Сырбойылықтардың музыкаға деген махаббаты бөлек

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Интернет-әлемнің өз заңы, ұстанымы бар. Жоғары технология адамзаттың ажырамас бөлшегіне айналғалы саладағы алгоритм күрделене түсті. Мүдделер қақтығысы, геосаяси текетірес те салаға дендей еніп, қоғам қауіпсіздігіне нұқсан келтіруде. Осы орайда кәсіпкер, IT-маман Сәкен Кенжеевпен пікір алмасып, киберкеңістік турасында аз-кем сұхбат құрған едік.– Бүгінде кибершабуыл фантастикалық фильмдегі сюжет емес, шынайы өмірдегі қауіпті қаруға айналды. Әккі хакер кез келген электронды жүйенің күл-паршасын шығарып, қалауынша пайдалануға қауқарлы. Бұл тұрғыда мысал ретінде Ресей мен Украина арасындағы киберқақтығысты атасақ та жеткілікті. Сіздің ойыңызша, кибершабуылды тойтаруға Қазақстанның IT әлеуеті жете ме?– Қазіргі таңда түрлі коорпорацияның сайтына, көптеген елдің мемлекеттік порталына кибершабуыл жасалғанын естіп жүрміз. Ең жарқын мысал– Ресей саясаткері Дмитрий Медведевтің «ВКонтакте» әлеуметтік желісіндегі аккаунтының бұзылуы. Сондықтан киберкеңістіктегі шабуылды жоққа шығара алмайсыз. Дегенмен, ескеру қажет жайт бар. Ауқымды жүйеге шабуыл жасау кез келген хакердің қолынан келетін іс емес. Дүниежүзінде мұндай нәтижеге қол жеткізе алатын өте білімді әрі білікті IT-маман саусақпен санарлық. Олар да арнайы тапсырыс шеңберінде ірі компания, маңызды мемлекеттік мекеме сайтын, банк есепшотын нысанаға алады.Қорғану әлеуетіне келсек, киберқауіптен 100 процент қорғалған ел де, компания да жоқ. Небір күрделі жүйенің өзі сыр беріп, қарсы тараптың құралына айналғанына куә болудамыз. Алайда алдын алу шарасын жасау кезек күттірмейтін қадам. Бұл орайда Қазақстандағы мемлекеттік мекемелерге интернет желісі өзіндік тәртіппен, бақылаудағы жүйемен берілуде. Сол арқылы қызметкерлердің жағымсыз сайттарға кіруі тежелді. Себебі жағымсыз сайттар персоналды компьютердегі ақпаратты ұрлауға, вирус тасымалдауға таптырмас құрал.– Бірнеше жыл бұрын Facebook әлеуметтік желісі 1,5 миллиард қолданушының құпия дерегін сыртқа шығарып алды. Оқиғадан соң олқылықты мойнымен көтеріп, жауапкершілік арқалаған бағдарлама өкілін көрмедік. Қалтафон мен компьютерге тәуелді қоғам желідегі қауіпсіздікті &nbsp;қалай қадағалауы қажет?– Дұрыс айтасыз. Бірнеше мәрте Facebook әлеуметтік желісіндегі келеңсіздікті байқадық. Бұл тек аталған әлеуметтік желіге тән осалдық емес. Мәселен, Қазақстанда да азаматтардың жеке дерегінің әлеуметтік желіге тараған оқиғасын білеміз. Жоғарыда айтып өткенімдей, ешбір жүйе толық қорғалмағандықтан, әлеуметтік желі иелері жеке ақпараттың сақталуына жауап бермейді. Жеке дерек қауіпсіздігін қамтамасыз ету жолы ап-айқын. Ол үшін күдікті сілтемені бөліспеу, құпия фотосуреттерді «Google drive», «Яндекс Диск, «Облако Mail.ru» жүйесіне сақтамаған жөн. Әсіресе, қаржылық құжаттарға сақ болу артық етпейді. Себебі олқылықтың дені адамдардың салғырттығынан туындауда. Қолданушыларды білместікпен желіге жариялаған жеке басты растайтын құжатты аляқтар сол азаматтардың атына несие рәсімдеуге пайдалануы мүмкін. Демек, ең басты қорғаныс – сақ болу.– Әрине, рационалды ойлауға бейіммін. Алайда АҚШ-тың бұрынғы арнайы агенті, информатика саласының білгірі Эдуард Сноуденнің «технологияның көмегімен әлемдік бақылау қойылған» деген тұжырымы үнемі ойға жетелейді. Тіпті, атышулы үндеуден соң ұялы телефон мен компьютердегі бейнекамераны бүркеуді әдетке айналдырған жас көбейді. IT-маман ретінде аталған тұжырымға объективті баға бере аласыз ба?– Расында, қарапайым адам үшін мұндай тұжырым күлкілі көрінуі ықтимал. Десе де, бұл пікірге екіжақты қарау дұрыс. «Технологияның көмегімен әлемдік бақылау» – 7 миллиард адамның телефоны мен компьютеріне қосылып, үнемі қадағалау деген сөз емес. Яғни, пікірді тікелей түсінбеу қажет. Мысалы, Google-ді күнделікті қолданамыз. Керекті әрі мазалаған сауалдың жауабын сол жүйе арқылы анықтаймыз. Бірі «IPhone 13-ті қайдан алсам болады?» десе, енді бірі «Қай мемлекетте қатерлі ісікті емдейді?» деген сыңайдағы ақпарат іздейді. Міне, Google-дағы жасанды интеллект мәліметті саралап, халықтың тұрмысындағы қажеттілік пен өзгеріс дерегін коммерциялық мақсаттағы ақпарат етіп әзірлейді. Ал өз кезегінде ірі компаниялар ол ақпараттарды маркетинг саясатына қолданады. Қарапайым тілмен айтқанда, «Айфон» сұраған өңірге ұялы телефон сатуды күшейтіп, «қатерлі ісік» туралы ақпарат іздеген аймақта тиісті медициналық қызмет жарнамасын ұлғайтады. Эдуард Сноуденнің тұжырымының екінші тұсы шындыққа жақындау. Бұған дейін де компьютер, смартфонның микрофоны арқылы тың тыңдауға мүмкіндік беретін вирус, троян туралы айтылып келеді. Демек, бұл тұжырымды түбегейлі жоққа шығаруға да болмайды. Алайда аталған пікір дүрлігуге себеп емес. Қарапайым халықта халықаралық қауіпсіздікті шайқайтын дерек болмайтынын ескерсек, алаңдау орынсыз.– Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусиннің Сыр еліне сапары кезінде шалғай ауыл-аймаққа интернет жеткізу жолына қатысты идея айтқан болатынсыз. Ол жобаның ерекшелігі неде?– Министр Бағдат Мусинге шалғай ауылдарға интернет желісін жеткізу туралы идея айтқанымыз рас. Соңғы деректерге сүйенсек, облыс көлемінде 60-70 елді мекенге интернет желісі жетпеген. Министрліктің ұсынысы бойынша Starlink, OneWeb секілді әлемдік интернет жерсерігін аймаққа әкелу қажет. Әрине, әлемдік интернет жерсеріктерін пайдалану қызметтің құны қымбат, тарифі жоғары. Министрге шалғай елді мекендерге аталған интернет жүйесін біз секілді екінші деңгейлі жергілікті операторлардың қолдауымен жүргізу ұсынылды. Бұл бір күнде шешілетін мәселе емес. Билікпен бірлесе атқарылатын іс.– Әңгімеңізге рақмет!

