<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Еліміздің батысында өткен Ұлттық Құрылтайдың үшінші отырысында Президент «Адал азамат» ұғымын қалыптастырып, өзінің адал еңбегімен және рухани таза болмысымен елге белгілі азаматтардың бір шоғыры қалыптасқанын айтқан еді.<blockquote>– Адал азамат дегеніміз – жақсы қасиеттерге ие болып, адал еңбек ететін және табысқа адал жолмен жететін адам. Яғни, адалдық пен әділдікті бәрінен биік қояды. Озық ойлы ұлт болу үшін бүкіл қоғам сана-сезімін өзгертіп, жаңа құндылықтарды орнықтыруы керек. Әрбір адам «Адал азамат» деген атқа лайық болса, елімізде әділ қоғам орнайды. «Адал адам – Адал еңбек – Адал табыс» – бір-бірінен ажырамайтын ұғымдар. Осы үш тағанды озық әрі табысты елге айналудың басты кілті деуге болады, – деген Президент осындай ізгі қасиеттерлің жастарымыздың бойына сіңіре білуіміз керектігін айтқан еді. Біз Арал ауданында сондай ұғымға лайық, өмірі мен еңбегін кейінгі жасқа үлгі етуге болатын жан жайында айтпақшымыз.</blockquote>Бала күнімізде үлкендер «Жарыққа төлеген ақша адал» деп жиі айтушы еді. Жарық дегені күні бүгінге дейін пайдаланып келе жатқан электр энергиясы екенін есейе келе біліп жатырмыз ғой. Асылында осы жарықсыз адамзаттың күні жоқтай. Қараңғылықты ақ самаладай жарыққа айналдыратын ерекшелігін былай қойғанда тіршілікке қажетті құрылғылардың барлығы осы электр энергиясына тәуелді екенін еңкейген қарттан еңбектеген балаға дейін біледі. Айтар ауызға жеңіл көрінгенмен сол жарықты әрбір шаңыраққа жеткізіп, оны тұрақты беріп отыруда қаншама жанның майдай тер, табан ет еңбегі жатқанын ендігі жұрт білетін де шығар. Энергетик немесе электрик деген қауымның осы салада еңбек ететіні көптен белгілі. Ал осы сала майталмандарын Аралдан іздер болсақ алдымен Арапхан Сұлтанов есімі ойға оралатыны тағы бар. Олай болмағанда ше? Заманның қиын уақытында халық тұтынатын электр жарығы үшін талмай еңбек етіп, тіршілігі қайнаған өңірдің сұранысын қанғаттандыруға қам қылған жанның бірі осы Арапхан ағамыз еді.Анығында сіз бен біз үзіксіз тұтынып отырған электр жүйесі бірден құрыла қойған жоқ. Сонау 1964 жылға дейінгі есеппен алсақ та ауданға қарайтын ірілі-ұсақты қыстақтар мен елді мекендерге, қала берді осы аралдағы ірі балық өңдейтін өндіріс ошақтарына тұрақты электр жеткізу оңай шаруа еместігі белгілі. Соған қарамастан бұл салада қызмет ететін еңбекқор қауымның үздіксіз жұмысы жалғасып жатты. Десе де сол кездерде берілген электр көздері ауданның өндірістік және тұрмыстық қажетін өтеуге қауқарсыз еді. Қайнаған қызу тіршілік мұндайда қажеттілікке сай басқа қадамдарға итермелейтіні сөзсіз ғой. Сәйкесінше сол 1964 жылы қуаты 4000 киловаттық Арал энергопйызы монтаждалып, іске қосылды. Сонымен бірге қуаты 6600 квт амперлік 36/6 киловаттық қосалқы станса құрылысы іске қосылды. Электр қуаты көздерінің молайуына байланысты осы жылдан бастап 13,5 км. Арал-Аралсульфат электр желісі, 10,8 км. Қалаішілік желілер тартылып, бірнеше төмендеткіш қосалқы стансалар пайдалануға берілді. Осындай жаңа, игілікті істердің нәтижесінде аудан аумағын толық электрлендірудің басы сол 1964 жылдан бастау алған-ды. Әрине мұндай маңызды жұмыстардың басы-қасында жоғарыда есімі аталған Арапхан ағамыздың жүргені және ол кісінің бұл жұмыстарда еңбегі өлшеусіз екені айтпаса да түсінікті болар. Енді сол кейіпкеріміздің есім-сойы мен өмірлік ұстанымы, қызметтің кестелі жолы жайында сөз сабақтасақ.«Жақсының жақсылығын айт нұры тасысын» дейді дана халқымыз. Біліктілігімен белдеу асқан, іскерлігімен үлгі болған бүгінгі кейіпкерліміздің балалық шағы теңіз жағалауындағы Құланды ауылдық кеңесінде бастау алған. Нақ 1947 жылы жарық дүние есігін ашқан шақалақтың өмір шатқалдарымен өрлей жүріп, өзі өмір сүрген өлкенің жарыққа кенелуіне себепші болатынын ол кезде ешікім білмеген-ді. Ер елінен ұзап қайда барсын. Балалық дәурен артта қалған соң әке кәсібінен дәм татқан Арапхан Сұлтанов еңбек жолын «Аралбалық» өндірістік бірлестігінде жұмысшы болып еңбек қолын бастаған. Мұнан соң арамн қуған жас Сұлтанов 1965 жылы Қазақ политехникалық институтына оқуға түсіп, 1971 жылы оны инженер-электрик мамандығы бойынша бітіріп шықты. Өмір ағыны бір орында тұрмайтынын ескерсек, кешегі жұмысшының бүгінгі бейнесі сіз бен біз ойлағаннан бөлек болатынын өмірдің өзі дәлелдеді емес пе?! Қарапайыс жұмысшының мамандық алған маманға айналуы ол кездерде белгілі бір өмір белесі болатын. Кейіпкеріміз бұл белесті бағындырды. Ер азаматқа артылар абройлы міндетті әскер сапында жүріп атқарған соң 1972 жылы аудандық электр жүйесі мекемесіне элетромонтер болып жұмысқа орналасты. Міне содан бері қиын заманның бар ауыртпалығы мен өмірдің бейнетке толы түрлі өзгерістерін бастан өткерді. Сыналды, шыңдалды. Беліне шынжыр, аяғына темір доға іліп, бағана бойымен биікке де өрмеледі. Сәтсіздіктерден сабақ алды, басты бұл салада қателік кешірілмейтінін ұғынды. Солай басталған сым бойындағы серпінді қызмет жіті жыл қатарынан қосалқы стансаларда жөндеу жөніндегі инженерлік міндеттермен ұштасты. 