Зейнеткерлерге ескерту: Алаяқтардың телефон арқылы ойлап тапқан жаңа схемалары 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp;Банктер немесе МҚҰ-да қарыз шартын жасаған кезде оған қоса міндетті түрде төлемдер кестесі беріледі. Онда қарызды өтеу мерзімдері мен мөлшерлері көрсетіледі.&nbsp;Сонымен бірге, Қазақстан Республикасының заңнамасы қарыз алушы үшін кредитті мерзімінен бұрын өтеу мүмкіндігін көздейді. Мұны қалай дұрыс жасау керектігін Fingramota.kz-пен бірге қарастырайық.&nbsp;<h2 style="text-align:justify;">Математика – қарыз алушының назарында</h2>Мерзімінен бұрын өтеген кезде сіз кредитті пайдаланған нақты мерзімге ғана төлем жасай отырып, артық төлемді азайтасыз. Егер кредит, мысалы бөліп төлеу сияқты пайызсыз болмаса, осы функцияны пайдалана отырып, біршама үнемдеуге болады.&nbsp;Кредит ресімдеу кезінде аталған қаржы құралын қалай пайдалану керектігін түсіну өте маңызды. Ай сайынғы төлем жасау арқылы сіз қаражаттың бір бөлігін банктің пайдасына аударасыз – бұл қаржы институты алатын пайыздар, ал ақшаның бір бөлігі негізгі борышты өтеуге жұмсалады. Келесі айда пайыздар тұтастай кредитке емес, негізгі борыштың қалдығына есептеледі.Cіз 1 жылға жылдық 25%-бен 1 млн теңге алдыңыз дейік. Төлем жасау аннуитетті кесте бойынша, яғни ай сайын теңдей төлемдермен жүргізіледі.Егер мұны мысал арқылы көрсететін болсақ, онда шамамен мынадай кесте шығады.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fin_kaz_1_5caf21a7d3.jpg" alt="фин каз 1.jpg"></figure>Кестеден көрініп тұрғандай, кредит бойынша пайыздар ай сайын азая береді, ал негізгі борышты төлеуге ай сайынғы төлемнің көп бөлігі жұмсалады. Тиісінше, негізгі борыштың төленуге тиіс қалған бөлігінің мөлшері неғұрлым аз болса, сіз банкке соғұрлым азырақ пайыз төлейтін боласыз.Сіз мерзімінен бұрын өтеудің шеңберінде төлем жасайтын уақытта бұл ақша дәл негізгі борышты өтеуге&nbsp;кетеді, ал пайыздар тек төмендейді. Осылайша сіз кредитті ертерек жабасыз және ол бойынша артық төлем барынша аз болады.Мысалы, егер 2024 жылғы желтоқсанда сіз 300 000 теңгені мерзімінен бұрын өтеу туралы шешім қабылдасаңыз, онда кесте төмендегідей болады:<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fin_kaz_2_9a791f6419.jpg" alt="фин каз 2.jpg"></figure>Нәтижесінде сіз кредитті 4 айға ертерек өтеп тастайсыз және 140 531-89 070 = 51 461 теңге үнемдейсіз. Егер сіз мерзімінен бұрын басқа соманы өтейтін болсаңыз немесе осылай бірнеше рет жасайтын болсаңыз, банктің мобильді қосымшасында сізге сіздің қанша уақыт пен қанша ақша үнемдейтініңізді есептеп көрсетеді.<h2 style="text-align:justify;">Кредитті мерзімінен бұрын өтеген кезде нені білу керек?&nbsp;</h2>Көп жағдайда ай сайынғы төлем есептен шығарылып тұратын шотқа ақша енгізу жеткіліксіз болып жатады. Мерзімінен бұрын өтеу операциясын арнайы жүргізу маңызды. Мобильді қосымшада бұл үшін арнайы команда берілуі мүмкін. Кейбір қаржы ұйымдары тіпті тиісті өтініш жазып беруді сұрайды. Бұл жағдай айтарлықтай маңызды, себебі егер сіз барлық рәсімдерді орындамасаңыз, сіздің ақшаңыз шотта қалып қойып, кестеге сәйкес есептен шығарылуы мүмкін. Бұл ретте тиімділік болмайды, яғни бұл артық төлемнің және кредит мерзімінің азаюына алып келмейді.&nbsp;Кейбір жағдайларда, кредит мерзіміне қарай алғашқы 3 немесе 6 айда мерзімінен бұрын өтеуге тыйым салынған. Тиісті тармақ міндетті түрде қарыз шартында көрсетілуі керек және кредиттік ұйымның менеджері бұл туралы қарыз алушыға хабарлауға тиіс.&nbsp;Қарызды мерзімінен бұрын өтей отырып, кредит беру мерзімін қысқартпай, ай сайынғы төлемді, яғни сіз кредит бойынша ай сайын төлеп отыратын соманы азайтуға болады. Бұл тармақтың тиімділігі азырақ, себебі кредиттің мерзімі қысқармайды, демек қарыз алушы кредит мерзімін қысқартқан жағдаймен салыстырғанда, пайыздарды көбірек төлейді және оның артық төлемі аздап артық болады. Бірақ кейбір жағдайларда ол тиімді болуы мүмкін, себебі жалпы артық төлемді азайтып нақ осы жерде және осы уақытта азырақ төлеуге мүмкіндік береді.&nbsp;Мерзімінен бұрын өтеу есебінен ай сайынғы төлемді төмендету үшін банкке жүгініп, тиісті өтініш беру қажет.&nbsp;<h2 style="text-align:justify;">Кредитті мерзімінен бұрын өтеу туралы нені білу керек?&nbsp;</h2>Қарызды рәсімдеу алдында кредиттік ұйымның менеджерінен мерзімінен бұрын өтеу талаптары қандай екенін нақтылау қажет. Мысалы, заң бойынша банктердің негізгі борышты мерзімінен бұрын ішінара өтеу немесе мерзімінен бұрын толық өтеудің мынадай жағдайларын қоспағанда:бір жылға дейінгі мерзімге берілген қарызды алған күннен бастап алты айға дейін; бір жылдан астам мерзімге берілген қарызды алған күннен бастап бір жылға дейін қарыздарды мерзімінен бұрын өтегені үшін айыпақы немесе санкциялардың өзге де түрлерін алуға құқығы жоқ. Бұл ретте клиент банкке пайыздарды кредитті пайдаланудың нақты күндері үшін ғана төлейді. Мұның бәрі кредиттік шартта жазылған. Сондықтан кредит берушінің борыштық міндеттемелерін мерзімінен бұрын өтемей тұрып оның талаптарын мұқият оқып шығыңыз.Егер сіз кредитті рәсімдеу кезінде сақтандыруды сатып алған болсаңыз, сақтандыру сыйлықақысының бір бөлігін қайтаруға әрекеттеніп көруге болады. Қайтару мүмкіндігі де шартта көрсетілген. Толық зерделеп алмай тұрып шартқа қол қоймаңыз!Мерзімінен бұрын өтеуден бұрын кредиттің нақты сомасын нақтылап алыңыз: егер сіз бұрын кредит бойынша мерзімді кешіктірген болсаңыз, сізде қарыз жинақталып қалуы мүмкін. Және алдағы уақытта шотты толықтырған кезде ең алдымен өсімпұл мен айыппұл сомасы, содан кейін ғана ай сайынғы төлем есептен шығарылады.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fin_kaz_3_491d5a0cef.png" alt="фин каз 3.png"></figure><h2 style="text-align:justify;">Кредиттің үлкен жауапкершілік екенін әрқашан есте сақтаған маңызды!</h2>Қарызды қысылтаяң жағдай болмаса ресімдемеңіз, әсіресе сыртқы факторлардың әсеріне ұшырап, қарызға алынған ақшалай қаражатқа импульсивті сауда жасаудың қажеті жоқ. Егер сіз кредитті төлей алатыныңызға сенімді болмасаңыз, онда кредит алмаңыз, жеке бюджетіңізге қосымша ауыртпалық салудан бойыңызды аулақ ұстаңыз! Қарызды өтегеннен алған жеңіл.Fingramota.kz-пен бірге қаржылық сауаттылығыңызды арттырыңыз!Фото: Fingramota.kz&nbsp;

