Kyzylorda-news.kz. Робототехника пәнін меңгере отырып, технология тілін тереңірек түсіну арқылы оқушыларды осы жүйеге бағыттау бүгінгі күннің талабына айналды. Өйткені роботтандыру жүйесі қазір әлем елдерінің басты мәселесі болуда. Бәсекелестік артып, робот қызметі барлық салаға енгізілді. Сондықтан XXI ғасыр – робототехниканың заманы деген атау пайда болды. Ең бастысы, бұл – қазіргі кезде трендтегі саланың бірі. Күнделікті өмірде барлық салада қолданылатын робототехниканың көмегімен келешекте жарқын өмір сүруге үлкен мүмкіндіктер туады. Мамандардың пікірінше, бұл салаға қызыққандардың тең жартысы жастар. Оның ішінде, оқушылардың үлесі басым.
Өткен апта соңында аудандық білім бөлімі және «Заңғар» интеллектуалды мектебімен бірлесе ұйымдастырылған робототехника бағыты бойынша «Дүбірлі дода» тақырыбында мектеп оқушылары арасында чемпионат өтті. Аудан бойынша 12 мектептен келген озық ойлы оқушылар сайыстың 3 түрінен: робосумо және арқан тартыс, сызық бойымен жарыс түрінен кім мықтыны анықтады. Алдымен біріншіліктің ашылу салтанатында аудандық білім бөлімінің әдіскері Салтанат Төлепбергенова, мектеп директоры Нұрхан Айдаров құттықтау сөз сөйлеп, оқушыларға сәттілік тіледі.
Балалардың кішкентай кезінен бастап креативтілігі, логикасы мен жан-жақты ойлау қабілетін дамытуға септігін тигізетін жасанды интеллект, робототехника саласы қашанда сұранысқа ие. Ал бұл салаға қызыққан жастар саны күн санап артып келе жатқанын жеткізген ол сөзін төмендегіше жалғады:
– Жалпы бұл біріншілікті ұйымдастырудың мақсаты – оқушылардың инновация мен жоғары технология саласына деген қызығушылығын арттыру, интеллектуалды қабілетін дамыту болатын. Сондай-ақ, оқушылардың инженерлік-техникалық есептерді іс-жүзінде шеше білу және жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру, техникалық модельдеуді насихаттау еді. Бұл сала болашақтың ең сұранысты мамандығы. Қазір барлық салада дерлік заманауи технология енгізіліп, мамандардың тапшылығы сезілуде. Сол себепті жер жаһан осы бағытқа бет бұрып, оқушылардың осы бастан талабын шыңдауда. Мұндай жарысты дәстүрге айналдырып, келешекте үлкен аудиторияны қамтуға дайынбыз, – деді мектеп басшысы.
Шыны керек, біздің ауданның білімгерлері облыста олжалы болғанымен республикалық сындарда жолы болмай келеді. Оның да себебі жоқ емес, сондықтан баланың талабын тереңірек талдап, тіреу болуға тырысу қажет-ақ. Аудан бойынша сайыс алаңына шыққан оқушыларға аудандық оқушылар үйіндегі үйірме жетекшілері Абзал Мұсаханов пен Арнат Әбіләмитов қазылық жасап, төрелігін айтты.
Ендігі кезекте, жарыс жеңімпаздарына тоқталайық. Робосумо сайысы бойынша Әбілмансұр Қанатұлы (№166 мектеп) 1-орынды жеңіп алса, 2-орын Батырбек Бақдаулетке (№51 орта мектеп), 3-орын Қыдырәлі Әлинұрға (№164 мектеп) бұйырды. Ал, арқан тартыс сайысында алтын тұғыр Бақыт Нұрсұлтан мен Файзулла Асылға (Заңғар мектебі) бұйырса, күміс жүлде Төрехан Нұрдәулетке (№164 мектеп), қола Абдулахали Диасқа (№221 мектеп) тиесілі болды. Үшінші кезең бойынша сызық бойымен жарыста Әптай Досымжан (№195 мектеп) дараланды. Екінші орынға Әбләмит Азамат (№110 мектеп), үздік үштікке Сәрсенбай Мағжан (№164 мектеп) тұрақтады.