1981 жылдан былай аудандық электр жүейсі мекемесін басқарды. Бұл кездерде атқарылған жұмыстың ауырлығы атан түйе жүк боларлық. Ауқымды жұмыстың ауаны жаңа тұрпаттағы өндірістік жөндеу базасын жасақтаумен жалғасты. Бұл бір белес еді. Ендігі кезек шағыл құмдарды шиырлай өтіп, белдеулерден асып өтетін Қосаман, Атанши, Жіңішкеқұм, Бірлестік, Ақеспе ауылдарын орталық электр жүйесіне қосу. Арманы асқақ Арапхан ағамыз бастаған жұмысшы жасақтың қолынан бұл жұмыстар да келді. Қолынан іс келетін азаматтың шалғайда қалған туған жері де бұл нәтижелі жұмыстан шет қалмады. Бастысы тіршілік нәріне айналған алып өндіріс ошақтарының оты өшпеді. Қуат көзінен күш алған олардың күретамыры күн құрғатпай соғып тұрды. Мұндай қалыпты жұмыс ырғағының артында Арапхан ағамыз бастаған ұйымшыл ұжым, іскер әріптестер тұрды.Саланың өсу жолын сым бойымен салыстырса жүздеген тірік бағаналар мен мыңдаған шақырымдарға созылған желілерді қуалай жөнелер едік. Өйткені бодандықтағы бейнет пен бостандықтағы бақыттың арасы жер мен көктей. Сол Тәуелсіздік алған ауыспалы кезеңдерде тоқырау станогі тінін тарқатқан салалар тізімінде осы электр станциялары мен орталықтары да бар еді. Қадымын ендік басқан саланың қалжыраған халі сол тұстарда Арапхан ағамызға мәлім еді. Бір ғана Жіңішкеқұмға тартылған желілік кернеулердің қараусыз қалып, көрінгеннің жемтігіне айналуы да ондағы ағайынға ауыр сынақ болды. Сол сынақтың салқынын елмен бірге тартқан А.Сұлтанов ағамыз жарықсыз қалған ауылдық жабырқау көңілін табуда табандылық танытты. Ішкі резервтың қоры сол үзіктерді жалғауға жұмсалды. Жаңақұрылыстағы су шайған, белі кетіп билеген бөренелерді аннан-мұннан құрап, 25 шақырымдық желені қайта қалпына келтірді. Бұл кезеңдердегі Арапхан ағамыз бастаған батыл қадамдар мен бел жазбаған бейнетті кезеңдердің боямасыз бейнесі жаңақұрылыстық ағайынға мәлім болды. Желідей созылған жылдар жігі осылайша жақсылы-жаманды 30 жыл басшылық қызметпен ұштасты.Ортақ жұмыста абройын алға салып, жұмсақ креслоның жанын шықпай қалатын бұйрықшыл адам Арапхан емес еді. Қазіргі басшыларда тапсырманы туралап, атқарушылық міндетті үйіп-төкпей, арасында ортақ межеге айналған ауқымды жұмысты бірлесе атқаруға ықыласты еді. Сол көпшілдігі мен кең пейілдігінен болар кейіпкеріміз құрмет төріне жақын болды. Үш шақырылым бойы қалалық кеңестің, сонша мерзім аудандық мәслихат депутаттығына сайланып, ел сенім артқан мандатты халқы үшін пайдаланды. 1991 жылы кәсіподақтар сыйлығының лауреаты атанды. Ал 2007 жылы республикалық энергетика және минералдық ресурстар министрлігінің Құрмет грамотасымен марапатталды. Сол жылдың еншісіндегі ең жоғарғы атақ Қазақстан Республикасына еңбегі сіңген энергетик атануы еді. Бұдайын кейінгі жетістік тізбегі ұжыммен бірге ұштасып жатты. Сұлтанов басқарған сала саңылақтары облыстық кәсіби конкурстарда тоғыз жыл қатарынан жеңіс тұғырынан көрінді.Биыл 75 жастың желкенін керген қарт кейіпкеріміз мұндай жетістікке өзім жеттім деуден әсте аулақ. Өйткені оның отбасындағы өнеге байрағының биікке желбіреуіне жұбайы Күлпаршын мен балалары бірден-бір себепші. Еңбек майданында шыңдалған әулеттің алып шынары Арапхан ағамыздың аяулы жары ауданға белгілі балалар дәрігері болды. Ата-ананың өнеге боларлық өмір жолынан көп олжа түйген балалары да бүгінде бір-бір саланың шылбырын ұстаған кәнігі мамандар. Берекесі мен мерекесі артқан мерейлі шаңырақтың мәңгілік музарты жайлы біз түйген ақиқат осы.А.Қарасай

Аралдың Арапханы, ауданның шамшырағы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Ғарышкерлер астанасы Байқоңыр қаласында өзінің өнегеге толы өмір жолымен өзгелерге үлгі болып, ел қадірлісі атанған, бар саналы өмірін ұрпақ тәрбиесіне арнаған жанның бірі – ардақты ұстаз, ана Зарипа Жәрімбетова.Жақсы қасиетімен жерлестеріне сыйлы болған ел құрметтісі туралы айтар болсақ, өткен ғасырдың алпысыншы жылдарының басында қазыналы Қазалы өлкесінің тұрғыны Бөрібай ақсақалдың отбасында дүние дидарын ашқан Зарипа Бөрібайқызы өзі туып-өскен елді мекендегі орта мектепті тәмамдап, замандастары сияқты Ақтөбе мәдени-ағарту училищесінен «Кітапхана ісі» мамандығы бойынша білім алады. Оны бітіріп келген соң, алтын ұя мектебінде кітапханашы болып алғашқы еңбек жолын бастайды.