<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> «Горилла ішіп ал да, өзіңді сергек сезін!», «Горилла ішіп, күшті бол!», «Энергетикалық сусындар өн бойыңды сергітеді!» деген жарнамаларды қай жерде болсын көзіміз шалып қалады. Кез келген сауда орындарында бұндай энергетикалық сусынның түр-түрі қаз-қатар тізіліп тұр. Қызық. Бағасы қымбат болса да оған сұраныс жоғары. Ал, анығында атышулы сусыннан болашақ ұрпақтың денсаулығына көл-көсір зиян келуде деп ғалымдар мен дәрігерлер дабыл қаққалы біраз уақыт өтті. Осыны ескерген Еуропаның бірқатар елдері бұл сусындардан бас тарта бастаған. Қазақтар бұл сусынның денсаулыққа зиян екенін біле тұра тұтынуды тоқтатар емес. Сусынның сатылуына ешқандай шектеу қойылмаған. Тіпті, мектеп жасындағыларға да кедергісіз сатылып жатыр.Соңғы кездері ел арасында «Горилла ішкен екен, содан қайта тұрмапты. Горилланың салдарынан көз жұмыпты» деген сөздерді жиі естіп жүрміз. Мүмкін сондықтан сергіткіш сусынның қауіптілігі қоғамдағы күрделі мәселеге айналып отыр.Мәліметтерге сүйенсек, бүгінде оны әлемнің 170-тен астам мемлекеті тұтынады екен. Демек, жаһан жұртын алаңдатып отырған мәселе ортақ. Мамандардың сөзіне сүйенсек, сусында кофеин басым және оның құрамында бетакаротин, креатин, таурин аминқышқылы, глюкоза, матеин, гуарана тропикалық жемісі бар. Енді әрбірінің қасиетіне жеке тоқталсақ. Кофеин жүрек-қан тамыр жүйелерінің жұмысын жақсартады, әсерінен ми жұмысы жеделдейді. Каротин ағзадағы майды қышқылдандырады, нәтижесінде бұлшық ет жиырылып, шаршау бәсеңдейді. Таурин аминқышқылын медицинада жүрек ауруын емдеу үшін қолданады. Бірақ, 0,5 литр энергетикалық сусынға не себепті 1000 мг таурин қышқылы қажет екені түсініксіз. Яғни, қаптамасындағы құрамының өзі түсініксіз. Энергетикалық сусындарға байланысты сұрақ көп. Соның анығын мамандардың өз аузынан естігенді жөн көрдік. Аудандық емхана невропотологы Жанна Искендированың ойын білген едік.<blockquote>– Қазір үлкендер тұрмақ, жас адамдардың кенеттен жүрек тоқтауынан, инфаркттен көз жұмуы жиілеп кетті. Өйткені бұл сусындардың құрамында қант пен кофеин басымырақ. Қантты адам ағзасын ақырын тұншықтыратын тажалға теңеуге болады. Осындай құрамды сусындар бізде глюкоза мөлшерін шамадан тыс көтеріп жібереді. Енді ойлаңыз, энергетиктерді қайта-қайта бірінен соң бірін ішсең, инсулин гармоны бөлініп үлгере алмайды, жағдай ушығуы мүмкін. Қазір жастар осы сусынға әуестенгені соншалық сәнге айналып барады. Бірақ оның әсері 3-4 сағатқа ғана созылады. Алынған энергия жоғары процентпен әлсіздік, ұйқы басу немесе керісінше ұйқысыздық, келе-келе ашуланшақтыққа, тіпті депрессияға да ұшырататыны бүгінде дәлелденді. Сол себепті шаршауды, ұйқының бұзылуын энергетикалық сусынмен реттеуге болмайтынын естен шығармау керек. Адам ағзасындағы табиғи энергетикалық қуат нәрлі аспен, уақытылы тынығу, дене шынықтырумен толығады. Оның үстіне энергетикалық сусынның қалқанша бездің ұлғаюына, қызметінің бұзылуына әсері бар. Қалқанша бездің қызметі төмендесе, ақыл-ой тежеледі. Жұмыс істеу қабілеті төмендейді. Есте сақтау қызметі әлсірейді. Үнемі шаршап тұрады. Бірінші кезекте бұл сусындарды тұтынуға жас шамасына және денсаулық көрсеткіштеріне байланысты шектеулер қойылған. Соның ішінде бізде 18 жасқа дейінгі балаларға қолдануға рұқсат етілмеген. Өкінішке қарай дүкен сөрелерінде еркін сатылады. 18 емес, оданда жас балалардың тұтыну көрсеткіштері жоғарылап келе жатқандығына алаңдап отырмыз. Мұндай өнімдер тікелей 18 жастағы балаларға және жүкті әйелдерге, бала емізетін аналарға, сонымен бірге жүрек қан тамырлары жүйесіндегі ақауы бар адамдарға қолдануға рұқсат етілмейді. Осы жағын аса ескеру қажет. Өкінішке қарай бізде күнделікті өзінің тұтыну құты бір ғана шыныаяқ болса, кейбір жастағы адамдар тұтыну мөлшерінен асырып жібереді. Адам ағзасына ең пайдалы кәдімгі қара су ғой, – дейді маман.</blockquote>Осы орайда айта кетейік, энергетикалық сусынды пайдалануға қатысты шетелде бірнеше сот ісі болған екен. Ирландиялық спортшы үш құты энергетикалық сусын ішкеннен кейін баскетбол алаңында жан тапсырыпты. Ал, Швецияда энергетикалық сусын мен алкогольді араластырып пайдаланған үш адам би алаңында көз жұмған. Ресейлік мамандар да сусын жастардың арасында инсульттің көбеюіне ықпал етіп отырғанын айтып, дабыл қағуда.