Kyzylorda-news.kz. Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райымқұлова жұмыс сапарымен Қызылорда облысына келді. Алдымен министр Қызылорда қаласында орналасқан облыстық тарихи-өлкетану музейінің жұмысымен танысты.
Музей 1954 жылы салынған. 2015 жылы қайта жаңғырту жұмыстары жүргізіліп, бүгінгі күні 11 көрме залы бар. Музейде 24 маман, 14 техникалық қызметкер жұмыс жасауда. Сондай-ақ, Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райымқұлова мен облыс әкімі Гүлшара Әбдіқалықова Арал ауданына барды.
Алдымен Мәдениет және спорт министрі мен облыс әкімі №262 Ұзақбай Қараманов атындағы мектеп-гимназиясының жұмысымен танысып, мүсінін ашылу рәсіміне қатысты.
<blockquote>
 «Ұзақбай Қараманұлының есімін ұлықтап, мүсінін ашу рәсімін өткізіп отырмыз. Ұлы адамдардың өмір жолы болашақ ұрпақ үшін әрқашан өнеге. Ұзақбай Қараманов 1937 жылы дүниеге келген. Тәуелсіз Қазақстан Республикасының тұңғыш Премьер-Министрі. Мемлекет және қоғам қайраткері – Қазақстан Құрылысшылар одағының негізін салушы. II дәрежелі «Барыс», «Еңбек Қызыл Ту» ордендерімен, Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің Құрмет грамоталарымен және түрлі жоғары дәрежедегі медальдармен марапатталған. Қазақ елінің дамуына еңбек еткен азаматтарға құрмет көрсету біздің парызымыз», – деді облыс әкімі Гүлшара Әбдіқалықова.
</blockquote>
№262 мектеп-гимназиясы 2009 жылы пайдалануға беріліп, 1200 орынға шақталған. Оқушыларға 106 педагог білім беруде. Білім беру ұясында 40 орындық компьютерлік кабинеті, 400 орындық акт залы және 450 орындық асхана бар.
Ұзақбай Қараманов мүсінінін орнатуға облыстық бюджеттен қаржы бөлініп, Қазақстан Республикасы Мәдениет және спорт министрлігі жанындағы мемлекеттік комиссиямен келісілген. Мүсіннің авторы Қазақстан Суретшілер одағының мүшесі, мүсінші Айдос Тоқтарбекұлы. Мүсін қола материалынан дайындалды, тұғырымен қоса есептегенде биіктігі 3,2 метр.
Шарадан кейін, Ақтоты Райымқұлова мен Гүлшара Әбдіқалықова Ұзақбай Қараманов атындағы мектептің музей жұмысымен танысып, «Бастау» кәсіби қоғамдастық кабинетінде үздік оқушыларымен кездесті.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861370084.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861371969.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861374199.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861376094.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861379033.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861381255.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861383544.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1598861385815.jpg" alt="" />

Мемлекет және қоғам қайраткері Ұзақбай Қарамановтың мүсінін ашу рәсімі өтті (ФОТО)

Kyzylorda-news.kz. Қызылорда облысында жыл басынан бері сала бойынша түрлі форматта 8 мыңнан аса мәдени онлайн іс-шара ұйымдастырылды. Сонымен қатар, 8 республикалық, 40 облыстық онлайн конкурс, фестивальдер ұйымдастырылды. Бұл туралы Өңірлік коммуникациялар қызметінің ақпарат алаңында өткен баспасөз конференциясында Қызылорда облысының мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының басшысы Мира Абуова мәлімдеді.
<blockquote>
 “Өздеріңізге белгілі биыл Әбу Насыр әл-Фарабидің 1150 жылдығы, Алтын Орданың 750 жылдығы, Абай Құнабайұлының 175 жылдығы, Ұлы жеңістің 75 жылдығы. Осы айтулы күндерді атап өтуге арналған өңірлік іс-шаралар жоспарына сәйкес ауқымды шаралар өткізілді. Атап айтсақ, Е.Төлеубайдың «Абай» трагедиясы, «Абай жолымен» атты республикалық ақындар айтысы, Семей қаласындағы Абайдың «Жидебай-Бөрілі» мемлекеттік тарихи-мәдени және әдеби мемориалдық қорық музейінің Қызылорда қаласында «Абай – дана, Абай – дара қазақта» атты жылжымалы көрмесі, жалпыреспубликалық «Музейлер шеруі» акциясы аясында облыстық тарихи-өлкетану музейінде «Абай музейде» танымдық шарасы ұйымдастырылып, «Абай әлеміне саяхат» атты абайтану бұрышы ашылды. Жалпы бүгінге дейін ұлы ақынның мерейтойына арналған облыс бойынша 612 іс-шара өткізілсе, оның 508-і онлайн форматта ұйымдастырлды”, – деді Мира Рахымжанқызы.
</blockquote>
Сондай-ақ, шаралардың барлығын Youtube желісіндегі «Сыр шаңырағы» каналынан барша көрермендеріміз тамашалап отыр.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1597921658460.jpg" alt="" />

Қызылордада Абайды ұлықтауға арналған 600-ден аса шара өтті

Kyzylorda-news.kz. Алтын Орданың 750 жылдығы аясында облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының ұйымдастыруымен Асанас қалашығында кешенді археологиялық қазба жұмыстары бастау алды.
Қазбаны Қорқыт ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университеті жанындағы «Археология және этнография» ғылыми-зерттеу орталығы жүргізуде. Қазба нәтижесімен аршылған маңызды нысандар консервацияланып, табылған жәдігерлер облыс музейлерінің қорларына өткізілетін болады.
Асанас қалашығы Алтын Орда дәуірінің эталонды ескерткіштерінің бірі екені анық. Сондықтан да, археологиялық зерттеу жұмыстары бұдан кейінгі жылдары да жалғастырылатын болады. Сонымен қатар, қорғау аймағына сәйкес қалашықтың аумағын қоршау жұмыстары жоспарланған.
«Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы аясында қалашық Өңірлік қасиетті нысандар тізбесіне енгізіліген жергілікті маңызы бар тарих және мәдениет ескерткіші болып табылады. Қызылорда қаласынан оңтүстік шығысқа қарай 48 шақырым, ал Сырдария ауданына қарасты Айдарлы ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 8 шақырым қашықтықта орналасқан.
Асанас қалашығы Ұлы Жібек жолының бойында орналасқан қалашықтардың біріне жатады. Ірі экономикалық, сауда-саттық, аумақтық маңызы бар орталықтарда қазандай қайнаған тіршіліктің бәрі осы тарихи шаһарлар арқылы жалғасып жатыр. Жазба деректерде моңғол шапқыншылығынан бастап белгілі. Жауға табанды қарсылық көрсеткендіктен жермен-жексен қиратылып, халқының көпшілігі қырғынға ұшыраған. Сырдарияның бойындағы басқа да қалалар сияқты көп ұзамай қайта қалпына келтіріліп, ХІҮ-ХҮ ғасырларға дейін өмір сүрген. Алғаш 1899 жылы В.А.Каллаур, кейінірек 1960-1961 жылдары, 1968 жылы Хорезм археологиялық-этнографиялық экспедициясы (Н.Н.Вактурская) зерттеген.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1597829135794.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/fb_img_1597829132282.jpg" alt="" />

