Kyzylorda-news.kz. &nbsp;Қазгидромет синоптиктері 8 мамыр, дүйсенбіде күннің бұзылуына байланысты бірқатар өңірде ескерту жариялады.Ақтөбе облысында оңтүстіктен, оңтүстік-батыстан жел соғады, күндіз облыстың солтүстік-батысында жел екпіні 15 м/с жетеді.Батыс Қазақстан облысының оңтүстігінде, шығысында найзағай жарқылдайды.Солтүстік-шығыстан жел соғады, түнде облыстың оңтүстігінде, күндіз облыстың оңтүстігінде, шығысында жел қарқыны - 15-20 м/с.8-9 мамыр таңертең және күндіз Жамбыл облысының оңтүстік-батысында, солтүстік-шығысында, таулы аудандарында солтүстік-шығыстан жел соғады, екпіні 15-20 м/с дейін күшейеді.Атырау облысының батысында, солтүстігінде күн күркірейді. Солтүстік-шығыстан жел соғады, облыстың батысында, солтүстігінде, оңтүстігінде жел қарқыны - 15-20 м/с.Таңертең және күндіз Ақмола облысының солтүстігінде, батысында найзағай ойнайды.Оңтүстік-батыстан соғатын жел солтүстік-батысқа ауысады, күндіз облыстың солтүстігінде, батысында жел екпіні 15-20 м/с жетеді.Күндіз Түркістан облысытауларында күн күркірейді. Шығыстан жел соғады, күндіз облыстың тау асуларында желдің күші - 15-20 м/с.Қызылорда облысының шығысында төтенше өрт қаупі сақталады.Маңғыстау облысының батысында, солтүстігінде, орталығында найзағай жарқылдайды. Күндіз облыстың оңтүстігінде, шығысында шаңды дауыл тұрады. Шығыстан, оңтүстік-шығыстан жел соғады, күндіз облыстың батысында, оңтүстігінде, шығысында жел қарқыны - 15-20 м/с. Таңертең және күндіз Қостанай облысының батысында, солтүстігінде, шығысында найзағай ойнайды. Солтүстік-батыстан жел соғады, облыстың батысында, солтүстігінде, шығысында жел екпіні 15-20 м/с жетеді. Облыстың орталық бөлігінде жоғары өрт қаупі сақталады. Солтүстік Қазақстан облысының батысында, солтүстігінде, шығысында солтүстік-батыстан жел соғады, екпіні - 15-20 м/с.

Ауа райына байланысты ескерту жарияланды 

Kyzylorda-news.kz. Бүгін Н.Бекежанов атындағы &nbsp;қазақ академиялық музыкалық драма театрында салтанатты іс-шара өтті. Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев &nbsp;іс-шараға қатысушыларды Отан қорғаушы күнімен құттықтап, игі тілегін арнады.<blockquote>Қазақстан Республикасының Президенті – Жоғарғы Бас қолбасшы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев бүгінгі марапаттау рәсімінде: «Қазақ – даңқты тарихын ат тұяғымен жазған халық. Біз - ұлан-ғайыр жерін жауға бастырмаған батыр елдің ұрпағымыз. Алапат соғыста жеңіске жеткен қаһарман ерлердің ізбасарымыз. Қазір еліміздің күштік құрылымдары Қазақстанның қауіпсіздігін қас қақпай күзетіп тұр. Отанымыздың іргесі берік болуын қамтамасыз ету – әр азаматтың перзенттік парызы. Өмір жолын әскери қызметке арнаған мамандардың кәсіби міндеті» - деген болатын.</blockquote><blockquote>Біз өңірге қатысты өнегелі істерді әрдайым үлгі етуге тиіспіз. Өткен жылы Қызылорда облысының полиция департаментінің басшысы генерал-майор шенін алған болатын. Бүгін Мемлекет басшысы Елорда төрінде Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Қызылорда облысы және Байқоңыр қаласы бойынша департаментінің бастығы Болат Аюбайұлы Қалмырзаевқа генерал шенін табыстады.</blockquote><blockquote>Бұл Президентіміздің облыс әкімдігі мен құқық қорғау органдарының бірлескен жұмыс нәтижесіне берген лайықты бағасы деп білеміз, - деді облыс әкімі.</blockquote>Салтанатты іс-шарада бірқатар әскери және құқық қорғау органдарының қызметкері марапатталды. Жиын соңында концерттік бағдарлама ұйымдастырылып, отансүйгіштікке үндейтін патриоттық әндер көрермендерге мерекелік көңіл-күй сыйлады.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230505_WA_0012_3308c14d8a.jpg" alt="IMG-20230505-WA0012.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230505_WA_0011_1c5d1049e2.jpg" alt="IMG-20230505-WA0011.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230505_WA_0008_f6887e8cfd.jpg" alt="IMG-20230505-WA0008.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230505_WA_0013_c14fd6529f.jpg" alt="IMG-20230505-WA0013.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230505_WA_0014_c3dcb747cb.jpg" alt="IMG-20230505-WA0014.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230505_WA_0010_0143278113.jpg" alt="IMG-20230505-WA0010.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230505_WA_0007_7468f3920c.jpg" alt="IMG-20230505-WA0007.jpg">