Біздің елімізде де осы энергетикалық сусындарға қатысты мәселені халық қалаулылары мінберлерде көтеріп, Үкіметке қайта-қайта сауал жолдап келе жатыр. Ал, Қазақстанның мемлекеттік бас санитарлық дәрігері 2013 жылы «Сергітетін компоненттері бар сусындарды сатуға тыйым салу туралы» қаулыны бекітті. Қаулыда «орта және арнаулы орта білім беретін мекемелерде, жоғары оқу орындарында, денсаулық сақтау мекемелерінде, жасөспірімдер мен жастар көп жиналатын орындарда, мәдени-көпшілік шараларда энер¬гетикалық сусындарды сатуға тыйым салынады» деп анық көрсетілген. Бірақ бұл қаулының қаншалықты күшіне енгені, тиісті шаралардың қолданылғаны күмән тудырады. Сондай-ақ өткен жылы мамыр айында Денсаулық сақтау министрлігінің өкілдері құрамында қанты бар сусынға акциз енгізу арқылы бағасын бес жылда 45 пайызға дейін көтеруді ұсынды. Өйткені олар тәтті шырын жүрек ауруы, қант диабеті мен семіздікке қатысты көрсеткішке кері әсер тигізіп жатыр деген пікірде.Маманның айтуынша, 2022 жылғы жүргізілген зерт¬теулердің нәтижесінде Қазақстанда тікелей 11 мен 15 жас аралығындағы 42,6 оқушы энергетик сусындарды күнделікті 3 пайыз қолданады. Ал аптасына бірнеше рет қолданатын тұтынушылардың көрсеткіші 17,5 пайызды көрсеткенін атап өтті. Бұл сусындарды көп мөлшерде тұтынған жағдайда осындай жүрек қан тамырлар жүйесі және неврологиялық сипаттағы аурулардың туындау қауіпі жоғарылай түседі, – дейді олар.Статистикалық көрсеткіш бойынша елімізде құрамында қанты бар сусын шығаратын 431 компания бар. Оның 95 проценті – шағын кәсіпорындар. Бұл ретте алкогольсіз сусын мен шырындар қауымдастығының өкілдері жаңа өзгеріс мақұлданса, сусынның бағасы шарықтайтынын айтады және олар бұл бастамаға түбегейлі қарсылық танытуда. Қазір көпшілік талқысына түскен ұсынысты Қаржы министрлігі жан-жақты қарастырып жатыр.Еліктіргіш сусынды тек жастар ғана емес, үлкендер де тұтынады. Әсіресе, үнемі жол үстінде жүретін көлік жүргізушілеріне таптырмас сусын екен. Күннің ыстығында тоңазытқыштағы салқын сусынды құмары қанғанша сіміретіндер көбейді. Олар оның зиян екенін біле тұра бас тартпайтыны ойландырады. Жақыны ажал құшқанда немесе ауруға шалдыққаннан кейін ғана өкініп жатады.Сонымен қатар, газдалған сусындардың арасында кока-коланы көп ішкен еркектердің белсіздік (ұрықсыздық) кеселіне шалдығу қаупі бар. «Кока-кола» компаниясы өкiлдерiнiң айтуынша, сусынның негiзгi құпиясы кошениль құртынан алынатын азық-түлiк қоспасында екен. Әдетте оның құрамына қант, кока ағашының жаңғағы, фосфор қышқылы, кофеин, карамель, көмiрқышқылы қосылады деп көрсетiлетiн. Ендi өндiрушiлер сусынның түсiн өзгертетiн бояу ретiнде қолданылатын кошениль құртының еш зияны жоқ деп елдi сендiруге тырысуда.&nbsp;Дегенмен, «кока-коланың» адам ағзасына келтiрер залалы күннен-күнге дәлелденiп отыр. Егер жүргiзiлген тәжiрибелерге сүйенсек, бiр стакан кока-колаға салынған кесек ет бiраз уақыттан кейiн бүрiсiп, кiшiрейiп кетедi екен. Дәрiгерлердiң пайымдауынша, кока-кола, әсiресе, балалардың бас сүйегiне, ойлау қабiлеттерiне орасан зор зиян келтiредi. Жалпы газдалған сусынды мөлшерден тыс пайдалану адам ағзасындағы кальций, темiр секiлдi ең маңызды элементтердi жойып, есесiне құрамындағы есiрткi зат өмiрiңiздi екi есеге қысқартады. Есесiне «кока-коланы» тот басқан заттарды, айғыздалған әйнектi сүртуге пайдалансаңыз, керегiңiзге жарайды. Америкалық денсаулық сақтау орындары «Кока Коланың» рак ауруын туғызуға тікелей «септігін» тигізетінін анықтап отыр. Сусын құрамындағы карамельдің шын мәнінде қоңыр қызыл канцерогендердің қосындысы екені анық болды. Кола өндірушілердің карамель деп жүргені үй жағдайында қантты ерітуден алынатын тәтті емес. «Кока колалық карамель» - аммиак, сульфит және шекерді реакциялау барысында пайда болатын, адам ағзасына зияны орасан сұйықтық. Бұл қосынды бауыр және қалқанша безі рагының өріс алуына жол ашады. «Кока-кола» компаниясы шығаратын 4 өнімде жасанды карамель пайдаланылады. Ал, оның екеуіне аммиак қосылатынын білген Вашингтондық ғалымдар дабыл қағуда. Джон Стит Пембортон деген фармацевт адамға қуат беретін шәрбат ойлап тауып, оған адамды сергітетін кока жапырағын қосқан. Бұл өсімдік көпшілікке «кокаин» деген атпен таныс. Сол уақытта кока жапырағына тыйым салынбаған еді. Уақыт өте келе шәрбат саудаға шығарылады. Есірткіден басқа оның құрамында спирт те болған. Көпшіліктің өтініші бойынша спирт құрамнан алынып тасталып, оның орнына оңтүстікафрикалық «кола» жаңғағының дәмі қосылды. Бірақ сусын тым тәтті болып кетті. Оның дәмін аз да болса кетіру үшін, шәрбатқа су қосуға тура келді. Міне, осылайша Кока-Кола пайда болды.