Міне, содан бері арада 37 жыл уақыт өтті. Бұл аз уақыт емес. Өзі туып-өскен ауылдағы мектептің қатардағы кітапханашысы болып бастап, қалған саналы өмірін Байқоңыр қаласындағы Жұмагүл Тілеуқабыловадай білікті сала маманы басқаратын №277 мектеп-лицейде талай дарын иелерін үлкен өмірге қанат қақтырған белді білім беру ордасындағы кітапхана ісіне арнаған ол Байқоңыр қаласында кітапхана саласында ұзақ жыл өскелең ұрпақты рухани қолдауда аянбай еңбек етіп келе жатқан сала майталманы десек асыра айтқандық емес.Зарипа Бөрібайқызын ауданның білім саласында қызмет ететін кітапханашылардың ұстазы десек те артық айтқандық болмас.Иә, өткен оқу жылының басында құрметпен зейнеткерлік демалысқа шықса да әрдайым өзінің қызметтік тәжірибесімен әріптестері мен мектеп шәкірттеріне үлгі көрсетіп келе жатқан ардагер әріптесі, мектеп кітапханашысы Майгүл Арыстанбаеваға ақыл-кеңесін беріп, бірге әр тақырыпта шаралар өткізуге көмек қолын созып, кішіпейілдік пен елжандылықты, салауаттылықты, бүгінде ұлт құндылығы саналатын салт-дәстүріміз бен үрдісімізді, адамгершілік қасиетімізді ұлықтауда өскелең ұрпақтың санасына сіңіруде қолдау білдіруде.«Жақсыны айтсаң білер, жаманды айтсаң күлер» демекші, өзінің білгірлігімен, ұстамдылығымен ұжымдастары сенімін ақтаған Зарипа Бөрібайқызындай тәжірибелі маманның кезінде әрбір өткізген іс-шараларына қатысып, санасына жететіндей сабақ алған шәкірттер ұстаздарының өзгелердің бойынан көре алмас ерекшелігіне тәнті болып, құрметтейді. Бұл сала майталманына, құрметті сала ардагеріне берген ұжымдастарының бағасы мен ыстық ықыласы.Нұрбай ЖАНӘДІЛОВ&nbsp;

Рухани қазына ошағының шырақшысы

Қазақстан Халқы Ассамблеясы – татулық пен бірліктің ұйытқысы 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жуырда елімізде орын алған табиғи апат кім-кімге де оңайға соқпағаны анық. Бұл мұқым қазақ елінің мұңы. Батыс өңірінде болған оқыс оқиғаға Сыр құтқарушылары да өз жәрдемін көрсетті. 80 күннен аса іс-сапарда болған құтқарушылар мотопомпалар арқылы 589 мың метр куб суды тартып, 27 мың дана қаппен дамбыларға нығайту жұмыстарын жүргізді. Сондай-ақ, олар 1 395 адам мен 78 үй жануарларын, 1 487 төрт түлікті қауіпсіз жерге көшірген. Осы ретте халқымыздың қауіпсіздігі үшін аянбай еңбек еткен біршама азаматқа Мемлекет басшысы “Ерлігі үшін” медалін табыстады. Оның ішінде Сыр елінің құтқарушысы Еркін Әмірханов та бар.Бүгін құтқарушылар Өңірлік коммуникациялар қызметінің ақпарат алаңына келіп, су тасқыны кезінде болған сындарлы сәттегі сезімдерімен бөлісті.<blockquote>– Елімізде орын алған су тасқынының салдарын жою және алдын алу жұмыстарына Қызылорда облысының құтқарушылары Қостанай, Ақтөбе, Орал және Атырау өңірлеріне кезек күттірмейтін және авариялық-құтқару жұмыстарына жұмылдырылды. Департамент тарапынан барлығы 102 жеке құрам, 12 бірлік техника, 30 бірлік мотопомпа, 8 жүзу құралы жіберілді. Алғашқы эшалон 26 наурыз күні Қостанай облысының Амангелді және Қарасу аудандарындағы Тобыл, Торғай, Қарасу, Ойыл өзендерінің арнасынан тасып, өңірге төндірген су тасқынының зардаптарын жойып, кезек күттірмейтін авариялық құтқару жұмыстарын жүргізуге шықты. Ал, екінші эшалон 1 сәуірде Ақтөбе облысы Әйтеке би ауданы Әйке ауылының аумағындағы Әйке көлі арнасынан тасыған тасқын судың қоршауында қалған халыққа көмектесуге аттанды. Келесі құтқарушылар тобы 11 сәуір күні Батыс Қазақстан облысы аумағындағы Жайық және Шаған өзендері арнасынан тасып Орал қаласына жақын орналасқан саяжайларды толық тасқын су басқан аймақтардағы азаматтардың мал мүлкі мен құнды заттарын эвакуациялау жұмыстарына аттанды. Осылайша, 80 күннен аса өзге өңірдегі тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз еткен Сыр елінің құтқарушылары абыроймен отбасына оралды,- деді облыстық ТЖД бастығының орынбасары Жасұлан&nbsp; Түйменов.</blockquote>Облыстық ТЖД “Жедел құтқару жасағы” РММ бөлімшесінің бас құтқарушысы Еркін Әмірханов ел Президентінің “Ерлігі үшін” медалімен марапатталды.<blockquote>– Үш айға жуық уақыт су тасқынанан зардап шеккен Батыс өңіріндегі ағайынға көмектесу мақсатында 102 жеке құрам аттандық. 18 сәуір күні Қызылорда облысынан аттанған барлыұ құтқару топтары біріктіріліп, Атырау облысына аттандық. Ол жерде біз үйлерін су басқан азаматтар мен олардың құнды мүліктерін, төрт түліктері мен үй жануарларын қауіпсіз жерге көшірдік. Сонымен қатар, өзен жағалауларындағы бөгеттерді қаптармен құмға толтырып бекіту жұмыстарын жүргіздік. Осы орайда атқарылған еңбегіміз елеусіз қалмай, ел Президентінің “Ерлігі үшін” медалімен марапатталдым. Жауапты сәтте жүктелген міндетті толығымен орындап, топан су басқан аймаққа адал қызмет еткенімді мақтан етемін,- деді Облыстық ТЖД “Жедел құтқару жасағы” РММ бөлімшесінің бас құтқарушысы Еркін Әмірханов.</blockquote>Фото: Қызылорда облысының Өңірлік коммуникациялар қызметі