Сәкен Кенжеев: Интернетке қолжетімділік – билікпен бірге шешілетін мәселе

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Көңіл көтеру мен таным кеңейту амалының тоғысар тұсы – цирк. Әсіресе, ерекше қимылдар, аңдардың қозғалысы көрерменді баурап, күйбең тірліктен бір сәт сергуге мүмкіндік сыйлайды. Ал сол ғажап өнердің өкілі болу қандай? Біздегі ахуал қай деңгейде? Аталған сауалдың жауабын Еуропа төрінде еңбек етіп жүрген жерлесіміз, цирк өнерінің жас өкілі Махмуд Алмастан білген едік.– Әңгімемізді алдымен цирк саласына келу жолыңыздан бастасақ. Ұзақ дайындық пен шеберлікті талап ететін бағытты таңдауыңызға не түрткі болды?– Бала кезімнен әртіс болуды армандадым. Түрлі кино кейіпкерін ойша сомдап, атақты рөлдерді ойнауды қалағаным жасырын емес. Осы арман жетегімен Алматыға аттанып, оқуға тапсыруға мүмкіндік туды. Алайда сәл өзге бағыт, жанама салаға келдім. Ол – цирк. Ж.Елебеков атындағы Алматы эстрада-цирк өнері колледжіне актер мамандығына қабылдануға балл жетпей, ұстаздардың кеңесінің нәтижесінде мен үшін жаңа бағытқа жол ашылды.Шынын айту керек, оқуға түскенше цирк өнерінен бейхабар едім. Алғашында бұл мамандықта да актерлік шеберлік үйретілетін болғасын қызыққанмын. Сол артықшылық үміт сыйлап, жаңылмайтынымды сездім. Дегенмен бастапқы кезең ауыр соқты. Сабақ мен күткендей жабық кабинет ішінде емес, цирк ішінде өтетін. Әуелгі 3 ай қиынға соқты. Арнайы жаттығулар, күшті талап ететін қимылдарды қйталау оңай емес.Әлсін-әлсін қайталау арқылы барлық талапты орындап, игеру жылдамдығын арттыруға мүмкіндік туды. Әр қойылымды орындаған сайын өзгесін жасап көруге құлшыныс артты.– Алғашқы толыққанды цирктік қойылымыңыз есіңізде ме?– Әрине, оқу орнында сабақпен қатар жеке қойылымдарға дайындалдық. Әр қойылымға кемінде 1 жылдай жаттығу қажет. Сондықтан бар ынтаны білім мен тәжірибеге салып, жетістікке қадам бастық дей аламын. Бұл орайда жаттықтырушының да рөлі зор екенін атап өткім келеді. Алғаш жолбасшым бола білген Әділет Тиканов ұстазымның орны ерекше. Ол мүмкіндігімді бағалау арқылы кәсіби жолымның ашылуына ықпал етті. Мені өнердің қыр-сырына баулып, үнемі рухани жанашыр бола білді. Тіпті, қиын сәтте ақыл-кеңесін аямаған ағаға да айналды. Сол азаматтың арқасында шаршамай еңбек етуді, арман-мақсатқа жету жолында табандылықты үйрендім. Өзі де «Сені шетелге шығарамын, болашағың зор» деп көп айтатын. Нәтижесінде Алматы циркінде Hello circus атты бағдарлама әзірлеп, алғашқы қойылымға қатыстым. Халықтың алдына шыққанда қобалжып, кейін көптің назарына бой үйрете бастадым. Венгрия елінде алғаш байқауға қатысқанда да сол сезімді бастан өткердім. Бірақ уақыт өткен сайын күш-жігер сенім қосып жетістіктің қақпасы ашылды. Мысалы, Испания елінде халықаралық фестивальге қатысқанда еш қорқыныш, алаң болмады. Бұл – кәсіби өркендеудің белгісі деп ойлаймын.– Тарихта арнайы оқу, дипломсыз жетістікке жеткендер жетерлік. Цирк маманына кәсіби білім қаншалықты керек?– Әдепкіде мен де солай ойлайтынмын. Бірақ оқуға түскеннен кейін пікірімнің қате екенін аңғардым. Кәсіби білімнің алғашқы көмегі – қауіпсіздік. Яғни, білікті мамандардан дәріс алу қойылым барысында орындалатын гимнастикалық әдістерді қауіпсіз жасауға мүмкіндік береді. Уақыт пен қимылды бақылау, әріптестерге кедергі келтірмеу, сахна мәдениеті де кәсіби білімді әртістің ғана қолынан келеді.– Қауіпті жаттығулар жасау таңсық емесі анық. Қойылым барысында жарақат алу жағдайы көп кездесе ме?– Иә, қауіпсіздік ережесін сақтамау, тәжірибенің аздығы, әріптес олқылығы жарақатқа әкеледі. Сондықтан бір әдісті 1 жыл қайталау арқылы қатесіз орындауға тырысамыз. Әбден жетіліп, бәрін ой елегінен өткізіп, ұжыммен байланыста қозғалыс жасасақ, жарақат аз болары анық. Дегенмен, жарақаттан қорқып циркке жақындамау – ерсі қадам. Цирк сонысымен құнды, қызықты.– Бүгінде Еуропаны аралап, ондағы тәжірибе мен көрермен талғамына қанықтыңыз. Қазақстанға қарағанда қандай айырмашылық бар?– Қазір қазақ тарихына негізделген және заманауи үлгідегі бірнеше қойылымды Еуропа төрінде сахналап жүрміз. Ондағы тұрғындардың өнерге ықыласы ерекше. Бізде танымал өнер түрлеріне ән, би, классикалық музыка жатса, ол жақта бәріне көңіл бірдей. Яғни, циркке де, биге де, спортқа да келетін көрермен саны жобалас. Бұл өнердің дамуына, саланың кенжелеп қалмауына ықпал жасайтыны сөзсіз. Алайда бұл қазақ көрермендері циркке келмейді деген сөз емес. Тек әлі де болса өнерге көзқарас бір жүйеге түспеді десек болады.– Әңгімеңізге рақмет! &nbsp;

