<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>. Бүгін – қазақтың біртуар ақыны Абай Құнанбайұлының туған күні. Үкімет қаулысымен өткен жылы Абайдың 175 жылдығында Қазақстанда 10 тамыз – Абай күні деп бекітілді.
Абай күні – қазақтың ізгілікпен өркениет өріне басқан тағы да бір қайырлы қадамы!Мен тілі басқа тілегі бір этнос өкілі ретінде – былтырдан бастап мереке ретінде тойланатын бұл күнді асыға күтемін. Мен үшін Абай құбылысын ерекше құрметтеу бұлжымас парыз.Абай тағылымына тағзым ету – Рухани жаңғырудың үлкен кезеңі.
Абай шығармалары бірнеше тілге аударылып, әлемдік деңгейде кең көлемде насихатталуда. Мен Абай өлеңдерінен, қара сөздерінен ерекше бірлікке шақыратын, адамгершілікке үндейтін рухани азық аламын. «Біріңді қазақ бірің дос» демекші, барша адамзат баласын өзіне бауыр, дос көрген Абай әлемі – әлемдік деңгейдегі құны мол мұра.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2021/08/231438296_3003585943293899_4099239576048314241_n.jpg" alt="" />
Наталия Баркова,
Қазалы аудандық Аналар кеңесінің мүшесі

Абай әлемі &#8211; құны мол мұра

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>. Өткен жылдан бастап елімізде 10 тамыз “Абай күні” болып бекітілген болатын. Ұлт руханияты үшін айтулы мерекеге айналған күнді дәріптеу биыл да жоғары деңгейде жалғаспақ. Мәселен, облысымыздың мәдениет ұйымдарында апта көлемінде онлайн форматта түрлі мерекелік шаралар өткізілуде. Бұл туралы өңірлік коммуникациялар қызметінде өткен брифингте облыстық мәдениет, архивтер және құжаттама басқармасының міндетін атқарушы Нұршат Наурызбаева баяндады.
Ұлы ақынның мұрасын насихаттау мақсатында «Абай әлемі» атты ардагерлердің облыстық өнер фестивалі және «Көзімнің қарасы» тақырыбында Абай шығармашылығына арналған облыстық өнер байқауы өткізіледі.
Сондай-ақ, облыстық филормонияның «Қорқыт сазы» қобызшылар ансамблі мен дәстүрлі орындаушылардың «Абай аманаты» тақырыбында ұлы ақынның әндерін көпшілік назарына ұсынса, облыстық халық шығармашылығын дамыту мәдени-продюсерлік орталығының ұйымдастыруымен «Абай жырлары – Сыр мақамдары» атты дәстүрлі түрде өткізілетін кеш қалың көрерменге ұсынылмақ.
<blockquote>
 «Әбілдә Тәжібаев атындағы кітапхана қызметкерлері мен облысымыздың барлық кітапханашылары Абай шығармаларын жас ұрпаққа дәріптеу мақсатында тамыз айының 3-ші жұлдызынан бастап «Абайды оқы жалықпа» тақырыбында челлендждер өткізіліп жатыр. Абай күніне арналған мерекелік шаралар тек бір күндік емес. Ол біздің күнделікті өмірімізге рухани мұра болып қалатын дүние» -деді Нұршат Бегежанқызы.
</blockquote>
Брифингте “Абай қазынасына саяхат” клубының жетекшісі Елена Пак клубтың Абай мұрасын кеңінен ұлықтауда атқарып жатқан шараларына тоқталды.
<blockquote>
 “Клуб өз жұмысын бастағалы бері 15-тен астам ауқымды шараларды өткізген. Қазіргі таңда клубқа 35-тан астам Абай шығармаларын сүйіп оқитындар мүшелік етеді. Олардың 70 пайызы этнос өкілдері болып табылады. Алдағы уақытта да олар Абай тынысымен тыныстап, клубтың жұмысын жандандыра түспек”, – деді клуб жетекшісі.
</blockquote>

