Kyzylorda-news.kz Мемлекет тарапынан денсаулық сақтау жүйесінде скрининг тексеріс енгізілген. Уақытында жүргізілген тексерулер аса ауыр ауруларды ерте кезеңде анықтауға және емдеуді бастауға көмектеседі. БАҚ өкілдерімен өткен брифингте Жалағаш ауданының бас санитары Гүлзираш Айымбетова осылай деді.
Спикер ауруларды ерте сатысында анықтау және алдын алу үшін профилактикалық медициналық тексерудің маңызды екенін айтады. Яғни емханаға бір рет бару арқылы арнайы тексеру әдістерін қолдана отырып, скринингтің түріне байланысты қатерлі ісік немесе басқа да аурулардың болуының алдын аласыз немесе олардың пайда болу ықтималдығын уақытында анықтайсыз.
Басқарма басшысы журналистердің «Тексеріс қалай жүргізіледі?» деген сауалын да жауапсыз қалдырмады. Спикердің сөзінше, профилактикалық қарап-тексеру дәрігерге дейінгі, білікті және мамандандырылған кезеңдерді қамтиды. Дәрігерге дейінгі кезеңде 3 жасқа дейінгі балаларда дененің өсуі мен салмағын анықтайды, бас пен кеуде қуысының көлемін өлшейді. Ал 7 жастан бастап физикалық және психо-әлеуметтік дамуын бағалайды, қан қысымын өлшейді, көру және есту өткірлігін анықтайды, ЭКГ-ға түсіреді.
Екінші кезеңде теріні және бас терісін, шырышты қабықтарды тексереді, қалқанша без аймағын, пальпациялайды, кеуде, омыртқа, аяқ-қолдарды тексереді, тынысалу, ас қорыту жүйелерінн де тексеру жүргізіледі. Патологиялық өзгерістер анықталған жағдайда баланы бейінді маманға қосымша тексеруге жібереді. Мамандандырылған кезеңді бейінді мамандығы бар дәрігерлер жүргізеді.
– Қазіргі таңда Денсаулық сақтау министрінің алға қойған мақсаттарының бірі – халық арасында ауруды ерте анықтау және дер кезінде емдеу. Бізде №74 бұйрыққа сәйкес асқынудың алдын алу мақсатында тексерулер жүргізіледі. Скринингтік тексеру – диспансерлік есепте тұрмайтын науқастарды белгілі бір жас мөлшеріне сәйкес тексеруден өткізу. Жүректің ишемиялық ауруы, артериялық қан қысымы, қант диабеті, глаукома, сүтбезінің қатерлі ісігі, жатыр мойнының қатерлі ісігі және коллоректалді қатерлі ісік ауруларының алдын алу мақсатында скринингтік тексеру ерлер мен әйелдер арасында 30 бен 70 жас аралығында, 40 пен 70 жас және 50 мен 70 жас аралығында әрбір аурудың мөлшеріне сәйкес жүргізіледі. Соның ішінде жатыр мойнының қатерлі ісігі 4 жылда бір рет және жоғарыда атап өткен басқа дерттерге 1-2 жылда бір рет жүргізіледі. Өзіңіздің тұрғылықты мекен-жайыңыздағы емханаңызда аймақтық дәрігеріңіз және медбикеңіз арнайы жоспар құрады. Ол жоспарда әрбір науқас тегі бойынша жоспарға кіреді. Яғни сізді бірінші үш кезеңнен тұратын тексеруге шақырады. Бірінші кезең – тексеруалды кезеңі. Сізге емханаңыздан хабарласып, тексеруге шақырады. Емханаға келгеннен кейін сіздің жасыңызға сәйкес белгілі бір тексеріс түрін, мысалы, қатерлі сүт безі ісігіне тексерісті немесе ультрадыбыстық тексерулерді жүргізеді. Бұл – екінші кезең. Ал соңғы үшінші кезең – тексеріс нәтижесін ала отырып, сізді арнайы маманға жібереді. Мысалы, маммолог, онколог немесе кардиолог маманына жолдама беруі мүмкін. Осы мамандардың жіті қарауынан кейін сіздің тексеру нәтижеңізге сүйене отырып, диагноз қойылып немесе диспансерлік есепке алу туралы не сіздің денсаулық тобыңызды анықтау арқылы тексеруді аяқтайды. Бұл тексеріске жататын науқастардың барлығы – диспансерлік есепте тұрмайтын науқастар. Яғни бұл – халық арасында аурудың ерте алдын алу үшін жасалатын жұмыстардың бірі, – деді ол.