Қызылордада цирк өнері өркендеп келеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Би жай қимылдан тұрмайды. Әр қимылдың өзіндік мағынасы бар. Тіпті, би өнері арқылы әр ұлттың тарихын, тұрмысын, салт-дәстүрін байқауға болады. Осындай нәзік, сыршыл өнердің қыр-сырын жетік меңгерген Тұржан Сұлтанбекпен сұхбаттасқан едік.– Би әлеміне алғаш қалай келдіңіз? Бұл өнер сізді несімен қызықтырды?– Кішкентай кезімнен бастап билегенді жақсы көретінмін. Мектеп кезінде арнайы брейк данс және хип-хоп би үйірмесіне қатысуға қатты қызығатын едім. Өкінішке қарай, ата-анам қатысуға рұқсат бермейтін. Одан қалды ол кездері ақшаның құны болғандықтан ба, 3000-5000 теңгені қалта көтермейтін еді. Сондықтан да өздігімнен үйрене бастадым. Би өнерінің әсіресе, заманауи бағытта өзінің арнайы стильдері бар. Біз еліктегіш халықпыз ғой. Жаңа әуен, би шықса да өзімізге икемдеп, құмартатынымыз. Мысалы, ата-анам 80-жылдары «ламбада» биін икеміне келтіріп, билеп үйренбейінше, дискотекаға бармайтынбыз деп айтып отырады. Негізінде солай әр заманның өзіндік талғамы мен сұранысы бар. Бүгінде жастар арасында кеңінен танылып жүрген заманауи биді көпшілік түсіне бермейді. Бірақ сыни пікірге қарамастан бұл биді халық бірте-бірте қабылдап келе жатқаны қуантады.– Қай елдің биін билегенді ұнатасыз? Қанша ұлттың биін білесіз?– Би – өнердің ішіндегі ең қиыны десек те болады. Шетел биін билегенді ұнатамын. Оның ішінде хип-хоп, дабстеп, таттинг, поппинг стильдерінде. Негізі мақтанғаным емес, кез келген биді таңдамай билей беремін. Ұлттық биге келсек, өзіміздің қазақ ұлттық биін және орыс халық биін білемін. Хип-хоп ішкі дүниенің іскерлігін, албырттылығын, жастардың жанданып, жанып тұрғанын танытса, брейк-данс спорттық үлгіге жатады.– Бүгінгідей нарықтық экономика жағдайында хореография мамандығына қызығушылардың қатары көп пе?– Хореография мамандығына түсу үшін ҰБТ-да маңызды 2 пән бар. Олар Қазақстан тарихы мен қазақ тілі, осы екі пән бойынша жоғары балл жинағандардың мемлекеттік грантты жеңіп алуға мүмкіндігі бар. Бұл екі пәнге қоса 2 шығармашылық емтихан тапсырады. Біріншісі – қазақ және халық биі, екіншісі – композиция және би қою қабілеті. Осылардың бәрінен жоғары балл жинаса, грант иегері бола алады. Ал сырттай оқуда арнайы орта оқу орнын бітірген түлектерге арналған қысқартылған оқу түрі ақылы. Онда 3 жыл оқиды. Қазіргі уақытта хореография мамандығына қызығушылар артуда. Хореография саласын біздің халық көбінесе менталитетіне жат санайтыны бар. Десе де, бұл да бір өнер екенін айтқым келеді. Өнер болғанда да ең нәзік те, сезімтал сала. Сондай-ақ бұл саланы жетік меңгерген жан ешуақытта жұмыссыз немесе қоғам назарынан тыс қалмайтыны тағы бар. Қазір жастарға арналған «Aсtion» және «Orda drive» деген екі би үйірмесін аштым. Биге қызығушылығы жоғары 20-дан астам шәкірт тәрбиелеп жатырмын. Осы тұста көпшілік «биге қатысу үшін қандай талап қойылады» деп көп сұрайды. Шәкірттеріме қоятын басты талабым – ең алдымен тәртіп, тазалық. Сондай-ақ биге келгенде өзін еркін ұстап, ұялмау керегін түсіндіремін.– Жалпы би өнерін үйренуге қанша уақыт кетеді? Биге икемі жоқ, бірақ биші болғысы келетіндер бұл саланы игеріп кете ала ма?– Биші болу үшін талант пен еңбек қажет. Қанша жерден талантты болса да, әр биді меңгеру үшін еңбек қажет. Жалпы бишіге қажетті қимылдарды игеру әр шәкірттің қабілетіне қарай бағаланады. Негізінде бір жыл жеткілікті. Биге икемі жоқ болса, хореограф болып, осы саланы игеріп кетуі қиын. Би өнеріне қызығушы жастардың табиғи дарыны болуға тиіс деп ойлаймын. Себебі, би өнерінің биік шыңын нағыз таланттар ғана бағындыра алады. Әрине, ерінбей еңбектенгендері ғана. Тәрбиелеп жүрген шәкірттеріме сол бақытты тілер едім. Белгілі жырау Алмас Алматов ағамыз айтпақшы, әрбір өнер иесі «өнерге бір күнде келмегенін және бір күнге келмегенін» ұғынса, бағынбас биік, алынбас асу болмайды.– Сахнада өнер көрсетіп жатқанда болған қызықты оқиғаңыз немесе естен кетпес сәтіңіз?– Алғаш 2015 жылы «Аction» заманауи би тобын құрдым. Сол кездері заманауи би топтары аз болатын. Топқа бірыңғай жігіттерді іздедім. Сөйтіп әрең дегенде 4-5 айда жігіттерді жинап, түрлі концертке дайындалып жүрдік. Тұрақты би залымыз да болмады. Қазан айында А.Тоқмағамбетов атындағы қалалық мәдениет үйіне би залын іздеп барғанбыз. Содан «Жұлдызды би алаңы» атты заманауи би сайысы қараша айында өтетінін естідік. Бір айдың ішінде тыңғылықты дайындалып, жарысқа қатыстық. Сайыста мықты үш топ болатын. Бірақ сайыс жеңімпазы бір топ қана.Сайыс нәтижесі жарияланатын тұста іштей қобалжыдық. Ең болмағанда сол сайыста үздік үштікке ілінсек деп қобалжыдық. Қатысушыларды алғыс хатпен марапаттап жатқан кезде, біздің топ өздеріне сенбегендіктен бе қатты уайымдады. Жүргізушілер «Action» би тобы дегенде қуанғанымыздан секіре беріппіз. Негізі сайыс шарты бойынша үш топ ғана жеңімпаз болу керек. Бірақ қазылар шешімімен біздің топты төртінші жеңімпаз команда ретінде қосқанын айтты. Сол би сайысындағы бастан өткерген сәттерім естен кетпейді.– Би өнерінде қай мәселе сізді алаңдатады?– Қазіргі таңда заманауи би, өкінішке қарай, қаламызда даму процесі өте төмен. Өйткені әлі де заманауи биге мән берілмей келеді. Дегенмен алдағы уақытта болашағынан үміт күттірер мықты бишілерді тәрбиелеп шығаруға болады.– Әдемі әңгімеңізге рақмет!