Коланың сыртындағы жазуды есепші Фрэнк Робинсон ойлап тапқан. 1886 жылы Кока-Кола газдалып сатыла бастады. Пембортонның жаңа кәсібі бірден алға баспаған. Ақша аз түсе бастаған соң, ғалым шәрбат формуласын Аза Кендлер деген кісіге 2000 долларға сатып жібереді. Америка Құрама Штаттарына келген кезінде қалтасында небәрі 1 доллар 75 центі ғана болған Аза Кендлер идеяны жандандырып, «Coca-Cola Company» компаниясының негізін қалайды. 1903 жылы кока жапырағына байланысты қоғамның пікірі өзгеріп, ол құрамнан алынып тасталады. Соңғы статистикаға жүгінсек, Американың ұлттық сусынына айналған Кока-Коланы әлем бойынша бір минуттың ішінде 8000 адам тұтынады. Оның әзірлеу құпиясы жазылған қағаз жеті қат жердің астында сақтаулы.Жақында әлеуметтік желіде қуаттандырғыш сусыннан зардап шеккен бір жігіттің оқиғасы тарады. Күні бойы компьютердің алдында жұмыс істейтін азамат күн сайын 5-6 құты сергіткіш ішетін көрінеді. Тіпті түскі астың орнын да осы сусын басқан. Салдарынан жүрегі екі рет тоқтап, дем алуы қиындап кеткен. Жазбаны жігіттің әбден қиналып, азаптанғанын көрген ауруханадағы көршісі жариялады. Бұл - энергетик сусынның зиянын дәлелдейтін тағы бір мысал. Бұндай мысалдарды тізбектей берсек өте көп. Қорыта келе, денім сау болсын десеңіз, энергетикалық сусыннан бас тартқан абзал. Бойға күш те, қуат та беретін табиғи таза су. Ал сіз «Горилланы» дос тұтасыз ба?Әсел РзаеваФото: interiorscafe.ru

Газдалған сусынның зиянын білесіз бе?

Жаңақорғандық кәсіпкер қажетсіз қалдықтардан табыс табуда 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> &nbsp;Кеше облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібевтың төрағалығымен өткен мәжілістен кейін Сырдария ауданының әкімі Берік Сәрменбаев ауданда туризмді дамыту мәселесіне қатысты нақты тапсырмалар жүктеді.<blockquote>– Аймақ басшысы Нұрлыбек Машбекұлы Нәлібаев «Елімізде туризмді дамыту – мемлекеттік саясаттың басым бағыттарының бірі. Бұл арқылы біз өңірдің экономикалық жағдайының жақсара түсуіне, әлеуметтік мәселелердің шешілуіне қол жеткіземіз.&nbsp;«Туристік қызмет туралы» Заң аясында мемлекеттік қолдаудың нақты тетіктері айқындалды» деп атап өтті. Сондықтан туризмді дамыту аудан экономикасына серпін береді. Осы бағытта жұмысты жауапкершілікпен атқару қажет, – деді аудан әкімі Берік Әбдіғаппарұлы.</blockquote>Жалпы, Қызылорда облысының 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарына сәйкес туризмді дамытуға меже белгіленген болатын. Соған сәйкес, ауданға өткен жылы 143.4 млн. теңге инвестиция тартылған.Айта кетейік, «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» автожолының Ақжарма және Шаған елді мекендерінің бойында 2 сервистік қызмет көрсету кешені жұмыс жасайды.&nbsp;Сервистік кешендердегі қонақ үйлерге былтыр 599 адам келген.

Берік Сәрменбаев: Туризмді дамыту аудан экономикасына серпін береді 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Адамның адами болмысы мен асыл қасиеттері отбасында қалыптасатыны даусыз. Отбасында алған үлгі-өнеге, тәлімтәрбие арқылы ғана еліне, жеріне, Отанға деген сүйіспеншілік сезім орнығады. Ал отбасындағы басты құндылық ұлттық тәрбие деуге болады. Сол ұлттық тәрбиенің дәнін себуші жанның бірі – әжелер екені даусыз. Тұла бойы тұңғышын атасы мен әжесінің тәрбиесіне беріп, «атасы мен әжесінің баласы» деп есептеп, солардың бауырына басатын ұлт қазақ қана.