Абай күні: Қызылордада онлайн форматта мерекелік шаралар өтеді

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>. Бүгін қазақ руханияты үшін айтулы күн – Абай күні. Осы орайда, Қызылорда облысының әкімі Гүлшара Әбдіқалықова Қызылорда қаласындағы «Абай атындағы үш тілде оқытатын дарынды балаларға арналған мамандандырылған сыныптары бар» мекетпке барып, Абай ескерткішіне арнайы гүл шоқтарын қойып, тағзым етті.
Шараға облыстық ардагерлер кеңесінің төрағасы Серік Дүйсенбаев, Қызылорда қаласы әкімі Ғанибек Қазантаев қатысты.
Былтыр Мемлекет басшысының Жарлығымен ұлы Абайдың 175 жылдық мерейтой жылы бекітіліп, республика көлемінде аталып өтті. Ұлы Абайды ұлықтау арқылы халқымыздың ұлттық қадір-қасиетін, рухани-адамгершілік құндылықтарын, әдебиетіміз бен мәдениетімізді әлемге тағы бір қырынан танытудамыз. Жас ұрпақ Абай мұрасын оқу арқылы тәлім мен тәрбие, ізгілік пен адалдық қасиеттерін бойына сіңіруде.
Айтулы мерекеге орай ақынның есімін мәңгі ұлықтау мақсатында облыс мәдениет ұйымдарында онлайн форматта түрлі мәдени танымдық шаралар өткізілуде.
Атап айтсақ, облыстағы мәдениет үйлері мен клубтарда «Абай әлемі» атты ардагерлердің облыстық өнер фестивалі, «Көзімнің қарасы» атты Абай шығармашылығына арналған облыстық өнер байқауы, «Ұлы халықтың – ұлы Абайы», «Абай дана, Абай дара», атты әдеби музыкалық кеш, «Абай әлемі» атты Абай әндерінен концерт, «Кемеңгерліктің биік шыңы Абай» атты көркемсөз оқушылардың аудандық байқауы, «Абай – дана, Абай – дара қазақта!» атты поэзия сағаттары, облыс кітапханаларында «Ұлы даланың ұлы ойшылы», «Шын Хәкім, сөздің асыл – баға жетпес», «Ұлы Абай-ұлттық болмысымыздың айнасы, «Абай жаққан шамшырақ» тақырыптарында кітап көрмелері, әдеби жыр кештері өткізілуде.Сонымен қатар, облыстық филармонияның «Қорқыт сазы» қобызшылар ансамблі мен дәстүрлі орындаушылардың «Абай аманаты», облыстық халық шығармашылығын дамыту және мәдени-продюсерлік орталығының ұйымдастыруымен Сыр еліндегі жыр мектептерінің шәкірттері мен ұстаздарының қатысуымен «Абай жырлары – Сыр мақамдарында» атты концерттері ұйымдастырылуда.
Ә.Тәжібаев атындағы облыстық әмбебап ғылыми кітапхана қызметкерлері мен барлық облыс кітапханашылары Абай шығармаларын жас ұрпаққа дәріптеу мақсатында тамыз айының 3-нен бастап «Абайды оқы, жалықпа» тақырыбында оқу челленджін өткізді.Абай күніне арналған шаралар барлық мәдениет ұйымдары мен басқарманың әлеуметтік желідегі парақшалары мен «Сыр шаңырағы» Youtube каналына жариялануда.
Атап өту қажет, өңірдегі 4 білім беру ошағына, 86 көшеге Абай есімі берілген. Қызылорда қаласындағы Назарбаев даңғылының бойында орналасқан аллеяға Абай есімі беріліп, оның қара сөздері тасқа қашалып жазылған. Ал, Абай ауылындағы мектеп ауласына бюсті, «Абай атындағы үш тілде оқытатын дарынды балаларға арналған мамандандырылған сыныптары бар» мектебінің ауласына ескерткіші орнатылған.
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2021/08/234387300_3603634726406237_6963374293283946550_n.jpg" alt="" />

Аймақ басшысы Абай ескерткішіне гүл шоқтарын қойып, тағзым етті

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>.&nbsp;Қызылорда облысының әкімі Гүлшара Әбдіқалықова Сыр халқын 10 тамыз – Абай күні мерекесімен құттықтады.
Қадірлі жерлестер! Сіздерді Абай күні мерекесімен шын жүректен құттықтаймын!
Бүгін 10 тамыз əлемдік деңгейдегі ғұлама ойшыл, ұлы ақын, ағартушы, ұлт руханиятының темірқазығы – Абай Құнанбайұлының туған күні!
Өткен жылы хакім Абайдың175 жылдық мерейтойына орай Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен 10 тамыз – Абай күні болып жарияланып, мемлекеттік мерекелер күнтізбесіне енгізілді.
Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев айтқандай, Абай әлемі бізді жеті түнде адастырмайтын темірқазық іспетті.Санасын жаңғыртып, сапасын арттырғысы келген адам Абайды оқып, оның өлеңдері мен қара сөздерінен мол ғибрат алып, рухани кемелдене түседі. Сонау ХІХ ғасырда айтып кеткен сөздері күні бүгінге дейін құнын жоғалтпай, бізге бағыт-бағдарымызды көрсетіп, өзектілігін сақтап отыр.
Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев өзінің «Абай және ХХІ ғасырдағы Қазақстан» атты концептуалды мақаласында: «Ғұлама Абай – қазақ топырағынан шыққан әлемдік деңгейдегі кемеңгер. Ол күллі адамзат баласына ақыл-ойдың жемісін сыйлады»,- деп ұлы тұлғаның алар орнын айқындап көрсеткен еді.
Адам әркез ақыл-ойын, таным-түсінігін, рухани жан-дүниесін табанды еңбегі арқылы жетілдіріп, ұштап отыруы қажет. Дана Абай халқын ілім-білімге, өнер-ғылымға құштар болуға, жақсыдан үйренуге, жаманнан жиренуге шақырды. Ұрпағы кемеліне келген, толық адам болуы үшін алдына арнайы мұрат-мақсат қойып, дұрыс жолмен жүруін асыл сөзімен айшықтап берді.
Бүгінде кез келген ұлттың бәсекеге қабілеттілігі мен даму деңгейі оның әлем мәдениеті мен өркениетіне қосқан үлесі және адамзатқа сыйлаған ардақты тұлғаларымен өлшенеді. Міне, осы тұрғыдан алғанда адамзат ақыл-ойының асқар шыңына айналған Абай – ұлттық мақтанышымыз.
Ғасырдан астам уақыт бұрын қоғам дамуының қозғаушы әлеуметтік-экономикалық күштері – еңбек, бірлік, кәсіп, сауда, өнер-білім туралы айтқан ой-тұжырымдары тәуелсіздігіне 30 жыл болған Қазақстанның жаңғырып, жаңару жолындағы аса маңызды факторлары екені даусыз.
Біз Абайды қалай танып жүрміз?! Оның өз заманында айтқан сөздерінің әлі де өзекті екенін ескеріп жүрміз бе?! Бұл біздің әлі де ұлы Абайды өзіміздің тани түсуіміз, өзгеге таныта беруіміз үшін алдымызға қойып отыратын міндетіміз болмақ.Бір халықтың емес, бүкіл адамзаттың ақынына айналған кемеңгер Абайдың асыл мұрасы – баршамыздың рухани азығымыз, жол көрсетер құбылнамамыз! ​АБАЙ КҮНІ ҚҰТТЫ БОЛСЫН!