Тұржан Сұлтанбек: Биге кішкентайымнан құштармын

Өңірде мүмкіндігі шектеулі жандарға оң көзқарас қалыптастыру керек

Көлеңкелі экономикамен күрес күшейтілмек

Ержан Кенжеев: Кино түсіру – әлсіздерге арналмаған

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгінгіні бағалау мұрат болса, ертеңгі күнің – жарқын болашағың, ал кешегің – тарих. Әсілінде өткенді ұмытпау – парызың. Өткеннен жеткен асыл құндылықтар қайда сақталады? Әрине музейде. Жүздеген жәдігер мен тарих сырын сақтаған мұражайдан сан ғасырдан бері сақталып келе жатқан баға жетпес дүниелерді табасыз. Соның бірі – біздің өңірде орналасқан. Бүгінгі сұқбатымыз өлкенің рухани және материалдық құндылықтары жайлы Қызылорда облысының тарихи-өлкетану музейі КМҚК-ның аудандық тарихи-өлкетану музейі филиалының меңгерушісі Тимур Леденёвпен өрбімек.– Қайсыбір жылдары ауданымызда өлкетану музейінің болмауы кәдімгідей руханиятымызға әсер етіп тұратын еді. Қазір шүкір, сол ойықтың орны толып, сырттан келген қонаққа да, өзіміздің жерлестеріміз бен жас ұрпаққа да шежіре-дастанымызды марқая көрсете алатын дәрежеге жетіп отырмыз. Сөзіңізді өзіңіз басшылық етіп отырған шежіре мекеннің тарихынан бастасаңыз?– Музей ауданның өткен тарихынан қалған мұраны сақтап, ел өмірін паш етуде кеше мен бүгін арасындағы байланыстың айқын бедерін танытатын киелі қарашаңырақ саналады. Іргетасы 2015 жылы қаланған музейдің алғашқы экспозициясы келер жылдың желтоқсанында жүргізілді. Сол жасалған экспозиция негізінде музейде екі зал жасақталды. Үлкен зал – «Өлке тарихы», кіші зал – «Тәуелсіз Қазақстан» деп аталды. Екеуінде де өлкенің тарихы хронологиялық шеңбері бойынша ауданның құрылған уақытынан бастап қазіргі кезеңіне дейін қамтылып, тарихы рет-ретімен баяндалады. Мекеме 2015 жылы аудандық тарихи-өлкетану музейі мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны болып құрылған. Бүгінде ұжымда 20 қызметкер жұмыс істеуде. Ашылған күнінен бастап музейдің ғылыми қызметкерлері жергілікті тұрғындардың қолында сақталған құнды этнографиялық экспонаттарды, салт-дәстүрге байланысты фольклорлық жәдігерлерді жинақтау жұмыстарын жүргізіп келеді. Тарихи құнды жәдігерлерді сатып алу үшін оларды суретке түсіріп тізімін жасақтап, аудандық архивтен тарихи маңызы бар материалдар жинақтайды. Кент орталығындағы тұрғындармен қатар ауылдық округтерге де жол тартып, ауыл тұрғындарынан жәдігерлер жинап, музей қорына тапсырып отыруды да назарда ұстаймыз. Музей ашылғалы бері қорымызда 5432 дана экспонатты құрады. Оның 4208-і негізгі қор, ал 1224-і көмекші қорға біріктірілді. Сонымен қатар экскурсия жүргізу, экспонат жинақтаумен қатар музейдің негізгі жұмыстарының бірі көрме, тақырыптық дәріс, ғылыми-практикалық конференция, музейлік басылымдар шығару, мерекелік іс-шаралар өткізу де жұмысымыздың бір парасы. Бізде қор, ғылыми жұмыс, жалпы курс және әдістемелік бөлімдері жұмыс істейді. Олардың әрқайсысының өз жоспары, бағыты бар. 2021 жылдан бастап ішкі туризмді жүйелі түрде дамытып, көпшілікке жергілікті тарихи-мәдени нысандарды таныстыруда «Ескерткіш – тарих куәсі», ауданға танымал тұлғалардың өмір жолы мен қызметін өскелең ұрпаққа мұра етуде «Игі жолды таңдаған», «Бұл үйде кім тұрған?» және «Жас өлкетанушы» музейлік жобалары белсенді жүзеге асуда. Тағы бір ауыз толтырып айтарлық жаңалығымыз – 2022 жылдың сәуірінен бастап С.Есқараев атындағы №27 орта мектеп оқушыларынан жасақталған «Жас өлкетанушы» үйірмесі музей жанынан құрылып, өз жұмысын бастады.– Қандай бағытта жұмыс істеп жатсыздар?– Музей – заттық және рухани құндылықтарды танытуда, ғылыми тұрғыда зерттеп, оның нәтижесін насихаттау мен тәлім-тәрбие беруде маңызды рөл атқарады. Бағытына келетін болсақ, бірнешеге бағытқа бөлінеді. Атап айтқанда тарихи, көркемөнер, жаратылыстану, техникалық, мемориалды және кешенді музейлер болып келеді. Сондай-ақ музей мұраларын жинау, есепке алу, сақтау, жүйелеу, жәдігерлерді қайта қалпына келтіру, консервациялау, зерттеу – бұл да басты жұмысымыздың бірі. Өзінің бағыт-бағдарын қалыптастырған осынау құнды мәдени орталығымыз үшін 18 мамыр – Халықаралық музейлер күні ерекше саналады. Осы күні «Музей түні» іс- шарасы ұйымдастырылып, азаннан түнгі сағат 12.00-ге дейін "Ашық есік" акциясы өткізіледі. Яғни қызметкерлеріміз келушілерге тегін қызмет көрсетеді. «Музей түні» тек мұнымен тоқтап қалмай түрлі ойын ойнатылып, концерттік бағдарлама мен көрмелер көрініс табады. Айтулы мереке жыл сайын тойланады. Әсіресе биыл ұйымдастырылған «Музей түні» ерекше форматта өтті. «Музей – мәдени құндылықтар мекені» деген атпен өткізілген мерекелік шара барысында музей жанынан Көркемсурет галереясы ашылды.– Қармақшы – тарихқа бай өлке екенімен қастерленеді. Осы ретте музейдегі құнды жәдігерлердің бірқатарын атап өтсеңіз?– Музейде Ұлы Отан соғысында қаза тапқан жерлесіміз Мырзахмет Досқалбаевтың каскасы сақталған. 2014 жылы Жеңіс мерекесі қарсаңында өлкемізден майданға аттанған сарбаздың жерленген жері табылған болатын. Оның туыстары сол жерде болып, жергілікті іздеушілер тапқан жауынгердің жеке заттарын әкеліп тапсырды. Енді бұл каска – музейдің мақтанышы және қармақшылық жауынгерлердің ерлік символы іспеттес. Сонымен қатар экспозицияға туған жердің тумалары Камал Ормантаев, Құланбай Көпішев, Мәди Қайыңбаев, Мағираш Сарикова сияқты белгілі ғалым, жазушылардың суреттері қойылған. Кеңес Одағының Батыры Тәйімбет Көмекбаевтың, Социалистік Еңбек Ерлері Сәлима Жұмабекова, Қасымтай Ізтілеуов, Цай Ден Хак, Пак Чен Ир және Әділбек Хайруллаев сынды ерлеріміздің де суреттері экспозиция төрінен орын алған. Музейде Шірік-Рабат, Бәбіш мола, Баланды қалалары туралы, ортағасырлық ескерткіштер – Сырлытам, Марал ишан, Қалқай ишан кесенелері, Еламан мұнарасы, Қорқыт ата атындағы мемориалды кешені туралы мәліметтер бар. Сырдариядан 50 шақырым жерде, Байқоңыр қаласы мен Жосалы кентінің арасында Жетіасар деп аталатын қалашықтар тобының қирандылары сақталған. Музейде тарихи құжаттар, археология және этнография заттары, нумизматика, мүсін, сәндік және қолданбалы өнер бұйымдары, зергерлік әшекейлер, фотосуреттер, сирек кездесетін кітаптар коллекциясы да бар. Өлкентану музейі болғасын жергілікті жердің табиғаты мен онда мекен ететін жан-жануарлардың да маңызы жоғары. Бұл тұрғыда «Жануарлар әлемі» экспозициясының орны айрықша. Мұнда қасқыр, түлкі, борсық, қоян тұлыптары орналастырылған. Тағы бір тарихи экспонат – 1900 жылдардың басында Жосалы теміржолшылары қолданған шойын шам. Оның жанында сол уақыттағы жұмыс құралдары, үтіктер, ыдыс-аяқтар бар. Музейдегі тағы екі құнды экспонат – бұл «Зенит» камерасы және «Ятрань» баспа машинасы – нағыз сирек кездесетін заттар. «Зенит» фотоаппараты – Красногорск механикалық зауытында шығарылған алғашқы Кеңестік шағын форматы, бір линзалы айналы фотоаппарат. Ал «Ятрань» – электромеханикалық жазу машинасы, сол кезеңнің бренді деуге болады.