Облыс әкімі қызылордалықтарды Отан қорғаушы күнімен құттықтады

Kyzylorda-news.kz. Бүгін облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың төрағалығымен келер жылдың бюджетін қалыптастыру мәселелері бойынша мәжіліс өтті.Аймақ басшысы бюджет заңнамасына сәйкес биылғы 15 мамырға дейін бюджеттік бағдарлама әкімшілері салалық министрліктерімен жұмыс жасауы тиіс екенін айтты. Бағдарлама әкімшілері 2024 жылдың бюджетін қалыптастыру үшін бюджеттік өтінімдерді &nbsp;енгізу керек.<blockquote>«Биылғы бюджет өткен жылмен салыстырғанда &nbsp;360 млрд. теңгеден 593 млрд. теңгеге артты. Бұл - орталық мемлекеттік органдармен жасалған жұмыстардың нәтижесі. Алайда, әр сала бойынша алдын-ала талдау көрсеткендей, келесі жылғы бюджетті қалыптастырудағы жұмыстар толыққанды емес. Алдағы жылдың бюджетінде осы жылмен салыстырғанда өсу қарқынын қалыптастыру қажет», - деп ескертті Нұрлыбек Машбекұлы.</blockquote>Жиында облыстық басқарма басшылары өз салалары бойынша жүргізілген жұмыстарды баяндап, алдағы уақытқа қойылған міндеттеріне тоқталды.Жиын қорытындысымен облыс әкімі 2024 жылдың бюджетін осы жылдың бекітілген бюджетінен кемінде 10-20 пайызға арттыруды тапсырды. Уақыт тығыз болғандықтан, 2024 жылға бюджетті қалыптастыру жұмыстары осы жылдың 5 маусымына дейін аяқталуы керек. Аймақ басшысы аталған мәселе қатаң бақылауға алынатынын ескертті.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230504_WA_0002_ce09b456cd.jpg" alt="IMG-20230504-WA0002.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230504_WA_0005_09a8ad36d1.jpg" alt="IMG-20230504-WA0005.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230504_WA_0004_06b5a2c9c2.jpg" alt="IMG-20230504-WA0004.jpg">