Жалпы робототехниканың дамуы арқылы жаңа мамандықтар мен кәсіптер пайда болуда. Еліміздегі жаңа мамандықтар мен құзыреттердің атласы бойынша республикада ауыл шаруашылығы өндірісін автоматтандыру және роботтандыру жөніндегі инженер, робототехниканың инженер-технологы, робототехника операторы мамандықтары пайда болуы мүмкін. Робототехника инженерлері, жасанды интеллект мамандары, деректер талдаушылары, робот-бағдарлама жасаушыға сұраныс жоғары. Сонымен қатар робототехникаға техникалық қызмет көрсету және жөндеу үшін сервистік техниктерге деген қажеттілік артып отыр. Бұл мамандарды оқыту және қайта даярлау үшін жаңа мүмкіндіктер туғызады.
Мектеп қабырғасында «екінші ана» ұстаздар да баланың бейімділігіне, қызығушылығына қарай сабақты тартымды етіп, ынтасын оятатындай құрылыммен өткізсе ұтымды болары сөзсіз. Қазіргі уақытта көптеген оқушы «сабақ», «сабақ оқу» сөздерін негатив сынды қабылдайды. Бұған себеп кей мұғалімдердің тапcырма орындамай келген оқушыны сыныптың көзінше «жерден алып, жерге салатындығы». «Балаға байқап сөйлесең ақылыңа көнер, шайқап сөйлесең көрсетер бір өнер». Осыдан кейін оқушы оқуға ынталану былай тұрсын, сол мұғаліммен өштесіп кетеді. Осы турасында сала мамандарын сөйлетіп көрсек
– Оқушылардың 1,5 жыл білім ордасына келмеуіне байланысты көптеген бала сабақтың ішкі жүйесінен шығып қалды. Осыған орай, балаларды ынталандыру мақсатында арнайы жұмысшыларды жасақтадық. Оның құрамына – мектеп директоры, оқу ісінің орынбасары, тәрбие ісінің орынбасары, психолог маманы кіреді. Сол мамандармен бірге қыркүйек айында 10 күндік өткізіп, оқушылардың оқуға ынтасын анықтау үшін сабақтарға қатыстық. Бір сыныпқа 2-3 реттен кіріп, тұжырым жасадық. Түрлі бақылау тесттерін алып білім деңгейін сараладық. Сонымен қатар жиналыс өткізіп, ата-аналармен де жұмыс жүргіздік. Әр оқушының қай пәнге қызығушылығы, бейімі бар соған қарай ұжымдық жұмыс істеуді қолға алдық, – деді №169 И.Илялетдинов атындағы мектептің директоры Аллаберген Ахметов.
Қай мектепте білім беру үрдісі қалай ұйымдастырылатынын ҰБТ қорытындысы бойынша білуге болады. Біздің ойымыз білім ордаларын салыстырып, салмақтау емес. Оқушының білім-ілім алуға ынта-ықыласын қалай арттыруға болады? Осы сұрақты №56 мектептің ағылшын пәні мұғалімі Эльмира Сұлтанқожақызына қойдық.
– Сапалы білім бере отырып, саналы ұрпақ тәрбиелеу жауапты іс деп білемін. Балаға жаңа нәрсені үйрету үшін алдымен оның қызығушылығын ояту керек. Қазіргі таңда жаңартылған білім беру үлгісінің түрлі стратегиясы мұғалімнің таптырмас қаруы. Күнделікті сабақта осыларды пайдалану арқылы оқушыны жалықтырмай, керісінше ынтасын арттыру керек. Әр оқушы өзіне мұғалімнің мақтау, жылы сөз айтқанын қалайды. Сондықтан әр балаға ерекше ықыласпен қарап, тапсырманы орындамаса артық сөздер айтып ұрыспай, келесіде сабақты орындап келуіне амал жасау керек. Сабақ соңында кері байланыс алу барысында, үлгерімі төмен балаларды «Жарайсың, сен бүгін тапсырманы жақсы орындадың, ертең бұдан да жоғары көрсеткішке жетесің!» деп үнемі қолдап отырамын. Әрине бұл өз кезегінде нәтижеге жеткізеді, – деп жауап берді ол.
Оқушының көзқарасы мен дүниетанымына байланысты пәндерге қызығушылығы әртүрлі болады. Алайда ұстаздың ұстанымы мен ұстыны мықты болса, бәрінен бұрын, біліктілігі жоғары, білімі кемел болса, қандай оқушыны болмасын білімге құмарлығын арттырып, сабаққа белсенді қатыстыра алады. Бұл – психологтардың пікірі.