Асанас қалашығында кешенді археологиялық қазба жұмыстары басталды

Kyzylorda-news.kz. 15 тамызда аты аңызға айналған сазгер, қазақ вальсінің королі Шәмші Қалдаяқовтың туғанына 90 жыл толады.
Болашақ халық композиторы 1930 жылы 15 тамызда елдің оңтүстігіндегі шағын ауылда дүниеге келді. Оның әкесі зергер, темір ұстасы болған. Десек те, өнерден де құры қол емес еді. Қазақтың қобызы мен домбырасын құйқылжыта тартатын сері адам. Анасы да ән салатын. Шәмші бала кезінен өнерге бейім болды. Кішкентайынан мандолинада ойнап, алғашқы әндерін жаза бастады.
<blockquote>
 «Әкем Тимур совхозында, қазіргі Түркістан облысының Шәмші ауылында дүниеге келді. Ол әрдайым: «Мен атақты қолбасшы, батыр ақсақ Темір қайтыс болған жерде тудым», – деп айтып отыратын. Ол дүниеге келгенде атын Жәмшид деп қойған. Кейін Шәмші болып кетті. Атамның шын есімі Әнәпия. Аяғында туа біткен үлкен қал болған. Сондықтан Қалдыаяқ болып кетті. Бүгінде оның лақап аты аңызға айналды ғой»,– дейді композитордың ұлы Мұхтар Қалдаяқов.
</blockquote>
Шәмші Қалдаяқовтың балғын балалық шағы қиын-қыстау кезеңге тұспа-тұс келді. Екінші дүниежүзілік соғыста 15 жастағы бозбала тракторшы болып жұмыс істеді. Кейін техникалық училищеде ветеринар мамандығы бойынша оқыды. Содан кейін Ақтөбе облысына қарасты бір ауылда еңбек етті.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316411454g.jpg" alt="" />
<blockquote>
 «Әкем Ақтөбе облысында жұмыс істеп жүргенде халықтың жағдайы өте нашар болған. Соғыстан кейінгі жылдар, жейтін тамақ жоқ. Бұған бейжай қарай алмаған әкем үкіметтің бір отар қойының жартысын халыққа таратып берді. Әрине, бір шартпен. Қой төлдегенде қайтып орнына қою керек. Сөйтіп, ауылдағы көптеген адамды аштықтан құтқарып қалды. Осы ісі үшін ол түрмеге қамала жаздады. Бірақ ауыл тұрғындары оған жол бермей, әскерге кетуге кеңес береді», – дейді композитордың ұлы.
</blockquote>
Шәмші Қалдаяқов Ресейде шамамен 7 жыл қызмет етіп, кіші лейтенант атағын алады. 1955 жылы Ташкент қаласындағы Хамза Ниязи атындағы музыка училищесіне түседі. Бірақ оны бітірмей, Алматыға көшіп келеді. Содан соң Құрманғазы атындағы консерваторияға оқуға түседі.
Мұхтар Қалдаяқовтың айтуынша, әкесі Ресейде өмір сүрген жылдары орыс музыкасын бойына сіңірген. Сондықтан оның көптеген шығармаларында қазақ және орыс музыкасының өзіндік синтезі бар.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316440659g.jpg" alt="" />
<blockquote>
 «Әкем Ташкенттегі музыкалық училищеде оқып жүргенде, бір соқыр музыкантпен танысыпты. Дәл сол кісінің қолдауымен оның музыкаға деген құштарлығы артып, ән әлеміне енген», – дейді Мұхтар Қалдаяқов.
</blockquote>
Шәмші Қалдаяқов – қайталанбас музыкасымен, қарапайымдылығымен, адами қасиеттерімен халықының ыстық ықыласына бөленіп, жүректерінің төрінен орын алған жан.
<blockquote>
 «Әкем қазақтың табиғатына жақын әндерді жазғандықтан халық жүрегінен орын алды. Ол – өте мейірімді, ақкөңіл болатын. Айналасындағы адамдарға үнемі қол ұшын беруге асықты. Үйге қонақ шақырғанды жақсы көретін. Бір сөзбен айтқанда, кеңпейіл жан еді. Қыста ешқайда шықпайтын, үйде отыратын. Ал көктем шыға салысымен, туған-туыс, достарын аралап кететін», – деп еске алады ұлы.
</blockquote>
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316450661g.jpg" alt="" />
Сұхбат барысында Мұхтар Қалдаяқов әкесі бір кездері сығандар тобына еріп, Изольдаға өлердей ғашық болған деген алып-қашпа әңгімеге тоқталды. «Бұл –театрда сахналанған «Сыған серенадасы» драмалық шығармасының сюжеті. Ондағы басты кейіпкердің аты – Шәмші. Алайда, шынайы өмірде олай болған жоқ», – деп сендірді композитордың ұлы.
«Анамның айтуынша, әкем екеуі саябақта серуендеп жүрген. Бір кезде әкем бір сығанды көріп қалып соған бал аштыруға бел буған. Соңында әкемнің болашағын болжаған сығандардың көрсеткен қызметі үшін ақшаны анам төлеген екен. Содан кейін, бәрі өз жолымен кеткен көрінеді. Әкем сығандар тобына ермеген, ешқандай сыған қызына ғашық болған жоқ. Бұл, ойдан құрастырылған әңгіме»,– дейді Мұхтар Қалдаяқов.
Оның сөзінше, Ш. Қалдаяқов отбасының шырқын бұзған адам емес. Отбасылық өмірі жақсы болған. Жұбайымен Алматыда ортақ таныстарының туған күн кешінде танысқан.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316450562g.jpg" alt="" />
<blockquote>
 «Анам ол кезде 24 жаста болатын. Ол тігін ательесінде жұмыс істеді. Ал әкем консерваторияда оқып жүрген. Анам отбасының бақытын, тыныштығын бірінші орынға қоятын жан. Ол әкемнің шығармашылығына құрметпен қарады. Сондықтан әрдайым отбасындағы музыка мәдениетін қолдады. Екі ұлы мен немересі әке жолын таңдады. Менің ағам – Әбілқасым пианист, мен скрипкашы болдым. Әбілқасымның жары мен қызы да пианинода ойнайды. Жиенім екі халықаралық байқаудың жүлдегері атанды. Бүгінде мен Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының дирижерімін. Әйелім бизнеспен айналысады. Үш баламның екеуі музыка мектебінде оқиды», – деді ол.
</blockquote>
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316437157g.jpg" alt="" />
Бүгінде Шәмшіні де, оның әндерін де елеусіз қалдырған ешкім жоқ. Ол халқының жүрегінде мәңгі тірі. Соның құрметіне 1992 жылдан бастап сазгерлер мен әншілер үшін Қалдаяқов атындағы халықаралық фестиваль дәстүрлі түрде өткізіліп тұрады.
<blockquote>
 «2010 жылы ән жинағын шығардық. Оған 55 ән енгізілді. Көзі тірісінде әкем «Жақсы композитор болу үшін көп ән білу керек» деп айтып отыратын. Бірақ, ешқашан жоғары атақ пен марапатқа ұмтылған емес. Композиторлар одағына мүше бола алмады. Себебі, қолында консерваторияның дипломы жоқ еді. Қазақстанның халық әртісі атағын қайтыс боларының алдында, екі ай бұрын алды»,– дейді Мұхтар Қалдаяқов.
</blockquote>
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316441760g.jpg" alt="" />
Халық сазгер әндерінің барлығын да сүйсіне тыңдайды. Шәмші аға, анадан бастап, отан, табиғатқа дейін ән арнап, қазақ музыка өнерінің мұрағатын байытты.
Естеріңізге сала кетейік, композитордың 90 жылдық мерейтойына орай Нұр-Сұлтан және Алматы қалаларында «Шәмші әлемі» атты үлкен концерт өткізу жоспарланған болатын. Коронавирус пандемиясына байланысты мәдени іс-шара кейінге шегерілді.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316436356g.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316422055g.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/2008141316430858g-1.jpg" alt="" />
<a href="https://www.inform.kz/kz/bugin-shamshi-kaldayakovtyn-tuganyna-90-zhyl-kompozitor-turaly-uly-syr-shertti_a3683577">ҚазАқпарат</a>

