<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a>&nbsp; Екі жастан асқан баланың тұсауын кескенел ағаларын көрдік. Алайда егде жастағы азаматтардың тұсауын кестіргенді бұрын естімеуші едік. Әлеуметтік желідегі желдей тараған бейнежазбалар көптің сан алуан пікірін туғызды. Әдеттегідей, бірі даттайды, келесі бірі жақтайды. Нақтырақ айтсақ, бір бөлігі бұл әрекетті дәстүрден аттап кету, салтты бұрмалау деп бағаласа, енді бірі оны ерекше риясыз тілек пен құрметтің белгісі ретінде қабылдайды. «Жасы ұлғайған азаматтың тұсауын кесу – оның жаңа өмірге, жаңа бастамаға қадамбасуын білдіреді немесе сәтсіз қадамын жаңадан бастау» деп пікір білдіргендер жоқ емес. Ал «Салтымызды мазақ етті-ау» дегендердің жазбасына қолдау көрсеткендер күн сайын артып келеді.Ендеше тұсаукесер дәстүріне тоқталсақ. Қазақ халқының ең көне дәстүрлерінің бірі. Баланың алғашқы қадамына тілек айтып, ақ жол тілеу мақсатында жасалатын бұл рәсім ежелден келе жатқан символдық мағынаға ие. Айта кететіні, тұсау кестіру үшін де ырымға балап, қайшы немесе пышақты ел алғысына бөленген, батасын алған азаматтарға тапсырады. Алайда бүгінгі қоғамда бұл салттың шеңберінен шығып, жаңа рең алуына қарап, «дәстүр дамып жатыр» деушілер де бар. Естеріңізде болса, осыдан 5-6 жыл бұрын дәл осы тұсаукесер дәстүрін жасаумен жарысқандар көбейді. Батыр кейпіндегі аниматорларды жалдап, аттарды мейрамханаға кіргізді. Енді бірі сәбиге көлік сыйласа, келесі бірі жасанды жүргізуші куәлігін сыйға тартып, қонақтарға ерекше әсер қалдырғандар болатын. Қазір бұл әрекеттер күнделікті тұрмыстағы тіршілікке айналғандай. Мәдениеттанушылар мен этнографтар бұл құбылысқа әрқилы көзқараспен қарайды. Бірі салт-дәстүрлердің түпкі мәні мен формасын сақтау қажеттігін алға тартса, екіншілері заман ағымына сай бейімделу – мәдени мұраның өміршеңдігін арттырады деген пікірде. Қалай болғанда да, тұсаукесердің бұл жаңа «нұсқасы» қоғамда елеулі реакция туғызып, ұлттық дәстүрлерге деген қызығушылықты арттырып отырғаны анық. Жаңа үрдіс қалыптаса ма, әлде бұл бір сәттік назар аударту ғана ма – оны уақыт көрсетеді. Осы тұста республикаға белгілі журналист-этнограф Сәкен Алдашбаев ерсі көрінген рәсімді «хайп қуалағандардың» ісі деп бағалайды. Ал жол ашу деген болатын болса, сол алғаш кестірген кей балаларымыз түзу жолдан адаспас еді, мүмкін қылмыскерлер болмас дейді.<blockquote>&nbsp;– Жалпы алғанда салт белгілі бір нәрсеге сүйенуі қажет. Тұсаукесер жүре бара, уақыттың өтуімен қалыптасқан дүние. Алайда тұсаукесердің мақсаты – тікелей медицинамен байланысты. Тәй-тәй басқалы тұрған баланы ортаға шығарып, жүгіріп келген балаларға жетектетіп жүргізеді. Себебі, қол ұстасқан балалар энергияның 60-70 пайызын алақанымен жеткізеді. Бұны ғылымда «Иппотерапия» деп атайды. Бұл медицина саласындағы қолданыстағы тәжірибе. Ал ала жіпті қайшымен қию, пышақпен кесу сынды дүниелер сенім ретінде жасалатын әрекеттер. Мысалы, арамен кессек, қатты жүгіретін болады деген сенім де алдағы уақыттары пайда болуы мүмкін. Сондықтан салт, дәстүр, ырым деген дүниелер өзінің пайда болуымен, жаңарып тұруымен, жоғалып кетуімен құнды. Бірақ, қазіргі балаға да жасап жүрген тұсаукесердің негізі дұрыс болғанымен, сенімі дұрыс емес. Ал үлкендердің тұсауын кесіп жүруі, бұл бабаларымыздың тәрбие негізінде қалдырған құндылығын мазақ қылу деп түсінемін, – дейді Сәкен Алдашбаев.