– Қазіргі заман балаларын әлденемен қызықтыру, сабаққа ынтасын, қызығушылығын ашу оңай шаруа емес. Сондықтан мұғалімге де, ата-анаға да сабырлылық керек. Баланың оқуға деген ынтасы мен қабілетін дамыту үшін ішкі мотивацияға үңілуіміз керек. Ересек адамдарды алып қарайтын болсақ, өзімізге ұнаған нәрсені орындаймыз, сол сияқты баланың ішкі жан дүниесін түсініп, қызығушылығына қарай бағыттаумыз керек. Ішкі мотивацияны ояту ұзақ процесс. Ол көбіне ата-анаға байланысты. Іші мотивацияны ояту үшін баламен одақ құрып, таңдау еркіндігін беруіміз керек. Сонымен қатар, балаға білім алудың қаншалықты маңызды екенін түсіндіру қажет. Баланың жеткен жетістіктерін талқылап, жақсы іс-әрекеттерін мақтап, жағымсыз әрекеттерін айтудың қажеті жоқ. Баланың алдына нақтылы мақсат қоюына көмектесіп, қол жеткізуіне бағыт-бағдар жасауымыз керек, – дейді №51 М.Қаратаев атындағы мектептің психологы Ақерке Айтжанқызы.
Сонымен қатар, рухани жаңғыру бағдарламалық мақаласында адами капиталды дамыту сөз болды. Ал, адами капиталдың негізі білімді ұрпақта. Олай болса баланы білімнің қайнар бұлағына қалай тартамыз деген сұрақ өзекті екенін білеміз. Оқушының білім алуға мотивациясын қалыптастыру үшін қандай амал бар? Мектеп табалдырығын алғаш аттаған сәтте өзінен үлкен сөмкені арқалап алып апайына қарай асығатын бүлдіршіндер өсе келе неге білімге құлықсызданып кетеді?
Иа, баланы ес біліп, жұмысқа бейімделіп, білім алудың керек екендігін түйсініп, ынталандырып отыру керек. Бұл іске жауаптылықпен қараған әр ата-ана баласының болашағынан зор үміт күтеді. «Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» демекші, бала ең алдымен үйдегі ата-анадан мотивация алады. Cондықтан отбасыда ерекше қолдау, қадағалау болуы керек. Мектептен төмен баға алған жағдайда жігерін жасытатын әрекеттерге бармай, себебін анықтауға тырысып, сонымен жұмыс жасаған дұрыс. Кейбір ата-ана баланы сыйлық беру арқылы сабаққа ынтасын оятамыз деп қателесіп жатады. Бұл мүлде дұрыс емес. Яғни мұндайға үйренген жеткіншек білім үшін емес, сыйлық алу үшін ғана оқитыны түсінікті. Ал оның болашағына тигізер кері әсері өте көп.
Мектеп қабырғасында «екінші ана» ұстаздар да баланың бейімділігіне, қызығушылығына қарай сабақты тартымды етіп, ынтасын оятатындай құрылыммен өткізсе ұтымды болары сөзсіз. Қазіргі уақытта көптеген оқушы «сабақ», «сабақ оқу» сөздерін негатив сынды қабылдайды. Бұған себеп кей мұғалімдердің тапcырма орындамай келген оқушыны сыныптың көзінше «жерден алып, жерге салатындығы». «Балаға байқап сөйлесең ақылыңа көнер, шайқап сөйлесең көрсетер бір өнер». Осыдан кейін оқушы оқуға ынталану былай тұрсын, сол мұғаліммен өштесіп кетеді. Осы турасында сала мамандарын сөйлетіп көрсек
– Оқушылардың 1,5 жыл білім ордасына келмеуіне байланысты көптеген бала сабақтың ішкі жүйесінен шығып қалды. Осыған орай, балаларды ынталандыру мақсатында арнайы жұмысшыларды жасақтадық. Оның құрамына – мектеп директоры, оқу ісінің орынбасары, тәрбие ісінің орынбасары, психолог маманы кіреді. Сол мамандармен бірге қыркүйек айында 10 күндік өткізіп, оқушылардың оқуға ынтасын анықтау үшін сабақтарға қатыстық. Бір сыныпқа 2-3 реттен кіріп, тұжырым жасадық. Түрлі бақылау тесттерін алып білім деңгейін сараладық. Сонымен қатар жиналыс өткізіп, ата-аналармен де жұмыс жүргіздік. Әр оқушының қай пәнге қызығушылығы, бейімі бар соған қарай ұжымдық жұмыс істеуді қолға алдық, – деді №169 И.Илялетдинов атындағы мектептің директоры.