Гүлшара Әбдіқалықова қызылордалықтарды Абай күнімен құттықтады

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Өңірде Шығыстың ғұлама ойшылы Әбу Насыр әл-Фарабидің 1150 жылдығы, Алтын Орда мемлекетінің 750 жылдығы, ұлы ақын Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойы жоғары деңгейде атап өтілуде. Жыл басынан бері аталған мерейтойлар аясында 2 мыңға жуық мәдени іс-шаралар өткізілді.
Айта кетейік, басым бөлігі онлайн форматта ұйымдастырылды. Оның ішінде, Абай Құнанбайұлының 175 жылдық мерейтойы Ерсайын Төлеубайдың «Абай» спектаклімен басталып, мәдениет&nbsp;ұйымдарда республикалық ақындар айтысы, жазба ақындар мүшәйрасы, поэзия кештері, кітап көрмелері, Абай оқулары мен Абай әндерін орындаушылардың конкурс-концерттері барлығы 900-ге жуық мерейтойлық іс-шаралар ұйымдастырылды.
<blockquote>
 “Сыр елінде тұңғыш рет «Абай» операсы сахналанды. Қойылымға 100-ге жуық өнерпаздар қатысып, өңіріміздің мәдениеті мен өнерінің мәртебесін асқақтатты. Сондай-ақ, қазан айында облыстық филармонияның ұйымдастыруымен «Абай жұлдызы» атты музыка және поэзия кеші онлайн форматта өткізілді. Шара барысында Абай мұралары өнердің барлық жанрлары арқылы насихатталды. Ұлы ақынға арналған мәдени шаралар әлі де өз жалғасын табады”, – деді облыстық мәдениет, мұрағаттар және құжаттама басқармасы басшысының орынбасары Нұршат Наурызбаева.
</blockquote>

Қызылордада Абайдың  175 жылдық мерейтойы жоғары деңгейде атап өтілуде

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>. Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев Семейде абайтанушы ғалымдармен кездесті. Мемлекет басшысы республикада Абай мектептерін ашуды ұсынды, деп хабарлайды&nbsp;<a href="https://www.akorda.kz/kz">Ақорда.</a>
Кездесу барысында президент гуманитарлық саланы дамыту қажеттігін, оның ішінде қазақ тілі мен әдебиетін оқытуға және сапалы оқулық дайындауға баса мән беруі керектігіне тоқталды.
Тоқаев ана тілі мен төл әдебиетттің қадір-қасиетін балаларға мектеп жасынан бастап сіңіру керек деп санайды. Бұл бағытта бірыңғай ұстаным қажет.
<blockquote>
 “Осыған орай Алматыдағы Абай атындағы мектеп-интернаттың мүмкіндіктерін толық пайдаланған жөн. Қазақ тілі мен әдебиетін тереңдете оқытатын бұл мектептің оқу үдерісі басқа мектептерге үлгі болады деп ойлаймын. Оны заманауи талапқа сай жан-жақты жетілдіріп, “Абай мектебі” деп аталатын ең үздік білім ордасына айналдыру қажет. Жалпы біз келешекте Абай мектептерін ашу туралы ойлануымыз керек”, – деді Тоқаев.
</blockquote>
Мемлекет басшысы биылғы мерейтой кезінде елге ой салатын, тағылымы мол нақты шаралар атқарылғанын, бұл үрдіс Абай жылынан кейін де жалғаса беретінін атап өтті.
Сондай-ақ, ұлы Абайдың тұлғасын шетел жұртшылығына кең ауқымда таныту жобасы бойынша ақынның шығармалары ағылшын, испан, араб, түрік, қытай, неміс, итальян, француз және жапон тілдеріне аударылды. Президент аудармалардың көркемдік сапасы өте жоғары деп санайтынын жеткізді.
<blockquote>
 “Абай шығармаларын әлемде кең тараған тілдерге аударып, басу – бірегей халықаралық жоба. Бұл жаһанға қазақ мәдениетінің жаңа қырын танытып, әлемдегі барша оқырмандарға Абай шығармашылығымен, терең философиясымен және теңдессіз лирикасымен танысуға мүмкіндік береді”, – деді президент.
</blockquote>
Кездесу барысында Тоқаев зиялы қауым өкілдерінің қоғамдағы рөлі мен орнына тоқталып, олардың қашанда ұлттық құндылықтарды бәрінен биік қоятынын, әрдайым мәртебелі миссия атқарып келе жатқанын баса айтты.
Кездесуде Мекемтас Мырзахметұлы, Тұрсын Жұртбай, Ғарифолла Есім, Борис Щербаков, Арап Еспенбетов секілді ғалымдар мен абайтанушылар сөз сөйледі.
Кездесу соңында Тоқаев абайтануға айтулы еңбек сіңірген, отандық ғылымның дамуына өлшеусіз үлес қосқан бірқатар азаматты мемлекеттік наградалармен марапаттады.