Бүгін Шәмші Қалдаяқовтың туғанына – 90 жыл

<a href="https://kyzylorda-news.kz/date/2020/08/13/">Kyzylorda-news.kz.</a> «Ұлттық аударма бюросы» қоғамдық қорының атқарушы директоры Рауан Кенжеханұлы «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында қазақ тіліне аударылған 30 кітапты таныстырды, деп хабарлайды <a href="https://lenta.inform.kz/kz/ruhani-zhangyru-kazak-tiline-audarylgan-30-zhana-okulyk-tanystyryldy_a3683031">ҚазАқпарат</a>.
Кітаптар «Рухани жаңғыру» бағдарламасының «Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық» жобасы шеңберінде жарық көрді.
<blockquote>
 «2017 жылдан бері жалпы саны 77 оқулық аударылып, оқу орындарына таратылды. Оқулықтардың әрқайсысы 10 мың данамен басылып, Қазақстандағы 132 жоғары оқу орнының кітапхана қорларына жеткізілді. ЖОО кітап қорларында жалпы ереже бойынша екі студентке бір оқулық болуы тиіс деген талап бар. Соны толық орындау үшін қазіргі басылып отырған таралым 25 есе көбеюі керек. Бірақ, қазіргі бар технологияларды қолдана отырып, электронды нұсқаларына да рұқсат алдық. Сондықтан бұл кітаптардың қағазға басылған нұсқаларынан бөлек, электронды нұсқалары да Қазақстанның ашық университеті порталына тегін орналастырылған. Қазіргі таңда осы 77 оқулықтың барлығының электронды нұсқалары және осы кітаптардың негізінде құрастырылған онлайн-курстар, видеодәрістер барлық қазақстандық қолданушыларға тегін», – деді Рауан Кенжеханұлы Орталық коммуникациялар қызметіндегі баспасөз мәслихаты барысында.
</blockquote>
Осы ретте, ол биыл қазақ тілінде жарық көрген 30 жаңа оқулық кинотану, театртану, өнер, этика, эстетика, медиа, тарих, микро және макроэкономика мен бизнес, жеке қаражат, саясаттану, сондай-ақ азаматтық іс-жүргізу құқығы мен интеллектуалдық меншік құқығы, педагогика және статистика секілді салаларды қамтитындығын айтты.
Атап айтсақ, француз философы Жил Делөздің «Кино 1. Қозғалыс-бейне» және «Кино 2. Уақыт-бейне» атты екі томдық, киноны философиялық шығарма тұрғысынан таныстыратын классикалық туындысы тұңғыш рет қазақ тілінде жарық көрді. Сондай-ақ, жаңадан аударылған оқулықтардың ішінде кино мен телевизия мамандары үшін аса құнды болар «Киносценарий. Сценарий жазу негіздері» деп аталатын оқу құралы бар. Классикалық негіздегі бұл оқу құралы концептіден дайын сценарий шығаруға дейінгі сатылы нұсқаулық ұсынады. Оқулық 30 рет қайта басылып, әлемнің 20-дан аса тіліне аударылған. Ал кино өнерінің белгілі теоретигі Семен Фрейлихтің «Кино теориясы: Эйзенштейннен Тарковскийге дейін» еңбегінің зерттеу аясы аса ауқымды. Ол классикалық кинодан бастап, заманауи кино теориясына дейінгі негізгі ұғымдарды толық қамтып, сала туралы жан-жақты түсінік қалыптастырады. Тағы бір ерекше атап өту керек оқулықтардың бірі – Д.Бордуэлл бастаған авторлардың қырық жылдық ізденісінен туған «Кино өнеріне кіріспе» туындысы. Сондай-ақ, Томас Эльзессер мен Мальте Хагенердің «Кино теориясы. Сезім тұрғысынан кіріспе» деп аталатын еңбегі кино табиғатын көрермен мен экран арасындағы байланыстың түрлі ерекшеліктері арқылы зерттейді.
Музыкатану бағытында Кембридж университетінің баспасы дайындаған «Музыка тарихы» деп аталатын екі томдық жинақ қайта өрлеу кезеңінен постмодернге дейінгі музыка тарихын жан-жақты қарастырып, түрлі халықтардың музыка тарихынан хабар береді. Ал кейінгі жылдары жеке гуманитарлық пәнге айналған Кристофер Балмның «Театртану» оқулығы театр өнерін түрлі мәдени және тарихи астар арқылы түсіндіруге арналады. Театрдың аса күрделі табиғаты мен оны түрлі көзқараста зерттеу мүмкіндігін көрсетуге ден қойылған.
Белгілі ғалым, жазушы, ұзақ жылдар Ресей ғылым академиясы Әлем әдебиеті институтының теория бөлімін меңгерген Юрий Боревтің «Эстетика» еңбегі заманауи эстетиканың негізгі мәселелерін жан-жақты талдайды.
Медиаға арналған мәтін жазу қағидаларымен таныстыратын «Телевизия, радио және жаңа медиаға мәтін жазу» оқулығы да алғаш рет қазақ тіліне аударылды. Бұл еңбек оқырманға телевизия, радиомен қоса, онлайн медиаға мәтін жазудың өзіндік тәртібі мен ережелерін қарапайым әрі жүйелі түрде түсіндіреді.
Тарихи білім саласы бойынша бірқатар үздік еңбектер қамтылды. Тарихи білімнің кәсібилену процесін кешенді түрде зерттеген «Тарих білімінің тарихы», тарихи-антропологиялық бағыттағы ізденістерді топтастырған «Тарихи антропология», әлемнің этностық бет-бейнесімен таныстыратын «Тарихи этнология» оқулықтары жарық көрді.
Заң және құқықтану салаларын қамтитын бірқатар маңызды оқу құралдары да бар. Танымал ағылшын заңгері, құқықтанушы Нил Эндрюстің 2 томнан тұратын «Азаматтық іс-жүргізу: Сот өндірісі», «Азаматтық іс-жүргізу: Медиация және арбитраж» оқу құралдары, ағылшын келісімшарт құқығы тақырыбына арналған «Келісімшарт ережелері» атты оқулығы азаматтық іс жүргізу, медиация, арбитраж, ағылшын келісімшарт құқығы туралы жан-жақты ақпарат береді. Оксфорд университеті баспасынан шыққан 3 томдық «Интеллектуалдық меншік құқығы» оқу құралы авторлық құқық, патент, тауар белгісі тақырыптарына шолу жасайды. Бұл – зияткерлік меншікті қорғау тәртібі мен қазіргі халықаралық тәжірибеге арналған қазақ тіліндегі тұңғыш кешенді оқу құралы.
Этика саласы бойынша курс оқып жүрген студенттерге, сондай-ақ, жаһандық мәселелердің этикалық негізін танып-білуге қызыққан оқырманға арналған «Этика теориясы мен қазіргі мәселелері» оқулығының 9-басылымы, танымал философ ғалым Джонатан Уолфтың «Саясат философиясына кіріспе», Оксфорд баспасынан шыққан «Әлемдік саясаттың жаһандануы: халықаралық қатынастарға кіріспе» туындыларын студенттер жаңа оқу жылынан бастап қазақ тіліне оқиды.
Аударылған еңбектердің ішінде өте жылдам өзгеріп жатқан білім саласының соңғы жаңалықтарымен таныстыратын «Білім берудегі зерттеулер», бұған дейін қазақ тіліне аударыла қоймаған «Статистика негіздері», «Зерттеу жобасын жүргізу» оқулықтары да бар.
Экономика және жеке қаражат бағытында білім беруге қажетті оқулықтар қатарына Майкл Паркиннің «Макроэкономика», «Микроэкономика» еңбектері қосылды. Сондай-ақ, Е.Томас Гарман мен Рэймонд Е.Форгтың әрбір адамға жеке бюджетін жоспарлап, оны тиімді басқаруды үйрететін «Жеке қаражат» оқулығының 13-басылымын ерекше атап өту керек. Бұл еңбек Қазақстан жағдайына арнайы бейімделіп, біздің заңдар, қазақстандық қаржы және несие жүйесі, зейнетақы, сақтандыру, инвестициялар тәжірибесіне сәйкес қайта құрастырылды.

