрін өзі істеп беретінін жеткізді.</blockquote>Ақсақалдың айтқанын айна қатесіз жүзеге асырдық. Тоған жасалып, алып қашып жатқан сел сап тыйылды. Қарттың айтуынша, бөген жасап, асау өзенді «бұғалықтаудың» осынау халықтық әдісі бағзы заманнан – Әмір Темір билеп- төстеп тұрған тұстан қолданылады-мыс. Неше күн, неше түн не ұйқы, не күлкі көрмей, жер қайысқан күшпен тоқтата алмаған апатты өзіміз тындырғандай Алматыны былай қойып, сонау Мәскеуде жатқан Маленковқа баяндадық. «Бәрекелді!» дегенді біз естідік. Бірақ мен осы бір оқиға есіме оралған сайын халық даналығынан асқан ұлылық, халық жинақтаған өмірлік тәжірибеден асқан құдірет жоқ деген тоқтамға иек артамын да тұрамын…».Қоғам қайраткері баяндаған оқиғадан байқағанымыздай Қазақстанда табиғи апат бұған дейін де күрделі мәселенің бірі болған. Соңғы жылдары климаттың өзгеруіне байланысты су ресурстарының мөлшері азайып, олардың қолжетімділігі төмендеуде. Жаз айларында су қоймаларының деңгейі түсіп, өзен, көлдердің тартылуы ауыл шаруашылығы мен экожүйеге кері әсерін тигізуде.<h2 style="text-align:justify;">Тасқынға тосқын</h2>Жыл сайын басшылық пен халықты әбігерге салатын су тасқыны қаупі биыл шындыққа ұласты. Ақпан айында жүргізілген дайындық жұмыстары көктеммен ілесіп келген судың алдын ала алмады. Су тасқыны наурыздың 19-ы басталды. Жә, бұл апат туралы айтылмаған, жазылмаған ақпарат қалмады. «Бүгінгі күн − кешегі күннің шәкірті» демекші, апат кезіндегі олқылықтарды ескеріп, келесіде мұндай кеселге жол бермеудің қамын жасаған абзал.Өңірге ойыссақ. Қызылордада суға байланысты нысандарды қарастырайық. Өңірде жалпы ұзындығы 2 мың шақырымнан астам 19 магистралды және 13 шаруашылықаралық канал орналасқан. Гидротехникалық құрылыстар саны − 688. Сондай-ақ, ұзындығы 1000 шақырымға жуық 21 дана қашыртқы бар. Жаңақорған ауданында маусымдық суаруға арналған 2 су қоймасы, ал Сырдария өзенінің бойында 625 шақырымды құрайтын қорғаныс бөгеттері бар. Қызылорда, Әйтек, Қазалы және Ақлақта су тораптары, Қараөзек пен Солтүстік Арал теңізінде су тастау құрылымдары орналасқан. Ал су шаруашылығы нысандарына жылына екі рет тексеріс пен жөндеу жұмыстары жүргізіледі. Арналар мен қашыртқыларды тазалау, су тасқынын алдын алу және бөгеттерді нығайту секілді жұмыс түрлері қарастырылған.<h2 style="text-align:justify;">Сұрауы бар су</h2>Қызылорда облысы тегіс, жазық аймақта орналасқан. Ал су қоймасын салу үшін таулы, ойпатты аймақ қажет. Сондықтан Қызылордада үлкен көлемдегі су қоймалары жоқ.Өңірдегі су қоймалардың бірі − Қараөзек қоймасы. Су жинау көлемі − 775 млн текше метр. Көкарал бөгеті арқылы Үлкен Арал теңізіне қайтарымсыз тасталып жатқан судың бір бөлігін сақтайды. Кейін вегетациялық кезеңде Қазалы ауданының 31 мың гектар егістік жерін, арна бойындағы 120 мың гектар шабындық пен жайылымдарды сумен қамтамасыз етеді. Су торабынан жоғары орналасқан аймақтардағы су тасқынының алдын алу үшін өзен суы Қараөзек арнасы арқылы өткізіледі.Әйтек су торабынан төмен қарай Сырдария өзенінің су өткізу қабілеті секундына 700 м3 болса, қыста мұз ұстасу себебінен су өткізу секундына 425 м3-тен аспайды.Сыр өңірін тілге тиек еткенде Сырдарияның суын сұрайтындар көп. Биыл да дарияның деңгейі мақтанатындай жағдайда емес. Ал кейінгі 12 жылда Арал теңізінің суы 6,2 млрд текшеге азайған. Облыстағы ауыл шаруашылығы саласы Сырдария өзені арқылы келетін су көзіне тәуелді.<blockquote>− Кейінгі жылдары Сырдария өзенінде су көлемінің аз болуына байланысты Кіші Арал теңізіне жиналған су көлемі 21,5 млрд текше метрге кеміді. Қазір Кіші Арал теңізіндегі судың көлемін төмендетпеу және Арал теңізіне жіберілетін су көлемін ұлғайту мақсатында жүйелі жұмыстар жүргізілуде, − деді Арал- Сырдария бассейндік инспекциясының басшысы Қайратбек Сәрсенбаев.