Кредитті мерзімінен бұрын өтеу - тиімді! 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; 2025 жылдың бюджетінде 42 түрлі әлеуметтік төлемдерге 6 триллион 26 миллиард теңге қарастырылған.2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап Қазақстанда республикалық бюджет пен мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан төленетін жәрдемақылардың мөлшері артады, деп хабарлайды <a href="http://sn.kz/">Skifnews.kz</a>.&nbsp;Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметінше, «2025-2027 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заң жобасына сәйкес, ең төменгі күнкөріс деңгейінің өсуіне байланысты мүгедектік, асыраушысынан айырылу және арнайы кәсіби мемлекеттік жәрдемақылардың мөлшері 6,5 пайызға ұлғайтылады.Сондай-ақ, 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан еңбекке жарамсыздық пен асыраушысынан айырылған жағдайларға төленетін әлеуметтік төлемдер де 6,5 пайызға көбейеді.2025 жылдың бюджетінде 42 түрлі әлеуметтік төлемдерге 6 триллион 26 миллиард теңге қарастырылған.Сонымен қатар, сарапшылар қазіргі әлеуметтік төлемдердің инфляция деңгейіне сәйкес келмейтінін айтып, жүйені жетілдіру қажеттігін атап өтті. Алдағы уақытта әлеуметтік төлемдерді оңтайландыру мақсатында цифрлық шешімдер енгізілуі жоспарлануда.Фото: canva

Келесі жылдан бастап жәрдемақы, зейнетақы мен айыппұлдардың мөлшері артады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> 1 қазаннан бастап пойыз билеттері 20 пайызға қымбаттайды, деп хабарлайды <a href="https://syrboyi.kz/">syrboyi.kz</a>. Қазір елімізде 140 бағыт бойынша қатынайтын пойыздар бар.Келесі айда соның 62-сінің тарифі өседі. Мәселен стандарт вагондардың құны 6300 теңгеден 7500 теңгеге көтеріледі.Ал тальго пойызына жолаушы билеттері 10 мың теңгеден 12 мың теңгеге қымбаттайды.Үкімет тарифті өсіру арқылы теміржол паркін жаңартуды көздеп отыр, деп жазады <a href="https://qazaqstan.tv/news/199738/">qazaqstan.tv.</a>Себебі, 2 600-ден астам вагонның 44 пайызы әбден тозған.Фото: ашық дереккөз

1 қазаннан бастап пойыз билеттері 20 пайызға қымбаттайды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; QR-кодтардың көмегімен жасалатын алаяқтықтың жаңа түрі квишинг деп аталады. Бұл – фишингтің бір түрі, онда қаскүнемдер сілтемелер арқылы емес, «ақ-қара шаршылар» арқылы адамдардың жеке деректерін біліп алады.Неліктен барлық QR-кодтарға, әсіресе қоғамдық орындарда өтуге болмайтынын және киберқылмыскерлерден қалай қорғануға болатынын Fingramota.kz айтып береді.QR-код деген неQuick response code – жылдам жауап беру коды, кодпен қорғалған ақпаратты оқуға арналған екі өлшемді штрих-код. QR-кодтар, мысалы, ұялы телефон камерасының көмегімен оңай оқылады және бүгінде олар барлық жерде кездеседі. Бұл деректерді тасымалдаушыда кез келген ақпаратты: әріппен және санмен берілген таңбаларды, суретті, сілтемелерді, визиткаларды, сондай-ақ оқуға қажетті төлем деректері: банктік деректемелерді, сатушы туралы ақпаратты, сатып алынған өнім және басқаларды шифрлауға болады.QR-кодты сканерлеу кезінде қаражат тікелей аударылады және сатушы ақша қаражатының түскені туралы дереу хабарлама алады. Бұл тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге ақы төлеу процесін едәуір жылдамдатып, жеңілдетеді. Осылайша, QR-код сатып алушылар үшін ғана емес, сатушылар үшін де қолма-қол ақшасыз төлеудің ең қолжетімді, ыңғайлы және жылдам құралдарының біріне айналды. Мұны алаяқтар да пайдаланады, QR-кодты қоғамдық орындарда орналастырады немесе электрондық спам-хабарларға тіркейді.Квишинг қалай жұмыс істейдіСканерлеу кезінде автоматты түрде енгізілген URL-мекенжайға жіберетін бірқатар тегін онлайн-генераторларды пайдалану арқылы QR-кодты жасау өте оңай. Адамның көзі QR-кодты «оқи» алмайтындығын пайдаланып алаяқтар нақты кодты өздеріне ыңғайлап, оңай ауыстыра алады. Бұл «жалған» &nbsp;QR-кодтар сізді құпия ақпаратты ұрлауға арналған зиянды веб-сайттарға кіргізіп жібереді.Алаяқтық QR-кодтарда не жасырылуы мүмкін, мысалдармен талдайық.1-мысал: Байланыссыз төлемдер кезінде QR-кодпен алаяқтықQR-кодтарды қолданудың барынша кең таралған әдістерінің бірі – тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге, мысалы, food court немесе автотұраққа ақы төлеу. Алайда, QR-кодпен төлем жасамас бұрын, сайттың атауы мен қауіпсіздігін мұқият тексеріңіз, ол HTTPS -тен басталып, жабық құлып белгісі болуы керек. Еш нәрсеге күдігі жоқ азаматтар қоғамдық орындарда QR-кодты сканерлеп, жалған сайттарда құпия ақпаратты қалдырып, фишингтің құрбаны болған жағдайлар кездеседі.2-мысал: Электрондық поштаға жіберілген жалған QR-кодтарОнлайн сатып алу кезінде сіздің электрондық поштаңызға «сәтсіз төлем» туралы хабарлама келуі мүмкін. Транзакцияны аяқтау үшін QR-кодты сканерлеу керек. Егер сіз хакерлік шабуылдар жасалған сайттардан тауарлар сатып алсаңыз, мұндай хабарламаларды алаяқтар жібере алады. Егер сіз онлайн сатып алу орындалмады деп ойласаңыз, QR-кодтың көмегімен емес, тікелей компанияның веб-сайтында өзіңіздің есептік жазбаңызға кіріңіз.3-мысал: Күтпеген жөнелтілімдердегі QR-кодтарАлаяқтар қызығушылық сезімінде ойнай алады. Мұны істеудің ең қарапайым әдістерінің бірі – сіз тапсырыс бермеген интернет-дүкеннен курьер арқылы тауар жіберу. Ішінде немесе қаптамада сіз QR-кодын оны қалай қайтаруға болатындығы туралы «нұсқаулықпен» көресіз (немесе тапсырысыңыз туралы көбірек біле аласыз). Егер сіз кодты сканерлесеңіз, ол сізді автоматты түрде жеке ақпаратыңызға қол жеткізе алатын фишингтік веб-сайтқа бағыттайды. Бұл алаяқтықтың тағы бір нұсқасы – сіздің есігіңізде «алынбаған жөнелтілім» туралы QR-коды бар жазбаша хабарлама. Кодты сканерлеген кезде сізден жеке деректерді енгізуді немесе қосымша жеткізу ақысын төлеуді сұрайды. Егер сіз өзіңіз күтпеген жөнелтілімді алсаңыз, онда бұл туралы жеткізу қызметіне тікелей хабарлаған дұрыс.4-мысал: Әлеуметтік желілер (бұзылған аккаунттар) арқылы жіберілген QR-кодтарАлаяқтар сізге жалған QR-кодтарды әлеуметтік желілердегі бұзылған есептік жазбалар арқылы жіберуі мүмкін, мысалы онда сіздің досыңыздан: «Мен жаңа ғана тапқан мына суретке қарашы!» деген хабарлама болуы мүмкін. &nbsp;Сіз бұл хабарламаны «досымнан» келді деп ойлағандықтан, оны сканерлеуіңіз әбден мүмкін.Әлеуметтік желілерде есептік жазбаларды бұзу &nbsp;барлық платформаларда жиі кездеседі. Егер өзіңіз жазылған есептік жазбадан сізге QR-коды бар оғаш хабарлама жіберілсе, оның есептік жазбасы бұзылмағанына көз жеткізу үшін сол адамға тікелей хабарласыңыз.5-мысал: Криптовалюталық QR-кодпен жасалатын алаяқтықQR-кодпен жасалатын алаяқтықтың барлық түрінің ішінде алаяқтықтың осы түрі ең үлкен қаржылық шығындармен байланысты. Алаяқтар жалған инвестициялық компанияның атынан криптовалюталарға инвестиция құюды ұсынуы мүмкін. Олар сізге QR-код жібереді, ол сіздің ақшаңызды биткойндар, сізге эфириум мен басқа да криптовалюталарға айналдыруға мүмкіндік беретін төлемдер процессорын ашады. Бірақ, сіз аударым жасағаннан кейін алаяқтар бірден жоғалып кетеді.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/4_0134b54905.png" alt="4.png">Алаяқтардың құрбаны болмау үшін не істеу керек?Ең алдымен, QR-кодты адамдар көп жиналатын жерлерде бірден сканерлеуге болмайды. Егер сіз QR-код арқылы сайтқа кіріп қойсаңыз, онда жеке деректеріңізді енгізбес бұрын оны тексеріңіз. Өйткені бұл онлайн-дүкен немесе сауда алаңы ретінде жасырылған фишингтік парақша болуы мүмкін.Барынша сақтану үшін сенімді антивирус өндірушілерінің QR-кодтарды &nbsp;тексеру бағдарламаларын пайдалануға кеңес береміз, олар кодты зиянды бөлшектің болуы тұрғысынан тексереді және телефон иесіне қауіп жайлы ескертеді.Егер сіз QR-кодты пайдаланған кезде сіздің шотыңыздан сіз жұмсамаған ақшаның есептен шығарылғанын анықтасаңыз, жағдайды нақтылау және шоттарды бұғаттау үшін дереу банкке және алаяқтық туралы арызбен құқық қорғау органдарына хабарласыңыз.Барлық аккаунттардағы құпиясөздерді ауыстыруды ұмытпаңыз. Бас әріптер мен кіші әріптер, символдар мен цифрлардан тұратын кемінде сегіз таңбалы қауіпсіз құпия сөздерді пайдаланыңыз. Гаджетті зиянды бағдарламалардан қорғайтын вирусқа қарсы бағдарлама орнатыңыз. Сақ болыңыз және қаржылық сауаттылығыңызды Fingramota.kz-пен бірге арттырыңыз!fingramota.kz