Рухани жаңғыру: Қазақ тіліне аударылған 30 жаңа оқулық таныстырылды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/date/2020/08/12/">Kyzylorda-news.kz.</a> Тәуелсіз ел болып, іргеміз нығая бастаған шақта халқымыздың болашағы үшін ұлттық тұтастығымызды сақтап қалу мәселесі туындады. Қазақстанның кең байтақ территориясы ежелгі Тұран даласын мекендеген түркі халықтары IX-ғасырдың басында ислам дінін қабылдады.
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp; Қазақ даласына ислам діні келгенге дейін де ата-бабаларымыз яғни көнедегі түркілердің діни дүниетанымы монотейстік (бірқұдайлық) бағытта болды. Тәңір ұғымы сонау Күлтегін жырынан (684-731) бастау алады.
«Биікте көк тәңірі,
Төменде қара жер жаралғанда,
Екеуінің ортасында адам баласы жаралған»
деген жолдары түркілердің бір Аллаға сиынғандығын білдіреді. Исламның қазақ жерінде тез таралуының басты себебі де жалғыз Тәңір мен Алла ұғымдарының ұқсастығынан болса керек. Ислам дінінің келуімен Аллаға құлшылық ететін мешіттер мен қатар бала оқытатын медреселер салына бастады. Одан сауат ашқан шәкірттер арасынан кейіннен елге танымал болған атақты сопы, имам, ишан, ахун&nbsp; сонымен қатар елге белгілі ақын, шайыр, жырау-термешілерде көптеп шықты. Олар Алланың сөзі құран мен пайғамбар хадистерін, шариғаттың амалдарын жырға қосып, халықтың жүрегіне көркем сөзбен жыр жеткізе білді. Мысал келтірсек Қарахан дәуірінде өмір сүрген Жүсіп Баласағұн (XI-ғ) 6 мың 520 жолдан тұратын &nbsp;«Құтты білік» еңбегін:
«Алла атымен бастадым сөз әлібін,
Жарылқаған жаратқан бір тәңірім» деп бастайды. Сол кезеңнің ойшыл кемеңгері Махмуд Қашқари болса өзінің «Диуани-лұғат-ат-Турк» еңбегін: «Иа, Алла көп мінәжат етем саған.
Рахметіңді үміт етіп мен аңсағам.
Дәріптеуге өзіңді тіл жете ме,&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;
Тіл өнерін төгейін, жар бол маған.
&nbsp;Ұшқан құс жүгірген аң барлығы да,
&nbsp;Паш етер сені «бар» деп жөн бар соған!»деп бастайды. Одан берідегі бүкіл түркі жұртына әйгілі Қожа Ахмет Яссауи бабамыз да «Диуани хикмет» еңбегінде:
«Менің хикметтерім&nbsp; Алладан пәрмен,
Оқып ұққанға мағынасы бар құран.
Сүндет емес кәпір болса да, берме азар,
Көңілі қатты діл азардан Құдай безер
Ондай Құлға Құдайдың жазасы даяр,
Даналардан бұл сөзді естіп айттым міне.»-деген. Сүлеймен Бақырғани бұл дүниенің барлық бақ-дәулетінен де, атақ дәрежесінен де, ең жоғары киелі нәрсе – Алла жаратқан адамның ішкі жан дүниесі, «Құдайдың құлы болған» пенделердің биік мәртебесі деп біледі:
«Нәпсім айтты : бұл бес күндік өмірде,
Бәрін істе, не ой келсе көңілге.
Гүлстанның аралап қал бағын да,
Жеміс жинап пісіп тұрған шағында.
Рухым айтты: шариғаттың жолын бақ,
Ілімменен тариқаттың жолын тап.
Таңсәріде оянуды ұғынғын,
Он бесіңде жайнамазға жығылып.»
Қазақтың ұлы ағартушысы Ыбырай Алтынсарин де:
&nbsp;«Бір Аллаға сыйынып,&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;
Кел балар оқылық!» деп қазақ балаларын білімге шақырған еді. Қазақтың ұлы ақыны Абай Құнанбайұлының да имандылыққа шақырған өсиет өлеңдері ұшан теңіз.
«Кеше бала ең&nbsp; келдің ғой талай жасқа,
Көз жетті бір қалыпта тұра алмасқа.
Адамды сүй, Алланың&nbsp; хикметін сез,
Не қызық бар өмірде бұдан басқа?»-деп көкірегінде&nbsp; сәулесі бар&nbsp; жанға ой тастайды. Тіпті кешегі қылышынан&nbsp; қан&nbsp; тамған, «Құдай жоқ, дін апиын» деп ұрандатқан кеңестік дәуірде де&nbsp; Мұқағали атамыз:
«Дін&nbsp; ғылымның атасы,
Ғылым діннің баласы.
Қол қусырып Құдайға,
Ғылым мен дін бірге бар» &nbsp;
деп жасқанбай&nbsp; айтып кетті. Мұндай мысалдарды тізе берсек көптеп келтіруге болады. Иә, егемендік алғаннан бері қазақ&nbsp; халқының сана-сезімі, шынайы тарихы, діні мен ділі туралы зерттеулер қайта жаңғыртылуда. Кеңес кезеңінде репресияға ұшыраған әдебиетіміз қайта&nbsp; оралып&nbsp; жаңаша&nbsp; зерттеуді&nbsp; қажет етеді. Бүгінде «қазақта дін болмаған» деп ел ішіне ылаң салып жүрген деструктивті діни ағымдардың өкілдеріне ұлы ақындарымыздың осы жырлары бұлтартпас дәлел екені сөзсіз. Осы орайда ғасырлар қойнауынан бастау&nbsp; алатын&nbsp; рухани, әдеби, мәдени&nbsp; мұраларымызды&nbsp; дәріптеп, жас ұрпақтың санасына сәуле құя алсақ, онда олардың адаспасы анық.
Арыстанбек БАЙҚАБЫЛОВ,
Облыстық ішкі саясат басқармасының
Дін мәселелерін зерттеу орталығының маманы