Қай мектепте білім беру үрдісі қалай ұйымдастырылатынын ҰБТ қорытындысы бойынша білуге болады. Біздің ойымыз білім ордаларын салыстырып, салмақтау емес. Оқушының білім-ілім алуға ынта-ықыласын қалай арттыруға болады? Осы сұрақты №56 мектептің ағылшын пәні мұғалімі Эльмира Сұлтанқожақызына қойдық.
– Сапалы білім бере отырып, саналы ұрпақ тәрбиелеу жауапты іс деп білемін. Балаға жаңа нәрсені үйрету үшін алдымен оның қызығушылығын ояту керек. Қазіргі таңда жаңартылған білім беру үлгісінің түрлі стратегиясы мұғалімнің таптырмас қаруы. Күнделікті сабақта осыларды пайдалану арқылы оқушыны жалықтырмай, керісінше ынтасын арттыру керек. Әр оқушы өзіне мұғалімнің мақтау, жылы сөз айтқанын қалайды. Сондықтан әр балаға ерекше ықыласпен қарап, тапсырманы орындамаса артық сөздер айтып ұрыспай, келесіде сабақты орындап келуіне амал жасау керек. Сабақ соңында кері байланыс алу барысында, үлгерімі төмен балаларды «Жарайсың, сен бүгін тапсырманы жақсы орындадың, ертең бұдан да жоғары көрсеткішке жетесің!» деп үнемі қолдап отырамын. Әрине бұл өз кезегінде нәтижеге жеткізеді, – деп жауап берді ол.
Оқушының көзқарасы мен дүниетанымына байланысты пәндерге қызығушылығы әртүрлі болады. Алайда ұстаздың ұстанымы мен ұстыны мықты болса, бәрінен бұрын, біліктілігі жоғары, білімі кемел болса, қандай оқушыны болмасын білімге құмарлығын арттырып, сабаққа белсенді қатыстыра алады. Бұл – психологтардың пікірі.
– Қазіргі заман балаларын әлденемен қызықтыру, сабаққа ынтасын, қызығушылығын ашу оңай шаруа емес. Сондықтан мұғалімге де, ата-анаға да сабырлылық керек. Баланың оқуға деген ынтасы мен қабілетін дамыту үшін ішкі мотивацияға үңілуіміз керек. Ересек адамдарды алып қарайтын болсақ, өзімізге ұнаған нәрсені орындаймыз, сол сияқты баланың ішкі жан дүниесін түсініп, қызығушылығына қарай бағыттаумыз керек. Ішкі мотивацияны ояту ұзақ процесс. Ол көбіне ата-анаға байланысты. Іші мотивацияны ояту үшін баламен одақ құрып, таңдау еркіндігін беруіміз керек. Сонымен қатар, балаға білім алудың қаншалықты маңызды екенін түсіндіру қажет. Баланың жеткен жетістіктерін талқылап, жақсы іс-әрекеттерін мақтап, жағымсыз әрекеттерін айтудың қажеті жоқ. Баланың алдына нақтылы мақсат қоюына көмектесіп, қол жеткізуіне бағыт-бағдар жасауымыз керек, – дейді №51 М.Қаратаев атындағы мектептің психологы Ақерке Айтжанқызы.
«Ұлт болашағы білімді ұрпақ қолында». Үйде ата-ана, мектепте ұстаз оқушының білімге құштарлығын оятып, дұрыс бағдар көрсетіп отырса, бәсекеге қабілетті жастарымыз көбейіп, ел еңсесін тіктейтіні анық.
«Ұлт болашағы білімді ұрпақ қолында». Үйде ата-ана, мектепте ұстаз оқушының білімге құштарлығын оятып, дұрыс бағдар көрсетіп отырса, бәсекеге қабілетті жастарымыз көбейіп, ел еңсесін тіктейтіні анық.
Барлық жеңімпаз командаларға «Заңғар» интеллектуалды мектебі дайындаған Диплом, медаль мен арнайы бағалы сыйлықтар табысталды. Айта кетейік, «Заңғар» құрамасының жетекшісі әрі робототехника үйірме жетекшісі Дастан Қадыров бүгінге дейін бірқатар дүбірлі додаларда олжалы оралған болатын. Оның шәкірттері қазір елдің әр өңірінде білім алып, цифрландыру, жаңа технологияны меңгеруде жақсы нәтиже көрсетіп жүр.
Әли ТЕМІРБЕК