Мемлекет басшысы Қазақстанда Абай мектептерін ашуды ұсынды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгін ҚР Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Абай аманаты» атты мақаласы жарық көрді.
Елбасы мақаласында Абайдың мәңгі жасайтын қағидасын мысалға келтіре отырып, тәуелсіздіктің елең-алаңында ел ішінде неше түрлі іріткі салғыш, ірге бөлгіш пиғылдар оянып, сын сағаты туған кезде ел тізгінін ұстай отырып, күрделі ахуалдан түсіністіктен татулыққа, ымырадан ынтымаққа қол жеткізіп, елдіктің шаңырағын шайқалтпай ұстау басты мақсат болды дейді. Ол әрине қазақтың кең қолтық, ақ жүрек мейірбандығының, Алтай мен Атырау арасын сол қазақпен араласа жайлаған түрлі этностардың Абай өнеге етіп қалдырған бауырластығының арқасында жүзеге асқандығын да айтады.
ҚР Тұңғыш Президенті Н.Назарбаевтың бастамасымен дүниеге келген Қазақстан халқы Ассамблеясы, елдегі татулық пен тұрақтылықтың ұйытқысына айналуының өзі ел бірлігінсіз еш ұлы мақсаттың орындалмайтынын жете түсінгендіктен жүзеге асты деп пайымдайды. Расымен, Абайдың шығармасындағы ел достығы, адамның адамға деген әділетті көзқарасы бүгінгі күні де өзекті. Абайдың әрбір сөзінің өлмейтін бір қасиеті бар. «Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп..», деген сөзді айта алу үшін үлкен жүрек керек. Күллі адамзатты жүрегіне сыйғыза алатын кеңдік, парасат керек деп ойлаймын.
Елбасы Н.Әбішұлы қазақтың арманын, бары мен жоғын Абай арқылы ұғынуға үндейді. Себебі Абай – қазақ ұлтының ары. Тәуелсіздігіміздің тұғырлы болуы жолында Елбасы әрбір сөйлеген сөзінде ел бірлігі, ұлт татулығы мәселесін ұдайы еске салып жүреді.
Абайдың 150 жылдық мерейтойында Елбасы «Біз де бүгін ұлтішілік татуластыққа да, мәдениеттер арасындағы сабақтастыққа да Абайша қарап, Абайша қастерлеуге ерекше мән береміз» деген болатын. Бүгінгі күні осы қағидат, яғни жалпыұттық құндылықтар мен мейірім, адамгершілік пен талап, достық пен келісім Қазақстан қоғамы үшін ең керек қасиет деп білеміз.
Қазақстанның шыққан шыңы мен бағындырған биіктердің басты себебі – бірлік. Ел бірлігі – біздің барша табыстарымыздың кілті. Ұрпаққа аманаттар ең құнды байлығымыз ынтымақ мен бірлік деп білсек, Елбасымыз маңызы зор мақаласында атап өткендей, ұлы даланың перзенті нұсқаған жол – бәріміздің бағдарымыз болуы керек.
Жағыпар Тажмаханов,
Қызылорда облыстық Қазақстан халқы Ассамблеясы хатшылығының меңгерушісі

Жағыпар Тажмаханов: Абайдың әрбір сөзінің өлмейтін бір қасиеті бар

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a>&nbsp;Бүгін Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Абай аманаты» атты мақаласын оқып шықтым. Мағыналы мақаладан ұғарымыз мол.
Бұл мақалада &nbsp;ел Көшбасшысы «Адамзаттың бәрін сүй бауырым деп» қағидатын ұстана отырып, барша қазақстандықтарды Абай аңсаған бауырластыққа, бірлікке шақырады. Осы орайда Абай айтқандай ұлты мен нәсіліне қарамай, бар халықты бір тудың астына жинай алған Елбасының сындарлы саясаты көпке үлгі.
Түсінгенім, Абайды өзге ешкіммен салыстыруға болмайды. Ұлы даланың дана перзенті маған ерекше әсер етті. Оның философиялық ой тереңдігіне тәнті болдым. Елбасы айтқандай, дара тұлғаның шығармашылығында ерекше сәуле бар. Сол сәуле әр адамның жүрегін тербейді. Сондықтан Абайды оқу керек, Абайды білмеу – қазақты білмеу, қазақты танымау деген сөз.
Өкінішке орай хакім Абайдың дүбірлі мерейтойы қиын қыстау кезеңде аталып өтілуде. Дегенмен, ұлы ақынның бай мұрасын Елбасы айтқандай заман сұраныстарына сай қайта зерделеудің маңыздылығы зор, әсіресе жас ұрпаққа берері мол дер едім.
Лайла Пашаева,
Шешен этномәдени бірлестігі жетекшісінің орынбасары

