Kyzylorda-news.kz Қазақстан Республикасының Конституциясы 1995 жылы қабылданғаннан бері елімізде құқықтық мемлекет құру жолында елеулі қадамдар жасалды. Бұл құжат мемлекеттің негізгі құқықтық негізін қалаумен қатар, азаматтардың құқықтарын қорғаудың құқықтық тетіктерін қамтамасыз етуге үлкен әсерін тигізді. Конституцияның қабылдануы еліміздің сот жүйесінің құрылымын жаңғыртуға, әділеттілікті қамтамасыз етуге және мемлекеттік басқарудың барлық саласында заңдылықты нығайтуға бағытталған реформаларға жол ашты. Қазіргі таңда Қазақстанның сот жүйесі тиімді әрі әділ сот төрелігін қамтамасыз ету жолында маңызды қызмет атқаруда.
Қазақстан Республикасының Конституциясы елдің негізгі заңы болып табылады, ол мемлекеттің құқықтық және саяси жүйесінің сондай-ақ мемлекеттік биліктің дұрыс жұмыс істеуінің негізі болып саналады. Конституцияны қабылдағаннан кейін сот жүйесі түбегейлі өзгерістерге ұшырап, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау үшін бірқатар шаралар жүзеге асырылды. Конституцияның негізгі қағидалары – адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау, заңның үстемдігі, соттардың тәуелсіздігі және әділдік – Қазақстанның құқықтық мемлекетін дамытуда маңызды рөл атқарды.
Сот саласы реформалардың нәтижесінде әділеттілікті қамтамасыз ететін негізгі институтқа айналды. Осы реформалардың ішінде — мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттардың құрылуы, бұл соттар мемлекеттік органдар мен азаматтар арасындағы дауларды шешуде ерекше рөл атқарады.
Мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттар — Қазақстанның сот жүйесінде маңызды құрылым болып табылады. Бұл соттар 2010 жылдан бастап жұмыс істей бастады және олардың басты міндеті — мемлекеттік органдардың заңсыз әрекеттеріне қарсы азаматтардың құқықтарын қорғау. Мамандандырылған соттардың құрылуы әкімшілік құқық бұзушылықтар мен мемлекеттік органдардың шешімдеріне қарсы шағымдарды қарауды жеңілдетті, сондай-ақ сот процестерінің сапасын арттырды.
Мамандандырылған әкімшілік соттар мемлекеттік басқару саласында маңызды рөл атқаратындықтан, олар мемлекеттік органдардың шешімдерінің заңдылығын бақылау, азаматтардың құқықтарының қорғалуын қамтамасыз ету және әділ сот төрелігін жүзеге асыру жолында негізгі құралға айналды.
Әкімшілік соттар азаматтарға мемлекеттік органдардың шешімдеріне және әрекеттеріне шағымдануға құқық беріп, оларды заңды түрде қорғауға мүмкіндік береді. Бұл соттар ең алдымен мемлекеттік органдардың шешімдерін заңды тұрғыдан тексеріп, әділ шешімдер қабылдайды, сондай-ақ азаматтардың мемлекеттік қызметтерге қолжетімділігін қамтамасыз етеді.
Мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттардың негізгі артықшылықтарының бірі – олар тек әкімшілік даулар мен мемлекеттік органдардың шешімдерін қарайтындықтан сот процестерінің жылдам әрі сапалы өтуін қамтамасыз етіледі.
Сонымен қатар, мамандандырылған соттар тек әкімшілік құқықтық мәселелермен айналысатындықтан, судьялар мен сот қызметкерлері осы саладағы заңнаманы терең түсінеді және тиісті тәжірибеге ие болады. Бұл өз кезегінде сот процестерінің сапасын жақсартады және азаматтардың әділ сот төрелігіне деген сенімін арттырады.
Қазақстан Республикасының Конституциясы сот жүйесінің дамуының негізі болып табылады. Конституцияның қағидалары мен нормаларына сәйкес, Қазақстандағы барлық соттар – әділдік, теңдік және заңның үстемдігін қамтамасыз ету жолында жұмыс істейді.
Қазақстан Республикасының Конституциясына 30 жыл толуы – еліміздің құқықтық жүйесінің және сот жүйесінің қалыптасқандығының айғағы. Конституция арқылы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, заң үстемдігін қамтамасыз ету және соттардың тәуелсіздігін қамтамасыз ету – мемлекеттің құқықтық дамуының негізгі құндылықтары болып табылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясына 30 жыл толуына орай сот саласының атқарған қызметін, оның ішінде мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттардың рөлін жоғары бағалауға болады. Бұл соттар азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, мемлекеттік органдардың заңсыз әрекеттеріне қарсы тұру және әділ сот төрелігін жүзеге асыру үшін маңызды институтқа айналды.
Конституцияның негізгі қағидаларына негізделген Қазақстанның сот жүйесі құқықтық мемлекеттің құрылуына және азаматтардың құқықтарын қорғаудың жоғары деңгейіне қол жеткізуге мүмкіндік береді. Осы тұрғыда мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттар мен кассациялық соттардың жұмысы Қазақстанның құқықтық жүйесін дамытуда маңызды қадамдардың бірі болып табылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясы еліміздің құқықтық жүйесінің іргетасы болып, әділеттілікті, теңдікті және заң үстемдігін қамтамасыз етуде басты бағыт болып қалды. Конституцияның қабылдануы арқылы еліміз құқықтық мемлекет құру жолында жаңа белестерді бағындырып, халықаралық аренада өзінің құқықтық тұрғыдан дамыған мемлекет ретінде орнықты. Осы жолда сот саласының маңызы зор, оның ішінде әкімшілік соттардың рөлі ерекше. Әкімшілік дауларды қарау арқылы олар азаматтардың мемлекеттік органдарға қарсы құқықтарын қорғап, әділеттілікке қол жеткізуді қамтамасыз етуде маңызды жұмыс атқаруда.
Қазақстанның Конституциясы азаматтардың құқықтарын қорғап, заң үстемдігін қамтамасыз ету жолында еліміздің құқықтық жүйесінің іргетасы болып табылады. Бұл құжаттың қабылдануы арқылы еліміз құқықтық мемлекет ретінде халықаралық аренада танылып, құқықтық дамудың жаңа кезеңіне қадам басты. Әрбір азаматтың Конституциямен кепілдендірілген құқықтары мен бостандықтары қорғалып, әділ сот төрелігіне деген сенім нығайтылды.
Қазақстан Республикасының Конституциясы еліміздің өркениетті, дамыған мемлекетке айналуы үшін үлкен негіз болып табылады. Алайда, бұл мақсатқа жету жолында әрбір азаматтың заң талаптарын қатаң сақтауы маңызды.
Біз барша Қазақстандықтарды Конституциямызда көрсетілген талаптарды терең түсініп, әділеттілікке қол жеткізуге және елдің өркениетті ел ретінде дамуына үлес қосуға шақырамыз. Заңды құрметтеу, әділдік пен теңдікті сақтау – бұл әрбір азаматтың парызы.
А.Өмірзақ,
Қызылорда облысының мамандандырылған
ауданаралық әкімшілік сотының жетекші маманы
Фото: gov.kz