Kyzylorda-news.kz Соңғы жылдары күнделікті цифрландырудың арқасында инвестициямен онлайн айналысатын адамдардың саны қатты өсуде. Ісін жаңадан бастаған инвесторлар әлеуетті инвестициялар туралы ақпарат алу үшін әлеуметтік желілерге және үрдістерге жиі жүгінуде. Алайда әлеуметтік желілер инвесторларға көп басымдық бере алады, сонымен қатар алаяқтар үшін де мүмкінді береді.
Қаскүнемдердің қармағына қалай түспеуге болатынын Fingramota.kz-пен бірге қарастырайық.
Жедел кірістерге уәде беретін жалған сайттар
Қазақстанда алаяқтар ресурс өндіруші кәсіпорындарға инвестициялар тақырыбын жиі қолдана бастады. Қаскүнемдер компаниялардың ресми беттерін көшіретін жалған веб-сайттар жасайды және болашақта компанияның пайдасының бір бөлігін алу үшін-мыс, мысалы, бағалы металдар немесе мұнай өндіруге инвестиция салуды не ірі компаниялардың акцияларын немесе жалған «токендерін» сатып алуды ұсынады. Бағалы қағаздар мен криптовалюталарға инвестициялауға ниет білдіретін адамдарды барынша көптеп тарту мақсатында жалған инвестициялық веб-сайттар жасайды.
Алаяқтар танымал әлеуметтік желілер (Facebook, Telegram) арқылы онлайн-жарнаманың көмегімен адамдарды өздеріне тартады, ол жерде танымал адамдардың атынан посттар орналастырады немесе жоғары кірісі бар күдікті құралдарды жарнамалай отырып құзыретті қаржыгерлер ретінде сөз сөйлейді. Бұл платформа туралы посттың астына әдетте өзінің пайдасын ашық көрсете отырып ақшаны осы платформаға салуға шақыратын ауқатты инвесторлардың жалған жазбалары жарияланған.
Бір мысал ретінде – KAZ Minerals, Қазақмыс, ҚазМұнайГаз компанияларының бірегей инвестжобалары, бұлар туралы ақпаратты алаяқтар танымал әлеуметтік желілерде таратуда. Алаяқтар пайдаланушыларға «53 мың теңге бастапқы инвестициямен 4 аптада 890 мың теңгеге дейін кіріске» уәде бере отырып мұнайгаз және мыс өндіруші компаниялардың командасына қосылуды ұсынады.
Бұл схеманың бірінші қадамы — адамның платформада тіркелуін мәжбүрлеу, екінші қадам — виртуалды шотты толтыру, яғни ақша аудару. Бұдан әрі алаяқтар «қаржы сарапшысы» деп аталатын әлеуеттік құрбандыққа тіркеп қояды, анағұрлым табысты бағалы қағаздарға ақша салуға көмектеседі-мыс. Шын мәнінде, жалған сарапшының міндеті — адамды мүмкіндігінше көп ақша салуға сендіру. Қаскүнемдер әлеуетті клиенттерге арнап жасалған есептер мен графиктерді ұсынады, мұнда виртуалды шотта табысты инвестициялардан түсетін кірістер өсе түседі деп сендіреді және ақшаны көбірек салуды ұсынады. Егер адам өз салымдарын алуға тырысса, онда алаяқтар бірден жоғалып кетеді, ал алданған инвесторлар уәде етілген табыссыз ғана емес, сонымен қатар бастапқы капиталсыз қалады.
Сондай-ақ, алаяқтықтың кең таралған схемаларының бірі - инвестициялық веб-сайтқа (фишингтік сайтқа) тіркелу үшін пайдаланушылардан белгілі бір пікіртерімнен өтуді сұрайды. Ол үшін өз деректеріңізді енгізу қажет: аты, тегі, электрондық мекенжайы және телефон нөмірі. Алаяқтарға адамның ұзақ уақыт ойланғаны пайдалы емес, сондықтан олар өз жазбаларында платформаға тіркелу жақын арада аяқталады деп хабарлайды. Егер сіз пікіртерімнен өтсеңіз, онда компьютерге немесе смартфонға зиянды бағдарламалық қамтылым автоматты түрде орнатылады, ол сіздің деректеріңізді ұрлап, оны алаяқтарға жібере алады.
Кеңес: Инвестициялық шешім қабылдаған кезде атақты адамдардың пікірлеріне немесе айтқанына сенбеңіз. Алаяқтар өз клиенттерін адастыру үшін мемлекеттік дәрежедегі беделді, ықпалды адамдардың, сондай-ақ атақты адамдардың фотосуреттері мен бейнежазбаларын пайдаланады.