Ерен ерлік ескерусіз қалмайды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Өткен жылы маусым айының үшінші жексенбісіне Әкелер күні деп айдар тақтық. Бұл өз кезегінде елдегі отбасылық құндылықтарды ілгерілетуге, отбасы институтын нығайтуға және әкелер институтын дамытуға ерекше әсер етеді дейді білетіндер. Атаулы күн мен атаулы орталықтар расымен әке мәртебесін арттырып, беделін көтере ме?!&nbsp;«Әкелер одағы» республикалық қоғамдық бірлестігі бар. Осы ұйымның облыстағы филиалын Ержан Искендер басқарады. «Әкеңнен сұран», «Әкең бастасын», «Әкеңе бер» деген тәрбиенің қалып бара жатқаны шығар, бұл тақырып мінберден түспей тұр.<blockquote>– Байқап қарасаңыз, біздің қоғамдағы, білім ошақтарындағы бала тәрбиесі негізінен аналардың, әйел мұғалімдердің мойнында. Он жыл бұрын да осылай болған, дәл солай жалғасып келеді. «Әкелер одағы» – әкелер қауымын мектепке тарту керегін, бала тәрбиесінде әкенің рөлі басым екенін ойлана келе құрылған кеңес.&nbsp;</blockquote>Ұйымға әдейілеп тіркеліп жатқан ешкім жоқ. Дегенмен, қоғамдық бірлестіктің айналасында жүрген 5 мыңдай адам бар. Әртүрлі іс-шаралар кезінде қатарымыз толығып отырады. Оның ішінде жерлестеріміз кездесулер кезінде белсенділік танытып, ой-пікір білдіруден аянып қалған емес. 2012 жылдан бері одақ тарапынан ауқымды жұмыс атқарылды. Ол кездері ата-аналардың өмірлік ұстанымын өзгертуге күш салсақ, кейінгі жылдары бірқатар заңнаманың талабын күшейтуге, оны өзгертуге, толықтыруға ықпал етіп келеді. Оның ішінде тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы заң қабылдау, жасөспірімдердің вейп шегуіне, 21 жасқа толмағандарға энергетикалық сусын сатуға тыйым салу мәселелеріне атсалысты, – дейді «Әкелер одағының» облыстық филиал төрағасы.&nbsp;Өткен жолы белгілі дінтанушы Бақтияр Оспановпен пікірлескен едік. Қоғамға әке витамині жетіспейтінін айтып жүрген ол қазақы тәрбиенің қай кезде де орны бөлек екенін жеткізді. Әлбетте, әке мәртебесін көтерудегі негізгі мақсат та, мұрат та бар.&nbsp;<blockquote>– Әкенің рөлін арттыру үшін алдымен бар жақсыны әкеге беру керек. Әке – отбасын барлық қажеттіліктермен қамтамасыз ететін тұлға. Ол бар жақсы нәрсе өзіне ұсынылғанмен, оны барлығына бөліп береді. Ортаға ас қойғанда да бар қойылған жілікті ол балаларына үлестіреді. Міне, отбасындағы осы дағдыны көріп өскен ер бала өскенде әкесі тәрізді үлгілі, жан-жақты, айналасының қамын ойлайтын болады. Ал оған бәрін тікелей ұсына берсе, өзімшіл болып өседі. Біз осылай байырғы дәстүрмен, қазақы түсінікпен ғана әкенің қоғамдағы мәртебесін көтере аламыз, – дейді Бақтияр Есенгелдіұлы.</blockquote>Әкелердің қоғамдағы беделін көтеруде расымен осындай орталықтар керек пе деген сауал көптің көкейінде жүрген шығар... «Бір үйге бір еркек керек» деп, Қожабергеннің анасына қырындайтын мотоциклдегі қара мұрттың да сөзінің жаны бар. Бүгінгі басты мәселенің бір ұшы осыдан шығады. Білім ошақтарындағы ер мұғалімдердің аздығы да жығылғанға жұдырық болғалы қашан?!<blockquote>– Кезінде қазіргіге қарағанда ер мұғалімдердің саны басым еді. Сол кісілердің «тәк-тәгімен» өскеніміз жасырын емес. Оқушы ұлдар оларға қарап бой түзеп, қоғамда өзін қалай ұстау керегін үйренеді. Байқасаңыз, осы күні ажырасу оңай сияқты болып кетті. «Күйеусіз де күнімді көріп, баланы бағып-қағып өсіре аламын» дейтін әйелдер көбейді. Шын мәнінде ол дұрыс емес. Әсіресе, ұл баланы дұрыс бағытқа бағдарлау көп жағдайда абыройлы әкеге, үлгілі отағасына, қадірлі ағаларға байланысты. «Ата көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер» деп, халқымыз ұрпақ тәрбиесіне ерекше көңіл бөлген. Отбасында тәрбие мәселесін бірыңғай аналарға ысырып салмай, өзіміз де араласуымыз қажет. Жас әкелердің кешкі уақытта жұмыстан кейін денешынықтыру залдарында шынығып жүргенін, спорттық алаңдарда футбол ойнап жүргенін, жүгіріп жүргенін көреміз. Ол да дұрыс шығар. Бірақ соның арасынан уақыт тауып, балаға бір сәт көңіл бөлсе екен, – дейді Ержан Искендер.</blockquote>«Мәселенің бәрі әйелдің жолдасын, баланың әкесін сыйламауынан басталды» деген Бақтияр Есенгелдіұлын осы жерде де бір қайталай кеткен жөн сияқты. Ал кассетаны кейін айналдырғанмен, қателік жойылып кетпейді. Тек оны түзетуге мүмкіндік болады. Мәселенің төркіні осында тәрізді. Бірақ, барлық нәрсе үшін кінәні біреуден іздер болсақ, онда тақырыптың тініне жол да таппаспыз.&nbsp; «Хан Тәңірі – биік шың ғой жердегі, Мен де соған жетемін деп талпынғам. Әке деген ең биікті мендегі, Алып кетті ажал деген антұрған»... Алтыншыда оқып жүріп, әкеден айырылған баланың жазған жалғыз шумақ өлеңім – осы. Әрине, әке туралы тақырыптан. Бірақ, көңіліңде сайрап тұрған қанша ой, қанша әдемі сөз қағазға түскенде өміріңдегі биік тұлғаның болмысын ашуға қауқарсыз көрінеді. Сондықтан болса керек, одан кейін ол тақырыпта қалам тербемеппін. Жазған-сызғанымның бәрі көңілімнен шықпайды. Ер баланың өміріндегі үлкен мектеп деген ұғым да осы әкенің бойында ғой... Тақырыпқа тұздық болса деген ой.Аян СПАНДИЯР