Қызылорда: Алдағы жылдың бюджетіне қатысты мәселелер талқыланды

Kyzylorda-news.kz. Бүгін облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев &nbsp;Қызылорда қаласындағы көпқабатты үйлердің қасбеттерін жаңалауға қаражат бөлген кәсіпкерлермен кездесті.Кәсіпкерлердің бұл игілікті қадамы туған жерге тарту жасаудан &nbsp;туындаған.Қазір Қызылорда облысы әкімінің бастамасымен Қызылорда қаласындағы 26 көпқабатты тұрғын үйдің қасбеті қайта жаңғыртылуда.Жоба бойынша бұл жұмысқа жалпы ауданы 40 000 шаршы метр &nbsp;заманауи материалдар қолданылады. Соңғы үлгідегі, &nbsp;сапалы материалдармен қапталған тұрғын үйлердің қасбеті шаһардың сәулеттік келбетіне жарасымды &nbsp;көрік береді.Әрлеу жұмыстары жергілікті демеушілердің, &nbsp;атап айтқанда қала құрылысшылары мен кәсіпкерлерінің қолдауымен жүргізілуде. Алдағы шілде айына дейін аяқтау жоспарланып отыр. Қазір Абай даңғылындағы №46, №54 және №62 үйлер, Сырдария шағын ауданындағы №1 және №2 тұрғын үйлердің сыртқы қасбетін әрлеу жұмыстары басталып кетті.Аймақ басшысы &nbsp; жұмыс сапасына басымдық берілуі тиіс екенін атап айтты. &nbsp;Жерлестерін туған жерді көркейту ісіне белсенді атсалысуға шақырды.<blockquote>«Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы туған жеріне жанашырлықпен қарайтын кәсіпкерлерді патриотизм мен әлеуметтік жауапкершіліктің үлгісін көрсетіп, ел экономикасын дамытуға үлес қосуға шақырған болатын. Бұл жұмыстарға жергілікті кәсіпкерлер, осы топырақтан түлеген меценаттар белсенді араласуда. Қайырымдылық шараларына, атамекенін көркейтуге бар күш-жігерін салуда», - деді Нұрлыбек Машбекұлы.</blockquote>Кездесуден кейін облыс әкімі &nbsp;қолданылатын материалдардың түрлерімен, &nbsp;сапасымен танысты.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0015_570e82af9f.jpg" alt="IMG-20230501-WA0015.jpg">

Нұрлыбек Нәлібаев: Жергілікті кәсіпкерлер, меценаттар белсенді араласуда

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Бүгін облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаевтың төрағалығымен тауарлар мен қызмет бағалары бойынша кеңейтілген мәжіліс өтті.Онда аймақ басшысы жанар-жағармай бағасының өсуіне байланысты құрылыс материалдары мен тасымалдау қызметтерінің құнын жоғарылатқан кәсіпорындармен жұмыс жүргізілетінін жеткізді. Бағаның өсуі тапсырыс берушілердің жоспарлаған жұмысын мерзімінде, сапалы аяқтауына кері әсер етеді. Оның ішінде, республикалық маңызы бар «Қызылорда-Жезқазған» автомобиль жолының құрылысы басталып, құрылысқа қажетті инертті материалдарға сұраныс артқанын байқауға болады. Облыс әкімі Мемлекет басшысының тікелей бақылауында тұрған бұл нысандағы жұмыс қарқынына ерекше назар аударылатынын айтты. Жиында мердігер компаниялар мен жауапты мекеме басшылары хабарлама жасап, өз пікірлерін білдіріп ортаға салды. Нәтижесінде кәсіпкерлер көтерген мәселелер оң шешімін тауып, тиісті жұмыстарды өз деңгейінде жүргізу бойынша бірлескен нақты шаралар қабылданатынын айтты.Мәжілісті қорытындылаған облыс әкімі мердігерлер әрекетінің заңдылығы тексеріліп, бағаның негізсіз өсуіне жол берілмейтінін қатаң ескертті.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0011_a387c2ba4b.jpg" alt="IMG-20230501-WA0011.jpg">