&nbsp;</blockquote>Қазақ қоғамында әрбір салт-дәстүр тек ритуал емес, терең тәрбиелік мәні бар құндылық саналады. Осы тұрғыдан алғанда, тұсаукесердің мағынасы тек баланың алғашқы қадамы ғана емес, оның өмір жолына бағыт-бағдар беруді білдіреді. Ал егде жастағы адамның тұсауын кесу – көптің түсінігіне сыймай жатса да, бұл әрекет кей жағдайда символдық жаңғырудың, жаңа белестің бастауы ретінде қабылдануда. Біздің редакциялық құрам, жасы 26 жастан асып, өзінің тұсауын кестерген Айгеріммен (есімін жасыруды өтінді) тілдесіп көрдік. Оның пікірінше, ол осы уақытқа дейін бірнеше сәтсіздіктерге жолыққан. Соның зардабын тәй-тәй басқан уақытында тұсауын дұрыс кестірмеген жағдаймен байланыстырады. Ал желі қолданушылары жазған дәстүрді мазақ ету дегенмен келіспеймін дейді.&nbsp;<blockquote>– 26 жасымда тұсауымды кесу анамның ұсынысы болды. Анамның айтуынша, бала кезімде ұмытып кеткен. Мақсаты – жақсылық болсын, өмірінде кездесетін қиындықтарды тез еңсерсін, жолы ашық болсын деген ниетте болды. Дәстүрді мазақ қылу дегенге келіспеймін. Өйткені қазақ ырымға сенетін халық. Баласының уақытында кесілмеген тұсауын жақсылыққа жорып, салтты орындап жатса және бұл өз септігін тигізсе жақсы емес пе?! Кейде тұрмысқа шығуға жасы келген қыздарды көп баласы бар ибалы келіншектер «Менің жолымды берсін, келін атансын, сәбилі болсын!» деген игі тілекпен тұсауын кеседі. Осыдан-ақ біз жасалатын жоралғының бәрі жақсылыққа ниеттенсе, оның ерте-кеші жоқ екенін байқауымыз және білуіміз керек. Менің осы жылдың қаңтар айында тұсауымды үйде ата-анам алтын сақинасын сыйлап, ырымдап кескен болатын, артынша бір жұмадан кейін мені тағы қосымша жұмысқа шақырды. Бәлкім, бұл жағдайды кездейсоқтық дейтін шығармыз. Бірақ өзім тұсаукесердің әсері болды деп ойлаймын. Одан кейін де жеке өмірімде, жұмысымда, қаржылық жағдайымда көптеген жақсы жағдайлар орын алуда. Дәстүрдің ерте-кеші жоқ, бастысы – ниет пен ықылас. Қазақтың кез келген жоралғысы адамның өміріне жақсылық тілеп жасалады, – дейді кейіпкеріміз.&nbsp;</blockquote>Мысалы, әлеуметтік желіде тараған бір бейнежазбада ұзақ жыл ауыр дерттен кейін аяққа тұрған қарияның тұсауын кесіп, оған ақ тілек айтылған. Тағы бірінде өмірінде алғаш рет жеке кәсібін ашып, жаңа өмірлік белеске қадам басқан кісінің тұсауы кесілген. Бұл жағдайларда туыстары мен жақындары рәсімді рухани қолдау, мотивация беру ретінде өткізген. Дегенмен этнографтар мен салт-дәстүр зерттеушілері бұл үрдіске абай болуға шақырады. Қазақы рәсімдердің мағынасы бұрмаланып, тек көңіл көтеру немесе елдің назарын аудару үшін қолданылып кетпеуі керек. Ұлттық болмысты сақтау үшін кез келген жаңашылдық салттың мәні мен мазмұнын жоғалтпауы тиіс.&nbsp;Қорытындылай келе, ел арасында тараған бұл жаңа бағыт – қоғамның дәстүрге деген ықыласы мен саналы қызығушылығының бір көрінісі. Алайда әрбір жаңашылдық ұлттық сана мен салтқа сай болуы тиіс. Жаңаны жасау үшін ескінің негізін ұмытпау – ұлттың мәдени тұтастығының кепілі екенін жадымыздан шығармауымыз керек.&nbsp;Айдос МырзалыФото: тик-ток желісінен алынды