Лайла Пашаева: Абай аманатын ардақтайық

Оқыған: <a href="https://www.facebook.com/profile.php?id=100046759452246">Фариза ОМАРОВА</a>
(Сократ хакімнің сөзі)
Бір күні Сократ хакім бір Аристодим деген ғалым шәкіртіне құдай табарака уа тағалаға құлшылық қылмақ турасында айтқан сөзі. Ол өзі құлшылық қылғандарға күлуші еді.
– Әй, Аристодим, ешбір адам бар ма, сенің білуіңше, қылған өнерлері себепті адам таңырқауға лайықты? – деді.
Ол айтты:
Толып жатыр, қазірет.
Бірінің атын аташы, – дейді.
Гомерге бәйітшілігі себепті, Софоклге трагедиясы себепті, яғни біреудің сыйпатына түспектік, Зевксиске суретшілігі себепті таңырқаймын, – деп, соған ұқсаған неше онан басқа өнерлері әшкере болған жандарды айтты.
Олай болса, кім артықша ғажайыптануға лайықты: жансыз, ақылсыз, құр пішінді жасайтұғын суретші ме? Я жан иесі, ақыл иесі адамды жаратушы ма? – дейді.
Соңғысы лайықты, – дейді, – бірақ ол жаратушы жаратты, өздігінен кез келіп, солай болып кетпей, басынан біліп істеген хикметімен болса, – дейді.
Жә, пайдалы нәрсе дүниеде көп, бірінің пайдасы көрініп, білініп тұрады. Кейбірінің пайдасы анық білінбейді. Соның қайсысын хикмет көресің? – деді.
Әрине, әшкере пайдаға бола жаратылғанын хикмет десек керек деймін, – дейді.
Жә, олай болса, адамды жаратушы хауаси хамса заһри бергенде, тахқиқ ойлап, олардың пайдасының барлығы түгел оған мұқтаж боларлығын біліп бергендігі әшкере тұр ғой. Әуелі көзді көрсін деп беріпті, егер көз жоқ болса, дүниедегі көрікті нәрселердің көркінен қайтып ләззат алар едік? Ол көз өзі нәзіктігінен керегіне қарай ашып, жауып тұруы&nbsp;үшін қабақ беріпті. Желден, ұшқыннан қаға берсін болуы&nbsp;үшін кірпік беріпті. Маңдай теріні көзден қағып тұруға керек болғандығынан, басқа тағы керегі бар қылып қас беріпті. Құлақ болмаса, не қаңғыр, не дүңгір, дауыс, жақсы үн, күй, ән – ешбірінен ләззаттанып хабар ала алмас едік. Мұрын иіс білмесе, дүниеде не тәтті, не қатты не дәмдінің қайсысынан ләззат алар едік? Бұлардың бәрі біздің пайдамыз емес пе?
Көзді, мұрынды ауызға жақын жаратыпты, ішіп-жеген асымыздың тазалығын көріп, иісін біліп, ішіп-жесін деп. Бізге керегі бар болса да, жиіркенерлік жері бар тесіктерді бұл бастағы ғазиз білімді жерімізден алыс апарып тесіпті, мұның бәрі хикметпен біліп істелгендігіне дәлел емес пе? – депті.
Сонда Аристодим тахқиқ ойлап тексергенде, адамды жаратушы артық хикмет иесі екендігіне һәм махаббатыменен жаратқандығына шүбәсі қалмады.
Олай болғанда және не ойлайсың, һәмма мақұлыхатты жас балаларына елжіретіп, үйірілтіп тұруын көргенде уа һәмма мақұлыхаттың өлімін жек көріп, тіршілікте көп қалмақшылығын тілеп, ижтиһад қылуын көргенде, өсіп-өнуінің қамында болудан басқа істі аз ойламақтары – бұларының бәрі жұрт болсын, өссін, өнсін үшін. Солардың бәрін жаратқанда көңілдерін солайша ынтықтандырып қойғандығы һәм мұның бәрі жақсы көргендігінен екенін білдірмей ме? – дейді.
Ей, Аристодим! Қалайша сен бір өзіңнен, яғни адамнан басқада ақыл жоқ деп ойлайсың? – еді. – Адамның денесі өзің жүрген жердің бір битімдей құмына ұқсас емес пе? Денеңде болған дымдар жердегі сулардың бір тамшысындай емес пе? Жә, сен бұл ақылға қайдан ие болдың? Әрине, қайдан келсе де, жан деген нәрсе келді де, сонан соң ие болдың. Бұл ғаламды көрдің, өлшеуіне ақылың жетпейді, келісті көрімдігіне һәм қандай лайықты жарастықты законімен 
жаратылып, оның ешбірінің бұзылмайтұғынын көресің. Бұлардың бәріне&nbsp;таңғажайып қаласың һәм ақылың жетпейді, осылардың бәрі де кез келгендікпен бір нәрседен жаралған ба, яки бұлардың иесі бір өлшеусіз ұлы ақыл ма? Егер ақылменен болмаса, бұлайша бұл есебіне, өлшеуіне 
ой жетпейтұғын дүние әрбір түрлі керекке бола жаратылып һәм бір-біріне себеппен байланыстырылып, пенденің ақылына өлшеу бермейтұғын мықты көркем законге қаратылып жаратылды, – дейді.
Ол айтты:
Тахқиқ бұл айтқаныңның бәрі рас, жаратушы артық ақыл иесі екендігі мағлұм болды. Ол құдайдың ұлықтығына іңкәрім жоқ. Бірақ сондай ұлық құдай менің құлшылығыма не қылып мұқтаж болады? – деді.
Ей, Аристодим! Қате айтасың. Мұқтаж болмағанда да, біреу сенің қамыңды жесе, сенің оған қарыздар екендігіңе де ұстаз керек пе? – деді.
Аристодим айтты:
Ол менің қамымды жейтұғынын мен қайдан білем? – деді.
Жә, олай болса һәмма мақұлыққа да қара, өзіңе де қара, жанды бәрімізге де беріпті. Жанның жарығын бәрімізге де бірдей ұғарлық қылып беріп пе? Адам алдын, артын, осы күнін – үшеуін де тегіс ойлап тексереді. Хайуан артын, осы күнін де бұлдыр біледі, алдыңғы жағын тексермекке тіпті жоқ. Хайуанға берген денеге қара, адамға берген денеге қара. Адам екі аяғына басып тік тұрып, дүниені тегіс көрмекке, тегіс тексермекке лайықты һәм өзге хайуандарды құлданарлық, пайдасын көрерлік лайығы бар. Хайуанның бірі аяғына сеніп жүр, бір өзіңдей хайуанды құлданарлық лайығы жоқ. Адам өзі өзіне сенбесе, адамды да хайуан секілді қылып жаратса, ешнәрсеге жарамас еді. Хайуанға адамның ақылын берсе, мұнша шеберлік, мұнша даркарлік, бір-біріне ғылым үйретерлік шешендік салахият ол денеге лайықты келмейді. Қай өгіз шаһар жасап,&nbsp;құрал жасап, неше түрлі сайман жасап, сыпайылық шеберліктің&nbsp;үдесінен шығарлық қисыны бар? Бірақ адам баласы болмаса, бұл ғажайып ақылды және ғажайыппен жасаған денеге кіргізіп, мұнша салахият иесі қылғаны хиқметпенен өзге хайуанға сұлтан қылғандығына дәлел емес пе? Ол дәлел болса, адам баласын артық көріп, қамын әуелден алланың өзі ойлап жасағанына да дәлел емес пе? Енді адам баласының құлшылық қылмаққа қарыздар екені мағлұм болмай ма? – депті.