Қазақ әдебиетіндегі ислам діні

<a href="https://kyzylorda-news.kz/date/2020/08/10/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгін Ә.Тәжібаев атындағы Қызылорда облыстық әмбебап ғылыми кітапханасының ұйымдастыруымен «Абай мұрасының ұлттық әдебиет пен мәдениеттегі маңыздылығы» тақырыбында республикалық онлайн конференция өтті.
Конференция тарих ғылымдарының кандидаты, шараның модераторы Н.Мыңжастың кіріспе сөзінен басталды. 
Республикалық басқосуда М.Әуезов атындағы «Әдебиет және өнер» институтының бас ғылыми қызметкері, филология ғылымының докторы Гүлжахан Орда, Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің доценті, филология ғылымдарының кандидаты, абайтанушы Марат Бекбосынов, Шәкәрім университетінің кафедра меңгерушісі, филология ғылымдарының кандидаты, абайтанушы Айман Ақтанова, «Өрлеу» ұлттық орталығының кафедра меңгерушісі, философия ғылымдарының докторы Баймырза Қожамберліұлы, Қорқыт ата атындағы мемлекеттік университетінің доценті, филология ғылымдарының кандидаты Айман Айтбаева, профессор, экономика ғылымдарының кандидаты Қазыбай Құдайберген, филология ғылымдарының кандидаты Серікбай Қосанов сынды белгілі ғалымдар ақын мұрасы жайлы тың деректерге негізделген баяндамалар жасады.
<blockquote>
 “Абай – қазақтың ғана емес, адамзаттың ақыны. Ұлы ойшылдың шығармашылық мұрасы, теңдессіз дана ойлары мен шығармалары бүкіл әлемдік қазынаға қосылған алтын қор екені талассыз. 
 Абайға арналған бүгінгі республикалық дәрежедегі ғылыми конференция ақын мұрасын жас ұрпаққа үлгі етуді көздейді. Абай шығармашылығы арқылы біз адамтануға, адами капитал идеясына түбегейлі бет бұрып жатырмыз”, – дейді Нұрлыбек Мыңжас.
</blockquote>
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/3af7cc38-f964-463e-83d9-0df031a1c2c9.jpg" alt="" />

«Абай мұрасының ұлттық әдебиет пен мәдениеттегі маңыздылығы» тақырыбында республикалық онлайн конференция өтті

Kyzylorda-news.kz. «Жанкент қалашығындағы аспан асты музейі және далалық зерттеу жұмыстарының нәтижелері» тақырыбында ортағасырлық Жанкент қалашығында далалық семинар ұйымдастырылды. &nbsp;
Жанкент қалашығы – Қазақстанның ортағасырлық тарихын, соның ішінде түркі-оғыз тайпаларының тарихын зеттеуде тірек ескерткіш болып табылады. Бұл ескерткіш 2005 жылдан «Халықаралық Жанкент археологиялық экспедициясымен» зерттеліп келеді. Археолог, тарихшы, остеолог, топырақтанушы, архитектор, геофизик, т.б. ғалымдардан құралған экспедиция кешенді археологиялық және пәнаралық зерттеу әдістерін пайдаланып келеді.
Биылғы қазба маусымында археологиялық зерттеулермен қатар, архитектуралық құрылыстарды тұмшалау, қайта қалпына келтіру жұмыстары да қолға алынған. Мысалы, ескерткіш цитаделінің солтүстік қорған қабырғасында 5 мұнарасы аршылып, мезгілді жауын-шашыннан қорғау мақсатында сырты саман жабындымен жабылды.
№1 қазбада орналасқан үйдің орны қалпына келтірілді. Жалпы бұл қазбаның аумағы көлемі 400 шаршы метрге жуық болатын темір жабындымен жабылған. Үйдің үш тұрғын бөлмесінің қабырғалары жергілікті халықтың құрылыс әдісіне айналған «каркасты» әдіспен көтерілді. Бөлмелердің төбесі пашынмен жабылып, бөлме ортасына терезесі орнатылды. Бөлмелердің ішіне ер және әйел адамның, баланың мүсіндері дайындалып қойылды. Осылайша Жанкентті зертеушілер қалашық ішіндегі тұрғын үйдің ежелгі қалпын қайта жандандырды.
Аталған жұмыстардың нәтижесінде, ескерткіш аумағындағы үй-жайлардың, бөлмелердің жақсы сақталғандығын байқаймыз. Жанкентті зерттеуші ғалымдардың пікірінше, келешекте осы бағыттағы жұмыстар Жанкент қалашығының аумағында археологиялық паркті қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Айта кетейік, облыстық бюджет есебінен Жанкент қалашығындағы қазба жұмыстары 2014 жылдан бастап Қызылорда облысының мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының ұйымдастыруымен Қорқыт Ата атындағы Қызылорда мемлекеттік университетінің «Археология және этнография» ғылыми-зерттеу орталығы тарапынан жүргізілуде.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/339a6218-scaled.jpg" alt="" />
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/339a6157-1-scaled.jpg" alt="" />