Трендтің төрінде – тұсаукесер

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қызылордада Ұлттық бірыңғай тестілеудің алғашқы күні үлкен даумен басталды. Сынақ тапсыратын орталықта қайта-қайта жарық сөніп, 160-қа жуық түлек қиындыққа тап болған. Тіпті соның кесірінен жинаған ұпайымыз аз көрсетіліп, дайындығымыз зая кетті дейді оқушылар. Ал ата-аналар тест орталығында бірнеше мәрте сөнген жарық ақаудан емес, қасақана жасалды ма деп күмәнданады. Бұл туралы <a href="https://stan.kz/4-sagatta-ortalikta-zharik-ush-ret-oshken-kizilordada-y-418497/">Stan.kz </a>ақпарат агенттігі <a href="https://www.youtube.com/watch?v=AQkYY5aDp8Q">Информбюро</a> бағдарламасына сілтеме жасап хабарлайды.Тест орталығынан көңілі құлазып шыққан түлектердің бірі Данара Омарова. Ол жарықтың жиі сөнгені білгенімізден жаңылдырды деп күйінеді. Көп сұраққа дұрыс жауап бергеніне сенімді болған бойжеткен нәтижені көріп өз көзіне өзі сенбепті.<blockquote>"Басында санап отырдым, жалпы 39 балл шықты. Оған нақты сенімдімін. Сосын бітіргеннен кейін қарасам 24 балл болып тұр. Оған сенбедім. Шынымды айтсам, жарықтың өшкені қатты әсер етті", –&nbsp;деді мектеп түлегі Данара Омарова.</blockquote>155 түлектің басым бөлігі сынақтан өте алмай қалған. Мектеп бітірушілердің айтуынша, тестілеуге бөлінген 4 сағатта орталықта жарық үш рет өшкен. Бұл үзілістер оқушылардың көңіл күйі мен зейініне теріс әсер еткенін айтады ата-аналар. Олардың сөзінше, бүкіл қалада жарық бар болғанымен, тек тестілеу орталығында ғана жарықтың өшкені түсініксіз жайт болып отыр.Қызылорда қаласының тұрғыны Гүлмейрам Нұрмағамбетова бұл жағдай балаларға кері әсер еткенін айтады.<blockquote>"Балалар жылап жатқанда ата-аналар шыдай алмай, жан-жаққа тарауға мәжбүр болды. Алайда министрлік бұл жағдай тек 5-9 минутқа ғана созылды деп хабарлап отыр. Бұл шындыққа жанаспайды. Себебі балалар өтірік айтпайды. Бір-екі бала емес, барлығы бұл жағдайдың 25-30 минутқа дейін жалғасқанын айтып отыр", –&nbsp;деді ата-ана Гүлмейрам Нұрмағамбетова.</blockquote>Орталықтың қызметкерлері ғимараттағы электр желісі құрылғылардың жүктемесін көтере алмады дейді. Сондықтан түлектерге қосымша уақыт берілді деп отыр. Ал бір сөніп, бір қосылған компьютерлер баллды төмендетіп көрсетті деген күмәнді жоққа шығарды.Ұлттық тестілеу орталығының бас сарапшысы Ақбота Байқоңырова түлектерге берілген 240 минут толық пайдаланылғанын айтып, жарықтың сөніп қалуы айтарлықтай кедергі келтірмеді деген пікір білдірді. Оның айтуынша, электр қуаты екі рет, яғни 9 минутқа және 5 минутқа сөнген. Компьютерлерді қолмен қайта қосуға біраз уақыт кеткенімен, тестілеу үдерісі жалғасқан.Алайда кейбір ата-аналар мен түлектер бұл ақпаратпен келіспейді. Олардың айтуынша, жарықтың өшуі 25-30 минутқа дейін созылған, ал бұл алғашқы сынақ мүмкіндігінің зая кетуіне себеп болды. Түлектер енді әділдік талап етіп, сынақты қайта тапсыруға мүмкіндік беруді сұрап отыр.Фото: Видеодан скрин