Осы ретте «Скринингте өту елдің әр азаматы үшін тегін бе?» деген сауал туындауы мүмкін. Кешегі брифингте БАҚ өкілдері осы сауалды басқарма басшысына қойды. Спикердің сөзінше, профилактикалық қарап-тексеру және скрининг бойынша медициналық көмек ТМККК және МӘМС бойынша көрсетіледі. Яғни учаскелік дәрігердің қабылдауы ТМККК шеңберінде жүргізіледі. Сондықтан бәрі ақысыз әрі сақтандырылған тұлға мәртебесі қажет емес. Алайда пациентті консультациялық-диагностикалық қызметтерге, мәселен, кардиолог, эндокринолог және офтальмологтың консультациясы, талдаулар алу, рентгеннен өту немесе қандай да басқа тексерулерден өтуге жіберу үшін тұлғаның сақтандырылған мәртебесі болу керек. Өйткені бұл қызметтер МӘМС жүйесінде көрсетіледі. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры скринингтік зерттеулерге жыл сайын қаржы бөледі екен.
Гүлзираш Айымбетова 30-39 жас аралығындағы әйелдер мінез-құлық қауіп факторларын ерте анықтау мақсатында скринингтен өтуі керектігін айтады. Шылым шегу, дұрыс тамақтанбау, дене белсенділігінің төмен болуына немесе алкогольді шамадан тыс тұтынуға байланысты пациентке салауатты өмір салты мен дұрыс тамақтану жөнінде ұсынымдар беріледі. Ал 40-тан 70 жасқа дейінгі ерлер мен әйелдер артериялық гипертонияны, жүректің ишемиялық ауруын, қант диабетін және глаукоманы ерте анықтау үшін скринингтен өтеді. Қан қысымының, холестериннің, қан глюкозасының деңгейі және дене салмағының индексі анықталады.
– 30-дан 70 жасқа дейінгі әйелдер жатыр мойны обырын ерте анықтауға тексеруден өтеді, оның ішінде ПАП-тест және тереңдетілген диагностика, яғни кольпоскопия, биопсия және гистологиялық зерттеу, бейінді мамандардың консультациясын алады. 40-тан 70 жасқа дейінгі әйелдер сүт безі обырын ерте анықтауға екі проекцияда маммографияға тексеруден өтеді. Қажет болған жағдайда тереңдетілген диагностика нысаналы маммография, сүт бездерінің УДЗ, трепанобиопсия, пункциялық немесе аспирациялық биопсия, гистология, бейінді мамандардың консультациясы жүргізіледі. 50-ден 70 жасқа дейінгі ерлер мен әйелдерге мокульт-тесттің көмегімен колоректалдық обырды ерте анықтау үшін тексеруден өтеді, тереңдетілген диагностика жаппай бейне колоноскопия, оның ішінде наркоз, эндоскопиялық шертпелі биопсия, гистологиялық зерттеу арқылы мамандардың консультациясын алады.
Скринингтен өтерде нені ескеру қажет? Басқарма басшысы бұл сауалымызды да жауапсыз қалдырмады. Спикер көңіл-күйіңізге, денсаулығыңызға ешқандай шағым болмаса да, скринингтен міндетті түрде өту қажет дейді. Яғни профилактика – сіздің денсаулығыңызды қорғаудың маңызды әдістерінің бірі. Әлемдегі медицина қазір дәрігерлердің, мемлекеттің ғана емес, азаматтардың өздерінің де денсаулығы үшін ортақ жауапкершілікті көтеруге шақырады. Сондықтан жасына қарай жасалатын тексерулерді өткізіп алуға болмайды.