Қызылордада республикалық далалық семинар өтті

«Одан асқан бұрын-соңғы заманда қазақ баласында біз білетін ақын болған жоқ».
Ахмет Байтұрсынұлы
1.Абайдың шын есімі –&nbsp;Ибраһим.&nbsp;«Абай»&nbsp;деп әжесі еркелеткен. Анасының есімі – Ұлжан. Ұлжан – Құнанбайдың екінші әйелі;
2. Абай:&nbsp;«Атадан алтау, анадан төртеу едім».&nbsp;Құнанбай қажының 4 әйелі болған. Бәйбішесі Күңкеден – Кұдайберді. Ұлжаннан – Тәңірберді (Тәкежан), Ибраһим, Ысқақ, Оспан. Үшінші әйелі Айғыздан – Халиулла, Ысмағұл туады. Төртіншісі – Нұрғаным. Одан ұрпақ&nbsp;жоқ;
3. Хәкімнің ақын, жазушылықтан бөлек, композиторлық қабілеті де болған. Ол бірқатар өлеңіне әнді өзі жазған. Соның бірегейі –&nbsp;«Көзімнің қарасы»;
4. Ақындық жолына&nbsp;10 жасында&nbsp;түсе бастайды. Ең алғашқы өлеңдерін Көкбайдың&nbsp;атынан жариялаған;
5. Жазба қазақ әдебиетінің, қазақ әдеби тілінің негізін қалаушы ұлы Абай қазақ, араб, парсы, орыс тілдерін білген. Иран, шағатай (ескі өзбек) тілдерінде жазылған дастан-қиссаларды, ертегілерді оқыған;
6.&nbsp;Ел басқару ісіне&nbsp;13 жасында араласқан;
7. Абайдың алғашқы махаббаты –&nbsp;Тоғжан;
8. Бірінші жары Ділдәға 1860 жылы 15 жасында, екінші әйелі&nbsp;Әйгерімге 30 жасында үйленген. Әмеңгерлік жолмен алған әйелінің есімі – Еркежан. Ол Абайдың інісі – Оспанның қалыңдығы;
9. Ұлы ағартушының 10 баласы болған. Ол небәрі&nbsp;16 жасында&nbsp;әке атанып,&nbsp;36 жасында алғашқы немересін қолына алады. Оның аты – Әубәкір;&nbsp;
10. Саяси қайраткер 21 жасында&nbsp;болыс болып сайланады;
11. Ақынның саяси көзқарасының қалыптасуына ықпал еткен орыс зиялы қауым өкілдері:&nbsp;Е. Михаэлис, А. Леонтьев, С. Гросс, А. Блек, П. Лобановский, Н. Коншин, Н. Долгополов және т.б;
12. Ақын өмірінде&nbsp;176 өлең,&nbsp;«Ескендір», «Масғұт»&nbsp;және&nbsp;«Әзім әңгімесі»&nbsp;поэмалары мен&nbsp;45 қара сөз&nbsp;жазып қалдырған. Сондай-ақ ол&nbsp;шебер аудармашы&nbsp;да болған. М. Лермонтовтың өлеңдерін, А.С. Пушкиннің дастандарын және И.А. Крыловтың мысалдарын қазақ тіліне аударған.
13. Жазушының&nbsp;ғақлиялары (қара сөздері)&nbsp;әлемнің көптеген тілдеріне аударылған. Атап айтсақ, қытай, француз, орыс және т.б. Ал өлеңдері грузин, қарақалпақ, қырғыз, татар, француз, ағылшын, түркмен, ұйғыр тілдеріне аударылған;
14. Ұлы данышпан туралы көптеген мақала, кітаптар жазылып, фильмдер түсірілді. Биыл ақынның туғанына 175 жыл толуына орай арнайы&nbsp;«Abai tv»&nbsp;телеарнасы ашылды;
15. Абай мұрасын алғаш зерттеп бастаған ағартушы ғалымдар мен қайраткерлер:&nbsp;Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынұлы, М. Дулатұлы, М. Әуезов, С. Мұқанов, І. Жансүгіров және т.б.
<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Ruh.kz</a>

Абай Құнанбайұлы туралы 15 дерек

Kyzylorda-news.kz. Құрметті жерлестер, өздеріңізге белгілі биыл Абай Құнанбайұлының туғанына 175 жыл. Елімізде, тіпті халықаралық деңгейде хәкім Абайдың мерейтойын лайықты атап өту үшін ауқымды шаралар ұйымдастырылды.
ҚР Тұңғыш Президенті-Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың: «Заманалар ауысып, дүние дидары өзгерсе де, халқымыздың Абайға көңілі айнымайды, қайта уақыт өткен сайын оның ұлылығының тың қырларын ашып, жаңа сырларына қаныға түседі. Абай өзінің туған халқымен мәңгі-бақи бірге жасайды, ғасырлар бойы Қазақ елін, қазағын биіктерге, асқар асуларға шақыра береді», – деген өнегелі сөзі ақын мұрасының мәңгілік өсиет ретінде бағаланатынын айқын аңғартады.
Міне, 10 тамыз дербес «Абай күні» ретінде еліміздегі мерекелік күндердің тізбесіне енуі той тойлау үшін емес, ой-өрісімізді кеңейтіп, рухани тұрғыдан дамуымыз бен оның асқақ мұрасын дәріптеу, ұрпақ жадына мәңгі ұялату мақсатында Үкімет тарапынан қолға алынып отырған ізгілікті шараның бірі деп есептеймін. Тарихта өшпес із қалдырған ғұлама, ойшыл, ұлы ағартушы Абай Құнанбайұлына деген құрмет ұрпақтан-ұрпаққа толастамасын деп тілейміз.
Ләйлә ТӨРЕШОВА,
«Nur Otan»партиясы Қызылорда облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары

Ләйлә Төрешова: Хәкім Абайға деген құрмет ұрпақтан-ұрпаққа толастамасын деп тілейміз