"39 балым 24 балл болып шықты": Қызылордада ҰБТ-ның алғашқы күні үлкен даумен басталды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Жаңа Зеландияда әлеуметтік желіде тарап кеткен ойын кезінде басынан жарақат алған 19 жастағы жасөспірім қайтыс болды, деп хабарлайды <a href="https://baq.kz/aleumettik-zhelidegi-trendti-qaytalagan-zhasospirim-qaytys-boldy-200014344/">BAQ.KZ</a> The Guardian басылымына сілтеме жасап.Челлендж Run It Straight чемпионатынан кейін жасалды.Оқиға Солтүстік Палмерстонда орын алып, жасөспірім ауруханада көз жұмды.<blockquote>Ойын әлеуметтік желілерде пайда болған трендке негізделген, онда қатысушылар қорғаныс құралдарынсыз толық контактілі соқтығыстарда жарысады, – деді полиция.</blockquote>Ойын TikTok пен Instagram-да танымал болған Run It Straight вирустық челленджімен байланысты деп саналады. Челлендждің өзі сегіз адам 20 000 Жаңа Зеландия доллары жүлдесі үшін таласатын аттас чемпионат турнирінен кейін жасалды. Қатысушылар қорғаныс құралдарынсыз бір-бірімен бетпе-бет жүгіруі керек.Фото: pexels.com

Әлеуметтік желідегі трендті қайталаған жасөспірім көз жұмды

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Келесі жылы Қазақстанда ұшатын такси пайда болмақ. Көлік министрлігі арнайы жұмыс тобын құрып, аэромобильдің қонатын алаңы мен басқару жүйелерін әзірлеп жатыр. Бұл туралы <a href="https://stan.kz/2026-zhili-elimizde-yshatin-taksi-payda-bolmak-418494/">Stan.kz</a> ақпарат агенттігі Информбюро бағдарламасына сілтеме жасап хабарлайды.Қазір елімізде ұшу құралын пайдалану мүмкіндігі қарастырылып, зерттеліп жатыр.Көлік министрлігі азаматтық авиация комитеті басқармасының басшысы Арман Кетебаевтың айтуынша, қазір қалалық әуе ұтқырлығын дамыту жөнінде жұмыс тобы құрылды.<blockquote>"Қазір әуе кемесінің біздің климаттық жағдайымызға қалай төтеп беретіні сияқты мәселелер талқыланып жатыр. Алдағы уақытта шетелдік Joby Aviation компаниясымен Меморандумға отыру жоспарланған. Қол қойылғаннан кейін демонстрациялық ұшуларды орындау және ұшу-қону алаңдарын салуды бастаймыз", – дейді Кетебаев.</blockquote>Ал урбанист Әлихан Көшербаев министрліктің бұл бастамасын қолдай қоймады. Оның сөзінше, біріншіден елімізде бұндай көліктердің пайда болуы қандай да бір кептелісті азайтып, экологияны тазартуға көмектеспейді. Екіншіден, оған мінетін жолаушылар да көп болмауы мүмкін.<blockquote>"Ұшатын көлікке төлейтін халқымыз аз деп ойлаймын өзім. Негізі осындай жобалар түрлі қалаларда бар. Мысалы, Гонконгта бар, ол жер әлем бойынша үшінші финансовый астанасы. Ал, Қазақстанда осындай үлкен бизнестегі кәсіпкерлер жоқ. Негізі қаланың проекттеры көпшілікке, қарапайым жандарға арналу керек", –дейді Көшербаев.</blockquote>Айта кетейік, ұшақ алдымен жаңадан құрылған Алатау қаласында сынақтан өткізіледі. Қазір онда аэротаксидің ұшу-қону алаңы әзірленіп, дайындалып жатыр. Жоспар оңынан іске асса ұшатын такси Алатау-Алматы қалаларымен қоса, Алматы облысының барлық өңірін қамтитын болады.Фото: Видеодан скрин

