Ауылдық жерде тұрған соң өміріміз де, жұмысымыз да ауыл шаруашылығы саласына тікелей байланысты. Қуантарлығы, алқап басына барсаң, бұрын тозығы жеткен техникаларға көз түсетін, ал бүгінде жүйткіп жүрген жаңа тракторларға тамсанасың. Механизаторлардың айтуынша, қазіргі трактор мен комбайндар заманауи құрылғылармен жабдықталған, жалпы тиімді жұмыс істеуге барлық жағдай жасалған. Бір сөзбен айтқанда, шаруашылықтар техникалық базасын нығайтуға әлі де басымдық беріп отыр.
207 млн теңгеге 2 көлік алынған
Биылдың өзінде Жалағаш ауданында жалпы құны 207 млн теңгеге 2 ауыл шаруашылығы техникасы алынған. Ал көктемгі егісті егу жұмыстарына 955 ауыл шаруашылығы техникасы қатысуда. Оның ішінде 520 трактор, 115 соқа, 52 тұқым сепкіш, 100 автомашина, 168 трактор тіркемесі бар. Шаруашылықтар тарапынан көктемгі егін егу жұмыстарына «ГосАгро» порталы арқылы 1 685 тонна жеңілдетілген дизель жанармайына өтінім берілген. Қазіргі таңда 12 шаруашылық 245 тонна жанармай алып, егін орналастыру жұмыстарына кірісіп кетті. Жанармайдың 1 литрі 248 теңгеден жеткізілуде.
Техника паркінің 75 пайызы тозығы жеткен
Алайда егін науқаны басталарда Премьер-министр елімізде ауыл шаруашылығы техникасының тозуы өткір мәселеге айналғанын мойындады. Олжас Бектеновтың айтуынша, қазіргі таңда жалпы техника паркінің 75 пайыздан астамының тозығы жеткен. Сондықтан диқандарға жаңа техника сатып алу жолын жеңілдетіп, жемқорлық тәуекелдерін азайту қажет. Аталған мәселені шешу үшін фермердің өзі төлеп келген алғашқы 15 пайыз жарнаның орнына тікелей лизингтік компанияға инвестициялық субсидия салынуы тиіс. Сондай-ақ аталған шаруалар субсидияны уақытында ала алмай отырғаны да кедергі келтіріп отқандай. Мәселен, былтырғы субсидиялар бойынша қарыз 160 млрд теңгеден асқан.
Осы орайда Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың агроөнеркәсіп кешенінің әлеуетін күшейту туралы тапсырмасына сәйкес машина-трактор паркін жедел жаңарту және жергілікті ауыл шаруашылығы машиналарын жасау кәсіпорындарын дамыту тетігі әзірленді. Нақтырақ айтсақ, Өнеркәсіп және құрылыс министрлігі Ауыл шаруашылығы министрлігімен бірлесіп, елімізге аналогтары шығарылатын шетелдік ауыл шаруашылығы техникаларына субсидия беруден бас тартуды көздейтін құжат қабылдады.
Мәселен, қазіргі уақытта елімізде түрлі қуаттылықтағы және модификациядағы трактор, астық жинау және жем-шөп жинау комбайндарының 15-тен астам брендін шығаратын 8 зауыт жұмыс істейді. Өткен жылдың қорытындысы бойынша отандық өндірушілер 113,5 млрд теңгеге 5 418 трактор, 99,1 млрд теңгеге 1 032 комбайн шығарған.
Шетелдік өндірушілерді субсидиялау үлесі
6 есеге төмендейді
Айта кететін жайт, бұған дейін импорттық және отандық техникаға берілетін субсидиялар көлеміндегі айырмашылық шетелдік өндірушілердің пайдасында болған. Мәселен, 70,2 млрд теңге өтемақының 28,3 млрд теңгесі жергілікті кәсіпорындарды қолдауға, 41,9 млрд теңгесі импортқа бағытталған. Аталған тәсіл қазақстандық зауыттардың өнімдерін сату көлемін азайтқаны жасырын емес. Жаңа тетік бойынша шетелдік өндірушілерді субсидиялау үлесі шашамен 6 есеге, яғни 6,5 млрд теңгеге дейін төмендетіледі, бұл ретте отандық өндірушілердің үлесін 63,7 млрд теңгеге, яғни 90,7 пайызға дейін жеткізу жоспарланып отыр.
Осылайша 2021 жылы «СТ ЭСЭМБЛИ» кәсіпорнында TUCANO 450 және TUCANO 580 комбайндарын құрастыру басталған кезде Claas-пен арнайы инвестициялық келісім-шартқа қол қойылған екен. 2 жылдан кейін жергілікті өндірушілердің компоненттерін «Агромаш Холдинг» АҚ, «Қазақстан Агро Инновациялық Корпорациясы» ЖШС, «ШығысМаш Завод» АҚ, «Reimann» ЖШС жеткізе бастаған. Кәсіпорында былтыр 246 өздігінен жүретін техника және 158 тіркеме құрастырылған. Зауыт іске қосылған сәтте өндіріспен қамтамасыз етілген жұмыс орындарының саны 2 есеге артқан. Қазіргі таңда кәсіпорында 73 қызметкер жұмыс істейді.
Алайда шетелдік ауыл шаруашылығы техникасын субсидиялауды алып тастаудың елімізде өндірісі жолға қойылмаған позицияларға, атап айтқанда, қант қызылшасын, мақта өндіруге, картоп, жеміс-көкөніс жинауға мамандандырылған техникаға қатысы жоқ. Бұл жағдайда еліне қарамастан 25 пайыз көлемінде субсидиялау нормативі қарастырылған.
Жалпы қазақстандық ауыл шаруашылығы машинасын жасау кәсіпорындары қазіргі таңда өздігінен жүретін техника нарықтың шамамен 80 пайызын қамтиды. Бұл ретте елімізде шаруалардың шамамен 90 пайызын шағын және орта фермерлер құрайды, олар үшін жеңілдікті лизингтік құралдар мен қолжетімді техника машина-трактор паркін жаңартуға мүмкіндік береді.
Айта кетейік, биыл көктемгі егіс науқанына 149,9 мың трактор, 5 мыңға жуық жоғары өнімді егіс кешені, 76,4 мың тұқым сепкіш, 219,1 мың топырақ өңдеу құралы жұмылдырылған. Бүгінде техниканың науқанға дайындығы шамамен 85 пайыз болып тұр.
Жандос ЖАЗКЕН