Kyzylorda-news.kz. Бүгін ұлы Абайдың туылған күні.
Абайды тану, білу үлкен ғылымның тармағы. Әрбір айтқан қара сөздерінің, өлең шумақтарының түп – тамыры қазақ қоғамының сол кездегі саяси бет-пердесін ашып көрсеткен, ұлтымыздың ұрпақтарының алдына келелі міндеттер жүктеген, Ар-намысты ту етіп, болашақ ұрпақ кәдесіне жаратар ой – талғамдарын боямасыз жеткізген данышпан тұлға ретінде әрбір саналы қазақтың ой – санасының өлшемі ретінде қалыптастырған ұлы даланың перзенті екені даусыз.
Бүгінгі Абай тойын өткізудің терең мазмұны Ұлы ойшылдың әрбір айтқан ойларын әрбір қазақ терең түсіністікпен қабылдап, болашағымыз үшін білімнің қайнар көзі ретінде ойға түйсек екен дейміз. Осы ретте ұрпақтарымыздың нағыз ақыл – ойдың қайнар көзі Ұлы Абайдың өлең жолдарынан сусындап білім нәрін бойымызға сіңірсек, ұлтымыздың биік тұлғасын мәңгілікке қалыптастыруда дархан ойдың қас шебері Ұлы Абайдың халқының перзенттеріне арнап жазған қара сөздерінің мазмұны мен мағынасына терең талдау жасап, ой – бөліссек: біз кәзір кімбіз, халықаралық қауымдастықтың ортасындағы тұлғалы елдің перзенттеріне лайықтымыз ба, өз орнымызды тапқан, жұрт мойындаған ұлт өкілдеріміз бе, ел бірлігін сақтап, мәңгілік елдің ірге тасын қалауға бір кісідей ат салысқан Абай атамыз арман тұтқан халықтың өкіліміз бе деген сұрақтар туындап отырғанын әрбір азамат, ел сенімін арқалаған ардагерлер қандай деңгейде, қазіргі таңда осыған жауап іздеудеміз.
Ұлы Абай қазақ халқымен бірге мәңгілік жасайды. Мерекелеріңіз құтты болсын!
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/img-20200810-wa0002.jpg" alt="" />
Сайлаубай ӘБІШЕВ,
Қызылорда қалалық ардагерлер Кеңесінің төрағасы

Сайлаубай Әбішев: Абай &#8211; ұлы ойшыл, ұлы дала перзенті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> 10 тамызда ұл­­ты­­мыздың ұлы ақы­ны, ойшыл тұл­­ғасы Абай Құнан­­бай­­ұлы­ның ту­ға­нына 175 жыл тол­ды. Бұ­дан ши­рек ға­сыр уақыт бұ­рын Тұңғыш Прези­дентіміз – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев­тың бастамасымен Абайдың 150 жыл­дығы ЮНЕСКО деңгейінде өткі­зіл­ген еді. Бұл торқалы той – сол тама­ша дәстүрдің жалғасы.
Биылғы мерейтойға орай бірқатар іс-шара жоспарланған болатын. Бірақ әлемді жайлаған індетке байланысты со­ның көпшілігін онлайн форматқа ауыс­тырдық. Әрине сан сынақтан сү­рін­беген халқымыз бұл дертті де жеңе­ді. Қиындық&nbsp; өтпелі, ал Абай мұрасы мәң­гілік.
Менің тапсырмам бойынша Үкімет оныншы тамызды «Абай күні» деп бел­гілеп, мерекелер тізбесіне енгізді (бірақ жұмыс күні болып қала береді). Ұлы ақынның мұрасын ұлықтауға арналған іс-шаралар жыл сайын өткі­зіліп тұратын болады. Мәселе мерейтойда емес – тұғырлы тұлғаның туын­ды­ларынан терең тәлім алуда. Абай­дың рухына тағзым ету – оның қағи­датын ұстану, аманатына адал болу. Сонда ғана жас ұрпақтың сана­сына қастерлі құндылықтарды сіңі­реміз.
Біз ұлы ойшылдың өнегелі өмірі мен тағылымы туралы айтудан жа­лық­­паймыз. Әсіресе қазіргі Қазақстан қоға­мын Абайдың рухани ұстанымына сай дамыту аса маңызды. Мен бұл жөнінде «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» атты мақаламда кеңінен айттым.
Биылғы жыл халықаралық «Абай жылына» айналды. Әлемнің көптеген елдері оның шығармашылығына назар аударуда. Қазақстанның бастамасымен және ЮНЕСКО-ның қолдауымен ұлы ақынымыздың 175 жылдық мерей­тойы жаһандық деңгейде аталып өтуде.
Ақынның баға жетпес мұрасын ұғын­дыру және дәріптеу – азаматтық пары­­зымыз. Өйткені Абай – әлем­дік дең­гей­дегі кемеңгер тұлға. Абай­тану­дың тұ­ғыр­намалық негізі де осы болуға тиіс.
Қазір ақынның еңбектерін халық­ара­лық ғылыми айналымға енгізу үшін нақты және мақсатты жұмыс­тар қол­ға алынуда. Оның шығарма­ла­ры әлем­нің он тіліне аударылып, бас­паға әзірленді. Бұл кітаптар жүз­ден астам елдің кітапханалары мен мәде­ни орта­лықтарына жіберіледі. Бірқа­тар шетел­дік аудармашыларға, Абай­дың шығар­машылық мұрасын зерттеу­ші­лер мен насихаттаушыларға менің Жар­лығыммен мемлекеттік награда берілді.
Абай рухын ұлықтау шарала­ры жалғасуда. Шетелдегі елшілік­тері­міздің жанынан Абай орталықтары ашыла бас­тады. Ақынның шығар­ма­шылығын жүйелі зерттеу үшін Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті жанынан Абай академия­сы құрылды.
Біз бәсекеге қабілетті мемлекет болу үшін Абай мұрасын естен шығармауымыз керек. Себебі ұлт ретіндегі жаңару идея­сы да оның көзқарасымен үндесіп жат­қаны анық.
Келесі жылы Қазақстан Тәуел­сіз­дігі­нің 30 жылдығын атап өтеміз. Бірақ ке­зінде ұлы ойшылды қатты толған­дырған кейбір келеңсіздіктер қоғамда әлі де кездеседі. Өкінішке қарай Абай айт­қан «бес дұшпаннан» толық арылып болған жоқпыз.
Азаматтарымыздың арасында жал­қаулық пен сөзуарлық жиі кездесетіні қынжылтады. Бұлар бұрынғыша той­құмарлықтан тартынбай, күнделікті тынымсыз тірлікті дәріптеудің орнына, әрбір қоғамдық оқиғадан саяси астар іздейді де отырады.
Абай халықты той тойлауға емес, еңбек етуге, рухани кемелденуге шақырды. Абайдың ұлағаты әлі күнге дейін маңызын да, құндылығын да жоғалтқан жоқ. Сондықтан біз оның терең ойларына, келешектің келбетіне үңілген көрегендігіне таңырқаудан жалыққан емеспіз. Абай ілімі бүгінгі бірқатар бағыттарға орайлас келеді.&nbsp;&nbsp;
Ең алдымен, білім игеру. Біз бү­кіл әлемді ақыл-ой мен парасатты пайым арқылы ғана мойындата аламыз. За­ман талабына сай білім алу интел­лек­туалды ұлт қалыптастыруға жол ашады.
Екінші, тәрбие мәселесі. Сон­дықтан, өскелең ұрпаққа дұрыс бағыт берген жөн. Ақынның «Пайда ойлама, ар ойла, талап қыл артық білуге» деген өсиетін әрдайым санаға сіңіру қажет.
Үшінші, жаңа кәсіп игеру. Ақын әр қазақ өз ісінің шебері болса деп ар­­ман­дады. Әсіресе бәсекелестікке толы ал­мағайып заманда мұның мәні зор. Абай: «Мал керек болса, қол­өнер үй­ренбек керек. Мал жұтай­ды, өнер жұта­майды» дейді. Біз ең­бекке, жаңа өнер иге­руге деген көзқа­расымызды түбе­гейлі өзгертуге тиіспіз. Байлықтың да, бақыттың да кілті – өзің сүйген кәсіпте.
Төртінші, ынтымақ мәселесі. Абай әрдайым қоғамның береке-бірлі­гін арттыруға ден қойды. Ол «Біріңді, қазақ, бірің дос, көрмесең істің – бәрі бос» деп, елді татулыққа шақырды.
Біз аса күрделі кезеңді бастан өткеру­деміз. Осындай сәтте бір-бірімізге қол ұшын беріп, өзара мәміле мен ынты­мағымызды арттыра түсу аса маңызды. Кемеңгердің де жан-жүре­гімен тілегені жұртының амандығы мен ұлтының тұтастығы еді. Сон­дық­тан бүгінгідей қиын шақта Абай мұ­расына жүгіну өте өзекті&nbsp; болып отыр.
Абай өнегесінің құны дәуір алмасқан сайын артпаса, кемімейді. Ол баршаға түсінікті әрі күллі адамзатқа ортақ. Оның қара өлең болып өрілген және қара сөз болып төгілген оралымды ойлары әлі күнге дейін өмірлік бағдар болып келеді.
Ұлтының болашағы үшін қам жеген ұлы ойшыл күллі жұртшылықты да махаббат пен мейірімге үндеді. Ақынның осындай адамгершілік қағидаттары еліміздің бүгінгі ұрпақтары үшін де аса қажет.
Мемлекет тәуелсіздік жағдайында ұлттық сананы қайта жаңғыртуға және жаһандану өзгерістеріне бейімдеуге жалпыұлттық&nbsp; тұрғыдан басымдық беріп отыр.
Ұлы данышпан елдік мүддені әрдайым жоғары қоюға, алған білім мен тәжірибені халық игілігіне жұмсауға шақырды. Бүкіл адамзат үшін даму үрдісін осындай ұстаным арқылы ұғыну әрдайым маңызды болмақ.
Абай – біздің ұлтымыз бен жұрты­мыз­ды танудың төте жолы. Ұлы ақын бізге мазмұндық тұрғыдан өлшеу­сіз, ха­­лық­тың рухани азығына айнал­ған мұра қалдырды. ХХІ ғасырға қадам бас­сақ та, Абайдың көзқарасы заман­ауи із­гі­лік қағидаттарына және Қа­зақ­стан қо­ғамының басты құндылық­тарына, оның бірлігі мен берекесіне толықтай сай ке­летіндігіне тағы да бір мәрте көз жеткі­земіз.
Ұлы данышпан ұлттың рухани мә­дени, адами бет-бейнесін асқан көре­гендікпен сипаттаған. Оның ұлылығы да осында.
Абайдың даналық сөздері қазақ халқының алтын тұғыры, түп негізімізге үңіліп, ұлттық ұстынымызды іздеген көп­теген ұрпақтың басын біріктіретін мәң­гілік рухани тірек болып қала бермек.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев&nbsp; «Абай сөзі – қазақтың бойтұмары» деген бо­латын. Бұл тұжырым бізді ақын әлеміне терең бойлауға, жаңаша ойлауға мін­деттейді.
Қазір елімізде абайтанумен айна­лы­сатын бірнеше ғылыми-зерттеу орталығы бар. Осылардың жұмы­сын жүйелеп, елордамыздағы Абай акаде­миясының төңірегіне топтастырған жөн. Академия барлық зерттеу меке­мелерінің жұмысын ғылыми тұрғыдан үйлестіруші міндетін атқара алады.
Алдағы уақытта гуманитарлық пән­дер­дің бөлінбес бөлшегі ретінде «Абай­тану» курсын оқыту мәселесін қолға алу керек. Жаңа философиялық және саяси ұстаным тұрғысынан «Абай­та­ну» оқулығы мен хрестоматиясын әзір­леу қажет. Сондай-ақ Абайдың «толық адам» ілімі жан-жақты әрі терең зерттелуге тиіс.
Біз Абайды ХІХ ғасырда өмір сүріп, ХХІ ғасырдың сөзін сөйлеген данышпан ретінде әлемге танытуымыз керек. Сонымен қатар оны ұлттық сананы жаңғыртуға зор ықпал еткен рухани реформатор ретінде дәріптеуге міндеттіміз.
Түптеп келгенде, әрбір қазақ Абай­мен мақтануға тиіс! Халқымыздың ұлы перзентінің торқалы тойы құтты болсын!
[Egemen.kz](https://egemen.kz/article/244790-qasym-zhomart-toqaev-abay-%E2%80%93-rukhani-reformator© egemen.kz)

