Kyzylorda-news.kz Медицина саласында жасанды интеллекттің (ЖИ) қолданылуы қарқынды дамып келеді. ЖИ технологиялары ауруларды ерте анықтау, дәл диагноз қою, емдеу әдістерін таңдау және пациенттердің күтімін жақсарту бағытында үлкен жетістіктерге қол жеткізуде. Бұл мақалада медициналық ЖИ-дің қазіргі жетістіктері мен мүмкіндіктерін талқылағанды жөн көрдік.
Медицина жетістігі
Жасанды интеллектке дейін облыстағы медицинаға тоқталсақ. Бүгінде облыстағы 150-ден астам медицина ұйымдарында 3000-ға жуық дәрігер, 11 мыңнан астам орта буынды маман қызмет етеді. 2018 жылдан бүгінге дейін 155 резидентке, 162 жалпы тәжірибелік дәрігерді даярлауға облыс әкімінің арнайы гранты бөлінiп, өткен жылы 590 дәрігер, 738 орта буынды медицина қызметкерлері біліктіліктерін арттырды. Биыл мамандардың біліктілігін еліміздің алдыңғы қатарлы медицина орталықтарымен қатар озық тәжірибелі шет елдерде арттыру көзделіп отыр. Осы жылдың сәуір айында 10 реаниматолог, 5 кардиолог маман Түркияның Стамбул қаласындағы «Мемориал» клиникасында білімдерін жетілдіріп қайтты.
Сондай-ақ, қан орталығының құрылысы ашылуға дайын. Оған республикалық бюджеттен 2 млрд 900 млн теңге бөлінген. Жылына 5000-нан10000 адамға дейін қызмет көрсетуге мүмкіндігі бар орталық соңғы үлгідегі заманауи құралдармен жабдықталған.
Мемлекет басшысының бастамасымен қолға алынған «Ауылды қденсаулық сақтауды жаңғырту» ұлттық жобасы аясында өңірімізде жалпы құны 11млрдтеңгені құрайтын 27 нысан салу көзделген болатын. Өткен жылы Ұлттық жоба аясында елді мекендерде 15 жаңа дәрігерлік амбулатория,1медициналық бекет пайдалануға берілді. Қалған 11 нысан және Арал, Қазалы, Шиелі, Жаңақорған ауданаралық көпбейінді ауруханалары жанынан қосымша құрылыс салынып, халық игілігіне берілмек.
Жақын күндері Ұлттық жоба аясында 2 млрд 300 млн теңгеге Шиелі ауданында 30 төсектік инфекциялық бөлімше құрылысы басталады. Одан бөлек жергілікті бюджет есебінен 922,0 млн. теңгеге Жаңақорған ауданы, Төменарық дәрігерлік амбулаториясымен қоса, 15 төсекке арналған ауылдық аурухана құрылысы аяқталып, жыл соңына дейін пайдалануға беріледі.
Өткен жылы 3млрд 800млн теңге қаржыға 9 медициналық нысанға күрделі жөндеу жүргізіліп,5 нысанның жылу жүйесі газға ауыстырылды. Биылғы жылы 4 млрд қаржыға 8 медициналық нысанға күрделі жөндеу жүргізіліп, 5 нысанның жылу жүйесі газға ауыстырылады. 2023 жылы денсаулық сақтау ұйымдарын материалдық техникалық жабдықтармен қамтамасыз ету үшін 5,1 млрд теңге қаржы қаралды. Оның ішінде 4,4 млрд теңгеге 560 дана медициналық құрал-жабдықтар сатып алынып, медицина ұйымдарының жабдықталу деңгейі 84 пайыздан 87,10 пайызға дейін көтерілді (Республикалық көрсеткіш 85,6 пайызды құрайды).
Өткен жылы медицина ұйымдарына құны 512,5млн теңгеге жаңа 25 санитарлық автокөлік табысталды. Биылғы жылы өңірдегі барлық елді мекендердегі денсаулық сақтау ұйымдарына 200 санитарлық автокөліктер алынды.