Қызылорда: «Әкелер одағы» қоғамдық бірлестігінің қызметі қандай?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жер жаһанда отбасындай жылы мекен, ата-ананың махаббатындай ыстық құшақ жоқ-ау, сірә? Шаңырақты шаттыққа бөлеп, нұрландыра түсетін ішіндегі балалардың күміс күлкісі, риясыз көңілі. Әкенің қамқорында, ананың аялы алақанында ұғынықты ұл, қызғалдақтай қыз тәрбиелеп отырған ата-ана қатарында Мейрамбек Сисенбаев пен Әсем Хасанова да бар. Биыл олардың отау құрып, отбасылық өмірге қадам басқанына жиырма жыл.Мейрамбек Талғатұлы Әйтеке би кентінің тумасы. Әкесі – Талғат Сисенбаев теміржол саласында талай жыл тер төгіп, зейнет демалысына шыққан. Анасы – Майра Ілиясова үй шаруасында болып, бала тәрбиесімен аналысқан. Мейрамбек төрт ағайынды. Отбасында үш ұл, бір қыз. Ұлдардың барлығы да әкесінің ізін қуған темір шеберлері.Мейрамбектің жары – Әсем Хасанова Қызылорда қаласында дүниеге келген. Ерлі-зайыптылардың таныстығы достарының тойында басталыпты. Бұл туралы Әсем Қажымұратқызы: «2003 жылы құрбым тұрмыс құрып, мен қыз жолдас, Мейрамбек ұл жолдас болды. Сол сәттегі таныстық үлкен махаббатқа ұласып, арада бір жыл уақыт өткенде отбасын құруға бел будық. Міне, содан бері қол ұстасып, өмірдің қызығын да, қиын сәттерін де бірге көріп келеміз. Жолдасым бір сөзбен айтқанда керемет жан. Қолынан бәрі келеді, темір де жонады, машина да жөндейді. Әкесі Талғат Сисенбаев ауданға белгілі токарь болған. Жолдасымның темірден түйін түйген шеберлігі сол кісіге тартқан»,– дейді көп балалы ана. Әсем Қажымұратқызы мұғалім. Әйтеке би кентіндегі №266 мектеп-лицейде ағылшын тілінен сабақ береді. Білім беру саласында жиырма жылға жуық уақыт тәжірибесі бар білікті маман.Сисенбаевтардың шағын мемлекетінде сегіз бала тәрбиеленуде. Отбасының тұңғышы – Әлимұса Мәншүк Мәметова атындағы колледжінің IT саласында оқып жатыр, әрі жұмыс істейді. Әділет Абылайхан атындағы колледжінің бірінші курс студенті. Екеуі де, грант негізінде білім алуда. Ақниет, Нұрсұлтан, Мирас №170 мектепте, Әлішер №266 мектеп- лицейінде оқиды. Досымжан алдағы қыркүйекте мектеп табалдырығын аттайды. Жеті ағасының сүйікті де, сүйкімді қарындасы Айым отбасының еркесі. «Балапан» балабақшасының тәрбиеленушісі.Еңбектен ешқашан қашпайтын Мейрамбек ұлдарында еріншектіктен бойын аулақ ұстауға бейімдейді. Үнемі жанына алып, ер азаматқа тән тіршіліктің барлығын бірге жасайды. Ұлдары әкесінің айтқанын екі етпейді. Үлкеннің алдын кесе көлденең өтпейді. Байсалды, байыпты қалпынан танбайтын Мейрамбек:<blockquote>– Әрбір отбасында сүйіспеншілік пен түсіністік мықты болса, қоғамның діңгегі де, берік болады. Адам ең алғаш шыр етіп, дүниеге келген сәтінен бастап, отбасының тәрбиесін алады. Ата-ана – өмірдегі ең қымбат адамдар. Барынша балаларымызды жақсылыққа әдептілікке, адамгершілікке тәрбиелеуге тырысамыз. Сабақта да, үйде де ұқыпты, тәртіпті, саналы бала болса екен деп тілейміз. Бұл барлық ата-ананың парызы ғой.</blockquote>Әсіресе, «Түп қазығың – Отаның, ар-намысың – тілің, кәусар бұлағың – ұстазың, қамқоршың – әкең, ақылшың – анаң» деген сөздерді жиі айтып, бала күнінен санасына сіңіреміз. Отбасының маңызы мен бауырлардың татулығын, бір-біріне деген сыйластығын сақтауды үйретеміз, – дейді.Он екі жыл ата-ененің қолында тұрып, тәлімді тәрбиесін көрдім деген Әсем Қажымұратқызы: «Ата-анам өте керемет жандар. Үнемі қолдап, жақсылығымызды асырып, қателігімізді жасырып отырады. Үйренгенім көп болды. Балаларымызға да қарайласып, бағып-қағуда да, көп көмек көрсетті. Тәрбиелі сөздері, өнегелі істерімен отбасына сыйлы. Ол кісілерге алғыс айтамын» – деп екінші ата-анасына деген ыстық ықыласын білдірді.Ал, көпбалалы болуға келер болсақ, Мейрамбек те, Әсем де, «Әр баланың өз несібесі бар. Көп балалы болу, біздің маңдайымызға бұйырып тұрған бақ деп білеміз. Балаларымыз байлығымыз, мақтанышымыз. Ендігі мақсатымыз – әрқайсысының өмірден өз орнын тауып, кірпіш болып қалануына бағыт-бағдар беру» –дейді ерлі-зайыптылар.