Қызылорда: Бағаны негізсіз өсіруге жол берілмейді

Kyzylorda-news.kz. Бүгін Қызылорда қаласындағы «Сыр-Ана» монументі алаңында 1 мамыр – Қазақстан халқының бірлігі күніне орай мерекелік іс-шара ұйымдастырылды.Көпшілік жиналған алаңда қазақ халқының, басқа да ұлттардың дәстүрлі қолөнер бұйымдары мен ұлттық тағамдар көрмесі ашылды. Гүлдер фестивалі Мамыр мерекесінің сәнін келтіріп, жұртшылыққа ерекше көңіл-күй сыйлады.Облыс әкімі Нұрлыбек Нәлібаев аймақ тұрғындарын бейбітшіліктің, келісімнің мерейлі мейрамымен құттықтады.<blockquote>«Ұлы мақсаттарды ұлықтаған, достыққа құшағын айқара ашқан Қазақстан халқы Президентіміз Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевқа сенім артып, дамудың жаңа көшін бастады. Мемлекет басшысы Қазақстан халқы Ассамблеясының «Әділетті Қазақстан: бірлік, тұрақтылық, даму» атты ХХХІІ сессиясында «Халқымыз бірлік пен тыныштықтың қадірін біледі. Бұл – небір қиын-қыстау заманды өткерген, қазақ жерінен пана тапқан барша этностар үшін де қымбат құндылықтар. Осы құндылықтарды бағалай білгеннің арқасында жұртымыз бейбіт өмір сүріп жатыр. Бұл – теңдессіз жетістік!», - деп елдегі тұрақтылық пен келісімнің негіздерін атады.Бүгінде елімізде 130-дан астам, облысымызда 35 ұлт пен ұлыс өкілдері тату-тәтті өмір сүруде. Олар Әділетті Қазақстанның қалыптасып, өсіп-өркендеуі, бәсекеге қабілетті болуы жолында аянбай еңбек етуде. Айналамызда болып жатқан жағдайларға зерделей қарасақ, бейбітшілік пен тыныштықтың қадірі арта түсері анық. Сондықтан біз бірлігімізді болаттай берік етіп сақтауымыз қажет», - деді аймақ басшысы.</blockquote>Мерекелік шараның концерттік бағдарламасында Сыр еліндегі барлық ұлт өкілдері өнер көрсетті. Әсем ән мен әсерлі би арқылы жиналған көпшілікке мерекелік көңіл-күй сыйлады. Әсіресе патриоттық әндер бірлік пен татулық ұғымын ұлықтап, мән-мағынасын айшықтай түсті.<img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0004_8d5cbd8dda.jpg" alt="IMG-20230501-WA0004.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0003_fee33fdfd1.jpg" alt="IMG-20230501-WA0003.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0006_a364e4ca32.jpg" alt="IMG-20230501-WA0006.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0007_45d8abc151.jpg" alt="IMG-20230501-WA0007.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0005_79e7f4f69c.jpg" alt="IMG-20230501-WA0005.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0009_872354eefb.jpg" alt="IMG-20230501-WA0009.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0008_a7c0066265.jpg" alt="IMG-20230501-WA0008.jpg"><img src="https://knadmin.beoblood.kz/uploads/IMG_20230501_WA_0010_da571ad90b.jpg" alt="IMG-20230501-WA0010.jpg">

Қызылордалықтар Қазақстан халқының бірлігі мерекесін атап өтті

Kyzylorda-news.kz. &nbsp;Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ел тұрғындарын Қазақстан халқының бірлігі мерекесімен құттықтады, деп хабарлайды Ақорданың ресми сайты.&nbsp;Қадірлі отандастар!Сіздерді Қазақстан халқының бірлігі мерекесімен шын жүректен құттықтаймын!Бұл – тұрақтылық пен тыныштықты, татулық пен келісімді дәріптейтін мейрам.Ел бірлігі – біздің баға жетпес байлығымыз, мемлекеттілігіміздің берік негізі. Қазақ жері сан алуан этнос өкілдерінің құтты мекеніне айналған. Барлық азаматтарымыз өткен тарихы, бүгіні мен болашағы бір екенін терең ұғынады. Өйткені жұртымыздың құндылықтары да, арман-мұраттары да ортақ. Түптеп келгенде, бәріміз – үлкен қара шаңырақтың, біртұтас қазақ ұлтының перзенттеріміз.Еліміздің өсіп-өркендеуі қолға алған реформалардың тиімді жүзеге асырылуына байланысты. Біз осы іргелі мақсаттарға мызғымас бірліктің арқасында ғана қол жеткіземіз.Халқымыз «Ырыс алды – ынтымақ» дейді. Бабаларымыздың бұл өсиеті – Әділетті Қазақстандағы басты ұстанымның бірі. Біз татулық, теңдік және әділдік қағидаларына негізделген қоғам құрамыз.Бірлігі жарасқан жұртымыздың абыройы асқақ болсын!Баршаңызға бақ-береке және толағай табыс тілеймін!Мереке құтты болсын, ағайын!Айта кетейік, Қазақстан халқының бірлігі күні мерекесі Мемлекет басшысының Жарлығына сәйкес, 1996 жылдан бері атап өтіліп келеді.

