Сыбайлас жемқорлық орын алған қоғамда даму динамикасы мүлде болмайды. Жемқорлық жайлаған салада серпін қалыптастыру да мүмкін емес. Қазақстан дамушы елдер қатарында болғандықтан онымен күрес мемлекеттің басты саясатының бірі екені айтпаса да түсінікті. Негізінен онымен күрескеннен алдын алған әлдеқайда тиімді. Осы ретте Жалағаш ауданы әкімінің сыбайлас жемқорлық профилактикасы бағытында атқарған жұмыстары да аз емес. Ал оның нәтижесі қалай? Осы және өзге де бірқатар сауалдың жауабын білу үшін Жалағаш ауданы әкімі Ардақ Ибраимовпен сұхбаттасқан едік...
– Ардақ Әбдіғаппарұлы, Президенттің Жарлығымен бекітілген Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың 2022-2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын және оны іске асыру жөніндегі іс-қимыл жоспарынан туындайтын тапсырмаларды жүзеге асыру бойынша нендей шараларды қолға алдыңыздар?
– Бұл мақсатта профилактикалық шаралар тұрақты түрде жүргізілуде. Ол үшін аудан әкімдігі жанынан арнайы құрылған комиссия жұмыс жасауда. Сыбайлас жемқорлықтың алдын алуда жергілікті атқарушы органдармен атқарылған жұмыстарды халық арасында кеңінен ақпараттандыру мақсатында жергілікті газет бетіне, әлеуметтік желілерде және аудан әкімдігінің ресми сайтына мақалалар тұрақты жарияланып келеді. Тұрғындардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағыттағы құқықтық ақпаратқа барынша қол жеткізуін қамтамасыз ету мақсатында аудан әкімінің сайтында «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері» атты жеке бөлім ашылып, атқарылған жұмыстар бойынша мәліметтер тоқсан сайын енгізіліп отыр.
– Жаңа сіз айтып отырған комиссия отырысында осыған дейін қандай мәселелер қаралды?
– Жалағаш ауданы әкімдігі жанындағы Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі комиссияның былтыр 4 рет кезекті отырысы өтті. Онда аудан әкімдігіне қарасты мекемелер, кент, ауылдық округ әкімдері мен құқық қорғау органдары басшыларының атқарған жұмыстары бойынша есебі тыңдалды. Кент, ауылдық округ әкімдеріне, аудандық бөлімдер мен мекеме басшыларына ай сайын сыбайлас жемқорлық тәуекелдері мен осал тұстарына аса мән беріліп, мекеменің қызметіне ішкі талдау жұмыстарын жүргізіп, сыбайлас жемқорлық көріністеріне қарсы бағытталған шараларды күшейту тапсырылып, бақылауға алынған. Бұл ретте қызметкерлермен персоналды түрде профилактикалық әңгімелесу жұмыстарын жүргізу және заңнама талаптарын қатаң сақтау керектігі жөнінде ай сайын ескертпелер беріліп отыр.
Тұрмыстық жемқорлықты жою, халыққа қолайлы орта қалыптастыру бағытында әзірленген арнайы видеороликтер аудан әкімдігінің фейсбук парақшасына жарияланды. Кент, ауылдық округтерде, мемлекеттік мекемелерде, мектептер мен аурухана ғимараттарында және халық көп шоғырланатын орындарда ақпараттық-насихаттық үнпарақтар ілінген. Жалағаш кентінде, ауылдық округтерде және Халыққа қызмет көрсету орталығында «Сыбайлас жемқорлыққа жол жоқ», «1424-ке хабарласыңыз» тақырыбында билбордтар мен кернеулер орнатылды. Барлық мекемеде және оларға қарасты ведомстволық бағынысты мекемелерде жемқорлық тәуекелдерін болдырмау үшін қажетті шаралар қабылданып, бақылауға алынған.
– Жалпы қызмет сапасына кері әсер ететіндіктен одан әсіресе мемлекеттік қызметкерлер ада болғаны дұрыс. Бірақ қоғамда жалпы жемқорлықты жою үшін қайтпек керек?