Көп балалы әке - көпке үлгі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; А.Тоқмағамбетов атындағы қалалық мәдениет үйінде «Парасат» орденінің, халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері, қоғам қайраткері, эколог-жазушы Сайлаубай Жұбатырұлының «Топансу жүзін жуған Ұлы дала» атты кітабының тұсаукесеріне арналған әдеби-сазды кеш өтті.Н.Бекежанов атындағы қазақ музыкалық-академиялық драма театрының артисі Нұрдәулет Баймаханның орындауындағы тақырыптық прологта жазушының жанайқайы, шиеленісті сезімдері суреттелген. Қазақ әдебиетінде өзіндік қолтаңбасы бар қаламгерді облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасы басшысының орынбасары Қуаныш Жанұзақов пен қалалық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Жағыпар Тажмаханов құттықтап, сый-құрмет көрсетті.<blockquote>– Сөз қадірін өз қадірім деп білетін қазақпыз. Сыр бойының саңлақтары сөзден де, сан қилы өнерден де кенде емес. «Өнерге бір күнге және бір күнде келген жоқпыз» дейді Алмас Алматов. Халқымыздың құрметі мен ыстық ықыласына бөленіп, ғибратты ғұмыр кеше беруіңізге тілектеспіз! Аға буынға деген ізетіміз ретінде шағын болса да ресми түрде тарихи туындының тұсауын кесіп, БАҚ өкілдері мен өңір тұрғындарына жаңа кітапты таныстыра отырып, өз оқырманын табуға көпір бола алсақ, қуанышымызда шек жоқ. Қаламыңыздан қуат кетпесін! – деді Жағыпар Айтбайұлы.</blockquote>Әдеби кеште ақын, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері, Қазақстан Жазушылар одағы облыстық филиалының төрағасы Қаршыға Есімсейітова, ғалым, профессор, философия ғылымдарының докторы Баймырза Қожамберлиев және белгілі журналист, филология ғылымдарының кандидаты, «Әлімсақ» журналының редакторы Нұрлан Көбегенұлы автордың өзгеше ой орамдарына тоқтала отырып, жаңа туындының тұсауын кесті.<blockquote>– Жазушы Ұлы Дала, Тұран кеңістігі жайлы бұрын да, қазір де қалам тербей жүріп, осынау көмбелі өлкенің ақиқаты ежелгі тарих тереңінен бүгінгі таным аренасына біртіндеп өз жолымен көтеріліп келе жатқанын, енді кеңінен және объективті түрде мойындала бастаған шындық екенін кітапта дәлелдей түседі. Қолымыздағы кітап – әлімсақтан бері қарайғы тарих қойнауының қыртыстарын қазбалап жанкешті еңбек еткен автор жұмысының жемісі. Өмірлік таным, ғылым тұрғысынан алып қарағанда да, отансүйгіш Жер перзенті санасының түкпіріндегі сәулелі үміт пен бекем сенімді оятатын философиялық ой-тұжырымдарға толы. Адам атаның жұмақтан жерге түсірілген сәтінен бастап, уақыт өлшеміндегі ғажайып құбылыстар мен ғасырлар тоғысынан сыр шертетін осы пайымдаулар топтамасы әр оқырман санасына ой салып, Ұлы Дала, Тұран кеңістігінде өмір сүріп жатқанына кеудесінде мақтаныш сезімін, терең түбірлі тарихымызға деген құрмет, ұлы күш оятатыны сөзсіз. Жазушының қиялы тарих қойнауындағы мыңжылдық үрдістерден бүгінгі күнге дейінгі шындықты шарлап, адамзат болмысының құпияға толы кезеңдері арқылы Ұлы дала келбетінің жүзін айқындай түскісі келетінімен өміршең.«Көзден өшіп, көңілде кеткен суреттер», «Қисын қиырына тартқан жолдар», «Байырқалы байтағым» бөлімдері бізді ежелгі де жаңа Тұранның ғажайып әлеміне, Арал-Сыр өлкесінің мәлім де беймәлім ақиқаттарына жетелей түседі. Ізденістерге, батыл жолдарға шақырады. Көзіқарақты оқырмандардан жоғары баға алып үлгерген бұл шығарманы алдағы уақытта әдебиет саласындағы мемлекеттік сыйлықтардың біріне ұсынса дұрыс болар еді, – деді Қаршыға Есімсейітова.</blockquote>Проза шыңында шарықтаған Сайлаубай ағамыздың поэзия айдынында да еркін құлаш сермейтінін көпшілік біле бермейді. Кеште ақын, «Құрмет» орденінің иегері Мамыр Байдәулетовтің жетекшілігімен А.Тоқмағамбетов мәдениет үйі жанынан құрылған «Қауырсын» жас ақындар үйірмесінің талантты өнерпаздары Дидар Өмірзақ, Салтанат Жаппасбай, Мейіржан Қартбай автор өлеңдерін мәнерлеп оқыды.– Жазушымын ғой. Бірақ жаңа туындының бұрынғыларынан айырмашылығы – жанрында. Ғылыми эссе ретінде жазылған жаңа кітапқа бүгінгі кештің ұйымдастырушылары тарихи рухнама деп көтеріңкі анықтама беріп отыр. Шынында да кейінгі 25-30 жыл көлемінде «Қазақ әдебиеті», «Ана тілі» сынды республикалық газет-журналдарға жарияланған мақалалардың жүйеге келтірілген жиынтығы. Туындымыз төрт бөлімнен тұрады. Соның ішінде, әсіресе, бірінші бөліміне ғылыми тұрғыдан көптеген пікірлер айтылуда. Әрине, біздің алдымызда осы тақырыпта, осы бағытта ізденген азаматтар аз емес. Олжас Сүлейменов, Серікбол Қоңдыбай сынды марғасқалар бар. Олардың жолын жалғаушымыз десек, артық болар. Алдымдағы аға буынның үнімен үндесе отырып, өзіміздің жаңа сүрлеуімізді салуға тырыстық, – деді автор.Дина Бөкебай&nbsp;