Мемлекет басшысы Қазақстан халқының бірлігі мерекесімен құттықтады

Kyzylorda-news.kz. Қазгидромет синоптиктері 1 мамыр, дүйсенбіге арналған ауа райы болжамын ұсынды.&nbsp;Атмосфералық фронттардың өтуіне байланысты республиканың оңтүстігінде, оңтүстік-шығысында, шығысында жаңбыр жауады.Оңтүстігінде, оңтүстік-шығысында жауын найзағаймен қатар жауады.Ал Қазақстанның басым бөлігінде Солтүстік антициклонның әсерінен жауын-шашынсыз ауа райы сақталады.Ел бойынша жел күшейеді, солтүстікте - тұман, оңтүстікте – шаңды дауыл соғады.Түнде Ақмола, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Қостанай облыстарының солтүстігінде 1-7 градус үсік, Қарағанды, Ұлытау облыстарында топырақ бетінде 1-3 градусқа дейін үсік жүреді.

1 мамырға арналған ауа райы болжамы

Kyzylorda-news.kz. &nbsp;&nbsp;Бүгін Қызылорда облысындағы 2 ауылдық округтің әкімі сайланады. Жалағаш ауданының тұрғындары Аққұм мен Мырзабай ахун ауылының әкімі болуға үмітті кандидаттарға дауыс беруде. Таңғы сағат 07.00-де №146, 147 учаске ашылып, алғашқы келген сайлаушыларға сыйлықтар үйлестірілді. Сайлауда Аққұм ауылдық округінің әкіміне 4 азамат үміткер болды. Оның 4-і өзін-өзі ұсыну тәртібімен сайлауға қатысуда. 1 азаматтың құжаттары талапқа сай емес болуына байланысты кандидаттықтан алынды. Айту керек, Аққұм округінде 1023 сайлаушы тіркелген. Жалағаш ауданындағы Мырзабай ахун ауылдық округінің әкіміне 5 кандидат үміткер атанды. Олардың бәрі де өзін-өзі ұсыну жолымен кандидат ретінде бақ сынауға ниет білдірді. Алайда 1 азамат өз өтінішімен кандидат болудан бас тартса, 1 азаматтың құжаттары толыққанды ұсынылмауынан үміткерліктен алынды. Бүгінгі күні Мырзабай ахун округінде 668 сайлаушы бар. &nbsp;Еске салайық, жыл басынан бері Қызылорда өңірінде 6 ауылдың әкімі сайланды. Олар: Қазалы ауданының Ақжона, Арықбалық, Жалағаш ауданының Жаңадария, Сырдария ауданының Ақжарма, Жаңақорған ауданының Жаңарық және Қармақшы ауданының Ақтөбе ауылдық округінің әкімі.Биыл Президент тапсырмасына сәйкес аудан әкімдері де сайланбақ. Қызылорда өңірінде тұрғындар 2 ауданның әкімін тікелей сайлайды. &nbsp;