Квишинг: алаяқтар казақстандықтардың гаджеттеріне қалай шабуыл жасайды 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қазақстан Республикасының 2025–2027 жылдарға арналған жоба бюджетінде халықтың осал топтарын қолдауға, зейнетақылар мен жәрдемақылар төлеуге бағытталған «Әлеуметтік көмек және әлеуметтік қамсыздандыру» функционалдық тобы бойынша елеулі шығындар қарастырылған, деп хабарлайды El.kz ақпарат агенттігі.&nbsp;Economy.kz порталының мәліметінше, халықты әлеуметтік қорғау — Қазақстанның мемлекеттік саясатының маңызды басымдықтарының бірі.2025–2027 жылдарға арналған әлеуметтік көмек пен әлеуметтік қамсыздандыруға арналған шығындар келесі көлемде жоспарланған:<ul><li style="text-align:justify;">2025 жыл: 6 108 396 231 мың теңге,</li><li style="text-align:justify;">2026 жыл: 6 765 295 760 мың теңге,</li><li style="text-align:justify;">2027 жыл: 7 385 540 751 мың теңге.</li></ul>Сарапшының айтуынша, әлеуметтік салаға бөлінген қаражаттың ұлғаюы мемлекеттің көмекке мұқтаж адамдарды қолдау жөніндегі күш-жігерін көрсетеді. Бұл қаражат әлеуметтік қорғау бағдарламаларын, соның ішінде зейнетақылар, әлеуметтік жәрдемақылар, міндетті зейнетақы жарналарын субсидиялау және атаулы әлеуметтік көмек көрсетуді қаржыландыруға бағытталады.2025–2027 жылдар аралығында зейнетақының орташа мөлшері біртіндеп ұлғайтылады:<ul><li style="text-align:justify;">2025 жыл: 96 562 теңге,</li><li style="text-align:justify;">2026 жыл: 103 376 теңге,</li><li style="text-align:justify;">2027 жыл: 110 185 теңге.</li></ul>Сонымен қатар, Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, 2023 жылдан бастап базалық зейнетақы төлемдерінің мөлшері кезең-кезеңімен ұлғайтылады. 2027 жылға қарай ең төменгі базалық зейнетақы мөлшері күнкөріс минимумының 70%-на, ал ең жоғарысы 120%-на дейін жеткізіледі.Зейнетақының бұл өсуі қарт адамдардың өмір сүру деңгейін көтеруге, оларға лайықты қартаюды қамтамасыз етуге бағытталған.Ал мемлекеттік жәрдемақылар келесі санаттағы азаматтарға төленеді:<ul><li style="text-align:justify;">Балалары бар отбасылар: көп балалы және аз қамтылған отбасыларға арналған жәрдемақылар, сондай-ақ бала күтімі бойынша төлемдер.</li><li style="text-align:justify;">Мүмкіндігі шектеулі жандар: мүмкіндігі шектеулі адамдарға қажетті қолдауды қамтамасыз ететін жәрдемақылар.</li><li style="text-align:justify;">Негізгі асыраушысынан айырылғандар: негізгі асыраушысынан айырылған отбасыларға арналған жәрдемақылар, олардың табысын қолдауға бағытталған.</li><li style="text-align:justify;">Ұлы Отан соғысының ардагерлері және оларға теңестірілген тұлғалар: соғысқа қатысушылар мен Отан алдында ерекше еңбегі бар тұлғаларға арналған арнайы жәрдемақылар мен жеңілдіктер.</li><li style="text-align:justify;">Зиянды және қауіпті еңбек жағдайларында жұмыс істейтін тұлғалар: зиянды және қауіпті өндірістерде жұмыс істейтіндерге арналған арнайы жәрдемақылар.</li><li style="text-align:justify;">Ядролық сынақтардың зардаптарын тартқандар және басқа санаттар: ядролық сынақтардан зардап шеккен азаматтар мен ерекше қолдауды қажет ететін басқа да санаттар үшін жәрдемақылар.</li></ul><span style="background-color:rgb(255,255,255);color:rgb(102,102,102);font-family:-apple-system, BlinkMacSystemFont, &quot;Segoe UI&quot;, Roboto, &quot;Helvetica Neue&quot;, Arial, &quot;Noto Sans&quot;, sans-serif, &quot;Apple Color Emoji&quot;, &quot;Segoe UI Emoji&quot;, &quot;Segoe UI Symbol&quot;, &quot;Noto Color Emoji&quot;;">Фото: El.kz/Арман МҰХАТОВ