«Топансу жүзін жуған Ұлы дала» атты кітабының тұсаукесері өтті 

Құрбан айт – ең ұлық мереке

Дамуы қарқынды Қызылөзек

Қазалы тарихи орындарға бай қала. Сырлы мекенде сыны кетпеген талай ғимарат әлі де сақтаулы. Әрбірінің бойына бүккен сыры бар. Көненің көзі, тарихтың өзі болып тұрған нысаннын бірі – Ғани оқыған ғимарат.&nbsp;Ғани Мұратбаев Орталық Азия мен Қазақстан жастар қозғалысын ұйымдастырушылардың бірі, БЛКЖО мен Коммунистік Жастар Интернационалының қайраткері. Ол Қазалыдағы орыс-қазақ мектебін, жоғары бастауыш училищесін, Ташкенттегі орта білім беретінқазақ-қырғыз педагогикалық училищесі жанындағы ауылдық мектептер үшін нұсқаушы-лекторлар курсын, Ташкенттегі мемлекеттік үлгі-тәжірибелік мектебін және Орта Азия мемлекеттік университетінің қоғамдық ғылымдар факультетін бітірген. 1919 жылы Коммунистік Жастар ұйымына мүше болып қабылданып, бірер жыл қалалық, уездіккомитетте жұмыс істеген. 1924-1925 жылдары Ресей Лениншіл Коммунистік Жастародағы ОК-нің бюро мүшесі, Коммунистік Жастар Интернационалы атқару комитетінің Шығыс елдері жастар арасындағы жұмыс бөлімінің меңгерушісі болды. Ол Коммунистік Жастар Интернационалының 3-4-конгрестерінің, Коминтерннің 4-конгресінің делегаты болып сайланды. Өкпе ауруынан қайтыс болып, Мәскеудегі «Ваганьков» қорымына жерленді. Ғ.Мұратбаев Хорезм республикасының Еңбек Қызыл Ту орденімен марапатталған. Қазалы қаласында мемориалдық мұражайы ашылды. «Біздің Ғани» атты көркем фильм, «Осындай қысқа ғұмыр» атты деректі фильм түсірілді. 1914-1917 жылдары Ғани Мұратбаев Қазалы қаласындағы Жамбыл Жабаев көшесі №41 мекенжайында орналасқан №16 мектепте білім алған.Ғани оқыған бастауыш мектеп ғимараты Қазалыдағы архитектуралық ескерткіштердің қатарында. 1984 жылы Казреставрация институты есепке алып, құжаттарын дайындаған.Мектептің алғашқы ғимараты қоғамдық бастамамен 1860 жылы бой көтерген. 1912 жылы жаңа ғимараты салынып, пайдалануға беріледі. Ол кезде жергілікті-орыс мектебі деп аталған. Дәл осы мектепте 1914 жылдан 1917 жылға дейін осы мектептің оқушыларынан құралған Қазақстанның комсомол ұйымының бірінші жетекшісі, Шығыс шамшырағы атанған орта Азия мен Қазақстанжастарының жетекшісі Ғани Мұратбаев білім алды. Бұл жөнінде мектепте мрамордан ескерткіш тақта қойған. Ғани отырған партасы да сақталуы. Мектеп бірқабатты, Г-бейнеліпішінді, салтанатты сыртқы қасбеті бар. Беткі жағының шығып тұрған бөлігі бағана түріндегі сәнді кірпішті қалаумен безендірілген. Оған екі ірі фронтон тіреліп тұр. Бағаналардың арасындағы кеңістікті маңдайшалармен жиектелген биіктерезелер алып жатыр.Ғимараттың екі ірі шатыры бар, ол темір жабылғымен жабылған. Ғимараттың фризі сыртқы жағынан да, аула жақтан да, сәнді кірпішті қалаумен безендірілген.Ғимараттың ішкі кеңістігі қапталды түрде ұйымдастырылған. Ұзын дәліз ені – 6 метр, ұзындығы – 7,5 метрден 9 метрге дейін жететін сынып бөлмелерін біріктіреді. Дәліздің бүйір жағынан әкімшілік бөлмелер ретінде пайдаланылған кішірек бөлмелер жалғанып соғылған. Оңтүстігіндегі жалғанған құрылыстардың бөлек кіреберісі бар, және сәйкесінше, екі және бес бөлмені жалғайды. Бөлмелер мен дәліз шойын пешпен жылытылған. Мектеп ғимараты қаланың орталық көшелерінің бірінде орналасқан. Құрылыс ХХ ғасырдың басына жататын үй салудың сәулеттік дәстүріне жатады.Сондай-ақ, бұл мектепте 1941 жылғы күзде 75-ші теңіз атқыштар бригадасы (кейінірек Новобугтік Қызылтулы Богдан Хмельницкий орденді 27-ші гвардиялық атқыштар дивизиясы) жасақталған. Отан соғысының қатысушысы, ұлы татар ақыны Мұса Жәлилдің жансерігі Фуат Сәйфелмөлеов оқыған. Ол 1944 жылы 25 тамызда Берлин қаласында жау тылындағы астыртын қызметі үшін өлім жазасына кесілген. 1990 жылы Жеңіс мерекесі қарсаңында Отан соғысы орденімен марапатталған. Тарихи орын бүгінде қалалық кітапхана деп аталады.