Бауыржан Момышұлы бір сөзінде «Бесік жырын білмейтін аналар көбейді, ертегі айтып елітетін әжелердің азайып бара жатқанынан қорқамын» деген екен. Расында, заман өзгерді деп жаңашылдыққа салынып, балаларымыздың қолына смартфон ұстатып, ертегінің орнына түрлі мультфильм көргіземіз. Ал бесік жырын айтудың орнына даңғаза әуендерді қойып сәбиді жұбатып жүргеніміз жасырын емес. Ескіліктің сүрлеуінде қалған салт-дәстүрлеріміздің құндысын қайта жаңғыртып, мәдениетімізге сай әдеп-ғұрыптарға жан бітіру керектігін айтып та жазып та келеміз. Ендеше балаға ертегі айтудың маңызын насихаттап, өнегелі әжелердің өмір өрнегін көпшілікке ұсынғанды жөн санадық.&nbsp;Шиеліде жасы сексенді алқымдаса да кітапқа құмар әжей бар. Ол дүниеге 9 баланы әкеліп, кеудесіне алтыннан алқа таққан батыр ана, өнегелі әже Қалдан Ахметова. Көзінің жөнді көрмейтіндігі кедергі келтірсе терезеден түскен сәуленің жарығына жантая кетіп, жастығының астынан кітабын суырып оқи жөнеледі. Немерелері келген-кеткен сайын «Кітапханаға жаңадан кітап келді ма? Біле жүріңдер, ала келіңдер» деп отыратын әжелерімен әңгіме дүкен құрғанды ұнатады. «Әже, әже» деп айналшықтап жанынан шықпайтын немерелеріне батырлар жыры, ертегі мен дастандарды айтып береді. Әңгімені әріден қозғайтын әженің сөз саптауы да ерекше. Байырғы салт-дәстүр, ырым-тыйымдарды айтқанда өмірлік азық, рухани байлыққа кенеліп сала бересіз.&nbsp;<blockquote>– Ертегі, аңыз, қазақтың тарихы балалар тәрбиесінде маңызы зор құндылықтар. Қиял әлемінен қанат қағып шыққан бүлдіршін аңыз әңгімемен жетіледі. Одан кейін қазақтың тарихын шығармаларына арқау еткен ақынжазушылардың шығармаларымен шыңдалады. Бойда қуат, жанарда сәуле барда ұрпағыма ұлағатты тәрбие бере алсам бабалар ізін жалғағаным емес пе? Кейде ертегі айтсам немерелерім «Әже, сақа деген не, құрық деген не?» деп түсінбей жатады. Осындай сәтте баланың тап-таза санасына тағылымды дүниелерді жаттатқызуға тырысамын, – дейді Қалдан әже.&nbsp;</blockquote>Сол себепті әже тәрбиелеген бала сөздің қадірін біледі, орнымен сөйлеп, сөзді тауып, нықтап айтады. Немересін баласынан ыстық көретін ата-әжелеріміз бұрындары кішкентай қарадомалақтарын бір елі қастарынан тастамайтын. Бала үнемі үлкендермен бірге жүріп, олардың өнегелі әңгімелерін, тарихтан шерткен сырларын, ән-жырларын, шежірелерін тыңдап өседі. Немересін жырмен жұбатып, әнмен әлдилеп, ертегімен еліткен Қалдан әже әдемі қартаюдың үлгісіне айналып отыр. Елін қорғаған батырдың ерлігі мен өрлігін өнеге етіп ұрпақ тәрбиелеуде. Осылайша бала ерте жастан-ақ бабалар жүрген жолды біліп өсіп, өз елінің, ата-бабасының тарихынан хабардар болады. Даланың дана қарттарының қолында өскен бала қай кезде де рухани дүниесі бай, ұлттық намысы жоғары, көргенді, көпшіл болып өседі.&nbsp;Осыдан-ақ, ұрпаққа ұлағатты тәрбие беріп, оларды адами келбет ауанынан алыстатпау үшін ақ жаулықты «әжелер мектебінің» өзіндік рөлі барын аңғаруға болады. Әже өнегесі ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан ұлы құндылық, тәрбиенің қайнар көзі. Әже алдын көріп, тәлімін алғандардан қазақтың сүт бетіндегі қаймағындай болып, тарихта есімі қалған ұлылар қатары көп-ақ. Зередей зерделі де ұлағатты әжеден аңыз-әңгімелер мен жырдастандар тыңдап өскен бала Абай дана Абайға, қазақтың ұлы ақынына, зор тұлғаға айналды. Ал Айғанымдай әженің өнегесін көріп, тәрбиесін алған Шоқан кім болды? Өз тұстастарының алды, қазақтың маңдайына біткен жарық жұлдызына, халық мақтанышына айналды. Бұдан өзге Біржан сал, Мұхтар сынды қазақтың маңдайалды, біртуар азаматтары да әженің тәрбиесін көрген, әженің алақанынан түлеп ұшқан. Тізбелей берсек, «әже мектебінен» сусындап өскен ұлылар саны мұнымен шектелмейді. Осы мысалдардан-ақ әженің қоғамдағы орны мен маңызы айшықталып тұр.

Қалдан Ахметова: Бойда қуат, жанарда сәуле барда ұрпағыма ұлағатты тәрбие бергім келеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> «Байқоңыр» ғарыш айлағынан келесі ұшырылым 2024 жылдың мамыр айының соңына жоспарланған. Халықаралық ғарыш станциясына (ХҒС) «Прогресс МС-27» жүк тасымалдау кемесін ұшыруға дайындық жұмыстары жүргізіліп жатыр, деп хабарлайды ҚазАқпарат.&nbsp;<blockquote>«Жұмыстар ғарыш айлағының 254-ші учаскесінің монтаждау-сынау корпусында жүргізіліп жатыр. С.&nbsp;П.&nbsp;Королев атындағы „Энергия“ зымыран-ғарыш корпорациясының мамандары ғарыш жүк көлігі электрмен жабдықтау жүйесінің күн батареяларын тексерді. Сонымен қатар, жүктер мен жабдықтарды ХҒС-қа жеткізуге дайындау жалғасуда»,&nbsp;— деп хабарлайды Роскосмостың баспасөз қызметі.</blockquote>Қазіргі уақытта ХҒС-та Роскосмос ғарышкерлері Олег Кононенко, Николай Чуб, Александр Гребенкин, сондай-ақ американдық астронавтар Лорал О’Хара, Мэттью Доминик, Майкл Барратт және Дженнет Эппс жұмыс істеп жатыр.&nbsp;«Прогресс МС-27» жүк кемесі бар «Союз-2.1а» зымыран тасығышын «Байқоңыр» ғарыш айлағының 31-ші алаңынан ұшыру 2024 жылғы 30 мамырда Астана уақытымен сағат 14:42–де жоспарланған.Фото: Роскосмос