– Тарихқа көз жүгіртсек ауданымызда әуежайдың болғаны белгілі.– Сөзіңіздің жаны бар. Әуежай тарихы туралы тың деректерді музейден табуға болады. Оның орны Жосалы кентінің солтүстік шетінде орналасқан, Орта Азиядағы ең көне әуежайлардың бірі деп есептелінеді. 1920-жылдары Қызылорда әуежайына қарағанда әлде қайда ертерек құрылған. Қазіргі Жезқазған және Қарсақпай қалалары маңындағы мыс кен орындарын игеру жұмысы 1930-жылдардың басында дамыды. 1936 жылы мұнда «Жосалы – Қарсақпай» тұрақты әуежелісі жұмыс істеді. 1949 жылы «Мәскеу – Ташкент» рейсі «Люберцы» Мәскеу әуежайынан күніне үш рет Ақтөбе, Жосалы әуежайларында аралық қонумен орындалып отырған. Бұдан басқа Жосалы арқылы Мәскеуден Фрунзе, Ленинабад, Сталинабад, сондай-ақ «Ленинград – Ташкент», «Симферополь – Ташкент», «Свердловск – Ташкент» бағыттарына рейстер өткен. Осынау тарихы бар Жосалы әуежайы туралы құнды мәліметтер музейдің алтын қорында сақтаулы.– Тағы басқа да музей қонақтарын селт еткізетін мұралар бар ма?– «Өлке тарихы» залында белгілі шайыр, аудармашы Тұрмағамбет Ізтілеуовтің жеке заттары, шығармалары қойылған. 1983 жылы Тұрмағамбеттің 100 жылдығына арналған салтанатты жиналыстың фотосуреттері қамтылған альбомды көруге болады. Оны 2017 жылы Қармақшы ауданының құрметті азаматы Тұрсынбек Бекпанов ағамыз музейге сыйға тапсырғанды. Одан бөлек музейде 1896 жылы жасалып бүгінге дейін сақталып келген, бірде-бір шеге қағылмаған, яғни шегесіз жасалған кебежені де тамашалауға болады. Көне әлемнің керемет мекеніне ене берсеңіз тарлан тарихтың небір таңғажайып болмысына куә бола береріңіз анық.– Енді археологиялық, этнографиялық байлықтарымызды сөйлетсеңіз?– Археологиялық топтамаға аудан аумағында орналасқан ежелгі Шірік-Рабат, Бәбіш мола, ортағасырлық Сортөбе қалашығынан табылған 1712 экспонат кіреді. Бәбіш моладан табылған үлкен көлемді қыш ыдыстар – хұмдардың бірнеше түрі бар қорымызда. Сортөбеден табылған керамикалық ыдыстардың көптеген түрі және кездеседі. Сонымен бірге қорымызда 290 дана этнографиялық экспонат коллекциясы – қазақ халқының сан ғасырлар бойы қалыптасқан тұрмысы мен дүниетанымдық көзқарастарынан, бай рухани және материалдық мәдениетінен сыр шертеді. Онда қолданбалы өнер бұйымдары, қазақ халқының киім-кешектері мен кілем тоқу өнері, ұстаның көрігі, ат әбзелдері, ұлтымыздың зергерлік бұйымдары музей қонақтарын өзіне баурайтын ерекше бұйымдар. Музей қызметкерлері аудан аумағында орналасқан ежелгі және ортағасырлық көне ескерткіштерге жүргізілетін археологиялық кешенді қазба жұмыстарына әркез қатысып келеді. Мысалы Әлкей Марғұлан атындағы археология институтының археологтарымен және Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің ғылыми-зерттеу орталығының археологтарымен бірлесе отырып аудан аумағында орналасқан қазба жұмыстарына қатысып, табылған көне жәдігерлерді мұра есебінде сақтау және көпшілікке насихаттау мақсатында музей қорына қабылдап, жәдігерлер қатарын толықтырып тұруда еселі еңбек етуде.– Өткен тарихыңды білмей, болашағыңды болжау қиын. Қазақ елі, оның ішінде Сырдың бойы өзінің бай тарихымен, мол мұрасымен көзге түссе, сол тарихты танып-білу біз бен сіздің, келер ұрпақтың міндеті.– Пікіріңіз өте орынды. Десе де сол тарихты оқып, білумен қатар көзбен көру өзгеше әсерлі дүние. Біз өткенге құрметпен қарап, тарихи құндылықтарымызды көздің қарашығындай сақтауға міндеттіміз. Себебі бұл ұлтымыздың өткені мен бүгінін, болашаққа игі мұраттарын сабақтастыратын баға жетпес құндылығымыз. Ұрпақ рухани байлық пен ұлттық жәдігерлерді танып-білу арқылы өзіне сабақ алады, өмірлік бағыт-бағдар ұстанады, елінің жарқын игіліктерін таниды. Ал осындай ұлы қазыналарды жинап, ұқсатып, тарихқа тіл бітіріп, елдік мүддеге айналдыруды жүзеге асыратын музей қызметкерлері қай кезде де өзіне жүктелген міндетін абыроймен атқара береді.– Уақыт бөліп, әңгімелескеніңізге рақмет!

Тимур Леденёв: Қармақшыдағы музейде 5432 экспонат бар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Дәрігер мамандығының өзге салаға қарағанда рөлі басым. Алдымен сол жолды таңдау үшін үлкен жүрек керек. Ақ халатты абзал жан адам өмірінің арашасы екенін білуі әрі түйсінуі тағы бар. &nbsp;Иә, дәрігер &nbsp;халыққа қызмет етуге өмірін арнайтын абзал мамандық. Ауыртпалық жүгін қорықпай арқалаған &nbsp;көпбейінді облыстық балалар ауруханасының неонатологы &nbsp;Мереке Алтынбекова 5 жылдан бері науқастар жанына араша болуда. Күтімді қажет ететін нәрестерлерді айықтырып, ата-анасына аман-сау қауыштыратын тәжірибелі маманмен әңгімеліскен едік.– Мереке, өкінішке қарай қазір белгілі бір ақаумен дүниеге келетін сәбилердің саны күрт көбейді. Статистиканың өзі мұны растап тұр. Мұның алдын алу үшін жүкті әйелдер қандай шаралар атқаруы тиіс?– Жүкті әйел ең бірінші жергілікті емхана есебінде тіркелу қажет. Егер анасында қауіп тобы бар болса, қосымша бақылау есебінде тұрған жөн. Дені сау ұрпақ болуы үшін жүктілік мерзімінде дұрыс күтіну, рационалды құнарлы тамақтану, күйзеліске туспеу қажет.– Түрлі аурумен немесе күтімді қажет ететін сәбилермен жұмыс істеу қаншалықты жауапкершілікті жүктейді?– Дүниеге сәби келіп, халықтың саны көбейгені қуаныш. Бірақ өкінішке қарай нәрестелердің кейбірі ақаумен туылады. Мұндай жағдайда тек ата-аналарға ғана қиындық тумайды, біз үшін де үлкен жауапкершілік жүгі артылады. Сондықтан 24/7 режимі бойынша қызмет көрсетіп, артылған сенімді ақтауға тырысамыз.– Науқастың диагнозын дөп басып анықтау медицина мамандары үшін маңызды рөл атқарады. Десек те кей сәтте қойылған диагноз дұрыс болмай, ауру асқынып жатады. Диагнозға байланысты күтпеген кезеңдер орын алды ма?– Енді медицина болған соң түрлі жайттар орын алады. Бір нәрестенің өзінде қосымша көптеген диагноз кездесіп жатады. Бөлімшеге түскен әрбір науқасқа толыққанды зерттеу жұмыстары жүргізіледі. Біздің деңгейден аса күрделі асқынулар шыққан жағдайда республика деңгейіндегі мамандармен кеңес жүргізіп, қосымша еміне нұсқаулар аламыз.– Жаңа туған нәрестенің дені төспен емуге қабілетсіз болуда. Бұл мәселеден қалай айығуға болады?– Мұндай мәселе сәбилердің арасында белең алды. Басым көпшілігі мерзімде туған нәрестелерде кездеседі. Себебі шала туған нәресте ағзасы толыққанды дамып үлгермейді. Бұндай нәрестелерде жұтыну рефлекстері өте төмен болғандықтан, асқазан зонды арқылы ана сүтін қажетті мөлшерде беріп, уақыт өте сору ему рефлекстері қалыптаса бастаған жағдайда ана омырауына беру жұмыстары жүргізіледі.