Елімізде 2027 жылға қарай зейнетақылар мен жәрдемақылар қалай өзгереді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Бұл Үкіметтің 2025-2029 жылдарға арналған әлеуметтік-экономикалық даму болжамында айтылған, деп хабарлайды.2024 жылы – 396 мың теңге;2025 жылы – 431,6 мың теңге (+8,9%);2026 жылы – 466,9 мың теңге (+8,1%);2027 жылы – 500,7 мың теңге (+7,2%);2028 жылы – 536,3 мың теңге (+7,1%);2029 жылы – 573,7 мың теңге (+6,9%).Қазақстандағы барлық жұмысшы жалақысының орташа арифметикалық мәні ретінде есептеледі.Ең төменгі жалақы қазіргідей – 85 мың теңге көлемінде қалады.Ал ең төменгі зейнетақы мөлшері 2029 жылы 82,6 мың теңге болады деп күтілуде.Қазақстан халқының саны 2029 жылға қарай 21,3 млн адамға жетуі мүмкін. Оның ішінде жұмыспен қамтылған халық саны – 9,4 млн.Өмір сүру ұзақтығы 77 жасқа дейін артады.Фото: canva

2029 жылға қарай Қазақстанда орташа жалақы 570 мың теңгеден асуы мүмкін

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қазақстандағы инвесторлар бүкіл әлемдегі инвесторлар сияқты инвестициялау кезінде бірнеше тәсілдерді қолданады. Пассивті инвестор нарықты зерделеуге уақытын аз жұмсайды, тиісінше өз капиталын да қалыпты қарқынмен толықтырып отырады. Активті инвестор нарыққа барынша көп қатысады және соның арқасында ақшаны да көп табады.&nbsp;«Сатып ал да ұстап тұр» (buy and hold)Пассивті инвестициялар инвесторға өз күшін, ресурстары мен уақытын үнемдеуге мүмкіндік береді және ол нарық жөнінде көп білімді қажет етпейді. Бұл стратегияны стратегиялардың ішіндегі ең қарапайымы деп санауға болады. Пассивті инвестициялаудың басты мақсаты – сенімді құралдардан тұратын түрлі портфельдер қалыптастыру және оны ұстап тұру, мұндай портфельдер уақыт өте келе өсіп, тұрақты кіріс әкеліп тұрады. Бұл стратегияны ұстанатын инвестор өз ақшасының құнсыздануына жол бермеуге және бағалы қағаздар бүкіл нарықтағы қалыптасқан жағдайда көп кіріс әкелеуге мүмкіндік беретіндей әрекет етеді.<blockquote>Оған қол жеткізудің неғұрлым қарапайым және қолжетімді тәсілі –индекстік қорларға инвестициялау. Индекстік қор бұл түрлі компаниялардың активтерінің тізімі. Ол бір елдің немесе жеке бір саланың ірі компанияларының қағаздарының бірнеше санынан тұруы мүмкін.&nbsp;</blockquote>Индекстік қорлар инвестициялық пай қорларына ұқсас болады және инвесторларға азғантай бағаға кеңінен әртараптандыру мүмкіндігін береді. Пассивті инвесторға жеке акциялардың талдауын жүргізу қажет емес. Ол бір мәмілемен биржалық қордағы өз үлесін сатып алады да ақшасының ұзақ мерзімді жұмыс істеуіне мүмкіндік бередіМысал ретінде белгілі миллиардер әрі филантроп Уоррен Баффеттің стратегиясын келтіруге болады, оның тәсілі акцияларды сақтаудың оңтайлы мерзімі – шексіздік. Уоррен Баффет сонау 1988 жылы Coca-Cola &nbsp;компаниясының акцияларында өз позициясын ашқан және осы уақытқа дейін осы брендтің бір де бір қағазын сатқан жоқ. «Омахадан шыққан Сәуегей» деген лақап атқа ие болған миллиардер және филантроп болашаққа көз тігіп, жылдар бойы кіріс әкелетін индустриялық тұрғыдан тиімді трендтерді табуға тырысады.&nbsp;Пассивті стратегия кезінде компанияның бизнесін зерттеу және &nbsp;оның болашағын анықтау өте маңызды, сонымен қатар маңызды талап &nbsp;– үнемі дивидендтер төлеп отыру. Сондай-ақ пассивті инвестициялау экономиканың технологиялық, өндірістік, энергетикалық, өнеркәсіптік немесе басқа секторларын бақылап отыратын қорларға салынатын инвестицияларды көздейді. &nbsp;Бұл ретте, табысты пассивті инвестициялаудың басты талаптарының бірі – әртараптандыру екенін қоса айту керек. Пассивті инвестор үшін ақшаны пайда түсетін идеяларды болжаудан гөрі, түрлі активтер қоржынына бөлу маңыздырақ.Пассивті түрде&nbsp;инвестициялаудың оң және теріс жақтары:<blockquote>Артықшылықтары:- Комиссиялар мен салықтардан үнемдеу;- Жаңадан бастаған инвесторлар үшін қолжетімділік;- Тәуекелдердің төмендігі;- Басқа жұмыспен қатар атқаруға болады;- Алыпсатарлық аз. &nbsp;</blockquote><blockquote> Кемшіліктері:- Жоғары кірісті мүмкіндіктер аз;- Икемділік аз;- Нарықтық құлдырау кезінде әрекетсіздік басым.&nbsp;</blockquote>«Әрдайым дайын бол»Активті немесе «агрессивті» тәсіл инвестордың өзі процеске үнемі қосылып, ақшаны өзі басқарады деп болжайды: ол нарықты, жаңалықтарды өзі бақылайды, &nbsp;процестерді, жаңалықтарды талдайды, бағалы қағаздар мен мәмілелер жасау сәттерін таңдайды. Бұл стратегия тәжірибелі инвесторлар үшін қолайлы, мұнда техникалық және толық талдауды білу және сауда платформасын жақсы меңгеру, тәуекелдерді басқару және капиталды басқару дағдылары маңызды.<blockquote>Белсенді инвестициялаудың басты мақсаты – &nbsp;нарықтан жоғары деңгейде кірістер алу және мүмкіндігінше оны басып озу. Белсенді инвестор негізгі индекстерден озып кетуге тырысады.