Абай Құнанбайұлының жиырма жетінші қара сөзі(АУДИО)

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> ҚР Ұлттық банкі «ABAI. 175 JYL» коллекциялық монеталарын 1 қыркүйекте саудаға шығарады. Бұл туралы банктің баспасөз қызметі хабарлады.
Номиналы 500 теңгелік күмістен, номиналы 100 теңгелік мельхиор қоспасынан және номиналы 100 теңгелік нейзильбер қоспасынан жасалған «ABAI. 175 JYL» коллекциялық монеталары 2020 жылғы 1 қыркүйектен бастап сатуға түседі.
Монеталарды ҚР Ұлттық банкінің барлық аумақтық филиалдарынан сатып алуға болады – олардың мекенжайлары <a href="https://nationalbank.kz/kz">сайтта</a> көрсетілген. Күмістен және мельхиор қоспасынан жасалған монеталарды Ұлттық банктің интернет-дүкені арқылы сатып алуға болады.
<blockquote>
 «ҚР Ұлттық банкі аталған монеталарды 2020 жылдың 10 тамызында айналымға шығарды. Оларды шығару ақын және ағартушы Абай Құнанбаевтың туғанына 175 жыл толуына орайластырылды. Қазақстан Республикасында карантин режимінің ұзартылуына байланысты монеталарды сату одан бұрын кейінге қалдырылған болатын», – делінген хабарламада.
</blockquote>