Байқоңырда «Прогресс МС-27» ғарыш жүк тасығыш кемесі ұшуға дайындалып жатыр

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> &nbsp;«Қазгидромет» РМК ел аумағында 15 мамырда болатын қауіпті метеорологиялық құбылыстарға болжам жасады.Синоптиктердің мәліметінше, оңтүстік циклоны мен онымен байланысқан атмосфералық фронталды бөліктер ҚР территориясының басым бөлігінде өз әсерін сақтайды.<blockquote>«Найзағай ойнап, жаңбыр жауады, шығыс пен орталықта қатты жаңбыр, бұршақ жауып, дауыл соғады. Тек елімідің солтүстігі, солтүстік-батысы мен оңтүстік-шығысында жауын-шашынсыз ауа райы болады. Республика бойынша желдің күшеюі, түнгі және таңертеңгі сағаттарда солтүстігі, солтүстік-батысы мен орталығында тұман күтіледі», деп жазды ведомстводан.</blockquote>Қызылорда облысының Қазалы ауданында, Түркістан облысының шөлді аудандарында, Абай облысының Үржар ауданында төтенше өрт қауіпі күтіледі.Фото: turkystan.kz

Бүгін бұршақ жауып, дауыл соғады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Сырдария ауданы әкімі Берік Сәрменбаев алтын құрсақты аналармен кездесіп, Аналар күні мерекесімен құттықтады, деп хабарлайды аудан әкімінің баспасөз қызметі.Аудан басшысы құрметті жандарды қалай ардақтаса да шектеу жоқ екенін атап, ардақты аналарға мемлекет тарапынан қолдау көп екеніне тоқталды және өңірде атқарылып жатқан жұмыстарды жеткізді.<blockquote>– Ана – тіршіліктің тірегі, отбасының берекесі, бүкіл адамзаттың тәрбиешісі. Бала тәрбиесіне қашанда ұлт тәрбиесі деп қараған дана халқымыз ұрпақ өсірген аналарымызды ардақтап, аялай білген. Барлық уақытта да ең қымбат ұғымдарды – Отан мен Жерді – Ана атымен байланыстырған.</blockquote><blockquote>Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың тапсырмасымен, облыс әкімі Нұрлыбек Машбекұлы Нәлібаевтың қолдауымен ардақты жандар үшін аймақта ауқымды жұмыстар атқарылуда. Атап айтқанда, өңірде құны 1,7 млрд теңгені құрайтын «Анаға тағзым» орталығы ашылды. Бүгінде орталық аналарымыздың басын қосып, салиқалы жиындарды өткізетін тәжірибе алмасу алаңына айналып отыр. Өңірімізде дәстүрлі түрде «Анаға тағзым» республикалық форумы өткізіліп келеді. Форум аясында қаламызда жаңадан 1000 орындық Өнер орталығы ашылып, жұмысын бастады. Одан бөлек, құны 1,5 млрд теңгені құрайтын Отбасы орталығы пайдалануға берілді. Аймақ басшысының бастамасымен Сыр өңірінде биыл «Руханият жылы» деп жарияланды. Аталған жыл аясында 7 ауданда «Руханият» орталықтарының құрылысы жүргізілуде. Оның ішінде, неке қию залы, музей, мұрағат, жастар орталығы, ардагерлер мен аналар үйі және тәулік бойына жұмыс істейтін кітапханасы бар. Орталықтарда аға буын мен жастар бір-бірімен араласып, бірлескен жобаларды жүзеге асырады, жас буын үлкендердің ақылын тыңдап, тәжірибе алмасады. Сонымен қатар, мәдени-көпшілік іс-шаралар, концерттер, мерекелік кештер өткізіліп, тұрғындар жиі келетін мәдениет ошағына айналады. Міне, осындай іс-шараларда аналардың өнегесін дәріптеу болашақ үшін қажет. Кемел келешек жолында ана рухы мен ана мейірімі арқылы аудан дамуына қосып келе жатқан мол үлестеріңіз үшін шынайы алғысымды білдіремін, – деді Берік Әбдіғаппарұлы.</blockquote>Кездесуде аудандық ардагерлер кеңесінің төрағасы М.Келдібаев пен қадірлі аналар өздерінің жүрекжарды лебіздерін білдіріп, мерекелік құттықтауларын жеткізді. Алтын құрсақты аналарға аудан әкімінің «Құттықтауы» табыс етіліп, сый-құрмет көрсетілді.Айта кетейік, бүгінде аудандағы 40 мыңға жуық халықтың 51 пайызын әйел-аналар, қыз-келіншектер құрайды. Олардың басым көпшілігі білім, денсаулық, мәдениет салаларында қызмет жасайды. Ауданда 270 «Алтын алқа», 617 «Күміс алқа» иегері, 56 «Батыр ана» бар.