&nbsp;</blockquote>Белсенді инвесторларға арналған стратегиялар жағдайында активтер себеттері инвестициялау кезеңінде айтарлықтай түзетулерге ұшырауы мүмкін. Бірақ бұл ретте қағаздармен операциялар жиі жүргізіледі, тұрақты емес, сонымен қатар нарықтық жағдайдың немесе басқа факторлардың өзгеруіне деген реакция болып табылады.Активті түрде инвестициялаудың артықшылықтары мен кемшіліктері:<blockquote>Артықшылықтары:- шексіз пайда әлеуеті;- икемділік;- инвестициялауды негізгі іс және негізгі кіріс деп қарастыру керек;</blockquote><blockquote> Кемшіліктері:&nbsp;- комиссиялар және салықтардың болуы;- жоғары тәуекелдер;- &nbsp;процесс қиындығы.&nbsp;</blockquote>Сондай-ақ, инвестициялар бірнеше белгілер бойынша жіктеледі, мысалы: инвестициялау мерзімі (қысқа, орта және ұзақ мерзімді), қажетті кірістілік және тәуекелдің рұқсат етілген деңгейі, басқару әдісі, инвестордың белсенділігі.Стратегияның тағы да қандай түрлері бар?Инвестициялаудағы басқа да стратегияларды атап өтуге болады, мысалы – ақша құнын орташа ету стратегиясы&nbsp;(money-cost&nbsp;averaging). Бұл стратегия қарапайым стратегияға жатады және бос капиталға ие немесе үнемі қосымша салым жасай алатын инвесторларға анағұрлым сай келетін тәсіл. Стратегияның мәні нарықтық жағдайға қарамастан, белгіленген кезеңділікпен немесе баға белгілеулерінің белгілі бір өзгеруімен акцияларды сатып алу. Нәтижесінде инвестор бағалы қағаздар пакетін орташа бағамен алады. Осының арқасында пакет ұстаушы жоғары кірістілікке ие болады.Дивидендтік стратегия. Бұл стратегия да қарапайым стратегияға жатады. Ол бойынша портфельге акционерлерге пайданың бір бөлігін тұрақты төлейтін эмитенттердің қағаздары ғана енгізіледі.Құнды инвестициялау. Бұл стратегия ең тиімді, бірақ сонымен бірге жеткілікті деңгейде күрделі стратегиялардың бірі болып табылады. Стратегиялардың мәні - жақсы акцияларды ыңғайлы бағамен сатып алу. Бұл тәсіл бағасы олардың нақты құнынан төмен активтерді таңдауды білдіреді.Ірі компанияларға инвестициялау. Стратегия эмитенттердің барынша жоғары нарықтық капитализациясы бар бағалы қағаздарын сатып алуды қамтиды. Стратегия қарапайым және мыналарды көрсететін статистикалық мәліметтерге негізделген:- тұрақты экономика кезеңінде дәл осы компаниялар индекстің өсуін анықтайды, бұл инвестордың үлкен нарыққа шығынын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік береді;- рецессия мен дағдарыстың даму кезеңдерінде олар бағалы қағаздарды ұстаушылардың шығындарын едәуір азайта отырып, барынша тұрақтылықты көрсетеді.Атап өткіміз келетін соңғы стратегия – Гринблаттың «сыйқырлы формуласы» бойынша инвестициялау. Бұл стратегия құнды инвестициялаудың нұсқасы болып табылады, бірақ сатып алуға арналған акцияларды таңдау әдістемесімен ерекшеленеді. Бағалау капитал рентабельділігі (ROC) мен кірістілік сияқты екі көрсеткіштің негізінде жүргізіледі. Компанияны таңдау төмендегідей жүргізіледі:Компаниялар үшін капитал рентабельділігі мен кірістілік көрсеткіштері есептеледі.Компаниялар көрсеткіштердің кемуі бойынша ранжирленеді (бөлек 2 тізім жасалады).Рентабельділігі жоғары компаниялар 1 балл алады, әрбір келесі компания үшін баға өседі. Кірістілік тізіміндегі компаниялар осыған ұқсас бағаланады.Әрбір компанияға берілген баға жинақталады. Сатып алу үшін эмитенттердің ең аз жиынтық көрсеткіштерден тұратын 25-30 акция таңдап алынады.Барлық жоғарыда көрсетілген стратегиялар аса жоғары емес тәуекел деңгейлері жағдайында салыстырмалы түрде жоғары кірістілікке қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл стратегиялар қалыпты және консервативті нұсқаларға жатады.<blockquote>Акциялармен сауда жасау жөніндегі барлық стратегиялардың олардың қандай да бір топқа тиесілі болуына қарамастан мынадай негізгі 2 мәселені шешуі керек екенін атап өту қажет:<ul><li>Сатып алу/сату үшін активтерді таңдау.</li><li>Инвестициялаудың тұтастай кезеңінде портфельді басқару қағидаттары.</li></ul></blockquote>Қарапайым инвесторлар үшін ненің барынша қолайлы болатынына келсек, нарықтағы білікті мамандар сапалы пассивті портфель құруды ұсынады. Содан кейін қаласаңыз, жоғары кірісті құралдар үшін капиталдың біраз бөлігін бөлуге болады. Қалған стратегиялар үшін инвестор тәжірибелі және білімді болуы керек.Портфельді белсенді басқару немесе трейдинг көп білім мен дағдыларды қажет етеді. Нарықты талдау мен зерттеуге көп уақыт қажет. Бұл барлық инвесторға сәйкес келе бермейді. Жалпы, жоғарыда аталған стратегиялардың қайсысы қолайлы екенін таңдау – бұл инвестордың жеке таңдауы. Бұл тұрғыда бәрі инвестордың өзінің қалауына байланысты.<figure class="image"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/fingramota_1d44033763.png" alt="финграмота.png"></figure> Fingramota.kz-пен бірге инвестициялық сауаттылығыңызды арттырыңыз!&nbsp;Фото: Fingramota.kz