«ABAI. 175 JYL» коллекциялық монеталары саудаға шығарылады

Kyzylorda-news.kz. Абайдың қара сөздеріне арналған зерттеулер көп. Әлем тілдеріне аударылған бұл туынды талай әдебиетшінің, тіл мамандары мен тарихшылардың ғылыми еңбектеріне арқау болған. Аудармашы болған соң, қара сөздерді аудару тарихына, автордың ойын өзге тілде қандай амал-тәсілдер көмегімен жеткізгеніне көбірек көңіл бөлесің. Осы сұрақ төңірегінде ізденіске кіріскен бойда, жалпы шығарма не жөнінде, мәтін қандай тақырыптар мен негізгі ұғымдарға құрылған ­деген сұрақ ­туындайды. Бұл сұраққа жауап табу үшін корпустық әдістерге жүгініп көрсе не болар еді деген ой келді. Осылайша, мен Абайдың қара сөздеріне қарапайым корпустық талдау жүргізіп көруді жөн санадым.
Корпустық талдау (лат.&nbsp;corpus –&nbsp;дене; бұл жерде&nbsp;«лингвистикалық корпус», яғни арнаулы зерттеулер жүргізуге ыңғайланған мәтіндер жинағы деген мағынада жұмсалып тұр)&nbsp;–&nbsp;тұтас бір тілдің немесе ­жекелеген автор шығармаларының лексикалық құрамын, сөз қолдану ерекшеліктерін, т.б. анықтауға мүмкіндік беретін компьютерлік әдіс.
Абай шығармаларын жинап, өңдеп, қазіргі заман талаптарына сай өз алдына бөлек ашық корпус құруға болады. Бұл&nbsp;–&nbsp;болашақтың жұмысы. Мұндағы менің корпус деп отырғаным&nbsp;– арнаулы компьютерлік бағдарламаға салынған, талдауға қажетті форматқа келтірілген қара сөздердің толық мәтіні. Ондағы тірек сөздер, яғни жиі ұшырасатын сөздер мен сөз тіркестері қандай?
Талдауға 2009 жылы Халықара­лық Абай клубы шығарған&nbsp;«Абай. Қара сөз. Книга слов. Book of Words»&nbsp;басы­лымының мәтіні алынды. Мәтіндегі сөздер саны (корпустарда бұл көрсеткішті&nbsp;сөзқолданым&nbsp;дейді)&nbsp;–&nbsp;16&nbsp;982.
Ең жиі қолданылған сөздер мен тір­кестер&nbsp;–&nbsp;адам&nbsp;(адамды, адамға, адам­­мен, т.б. сөзтұлғалары және&nbsp;адам­дық, адамшылық&nbsp;деген туынды сөздерді қосқандағы жиілігі&nbsp;–&nbsp;203),&nbsp;кісі&nbsp;(жиілігі&nbsp;–117) және&nbsp;адам баласы. Мысалы:
«Адам баласы жылап туады, кейіп өледі» (Төртінші сөз);
«Адам баласына адам баласының бәрі&nbsp;–&nbsp;дос» (Отыз төртінші сөз).
Бұдан кейін жиі ұшырасатын тірек сөзі&nbsp;–&nbsp;Құдай, Алла, Жаратушы, Құдай тағала, Алла тағала&nbsp;(жиілігі –151):
«Алла тағала&nbsp;–&nbsp;өлшеусіз, біздің ақы­лымыз&nbsp;–&nbsp;өлшеулі» (Отыз сегізінші сөз).
«Біз жаратушы емес, жаратқан көлең­кесіне қарай білетұғын пендеміз. Сол махаббат пен ғаделетке қарай тартпақпыз, сол Алланың хикметін біреуден біреу анығырақ сезбекпен артылады» (Қырық бесінші сөз).
Ғылым, білім, ғылым табу&nbsp;(жиілігі&nbsp;–&nbsp;126):
«Әуелі&nbsp;–&nbsp;білім-ғылым табылса, ондай-мұндай іске жаратар едім деп, дүниенің бір қызықты нәрсесіне керек болар еді деп іздемекке керек» (Отыз екінші сөз).
«Сол қуат жетпеген, ми толмаған ессіз бала күндегі «Бұл немене, ол ­немене?» деп, бір нәрсені сұрап білсем екен дегенде, ұйқы, тамақ та есімізден шығып кететұғын құмарымызды, ержеткен соң, ақыл кіргенде, орнын тауып ізденіп, кісісін тауып сұранып, ғылым тапқандардың жо­лына неге салмайды екеміз?» (Жетінші сөз).
Ақыл, ақыл айту&nbsp;(ақылсыз&nbsp;­деген болым­сыз тұлғасын қосып санағандағы жиілігі&nbsp;–114; басқа мағынада жұмсалып тұрған&nbsp;ақылдасу&nbsp;деген туынды формасы есепке алынбаған):
«Тегінде, адам баласы адам ­баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озбақ. Онан басқа нәрсеменен оздым ғой демектің бәрі де&nbsp;–&nbsp;ақымақтық» (Он сегізінші сөз).
«Кей жұрт ақыл айтарлық кісіні іздеп таба алмайды. Қылығының қылшығын танитұғын кісіден қашық жүретұғыны қалай?» (Қырықыншы сөз).
Қазақ&nbsp;(жиілігі&nbsp;–&nbsp;66):
«Осы мен өзім&nbsp;–&nbsp;қазақпын. Қазақты жақсы көрем бе, жек көрем бе? Егер жақсы көрсем, қылықтарын қостасам керек еді. Уә әрнешік бойларынан адам жақсы көрерлік, көңілге тиянақ қыларлық бір нәрсе тапсам керек еді. Соны не үміт үзбестікке, не онысы болмаса, мұнысы бар ғой деп, көңілге қуат қылуға жаратсам керек еді, ондайым жоқ» (Тоғызыншы сөз).
Мал, мал табу, мал іздеу&nbsp; (жиілігі&nbsp;–&nbsp;115):
«Ешбір қазақ көрмедім, малды иттікпен тапса да, адамшылықпен жұмсаған. Бәрі де иттікпен табады, иттікпен айрылады» (Оныншы сөз).
«Құдайдан қорық, пендеден ұял, балаң бала болсын десең&nbsp;–&nbsp;оқыт, мал аяма!» (Жиырма бесінші сөз).
Иман, иман келтіру&nbsp;(жиілігі&nbsp;–&nbsp;49):
«Әрбір ақылы бар кісіге иман ­парыз, әрбір иманы бар кісіге ғибадат парыз екен. Және де әрбір рас іс ақылдан қорықпаса керек» (Жиырма сегізінші сөз).
Ұят&nbsp;(жиілігі&nbsp;–&nbsp;29):
«Ұят деген&nbsp;–&nbsp;адамның өз бойындағы адамшылығы, иттігіңді ішіңнен өз мойныңа салып, сөгіс қылған қысымның аты» (Отыз ­алтыншы сөз).
Ұлы ақынның ой толғау, монолог түрінде жазған нақыл сөздер жи­на­ғында жиі айтылатын тірек ұғым­дары осындай. Айта кетерлігі, осы корпустық талдаудың нәтижелері Мұхтар Әуезовтің басқаруымен 1957 жылы шыққан ақынның екі томдық шығармалар жинағы ­бойынша жасалған&nbsp;Абай тілі сөздігіндегі&nbsp;(2011 жылы «Өнер» баспасынан шыққан басылым) статистикалық деректерден көп ауытқымаған. Бұл анықтамалықтан байқағанымыз (жиілігі 200, 400, 600-ден асып кететін&nbsp;алу, беру, табу, қылу, көру&nbsp;т.c.c. сөздерді санамағанда): жоғарыдағы тізімге енген тірек ұғымдар тек қара сөздерде ғана емес, жалпы Абай шығармаларында жиі кездеседі екен (мысалы:&nbsp;адам – 270,&nbsp;кісі –190, ақыл – 199, ғылым&nbsp;және&nbsp;білім – 142, Алла – 133, қазақ – 127, иман – 59, ұят – 39, мал – 214). Абай шығармаларында бұлардан басқа көп ұшырасатын сөздер:&nbsp;өмір – 113, өлу – 106, ойлау – 126, дүние&nbsp;(өмір, мүлік, жаратылыс мағынасында)&nbsp;– 145, көңіл – 215, жан – 220.
Абайдың қара сөздері жанрлық сипаты жағынан Монтеньнің «Тәжірибелер», Паскальдің «Ойлар», Ницшенің «Афоризмдеріне», баяндау формасы жағынан&nbsp;Толстойдың «Оқу шеңбері» («Круг чтения»)&nbsp;атты әйгілі діни-философиялық еңбегіне ұқсас. Толстой мен Абайдың жоғарыда аталған&nbsp;иман, дін, білім-ғылым, адамшылық&nbsp;тақырыбын қозғайтын мағыналас, үндес нақыл сөздері де бар. Сөз соңында солардан бірнеше мысал келтірейін, қабыл алыңыздар.
«Иманы жоқ адамның өмірі хайуан­ның өмірімен бірдей» (Л.Толстой. Круг чтения).
«Көкіректе сәуле жоқ, көңілде сенім жоқ. Құр көзбенен көрген біздің хайуан малдан неміз артық?» (Абай. Жетінші сөз).
«Еңбегі нәтижесіз ғалым&nbsp;–&nbsp;­жауын жаудырмайтын бұлттай» (Шығыс даналығы / Л.Толстой. Круг чтения).
«Шәкіртсіз ғалым&nbsp;–&nbsp;тұл» (Абай. Отыз жетінші сөз).
«Адамға басқаларға мейірім көрсету шарт. Сенің басқа адам­дарға мейірім танытпағаның&nbsp;–&nbsp;басты парызыңды орын­дамағаның» (Л.Толстой. Круг чтения).
«Адамға хәлінше ихсанды* болмақ&nbsp;–&nbsp;қарыз іс. Бірақ өзгелердің ­ихсанына сүйенбек дұрыс емес» [*ихсан — жақсылық, игі іс] (Отыз сегізінші сөз).
«Адамды бойындағы ақыл-білім қорына емес, сол қорды жинауға жұмсаған еңбегіне қарап бағала» ­(Лессинг/ Л.Толстой. Круг чтения).
«Адамның адамшылығы істі баста­ғандығынан білінеді, қалайша бітірген­дігінен емес» (Абай. Отыз жетінші сөз).
Ерлан Ысқақов,&nbsp;аудармашы
“Ана тілі” газеті