</blockquote><h2 style="text-align:justify;">Өзен − өмір өзегі</h2>Қызылорда облысының негізгі су көзі саналатын Сырдария трансшекаралық өзен. Сәл артқа көз салсақ, құтқару қызметінен өзен деңгейінің көтерілгені жайлы хабарлама жиі келетін. Бүгінде ұялы телефонға тек жел мен дауыл жайлы ескерту келмесе, су деңгейі туралы оқымағалы қашан. Бірақ табиғи апат айтып келмейді демекші, су шаруашылығы мамандарынан су тасу мәселесі туралы сұрауды жөн көрдік. Мамандардың айтуынша, өзенде су тасқыны болуы Нарын-Сырдария каскадында орналасқан су қоймаларында жинақталған су көлеміне тікелей байланысты. Қазір Нарын-Сырдария каскадындағы су деңгейінің төмен болуынан су тасқынына мүлдем қауіп жоқ.Су шаруашылығы комитетініне қарасты «Қазсушар» шаруашылық жүргізу құқығындағы Қызылорда филиалының мәліметіне сүйенсек, 2020 жылдан бастап Нарын- Сырдария каскадында орналасқан су қоймаларында жинақталатын су көлемінің төмендігінен егістікке су алу науқаны кезеңінде Сырдария өзенінің жағдайы жыл сайын күрделенуде. Каскадта орналасқан қоймаларда жинақталған су көлемі өткен жылдың осы кезеңімен салыстырғанда 0,6 млрд текше метрге кем көрінеді. Өзеннің суы қыс-көктем айларында жауатын жауын-шашын мен қардың жамылғысына тікелей байланысты. Бүгінде жер үсті су қорларын ұлғайту бағытында ҚР Президентінің тапсырмасына сәйкес 20 су қоймасын республика аумағында салу жоспарлануда.&nbsp;А.Текебай Фото:freepik.com

Суармалы су беру қызметінің құны арзандады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Сырдария өзені арқылы келетін су облыстың ауыл шаруашылығы саласын түгел қамтамасыз етуде. 2020 жылдан бастап Нарын-Сырдария каскадында орналасқан су қоймаларында жинақталатын су көлемінің төмендеуінен, Сырдария өзенінің төменгі ағысындағы су тапшылығы жыл өткен сайын күрмеуі көп мәселеге айналуда.Осы мақсатта Қазсушар РМК Қызылорда облысы бойынша филиалы су тапшылығына қарамастан, қамтамасыз ету жұмыстарын жоспарға сәйкес жүйелі атқаруда. Тақырыпты толығырақ “Қазсушар” РМК Қызылорда облысы бойынша филиалының директоры Роллан Ахметов пен Арал-Сырдария бассейндік инспекциясының басшысы Қайратбек Сәрсенбаев Өңірлік коммуникациялар қызметінің ақпарат алаңында мәлімдеді.<blockquote>- Өздеріңізге белгілі, биыл вегетациялық кезең басында Шардара су қоймасы мен Көксарай су реттегішінде жинақталған су көлемі өткен жылдан 0,6млрд.м3 кем болуынан ҚР Су кодексінің 82 бабының 2 тармағына сәйкес жылдың сулылығы болжамын ескере отырып, 3,7 млрд су пайдалану лимиті белгіленді. Белгіленген су пайдалану лимитіне сәйкес Қызылорда облыстық ауыл шаруашылығы және жер қатынастары басқармасымен 187,5 мың гектар жерге егіс орналастыру жоспарланса, оның ішінде 81,2 мың гектарына күріш дақылын егу межеленді. Қазіргі уақытта нақтыланған индикативтік жоспар мен белгіленген лимитке сәйкес су пайдаланушылармен келісім-шартқа отыру жұмыстары аяқталуға жақындады. Бүгінде 866 су пайдаланушылармен 123,7 мың гектар егіс алқабына 2,86 млрд.м3 су көлемін жеткізіп беруге келісім-шарт жасалды. Белгіленген су пайдалану лимиті мен нақтыланған индикативтік жоспарға сәйкес су пайдаланудың күнтізбелік жоспарын әзірлеп, кестеге сәйкес жұмыс жасауда”, −деді Қайратбек Сәрсенбаев.</blockquote>Шардара су қоймасындағы су көлемінің ұлғаюы Қазақстан Республикасы Президентінің жарлығымен 2023 жылдың 3 қыркүйегінде Су ресурстары және ирригация министрлігінің құрылып, 2020 жылдан бері су тапшылығын көріп келе жатқан Сырдария өзенінің вегетациялық кезеңіндегі су тапшылығының алдын алу мақсатында көршілес мемлекеттермен жүргізілген келіссөздердің нәтижесі деп білеміз.<blockquote>− Қазіргі уақытта, су пайдаланушылар тарапынан күріш дақылының өсу фазасына сәйкес бастапқы суға бастырылған күріш дақылының суын тартып, тыңайтқыштар себу жұмыстары жүргізілуде. Су пайдаланушылардың суға сұранысын қамтамасыз ету мақсатында Қызылорда облысы әкімдігімен, аудан әкімдіктерімен тығыз қарым қатынаста жұмыс жүргізуде. Сондай-ақ, филиалдың аудандық өндірістік бөлімшелерінің барлық мамандары күндіз-түні егіс алқаптарына су жеткізіп беру бағытында жұмыс жасауда”, − деді Роллан Жомартұлы.</blockquote>

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Ауыл шаруашылығы