Алтын құрсақты аналар құрмет төріне көтерілді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Балалардың өнеріне бағыт берген «GN» академиясы туралы бұрыннан да бірнеше рет айтылып жүр. Жастарды қолдау мақсатында жан басына қаржыландыру тетігі арқылы өз ісін бастаған бұл академияның аты бүгінде өз өнерпаздарының арқасында республикаға танымал болды десем де болады. Осы жолы да шәкірттерінің жаңа қырын ашып, жас та болса жетекшілік еткен ағай-апайларымен бірге Алматы қаласындағы халықаралық сайысқа барған өнерпаздар жүлделі орын алып, Арал ауданының абыройын асқақтатып қайтты.&nbsp;«Жеті Өнер» VIII Халықаралық балалар мен жастар шығармашылық фестиваль-конкурсы 2017 жылдан бері «Жеті Өнер» шығармашылық орталығының ұйымдастыруымен өткізіледі.Басты мақсаты педагог-ұстаздар мен конкурсанттардың байқау барысында өзара достасуына жол ашып, білім беру саласының педагогикалық қызметкерлерінің шығармашылық қызметіне дем беру және балалар мен жастарға көркем эстетикалық тәрбие беру, дарынды жастарға шығармашылық тұрғыдан қолдау көрсету болып табылатын фестиваль Елбасының&nbsp;«Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» атты жолдауындағы&nbsp;бес негізгі басымдықтың бірі «Адами капитал сапасын жақсарту»&nbsp;атты төртінші басымдығында көрсетілген&nbsp;«Қала мен ауыл мектептері арасындағы білім беру сапасының алшақтығын азайту қажет»&nbsp;деген міндетіне сүйене отырып, еліміздің қалалық, аудандық, ауылдық білім беру мекемелерінің өнерлі жас буындарының басын қосып, өзара сайысуына мүмкіндік беруді көздейді.Биылғы жылы VIII рет ұйымдастырылып жатқан фестиваль-конкурсқа ауданымыздың атынан «GN Academy» өнер орталығының оқушылары барды. Шын талантты шәкіртті баптау да, сайысқа дайындау да үлкен қажырлылықты қажет етеді. Ал оның өнерінің әділ қазы алқасынан әділ бағалануын көру, балалар мен ата-ананың алғысын алу өнерге баулыған бапкер үшін ең жоғарғы баға. Осы жолда аянбай еткен еңбектің, төгілген тердің арқасында шәкірттердің жеткен жетістігі көп.Сайыста «Вокал» үйірмесі бойынша Іңкәр Жеткерген (жетекшісі: Бекұлан Тұрғанбаев) бас жүлде, «Заманауи би» үйірмесі бойынша «Bablgam», «Baby monster» би топтары, жеке би орындауы бойынша Меруерт Нұржанова бас жүлде, «Гимнастика» үйірмесі бойынша «GN dance» тобы (жетекшісі: Гүлбаршын Жақсылықова) бас жүлде иеленіп, Түркияның Стамбул қаласына жолдама жеңіп алды.Бұдан бөлек, жеке би өнерінен Адина Алмасқызы, Айым Жайлаубай, Нұрила Амангелділер І орынды қанжығасына байлап, қуанышты еселеді. Айта кетейік, барлық би топтары мен жеке бишілердің жетекшісі – Абзал Ержанов.Алматыдай алып шаһарға өнерлі балаларды апарып, кішкентай ауданның атын шығарған, орасан зор еңбектің жемісін осылай татқан жетекшілердің де еңбегі бағаланып, «Үздік дарынды балалар жетекшісі» медальімен және «Құрмет грамотасымен» марапатталды. Жас та болса көптеген жетістікке жетіп, ортасында өзіндік орнын қалыптастырған Нәзерке Әлиқызы да «Үздік ұжым директоры» ретінде марапат төрінен көрінді.«GN» академиясының шәкірттері нағыз өнердің шыңына лайықты балапандар. Оларға алдағы болатын халықаралық сайысқа сәттілік тілеп, тек биіктен көрінуін тілейміз.&nbsp;

Өнерпаздар аудан абыройын асқақтатты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бұл 10 жылға жуық күрделеніп келген мәселе болды. Оған да кеше нүкте қойылғандай.Өздеріңіз білетіндей, Аманөткел ауылдық округіне қарасты Ақшатау елді мекеніндегі білім ұясының көнеруі осындағы шағын жұртты жайсыздандырған еді. Көптен бері мәселе болып келгені рас. Оған дәлел – кеше ғана жаңа мектептің іргетасының қалануы.Арал ауданы әкімі Аманжол Оңғарбаев 60 орындық білім ордасының кірпішін қалау рәсіміне арнайы барып, ақшатаулықтардың қуанышына ортақтасты. Өз лебізін білдірді.<blockquote>«Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы «Өскелең ұрпақтың үйлесімді дамуы мен бақытты балалық шағы – біздің жалпыұлттық міндетіміз» деп, балаларға терең әрі тағылымды тәрбие беру қажет екенін атап өтті. Өздеріңіз жақсы білесіздер, Президентіміздің және Үкімет деңгейіндегі жан-жақты қолдаудың нәтижесінде аймағымызда тың жобалар жүзеге асуда. Бүгін, міне, жарасымды істің жалғасы ретінде облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың тікелей қолдауымен Ақшатауда жаңа оқу орнының іргетасы қалануда. Бұл нысан ауылдағы барша жеткіншектердің сапалы білім алуына толықтай мүмкіндік береді», – деді Аманжол Сақыпұлы.</blockquote>Құрылыс басында ел азаматтарымен бірге ауыл ардагері Ш.Жұбатханов бата берді.Айта кетейік, ел Президентінің 2025 жылға дейін 3 ауысымдық және апаттық жағдайдағы мектептерді жою жөніндегі тапсырмасына сәйкес, Арал ауданында 2023-2025 жылдар аралығында 10 мектеп құрылысын салу жоспарланған. Оның 4-еуі «Жайлы мектеп» бағдарламасымен жүзеге асуда. Аталған жобада Арал қаласы және Сексеуіл кентінен салынып жатқан білім ұялары биылғы оқу жылында ел игілігіне табысталады. Ал келесі оқу жылында тағы 2 мектепті жаңа №5 мөлтек ауданында және Жақсықылыш кентінде пайдалануға беру жоспарланған.