Сондай-ақ, Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша қарапайым азаматтың қор биржасында бағалы қағаздарды өз бетінше сатып алуға немесе сатуға құқығы жоқ. Ол мұны тек брокер - кәсіби нарық қатысушысы арқылы жасай алады. Брокердің міндетті түрде ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі берген бағалы қағаздар нарығында қызметті жүзеге асыруға лицензиясының болуы және биржаның тікелей мүшесі болуы тиіс.
Инвестициялық алаяқтықтың құрбаны болмау үшін не істеу керек?
Инвестициялық алаяқтар өз мақсаттарына құрбандарының психологиялық ерекшелігіне бейімделген көптеген сендіру әдістерінің көмегімен жетеді. Осы орайда, мынадай күмән тудыратын белгілерге назар аудару қажет:
- Шындыққа жанаспайды. Уәде беріліп отырған кірістілікті белгілі қор индекстерінің ағымдағы кірістілігімен салыстырыңыз. Көп жағдайда мынадай қағида орын алады: ықтимал кірістілік жоғары болған сайын тәуекелдер де соғұрлым жоғары болады, яғни сіз ақшаңызды жоғалтып алуыңыз мүмкін. Бұл инвестициялардың «керемет пайда» әкелетіні, «мықты науқан» болып табылатыны туралы немесе «өсу мүмкіндігі жоғары және ешқандай тәуекел жоқ!» деген мәлімдемелерге сене бермеңіз. Мұндай мәлімдемелер аса жоғары тәуекелдің немесе ашық алаяқтықтың белгісі болып табылады.
- «Кепілдік берілген» пайда болмайды. Әрбір инвестиция белгілі бір тәуекел дәрежесімен қатар жүреді, бұл болжамды кірістіліктен көрінеді. Егер сіздің ақшаңызға ешқандай қауіп төніп тұрмаса, сіз аз пайда табуыңыз мүмкін. Жоғары кірістілік жоғары тәуекелдерге, оның ішінде инвестициялардың толық жоғалуына әкеп соғады. Көптеген алаяқтар инвесторларды өте жоғары кіріске «кепілдік берілетініне» немесе «міндетті түрде пайданың болатынына» сендіруге көп уақыт жұмсайды. Олар сізге байыған уақытта өміріңіздің қандай болатынын түсіндіруге тырысады. Бұған сенбеңіз.
- «Ореол» әсерінен сақ болыңыз. Алаяқ сүйкімді болып көрінсе немесе сенім тудыратын болса, инвесторлар «ореол» әсеріне ұшырауы мүмкін. шынайылықты қолдан жасауға да болады. Нақты біліктілігін тексеріңіз.
- «Барлығы сатып алады». Барлығы инвестиция жасағандықтан, сізге де жасау керек деген презентациялардан сақ болыңыз. Сізге өнім қызықты ма, ойланыңыз. Егер презентация өнімді қанша адамның алғандығына назар аударатын болса, бұл дабыл белгісі болуы мүмкін.
- Ақшаны ДӘЛ ҚАЗІР жібер деп қысым жасау. Алаяқтар мұндай ұсыныстың өмірде бір-ақ рет кездесетінін, ертең кеш болатынын өз құрбандарына жиі айтады. Бірақ жылдам инвестиция жасау үшін өзіңізге қысым көрсетуге жол бермеңіз, ақшаны жібермес бұрын мән-жайды білуге уақыт бөліңіз.
- Өзара іс-қимыл жасау. Алаяқтар оларға жауап ретінде қызмет көрсетіп, олардың өніміне инвестиция жасайды деген пайыммен инвесторларды инвестиция бойынша тегін семинарлардың көмегімен жиі құрығына ілуге тырысады. Ешқашан инвестицияға байланысты дереу шешім қабылдамаңыз. Егер сіз мұндай іс-шараларға баратын болсаңыз, материалды үйге алып келіңіз де барлық «артықшылықтар» мен «кемшіліктерді» таразылап, оны егжей-тегжейлі зерделеңіз. Өнімнің сізге сай екеніне және нені алып жатқаныңызды, оған байланысты алымдардың бар екенін түсінетініңізге көз жеткізіп отырыңыз.
Fingramota.kz инвестициялық қызметін тек қана түсінікті және ашық құқықтық салада жүзеге асыратын компаниялармен шарттық қатынастар жасауды ұсынады. Қазақстан Республикасының қаржы нарығында қызмет етуге уәкілетті органның лицензиялары бар компаниялар тізімі ҚР Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің ресми сайтында орналастырылған.
Сақ болыңыз, алаяқтардың арандатуына бой алдырмаңыз және пайдалы ақпаратты www.fingramota.kz -тен көбірек біліңіз!
Фото: Fingramota.kz