– Бүгінде жаңа туған сәбилер арасында қандай аурулар белең алды?– Жаңа туылған нәрестелер &nbsp;көптеген қосымша ақаумен туылып жатыр. Ол туа пайда болған ақаулар, яғни ондай аурулар ұрық болып қалыптасу кезеңінде пайда болады.–“Сары уыз өзегі &nbsp;толық облитерацияланбауы” диагнозы біздің өңірде алғаш рет тіркеліпті. Науқасты емдеп шығу қиынға соқпады ма?– Жұмыс барысында бұл диагноз бірінші рет кездесті. Алғаш рет кездесуіне байланысты абдырап қалғанымыз жасырын емес. Сондықтан науқастың әрбір зерттеу жұмыстары тыңғылықты жүргізілді. Мықты мамандар Болат Маханбетияров, Серік Нүсіпқожаев, Мағжан Абытов, анестезиолог Әбілғазы Жұмасейтұлы, неонатолог-реаниматолог Ольга Хегай сынды дәрігерлермен бірге &nbsp;барлығы сәтті өтті.– Неонатологтар біздің өңірде жеткілікті деп ойлайсыз ба?– Қазір еліміз бойынша медицина мамандарының жетіспеуі үлкен мәселенің біріне айналып отыр. Бұл халыққа көрсетілетін қызмет сапасына да әсер ететіні белгілі. Неонатолог маманы мерзімінен ерте, түрлі ақаумен туылған нәрестелермен айналысатын маман болғандықтан сұраныс жоғары. Біздің өңірде бұл маман жеткіліксіз деп ойлаймын, себебі медицинаны 9 жыл оқыған адам сол үлкен қалалардың бірінде қалғанды жөн санайды. Біздің өңірде де маман тарту, оны тұрақтандыру бағытында жұмыстар жасалып жатыр. Дегенмен де медицинаның жыл сайын дамып келе жатқан сала екенін ұмытпаған жөн. Сондықтан да ондағы кадр даярлауға, аймақтардың дәрігерлермен қамтылуына облыс басшылығы жете мән беруі керек. Әйтпесе, маман тапшылығы үлкен мәселе болып қала береді.– Маманның жұмыста жетілуі үшін шеберлік дәрістерінің рөлі басым. Осы салада қандай білікті дәрігерлерден кеңес аласыз?– Әрине, алға жылжу үшін тәжірибемізді толықтырып жатамыз. Көпбейінді балалар ауруханасында білікті мамандар көп. Соның бірін айтайын, неонатальды хирургия және интенсивті терапия бөлімінің меңгерушісі, білікті неонатолог Ольга Хегайдың ақыл-кеңестерін жиі тыңдаймын.– Жұмысыңыздың шырайлы сәтін қалай бағалайсыз?– Жұмыс барысында түрлі жағдаймен бетпе-бет келуге тура келеді. Қиын сәттерде күрделі жағдайдан шыға білу – тапқырлықтың белгісі. Әйтпесе сенімсіздіктің кесірінен шалыс басуың бек мүмкін. Сол себепті сабырлы шешім қабылдай білудің маңызы зор. Әрине, еңбек жолында есте қаларлық сәттер көп. Алайда, мен үшін сәбилердің өмірін арашалап қалуға жанталасқан оқиға дер едім. Біздің жұмыс науқастың жанын қинаған азапты жеңуден тұрады. Бойыңдағы қайсар мінез – дәрігердің басты қаруы. Яғни алдында қандай қиын іс күтіп тұрса да, бәріне бірдей төтеп беруге дайын болуымыз керек. Сондай-ақ адам өмірінің арашашысы шешімді тез қабылдап, жауапкершіліктен жалтармауы керек. Өйткені қай жерің ауырса, жаның сол жерде. Ақ халатты абзал жандар да шаршайды. Бірақ артқан үмітті ақтап, науқас сәбилерді аман-есен ата анасына қауыштырған шаршауды басады.– Әңгімеңізге рақмет.

Өңірде неонатолог маманы жеткілікті ме?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Жасы ұлғая келе кейбір адамдардың есте сақтау қабілеті нашарлап, ұмытшақ бола бастайды. Қарапайым өмірде елей бермейтін бұл ауру медицинада Альцгеймер ауруы деп аталады. Ал Паркинсон – ересек адамдардың орталық жүйке жүйесіндегі немесе орта мидағы нейрондардың бүлініп немесе өліп қалуынан пайда болатын созылмалы ауру. Бір өкініштісі, 200 жылдан бері аталған аурулардың толық емі табылмай келеді, бірақ зерттеулер тоқтаған емес. Маңызды мәселенің шешімін Horizon-2020 бағдарламасы бойынша Еуропалық Одақтың грантын жеңіп алған қазақтандық ғалымдар іздестірген еді. Жоба жайында толығырақ білу үшін химия ғылымдарының кандидаты Нұрғали Икрамұлымен әңгімелестік.‒ Нұрғали, осыған дейін Альцгеймер және Паркинсон ауруларына қарсы дәрілер қолданыста болды ма және олардың тиімділігі қандай еді? Аурудың осы түрлеріне ем іздеулеріңізге не әсер етті? Жалпы елде осы ауру түрімен тіркелген науқастар көп пе?‒ Иә, бұл ауруға қарсы дәрілер бұрыннан қолданыста бар, өйткені ауру түрі ХІХ ғасырдан бері зерттеліп келеді. Алайда осы кезге дейінгі шыққан дәрілер ауруды толықтай жаза алмауда, себебі дәрінің күші тек аурудың бастапқы сатысын емдеуге қауқарлы. Біздің елде де Альцгеймер және Паркинсон ауруларымен науқастар тіркелген, көп жағдайда осы дерт түріне 55-60 жастан асқан адамдар шалдығады.‒ Дәрілік препарат үшін түйежантақ өсімдігі пайдаланылады екен. Бұл шөптің пайдалы екенін қалай білдіңіздер? Түйежантақтан қандай биологиялық заттар алынады? Оның адам ағзасына әсері қандай?‒ Осыған дейін Қорқыт ата атындағы Қызылорда университетінің «Физика-химиялық талдау әдістері» инженерлік бейіндегі зертханасында гранттық қаржыландыру негізінде жоба орындалды. Соның нәтижесінде түйежантақтың құрамындағы пайдалы қосылыстар болып саналатын флавониодтарды бөліп алып және одан атеросклероздың алдын алатын дәрілік қосылыстар бөлініп алынды. Осы алынған қосылыстарды біз әрмен қарай модификациялау арқылы &nbsp;Альцгеймер және Паркинсон ауруын тежейтін препараттар жасауды жалғастырдық. Ал препараттың адам ағзасына әсері жайлы қазір нақты айта алмаймыз, тек клиникалық зерттеулерден кейін толық білетін боламыз. Сондай-ақ зерттеу қорытындысы Web of Science, Scopus базасындағы жоғары рейтингілі журналдарда жарияланады.‒ Дәрілік препарат шетел ғалымдарымен бірлесіп жасалатынынан хабардармыз. Жалпы осы жұмыс барысындағы қазақстандық ғалымдар жайлы айтып беріңізші… Зерттеу жұмыстары қайда жүргізілуде? Осыған дейін де дәрілік заттар жасап шығардыңыздар ма?‒ Жоба Португалия, Нидерланды, Дания, Ресей, Беларусь және Украина ғалымдарымен бірлесіп дайындалады. Дәрілік препаратты алу, оның физика-химиялық қасиетін анықтау ‒ біздің жауапкершілігімізде. Қазір бұл жұмыстарды университет зерханасында жүргізіп жатырмыз. Қазақстандық ғалымдардың құрамында жоба жетекшісі, химия ғалымдарының кандидаты, профессор Нұрбол Орынбасарұлы, техника ғылымдарының магистрі Рахметулла Өмірбекұлы, Қазан ұлттық зерттеу технологиялық университетінің магистранты Баурат Мәлікұлы бар. Бұл зерттеуге дейін микробтар мен зиянды саңырауқұлақтарға қарсы биологиялық қасиеті жоғары органикалық қосылыстар алдық.‒ Клиникалық зерттеулер қай кезде басталуы мүмкін? Дәрілік зат толық мақұлданса, өз елімізде өндіріле ме?‒ Келісімшарт бойынша жобаның зерттелу уақыты төрт жыл деп белгіленген. Біз қазір дәрілік қосылыс алу мақсатында зерттеу жұмысын жүргізіп жатырмыз. Алынған қосылыстардың биологиялық жоғары қасиеті белгілі болса, біз оны клиникалық зерттеуге жібереміз. Ал дәрілік зат толық мақұлданған жағдайда, өз елімізде өндіру жоспарымызда бар.‒ Сұхбатыңызға рақмет!