Жалағаш ауданында 2 ауылдың әкімі сайланады  

Kyzylorda-news.kz. <a href="https://www.kazhydromet.kz/weather/prognoz-sinopticheskoy-situacii-i-opasnyh-yavleniy-pogody-po-territorii-kazahstana">«Қазгидромет»</a> РМК-сы сәуірдің 3-і күнгі күн райы болжамын жариялады.Кәсіпорын таратқан дерктерге қарағанда, Қара теңіз аудандарынан шыққан циклон және онымен байланысты атмосфералық ағындардың ықпалымен республиканың басым бөлігінде жаңбыр жауады. Тек елдің оңтүстік-шығысында, шығысында, оңтүстік-батысында күн жауын-шашынсыз болады.ҚР бойынша желдің күшейіп, батыста, солтүстікте, орталықта найзағай ойнайды, шығыста тұман түсіп, оңтүстік-батыста шаңды дауыл тұрады.Түнде Жетісу облысының орталығында 3 градус аяз сақталады.

Жексенбіге арналған ауа райы болжамы

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> Пітір – Рамазан айының соңында яғни айтқа жетіп, негізгі қажеттіліктерінен тыс ең кемінде нисап мөлшеріндей дүниеге ие, бас бостандығы бар әрбір мұсылман үшін уәжіп болған садақа.Пітір садақаны Құранда айтылған жағдайы жоқ жандарға, ештеңесі жоқ міскінге, зекет жинауға тағайындалған белгілі адамдарға, қарызға батқандарға, Алла жолында қызмет етіп жүрген азаматтарға, қаржылары бітіп, жолда қалған жолаушыларға беріледі. Әке-шешесіне, ата-әжесіне, әйеліне, өзінің ұл-қыздарына, олардан туған немерелеріне садақа беру дұрыс емес. Бірақ пітір садақаны алдымен өз туыстарына, ағайындарына, көршілеріне бергені абзал. Одан артылып жатса немесе беретін жері болмаса, мешітке апарып берсе де болады. Бұл үрдіс бізде бұрыннан қалыптасқан. Мешіт оны мұқтаж жандарға үлестіреді және дін жолында пайдаланады.

Пітір садақасы кімдерге берілуі тиіс?