Ақшатауда жаңа мектеп бой көтереді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Шежірелі өлкенің келісті келбетін айшықтап, даңқын асыратын тау тұлғалы азаматтардан кенде емес. Оларды ұрпағы ұлықтап, есімін көше атауларына ұсынып та жатыр. Дегенмен, сол тақтайшалардың әралуандығы Шиелі ауданының көркін қашырып, сырттан келген адамды адастырып жібереді.Бүгінде көше мен елді мекен атауларының төңірегінде қордаланып қалған мәселе жетерлік. Оның үстіне кейінгі кездері көшелерге елге еңбегі сіңбеген, беймәлім адамдардың аттарының берілуі жайлы да баспасөзде жиі айтылып жүр. Жалпы көшелерге ат беру қоғамның әр саласын дамытуға сүбелі үлес қосқан, елін-жерін жаудан қорғауда еңбегі сіңген бабалар мен отан­шыл, елжанды азаматтарды ел есінде мәңгі сақтау мақсатын көздейді. Алайда, бұл үдеден шықпайтын жандардың есімі көше атауына беріліп жатқандығы да мәлім. Ол былай тұрсын көше атауы жазылған тақтайшалардың үлгісі мен өлшемінде де бірізділік жоқ. Бұл мәселенің анық-қанығына жету үшін аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің бас маманы Нұршат Бағдатұлымен хабарласқан болатынбыз.&nbsp;<blockquote>– Көше атауы жазылған тақтайшаларды көбіне ұрпақтары салдырып жатады. Сондықтан олардың сәулеті мен әрлеуі өзгеше болады. Оларға белгілі бір талап қойылмайды. Ал негізі көше белгілері көк түсті шағын тақтайшалармен беріледі, – дейді сала маманы Нұршат Бағдатұлы.&nbsp;</blockquote>Қойнауына 95 жылдық тарихты бүгіп жатқан Шиелі ауданының әлеуметі мен экономикасы дамып, қанатын кеңге жайып келеді. Кәсібі дөңгелеп, несібесі артуда. Халқының тұрмысы да түзелген. Әсем ғимараттар бой көтеріп, ел игілігіне беріліп жатыр. Алайда, осы бір әттеген-ай дейтін тұсымыз бар. Даңқы тасып, абыройы асқақтаған Шиеліге сырттан қонақ көп келеді. Ал олардың көзіне бірінші көше атаулары жазылған тақтайшалар түседі. Барар жеріңе дәл тауып бару үшін де сол белгілерге жүгінетініміз анық. Дегенмен, қалталылардың қалауымен дүркіретіп салынған белгілер мен жол бойында тұрған шағын көк тақтайшадағы көше атауларына қарасаңыз адасасыз. Бірі үлкен, бірі шағын, бірі тым кішкентай көлемде орнатылған тақтайшаларды бір қалыпқа келтіруді қолға алсақ қайтеді?&nbsp;Сонымен қатар ата-бабасына ескерткіш орнатып, көше атауына есімін бергісі келетін адамдарға арнайы бір талап қойылса. Себебі, бірінің дәулеті тасып даңғарадай белгі орнатса, келесісінің оған шамасы жете бермейді. «Көрпесіне қарай көсілген» қазақтың арасында бұл да бақталастықты тудырып, түсініспеушілікке апармасына кім кепіл?! Одан қала, ауданның да келбетін кері тартатыны белгілі. Көше атаулары жазылған тақтайшалардың үлгісі, түсі, өлшемі бірдей орналастырылса, аудан көркі ажарлана түседі. Сондай-ақ көлік жүргізушілерінің де, сырттан келген қонақтың да, халықтың да көзінде жаттанды болып қалар еді.

Шиелі: Cәулеті мен әрлеуі өзгеше тақтайшалар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> &nbsp;Бүгін Халықаралық отбасы күні қарсаңында еліміздің барлық өңірінде «Біздің күшіміз бірлікте» республикалық акциясы басталды. Акцияны Президент жанындағы Әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөнiндегi ұлттық комиссия ұйымдастырды. Облыс әкімі жанындағы әйелдер істері және отбасылық-демографиялық саясат жөніндегі комиссиясының үйлестіруімен су тасқынынан зардап шеккен Ақтөбе облысы, Ырғыз ауданына 30 тонна гуманитарлық көмек жөнелтілді. Онда төсеніш, жастық, көрпе, гигиеналық заттар, балалар жөргектері, ересектер және балалар киімдері, тұрмыстық заттар, азық-түлік және т.б. керекті заттар бар. Гуманитарлық көмекті жинауға қаладағы барлық мекемелер мен тұрғындар атсалысты.Арнайы іс-шараға қатысқан комиссия төрағасы, облыс әкімі аппаратының басшысы Шахмардан Байманов және комиссия мүшелері су басқан аймақтар халқына ізгі тілек білдірді.Еске салсақ, Сыр жұртшылығы су тасқыны болған өңірлерге белсенді түрде көмек қолын созуда. Республикалық қайырымдылық акциясына облыстың барлық мемлекеттік мекемелерімен қатар, ірі кәсіпорындар, компаниялар, меценаттар, партия және Қазақстан халқы ассамблеясының құрылымдары, волонтерлер айрықша үлес қосты.Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың қолдауымен Қызылорда облысынан еліміздің Қостанай, Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Атырау, Солтүстік Қазақстан облыстарына 738 адам, 216 арнайы техника жіберіліп, көмек көрсетілуде. «Торғай Петролеум» мұнай компаниясы 50 млн. теңгенің гуманитарлық көмегін берсе, ауыл шаруашылығы тауарөндірушілері 100 тоннаға жуық ақ күрішпен қамтамасыз етті.Қала және аудан әкімдіктері ұйымдастырған «Күшіміз – бірлікте» акциясына облыстың жанашыр азаматтары мен волонтерлер жұмылды. Жинақтау пункттері ашылып, су тасқыны басталғаннан бүгінгі күнге дейін Сыр өңірінен 150 млн. теңгенің гуманитарлық көмегі жөнелтілді.Мұнан бөлек, облысқа Батыс Қазақстан өңірінен уақытша келген 103 оқушы мен 10 жетекшісі «Қамбаш» олимпиадалар және қосымша білім беру орталығына орналасырылып, 5 мезгіл ыстық тамақпен қамтамасыз етілді.Ал, Атырау облысының 100-ден аса тұрғыны Қызылорда қаласына орналастырылып, тиісті көмек көрсетілуде.