Нұрғали Икрамұлы: Альцгеймер ауруының емі іздестірілуде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Сыр елі – өнер ордасы дейтін болсақ, оның ішінде 100 жырауын жүзіктеген біздің ауданның өнер мен мәдениеттегі орны қазақ еліне белгілі. Сонау қорқыт заманынан тін тартқан төл мәдениетіміз бен тарихымыз талай буын өкілінің тәрбиесі мен тәліміне, өмір сүру дағдысына ықпал еткені сөзсіз. Уақыт көші бір орында тұрмайды, ілгері жылжиды. қоғам мен әлеумет те ауысады. Ақиқаты сол мұнда ғасырдан-ғасырға сақталып қалатын рухани құндылықтар мен мәдениеттер ғана жібін үзбей, халыққа қалтқысыз қызметін жалғастыра береді. мәдениет – қоғамды өнер-білімге, жасампаз болашаққа бағыттаушы бірден-бір мұраты асыл сала десек, өңірдегі осы саланың бүгінгі тыныс-тіршілігі қандай? Алға қойған нендей мақсаттары бар? Осы және тағы басқа сауалдар бойынша аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы дәурен ержановпен сұқбаттасып сұрап білген едік.– Дәурен Дауылбайұлы, өзіңізбен сауалымызды бастамас бұрын алдымен еңбек жолыңызды таныстыра өтсеңіз?– Мен осы ауылдың төл перзентімін. Жосалы кентінде дүниеге келгенмін. Орталықтағы Ә.Егізбаев атындағы №121 орта мектептің түлегімін. 2007 жылы жоғары оқу орнынан «Тарих, құқық және экономика негіздері пәндерінің мұғалімі» мамандығын алып шықтым. Алғашқы еңбек жолым қарапайым жұмысшылықтан басталды. Одан соң облыстық тарихи-өлкетану музейі Қорқыт ата атындағы филиалының ғылыми қызметкері болып еңбек етсем, 2015-те аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөліміне қарасты аудандық тарихи-өлкетану музейінің директоры, 2019 жылы облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасына қарасты облыстық тарихи-өлкетану музейінің аудандық тарихи-өлкетану музей филиалының меңгерушісі қызметтерін атқардым. Бүгінде аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөліміне басшылық етудемін.– Еңбек жолыңызға қарағанда бірыңғай мәдениет саласында басшылық қызметте келеді екенсіз. Сіздіңше мәдениет, руханият жаныңызға несімен жақын?– Мәдениет саласындағы алғашқы еңбек жолым музейдің қызметкері болудан басталған болатын. Әсіресе Қорқыт атамызға қатысты ғылыми зерттеулер, өлкенің бай тарихы мен қазба мұраларына деген қызығушылығым басым болды. Аудан туризм саласын дамытуға өте қолайлы. Сонымен қатар Қорқыт ата мемориалды кешеніне атбасын тірейтін Қазақстанның түкпір-түкпірінен келген отандастарымызбен және шетелдік қонақтармен тілдесіп, пікір алмасасың. Осының бәрі де менің мәдениет пен руханият саласына жақын болуыма себепкер болған дүниелер.– Жақсы, рақмет. Енді негізгі сұрағымызға көшсек. Бөлімде қандай жұмыстар атқарылуда? Кадрлық мәселелер жоқ па?– Жалпы бөлімде Ш.Төлепова атындағы аудандық мәдениет үйі, Көшеней Рүстембеков атындағы аудандық жыраулар үйі, 18 кітапхана және кент, ауылдық округтер әкімі аппаратына қарасты 1 мәдениет үйі мен 13 клуб, барлығы 35 мекеме жұмыс істеуде. Онда 127 шығармашыл маман еңбек етеді. Дарынды жастардың өнерін тану, олардың талантын әрі қарай шыңдап, сүйемелдеуде үйірмелердің септігі зор. Үйірмелер арқылы да көптеген жұмыстар жүзеге асырылып отырылады. Қазіргі кезде ауданның мәдениет ұйымдарында 108 үйірме болса, оның 97-сі аудандық мәдениет үйлері мен клубтарына қарайды. 9-ы аудандық жыраулар үйіне қарасты үйірмелер болып саналады. Үйірменің бүгінгі таңда 1436 мүшесі бар болса, оның 1274-і мәдениет үйлерінің үйірме мүшелері. 2021 жылы Қуаңдария ауылдық клуб үйінің &nbsp;құрылыс жұмыстары басталып, 2022 жылы 100 орынды жаңадан типтік ғимарат салынып пайдалануға берілді.Көмекбаев, Алдашбай ахун ауылдық клуб үйлеріне 2022 жылы аудандық бюджеттен жоба-сметалық құжаттарын дайындауға 17 млн. 766 мың теңге қаржы қаралып, тиісті жұмыстары жүргізілді. Ауылдық клуб құрылысын салу үшін бюджеттік салаға өтінім дайындалып ұсыныстар берілді.Сонымен қатар, апаттық жағдайдағы Төребай би, Қармақшы &nbsp;ауылдарына жаңадан клуб құрылыстан салу үшін тиісті құжаттарын әзірлеп жұмыстар жасау қажет.– Айтпақшы жергілікті маңызы бар Абыла желдиірмені мемлекеттік қорғауға алына ма?– Иә, оған жергілікті бюджеттен 144,5 мың теңге қаржы бөлініп, құжаттандыру жұмыстары жүргізілуде. Ескерткіштердің қорғау, құрылыс салуды реттеу және қорғалатын табиғат ландшафт аймақтары белгіленді. Сонымен қатар аудандағы 22 тарихи және мәдениет ескерткішінің қорғау, құрылыс салуды реттеу, қорғалатын табиғи ландшафт аймақтары шекараларының бекітілуі де – төл мәдениетіміз бен өткен шежірелі тарихымызға деген жанашырлық болса керек. Өңірде археологиялық ескерткіштер саны 43 болса, 42 сәулет және қала құрылысы ескерткіші айналамызға көрік беріп тұр.– Мәдениет саласының жүргізіп жатқан жұмыстарының бірқатарына БАҚ өкілі ретінде өзіміз де куәміз. Десе де осылардың негізгілерін атап өтсеңіз артық болмас еді?