– Әрбір мемлекеттік қызметші сыбайлас жемқорлықтың алдын алуға өз үлесін қосса, осы бағыттағы жұмыстар оң нәтижесін береді. Сондықтан сыбайлас жемқорлықтың алдын алу, онымен күресу – барлық мемлекеттік қызметшінің міндеті. Қоғамға жемқорлықтың теріс салдары туралы ақпаратты дұрыс жеткізу олардың сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетінің қалыптасуына, өз құқықтары мен міндеттерін терең ұғынып, жете түсінуіне және орындауына септігін тигізеді. Ол үшін ең алдымен қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптасуы керек. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы сана қалыптасқан жағдайда ғана адам адамгершілікке жат қылықтардан бойын аулақ ұстай бастайды, заңға қайшы келетін әрекеттерді жасауға жол бермейді. Ал қоғамда сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру, рухани құндылықтарды арттыру, адалдық пен әділдікті қалыптастыру – барлығымызға ортақ міндет.
– Жалпы аудан бюджетінен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер, квазимемлекеттік сектор субъектілерінде сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне талдау бола ма?
– Әрине, «Сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізудің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» ҚР Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі Төрағасының 2016 жылғы 19 қазандағы №12 бұйрығына сәйкес, былтырдан бастап ішкі талдау жұмыстары жүргізіліп келеді. Биыл аудан әкімдігіне қарасты 5 дербес бөлімде, аудан әкімінің және 8 ауылдық округ әкімінің аппараттында сыбайлас жемқорлық тәуекелдеріне ішкі талдау жүргізіліп, талдау нәтижесімен қалыптасқан ұсыныстар уәкілетті органға жолданды. Аудан әкімі және кент, ауылдық округ әкімі аппараттары мен аудан әкімдігіне қарасты дербес бөлім қызметкерлері қолданыстағы заңнамаларға сәйкес жеке табысы туралы декларациялар уақытылы тапсырып отыр.
– Жалпы ауданда сыбайлас жемқорлық фактілері осыған дейін орын алды ма?
– Жеке және заңды тұлғалардан мемлекеттік қызметкерлердің сыбайлас жемқорлық және олардың құқықтарын өрескел бұзу фактілері жөніндегі арыз-шағымдар түскен жоқ. ҚР әкімшілік рәсімдік-процестік кодексіне сәйкес, Жалағаш ауданы бойынша аудан әкімінің аппараты, кент, ауылдық округі әкімдерінің аппараттары және аудан бюджетінен қаржыландырылатын атқарушы органдарда жеке және заңды тұлғалардың өтініштері мен хаттарына арналған жәшіктер талапқа сай орнатылған. Аталған мекемелерде «Сенім телефондары» белгіленіп, бұл туралы аудандық «Жалағаш жаршысы» газетінде жарияланды.
– Қоғаммен ашық байланыс орнатуда нендей шаралар қолға алынды?
– Бұл мақсатта ауданда азаматтарға құқықтық көмек көрсету шеңберінде тоқсан сайын «Халықтық заңгер» акциясы өткізілуде және барлық кент, ауылдық округтерде «адалдық бұрышы» жұмыс жасауда. 2024 жылы үкіметтік емес ұйымдармен жүзеге асырылатын мемлекеттік әлеуметтік тапсырыстарға 5 млн теңге қаралып, ол бойынша 13 жоба іске асырылады. Есепті кезеңде аудан бойынша сыбайлас жемқорлық сипатындағы қылмыстар, құқық бұзушылықтар орын алған жоқ. Мұның барлығы сол қолға алған жобалардың жемісі деп білемін. Алдағы уақытта аудан әкімдігі тарапынан Сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясаттың 2022-2026 жылдарға арналған тұжырымдамасын, оны іске асыру жөніндегі іс-қимыл шеңберінде пәрменді шаралар қабылданып, нақты жұмыстар жүзеге асады. Жемқорлықпен күрес – ортақ міндет. Осы мақсатта ойымыз тоғысқанда біз жасаған жұмысымыздың жемісін көреміз. Негізінен онымен күресті әр адам өзінен бастағаны баршамызға тиімді.
– Сұхбатыңызға рахмет!
Сұхбаттасқан
Кенжетай ҚАЙРАҚБАЕВ