<a href="https://kyzylorda-news.kz/">Kyzylorda-news.kz.</a> «Сәуір болмай жауын болмас, жауын болмай тәуір болмас» дегенмен бүгінгі күнге дейін күн жылы болды. Кешелі ауа райының құбылмалығы ешкімді де таңқалдыра қоймаған болар. Кей жерлерде бірнеше жылда бір рет куә болатын қар жауса, 2-3 күннен бері жаңбыр құйып тұр. Ендігі тәуір құбылысты күтіп жүргендейміз. Көбі “бес қонақ” деп атап кеткен сәуірдің құбылысы бүгін кіргендей.Қазекем бертінге дейін көктемнің екінші айын «Көкек» деп атап келген. Алайда уақыт өте атауы «Сәуір» болып өзгерген. Ал оның қашан, қалай өзгергенін бірі білсе, бірі білмейді. Ендеше өткенге сәл шәгініс жасайық. Ежелгі жыл қайыру дәстүрі деген болған. Мәселен, қазақ ежелден көшпелі өмір салтын ұстанып, мал шаруашылығымен күн көрген халық ретінде жыл мезгілдерінің ауысатын уақытын анық біліп отыруы керек болған. Бұл малдың төлдеу кезінде күннің райы қандай болатынын дәл болжап, жас төлді аман аяқтандыру үшін де қажет еді. Осы тұрмыстық-шаруашылық қажеттілігі көшпенділерді ғасырлар жүзінде жыл мезгілін анық айыратын, ай аттарын берік орнықтырған халық етіп қалыптастырған. Бабаларымыздың жіктеп-жіліктеуінше ай аттары мына ретпен тізбектеледі: Ергеу – Нау­рыз, Көктеу – Сәуір, Мезгеу – Мамыр, Көзгеу – Маусым, Шілдеу – Шілде, Тамызық – Тамыз, Дәндеу, Мизам – Қыркүйек, Соқтау – Қазан, Күйек – Қараша, Қауыс, Ықтырғы – Желтоқсан, Ығыс – Қаңтар, Қаңтар – Ақпан.Зерттеушілер ежелгі көшпенділер жыл мезгілін, тіпті алдағы табиғи апаттар мен тосын оқиғаларды да жұлдызға қарап анықтаған деген тұжырымға келеді. Этнограф, ғалым ­Байахмет Жұмабайұлының айтуынша, қазақ халқы ежелгі жұлдыз күнтізбесі арқылы жыл басын белгілеп, жұлдыздар өзгерісіне қарай алдағы уақытты дәл анықтап отырған. Жұлдызшылар жұлдыздардың орнын өзгертуіне, қозғалыс жылдамдығының өзгерісіне, анық-өшкіндігіне және басқа да өзгерістеріне қарап жыл өзгерісін дәл болжаған екен. Қызығы сол, адам арасындағы өлім-жітім, соғысты да болжап айтқан. Сол кезеңдегі болжау үрдісін қазіргі ата-әжелеріміз айтып отырады. Қарапайым мысал, «Ай шалқасынан туыпты ғой, күн суытайын деп тұр» дегенді жиі еститінбіз. Ал «Үркер суға ерте түсті, жаз жауынды болады, құрғаққа түссе құрғақшылық болады» «Қазан айында күн күркіресе, қыс қысқа болады» немесе «Биыл Үркердің шөміші кішкене екен, жастардың өлім-жітімі көп болады-ау», «Шығыстан сары жұлдыз көтеріліпті. Не соғыс, не апаттың белгісі» деген жорамалдардың көбі дөп келіп отырған. Қазақ даласына Ислам дінінің келуімен мұсылманша ай атаулары бабаларымызға етене таныс болған. Қаңтар – Сафар, Ақпан – Рабиғул әууәл, Наурыз – Рабиғул ахир, Сәуір – Жумадил әууәл, Мамыр – Жумадил ахир, Маусым – Ражәб, Шілде – Шағбан, Тамыз – Рамазан, Қыркүйек – Шәууәл, Қазан – Зулқағда, Қараша – Зуллхижжа, Желтоқсан – Мухаррам. Бір қызығы көнекөз қариялар ай атауларын түзеген екен. Мәселен, Наурыз – Хамал, Көкек – Сәуір, Мамыр – Зауза, Маусым – Саратан, Шілде – Әсет, Тамыз – Сүмбіле, Қыркүйек – Мизам, Қазан – Ақырап, Қараша – Қауыс, Желтоқсан – Жәди, Қаңтар – Дәлу, Ақпан – Құт. Ал «Сәуір» қалай туды?Сәуір – араб тілінде «өгіз» деген мағынаны білдіреді. Жұлдыз айлары бойынша «Торпақ шоқжұлдызының» атауы болады. Бұл атау 90 жылдары қолданысқа енген. Кейін ел болып көкекті осылай атап кеткен. Осы бір өзгерістің куәсі болған белгілі журналист Марат Тоқашбай әлеуметтік желідегі парақшасында жазба қалдырыпты. Онда қазақша ай аттарында «апрель» айын «көкек» дейтінін, ал «сәуір» қайдан пайда болғанына жауап береді. Тарихы мынандай. 