Инвестициялаудың қандай түрін таңдау керек: пассивті және активті инвестициялау бойынша гайд

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Заңнаманың талаптарына сәйкес қазақстандықтар банктік қарыздар мен микрокредиттер алудан ерікті түрде бас тартуды орната алады не оны «электрондық үкіметтің» веб-порталы арқылы алу жиілігі мен мерзімдері бойынша шектеусіз, яғни шексіз уақытқа алып тастай алады.Қарыз алудан ерікті түрде бас тартуды қалай орнатуға болады және қызметтің бұл түрі азаматтарға қандай артықшылықтар беретіні жөнінде &nbsp;Fingramota.kz.еске салады.&nbsp;Қарыз беруге өздігінен тыйым салу («Стоп кредит»&nbsp;немесе «Банктік қарыздар, микрокредиттер алудан өз еркімен бас тарту») – бұл адамның банктер мен микроқаржы ұйымдарынан (МҚҰ) жаңа кредиттер алудан ерікті түрде бас тартуы. Мұндай бас тартуды тек қарыз алушының өзі eGov.kz. порталында және E-GOV mobile мобильдік қосымшасында орната алады. Сондай-ақ, пайдаланушы кез-келген уақытта кредиттер мен қарыздар алуға қойылған шектеулерді алып тастай алады.«Бірінші кредиттік бюро» АҚ деректеріне сәйкес бүгінгі күні 596 808 азамат кредиттер мен микроқарыздар ресімдеу бойынша тыйым салу орнатуға өз бетінше өтінім берді.«Стоп кредит» қызметінің артықшылықтары&nbsp;Бұл опция қолданылған кезде қарыз алушының кредиттік тарихында оның кредит алудан уақытша бас тартуға шешім қабылдағаны жөнінде белгі пайда болады. Кредиттік ұйым кредиттік бюролардан деректерді сұрата отырып, мұндай шектеу белгісін көреді және автоматты түрде клиентке қарыз бермеу туралы шешім қабылдайды.Сондай-ақ, 2024 жылғы 1 қыркүйектен бастап қарыз алушының кредиттік тарихында кредиттерден ерікті түрде бас тарту туралы ақпарат болған жағдайда, банктер мен МҚҰ-ның кредит бойынша берешекті есептен шығару міндеті бойынша заңнамалық түзетулер қолданысқа енгізілді. Яғни, егер азамат кредит алудан ерікті түрде бас тарту қызметін пайдаланатын болса, бірақ осы кезеңде оған кредит заңсыз ресімделген болса, онда кредитор банк немесе МҚҰ кредит және микрокредит бойынша берешекті есептен шығаруға міндетті болады.Назар аударыңыз!&nbsp;Кредиттен ерікті түрде бас тарту орнатылған жағдайда оның кредиттік тарихта болуын мезгіл-мезгіл тексеріп отыру ұсынылады. Егер осы сервисті орнату кезеңінде Сіздің атыңызға кредит ресімделсе, онда банк немесе МҚҰ оны есептен шығаруға міндетті.«Стоп кредит» қызметін қалай пайдалануға болады&nbsp;«Банктік қарыздар, микрокредиттер алудан ерікті түрде бас тарту» кредиттік алаяқтардан қорғау болып табылады және е-GOV mobile қосымшасында және egov.kz сайтында қолжетімді. &nbsp;Қызметті смартфон арқылы пайдалану үшін мыналарды орындау қажет:- eGov.kz порталына кіру және «Кеден және салықтар» бөліміне өту;- тізімнен «Экономика және қаржы» бөлімін таңдау, «Банктік қарыздар, микрокредиттер алудан ерікті түрде бас тарту» қызметін таңдау;- қажетті жолдарды толтырып, ЭЦҚ-ның көмегімен өтінімге қол қою;- қызмет нәтижесімен Жеке кабинетте танысуға болады.Сондай-ақ, бұл қызметті компьютер арқылы қосуға болады:логин мен парольді пайдалана отырып ЭЦҚ-ның көмегімен egov.kz сайтына кіріңіз; сайттың басты бетінде «Сервистер» - «Банктік қарыздарды, микрокредиттерді алудан мерзіммен ерікті түрде бас тарту» – «Қызметке онлайн тапсырыс беру» бөлімін таңдаңыз; барлық міндетті жолдарды толтырыңыз және ЭЦҚ арқылы өтінімге қол қойыңыз. Бұрын белгіленген шектеулерді алып тастау үшін пайдаланушыға мыналарды орындау қажет:- «Банктік қарыздар, микрокредиттер алудан ерікті түрде бас тарту» қызметін таңдау;&nbsp;- «Жазылудан бас тартқыңыз келе ме?» деген сұраққа «Иә» деп жауап беріңіз және қол қоюдың қолжетімді әдістерінің бірімен өтінімге қол қойыңыз.Цифрлық қауіпсіздіктің негізгі ережелерін сақтаңыз!Кредит алаяқтары әлеуметтік инженерия мен ІТ-технологияның заманауи тәсілдерін пайдалана отырып, үнемі банктер, микроқаржы ұйымдары клиенттерінің дербес деректеріне қол жеткізуге тырысады. Сондықтан әрқашан цифрлық гигиенаны, оның ішінде ЭЦҚ пайдаланған кезде негізгі қауіпсіздік ережелерін сақтаңыз:ЭЦҚ-ны үшінші тұлғаларға бермеңіз. Ешбір жағдайда бөтен адамдарға рұқсат беруге болмайды, өйткені ЭЦҚ-ның көмегімен олар құжаттарға қол қоя алады.&nbsp;Қойылған қолдың сіздікі емес екенін дәлелдеу мүмкін болмайды. ЭЦҚ-ны мессенджерлер арқылы, әсіресе топтық чаттарда жібермеңіз, өйткені оны топтың кез келген қатысушысы жүктеп, пайдалана алады. ЭЦҚ-мен байланысты барлық рәсімдерді өзіңіз жүргізуге тырысыңыз. Компьютерді вирустардан қорғаңыз. Егер сіз ЭЦҚ-ны компьютерде сақтайтын болсаңыз, онда лицензиясы бар, вирусқа қарсы сапалы &nbsp;бағдарлама орнату арқылы оны қорғауға көңіл бөліңіз және оны тұрақты түрде жаңартып отырыңыз. Сондай-ақ белгісіз мекенжайлардан келген электрондық хаттарды ашпаңыз және күдікті сілтемелерге кірмеңіз. Олар шпиондық бағдарламалар болуы мүмкін, олардың пайдаланушылары сіздің компьютеріңіздегі барлық деректерге қашықтан қол жеткізе алады. ЭЦҚ салынған файлдың атауы ретінде құпиясөзді пайдаланбаңыз. Кейбір азаматтар ЭЦҚ-ның құпиясөзін ұмытып қалмау үшін қолтаңба салынған &nbsp;папканы немесе файлдың өзін құпия комбинациямен атауы мүмкін. Олай істеген жағдайда сіз алақтардың жұмысын жеңілдетіп, олар ЭЦҚ-ға оңай қол жеткізе алады. ЭЦҚ-ны бөгде адамдар арқылы ресімдемеңіз. ЭЦҚ-ны алу үшін ХҚКО-ға жүгініңіз немесе eGov mobile-ды қолданыңыз, егер сұрақтар болса, 1414 колл-орталығына қоңырау соғыңыз. Қолтаңбаны тез әрі еш қиындықсыз ресімдеу туралы ешкімнің уәдесіне сенбеңіз, өйткені алаяқтар «дәлел үшін» ЖСН-ды, банк картасының деректемелерін, тіпті пин-кодты да сұратудан тайынбайды. &nbsp;&nbsp; Смартфоныңызға тексеруден өтпеген қосымшаларды жазудан бойыңызды аулақ ұстаңыз. Сіздің ЭЦҚ-ңыз eGov mobile-да сақтаулы болса, алаяқтар телефоныңызға қол жеткізген жағдайда сізді онда орнатылған пин-код та қорғай алмайды. Бұл үшін шпиондық бағдарламаны жүктеп алу жеткілікті. Өз смартфоныңызға барынша аз қосымша орнатып отыруға тырысыңыз – ең сенімдісі осы. Тіпті жеткізу қосымшалары да экранға жазып алумен «ұсталған» жағдайлар болды.&nbsp; Егер компанияның ЭЦҚ-сына қолжетімділігі бар қызметкер жұмыстан шыққан жағдайда, қол қою сертификаттарын уақтылы қайтарып алыңыз. Бұл тармақ бизнес иелеріне қатысты – экс-қызметкер компанияның шотынан ақша шешіп алуы, тіпті оны жабуы мүмкін.&nbsp; Егер сіз компьютерде немесе флешкада сақтайтын ЭЦҚ-ны жоғалтып алған болсаңыз, оны дереу қайта шығарыңыз. &nbsp;Фото: fingramota.kz