Сыр жұртшылығы «Біздің күшіміз бірлікте» республикалық акциясына үлес қосты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Ел экономикасын дамытушы кәсіпкерлік саласы соңғы уақыттары Арал ауданында көкжиегі кеңіп келеді. Оған дәлел түрлі демалыс орындары мен сауда қатарларының бой көтеруі. Өз кезегінде кәсіпкерліктің даму динамикасының өсуі ауданның айшықты келбетін қалыптастырумен қатар, халық қажетін өтеп отыр. Осы ретте аудандық кәсіпкерлік, өнеркәсіп және туризм саласын дамыту бойынша атқарылған жұмыстар легі туралы айталық.Иә, барлығымыз байқағандай соңғы жылдар кәсіпкерлік қарқынды дамып келеді. Соның ішінде жастардың өз кәсібін игеруіне мемлекет тарапынан жасалып отырған қолдаулар да септігін тигізуде. Біздің бөлім қызметкерлері үстіміздегі жылдың 1 қаңтарында талдау жасады. Нәтижесінде Арал ауданында жалпы шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 5862&nbsp;бірлікке жеткендігін байқадық. Оның ішіндегі жұмыс істеп тұрған шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері 5559 бірлікті құрап,&nbsp;тіркелген субъектілердің ішіндегі жұмыс істеп тұрғандардың үлесі – 94,8 пайыз болды. Сондай-ақ, шағын және орта кәсіпкерлікте 9247 адам жұмыспен қамтылған. Бұл алдыңғы жылмен салыстырғанда 125 пайызға өскен. Ал өнім өндіруге келетін болсақ, шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінде 8654 миллион теңгенің өнімі өндіріліп, 169,7 пайызға өсім көрсеткен екен.Арал ауданында бөлшек және көтерме сауда көлемі жыл сайын артып келеді. Әсіресе бөлшек сауданың үлесі басым. Өткен жылы Арал&nbsp;ауданындағы бөлшек сауда 11,9 млрд. теңгеге&nbsp;жетіп, алдыңғы жылдардың кезеңімен салыстырғанда&nbsp;108,4 пайызға артты. Осы жерде айта кету керек, бұл көрсеткіштің артуы аудандағы сауда және қызмет көрсету саласы қарқынды дамып келе жатқандығын білдіреді.&nbsp;Сонымен бірге өнеркәсіп кәсіпкерліктің күретамыры. Өткен жылы өнеркәсіп және өңдеу өнеркәсібі жоспарланған межеден артық нәтиже көрсетіп, көңіл марқайтып отыр. Кеңінен тоқталатын болсақ, Арал ауданында өнеркәсіп және өңдеу өнеркәсібі өндірісінің оң динамикасы қалыптасты. Өнеркәсіп орындары 31,3 млрд. теңгенің өнімін өндіріп, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстарғанда өнеркәсіп өнімінің көлемі 103,9 пайызға артты. Оның ішінде өңдеу өнеркәсібі бойынша 21,6 миллиард теңгенің өнімі өндіріліп 103,4 пайызға өсім көрсетті.Жаңа атап өткеніміздей кәсіпкерліктің дамуы тартылған инвестицияның да өсім алып отырғандығын айқындай түседі. 2023 жыл қортындысымен ауданның негізгі капиталына салынған инвестиция көлемі 24,4 миллиард теңгені құрап, алдыңғы жылмен салыстырғанда 140,3 пайыз өсімді құрап отыр. Оның ішінде 56,5 пайызы жеке сектордың үлесі.Тағы айта кетерлігі, бүгінгі күні кәсіпкерлер қайтарымсыз гранттық қаржылар, жастарға арналған және «Ауыл аманаты» жобаларының 2,5 пайыздық төмендетілген несиелерін, сонымен қатар кәсіпкерлерге арналған 6 пайыздық несиелерді рәсімдеп кәсібін одан әрі жандандыруда. Еді бірі өз кәсібін бастауға мүмкіндік алуда. Ауданда несиелендіру бойынша мемлекеттік бағдарламалар мен жалпы қаржы институттары арқылы&nbsp; 269 жобасы несиелендірілді. Оның ішінде, «Өңірлік инвестициялық орталық» арқылы 38 жоба, «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ арқылы 44 жоба, «ІІ дәрежелі банктердің жеңілдетілген несиелері» арқылы 67 жоба, «Арал ырысы» несие серіктестігімен 24 жоба, Жастарға арналған несиелендіру бағдарламасы арқылы 24 жоба және «Ауыл аманаты» несиелендіру бағдарламасы бойынша құны 444,5 млн. тенгенің 72 жобасы қаржыландырылды.&nbsp;Жыл басынан бері «Кәсіпкерлікті дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған «Ұлттық жобасының» аясында 138 жоба 400 АЕК көлміндегі грант қаражатын алды. &nbsp;Сондай-ақ, 2-5 млн. теңге көлеміндегі грант қаражатына жалпы құны 9,62 млн. теңге болатын 2 жоба қол жеткізді. Олар «Шыны талшықты шатыр өндірісі» &nbsp;және «Шұлық өндірісі» жобалары.Қазіргі күні кәсіп ашуға ниетті жандар баршылық. Олардың тың жобалары Арал ауданының әлеуетін арттырып, ахуалын тұрақтандырады. Және сауда саласындағы бәсекелестікке төтеп бере алады.&nbsp; Сондай-ақ, ауданда Бірыңғай индустрияландыру картасы, Жалпы ұлттық жобалар Пулы және Өңдеу өнеркәсібі жобаларының Пулына 2024-2026 жылдары іске қосылатын жалпы құны 171,7 млрд. теңгені құрайтын 10 инвестициялық жоба енгізілді. Оның ішінде 2024 жылы Жалпыұлттық жобалар Пулы аясында құны 500 млн. теңгені құрайтын іске қосылғанда 10 адамды тұрақты жұмыспен қамтитын «Sinooil» ЖШС «Жанармай құю станциясын ашу» жобасын іске қосу жоспарда. Аталған жоспарлы жұмыстар жүзеге асқанда ауданың кәсіпкерлік саласы өз жетістігін еселей түсетін болады.&nbsp;

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Қоғам