Қазалы: Сыны кетпеген сырлы мекен

<h4 style="margin-left:0px;text-align:justify;"><a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Сырдарияда "Адал адам" мәдени-тәрбие орталығы "Жанұя жылуы" тұжырымдамасы аясында отбасылық құндылықтарды насихаттау мақсатында "Аталы үй – баталы үй" тақырыбында онлайн челленджін өткізді. Челленджге мәдениет және білім саласының ардагері Сансызбай Сәдуақасов, білім саласының ардагері Батырхан Бимырзаев, орман шаруашылығының ардагері Рыстай Андабаев және Қалжан ахун ауылының ардагері Сейітхан Нұрманов немерелерімен қатысып, балаларына, немерелеріне бата берді.</h4><blockquote>– Дана халқымызда «Жаңбырмен жер көгереді, батамен ер көгереді», – деп айтқан мақалы мағыналы әрі орынды қолданған. Жердің құнарланып, көркеюіне жаңбырдың қаншалықты пайдасы тиетін болса, алып тұлғалы ердің де өсіп-өніп, көркеюіне батаның да соншалықты пайдасы тиетіні шындық. Жаңбыр жер бетіне жан бітіретін болса, бата ердің бойына қан жүгіртіп, қуаттандырады. Сондықтан да халқымыз «баталы құл арымас, батасыз құл жарымас», «баталы құлға бақ қонар» деп барлық жақсылық атаулының түп-тамырын батамен ұштастырып келген.</blockquote>Міне, біздің отбасымызда бата беру дәстүрі сақталған. Дастархан батасынан бастап, балаларымыз жақсы іс бастағанда, жолға шыққанда мінедтті түрде келіп бата сұрайды. Бүгінгі өткен челленжде өсіп келе жатқан ұрпаққа, немерелеріме қадамдарына нұр жаусын деп ақ батамды бердім, – дейді ардагер-ұстаз Сансызбай Сәдуақасов.Халқымызда кішілері үлкендерін сыйлап, әрдайым бір істі бастар сәтінде немесе тәмамдау кезінде бата сұрауды дәстүрге айналдырғаны белгілі. Сонымен қатар ұлтымызға тән бата түрлері жайлы батагөй ақсақал Рыстай Андабаев айтып берді:<blockquote>– Қазақта батаның түрлері көп. Дастархан батасы: «Басына амандық бер, асына адалдық бер...» деп басталса, жас жұбайларға арналған бата:&nbsp;«Отбасыларының отын сөндіре көрме, жанұяларына жамандық төндіре көрме...» деп басталады. Шілдехана батасы: «Нәрестенің бауы берік болсын, ата-анасына серік болсын...» деп басталса, тұсау кесер батасы: «тұсауың кесілді, құлама, тізеңді жаралап жылама...» деп басталады. Сүндет тойға бата: «Мұсылман болдың қарағым, кәне бері қарағын....», сарбазға бата: «Отан қорғау ісіңде, отты болсын жанарың...» деп басталатын баталар, «діни баталар», «Жорық батасы», т.б. сол сияқты баталардың көптеп кездесетіні соншалық қазақ халқы тек батамен ғана өмір сүріп келген бе дейсің.</blockquote>Шын мәнінде бата сөзі – дұға, тілек, жалынып-жалбарыну дегенді білдіреді. Сондықтан халқымызда үлкендер батаны аузынан тастамай айтып отыруы жақсылықтың нышаны болып саналады.Тәрбиелік мәнін арттыру мен салт-дәстүрді насихаттау мақсатында &nbsp;ұйымдастырылған челленджге қатысушыларға арнайы сыйлық пен Алғыс хат тапсырылды.

Сырдарияда бата беруден челлендж ұйымдастырылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> &nbsp;Блогер Ырысбала Икрамбай тағы бір отбасыны қуантып, баспана алып берді, - деп хабарлайды <a href="https://massaget.kz/">Massaget.kz</a> тілшісі.<blockquote>"Тауардағы алғашқы жобам көптің арқасында өтті,қолдауларыңызға мың алғыс! Кушон алған жандардың қаражатынан екінші отбасыны баспаналы еттік! Ел ішінде біз біле бермейтін сан қилы қиын тағдырлы жандар бар,өз елімізде өз жерімізде үйсіз қазақтың санын біреуге болсын азайтсақ біз қуаныштымыз! Халықтан қаражат жиылған жоқ,кушон алып қолдадыңыздар сол қалтамыздағы қаражатпен екі отбасыны қуантқан жайымыз бар!", - деп жазды блогер.&nbsp;</blockquote>Фото: instagram.com/irisbala__ikrambai_official

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Руханият