Қара сөздің қадіріне үңілсек…

<a href="https://kyzylorda-news.kz/date/2020/08/10/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгін Ә.Тәжібаев атындағы Қызылорда облыстық әмбебап ғылыми кітапханасының ұйымдастыруымен «Абай мұрасының ұлттық әдебиет пен мәдениеттегі маңыздылығы» тақырыбында республикалық онлайн конференция өтті.
Конференция тарих ғылымдарының кандидаты, шараның модераторы Н.Мыңжастың кіріспе сөзінен басталды. 
Республикалық басқосуда М.Әуезов атындағы «Әдебиет және өнер» институтының бас ғылыми қызметкері, филология ғылымының докторы Гүлжахан Орда, Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің доценті, филология ғылымдарының кандидаты, абайтанушы Марат Бекбосынов, Шәкәрім университетінің кафедра меңгерушісі, филология ғылымдарының кандидаты, абайтанушы Айман Ақтанова, «Өрлеу» ұлттық орталығының кафедра меңгерушісі, философия ғылымдарының докторы Баймырза Қожамберліұлы, Қорқыт ата атындағы мемлекеттік университетінің доценті, филология ғылымдарының кандидаты Айман Айтбаева, профессор, экономика ғылымдарының кандидаты Қазыбай Құдайберген, филология ғылымдарының кандидаты Серікбай Қосанов сынды белгілі ғалымдар ақын мұрасы жайлы тың деректерге негізделген баяндамалар жасады.
<blockquote>
 “Абай – қазақтың ғана емес, адамзаттың ақыны. Ұлы ойшылдың шығармашылық мұрасы, теңдессіз дана ойлары мен шығармалары бүкіл әлемдік қазынаға қосылған алтын қор екені талассыз. 
 Абайға арналған бүгінгі республикалық дәрежедегі ғылыми конференция ақын мұрасын жас ұрпаққа үлгі етуді көздейді. Абай шығармашылығы арқылы біз адамтануға, адами капитал идеясына түбегейлі бет бұрып жатырмыз”, – дейді Нұрлыбек Мыңжас.
</blockquote>
<img src="https://kyzylorda-news.kz/wp-content/uploads/2020/08/3af7cc38-f964-463e-83d9-0df031a1c2c9.jpg" alt="" />

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: АБАЙ-175

Абай әлемі – құны мол мұра

Абай күні: Қызылордада онлайн форматта мерекелік шаралар өтеді

Аймақ басшысы Абай ескерткішіне гүл шоқтарын қойып, тағзым етті

Гүлшара Әбдіқалықова қызылордалықтарды Абай күнімен құттықтады

Қызылордада Абайдың 175 жылдық мерейтойы жоғары деңгейде атап өтілуде

Мемлекет басшысы Қазақстанда Абай мектептерін ашуды ұсынды

Жағыпар Тажмаханов: Абайдың әрбір сөзінің өлмейтін бір қасиеті бар

Лайла Пашаева: Абай аманатын ардақтайық

Абай Құнанбайұлының жиырма жетінші қара сөзі(АУДИО)

«ABAI. 175 JYL» коллекциялық монеталары саудаға шығарылады

Қара сөздің қадіріне үңілсек…

«Абай мұрасының ұлттық әдебиет пен мәдениеттегі маңыздылығы» тақырыбында республикалық онлайн конференция өтті

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: АБАЙ-175

Абай әлемі &#8211; құны мол мұра

Абай күні: Қызылордада онлайн форматта мерекелік шаралар өтеді

Аймақ басшысы Абай ескерткішіне гүл шоқтарын қойып, тағзым етті

Гүлшара Әбдіқалықова қызылордалықтарды Абай күнімен құттықтады

Қызылордада Абайдың 175 жылдық мерейтойы жоғары деңгейде атап өтілуде

Мемлекет басшысы Қазақстанда Абай мектептерін ашуды ұсынды

Жағыпар Тажмаханов: Абайдың әрбір сөзінің өлмейтін бір қасиеті бар

Лайла Пашаева: Абай аманатын ардақтайық

Абай Құнанбайұлының жиырма жетінші қара сөзі(АУДИО)

«ABAI. 175 JYL» коллекциялық монеталары саудаға шығарылады

Қара сөздің қадіріне үңілсек…

«Абай мұрасының ұлттық әдебиет пен мәдениеттегі маңыздылығы» тақырыбында республикалық онлайн конференция өтті

Абай әлемі – құны мол мұра