2026 жылы елімізде ұшатын такси пайда болмақ

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Назарбаев зияткерлік мектебі оқу жылының бітіуіне бір&nbsp;күн қалғанда мұғалімді балағаттағаны үшін оқудан шығарылған 11-сынып оқушысын қайта қабылдаудан бас тартты. Бұл туралы <a href="https://stan.kz/nazarbaev-ziyatkerlik-mektebi-okudan-shigarilgan-11-sin-418477/">Stan.kz</a>&nbsp;ақпарат агенттігі хабарлайды.Бұл&nbsp;туралы оқушының адвокаты мәлімдеді. Адвокат Нұржан Мақсатовтың айтуынша, мектеп басшылығы мен оқушының отбасы келісімге келген.<blockquote>"Уәкілетті органдардың өкілдері келіп, мектепке оқушыны басқа мектепке ауыстыру туралы ұсыныс жасады, сонда сот болмайды", – деді адвокат.</blockquote>Адвокаттың айтуынша, бұл шешім баланың психологиялық жағдайын ескере отырып қабылданған. Енді Сұңқар 12 жылдық білім беретін жекеменшік мектепке ауыстырылады, оның оқу ақысын НЗМ төлейтін болады. Алайда оқушы Кембридж кеңесінің халықаралық емтиханын тапсыра алмайды. Адвокат тараптардың өзара келісімге келгенін, мектеп тарапынан Сұңқар мен оның ата-анасына ешқандай шағым болмайды, сондай-ақ Сұңқар мен оның ата-анасы да мектепке қатысты талап қоймайды.Жағдайға қатысты Алматы қаласы бойынша бала құқықтары жөніндегі уәкіл Диана Ерлан да пікір білдіріп, оқушы Сұңқар Майқанның ата-анасымен кездескенін айтты.<blockquote>"НЗМ-де оқу 12 жылдық жүйе бойынша жүргізілетіндіктен және баланың сыныбы бітіруші сынып болмағандықтан, мектеп әкімшілігі баланың мүддесін ескере отырып, оны мемлекеттік мектепке немесе оқу ақысын өтеу шартымен жекеменшік мектепке ауыстыруды ұсынды. Кейін баламен жеке сөйлестім, отбасының заңгерімен бірге. Баланың отбасы өз шешімін қабылдайды. Қалыптасқан жағдайға байланысты психологиялық көмек пен қолдау ұйымдастырылды", – деп жазды Диана Ерлан Instagram желісіндегі парақшасында.</blockquote>Фото: Коллаж Stan.kz

Назарбаев зияткерлік мектебі оқудан шығарылған 11-сынып оқушысын қайта қабылдаудан бас тартты

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz</a> Қазгидромет ауа райына байланысты ескерту жасады, деп хабарлайды <a href="https://baq.kz/nayzagay-zhanbyr-usik-birqatar-onirde-aua-rayyna-baylanysty-eskertu-zhasaldy-200014337/">BAQ.KZ.</a>Қызылорда облысының орталығында, солтүстігінде, оңтүстігінде шаңды дауыл күтіледі.&nbsp;Жел солтүстік-шығыстан, шығыстан соғады, күші 15-20 м/с сақталады.&nbsp;Төтенше өрт қауіпі, облыстың орталығында, солтүстігінде жоғары өрт қаупі сақталады.Фото: Нұрболат Нұржаубай

Архив

Трендтің төрінде – тұсаукесер

"39 балым 24 балл болып шықты": Қызылордада ҰБТ-ның алғашқы күні үлкен даумен басталды

Әлеуметтік желідегі трендті қайталаған жасөспірім көз жұмды

2026 жылы елімізде ұшатын такси пайда болмақ

Назарбаев зияткерлік мектебі оқудан шығарылған 11-сынып оқушысын қайта қабылдаудан бас тартты

Қазгидромет ауа райына байланысты ескерту жасады