Мүмкіндіктер
Диагностика. ЖИ алгоритмдері медициналық бейнелерді талдау арқылы диагноз қою кезінде жоғары дәлдікке ие болуда. Мысалы, тері ісік ауруын анықтауға арналған ЖИ жүйелері дерматологтардан да жақсы нәтиже көрсетуде. Радиология саласында ЖИ өкпе, кеуде, ми және басқа да ағзалардың МРТ, КТ және рентген суреттерін талдау арқылы ісіктер мен басқа да патологияларды анықтауда көмектеседі.
Пациенттерді басқару. ЖИ пациенттердің мәліметтерін талдау арқылы емдеу жолдарын оңтайландыруға және пациенттердің жағдайын бақылауға мүмкіндік береді. Электрондық медициналық жазбаларды (EMR) қолдану арқылы ЖИ пациенттердің ауру тарихын, лабораториялық нәтижелерін және дәрі-дәрмектерін талдап, жеке емдеу жоспарларын құруға көмектеседі.
Дәрі-дәрмек дайындау. ЖИ дәрі-дәрмектерді зерттеу және әзірлеу процесін жеделдетуде маңызды рөл атқарады. Алгоритмдер үлкен деректер жиынтығын талдап, потенциалды дәрілерді анықтау, олардың тиімділігін болжау және клиникалық сынақтарды жоспарлауда қолданылады. Бұл жаңа дәрідәрмектерді нарыққа шығару уақытын қысқартады.
Қашықтықтан мониторинг және телемедицина. ЖИға негізделген құрылғылар пациенттердің физиологиялық көрсеткіштерін үздіксіз бақылауға мүмкіндік береді. Бұл қант диабеті, жүрек-қан тамырлары аурулары және басқа да созылмалы аурулары бар пациенттер үшін өте маңызды. Телемедицина арқылы дәрігерлер қашықтықтан кеңес беріп, ЖИ арқылы диагноздарды нақтылау мүмкіндігіне ие болуда.
Алдағы мүмкіндіктер
Жеке медицина. ЖИ көмегімен генетикалық деректерді талдау арқылы әр пациентке жеке емдеу жоспарын құру мүмкіндігі артады. Бұл пациенттердің жеке ерекшеліктерін ескеріп, емдеу тиімділігін жақсартуға және жанама әсерлерін азайтуға мүмкіндік береді.
Роботты хирургия. ЖИ басқаратын хирургиялық роботтар жоғары дәлдікпен және аз инвазивтілікпен операция жасауға мүмкіндік береді. Бұл хирургияның сапасын арттырып, операциядан кейінгі қалпына келу уақытын қысқартуға ықпал етеді.
Мобильді денсаулық сақтау қолданбалары. ЖИ-ға негізделген мобильді қосымшалар денсаулық сақтау саласында кеңінен қолданылады. Бұл қосымшалар пациенттердің күнделікті денсаулығын бақылап, аурулардың алдын алуға көмектеседі.
Деректер қауіпсіздігі және этика. ЖИ қолдану кезінде деректер қауіпсіздігі мен этикалық мәселелерге назар аудару маңызды. Пациенттердің жеке мәліметтерінің қорғалуын қамтамасыз ету және ЖИ шешімдерінің әділдігі мен ашықтығын сақтау қажеттілігі артады. Медицинадағы жасанды интеллект қазір үлкен жетістіктерге жетіп, болашақта медициналық қызметтердің сапасын арттыруға, диагноз қою және емдеу процестерін оңтайландыруға ықпал еткен. Алайда ЖИ қолдану барысында этикалық және деректер қауіпсіздігі мәселелерін шешу маңызды болып қала береді. Жасанды интеллекттің дамуы медицина саласында жаңа мүмкіндіктер ашып, денсаулық сақтау жүйесін жаңа деңгейге көтереді деп жоспарлануда.
Нұржан НҰҒЫМАДИЛЛА
Фото: inpearls.ru