– 2022 жыл еліміз үшін қоғамдық-саяси маңызды шаралармен қатар Сыр сүлейлері Базар Оңдасұлының 185 жылдығы Тұрмағамбет Ізтілеуұлының 140 жылдығы, қоғам қайраткері Ахмет Байтұрсынұлының 150 жылдығы, Қазақстанның халық әртісі Роза Бағланованың 100 жылдығы және Балалар жылымен &nbsp;ерекшеленді. Сала бойынша атқарылған жұмыстарға тоқталып өтер болсам, туған жердің талантты тұлғаларын ұлықтау мақсатында Шамшат Төлепованың &nbsp; жарқын &nbsp;бейнесін мәңгі есте қалдыру &nbsp;үшін "Домбырасын моншақтаған &nbsp;жыр &nbsp;жауһарлары" атты, &nbsp;Сыр сүлейі, есімі алты Алашқа мәлім Тұрмағамбет Ізтілеуұлының туғанына 140 жыл толуына арналған «Жасымнан &nbsp;назым сөзге шебер едім..» атты республикалық жыршы-жыраулар фестивалі, «Шұғыла &nbsp;шашқан &nbsp;Шаһнама» атты &nbsp;облыстық &nbsp;жыр фестивалі және «Аралап жердің жүзін жүрер сөзім» атты аймақтық ақындар айтысы болып өтті. Қармақшы ауданы әкімдігінің қолдауымен Т.Көмекбаев ауылдық округі әкімдігінің ұйымдастыруымен «Құрмет белгісі», «Еңбек Қызыл Ту», «Қызыл жұлдыз» ордендерінің иегері Ұлы Отан соғысының ардагері, Жаңақала ауылының іргесін қалаушы алғашқы директоры Қаратай Қуаңбаевтың 100 жылдығына арналған «Ұлағаты ұрпаққа үлгі» атты мерейтой аталып өтті.«Барлық байлық кітапта» деген дей, тұрғындардың рухани жандүниесін толыстыруда кітапхананың орны ерекше. Әлеуметтік желіні белсенді қолданғанымызбен қолға кітап алып оқудың құндылығын ештеңемен салыстыруға келмейді. Аудан, ауыл тұрғындарының рухани байлығын арттыруда 18 кітапхана қызмет көрсетуде. Олардың 1-еуі орталық кітапхана, 1-еуі балалар, 1 қалалық және 1 кент кітапханасы болып табылады. Ал қалғаны ауылдық жерлерде. Айта кетерлігі, кітапханалардың барлығында заманауи талап-тілектерге сай коворкинг орталықтары жұмыс істейді. Сондай-ақ 86 тарихи-мәдени мұра объектісі мемлекет қорғауына алынса, олардың 6-уы республикалық, 42-сі жергілікті маңызы бар объектілер қатарында. 38 нысан тарихи-мәдени мұра объектілерінің алдын ала тізіміне енгізілген. Тарих және мәдениет ескерткіштеріне қорғау тақталарын орнату мен төлқұжаттарын рәсімдеу, қайта жаңғырту жұмыстары бойынша аудан көлеміндегі 74 ескерткішке қорғау тақталары орнатылып, төлқұжаттары рәсімделген. Алдын ала тізіміне енгізілген 12 ескерткіштің қорғау тақтасын дайындап орнату және төлқұжат рәсімдеу ескерткіштерге тиісті мәртебе берілгеннен кейін заң талаптарына сәйкес жүргізіле бермек.– Бөлімнің басты бағытының бірі – тіл саясаты. Осы төңіректе не айтар едіңіз?– Қармақшы ауданы бойынша көрнекі ақпаратты дұрыс жазу бойынша консультациялық түсіндіру &nbsp;жұмыстарын &nbsp;үйлестіруге байланысты &nbsp;Қармақшы аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімі &nbsp;жыл басынан бері &nbsp;Жосалы кенті бойынша 75 объектіге (дүкендер, жарнама агенттігі, мейрамхана, салондар, т.б.) «Қазақстан Республикасындағы тіл туралы» Заңының 21-бап талаптарына сәйкес кәсіпкерлік нысандарға ақпараттық түсіндірме насихаттық жұмыстарын жүргізді.2022 &nbsp;жылғы &nbsp;аудан әкімдігі жанындағы &nbsp;ономастика мәселелері &nbsp;жөніндегі жұмысшы &nbsp;тобының &nbsp;6 рет &nbsp;отырысы өткізілді.2022 жылдың 18 тамызында облыстық ономастика комиссиясының отырысы өткізіліп, қорытындысымен Қармақшы ауданы бойынша ұсынылған 8 көшені қайта атау туралы ұсыныстар он шешімін тауып көше атаулары берілді.Сонымен қатар Қармақшы ауданы бойынша 9 көшенің және 2 обектінің атауын өзгерту үшін Қызылорда облысының ономастика мәселерері жөніндегі комиссияның қарауына жолданды.– Алда қандай жоспар, мақсаттарыңыз бар?– Мәдениет саласына қай кезеңде көрсетіліп келе жатқан қолдау аз емес. Биыл түрлі қоғамдық-саяси маңызы бар іс-шаралар жоспары бекітілді. Алдағы уақытта, Әділбек &nbsp;Серікбаевты &nbsp;еске алуға &nbsp;арналған самбодан &nbsp;республикалық турнир, Қуаныш Қаражановтың жүлдесіне арналған бокстан жасөспірімдер арасында республикалық турнир, Ерлан Нысанбаевты еске алуға арналған бокстан жасөспірімдер арасында республикалық турнир, Сыр &nbsp;сүлейлері &nbsp;Жиенбай, &nbsp;Рүстембек &nbsp;жыраулардың &nbsp;ұрпағы, жырау &nbsp;Көшеней &nbsp;Рүстембековтің өмірі &nbsp;мен &nbsp;шығармашылығына &nbsp;арналған &nbsp;«Қазақтың &nbsp;күміс &nbsp;көмей &nbsp;Көшенейі» атты облыстық &nbsp; жыраулар &nbsp;фестивалі, Ақын Қали Шыңғысовтың 95 жылдығына орай облыстық театрлар фестивалі, Жырау &nbsp;Тұрымбет Салқынбайұлының &nbsp;туғанына 155 жыл, Сыр сүлейі, ақын Омар Шораяқұлының туғанына 145 жылдығына арналған облыстық &nbsp;жыр фестивалі өткізіледі деп жоспарлануда. Және де «Үздік әдіскер 2023» облыстық байқауын және басқа да түрлі форматта түрлі облыстық, аудандық, байқаулар, сайыстар, кештер, конкурстар, концерттер тағы басқа да іс-шаралар ұйымдастырылады.– Уақыт бөліп, әңгімелескеніңізге көп рақмет!

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Сұхбат