Жарты миллионнан астам азамат кредиттен өз еркімен бас тартты  

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> 2024 жылғы мамырдан бастап әлеуметтік желілерде&nbsp;Hamster Kombat &nbsp;атты ойын танымал болды, бұл ойынның мағынасы телефонның &nbsp;экранына шығатын атжалманды басып, ойын ішіндегі валютаны - монеталарды ұту. Монеталарды ұту үшін жаңа пайдаланушыларды тартып, ойын ішіндегі тапсырмаларды орындау қажет. &nbsp;&nbsp;Қазіргі сәтке бұл &nbsp;ойынды 100 млн пайдаланушы ойнауда. Және олардың барлығы «листингті» күтуде. Ойыншыларға таяуда бұл валютаның криптобиржаға шығатыны және бүгінгі күні сауда-саттықта белсенді қолданылып жатқан Telegram мессенджерінің қолданыстағы монетасы – TON-ға байланыстырылатыны жөнінде уәде етілген. &nbsp;Ойын (әзірше) қаржылай салымдарды талап етпейді, алайда өз ақшасынан және пайдаланушылардан айырылу тәуекелі бар. Себебі күн сайын шығып отыратын жаңа трендтермен қатар алаяқтар да айлаларын асыруға тырысып бағуда. &nbsp;Бейтаныс адамдармен сөйлесуге тыйым салынады&nbsp;Тегін дүниеге құмарларды алдау схемасының бірнеше түрі бар. Оның ең бастысы адамның ашкөздігін пайдаланып, тікелей алдау арқылы оның шоттары мен төлем карталарына қол жеткізу болып табылады.Ойында белгілі бір деңгейге жеткеннен кейін қаскүнемдер әлеуметтік желілер немесе мессенджерлер арқылы &nbsp;ойынға қатысушыларға ойын валютасын не аккаунтты тұтастай сатып алу туралы қызықтыратын &nbsp;ұсыныс жасайды. Олар әжептәуір сыйақы ұсынады, өзін криптосарапшы ретінде көрсетпекші болып, &nbsp;арнайы терминдерді қолданып, сөзге тартады. Олардың басты мақсаты – пайдаланушының банктік картасының деректерін алу немесе оның интернет-банкингіне қол жеткізу және одан неғұрлым көп ақша шығарып алып, ізсіз жоқ болу.&nbsp;Екінші тәуекел – бұл жеке деректердің, сондай-ақ ойыншылардың байланыс деректері мен медиа файлдарының заңсыз жария болуы. Сонымен бірге аккаунтты сатып аламын деген сылтауымен алаяқтар пайдаланушының құрылғысына қашықтан қосылуын сұрайды не компьютерден немесе мобильді телефоннан файлдарды жүктеуге сұрату жібереді. Алынған мәліметтер одан әрі алаяқтық схемалар немесе бопсалау үшін пайдаланылуы мүмкін.Алаяқтар көбіне аккаунтты ұрлауға тырысады. Егер пайдаланушы рұқсат берсе, олар құпиясөздерді өзгертіп, пайдаланушының атынан ақшалай көмек сұрайтын жалған сілтеме жасайды. Ал хат-хабарлар мен бірлескен фотолар алаяқтарға жәбірленушінің жақындары мен достарын шатастыруға әкеп соғады.Алаяқтықтың тағы бір түрі – ойын валютасын немесе аккаунтты сатып аламын деген сылтаумен фишингтік сілтемелер мен вирус-шифраторлар жіберу. Мұндай сілтемені басқан кезде құрылғы сатып алу талабына сәйкес бұғатталуы мүмкін. Не орнатылған вирус пайдаланушының жеке деректері мен қаржылық деректемелерін жинап, белгілі бір кезеңдерде оларды алаяқтарға жіберіп отырады.&nbsp;Жүз сомың болғанша…Ойындағы деңгейіңізді арттыру үшін кейде қосымшаға жаңа ойыншыларды шақыру қажет. Бұл қосымша бонустар береді. Бірақ қосылуға қызығушылық танытатын достар бір кезде аяқталады, бірақ пайдаланушылар санын көбейту талаптары жалғаса береді.Сондықтан алаяқтар ойыншыларға біреуі үшін 200-500 теңге бағаға «реферал» жинап беру бойынша өз қызметтерін ұсынады. Біріншіден, мұндай «сатып алу» жұмыс істейді – және сатып алушы үлкен партияға келіседі. Бірақ ол ақша аударған кезде сатушы бірден ізін суытады.Және бұдан да ауыр қылмыстық схема бар: алаяқтар ойыншыларға делдал болуды ұсынады, яғни олардың картасы транзиттік карта ретінде қолданылады. Алаяқтар ақшаны ойыншының картасына аударады, оларға қаражаттың бір бөлігін өздеріне қалдыруды, ал қалған аударымдарды криптовалюталар арқылы жасауды ұсынады.Егер аңғал ойыншы келіссе, онда ол ақшаны жылыстату және заңдастыру немесе терроризмді қаржыландыру схемасына қатысушы болып шыға келеді. Бұл тіпті қылмыстық қудалауға ұшырау қаупін төндіруі мүмкін.Өзіңізді қалай қорғауға болады?Ақшаға қатысты кез келген ұсыныстарға мән беріңіз, сақ болыңыз және маңызды қаржылық шешімдер қабылдауға ешқашан асықпаңыз.Бейтаныс адамдарға ешқашан жеке деректеріңізді айтпаңыз және жеке басын куәландыратын құжаттардың көшірмелерін жібермеңіз.Картаңыздың толық мәліметтерін ешкімге бермеңіз немесе оның суреттерін желіде жарияламаңыз. Егер біреу Сізге ақша аударғысы келсе, оларға карта нөмірін немесе телефон нөмірін айту жеткілікті.Транзакциялар бойынша деректерді жедел алу үшін SMS/Push-хабарландыру сервисін қосыңыз. Егер сіз жасамаған операция туралы хабарлама келсе, растау кодын енгізбеңіз, банкке қоңырау шалыңыз және ақпаратты нақтылаңыз.Өзіңіздің төлем картаңыз үшін 3D-Secure (VISA) немесе SecureCode (MasterCard) қосыңыз.Егер сіз онлайн-сатып алу жасағыңыз келсе, сайттың шынымен де интернет-дүкенге тиесілі екендігіне көз жеткізіңіз және мекенжай жолағында сайттың жазылуын мұқият тексеріңіз, ол HTTPS-тен басталуы және қасында жабық құлып белгісі бар болуы тиіс.Егер сіз күмәнді сайтта карта деректерін енгізсеңіз немесе оларды алаяқтарға қате хабарласаңыз, картаны бұғаттау үшін банкке қоңырау шалыңыз.Сайттардағы электрондық поштаңыз бен жеке кабинеттеріңіз үшін күрделі құпия сөздерді пайдаланыңыз және оларды ешкімге айтпаңыз. Құпия сөздер әр түрлі, бас әріптермен және кіші әріптермен, цифрлармен және арнайы таңбалармен болуы керек.Электрондық құрылғыларыңызға күмәнді бағдарламаларды орнатудан аулақ болыңыз.Интернет-банкинг сервистерін қосатын құрылғыларда лицензиялық антивирустық бағдарламалық қамтылымды пайдаланыңыз.Фото: fingramota.kz

 Жаңа криптотрендтерден қандай қауіп күтуге болады? 

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Ол үшін азамат сотқа өтініш беруге&nbsp;тиіс. Ал құзырлы орган арыз түскеннен кейін 10 жұмыс күні&nbsp;ішінде өтініш берушіге жауап беруі міндетті.&nbsp;Бұл туралы<a href="https://stan.kz/endi-nesiesin-toley-almay-zhurgen-kazakstandiktar-kariz-406142/">&nbsp;Stan.kz</a>&nbsp;ақпарат агенттігі хабарлайды.<blockquote>"Азаматтардың төлем қабілетін қалпына келтіру және банкроттығы туралы" заңға сәйкес несиесін төлей алмаған борышкерлер 5 жылға дейін қарызын кейінге шегере алады. Бірақ бұл кез келген адамға беріле бермейді. Тек&nbsp;бірнеше микроқаржы&nbsp;ұйымдары мен банктен ақша алып, қайтара алмай жүрген жандар өтініш бере алады. Сондай-ақ&nbsp;жалақысы өте аз, өзіне жетпейтін адам болуға&nbsp;тиіс”, –&nbsp;дейді қаржы министрлігінің өкілі.</blockquote>Несиені кейінге шегеру үшін алдымен тұрғылықты жері бойынша сотқа жазбаша немесе электронды түрде өтініш қалдыру керек. Ол үшін кредиторлардың талаптарын орындай алмайтыныңызды, яғни төлей алмайтыныңызды растау қажет. Одан кейін несие сомасы көрсетіледі. Атыңызда қандай мүлік бар екені, яғни үй немесе көлік рәсімделгені туралы ақпарат та беріледі. Өйткені төлем қабілетін қайта қалпына келтірген кезде жалпы қарыз мөлшері мүлік құнынан аз болуы керек және тұрақты табыс болуы шарт.<blockquote>“Қалпына келтіру жоспары қаржы басқарушысымен бірлесіп әзірленеді және сотта бекітіледі. Ол үшін екі жақтың да, яғни борышкер мен қаржы ұйымының келісімі қажет. Айта кетейік, борышкердің өтініші қабылданған жағдайда қарызының үстінен қосылатын пайыз тоқтатылады. Жаңа несие берілмейді”, –&nbsp;деді қаржы министрлігінің МКК дәрменсіз борышкерлермен жұмыс басқармасының басшысы Меруерт Сисембаева.</blockquote>Фото: egemen.kz

 Несиесін төлей алмай жүрген азаматтарға қарызын бес жылға дейін шегеру мүмкіндігі беріледі