1990 жылы 24 апрельде арнайы заңмен Қазақстанда президенттік билік енгізілді. Тура сол күнге Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің органы «Халық кеңесі» газетінің алғашқы саны жарық көреді. Бұрын «апрель» сөзі қолданыла беретін. Компартияның қылышынан қам тамып тұрса да жаңа басылымда ай аттарының қазақша берілгенін көңілі қалап тұр еді сол кездегілердің. Алайда бір аптадай ғана бұрын Орталық Комитеттің апрель Пленумы өткен. Оны қалай жазамыз деген журналистердің ойы сан-саққа жүгіреді. «КПСС Орталық Комитетінің Көкек Пленумы» десең ыңғайсыз. Содан газеттің бас редакторы Сарбас Ақтаев оның жолын табады. «Сәуір Пленумы» дейік деп алғаш қолдана бастайды. Одан соң осы тіркестегі «сәуір» сөзі біртіндеп барша басылымдарға ауысқан екен. Одан кейін «Орталық Комитет» те, «Пленум» да жойылды. Бірақ қазақша ай аттарының ішінде көзге шыққан сүйелдей боп арабша «сәуір» сөзі қалып қойды. Жазбадағы ой да осы ай атауын түзету еді. Бұл жазба жарық көрген уақыттан бір жыл бұрын Нұртөре Жүсіп «Айды айырмаған – амалды білмейді» деген мақала жариялаған. Онда «Қазіргі қолданыста жүрген ай атауларының ішінде саяси сипатпен «еніп» кеткен бір ай бар. Ол – сәуір айы. Бұрынғы қазақ бұл айды «көкек» деп атаған. Осы көкек қалайша сәуір болды?» деген сұраққа жауап іздейді. Қош.Қазақтың «Сәуір болмай, тәуір болмайды» деген сөзі «сәуір» атауының бұрыннан барын дәлелдейді дерсіз, бәлки?! Бірақ бұл жерде «сәуір» сөзі айдың атауы ретінде емес, осы айдағы амал атауы ретінде қолданылса керек. Сол амал жақсы өтпей, кейін күн райы да тәуір болмайтынын айтқан. Ол қандай амал?Қазақта «амал» деген ұғым бар. Әр жыл мезгілінде, қала берді әр айда болатын табиғат құбылыстарын амал деп атайды. Отамалы, Бесқонақ, Сәуір амалы, Құралайдың салқыны. Осының барлығы да амалдар. Ал әрбірінде болатын құбылыс әр түрлі. Соған сай жасалатын қам-қарекет те өзгеше. Қариялар Сәуір амалы (шамамен осы айдың 20-сыншы жұлдызында басталады) кіргенде жаз бұлттарын бақылайды. Бұлт төніп, ыдырамаса, сәуірдің бұлты қалып қойғаны. Онда сәуір амалы ұзаққа созылып, 40 күнге жалғасады. Жаңбыр нөсерлеп жауып, соңы қарға ұласады. Сәуір амалы өтпей, сәурік (үйірге енді қосылған 3-4 жасар айғыр) пішуге болмайды. Аяқ астынан ауа райы бұзылып, қарлы боран болуы мүмкін. Осы жөнінде аңыз бар. Бір бай отамалы өткен соң, жаз шықты деп ойлап, қырық сәурігін түгел піштіріп тастайды. Соның артынан қарлы боран болып, қырық пішпе түгел қырылыпты. Содан бері ел ішінде осы амалды «қырық сәурік» деп атаса керек. Халқымызда бұл амалға қатысты «Сәуір болмай, сайран болмас, Сайран болмай, айран болмас», «Сәуір болса күн күркірер, Күн күркіресе көк дүркірер», «Сәуірдегі жауын – Сауып тұрған сауын», «Сәуір жақсылығына бақса алты күн, жақсылығына бақпаса алпыс күн» деген мақал-мәтел, қанатты сөздер бар. Әрі қазекем сәуір амалы кезінде соғатын көктемгі желді де «сәуір» деп атайды.Бір аймақта бұл құбылыс 17-23 сәуірде болса, басқа бір өңірде сәуірдің 8-і кіріп, 18-шығады деп болжаған. Ал батыс аймақта "бесқонақ" 13-18 сәуір аралығында болады. "Бесқонақ" келгенде күн суытып, қыс қайта басталғандай дала борап, жаңбырлатып тіпті қар да жауады. "Бесқонақ" күндері қазақ сапарға шықпаған, малды да алыс жерге жаймаған. Себебі бұл күндері ауа райын болжау қиын.«Сәуір айы – малшыға сарыуайым, Малмен бірге бағады ауа райын...» деп жырлағандай, көктемнің екінші айында күн жылына бастайды, су тасиды, мал төлдейді, құстар жылы жақтан ұшып келеді.Айнұр ӘЛИ

Қазақстан және Қызылорда облысының жаңалықтары: Керек дерек