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Мәдениет

Мемлекет және қоғам қайраткері Ұзақбай Қарамановтың мүсінін ашу рәсімі өтті (ФОТО)

Қызылордада Абайды ұлықтауға арналған 600-ден аса шара өтті

Асанас қалашығында кешенді археологиялық қазба жұмыстары басталды

Бүгін Шәмші Қалдаяқовтың туғанына – 90 жыл

Рухани жаңғыру: Қазақ тіліне аударылған 30 жаңа оқулық таныстырылды

Қазақ әдебиетіндегі ислам діні

«Абай мұрасының ұлттық әдебиет пен мәдениеттегі маңыздылығы» тақырыбында республикалық онлайн конференция өтті

Қызылордада республикалық далалық семинар өтті

Абай Құнанбайұлы туралы 15 дерек

Ләйлә Төрешова: Хәкім Абайға деген құрмет ұрпақтан-ұрпаққа толастамасын деп тілейміз

Сайлаубай Әбішев: Абай – ұлы ойшыл, ұлы дала перзенті

Қасым-Жомарт Тоқаев: Абай – рухани реформатор

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Мәдениет

Мемлекет және қоғам қайраткері Ұзақбай Қарамановтың мүсінін ашу рәсімі өтті (ФОТО)

Қызылордада Абайды ұлықтауға арналған 600-ден аса шара өтті

Асанас қалашығында кешенді археологиялық қазба жұмыстары басталды

Бүгін Шәмші Қалдаяқовтың туғанына – 90 жыл

Рухани жаңғыру: Қазақ тіліне аударылған 30 жаңа оқулық таныстырылды

Қазақ әдебиетіндегі ислам діні

«Абай мұрасының ұлттық әдебиет пен мәдениеттегі маңыздылығы» тақырыбында республикалық онлайн конференция өтті

Қызылордада республикалық далалық семинар өтті

Абай Құнанбайұлы туралы 15 дерек

Ләйлә Төрешова: Хәкім Абайға деген құрмет ұрпақтан-ұрпаққа толастамасын деп тілейміз

Сайлаубай Әбішев: Абай &#8211; ұлы ойшыл, ұлы дала перзенті

Қасым-Жомарт Тоқаев: Абай – рухани реформатор

Сайлаубай Әбішев: Абай – ұлы ойшыл, ұлы дала перзенті