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Қазіргі заманның балалары көздерін ашқаннан Дүниежүзілік торға шығуға мүмкіндік беретін түрлі гаджеттерді қолданады. Қазір тіпті оларға қатысты арнайы &nbsp;«digital natives» («цифрлық ұрпақ») термині пайда болды. Бұл жерде интернеттің қауіпі жөнінде айтып отыру өте маңызды, себебі киберқылмыстардың саны, оның ішінде балаларға қарсы қылмыстар саны жылдан жылға өсуде.&nbsp;Балалар интернеттегі қауіпсіздік жөнінде не білулері маңызды екенін Fingramota.kz-пен бірге қарастырайық.&nbsp;«Сілтемеге баспас бұрын, ойлан»Жыл сайын миллиондаған жасөспірімдер білместіктен алаяқтық схемалардың құрбандары немесе оның қатысушылары болып жатады. Бәрі әлеуметтік желіде лайк басудан немесе репост жасаудан басталуы мүмкін. Бұл алаяқтар үшін белгі болуы мүмкін, олар көзді-ашып жұмғанша сіздің балаңызды «иірімге» тартып әкете алады. &nbsp;<blockquote>Алаяқтар белгілі бір сценарий бойынша, &nbsp;яғни бала қызығушылық танытатын салаға немесе ақпаратқа байланысты әрекет етеді, ол жөнінде интернет арқылы біліп алады. Қаскүнемдерге &nbsp;балалармен жабық чаттарда іс-әрекеттесу маңызды, олар баланың телефонына шпиондық қосымшалар орнатуға немесе дербес деректерді &nbsp;жария еткізуге тырысады &nbsp;(ата-анасының карточкасының толық деректемелері, SMS-пен келетін код және басқалар), сондай-ақ ата-анасына, туысқандарға, достарына вирус жұққан файлдарды жіберуді сұрайды.</blockquote>Желіде мұндай топтарды бұғаттау және алаяқтардың жолын кесу өте қиын, себебі белгілі бір уақытқа дейін формалды түрде олар заңды бұзбайды. Және де алаяқ өз құрбанымен жеке әрекеттеседі.&nbsp;Кеңес:&nbsp;Балаларға технологиялардың өзі қауіпті емес, оларды жеке мақсатына қолданатын адамдар қауіпті екенін түсіндіру маңызды. Сондықтан балаларға мынадай нәрселерге «ЖОҚ» деп айтуды үйретіңіз:- бейтаныс сайттарға кіру;&nbsp;- күдікті сілтемелер бойынша өту,&nbsp;- күдікті әрекеттерге қатысу.&nbsp;Балаңыздың гаджетіне антивирустық қосымшаны орнатыңыз және барлық күмәнді және түсініксіз жағдайда балаңыз Сізге немесе Сіздің туыстарыңызға хабарласа алатындығына көз жеткізіңіз.«Жылтырағанның бәрі алтын емес»Балалар көп уақытын танымал әлеуметтік желілерде өткізеді, өздерінің фотосуреттерін, билері, ойындары жазылған бейнероликтерді орналастырады.<blockquote>Бір қарағанда, бұл жерде қауіпті ештеңе жоқ сияқты, бірақ олар өздері және жақындары туралы алаяқтар пайдалана алатын артық ақпаратты жариялауы мүмкін. Мысалы, бұл – ата-анасының шоттарына сілтемелер, төлем карточкасының фотосуреттері, олардың орналасқан жері туралы белгілер. Өкінішке орай, мұндай бейқамдық бүкіл отбасы үшін жағымсыз салдары бар ауыр кибершабуылдарға айналуы мүмкін.&nbsp;</blockquote>Кеңес:&nbsp;Балаларға әлеуметтік желілерде жеке ақпаратты, оның ішінде жасын, өздері оқитын мектептің нөмірін, ұзақ сапарларға, каникулдар мен ата-анасының демалысына қатысты жоспарларды, пәтердің, көліктің немесе үйдің фотосуреттерін, банк карталарын немесе туыстарының кімдер екенін, жүрген жерін және ұялы телефон нөмірін көрсетуге болмайтынын түсіндіріңіз. Мұндай &nbsp;деректерді алаяқтар пайдалануы мүмкін.&nbsp;&nbsp;«Экранның ар жағындағы адамға сене берме»Цифрлық даму дәуірінде балалардың 90%-ы достарымен әлеуметтік желілер арқылы байланысады.&nbsp;<blockquote>Бірақ мұндай әлеуметтік еркіндіктің кемшілігі де жоқ емес: балалар киберқылмыскерлермен бетпе-бет келуі мүмкін. Қаскүнемдер басқа адамның фотосуреттерін пайдаланып, әлеуметтік желілерде балалардың ұқсас немесе тіпті бірдей профильдерін жасайды. Балалар өз құрдастарымен сөйлесіп отырмын деп ойлауы мүмкін, ал шын мәнінде бұл ересек адам болуы мүмкін. Интернетте жеке деректердің түпнұсқалығын тексеру қиын.</blockquote>Алаяқтар балаларды офлайн режимінде кездесуге немесе ақша тарту арқылы оларды көп ойыншы қатысатын ойындарға тартады. Мұндай онлайн ойындардың жұмыс принципі бірдей: балаларға заттарды, мысалы, қобдишаларды нақты ақшаға сатып алу ұсынылады, ал ұтысты қаскүнемдер арнайы сервистердің көмегімен шығаруға кепілдік береді.Кеңес:&nbsp;Балаларды бейтаныс адамдардың достыққа қосу туралы ұсынысын қабылдамауға, кездесуге шақыруына мән бермеуге, күмәнді онлайн ойындарға қатыспауға және оларға жеке деректерін жібермеуге үйретіңіз.Сондай-ақ, баланы интернеттегі жағымсыз ақпараттан қорғаудың әртүрлі техникалық құралдары бар. Ең алдымен, бұл антивирус, оны тек компьютерде ғана емес, смартфондар мен планшеттерде де орнату маңызды. Бұдан басқа, балалардың интернеттегі қауіпсіздігі үшін ата-ана тарапынан бақылау функциялары бар арнайы бағдарламалар бар.Тыйым салған нәрсеге қызығушылығы артатынын ескеріп, баланы интернетті қолданудан толығымен шектемеген жөн. Одан да оған бірнеше маңызды ұсыным беріп, оларды міндетті түрде өзіңіз де қолданыңыз. &nbsp; &nbsp;<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/2_a6af88bb78.jpg" alt="2.jpg">Цифрлық тазалықты сақтаңыз!&nbsp;Күмәнді сайттарға кіріп, күдікті сілтемелерге өтпеңіз.Егер мұндай сайттарға кіріп қойған болсаңыз, ол жақта сауалнама толтырып, өзіңіз және жақындарыңыз туралы жеке ақпаратты енгізбеңіз.«Спамға» жауап бермеңіз.Пошта немесе мессенджерлер арқылы ешкімге өзіңіздің кредиттік картаңыздың құпиясөзін нөмірін бермеңіз.Сіздің картаңыздың ПИН-кодын, картаның арғы бетіндегі үш таңбалы кодты, SMS арқылы келген кодты айтуыңызды сұрайтын, өздерін банк, құқық қорғау органдарының қызметкерлері деп таныстыратын адамдармен сөйлеспеңіз, хабар жібермеңіз.&nbsp;Өз ұялы телефоныңызды үшінші тұлғаларға бермеңіз және гаджетіңізді қараусыз қалдырмаңыз. Сіздің құрылғыңызға физикалық қолжетімділікке ие болып, алаяқтар оған қауіпті бағдарламалар орната алады.&nbsp;Онлайн-транзакциялар жасаған кезде, поштаңыздың, әлеуметтік желілердегі аккаунттарыңыздың құпиясөзін енгізу кезінде жалпыға ортақ Wi-Fi-ды пайдаланбаңыз.&nbsp;Өзіңізге, балаларыңызға абай болыңыз және қаржылық сауаттылығыңызды Fingramota.kz-пен бірге арттырыңыз!&nbsp;Фото: Fingramota.kz

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Қаржы